INFO 100 (maart 2007) - LSOVD

I N F O
T i j d s c h r i f t
v o o r O u d e r s e n V e r w a n t e n
v a n D r u g g e b r u i k e r s
100
mrt
2007

INFO 26E JAARGANG NUMMER 100 MAART 2007
Uitgave LSOVD Redactie Medewerkers
Verschijnt 4x per jaar Betty Huizinga Rita Hartgers
Redactie-adres: (eindredactie) Sonja Meijer
Meerkoethof 40, Postbus 12132
3501 AC Utrecht
Tel. (030) 25 44 300
Verzending:
E-mail: info@lsovd.org ISSN: 1388-0187 Groep Zeeland
Website: www.lsovd.nl
Inhoud
In deze Info 3
Erfrecht en testament 4
Bijeenkomst steunpunthouders 14
Lentebriesje (gedicht) 16
Rouw en verdriet 17
Steunpunt broers en zussen 20
Grootouderdag 21
Steunpunt grootouders 24
Oprichting Werkgroep N.-Brabant 25
(ex-)Minister Hoogervorst antwoordt 27
De verslaving van mijn zoon (2) 29
Uw bijdragen voor de INFO ontvangen we graag.
Dat kan geschreven of getypt, op een diskette of per e-mail.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden artikelen te
redigeren en/of in te korten.
Grafische verzorging: ADZ, Postbus 140, 4380 AC, Vlissingen.
2

IN DEZE INFO …
vindt u, zoals aangekondigd in de vorige Info, nog twee bijdragen aan de
Landelijke Dag 23 september vorig jaar, de lezing: Erfrecht en Testament
en de workshop: Rouw en Verdriet.
Ook in deze Info het verslag van de Grootouderdag op 29 december van
het vorig jaar.
Verder ligt het in de bedoeling wat meer aandacht te gaan besteden aan
de verschillende steunpunten van de LSOVD. Naast een kort verslagje
van de bijeenkomst van de steunpunthouders bevat deze Info ook nieuwe
oproepen.
Ten slotte een verslag van de oprichting Werkgroep Noord-Brabant, het
vervolg op een van de verhalen van de moeders uit Info 98 en het antwoord
van (inmiddels ex-)minister Hoogervorst aan Wim Knaap.
Het zal u niet ontgaan zijn dat dit de 100 e Info is! Het bestuur is van
plan om dit heuglijke feit niet zonder meer voorbij te laten gaan. Omdat
deze Info voor een groot deel nog in het teken van de Landelijke Dag
staat, zal in een van de volgende nummers van dit jaar aandacht aan dit
‘jubileum’ worden besteed.
Het boekje ‘Verslaafd aan de verslaafde’ is inmiddels weer herdrukt
en te koop bij het bureau van de LSOVD. U kunt het daar bestellen
en krijgt het dan thuisgestuurd met een factuur. De prijs van het
boekje is € 8,50.
3

ERFRECHT EN TESTAMENT
Deze lezing werd gehouden door mevrouw mr. M. Van Eck, kandidaat
notaris, op de Landelijke Dag van de LSOVD, 23 september vorig jaar.
De inhoud kan voor u van belang zijn om te voorkomen dat uw verslaafde
kind ooit zijn erfdeel kan gaan omzetten in drugs.
1. Erfrecht en testament
Wie erft er als u geen testament maakt
Dat hangt ervan af. Uit de wet (het erfrecht zoals dat vanaf 1 januari 2003
geldt) blijkt deze volgorde:
1. de (niet van tafel en bed gescheiden) echtgenoot, samen met de eigen
kinderen;
2. de ouders en de broers en zusters;
3. de grootouders;
4. de overgrootouders.
De personen uit de eerste groep gaan vóór die uit de tweede groep, etcetera.
Onder echtgenoot wordt ook de geregistreerde partner verstaan.
Binnen een groep treedt zogenaamde ‘plaatsvervulling’ op voor iemand
die vóór de overledene (‘erflater’) is overleden. Voorbeeld: als een kind
van iemand die nu overlijdt, vóór die ouder is overleden met achterlating
van één of meer kinderen, erven die kinderen in plaats van hun ouder van
die overleden grootouder.
Dus nogmaals: wie erft er als u geen testament maakt
1. als u getrouwd bent en u hebt geen kinderen: de echtgenoot;
2. als u getrouwd bent en u hebt één of meer (klein)kinderen: de echtgenoot
samen met die (klein)kinderen;
3. als u ongehuwd bent en u heeft één of meer (klein)kinderen: die
(klein)kinderen;
4. als u ongehuwd bent en u heeft geen (klein)kinderen: de personen uit
groep 2 hierboven gezamenlijk, dan wel hun afstammelingen. Als er in
groep 2 niemand zit, gaan we kijken in groep 3 en daarna in groep 4;
4

5. als er tot in de zesde graad (geboortes tellen) geen erfgenamen zijn,
vervalt de erfenis aan de staat.
Let op:
1. onder ongehuwd vallen ook degenen die een samenlevingscontract
hebben gesloten. Samenwonende partners zijn dus nimmer al op
grond van de wet elkaars erfgenaam! Daar is een testament voor
nodig.
2. kinderen van ongehuwde partners hebben alleen de man tot vader als
die de kinderen heeft erkend.
2. Nieuw erfrecht in het kort
Het erfrecht is een wettelijke verdeling van de bezittingen (goederen en
geld) van een overledene. Als u met betrekking tot uw overlijden niets
vastlegt in een testament of codicil, is automatisch het wettelijk erfrecht
van toepassing. Een testament kan helemaal aangepast worden op uw
persoonlijke situatie en kan gezien worden als aanvulling op, maar ook
als afwijking van het wettelijke erfrecht.
Als we inhoudelijk naar het nieuwe erfrecht gaan kijken, vragen enkele
punten onze aandacht.
De wettelijke verdeling tussen de langstlevende echtgenoot/partner en
kinderen
De verdeling houdt in:
• de langstlevende wordt automatisch de enig gerechtigde tot de nalatenschap.
In geval van hertrouwen van de langstlevende bestaan uitzonderingen
op deze regel.
• de kinderen krijgen een vordering in geld op de langstlevende. Die vordering
hoeft niet meteen uitgekeerd te worden.
Voor samenwonende partners geldt deze regeling niet. Zij moeten zo’n
verdeling regelen via een testament in combinatie met een samenlevingscontract.
5

Een voorbeeld:
We nemen een doorsneegezin, bestaande uit Jeroen en Ilse (gehuwd) en
twee kinderen, Maaike en Michiel. Vader Jeroen overlijdt, zonder dat er
een testament is. In deze situatie zijn moeder Ilse en de kinderen erfgenamen.
Hoe wordt de erfenis onder het nieuwe erfrecht verdeeld
Moeder krijgt de bezittingen (goederen en geld) van de nalatenschap. Zij
is echter wel verplicht de schulden van de nalatenschap te betalen en de
successierechten van de kinderen voor te schieten. Maaike en Michiel
krijgen een geldvordering ter grootte van hun erfdeel op hun moeder.
Deze vordering is pas opeisbaar bij het overlijden van hun moeder.
Ilse bevindt zich hierdoor in een veilige positie, die wordt gegarandeerd
omdat zij de erfdelen van de kinderen niet direct na het overlijden van
Jeroen hoeft te voldoen. De rechten van de kinderen zijn echter ook
gewaarborgd. Dit gebeurt door de aan hen toegekende vordering en door
de zogenaamde ‘wilsrechten’.
Wilsrechten
Een wilsrecht is het wettelijk recht van ieder kind om de aflossing van
zijn geldvordering in de vorm van goederen (bijvoorbeeld meubels) op te
eisen in het geval de langstlevende ouder mocht hertrouwen. Dit betekent
dat het kind op het moment van hertrouwen van de langstlevende ouder
recht heeft op een deel van de inboedelgoederen uit de nalatenschap van
de reeds overleden ouder. De waarde van dit deel is gelijk aan de waarde
van de vordering die het kind heeft op de langstlevende ouder.
De langstlevende ouder is verplicht de eigendom (‘bloot’ eigendom
genoemd) van de goederen over te dragen, maar behoudt in bepaalde
gevallen wel het vruchtgebruik van die goederen. Op het moment dat de
langstlevende ouder in deze gevallen overlijdt, eindigt het vruchtgebruik
en verandert de ‘bloot’-eigendom van de kinderen in volle eigendom over
de goederen.
Wilsrechten geven de kinderen het recht om hun erfdeel op dat moment
op te eisen. Dit is geen verplichting. De functie van het wilsrecht is dus
tweeledig:
6

• het kind heeft de mogelijkheid om bepaalde familiegoederen veilig te
stellen;
• het kind verkrijgt zekerheid over de voldoening van de vordering.
3. Langstlevende testament
Waarom was een langstlevende testament (tot 01-01-2003) nodig
Als er geen testament was gemaakt, erfden echtgeno(o)t(e) en kinderen
gezamenlijk al het vermogen van de overledene (de ‘nalatenschap’). Die
nalatenschap bevat alle bezittingen en schulden van de overledene. De
schulden moeten worden betaald en de bezittingen moeten worden verdeeld
(daarom wordt een nalatenschap ook wel een ‘onverdeeldheid’
genoemd).
Voor zo’n verdeling is overeenstemming nodig tussen alle erfgenamen
(‘deelgenoten’). Als er ruzie komt, kan dat een langslepende kwestie
worden. De langstlevende is dus afhankelijk van de medewerking van de
kinderen. Dit is vaak ongewenst. Een langstlevende testament bood hiervoor
de oplossing.
Welke vormen van een langstlevende testament waren er en hoe werkten
die
1. De ‘ouderlijke boedelverdeling’.
2. Het vruchtgebruik-testament.
3. Het combinatie-testament.
1. Ouderlijke boedelverdeling
Globaal gezegd werkt dit testament als volgt.
In het testament bepaalt degene die het testament maakt (de ‘testateur’),
dat al zijn bezittingen en schulden naar de langstlevende gaan. Omdat de
echtgenoot en de kinderen samen erfgenaam zijn, ontvangen de kinderen
dus te weinig. Dit wordt door de testateur goedgemaakt door aan de kinderen
een vordering op de langstlevende toe te kennen. Deze vordering
heeft per kind een waarde die even groot is als het erfdeel dat dat kind zou
hebben ontvangen als er geen testament was. (Een voorbeeld volgt hier-
7

na.) De langstlevende hoeft deze vorderingen pas aan de kinderen uit te
keren als hij of zij zelf overlijdt (die uitkering moeten de erfgenamen van
de langstlevende dan doen; vaak zullen dit de kinderen zelf zijn, namelijk
als het gaat om gezamenlijke kinderen). Om te voorkomen dat de vordering
in de loop van de jaren in waarde achteruit gaat (door de geldontwaarding),
wordt in het testament de mogelijkheid geboden om over
die vordering een rente te vergoeden, welke vergoeding niet wordt uitgekeerd,
maar bij de hoofdsom wordt gevoegd.
Voorbeeld
Man, vrouw, 2 gezamenlijke kinderen; gemeenschap van goederen; totale
(netto)vermogen 1.200.000,-
Als de man overlijdt, bestaat zijn erfenis uit de helft van het gezamenlijke
vermogen. De langstlevende echtgenote is reeds eigenaar van de andere
helft. De nalatenschap bedraagt dus 600.000,– De vrouw en de twee kinderen
hebben ieder recht op 1/3 daarvan, dus 200.000,– Door het testament
krijgt de vrouw alles en moet zij aan ieder kind 200.000,– schuldig
erkennen. De kinderen kunnen dit bedrag niet opeisen. Stel dat er een
rente van 5% wordt afgesproken en de vrouw leeft nog tien jaar, dan is de
schuld van de vrouw tot elk van haar kinderen aangegroeid tot 300.000,–.
Gesteld dat het vermogen verder gelijk is gebleven, dan erft elk kind van
zijn moeder dus de helft van 1.200.000,–. Daarvan mag elk kind dan de
vordering op moeder van 300.000,– aftrekken, zodat de netto verkrijging
per kind op dat moment 300.000,– bedraagt.
2. Vruchtgebruik-testament
Bij een vruchtgebruik-testament krijgt de langstlevende het vruchtgebruik
van de nalatenschap van de eerststervende. In feite erven de kinderen dan
direct alles van hun vader of moeder, maar zij moeten dulden dat de
langstlevende tijdens diens leven de goederen mag gebruiken en verbruiken
en er de vruchten mag van genieten. De testateur kan zelfs bepalen dat
de langstlevende op het vruchtgebruikvermogen mag interen, d.w.z. spullen
ervan verkopen en het geld opmaken. Om het testament zo flexibel
mogelijk te maken, kan de testateur aan de langstlevende het recht geven
8

om te kiezen van welke goederen hij/zij het vruchtgebruik wenst. Het
vruchtgebuik komt zo niet altijd op alle goederen te rusten. De goederen
die de langstlevende niet wil, gaan direct naar de kinderen. Dit heet
‘keuzelegaat’.
Er zijn drie belangrijke verschillen met een testament met een ouderlijke
boedelverdeling (en met een wettelijke verdeling):
• de ouderlijke boedelverdeling treedt vanzelf in werking door het overlijden
van de eerste (‘van rechtswege’); bij een vruchtgebruik-testament
moeten de kinderen nog meewerken aan de vestiging (‘afgifte’)
van het vruchtgebruik;
• bij een ouderlijke boedelverdeling wordt de langstlevende (enig) eigenaar
van alle zaken uit de nalatenschap; bij een vruchtgebruik-testament
wordt de langstlevende slechts vruchtgebruiker. Er blijft een verplichting
bestaan ten opzichte van de kinderen (die ‘blooteigenaren’
worden genoemd, eigenaren die een vruchtgebruik moeten dulden) om
zich als een goed vruchtgebruiker te gedragen;
• bij een ouderlijke boedelverdeling vererven de zaken die de langstlevende
heeft verkregen van de eerststervende tweemaal, namelijk ook
als de tweede sterft; bij een vruchtgebruik-testament eindigt het
vruchtgebruik door het overlijden van de langstlevende, waarbij de
bloot-eigendom van de kinderen eensklaps aangroeit tot vol eigendom,
zonder belastingheffing.
3. Combinatie-testament
Bij estate planning wordt vaak een combinatie-testament gebruikt. Zoals
de naam al aangeeft, is dit een combinatie van een ouderlijke boedelverdeling
en een vruchtgebruik-testament (of tegenwoordig: van de wettelijke
verdeling en een vruchtgebruik).
In dit testament zitten verschillende elementen die bij elkaar ervoor zorgen
dat er zo weinig mogelijk successierecht betaald hoeft te worden
(bezien over twee overlijdens):
• de langstlevende niet voor een kindsdeel tot erfgenaam benoemen,
maar voor een kleiner deel;
9

• geen vaste rente in het testament opnemen, maar aan de erfgenamen de
mogelijkheid bieden die rente in gezamenlijk overleg (zo hoog mogelijk)
vast te leggen;
• de mogelijkheid om de ouderlijke boedelverdeling, waarmee het testament
begint, geheel of gedeeltelijk ongedaan te maken;
• een keuzelegaat in het vruchtgebruikgedeelte.
4. Het testament: afwijken van het wettelijk erfrecht
Al een paar keer eerder is het testament genoemd. Wat is nu precies een
testament en wat kunt u daar nu mee
Even heel kort. Met een testament kunt u afwijken van de wettelijke
regeling. Daarnaast kunt u via een testament uw eigen wensen kenbaar
maken door de wettelijke regeling aan te vullen en/of te verfijnen. Een
testament maakt het mogelijk dat u het erfrecht kunt aanpassen aan de
situatie die precies bij u past.
Een algemene gedachte is dat een testament na inwerkingtreding van het
Nieuwe Erfrecht niet meer nodig is. Niets is minder waar, misschien
geldt dit voor een aantal mensen, maar er zijn nog steeds veel zaken, die
niet onder het Nieuwe Erfrecht zijn geregeld. Hiervoor hebt u dus nog
steeds een testament nodig:
• het regelen van voogdij over uw minderjarige kinderen;
• het instellen van een bewind over het vermogen van uw (minderjarige)
kinderen;
• het opnemen van een uitsluitingsclausule (ook wel anti-schoonzoon/
-dochter regeling genoemd). Hiermee regelt u dat alles wat uw erfgenamen
van u erven bij een huwelijk buiten een eventuele gemeenschap
van goederen valt. Deze regeling betreft vaak de kinderen en hun eventuele
partners. Het erfdeel blijft hierdoor privé-vermogen van uw kind;
• het benoemen van een executeur(-testamentair). De executeur is degene
die uw nalatenschap afhandelt. U kunt hem/haar daarvoor een
beloning toekennen;
• het opnemen van een zogenaamde ‘rampenclausule’. Hierin bepaalt u
10

wie uw erfgenamen zijn, indien u en uw partner tegelijk en eventueel
gelijk met uw kinderen mochten komen te overlijden;
• het toekennen van bedragen of goederen aan een bepaald persoon of
een ‘goed doel’. Dit wordt ook wel legaat genoemd.
• Het besparen van successierecht. Dit is misschien niet het eerste waar
u aan denkt bij een testament, maar bij een groot vermogen kan er door
het goed opzetten van uw testament een aanzienlijk bedrag aan successierechten
worden bespaard.
Door het Nieuwe Erfrecht kunnen hier nog een aantal punten aan toegevoegd
worden:
• het vinden van een betere balans tussen de rechten van de langstlevende
en de rechten van de kinderen. U kunt bijvoorbeeld in uw testament
de regeling met betrekking tot wilsrechten wijzigen of bepalen dat
deze regeling in het geheel niet van toepassing is;
• uitbreiding van de gronden voor opeisbaarheid van de vorderingen van
de kinderen;
• wijziging van het rentepercentage dat verschuldigd is over de vorderingen
van de kinderen;
• het betrekken van stiefkinderen in de wettelijke verdeling;
• een zogenaamde tweetrapsmaking maken.
5. Codicil
Een codicil is net als een testament een document waarin u uw wensen
kenbaar kunt maken over wat u wilt dat er gebeurt met uw vermogen na
uw overlijden. Voor een codicil hoeft u niet naar de notaris. Een codicil
is een door u zelf handgeschreven document voorzien van een datum en
handtekening. Dit lijkt heel eenvoudig, maar een codicil heeft voor- en
nadelen.
Voordeel
U kunt zelf, zonder notaris, een uiterste wilsbeschikking maken. Het is
wel raadzaam het codicil in bewaring te geven bij een notaris of bij een
persoon in wie u vertrouwen hebt.
11

Nadeel
Niet alles kan via een codicil geregeld worden. Alleen specifiek aangeduide
goederen zoals kleding, sieraden, boeken en meubels kunnen via
een codicil nagelaten worden aan bepaalde personen. Alle overige
genoemde regelingen moeten via een testament.
Bovendien komt een codicil niet altijd boven tafel na overlijden.
6. Legitieme portie
De legitieme portie komt alleen toe aan kinderen (of in hun plaats kleinkinderen)
van de erflater. De legitieme portie is dat deel van de nalatenschap
waarop het kind (‘legitimaris’) altijd recht houdt. Als het kind dan
door schenkingen of regelingen in het testament te weinig krijgt (denk
bijvoorbeeld aan onterving), dan kan het die schenkingen of testamentaire
regelingen aantasten om zo alsnog de legitieme portie binnen te halen.
Onder het Nieuwe Erfrecht bedraagt de legitieme portie altijd de helft
van het versterferfdeel en daarnaast is het alleen nog maar een aanspraak
in geld. Je kunt een legitimaris dus desgewenst geheel buitenspel zetten
bij de verdeling, door het alleen maar de legitieme in geld toe te kennen
(of bepaalde goederen, zie hierna).
Verder is het een legitimaris niet bepaald gemakkelijk gemaakt om een
beroep te doen op die legitieme portie. Als een kind een bepaalde testamentaire
regeling niet op prijs stelt en een beroep op die legitieme wenst
te doen, is de enige mogelijkheid om bij de rechter de nalatenschap te
verwerpen en de legitieme in te roepen. Gevolg is dan dat de regeling in
het testament toch overeind blijft en het kind alleen een geldvordering
krijgt.
En er zit nog een addertje onder het gras: alles wat degene die zijn legitieme
inroept had kunnen krijgen als hij die niet verworpen had, komt
eerst nog in mindering op die legitieme portie (‘imputatie’ genoemd). Dit
is slechts niet zo indien dat wat de legitimaris kon krijgen in de ogen van
de wetgever niet volwaardig (‘inferieur’) was, maar dit is niet vaak zo.
Een onwelgevallig kind kun je dus allerlei zaken toedelen die wel waar-
12

de hebben, maar waarop dat kind geen prijs zal stellen. Dit artikel uit het
Nieuwe Recht wordt daarom wel ‘boedelbakartikel’ genoemd.
M. Van Eck
Van de redactie:
Voor algemene notariële vragen is er de
Notaristelefoon: 0900 – 346 93 93; werkdagen van 09.00-14.00 uur
Internet: www.notaris.nl
STEUNPUNTEN VAN DE LSOVD
De LSOVD heeft een aantal steunpunten voor familieleden. Het betreft
– steunpunt grootouders
(ouders waarvan de verslaafde kinderen zelf kinderen hebben)
– steunpunt ouders van druggebruikers met hiv/aids
– steunpunt ouders van overleden druggebruikers
– steunpunt partners van druggebruikers
– steunpunt broers en zussen van druggebruikers
Deze steunpunten zijn te bereiken via de Telefonische Hulpdienst.
Het nummer van de Telefonische Hulpdienst is 0900 - 515 22 44
(maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 22.00 uur)
13

BIJEENKOMST STEUNPUNTHOUDERS
Yvonne Cremers, bestuurslid met de steunpunten in haar portefeuille.
Omdat we de steunpunten van de LSOVD wat meer onder de aandacht
willen brengen, hebben we zaterdag 10 februari onder het genot van een
lunch een bespreking gehouden over wat we daar met elkaar aan kunnen
doen.
Aanwezig waren: Daisy Middelburg, steunpunt Grootouders; Cock
Willemse, steunpunt Ouders waarvan het kind is overleden tengevolge
van drugs; Wendy Lampe, steunpunt Broers en Zussen; Betty Huizinga,
eindredactie Info en ondergetekende.
Afwezig was Lenie Nellestein van het steunpunt Ouders met een verslaafd
kind dat HIV/AIDS heeft. Zij wordt nooit gebeld met een vraag
over dit probleem. We wachten even af of er na een klein stukje in de Info
reacties komen om daarna alsnog meer aandacht te geven aan dit steunpunt.
Iedereen was het erover eens dat het goed was om elkaar op deze manier
te leren kennen en samen te kijken hoe we de steunpunten beter kunnen
laten functioneren.
Het voorstel was: onderling meer contact te houden, zodat informatie
met betrekking tot de drugsproblematiek aan elkaar kan worden doorgegeven.
De steunpunthouders willen ook een uitnodiging voor de
actievendagen. Tijdens de eerstvolgende actievendag willen we de steunpunten
presenteren zodat alle gespreksleiders en telefonisten weten wie
er bij zo’n steunpunt hoort en wat diegene kan doen.
Badges voor de steunpunthouders op de Landelijke dag lijkt ons ook heel
zinvol.
Paulien Pankow en Dien Schippers willen graag een nieuw steunpunt
voor Ouders met jonge verslaafde kinderen. Dat zou heel mooi zijn want
er is vooral bij de telefonische hulpdienst veel vraag naar. In verband met
ziekte konden Paulien en Dien niet komen maar we willen heel graag een
14

vermelding in de Info als zij met dit steunpunt kunnen beginnen. Wendy
Lampe zal tijdens de trainingsdagen voor Broers en Zussen vragen of er
behoefte is om een of twee keer in het jaar een dag te plannen om met
elkaar over hun problemen te kunnen praten.
Daisy Middelburg is ook erg actief voor de pleegoudervereniging en zal
haar ervaringen met ons delen om zo voor ons een grote steun te kunnen
zijn. Zij krijgt soms meer dan tien telefoontjes per week.
In de Info zullen voortaan vier pagina’s gewijd worden aan de steunpunten.
We hopen op veel reacties.
Het was een gezellige en vooral een hele nuttige bijeenkomst en we willen
dit één keer in het jaar voortzetten.
Yvonne Cremers
15

LENTEBRIESJE
Ik hou van jou
Tenminste
Als je zacht blijft
En vriendelijk
Als je niet
Te koud wordt
Als je
Mijn gezicht aait
En mijn ogen zachtjes doet sluiten
Als je
De bladeren
doet fluisteren
En de takken
Van de bomen
doet dansen.
Ariadne
Uit Zwerfseizoenen; teksten van daklozen
Alkmaar/Amsterdam, René de Milliano, 1998. ISBN 90 72810 23 6
16

ROUW EN VERDRIET
Deze workshop op de landelijke dag van de LSOVD op 23 september
2006 in Amersfoort werd verzorgd door Cock Willemse.
Na een korte inleiding over ‘wat rouw is’ wordt met elkaar in beeld
gebracht wat je nu eigenlijk verliest – of kan verliezen – als je kind verslaafd
is. In de literatuur over verslaving of rouw is hier niets over terug
te vinden.
Dit verslag is een weergave uit de beide workshops. Opvallend was dat
beide groepen tot een zelfde opsomming kwamen; wel in verschillende
volgorde.
In de eerste groep werd de discussie voorbereid in groepjes van drie. In
de tweede groep, die erg groot was, werd alleen plenair gewerkt.
Hier is de indrukwekkende uitkomst.
Je verliest:
– het geestelijk contact met je kind
– je kind zoals je het kende, zoals het was
– je gezinsleven zoals het was
– het vertrouwen in je kind
– vertrouwen in de hulpverlening
– je eigen toekomstverwachting
– energie, je gezondheid; geestelijk en lichamelijk
– zelfvertrouwen, gevoel van eigenwaarde, zelfrespect
– levensvreugde, plezier, onschuld, onbevangenheid
– sociale contacten, vrienden en familie, soms ook je relatie
– vrijheid, vooral met vakanties
– rust, vooral gemoedsrust
– illusies en je zekerheden
– identiteit
– privacy, gesprekken met hulpverleners enz.
– geld en goederen
17

Verder kwamen er een aantal thema’s aan de orde die zich het best even
laten omschrijven. Verlies is ook:
– de veranderde leefwereld (je krijgt noodgedwongen met zaken te
maken waar je niet voor kiest, je moet je in het gebruik en in het verslavingsgedrag
verdiepen, contact met politie, de daklozenwereld enz.)
– de invloed die een verslaafd kind in het gezin heeft op de ‘jeugd’ van
de andere kinderen
– dat andere kinderen in het gezin anders met je omgaan omdat zij hun
ouders willen sparen
– selectief worden in contacten, niet meer open en spontaan durven zijn
(iemand noemde dat ook verlies van integriteit maar daar was niet
iedereen het mee eens)
– angst om afwijzing als je over de problemen praat
– verleggen van grenzen, maar ook van normen en waarden (bij detentie
heeft je kind tenminste een dak boven zijn of haar hoofd)
– minder tolerantie naar anderen; waar zeuren ze over, als het om (in onze
ogen) kleine problemen gaat, prietpraat, en daarbij je geduld verliezen
– het afglijden van je kind bewust (moeten) meemaken
Ook deze punten werden als verlies ervaren.
Uiteindelijk, concludeerden beide groepen, verlies je stukken of grote
delen van jezelf. En dan volgt de vraag: ‘Hoe’ ga je om met al deze verliezen
en ‘hoe’ vind je jezelf weer terug Misschien een onderwerp voor
een volgende workshop
De workshop wordt afgesloten met een discussie over de drie begrippen
Berusting
Acceptatie
Aanvaarding
Riekje Boswijk-Hummel geeft in haar boek TROOST een mooie omschrijving
van deze woorden.
Iemand die ergens in ‘berust’, zegt Riekje, heeft geen last meer van zijn
emoties, maar heeft er ook geen plezier meer aan. Berusting is passief.
‘Ik berust er maar in’, ‘het overkomt me’: je gaat over op de automatische
piloot.
18

Acceptatie is helder en actief. Acceptatie is ook: tot actie komen. Maar
accepteren doe je vooral met het hoofd en daar ligt het verschil met aanvaarding;
want aanvaarding doe je vanuit je hart.
Aanvaarding is een illusie opgeven.
Aanvaarding is de uitgang van verdriet zegt Riekje, maar over de weg
daarnaartoe is nog heel veel te zeggen.
Hier volgen enkele voorbeelden uit het boek ‘Verslaafd’ van Linda Linde.
Een zusje vertelt over haar moeder: na heel lang knapte er iets in haar. Op
een dag nam ze officieel afscheid van Karin; ze schudde haar de hand en
zei dat ze niet meer welkom was en dat het gezin met zijn vijven verder
ging; Karin hoorde er niet meer bij.
En een moeder vertelde over haar oudere verslaafde zoon. Ze was nu 82
en keek terug, met de vraag of ze het nu, na alle opgedane kennis in de
loop der jaren, anders zou hebben gedaan Ja, dat zou ze, door schade en
schande wijs geworden. Ze zou er eerder in ‘berust’ hebben dat één van
haar kinderen zijn eigen weg ging, zijn eigen weg wilde gaan. Ze had
hem eerder moeten loslaten en zijn keuze moeten respecteren, hoewel het
niet haar keus was, niet zoals zij dacht dat hij gelukkig had moeten zijn.
Wim was niet op de begrafenis van haar man. Toen hij later eens kwam
aanwaaien, gaf ze hem een enveloppe met daarin een klein gedichtje,
bijna dezelfde die hij jaren daarvoor eens vanuit een verslavingskliniek
had gestuurd. De essentie van het gedichtje: ‘als het met mij goed gaat,
weet ik dat het met jou ook goed zal gaan’.
Cock Willemse
(NB: in verband met auteursrechten kunnen citaten en gedichtjes niet
letterlijk worden overgenomen)
Linde, Linda. Verslaafd; ervaringen van (ex-)verslaafden, familie en
hulpverleners; tips voor het omgaan met verslaafden. Uitgeverij
Elsevier, Maarssen, 2000. 112 blz. ISBN 90 352 2283 0
(besproken in Info 83; dec. 2002)
19

STEUNPUNT
Broers en zussen van druggebruikers …
… hebben het ook erg moeilijk!
Wanneer je broer of zus drugs gebruikt ontstaat er thuis vaak een heel
moeilijke situatie. Thuis draait alles om het druggebruik van deze broer
of zus.
Veel broers en zussen van druggebruikers proberen vaak zowel hun
ouders, als de druggebruiker te helpen. Vaak zetten ze hun eigen
behoeften opzij. Voornamelijk om alle ellende voor hun ouders een
beetje te verminderen en om hen minder zorgen te geven. Ze passen
zich volledig aan andere gezinsleden aan.
Ben jij broer of zus van een druggebruiker en wil je hierover praten
met een andere zus
Dan kun je terecht bij Wendy Lampe-van Rijn. Dat kan op twee manieren:
• stuur een mailtje naar Wendy;
• of bel naar de telefonische hulpdienst. Zij zorgen ervoor dat Wendy
je terugbelt.
E-mail Wendy:
hxe@home.nl
Telefonische hulpdienst: 0900 - 515 22 44
(maandag t/m vrijdag, van 10.00 tot 22.00 uur)
Ook ouders kunnen bij Wendy terecht voor hun niet-gebruikende
kind(eren)!!
20

GROOTOUDERDAG
Op 29 december van het vorige jaar vond de tweede Landelijke Dag
plaats van de belangenorganisatie voor grootouders en kleinkinderen.
Er waren 89 bezoekers, grootouders én kleinkinderen. Voor deze laatsten
was goed gezorgd: de grootsten onder hen gingen onder leiding naar een
speelparadijs vlakbij, de kleintjes konden terecht in een versierde zaal met
speelgoed, boekjes en spelletjes, dit onder leiding van twee kleuterleidsters.
In de inleiding noemde Mirte Loeffen de organisaties die deze dag mogelijk
hadden gemaakt: naast de LSOVD, een aantal regionale voorzieningen
voor pleegzorg in Brabant, Gelderland, Rotterdam en Amsterdam.
René de Bot, directeur van Pleegzorg en voorzitter Pleegzorg Nederland
was de dagvoorzitter. Hij gaf weer eens een beeld hoe jeugdzorginstanties
denken over plaatsing van kleinkinderen bij grootouders. Vaak heerst
de misvatting dat grootouders aan kleinkinderen goed willen maken, wat
bij de opvoeding van hun eigen kinderen mis is gegaan. Dit zorgde uiteraard
voor veel verontwaardiging en reacties vanuit de zaal. Men blijkt
duidelijk niet op de hoogte van de belevingswereld van ouders en verslaafde
kinderen. Hebben hulpverleners ervaring met verslaafde kinderen
en/of enige kennis van verslaving Grootouders ontfermen zich belangeloos
over de kinderen van hun verslaafde kinderen en weten aan deze biologische
ouders duidelijk te maken waarom een kind niet thuishoort bij
ouders die druggebruik verkiezen boven de opvoeding van hun kind.
Daisy Middelburg van het Grootoudersteunpunt van de LSOVD heeft in
haar 12-jarige ervaring maar twee keer moeten meemaken dat een kind
door overlijden van een grootouder herplaatst moest worden.
Joop Houtzager, secretaris van de grootoudervakbond en Maria de Vries,
landelijke coördinator van de Nederlandse Vereniging voor Pleeg-
21

gezinnen (NVP) lichten plannen voor 2007 toe. Inmiddels hebben 223
grootouders zich aangesloten bij de belangenorganisatie. Vanwege een
reorganisatie bij de NVP wordt afgesproken voorlopig dicht bij elkaar te
blijven staan om kennis en ervaring uit te wisselen. Daisy Middelburg en
Mirte Loeffen zullen ondertussen een inventarisatie maken van de knelpunten
tussen grootouders en instanties.
De verschillende voorzieningen voor pleegzorg reageren heel verschillend.
Sommige reageren enthousiast en andere geven geen aparte aandacht
aan grootouders.
In Amsterdam bijvoorbeeld is de aandacht voor grootouders groot. In de
Bijlmer loopt een grootouderproject. De vertegenwoordigster vertelt dat
bij hen de volgende vraag centraal staat: Hoe kunnen wij grootouders die
voor hun kleinkind zorgen zo optimaal mogelijk begeleiden We willen
graag hun levenservaring benutten. Zij kennen de levensgeschiedenis van
hun kleinkinderen beter dan wie ook. Er bestaat een wederzijdse band
tussen grootouders en kleinkinderen! Leeftijd is voor haar geen bezwaar.
Kinderen motiveren en zorgen voor nieuwe energie. Het is een wisselwerking
tussen grootouders en kleinkinderen.
In Brabant merkt men dat er veel over plaatsing bij grootouders wordt
gesproken en steeds meer kinderen bij grootouders worden geplaatst.
Bij de verschillende voorzieningen wordt nagedacht over de frequentie
van de ondersteuning. Ze zijn wel aangesloten bij Pleegzorg Nederland,
maar voeren allen een eigen beleid.
Vanuit de zaal komen er enkele vragen met betrekking tot voogdij:
In het geval van voogdij mogen pleegouders zelfstandig beslissen en zijn
ze niet afhankelijk van ouders of instelling. In uitzonderlijke gevallen
blijkt het mogelijk pleegvergoeding te ontvangen wanneer beide pleegouders
de voogdij op zich nemen.
Hoe het zit met de voogdij door een alleenstaande zal worden uitgezocht
door Mirte Loeffen. Dagvoorzitter René de Bot raadt aan een persoonsgebonden
budget (PGB) aan te vragen. Hij dankt verder alle aanwezigen
22

voor hun inbreng, waarna Daisy Middelburg afsluit met een gedicht en
samenzang met alle grootouders en, inmiddels weer aanwezige, kleinkinderen.
Daisy Middelburg/Betty Huizinga
STICHTING STEUNFONDS VERWANTEN DRUGGEBRUIKERS
De stichting SVD, opgericht in 1994, beoogt financiële steun te geven aan organisaties die
zich richten op de verbetering van de positie van verwanten van druggebruikers. In het bijzonder
en in de eerste plaats wordt gedacht aan de LSOVD. Ook u kunt uw steentje bijdragen
op: giro 5524760 t.n.v. Stichting Steunfonds Verwanten Druggebruikers te Hoeven.
Voor vragen over drugs: de Drugs Informatielijn 0900 - 1995
23

STEUNPUNT
GROOTOUDERS, OUDERS VAN EEN DRUGGEBRUIKER
Wij als ouders van … zijn ons er van bewust welke zorgen het ouderschap
met zich meebrengt, maar heeft u er wel eens over nagedacht wat
het betekent om grootouder te worden van een kind, waarvan de ouder(s)
drugs gebruik(en)
Als houder van het grootoudersteunpunt van de LSOVD en zelf grootouder
van zo’n kleinkind heb ik mij opgeworpen om de belangen van
deze kinderen te behartigen.
Wanneer u ook een grootouder bent van zo’n kindje schroom dan niet
om contact op te nemen met ons. Wij behartigen niet alleen de belangen
van uw kleinkinderen, maar ook die van u als grootouders! Wij benaderen
Raden van Kinderbescherming, kinderrechters, advocaten, Jeugdzorginstellingen
enz. (indien gewenst) en proberen op deze wijze de juiste
oplossing voor uw problemen te zoeken. De samenwerking tussen u
en deze instanties verloopt niet altijd even vlekkeloos. Dan is tussenkomst
of goed advies, soms ook doorverwijzing onontbeerlijk gebleken.
Er is geen betere en meer vertrouwde omgeving te vinden voor een kind
dan die van grootouders of andere familieleden. Het begrip en daarom
inlevingsvermogen voor deze kinderen vanuit de eigen familie is al even
belangrijk, zo niet nog belangrijker.
Steeds meer aandacht wordt gegeven aan de kinderen van verslaafde
ouders en niet ten onrechte.
Wanneer u behoefte heeft om met lotgenoten van gedachten te wisselen
of u ontmoet op uw weg tegenstand van hulpverleners en/of instanties,
weet ons dan te vinden.
Wij zullen proberen u op weg te helpen in deze doolhof.
U kunt met al uw vragen terecht bij onze Telefonische Hulpdienst
0900-5152244 (ma t/m vrij 10.00-22.00 uur)
of rechtstreeks via het Grootoudersteunpunt LSOVD 070-3236584
Daisy Middelburg-Nanning, e-mail d.nanning@orange.nl
24

OPRICHTING WERKGROEP NOORD-BRABANT
Sinds 2006 is er, naast de werkgroepen voor Zeeland, Noord- en Zuid-
Holland, ook een werkgroep voor de regio Noord-Brabant.
Deze werkgroep heeft als voornaamste doelen:
De LSOVD meer bekendheid te geven bij de lokale hulpverlening (eventuele
samenwerking), politiek (fondsenwerving) en familieleden van
druggebruikers (ledenwerving).
Ondersteuning geven aan de gespreksgroepleid(st)ers in Noord-Brabant.
De werkgoepleden zijn:
Wendy Lampe-van Rijn
Ellen Ebbenn
Annie van der Velden
Mieke Cruysbergh
Will van Lieshout
André Terneusen
Peter Verloove
Marianne Wagemakers
Voorzitter
Vice-voorzitter
Penningmeester
Secretariaat
PR
PR
PR
PR
We zijn begonnen met ons doel om meer bekendheid te geven aan de
LSOVD in Noord-Brabant. Daarom hebben we op 23 november 2006
een oprichtingsbijeenkomst georganiseerd.
We hebben veel uitnodigingen verstuurd en uiteindelijk zijn er ongeveer
60 personen gekomen, waaronder: veel werknemers van Novadic-
Kentron (lokale verslavings-instantie), een wethouder van de Gemeente
Tilburg, mensen van de SOS Telefonische Hulpdienst, iemand van de
Politie Eindhoven, een maatschappelijk werkster en familieleden van
druggebruikers.
25

Deze opkomst was ver boven onze verwachtingen, zowel qua aantal als
de hoeveelheid verschillende instanties.
De dagvoorzitter van de bijeenkomst was Hylke van Zwol (Voorzitter
LSOVD). Er werden een aantal presentaties gehouden:
– Wendy Lampe-van Rijn heeft uitgelegd wat de LSOVD doet voor
familieleden van druggebruikers en hoe de LSOVD te werk gaat.
– Marieke Moorman (Wethouder Gemeente Tilburg) heeft aangegeven
wat het verslavingsbeleid van de Gemeente Tilburg is en wat de
LSOVD daarin kan betekenen.
– Els Noorlander (Hoofdbehandelaar dubbel-diagnoseafdeling) heeft het
belang van zelfhulp voor de familie en de verslaafde uitgelegd.
– Lut Storms (Psycholoog bij SBI) zou een presentatie geven over het
belang van scholing voor de actieve leden van de LSOVD. Maar wegens
ziekte is zij vervangen door Tini Ouwendijk (Bestuurslid Scholing
LSOVD).
Dankzij deze bijeenkomst zijn er nauwere contacten gelegd met Novadic-
Kentron, de Gemeente Tilburg en SOS Telefonische Hulpdienst. Dit heeft
erin geresulteerd dat er meer samengewerkt gaat worden tussen de
LSOVD en deze instanties.
Naar aanleiding van het krantenartikel, dat als promotie een dag tevoren
was geplaatst in het Brabants Dagblad, zijn er ook nieuwe aanmeldingen
in onze gespreksgroepen gekomen.
Al met al kunnen we spreken over een zeer geslaagde oprichtingsbijeenkomst!
Inmiddels is de werkgroep alweer een keer bij elkaar gekomen en we
hebben heel wat ideeën om verder te gaan met het realiseren van onze
doelen.
Wendy Lampe-van Rijn
26

(EX-)MINISTER HOOGERVORST ANTWOORDT
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Directie Voeding, Gezondheidsbescherming en Preventie
De heer W. Knaap
Den Haag 15 JAN 2007
Uw brief 11 november 2006
Onderwerp
Interview Telegraaf
Geachte heer Knaap,
Met belangstelling heb ik uw brief gelezen waarin u uw ongerustheid
kenbaar maakt over een uitspraak van mij over de schadelijkheid van blowen
die gepubliceerd is in de Telegraaf afgelopen november. Uit uw brief
blijkt duidelijk uw betrokkenheid bij het drugbeleid van het ministerie en
het feit dat u uitgebreid op de hoogte bent van de ontwikkelingen rond
drugsgebruik en publicaties daarover. Ik wil u dan ook bedanken voor
deze bijdrage aan de actuele discussie rond jongeren en cannabisgebruik.
Ik betreur het dat mijn uitspraak in de Telegraaf kennelijk door sommigen
gezien is als een goedkeuring om te blowen. Daarom wil ik graag met
deze brief laten blijken dat ik die bedoeling niet heb gehad. Ik ben geïnterviewd
tijdens de aftrap van de cannabiscampagne je bent niet gek als
je niet blowt. Deze campagne is er juist op gericht om jongeren bewust te
maken van de risico’s van druggebruik. Vaak denken jongeren dat veel
van hun leeftijdgenoten cannabis gebruiken, terwijl uit onderzoek blijkt
dat het overgrote deel dat niet doet. Met deze campagne willen we niet-
27

lowers herbevestigen in hun keuze om niet te blowen en jongeren die
wel eens cannabis gebruiken wijzen op de risico’s.
Ik vind het spijtig dat bovengenoemde uitspraak zo in de krant is gekomen.
Ik heb niet altijd controle op hoe passages in de media verschijnen,
maar de boodschap van het interview is zeker niet geweest dat blowen
geen enkel gezondheidsrisico met zich meebrengt. De campagne besteedt
ook nadrukkelijk aandacht aan de negatieve gevolgen van blowen, juist
voor jongeren.
Postbus 20350
Naast de cannabiscampagne ondersteunt het Ministerie van VWS ook
drugs preventiematerialen voor scholen en specifieke drugspreventieprojecten
gericht op risicogroepen. VWS zet dus wel degelijk in op het
ontmoedigen van drugsgebruik, waaronder cannabis.
Ik vertrouw erop dat uw brief naar tevredenheid beantwoord is en dat ik
uw ongerustheid hiermee heb kunnen wegnemen.
Met vriendelijke groet,
de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
namens deze, de Directeur Voeding, en Preventie,
A.M.P. van Bolhuis
28

DE VERSLAVING VAN MIJN ZOON (2)
In Info 98 stond dit verhaal van Willie van der Pot. Hierbij het vervolg,
dat zij ons heeft gestuurd.
Na zeven maanden gevangenisstraf is hij in september bij de antroposofische
afkickkliniek Arta Lievegoedgroep in Drente geplaatst. De doelstelling
van deze instelling is hem ervan bewust te laten worden dat zijn
verslaving met hem te maken heeft als persoon, en dat hij dus met een
aantal levensvragen aan de slag zal moeten gaan. Er wordt een leefwijze
gestimuleerd die hem weer wakker maakt ten aanzien van zijn omgeving
en zichzelf.
Gedurende de tijd dat hij daar verblijft mogen we geen contact met hem
hebben, dus ook geen bezoek. Schrijven mag wel. In zijn eerste brief naar
ons schrijft hij “met mij gaat het wel goed, ik heb veel gepraat over de
dingen die ik meegemaakt heb en over hoe heeft kunnen gebeuren wat
gebeurd is. Hierbij zijn er al meerdere keren emoties omhoog gekomen
bij mij, dit vind ik voor mezelf een goede gebeurtenis, ik merk dat ik ook
echt een gevoelsmens ben en heb baat bij het uiten van mijn verdriet. De
kant in mij die verdrietig is over wat ik mijzelf heb aangedaan mag er
zijn. Ik heb al in de tuin en de keuken gewerkt en zit nu in het onderhoud,
dat is ook wel leuk. Ik heb al een wc-bril vervangen en ben bezig met
closetrolhouders maken. We zijn momenteel het schapenhok aan het
slopen zodat we er straks een nieuwe kunnen plaatsen. In het weekend
zijn we bezig met speksteen bewerken, dat vind ik ook leuk, ik merk ook
dat ik goed ben in vormgeving/ontwerp. Hier wil ik toch wel wat mee
doen. Elke donderdagavond gaan we gutsen dit gaat mij ook goed af.”
Vier weken later schrijft hij in zijn tweede brief: “ik ben nu momenteel
aan het werk bij boer Lambert. Dat doe ik in de ochtend en in de middag
ben ik aan het werk in de huishouding (strijken en koken). Ik heb samen
met mijn mentor besloten om naar de afdeling Aanzet in Austerlitz te
29

gaan en ben nu al bezig met welke richting ik op wil gaan qua werkgebied.
Ik denk dat ik begin bij een hovenier met helpen bij tuinaanleg en daarbij
misschien een opleiding voor ontwerpen/vormgeven. Ik ben nu bezig met
een grote mandala te schilderen en voor mezelf ben ik bezig met het
blijven staan in mijn mening. Ik merk dat dit voor mijn zelfvertrouwen
een positieve oefening is.”
In november kregen we zijn derde brief: “ik ben eergisterenavond ziek
geworden en ben gisteren naar Aanzet in Austerlitz overgeplaatst, nu lig
ik in bed om uit te zieken. Er wordt hier wel goed voor mij gezorgd. De
laatste weken vind ik dat ik ook beter voor mezelf ben gaan zorgen, door
mijn mening meer naar buiten te laten komen en door te doen wat ik vind
dat ik moet doen/afspraken die ik met mezelf maak naleven. Ik heb voordat
ik naar de Aanzet ben gegaan, een actieplan gemaakt. Hierin heb ik
dingen geschreven waar ik nog aan wil werken en hoe ik dat ga doen. Ik
mag nu ook 1x in de 4 weken bezoek ontvangen, maximaal 3 uur; hiervan
kunnen we 1 uur wandelen, lijkt me leuk.”
Hij belde me van de week op en vertelde dat hij de eerste dag dat hij aankwam
bij Aanzet iedereen zag roken in een hok terwijl hij de periode dat
hij in Drente zat niet mocht roken. Het was daar verboden. Hij vertelde
dat hij constant aan roken moest denken en de derde dag een pak shag had
gekocht. Na twee dagen vroeg hij zich af: waarom rook ik eigenlijk en
ontdekte dat hij dat deed uit verveling. Hij heeft zijn shag weggegooid en
is gestopt: nu ben ik de enige hier die niet rookt, zei hij. Als ik me verveel
ga ik schilderen, ik ben momenteel een groot schilderij aan het
maken. Ik heb hier ook meer vrijheid, en een kamer voor mezelf, vind ik
wel prettig. Ik heb nu keukendienst en moet voor het eten zorgen, heb
gisteren preitaart gemaakt. Hij vertelde dat hij zijn humor weer terug had,
wat hij heel fijn vond, dat is al die jaren van zijn verslaving weggeweest.
De periode dat hij bij Aanzet verblijft is ongeveer acht maanden. In de
eerste acht weken verzorgt hij het bewonershuis en helpt hij mee de maaltijden
te bereiden. Hij leert de medebewoners kennen en vindt zijn plek
in de groep. Verder doet hij mee aan de groepsactiviteiten, groeps-
30

gesprekken, vrijetijdsgroep, sport, toneel of muziek, kunstzinnige activiteiten
enzovoort. Na acht weken gaat hij ’s morgens stage lopen. Aanzet
heeft contact met diverse bedrijven en instellingen. Maar hij kan ook zelf
een eigen plek regelen. De stages worden begeleid door een medewerker
van Aanzet en er wordt gewerkt aan gezamenlijk opgestelde doelen. Een
goede invulling van zijn vrije tijd, ook in de weekenden, is belangrijk om
terugval te voorkomen.
Dit was het vervolg op mijn verhaal over mijn zoon die verslaafd was aan
harddrugs. Wij zijn erg blij dat het zo goed gaat met hem. Zelf hebben wij
dit afgelopen jaar ervaren als een jaar zonder spanningen en wanhoop. We
genieten van de rust en zijn hoopvol naar de toekomst toe. Wij wensen
alle ouders de kracht, het inzicht en het vertrouwen om je kind los te laten
en tot zijn bodem te laten gaan.
Willie van der Pot
31

LANDELIJKE STICHTING OUDERS EN
VERWANTEN VAN DRUGGEBRUIKERS
DOELSTELLING
De Landelijke Stichting Ouders en Verwanten van Druggebruikers
(LSOVD) is een organisatie van ouders en andere familieleden van
druggebruikers en is sinds 1980 actief. Door het uitwisselen van ervaringen
en het geven van informatie hoopt de Stichting te bereiken, dat
ouders e.a. de problemen die het gevolg zijn van verslaving, beter aankunnen.
De LSOVD treedt ook op als belangenbehartiger bij overheden en
instellingen. De LSOVD ontvangt donaties, meestal van ouders, en
ontvangt subsidie van het Ministerie van VWS. De LSOVD heeft een
landelijke telefonische hulpdienst (THD); heeft gespreksgroepen door
het hele land; geeft individuele hulp en advies; organiseert landelijke
contactdagen en geeft een kwartaalblad uit.
Er is een klachtencommissie voor eventuele problemen met actieven of
vrijwilligers, die werkzaam zijn bij de stichting. Het klachtenreglement
is op aanvraag bij het kantoor beschikbaar.
BESTUUR
Voorzitter: H. van Zwol; Vice-voorzitter: Mw. T. Ouwendijk;
Secretaris: Mw. F. Roschar;
Penningmeester: G. Verhoef; Leden: Mw. R. Van den Abeele;
Mw. Y. Cremers; Mw. P. Pankow.
Alle correspondentie te richten aan: Secretariaat LSOVD,
Postbus 12132, 3501 AC Utrecht.
Telefoon: 030-2544300.
Postgiro 1386158 t.g.v. LSOVD, Utrecht.
E-mail: info@lsovd.org
Website: www.lsovd.nl
32

TELEFONISCHE HULPDIENST
Onze Telefonische Hulpdienst (THD)
is maandag t/m vrijdag te bereiken
van 10.00 tot 22.00 uur
0900 - 515 22 44 (€ 0,20 p.m.)
De telefonisten zijn evenals alle actieven van de LSOVD vrijwilligers.
De LSOVD kan alleen haar werk doen dankzij deze vrijwilligers en
UW DONATIE.
U kunt zich door middel van onderstaand strookje opgeven als donateur
bij ons secretariaat in Utrecht.
De jaarlijkse donatie bedraagt minimaal € 27,50. U ontvangt een machtigingsformulier
voor eenmalige opdracht om dit bedrag over te maken.
Vier keer per jaar ontvangt u INFO, het tijdschrift van de Stichting, en u
bent welkom bij de activiteiten die de Stichting organiseert.
kopiëren of
Naam: de heer/mevrouw: ........................................................................................................................
✄
Adres: ..........................................................................................................................................................................
Postcode: ....................................... Plaats: .....................................................................................................
Datum: ................................................................ Handtekening: .............................................................
meldt zich aan als donateur van de LSOVD.
Strookje zenden aan:
Secretariaat LSOVD, Postbus 12132, 3501 AC Utrecht.
33

VOOR HULP EN INFORMATIE: 0900 515 22 44