Epoxy. Ga je er zelf mee wer- ken, of toch niet? Om ... - Ritmeester BV
Epoxy. Ga je er zelf mee wer- ken, of toch niet? Om ... - Ritmeester BV
Epoxy. Ga je er zelf mee wer- ken, of toch niet? Om ... - Ritmeester BV
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
doe het <strong>zelf</strong><br />
DÍT IS EPOXY: DE PRAKTIJK<br />
TEKST EN FOTO’S MATTHIJS ACHTERBERG, ANTON VAN DELLEN, JAN FRATERMAN<br />
<strong>Epoxy</strong>. <strong>Ga</strong> <strong>je</strong> <strong>er</strong> <strong>zelf</strong> <strong>mee</strong> w<strong>er</strong><strong>ken</strong>,<br />
<strong>of</strong> <strong>toch</strong> <strong>niet</strong>? <strong>Om</strong> een idee<br />
te geven van de mogelijkheden<br />
en de valkuilen, dit<br />
ke<strong>er</strong> de praktijk. We volgen<br />
het ma<strong>ken</strong> van een<br />
kookkist van hout-epoxy<br />
voor de jarige redactieboot<br />
Marina door Matthijs en<br />
Anton, studenten van het<br />
Rott<strong>er</strong>damse Hout en Meubil<strong>er</strong>ings<br />
College. Tijdens<br />
hun stage bij de firma Rit<strong>mee</strong>st<strong>er</strong><br />
pak<strong>ken</strong> zij de <strong>ken</strong>nismaking<br />
met epoxy voortvarend<br />
aan.<br />
1<br />
<strong>Epoxy</strong> is prima geschikt om wat<strong>er</strong>vast multiplex te<br />
besch<strong>er</strong>men en aan elkaar te lijmen. De ond<strong>er</strong>delen kunnen<br />
zond<strong>er</strong> lastige constructies ‘koud’ aan elkaar worden<br />
gezet zond<strong>er</strong> moeilijke zwaluwstaarten <strong>of</strong> half-houtv<strong>er</strong>bindingen.<br />
Na uitharding is een goed uitgevo<strong>er</strong>de epoxy<br />
lijmv<strong>er</strong>binding st<strong>er</strong>k<strong>er</strong> dan het hout <strong>zelf</strong>.<br />
Handig aan boord van een sloep, in een open zeilboot <strong>of</strong> voor gezellig picknic<strong>ken</strong> aan de wal: een kookkist.<br />
In hout-epoxy en geschild<strong>er</strong>d met tweecomponenten lak maak <strong>je</strong> hem ongevoelig voor vocht en gaat-ie een<br />
bootleven <strong>mee</strong>. Die van ons is ing<strong>er</strong>icht met een eenpits Origo spiritusbrand<strong>er</strong> en Mepal borden en bek<strong>er</strong>s<br />
voor vi<strong>er</strong> p<strong>er</strong>sonen. Bestek en ‘keu<strong>ken</strong>linnen’ kochten we bij de Hema.<br />
2<br />
Het ruwe schetsontw<strong>er</strong>p van Jan Frat<strong>er</strong>man w<strong>er</strong><strong>ken</strong><br />
we uit tot een complete bouwte<strong>ken</strong>ing. Als de gegevens<br />
van alle ond<strong>er</strong>delen in de comput<strong>er</strong> staan, kan de CNCfreesmachine<br />
ze zond<strong>er</strong> tussenkomst van een timm<strong>er</strong>manshand<br />
uit het multiplex frezen.<br />
40 | WATERKAMPIOEN#8 2006 WATERKAMPIOEN#8 2006 | 41
doe het <strong>zelf</strong><br />
<strong>Epoxy</strong>producten bestaan uit een<br />
basishars en een hard<strong>er</strong>, die in een<br />
voorgeschreven v<strong>er</strong>houding moeten<br />
worden gemengd. Afwegen van beide<br />
componenten doe <strong>je</strong> met een (keu<strong>ken</strong>)-<br />
weegschaal. Daarna hars en hard<strong>er</strong><br />
grondig mengen, ov<strong>er</strong>gieten in<br />
een and<strong>er</strong> emm<strong>er</strong>t<strong>je</strong> en nogmaals<br />
ro<strong>er</strong>en. Maak <strong>niet</strong> me<strong>er</strong><br />
klaar dan <strong>je</strong> in 15 à 20 minuten<br />
kunt v<strong>er</strong>w<strong>er</strong><strong>ken</strong>.<br />
Matthijs: W<strong>er</strong><strong>ken</strong> met<br />
epoxy is lastig<strong>er</strong> dan<br />
ik had v<strong>er</strong>wacht<br />
Anton: Dit hout-epoxy<br />
kookkist<strong>je</strong> is b<strong>er</strong>est<strong>er</strong>k<br />
3<br />
6<br />
Het houtpakket: alle ond<strong>er</strong>delen voor de kist, het<br />
deksel, het windsch<strong>er</strong>m en het inzetbak<strong>je</strong> tot op<br />
tienden van een millimet<strong>er</strong> nauwkeurig op maat<br />
dankzij ‘Comput<strong>er</strong> Aided Design & Manufacturing’(CAD-CAM).<br />
Als e<strong>er</strong>ste krijgen alle houten ond<strong>er</strong>delen rondom<br />
een laag in<strong>je</strong>cte<strong>er</strong>hars. Die is dun vloeibaar en<br />
trekt in het hout. Waar <strong>je</strong> een te dikke laag aanbrengt,<br />
hou <strong>je</strong> na uitharding (24 uur bij minimaal<br />
15º C) glimmende plek<strong>ken</strong>. Dat is <strong>niet</strong> de bedoeling.<br />
De houtvezels zwellen door het opzuigen van<br />
de hars enigszins. Het ruwe opp<strong>er</strong>vlak schuur <strong>je</strong> na<br />
uitharding glad met korrel 120 à 180.<br />
4<br />
7<br />
Met schild<strong>er</strong>stape zetten we alles in elkaar om te<br />
control<strong>er</strong>en <strong>of</strong> de losse ond<strong>er</strong>delen passen. Dat blijkt<br />
keurig te kloppen. Nu kan het ‘echte’ w<strong>er</strong>k beginnen.<br />
Een van de fouten die <strong>je</strong> kunt ma<strong>ken</strong> bij het w<strong>er</strong><strong>ken</strong><br />
met epoxy: hout gebrui<strong>ken</strong> met een te hoog vochtgehalte.<br />
Droog opgeslagen wat<strong>er</strong>vast multiplex is in<br />
principe direct te gebrui<strong>ken</strong>.<br />
We willen dat alle poriën in het hout zijn gevuld en<br />
het hout helemaal is ingekapseld in hars. De volgende<br />
stap is daarom minimaal één laag impregne<strong>er</strong>hars.<br />
Die is ‘lijvig<strong>er</strong>’ dan in<strong>je</strong>cte<strong>er</strong>hars. De procedure is het<strong>zelf</strong>de:<br />
beide componenten afwegen, goed mengen en<br />
gelijkmatig aanbrengen. <strong>Om</strong>dat alle ond<strong>er</strong>delen rondom<br />
in de hars worden gezet, doe <strong>je</strong> dat in twee stappen.<br />
Na 24 uur kun <strong>je</strong> de acht<strong>er</strong>kanten behandelen.<br />
5<br />
De tweede laag epoxy schuur<br />
<strong>je</strong> we<strong>er</strong>. Voor het mont<strong>er</strong>en<br />
kun <strong>je</strong> de ond<strong>er</strong>delen klemmen,<br />
nodig is het <strong>niet</strong>. Handig<strong>er</strong><br />
zijn roestvast stalen snelbouwschroeven<br />
om alles op<br />
z’n plek te houden; dan kan<br />
<strong>er</strong> <strong>niet</strong>s v<strong>er</strong>schuiven. Voor de<br />
st<strong>er</strong>kte hebben de schroeven<br />
geen bete<strong>ken</strong>is. E<strong>er</strong>st met<br />
plakband alles we<strong>er</strong> tijdelijk<br />
in elkaar zetten,<br />
8<br />
dan de schroefgaten<br />
secuur voorboren<br />
– and<strong>er</strong>s<br />
splijt het multiplex.<br />
De koppen<br />
iets v<strong>er</strong>diept uitboren.<br />
9<br />
<strong>Epoxy</strong>lijm is een met vulst<strong>of</strong> (fill<strong>er</strong>) ingedikte<br />
hars. De <strong>mee</strong>ste lev<strong>er</strong>anci<strong>er</strong>s hebben ‘gebruiksklare’<br />
lijm, zodat <strong>je</strong> <strong>niet</strong> <strong>zelf</strong> de hars<br />
hoeft in te dik<strong>ken</strong> met stuivende poed<strong>er</strong>s. De<br />
hard<strong>er</strong> voor de lijm is <strong>mee</strong>stal de<strong>zelf</strong>de als<br />
voor de lamine<strong>er</strong>hars. Het leuke van epoxylijm:<br />
hij is uitste<strong>ken</strong>d spleetvullend en p<strong>er</strong>sen<br />
<strong>of</strong> klemmen is <strong>niet</strong> nodig. De ond<strong>er</strong>delen fix<strong>er</strong>en<br />
gedurende de uitharding volstaat.<br />
10<br />
Een lijmv<strong>er</strong>binding met epoxy is st<strong>er</strong>k<strong>er</strong> dan<br />
hout, als <strong>je</strong> in de hoek tussen twee delen een fillet<br />
legt, een hollet<strong>je</strong> lijm. Hi<strong>er</strong> geldt: oefening<br />
baart kunst. E<strong>er</strong>st met een grote plastic in<strong>je</strong>ctiespuit<br />
(te koop bij epoxylev<strong>er</strong>anci<strong>er</strong>s) een rugget<strong>je</strong><br />
lijm in de naad leggen. Dan met een lepelt<strong>je</strong><br />
<strong>of</strong> d<strong>er</strong>gelijke de fillet ‘trek<strong>ken</strong>’. Ov<strong>er</strong>tollige<br />
resten direct wegstrij<strong>ken</strong>, and<strong>er</strong>s heb <strong>je</strong> daar na<br />
uitharding veel w<strong>er</strong>k aan!<br />
11 12<br />
Er bestaan speciale hard<strong>er</strong>s voor het w<strong>er</strong><strong>ken</strong> bij<br />
lag<strong>er</strong>e temp<strong>er</strong>aturen dan vijftien graden. Hi<strong>er</strong>bij is<br />
een grot<strong>er</strong> risico van ‘amine-blush’, een wasachtig<br />
laag<strong>je</strong> op de uitgeharde epoxy. Dit moet <strong>je</strong> v<strong>er</strong>wijd<strong>er</strong>en<br />
met lauwwarm wat<strong>er</strong> voor <strong>je</strong> v<strong>er</strong>d<strong>er</strong> kunt<br />
w<strong>er</strong><strong>ken</strong>. Wil <strong>je</strong> een vlotte en goede doorharding:<br />
zet hante<strong>er</strong>bare w<strong>er</strong>kstuk<strong>ken</strong> in een hut<strong>je</strong> van<br />
schuimplaten <strong>of</strong> bouwzeil, waarin <strong>je</strong> de temp<strong>er</strong>atuur<br />
op pakweg 30º C houdt met bijvoorbeeld een<br />
ventilatorkachelt<strong>je</strong>.<br />
We ma<strong>ken</strong> het ons<strong>zelf</strong> <strong>niet</strong> makkelijk: speciaal<br />
voor de Marina (de klassieke redactiezeilboot)<br />
wordt op v<strong>er</strong>zoek van Jan Frat<strong>er</strong>man het deksel<br />
van de kookkist bekleed met teak dekdeelt<strong>je</strong>s. Een<br />
mooie oefening als <strong>je</strong> van plan bent de kuipban<strong>ken</strong><br />
<strong>of</strong> de kuipvlo<strong>er</strong> van <strong>je</strong> boot te bekleden met teak.<br />
Maak e<strong>er</strong>st alle deelt<strong>je</strong>s passend, inclusief de in<br />
v<strong>er</strong>stek gezaagde lijfhouten (de buitenste deelt<strong>je</strong>s).<br />
Dan ingedikte epoxy <strong>of</strong> epoxylijm gelijkmatig<br />
ov<strong>er</strong> het te bekleden opp<strong>er</strong>vlak aanbrengen.<br />
42 | WATERKAMPIOEN#8 2006 WATERKAMPIOEN#8 2006 | 43
doe het <strong>zelf</strong><br />
EXCLUSIEF VOOR WATERKAMPIOEN-ABONNEES!!<br />
KENNISMAKEN MET EPOXY<br />
13<br />
15<br />
Gebruik <strong>je</strong> kant-en-klare dekdeelt<strong>je</strong>s met ingefreesde<br />
groef, dan kun <strong>je</strong> ze stijf tegen elkaar leggen.<br />
Wij gebrui<strong>ken</strong> echt<strong>er</strong> zaagfine<strong>er</strong> van slechts<br />
enkele milimet<strong>er</strong>s dik en houden de tussenliggende<br />
groeven op de gewenste breedte door alle<br />
deelt<strong>je</strong>s in het juiste patroon met tape aan elkaar<br />
te plak<strong>ken</strong> tot een soort ‘mat<strong>je</strong>’ dat in een ke<strong>er</strong> in<br />
de epoxy is te leggen.<br />
De naden vullen we met flexibele dekkit. Sika,<br />
Simson en and<strong>er</strong>e kitfabrikanten hebben hi<strong>er</strong>voor<br />
goede handleidingen. De v<strong>er</strong>se kit voorzichtig nastrij<strong>ken</strong><br />
met een spatel <strong>of</strong> smal plamuurmes.<br />
Daarna drie á vi<strong>er</strong> dagen laten ‘uitvulcanis<strong>er</strong>en’.<br />
Dan kun <strong>je</strong> ov<strong>er</strong>tollig rubb<strong>er</strong> wegschuren. Wij kozen<br />
<strong>er</strong>voor alle deelt<strong>je</strong>s af te plak<strong>ken</strong> en strij<strong>ken</strong><br />
de v<strong>er</strong>se kit zo glad mogelijk om de dunne teakdeelt<strong>je</strong>s<br />
zo min mogelijk te belasten.<br />
ADRESSEN<br />
Adviezen & epoxy: De IJssel Coatings Moordrecht,<br />
www.de-ijssel-coatings.nl, info2de-ijssel-coatings.nl<br />
Productie Kookist © : Rit<strong>mee</strong>st<strong>er</strong>, Staalindustrieweg 43, 2952 AT<br />
Alblass<strong>er</strong>dam, www.rit<strong>mee</strong>st<strong>er</strong>-bv.nl, info2rit<strong>mee</strong>st<strong>er</strong>-bv.nl<br />
Polys<strong>er</strong>vice, www.polys<strong>er</strong>vice.nl<br />
14<br />
V<strong>er</strong>bindingen met epoxylijm <strong>of</strong> ingedikte hars hoef<br />
<strong>je</strong> eigenlijk <strong>niet</strong> te klemmen zolang <strong>je</strong> zek<strong>er</strong> weet<br />
dat de deelt<strong>je</strong>s ov<strong>er</strong> het hele opp<strong>er</strong>vlak in de lijm<br />
liggen. St<strong>er</strong>k<strong>er</strong> nog: klemmen heeft een nadeel.<br />
De epoxy wordt van ond<strong>er</strong> de deelt<strong>je</strong>s in de naden<br />
gep<strong>er</strong>st. Eenmaal uitgehard valt het <strong>niet</strong> <strong>mee</strong> om<br />
dit te v<strong>er</strong>wijd<strong>er</strong>en zond<strong>er</strong> beschadigen van de kanten<br />
van de naden.<br />
Wil <strong>je</strong> een robuuste afw<strong>er</strong>king die<br />
lang mooi blijft, dan kies <strong>je</strong> een<br />
tweecomponenten v<strong>er</strong>f. Tweecomponenten<br />
v<strong>er</strong>nis is ook fraai, maar<br />
stelt hog<strong>er</strong>e eisen aan de netheid<br />
van <strong>je</strong> w<strong>er</strong>k. Kleine fout<strong>je</strong>s kun <strong>je</strong><br />
met epoxyplamuur probleemloos<br />
opvangen zond<strong>er</strong> kwaliteitsv<strong>er</strong>lies,<br />
als <strong>je</strong> daarna schild<strong>er</strong>t. Ond<strong>er</strong><br />
v<strong>er</strong>nis kun <strong>je</strong><br />
16<br />
<strong>zelf</strong>s de kleinste<br />
onvolkomenheid<br />
<strong>niet</strong> <strong>of</strong> nauwelijks<br />
v<strong>er</strong>doezelen, maar<br />
heb <strong>je</strong> wel e<strong>er</strong> van<br />
<strong>je</strong> w<strong>er</strong>k als het<br />
echt naar <strong>je</strong> zin is<br />
geworden.<br />
INRICHTING<br />
Met de inrichting van <strong>je</strong> eigen kookkist kun <strong>je</strong> <strong>je</strong> helemaal uitleven. Wij kozen voor<br />
s<strong>er</strong>vies van Mepal en een Origo spiritusstel, met de brandst<strong>of</strong> lekvrij in de min<strong>er</strong>ale<br />
wol van het tank<strong>je</strong>. Mind<strong>er</strong> kostbaar is een Coleman brand<strong>er</strong>, met een hete vlam,<br />
maar wat mind<strong>er</strong> gebruiksvriendelijk aan boord. De brand<strong>er</strong><br />
blijft op zijn plek door op de bodem van het kookgedeelte<br />
een extra plaat<strong>je</strong> multiplex te leggen met een gat<br />
voor het tank<strong>je</strong>. Dat kan ook met een Campinggaz brand<strong>er</strong>t<strong>je</strong>.<br />
Wees daarbij bedacht op de risico’s van eventueel<br />
weglek<strong>ken</strong>d gas aan boord van een boot. Wil <strong>je</strong> muziek<br />
tijdens het k<strong>of</strong>fiezetten? Zie voor informatie ov<strong>er</strong> de PAL<br />
radio: www.audiac.nl s<br />
Met dank aan stagebegeleid<strong>er</strong> Willem Schulpen van Rit<strong>mee</strong>st<strong>er</strong> <strong>BV</strong>.<br />
Origo spiritusbrand<strong>er</strong>: Importeur Lankhorst Taselaar,<br />
Postbus 502, 8200 AM Lelystad, www.lankhorsttaselaar.nl,<br />
info2lankhorst-taselaar.nl<br />
Melamine Wave s<strong>er</strong>vies EOS Blauw: Mepal, Postbus 227,<br />
7240 AE Lochem, www.mepal.com, info2mepal.nl<br />
Workshop voor de s<strong>er</strong>ieuze <strong>zelf</strong>bouw<strong>er</strong> die binnenkort<br />
aan een grote klus begint en hi<strong>er</strong><strong>mee</strong> een<br />
unieke kans krijgt om van vakmensen van de firma<br />
De IJssel me<strong>er</strong> te horen en te zien ov<strong>er</strong> het w<strong>er</strong><strong>ken</strong><br />
met epoxymat<strong>er</strong>ialen.<br />
Ik schrijf me in voor de Workshop <strong>Epoxy</strong> à € 30 p<strong>er</strong> p<strong>er</strong>soon en<br />
kies voor de volgende locatie:<br />
❏ dond<strong>er</strong>dag 1 juni van 13.00 – 17.00 uur<br />
Locatie: Rit<strong>mee</strong>st<strong>er</strong> <strong>BV</strong><br />
Staalindustrieweg 43<br />
2952 AT Alblass<strong>er</strong>dam<br />
❏ dond<strong>er</strong>dag 8 juni van 13.00 – 17.00 uur<br />
Locatie: Jachtw<strong>er</strong>f Van Workum<br />
Stadsblok<strong>ken</strong>weg 1<br />
6841 HG Arnhem<br />
Ik kom met p<strong>er</strong>sonen à € 30 € (totaalbedrag)<br />
Workshop <strong>Epoxy</strong><br />
Naam & voorlett<strong>er</strong>s<br />
Adres<br />
Postcode/Woonplaats<br />
Telefoonnumm<strong>er</strong><br />
E-mailadres<br />
Abonneenumm<strong>er</strong><br />
Giro/bankre<strong>ken</strong>ingnumm<strong>er</strong><br />
Datum<br />
Handte<strong>ken</strong>ing<br />
Ik machtig de ANWB eenmalig om voor de workshop het totaalbedrag €_______<br />
van mijn re<strong>ken</strong>ing af te schrijven en akkoord met de voorschriften en bepalingen<br />
die hi<strong>er</strong>voor bij bankinstellingen van kracht zijn.<br />
Aanmelden kan tot 15 mei 2006, maar vol = vol!!<br />
Er kunnen maximaal 15 p<strong>er</strong>sonen p<strong>er</strong> locatie deelnemen.<br />
Stuur de bon op naar<br />
ANWB Tijdschriften<br />
t.a.v. J. Hiep/J.Arbouw<br />
Kam<strong>er</strong> D310<br />
Postbus 93200,<br />
2509 BA Den Haag<br />
HET Kookist © <strong>zelf</strong>bouwpakket<br />
Zelf zo’n mooie kookkist ma<strong>ken</strong>? In samenw<strong>er</strong>king met de firma<br />
Rit<strong>mee</strong>st<strong>er</strong> biedt de Wat<strong>er</strong>kampioen een doe-het-<strong>zelf</strong> pakket aan<br />
van de Kookist © . Afw<strong>er</strong>king en accessoires – schild<strong>er</strong>en, teakbekleding<br />
op deksel, kooktoestel, kommaliewant – regel <strong>je</strong> <strong>zelf</strong>.<br />
V<strong>er</strong>sturen van epoxy en<br />
v<strong>er</strong>f is p<strong>er</strong> post helaas<br />
<strong>niet</strong> mogelijk.<br />
Bestellen bij de firma Rit<strong>mee</strong>st<strong>er</strong><br />
en <strong>zelf</strong> afhalen<br />
in Alblass<strong>er</strong>dam kan wel.<br />
Voor epoxy’s kunt u uit<strong>er</strong>aard<br />
ook t<strong>er</strong>echt bij een<br />
van de and<strong>er</strong>e lev<strong>er</strong>anci<strong>er</strong>s<br />
(zie de adreslijst<br />
in Wat<strong>er</strong>kampioen 7).<br />
Kruis uw keuzes aan<br />
❏ 1. Compleet houtpakket CNC gefreesd uit Regina mahonie<br />
multiplex; Mat<strong>er</strong>iaal voor kist, deksel, klep<strong>je</strong>s en inzetbak<strong>je</strong>,<br />
ongelakt: € 125<br />
❏ 2. Snijplank massief beu<strong>ken</strong>hout, op maat met ingefreesde<br />
sapgeul: € 14,50<br />
❏ 3. Beslagpakket. Geheel compleet in messing,<br />
inclusief schroeven: € 27,50<br />
❏ 4. Aluminium isolatie voor kookgedeelte drie delen, inclusief<br />
voorgezaagde gaten en kepen voor handgrepen: € 8,50<br />
Totaal pakket 1 + 2 + 3 + 4 € 175,50<br />
V<strong>er</strong>zendkosten € 12,50<br />
Speciale aanbieding gelimite<strong>er</strong>d tot 50 stuks met € 30 korting<br />
op totaalpakket! (u betaalt inclusief v<strong>er</strong>zendkosten € 158)<br />
Optie: ❏ 5. CNC houtpakket reeds in blanke tweecomponenten<br />
lak gespoten voor de me<strong>er</strong>prijs van € 75<br />
KOOKIST © ZELFBOUWPAKKET<br />
Naam & voorlett<strong>er</strong>s<br />
Adres<br />
Postcode/Woonplaats<br />
Telefoonnumm<strong>er</strong><br />
E-mailadres<br />
Abonneenumm<strong>er</strong><br />
Giro/bankre<strong>ken</strong>ingnumm<strong>er</strong><br />
Datum<br />
Handte<strong>ken</strong>ing<br />
Ik machtig de firma Rit<strong>mee</strong>st<strong>er</strong> eenmalig om voor het <strong>zelf</strong>bouwpakket van de<br />
Kookist © het totaalbedrag €_______________ van mijn re<strong>ken</strong>ing af te schrijven<br />
en akkoord met de voorschriften en bepalingen die hi<strong>er</strong>voor bij bankinstellingen<br />
van kracht zijn.<br />
Stuur de bon op naar<br />
Kookist © / Firma Rit<strong>mee</strong>st<strong>er</strong> <strong>BV</strong><br />
Staalindustrieweg 43<br />
2952 AT Alblass<strong>er</strong>dam<br />
44 | WATERKAMPIOEN#8 2005<br />
WATERKAMPIOEN#18 2005 | 45
Change language