Jaarverslag 2011 - Pensioenfonds Metaal en Techniek

Jaarverslag 2011

Jaarverslag 2011

2 |

Inhoud
Voorwoord 4
Kerncijfers 7
Bestuursverslag 11
1. Algemene Ontwikkelingen 12
2. Pensioenbeleid 15
3. Inhoud pensioenregeling pmt 18
4. Financieel overzicht 23
5. Vermogensbeheer 26
6 Integraal risicomanagement 42
7. Uitbesteding 48
8. Communicatie 50
9. Pension Fund Governance 51
10. Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur 59
Inhoud
Jaarrekening 63
Balans per 31 december 2011 64
Staat van Baten en Lasten 65
Kasstroomoverzicht 66
Algemene toelichting 67
Risicoparagraaf 75
Toelichting op de balans per 31 december 2011 88
Toelichting op de staat van baten en lasten 104
Actuariële analyse 111
Overige gegevens 113
Accountantsverklaring 114
Actuariële verklaring 116
Profiel 119
Klanten 120;
Organisatie van pmt 121;
Bestuur en functionarissen per 31 december 2011 122;
Werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur 124;
Werknemersvertegenwoordigers in het bestuur 125;
Begrippenlijst 126

4 | Voorwoord
Voorwoord
Begin 2011 tekende zich voor pmt een krachtig herstel van de financiële positie af.
Terugkijkend op het jaar moeten we helaas vaststellen, dat het herstel ruw is
verstoord door een verdieping van de financiële crisis.
Ondanks alle inspanningen in Europees verband lijkt een oplossing van de
schuldencrisis in 2011 niet dichterbij te zijn gekomen. Verder verlies van vertrouwen
in de Europese financiële markten door beleggers en afwaarderingen van
verschillende landen door internationale ratingbureaus zorgden voor een nog verder
dalende rente. Juist deze lage rente brengt het gehele pensioenstelsel in Nederland,
pmt niet uitgezonderd, in grote problemen.
De verstoring van de marktrente was zelfs voor de toezichthouder aanleiding tot een
hoogst ongebruikelijke stap: het middelen van de rekenrente over een periode van
3 maanden voor het bepalen van de stand van 31 december 2011, in plaats van het
hanteren van de dagstand. De maatregel brengt enige verlichting, maar is geen
werkelijke oplossing voor de huidige problemen.
Ondanks de turbulente tijden heeft pmt een beleggingsrendement van 7% behaald.
Maar door de sterk dalende rente stegen de verplichtingen van pmt nog harder dan
het vermogen toenam.
pmt eindigde, ondanks de verzachtende maatregel van DNB, het jaar met een
dekkingsgraad van 88,5%. Dat was veel te laag ten opzichte van het herstelpad uit
het herstelplan van het fonds. Het nemen van extra maatregelen waaronder het
aankondigen van een voorgenomen verlaging van de pensioenen en opgebouwde
pensioenrechten is dan ook onafwendbaar, hoewel pmt een dergelijke pijnlijke
maatregel altijd heeft willen voorkomen.
In 2011 is ook het pensioenakkoord door sociale partners verder uitonderhandeld.
Toenemend verzet vanuit verschillende vakorganisaties zorgde ervoor dat de politiek
enkele versoepelingen ten aanzien van de ophoging van de AOW-leeftijd doorvoerde.
In het najaar van 2011 leidde dit in politiek Den Haag tot een akkoord. Dit heeft tot
grote spanningen binnen de vakbeweging geleid. Minister Kamp gaf na de totstandkoming
van het akkoord diverse werkgroepen opdracht om het pensioen-akkoord
verder uit te werken en in 2012 met adviezen te komen hoe het akkoord omgezet kan
worden in wet- en regelgeving.
De maatschappelijke belangstelling voor pensioenen is de laatste jaren groeiende.
In 2011 was dat niet anders. pmt heeft ervoor gekozen om zich meer in het publieke
debat te mengen. Enerzijds om nuancering te geven aan de soms eenzijdige
berichtgeving, anderzijds om transparant te zijn over de wijze waarop pmt met de
uitdagingen van deze tijd omgaat en op welke wijze pmt reageert op de huidige
economische situatie.

Jaarverslag 2011 | Voorwoord | 5
pmt is in omvang het derde pensioenfonds van Nederland en het grootste pensioenfonds
in de marktsector. pmt vertegenwoordigt een bedrijfstak die zeer divers is.
Zo vinden er bijvoorbeeld loodgieters, automonteurs en metaalbewerkers onderdak.
Maar ook installateurs, isolatiebedrijven, schadeherstelbedrijven en goud- en
zilversmeden. De bedrijfstak Metaal en Techniek kenmerkt zich vooral als midden- en
kleinbedrijf. En een bedrijfstak waarin mensen vaak op jonge leeftijd zijn begonnen
en een lange loopbaan hebben. De ruggengraat van onze bedrijfstak wordt gevormd
door bedrijven die minder dan 20 personeelsleden hebben. Vaak zijn het innovatieve
bedrijven die zich goed weten aan te passen aan voortdurend wisselende marktomstandigheden,
maar waar de economische situatie zijn sporen nalaat en de
winstgevendheid niet tot de hoogste van Nederland behoort.
Dat alles vraagt om een pensioenregeling die recht doet aan bedrijven en werknemers
die hard werken, onmisbaar zijn voor de BV Nederland, maar die financieel geen
grote speelruimte hebben.
In dat licht bezien staat pmt voor de uitdaging om de problemen als gevolg van de
financiële crisis op te lossen in een politiek klimaat, waarin nog geen zekerheid is
over de nieuwe kaders waarin de pensioenregelingen zich moeten ontwikkelen.
De beperkte financiële speelruimte van het fonds en de bedrijven is daarbij een
extra complicerende factor.
Het jaar 2011 werd afgesloten met een wrange nasmaak. Niet eerder bevond pmt
zich in een situatie waarin het fonds voorgenomen kortingen moet aankondigen.
De economische ontwikkelingen bieden op dit moment nog geen uitzicht op
verbetering waardoor het herstel van pmt uitblijft. Sociale partners zullen in 2012
het pensioenakkoord verder uitwerken. Het bestuur benadrukt het belang dat de
contouren van een nieuwe toekomstbestendige pensioenregeling voor pmt in 2012
zichtbaar worden.
Rijswijk, 22 mei 2012
Het bestuur
J. Berghuis, voorzitter namens de werknemers
K.B. van Popta, voorzitter namens de werkgevers

6 |

Kerncijfers

8 | Werkgevers en deelnemers | Pensioenverplichtingen en pensioenvermogen | Premies | Uitkeringen | Andere resultaten | Beleggingen
Werkgevers en deelnemers
(aantallen) 2011 2010 2009 2008 2007
Aangesloten werkgevers
34.079 33.938 34.420 34.516 33.735
met personeel
Deelnemers
Actieve deelnemers 404.388 400.689 410.842 424.940 417.772
Slapers 658.158 655.369 642.259 617.322 606.568
Pensioengerechtigden
Ouderdomspensioen 113.088 103.158 96.592 90.471 84.738
Vervroegd ouderdomspensioen 14.776 16.160 12.888 8.735 5.032
Vroegpensioen 600 1.291 5.053 8.987 12.617
Partnerpensioen 50.973 49.789 48.579 47.467 48.531
Wezenpensioen 2.006 1.978 1.994 2.031 1.996
Totaal pensioengerechtigden 181.443 172.376 165.106 157.691 152.914
Totaal deelnemers 1.243.989 1.228.434 1.218.207 1.199.953 1.177.254
Deelnemers met anw-uitkering 1) 1.006 940 871 824 747
Afkopen 2) 14.133 10.421 10.759 13.668 10.455
Actieve deelnemers
Gemiddeld salaris (* 1 euro) 32.320 33.694 32.555 31.213 32.039
Gemiddelde leeftijd (in jaren) 40,4 40,4 39,9 39,6 39,4
Pensioenverplichtingen en pensioenvermogen
(x 1 miljoen euro) 2011 2010 2009 2008 2007
Pensioenverplichtingen
Actieve deelnemers 21.475 17.730 14.842 16.036 10.812
Slapers 8.497 6.870 5.537 5.340 3.651
Pensioengerechtigden 16.252 14.224 12.685 11.776 10.177
Totaal pensioenverplichtingen (a) 46.224 38.824 33.064 33.152 24.640
Marktrente verplichtingen 2,75% 3,44% 3,86% 3,51% 4,85%
Algemene reserve (b) - 5.310 - 1.242 9 - 5.064 10.057
Pensioenvermogen (c = a+b) 40.914 37.582 33.073 28.088 34.697
Dekkingsgraad (d = c/a) 88,5% 96,8% 100,0% 84,7% 140,8%
1) Deelnemers met partnerpensioen
die tevens een uitkering hebben
op grond van hun vrijwillige deelname
aan het herverzekerde product
plus ‘ANW-gat’ zijnde Algemene
Nabestaandewet.
2) De afkopen zijn inclusief AVP, ofwel
afkoop voor pensioendatum.

Jaarverslag 2011 | Kerncijfers | 9
Premies
2011 2010 2009 2008 2007
Premiepercentages
Premie ouderdoms- en
partnerpensioen 3) 30,3 28,6 27,3 25,2 26,0
Premiebijdragen (x 1 miljoen euro)
Premie ouderdoms- en
partnerpensioen
2.071 1.935 1.840 1.644 1.599
Premie vroegpensioen – – – – 2
Premie-inkomen totaal 2.071 1.935 1.840 1.644 1.601
Premievorderingen (x 1 miljoen euro)
Te vorderen premiebijdragen
op werkgevers
56 58 42 51 84
Uitkeringen
(x 1 miljoen euro) 2011 2010 2009 2008 2007
Uitkeringen ouderdomspensioen 642 570 515 472 404
Uitkeringen vervroegd
ouderdomspensioen
439 422 315 200 146
Uitkeringen vroegpensioen 15 67 175 278 351
Uitkeringen partnerpensioen 169 161 153 145 138
Uitkeringen wezenpensioen 3 3 3 3 3
Uitkeringen inzake anw 11 11 10 9 8
Subtotaal uitkeringen 1.279 1.234 1.171 1.107 1.050
Afkopen 25 18 18 18 15
Uitkeringen totaal 1.304 1.252 1.189 1.125 1.065
(x 1 euro)
Gemiddelde uitkeringen 4)
Uitkeringen ouderdomspensioen 5.677 5.526 5.332 5.217 5.151
Uitkeringen vervroegd
ouderdomspensioen
29.710 26.114 24.444 22.896 22.533
Uitkeringen partnerpensioen 3.310 3.227 3.153 3.061 2.844
Uitkeringen wezenpensioen 1.442 1.437 1.424 1.434 1.503
Afkopen 1.751 1.738 1.660 1.330 1.435
3) Dit premiepercentage wordt geheven
over het pensioengevende
jaarsalaris minus de franchise ad
15.295 euro (2010: 15.295 euro).
Hierbij geldt in 2011 een ‘grensbedrag’
van 75.486 euro (2010:
75.486 euro). Over het pensioengevend
jaarsalaris boven het
grensbedrag wordt een premie
van 21,3% geheven.
4) Het gepresenteerde gemiddelde
betreft de totale uitkeringslasten
ten opzichte van het ultimo aantal
pensioengerechtigden.

10 | Werkgevers en deelnemers | Pensioenverplichtingen en pensioenvermogen | Premies | Uitkeringen | Andere resultaten | Beleggingen
Andere resultaten
(x 1 miljoen euro) 2011 2010 2009 2008 2007
Opbrengst beleggingen 2.647 3.854 4.301 - 7.277 1.911
Waardeoverdrachten inkomend - 2 20 77 316 819
Waardeoverdrachten uitgaand 23 1 2 118 99
Kosten (inclusief beleggingskosten) 120 117 103 101 111
Beleggingen
(x 1 miljoen euro) 2011 2010 2009 2008 2007
5, 6)
Samenstelling portefeuille ultimo
Vastrentende waarden 23.392 19.897 17.443 15.013 13.385
Aandelen 8.135 8.468 7.464 5.234 11.919
Vastgoedbeleggingen 4.448 4.290 3.753 3.874 4.644
Alternatieve beleggingen 4.908 4.870 4.358 3.975 4.587
Totaal belegd vermogen 40.883 37.525 33.018 28.096 34.535
Samenstelling portefeuille ultimo 5)
Vastrentende waarden 57,2% 53,0% 52,8% 53,4% 38,8%
Aandelen 19,9% 22,6% 22,6% 18,6% 34,5%
Vastgoedbeleggingen 10,9% 11,4% 11,4% 13,8% 13,4%
Alternatieve beleggingen 12,0% 13,0% 13,2% 14,2% 13,3%
Totaal belegd vermogen 100% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
5) In de kerncijfers en het bestuursverslag
worden de beleggingscategorieën
(vermogen en resultaat)
gepresenteerd conform de
wijze waarop het (strategisch)
beleggingsbeleid wordt vormgegeven.
Dit betekent dat derivaten,
liquide middelen en valutaresultaten
(inclusief afdekking)
worden toegerekend aan de beleggingscategorie
waarop het
betrekking heeft. Hierdoor wijken
het belegd vermogen en de
beleggings opbrengsten per categorie
in de kerncijfers af van de
jaarrekening. Op de balans en de
staat van baten en lasten zijn de
beleggingen gepresenteerd naar
de aard van de financiële instrumenten.
Een gevolg hiervan is ook
dat een deel van het belegd vermogen
op de balans onder overige
activa en passiva is gerubriceerd
(in plaats van de post beleggingen).
In de toelichting in
de jaarrekening op de posten beleggingen
(6) en beleggingsopbrengsten
(16) is een nadere specificatie
opgenomen.
6) Inclusief durationoverlay.
Totaal rendement per categorie
beleggingen 6)
Vastrentende waarden 15,5% 6) 9,6% 6) 11,3% 6) -7,1% -0,3%
Aandelen -5,9% 20,3% 39,3% -43,1% 8,7%
Vastgoedbeleggingen 2,7% 10,1% -2,0% -15,6% 6,3%
Alternatieve beleggingen 1,1% 8,0% 13,3% -26,6% 25,3%
Splitsing rendement over totaal
belegd vermogen
Direct rendement 3,6% 3,2% 3,6% 3,3% 3,2%
Totaal rendement 6,9% 11,6% 15,1% -20,7% 5,9%
Z-score
Z-score per jaar 0,76 1,40 1,06 - 4,25 1,14
Performance toets 1,33 1,47 1,56 1,31 3,09

Bestuursverslag

12 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
1. Algemene Ontwikkelingen
Herstelplannen / dreigende korting
Sinds eind 2008 de kredietcrisis in volle hevigheid losbarstte, heeft de financiële
positie van Nederlandse pensioenfondsen, en dus ook van pmt, gevoelige klappen
geleden. Omdat de dekkingsgraad onder de grens van 105% zakte, maakte pmt in
2009 een herstelplan dat is goedgekeurd door De Nederlandsche Bank. In dit plan
laat het fonds zien hoe het in vijf jaar tijd weer terug denkt te komen op het minimaal
vereiste eigen vermogen.
Het herstel verliep aanvankelijk voorspoedig. Begin 2011 was de dekkingsgraad
van pmt 101% en dat percentage liep zelfs nog iets verder op. Vanaf de zomer van 2011
daalde de dekkingsgraad echter weer scherp. Door de toenemende en lang aanhoudende
onrust in de eurozone daalde de marktrente tot historisch lage waarden.
Hierdoor sloot pmt het jaar 2011 af met een dekkingsgraad van 88,5%. Dit is ruim
onder het herstelpad, waarin staat dat de dekkingsgraad eind 2011 circa 96%
moest zijn.
Het bestuur van pmt is sinds september 2011 bezig met het verkennen van mogelijke
noodzakelijke aanvullende maatregelen om de financiële positie van het fonds te
versterken. Hierover is afstemming met de sociale partners nodig, omdat aanpassing
van de pensioenregeling of extra financiële bijdragen (mede) de verantwoordelijkheid
zijn van CAO-partijen.
Om ook de deelnemers van het fonds vroegtijdig te informeren over mogelijke
aanvullende maatregelen, waaronder in het ergste geval een verlaging van de
pensioenen, heeft het bestuur in oktober 2011 alle deelnemers een brief gestuurd met
daarin een uitleg over de stand van zaken, de mogelijk te nemen maatregelen en het
tijdpad dat hieraan gekoppeld is.
Bij evaluatie van het herstelplan (situatie 31-12-2011) bleek dat pmt een voorgenomen
kortingsmaatregel moest aankondigen van 7%. De deelnemers en gepensioneerden
zijn hierover eind februari 2012 per brief geïnformeerd.
Wanneer eind 2012 de dekkingsgraad nog steeds onder het herstelpad ligt, zullen
aanvullende maatregelen of noodmaatregelen zoals een verlaging van de pensioenuitkeringen
en opgebouwde rechten, onvermijdelijk zijn. Hierover zal op basis van
de situatie per eind 2012 definitief besloten worden.
dnb besluit marktrente te middelen
De marktrente die pensioenfondsen gebruiken voor het berekenen van hun
verplichtingen was eind 2011 uitzonderlijk laag. Omdat er onzekerheid was
over de juistheid van de prijsvorming op de interbancaire swapmarkt, heeft
De Nederlandsche Bank (dnb) besloten dat pensioenfondsen tijdelijk moeten
werken met een driemaandse middeling van de rente. Deze middeling beperkt
de volatiliteit van de dekkingsgraad enigszins. Door de maatregel kwam de
dekkingsgraad per 31 december 2011 iets hoger uit dan anders het geval zou zijn
geweest.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 13
Pensioenakkoord
Nadat sociale partners in 2010 een landelijk akkoord afsloten over de toekomst
van de AOW en de aanvullende pensioenen, bereikten zij na ruim een jaar verder
onderhandelen in juni 2011 een uitwerking van dit akkoord. Omdat ook deze
uitwerking nog veel onduidelijkheden bevat, is het voor pmt nog niet mogelijk
geweest hier in 2011 al beleid voor te ontwikkelen.
Cruciaal zijn de keuzes die nog gemaakt moeten worden over de te gebruiken
discontovoet en andere bepalingen in een nieuw Financieel Toetsingskader (FTK).
In de uitwerking van het akkoord wordt als mogelijke variant een discontovoet
uitgewerkt waar het toekomstig verwachte fondsrendement als uitgangspunt wordt
genomen, omdat dat een stabieler beeld zou geven van de verplichtingen en het
beleid van pensioenfondsen daarmee minder afhankelijk wordt van dagkoersen.
Hierover is politiek en maatschappelijk veel discussie ontstaan, omdat bij sommige
deelnemers aan dat debat de angst bestaat dat dit een prikkel zou kunnen zijn om
meer risicovol te beleggen, om zo met een hogere discontovoet te kunnen rekenen.
De verwachting is dat in 2012 hierover door de politiek meer duidelijkheid wordt
gegeven.
AOW vanaf verjaardag
Vanaf 1 april 2012 wordt de AOW niet meer betaald vanaf het begin van de maand
waarin iemand 65 wordt, maar pas vanaf de dag van de verjaardag. Dit betekent
dat iemands inkomen in de eerste maand van pensionering (afhankelijk van de
datum verjaardag) fors lager kan uitvallen. Met deze maatregel bespaart de overheid
circa 60 miljoen euro op jaarbasis.
Voor mensen die nu nog gebruik maken of gaan maken van vervroegd pensioen
betekent dit dat zij in de maand waarin zij 65 worden, minder inkomsten zullen
krijgen. Het is van belang dat pmt hierover aan betrokkenen duidelijkheid biedt.
Compenseren van deze versobering van de AOW door de overheid kan en wil het
fonds echter niet doen.
Uitvoeringskosten transparant
In 2011 is door de Pensioenfederatie een rapport aangeboden aan de Tweede kamer
over het transparant maken van de kosten van pensioenuitvoering en vermogensbeheer.
pmt is voorstander van het zo transparant mogelijk maken van de kosten.
In dit jaarverslag is hierover een apart hoofdstuk opgenomen.

14 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Ontwikkelingen bedrijfstak Metaal en Techniek
De bedrijfstak Metaal en Techniek heeft de afgelopen jaren veel invloed ondervonden
van de financiële en economische crisis. Tot juli 2011 konden bedrijven nog gebruik
maken van deeltijd-WW. Het belang van deze regeling voor de metaalbranche is groot
geweest: bijna de helft van de mensen die gebruik maakten van deeltijd-WW was
werkzaam in de Metaal en Techniek. Tijdens deeltijd-WW liep de pensioenopbouw en
dus ook de premiebetaling voor gedeeltelijk werklozen gewoon door.
Vanaf het derde kwartaal van 2011 zijn de economische prognoses voor de Metaal en
Techniek pessimistisch. Met name bouwgerelateerde activiteiten nemen af, door de
verdere verzwakking van de woningmarkt. Deze ontwikkelingen vertaalden zich
echter nog niet meteen in dalende werkgelegenheid. Hierop vooruitlopend pleiten
sociale partners wel al voor herinvoering van de deeltijd-WW. In vergelijking met de
eerdere crisis van 2008 is de verwachting dat veel kleinere bedrijven nu kwetsbaarder
zijn, omdat eerdere reserves inmiddels zijn opgebruikt. Overigens zijn de prognoses
voor export georiënteerde bedrijven in de sector gunstiger.
In april 2011 werd voor de werknemers in de Metaal en Techniek een nieuwe cao
afgesloten. Naast een loonsverhoging in termijnen bevat deze cao onder meer
maatregelen om vaklieden op een aantrekkelijke en gezonde manier aan het werk
te houden tot het einde van hun loopbaan.
Voor de pensioenopbouw is verder van belang dat is afgesproken dat voor werknemers,
die als gevolg van de crisis hun baan verliezen tussen 2011 en 2013, overgangs
rechten herleven op het moment dat zij binnen 3 jaar opnieuw aan het
werk gaan in de Metaal en Techniek.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 15
2. Pensioenbeleid
Evaluatie herstelplan
Het jaar 2011 werd afgesloten met een dekkingsgraad van 88,5%. Ondanks de
versoepeling van dnb inzake de te hanteren rekenrente, is dit ruim onder het
herstelpad. In dit plan was voor eind 2011 een dekkingsgraad voorzien van 95,5%.
Door het grote verschil tussen de gerealiseerde dekkingsgraad en het geplande
herstelpad is het aankondigen van extra maatregelen niet te vermijden. In februari
2012 heeft het bestuur aan dnb bekend gemaakt welke aanvullende maatregelen
nodig zijn. Naast een versobering van de overgangsregelingen en een extra bijdrage
van werkgevers, is een verlaging van 7% van de pensioenen aangekondigd.
Deze voorgenomen verlaging wordt geëffectueerd wanneer eind 2012 onvoldoende
herstel is ingetreden. Alle deelnemers en werkgevers zijn hierover eind februari 2012
persoonlijk bericht.
Onderzoek dnb naar juistheid aanspraken
In de zomer van 2011 is dnb gestart met een onderzoek naar de juistheid van de
geadministreerde pensioenaanspraken bij pensioenfondsen. Het onderzoek is een
vervolg op een soortgelijk onderzoek bij verzekeraars. Voor het onderzoek is aan tien
pensioenfondsen gevraagd een uitgebreide steekproef uit te voeren. pmt is één van de
fondsen die aan het onderzoek meegewerkt heeft. Er is een volledige reconstructie
gedaan van de totstandkoming van de aanspraken van 30 deelnemers uit een
steekproef, elk met diverse kenmerken en historie.
Bij één van de betrokken 30 deelnemers is een bevinding uit het onderzoek voortgekomen.
Het betreft het ten onrechte niet toekennen van indexatie voor een gewezen
deelnemer in 1992 en 1993. Naar aanleiding van deze bevinding is een vervolgonderzoek
gedaan waarbij de groep gewezen deelnemers voor wie in 1992 of 1993
geen indexatie heeft plaatsgevonden in kaart is gebracht. In het voorjaar van 2012 zal
een herstelactie plaatsvinden.
Einde FVP en vrijwillige voortzetting
Sinds 1 januari 2011 bestaat de FVP-regeling niet meer. Dit was de regeling waarbij
tijdens een periode van werkloosheid toch pensioen werd opgebouwd, waarbij de
premie ten laste kwam van een speciaal daarvoor opgezet fonds. Als vervanging van
de FVP-regeling van de overheid, heeft het bestuur van pmt besloten om een
vervangende regeling in te voeren. Net als bij de FVP-regeling van de overheid het
geval was, geldt bij deze regeling een wachttijd van een half jaar. pmt neemt bij deze
FVP-vervangende regeling 75% van de pensioenpremie voor haar rekening.

16 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
In tegenstelling tot de FVP-regeling, geldt voor deze regeling geen leeftijdsgrens.
Tijdens de zes maanden wachttijd loopt de dekking voor partnerpensioen wel
gewoon door.
Zelfstandigen
In het Belastingplan 2012 is geregeld dat de vrijwillige voortzetting van pensioenopbouw
voor zelfstandigen verlengd kan worden naar een periode van tien jaar.
Bij pmt kunnen zelfstandigen de pensioenregeling voortzetten tegen een doorsneepremie
zolang zij aan de fiscale eisen voor voortzetting blijven voldoen. Op deze
manier kunnen zij inmiddels dus tien jaar lang de pensioenregeling vrijwillig
voortzetten.
In 2011 is door pmt een verkennend onderzoek uitgevoerd (in samenwerking met
onderzoeksbureau IG & H) naar eventuele overige behoeften op het gebied van
pensioen van zelfstandigen in de bedrijfstak. Door het bestuur wordt onderkend dat
aan de pensioenopbouw van zelfstandigen het nodige te verbeteren valt. Echter, de
individuele wensen en onderlinge verschillen van zelfstandigen zijn groot en de
oplossingen liggen vaak niet direct op het terrein van het pensioenfonds, zo was
de conclusie van dit verkennend onderzoek.
Verlenging maatregelen in verband met kredietcrisis
In 2009 heeft het bestuur een tweetal maatregelen genomen die de bedrijfstak
ondersteunen bij het opvangen van de gevolgen van de kredietcrisis: de ‘ouderenregeling’
en de ‘verlengde onderbreking’. Deze regelingen hebben een tijdelijk
karakter. In 2011 is besloten om beide maatregelen opnieuw met een jaar te verlengen
zodat zij blijven gelden voor deelnemers die in 2012 ontslagen worden.
De ‘ouderenregeling’ maakt het voor deelnemers die kort voor hun beoogde pensioendatum
door economische omstandigheden werkloos worden mogelijk om vanuit de
WW alsnog met vervroegd pensioen te gaan.
De regeling ‘verlengde onderbreking’ is er voor deelnemers die als gevolg van de
kredietcrisis ontslagen zijn en binnen drie jaar na hun ontslag in de bedrijfstak
terugkeren. Zij behouden daarmee het uitzicht op overgangsaanspraken voor
vervroegd pensioen.
Werken naast pensioen
De fiscale regels rondom werken naast (vervroegd) pensioen zijn in de zomer van 2011
verruimd. Dit betekent dat deelnemers van pmt geen intentieverklaring meer hoeven
af te geven over het aantal uren dat zij naast hun vervroegde pensionering willen
blijven werken. Verschillende combinaties van werken en gedeeltelijk pensioneren
worden daarmee toegankelijker. Het is bij pmt mogelijk om het pensioen gedeeltelijk
vervroegd te laten ingaan. Van deze mogelijkheid wordt steeds meer gebruik
gemaakt.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 17
Als ondergrens geldt dat bij de pensioeningangsdatum tenminste 20% van het
beschikbare bedrag aan pensioenaanspraken wordt benut, overeenkomend met
een dag per week met pensioen voor een voltijds werknemer. De flexibiliteit van
de regeling stimuleert het (in deeltijd) langer doorwerken van werknemers in
de bedrijfstak.
Einde Pensioenbeleggen
Het jaar 2011 was het laatste jaar waarin nog sprake is van de aanvullende module
Pensioenbeleggen. Inleggen was sinds 1 juli 2010 niet meer mogelijk. pmt heeft
eind 2009 besloten dit product te beëindigen, waarbij de bestaande saldi tot uiterlijk
31 december 2011 aangehouden konden worden. Op die datum zijn de resterende
saldi omgezet in pensioenaanspraken. De reden dat pmt is gestopt met Pensioenbeleggen
ligt in strengere wetgeving op het gebied van zorgplicht en advisering van
deelnemers. Ook de geringe interesse van deelnemers in het product speelde een rol.
Ter vervanging van Pensioenbeleggen is in 2009 de mogelijkheid van Pensioeninkoop
geïntroduceerd. Hierbij kunnen deelnemers extra geld inleggen, waarvoor nu direct
pensioenaanspraken worden ingekocht. De deelnemer loopt daarmee geen
individueel beleggingsrisico.
Opschorten waardeoverdrachten
Wanneer een pensioenfonds een dekkingsgraad heeft lager dan 100%, is het niet
toegestaan waardeoverdrachten uit te voeren. De waardeoverdrachten van pmt zijn
daarom opgeschort tot en met maart 2011. Eind maart lag de dekkingsgraad boven de
100%, waardoor waardeoverdrachten konden worden hervat, maar al in mei daalde
de dekkingsgraad weer onder de 100%. In juni werden voorbereidingen getroffen om
de waardeoverdrachten te hervatten, maar omdat in augustus de dekkingsgraad
opnieuw onder de 100% zakte, is dit wederom opgeschort.

18 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
3. Inhoud pensioenregeling pmt
Pensioenregeling in de Metaal en Techniek
pmt biedt deelnemers in de bedrijfstak Metaal en Techniek een ouderdomspensioen
en een partnerpensioen. Onder voorwaarden hebben deelnemers daarnaast uitzicht
op voorwaardelijke overgangsregelingen.
Naast deze verplichte basisonderdelen, die gelden voor alle deelnemers, kent pmt
een aantal flexibele vrijwillige onderdelen: Pensioeninkoop, ANW Pensioen en het
herschikken van pensioen. Deelnemers kunnen met één of meer van deze onderdelen
zelf de pensioendatum en de hoogte van het pensioeninkomen bepalen. Dit en meer
staat omschreven in het pensioenreglement dat is ingegaan op 1 januari 2006.
Verplichte onderdelen
Ouderdomspensioen
Het ouderdomspensioen gaat in op 65-jarige leeftijd en is gebaseerd op het
gemiddelde verdiende salaris. De jaarlijkse opbouw van het ouderdomspensioen is
afhankelijk van de hoogte van het pensioengevend inkomen.
Tot het zogeheten grensbedrag (in 2011: € 75.486) onder aftrek van een franchise
(in 2011: € 15.295) is de jaarlijkse opbouw gelijk aan 2,236%. Voor het deel van het
pensioengevend salaris boven het grensbedrag is de opbouw 1,75%. Voor de opbouw
van het ouderdomspensioen geldt geen maximumsalaris.
Partnerpensioen
In geval van overlijden van de (gewezen) deelnemer bestaat doorgaans recht op een
partnerpensioen. De hoogte van het partnerpensioen hangt af van het moment
waarop de deelnemer overlijdt. Indien hij overlijdt vóór pensioeningang, is het
partnerpensioen 50% van het ouderdomspensioen. Indien de deelnemer overlijdt ná
pensioeningang is het partnerpensioen in principe 70% van het ouderdomspensioen
vanaf 65 jaar, tenzij een andere verdeling van het pensioen met de partner is
overeengekomen.
Overgangsbepalingen
De pensioenregeling kent een tweetal overgangsbepalingen. Dit zijn de compensatieregeling
en de overbruggingsregeling.
Compensatieregeling
Deelnemers die op 1 januari 1999 ouder dan 25 jaar waren, kunnen geen volledig
pensioen vanaf 62 jaar opbouwen, omdat tot die datum uitsluitend werd opgebouwd
voor een pensioen ingaande op 65 jaar. Om deze deelnemers toch een volledig
pensioen te kunnen bieden is de compensatieregeling in het leven geroepen.
De compensatieregeling vult het opgebouwde pensioen aan tot de tussen cao-partijen
afgesproken niveaus.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 19
Overbruggingsregeling
De overbruggingsregeling zorgt ervoor dat oudere deelnemers al eerder dan op 62 jaar
met pensioen kunnen. Voor 2011 gold een uittreedleeftijd van 61 jaar en 2 maanden.
Voor zowel de compensatieregeling als de overbruggingsregeling geldt dat hier
slechts aanspraak op kan worden gemaakt indien:
• een deelnemer voldoet aan de voorwaarden zoals deze in het reglement zijn
beschreven;
en
• voor zover de middelen van het fonds dit naar het oordeel van het bestuur
toelaten. Het bestuur besluit jaarlijks of de middelen toereikend zijn om de
overgangsbepalingen voor het volgende jaar toe te kennen.
Vrijwillige elementen
Pensioenbeleggen
Het product Pensioenbeleggen is per 31 december 2011 beëindigd en wel als volgt:
• Vanaf 1 januari 2010 werden geen nieuwe deelnemers meer toegelaten tot
Pensioenbeleggen
• Tot 1 juli 2010 konden toenmalige deelnemers nog extra bedragen inleggen
• Tot en met 31 december 2011 konden bestaande deelnemers het saldo van hun
beleggingsrekening omzetten in pensioen. Indien deelnemers dat op deze datum
nog niet gedaan hadden, werd hun saldo definitief omgezet in pensioenaanspraken.
Pensioeninkoop
Met Pensioeninkoop legt de deelnemer via zijn werkgever geld in voor een hoger
pensioen. In ruil voor het ingelegde geld krijgt de deelnemer direct een aanvulling op
zijn ouderdomspensioen en partnerpensioen. Voor de aanvulling gelden dezelfde
regels als voor het gewone pensioen.
ANW Pensioen
ANW Pensioen is een vrijwillige overlijdensverzekering. Als de deelnemer komt te
overlijden is zijn/haar partner verzekerd van extra inkomen tot de partner 65 jaar
wordt en een AOW-uitkering ontvangt.
Herschikken
Het opgebouwde pensioen kan flexibel worden ingevuld. Het is mogelijk om een deel
van het ouderdomspensioen naar voren te halen. De deelnemer kan jaarlijks een
groter deel van zijn ouderdomspensioen eerder laten ingaan. Daarnaast kan (een deel
van) het partnerpensioen worden uitgeruild tegen een hoger of eerder ingaand
ouderdomspensioen. Hier moet de partner mee instemmen. Ook kan het pensioen
na de 65-jarige leeftijd in twee perioden gesplitst worden, waarbij de hoogte varieert
(in een verhouding van 100:75). Herschikken is aan fiscale beperkingen gebonden.

20 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Beleidskader
Het beleidskader is leidraad voor het beoordelen van de financiële positie, maar geeft
geen absolute of bindende voorschriften. Het bestuur weegt in de besluitvorming ook
andere relevante omstandigheden mee. Evenwichtige belangenbehartiging voor alle
betrokken partijen staat daarbij voorop.
Premie- en toeslagenbeleid 2012
In lijn met het herstelplan en volgens het beleidskader van het fonds is de premie in
2012 opnieuw verhoogd met 1% van de salarissom. De premie bedraagt daarmee nu
18,1% van de salarissom. Dit is een kostendekkende premie die bijdraagt aan het
herstel van het fonds. Dit resulteert in een te heffen premiepercentage van 32,2% van
de pensioengrondslag in 2012. De pensioengrondslag is het deel van het salaris dat
boven de franchise van € 15.632 uitkomt, tot het grensbedrag van € 77.388.
De verhoging van de franchise met 2,2% is conform de gemiddelde stijging van de
AOW en de cao-lonen.Voor het deel van het salaris dat boven het grensbedrag van
77.388 euro ligt, wordt een premie van 22,5% geheven. In 2011 bedroegen deze
premiepercentages respectievelijk 30,3 en 21,3%.
De gedempte kostendekkende premie voor 2012 bedraagt 30,5% van de pensioengrondslag,
uitgaande van een gedempte rentevoet van 3,75%.
Toeslagen- en premiebeleid
190%
180%
170%
Premiekortingsgrens
Volledige toeslag plus
eventueel ruimte voor
inhalen gemi ste
verhogingen
Verlaging premie
max. -1% of -2%
160%
150%
140%
130%
Dekkingsgraad
Volledige toeslag plus
eventueel ruimte voor
inhalen gemiste
verhogingen
Kostendekkende premie,
aanpassing max. +1%
120%
110%
100%
90%
80%
Centrale spilwaarde
Minimaal
vereiste
dekkingsgraad
Gedeeltelijke
toeslagverlening
Stijging premie max. +1%,
doch min. kostendekkend
Geen toeslagen Stijging premie max. +1%,
doch min. kosten dekkend
dec 2007
mar 2008
jun 2008
sep 2008
dec 2008
mar 2009
jun 2009
sep 2009
dec 2009
mar 2010
jun 2010
sep 2010
dec 1010
mar 2011
jun 2011
sep 2011
dec 2011
Toeslagenbeleid
Premiebeleid

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 21
Toeslagverlening binnen het beleidskader
pmt streeft ernaar om de pensioenen waardevast te laten blijven. Daarom probeert
pmt de opgebouwde pensioenen jaarlijks met een bepaald percentage te verhogen.
Deze verhoging wordt ook wel ‘toeslag’ genoemd. Er is geen recht op de jaarlijkse
toeslag. Toeslagverlening vindt alleen plaats wanneer de financiële situatie van pmt
dit naar de mening van het bestuur toelaat. pmt betaalt de toekomstige verhogingen
uit beleggingsrendement. Toeslagverlening heeft betrekking op het ouderdoms- en
het nabestaandenpensioen (partner- en wezenpensioen) en ANW Pensioen.
Voor actieve deelnemers probeert het pensioenfonds ieder jaar het pensioen te
verhogen met de algemeen voor de Metaal en Techniek geldende loonontwikkelingen
volgens de betreffende cao’s, zoals opgegeven door de Vakraad Metaal en Techniek
(de loonindex), berekend over de periode januari van een jaar ten opzichte van
januari het jaar ervoor. In de afgelopen drie jaar zijn de pensioenen van de actieve
deelnemers niet verhoogd. In 2008 werd een toeslag verleend inclusief 1,36%
inhaaltoeslag. De gemiste toeslag van de afgelopen jaren zal worden ingehaald zodra
de financiële positie van het pensioenfonds dat weer toelaat.
Voor gepensioneerden en niet-actieve deelnemers worden de pensioenen zo mogelijk
verhoogd met het consumentenprijsindexcijfer voor alle huishoudens (afgeleid) (de
prijsindex), berekend over de periode juli van een jaar ten opzichte van juli het jaar
ervoor. De pensioenen van de niet-actieve deelnemers en de pensioenuitkeringen van
de gepensioneerden zijn in de afgelopen drie jaar ook niet verhoogd. Ook aan hen
werd in 2008 een toeslag verleend inclusief inhaaltoeslag van 1,5%. De gemiste
toeslag van de afgelopen jaren zal worden ingehaald zodra de financiële positie van
het pensioenfonds dat weer toelaat.

22 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Voor de toeslagen (de verhoging van de pensioenen om de gestegen prijzen of lonen
te compenseren) geldt dat zowel het beleidskader als het herstelplan geen ruimte
bieden voor het verlenen van toeslagen in 2012. Dit betekent dat de opgebouwde
aanspraken van actieve deelnemers niet verhoogd worden met de cao-stijging van
de lonen. Ook worden de aanspraken van gewezen deelnemers en alle lopende
pensioenuitkeringen niet aan de prijsstijging aangepast.
Toeslagverlening
Per 1 januari
Loonindex
Toeslag*
actieven
Prijsindex
Toeslag*
niet-actieven
2000 3,00% 3,00% 1,53% 1,53%
2001 2,75% 2,75% 2,35% 2,35%
2002 4,00% 4,00% 3,68% 3,68%
2003 4,02% 2,01% 3,37% 1,69%
2004 0,00% 0,00% 1,98% 0,99%
2005 2,50% 1,88% 0,65% 0,49%
2006 3,22% 3,72% 1,38% 1,88%
2007 1,25% 2,20% 1,72% 2,71%
2008 1,00% 2,36% 1,29% 2,79%
2009 3,50% 0,00% 2,96% 0,00%
2010 3,00% 0,00% 0,00% 0,00%
2011 0,00% 0,00% 1,38% 0,00%
2012 2,52% 0,00% 2.42% 0,00%
*De toeslagverlening heeft betrekking op het voorgaande jaar
De laatste jaren zijn de pensioenen van zowel actieve deelnemers als van
gepensioneerden en gewezen deelnemers niet verhoogd. Met ingang van 2012 is
de gemiste toeslag (cumulatief) voor actieven 9,29% en voor gepensioneerden en
gewezen deelnemers 6,91%.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 23
4. Financieel overzicht
Inleiding
Het vermogen van pmt is vooral door de positieve beleggingsresultaten in 2011
opnieuw gegroeid. Het belegd vermogen is hoger dan ooit, maar het is op dit moment
niet genoeg. De scherp gedaalde rente zorgde voor een sterke stijging van de
verplichtingen, waardoor de dekkingsgraad eind 2011 onder het herstelpad
geëindigd is.
Resultaten 2011
Samengevat zijn de resultaten over 2011 als volgt:
Resultaten
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Premiebijdragen 2.071 1.935
Beleggingsopbrengsten 2.647 3.854
Uitkeringen -1.304 -1.252
Mutatie voorziening
pensioenverplichtingen -7.400 -5.760
Pensioenuitvoeringskosten -55 -51
Overige baten en lasten -27 23
Saldo van baten en lasten -4.068 -1.251
Dekkingsgraad ultimo 88,5% 96,8%
Premiebijdragen
De premiebijdragen zijn toegenomen als gevolg van de verhoging van het premiepercentage
van 28,6% van de pensioengrondslag in 2010 naar 30,3% in 2011.
Beleggingsopbrengsten
De beleggingsopbrengsten waren in 2011 € 2,6 miljard. De resultaten per beleggingscategorie
worden in hoofdstuk 7 nader toegelicht.

24 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Uitkeringen
De pensioenuitkeringen die in 2011 zijn verstrekt kunnen als volgt uitgesplitst
worden:
Uitkeringen naar soort
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Ouderdomspensioen 642 570
Vervroegd ouderdomspensioen 439 422
Partnerpensioen 169 161
Afkoopsommen 25 18
Vroegpensioen 15 67
Wezenpensioen 3 3
ANW Pensioen 11 11
Totaal uitkeringen 1.304 1.252
Mutatie voorziening pensioenverplichtingen
Net als in 2010 is in 2011 de marktrente in de eerste maanden eerst nog toegenomen
naar niveaus van tegen de 4%, waarna een daling volgde in juli die scherp doorzette
in augustus tot een niveau van onder de 3%. In de tweede helft van het jaar bleef de
rente ruim onder de 3%, om aan het eind van het jaar zelfs uit te komen op 2,5%.
Door de gewijzigde voorschriften van dnb om aan het eind van 2011 de verplichtingen
te waarderen op een over drie maanden gemiddelde rentetermijnstructuur, bedroeg
de feitelijk te hanteren interne rekenrente aan het eind van 2011 2,75%.
Het effect van de wijziging van de marktrente tussen ultimo 2010 (3,43%) en ultimo
2011 (2,75%) op de voorziening is dat per saldo 6,5 miljard euro moet worden
toegevoegd aan de pensioenverplichtingen.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 25
Ontwikkeling pensioenverplichtingen
Mutatie pensioenverplichtingen naar oorzaken
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Wijziging van marktrente 6.526 3.558
Rentetoevoeging aan VPV 502 432
Aangroei door nieuwe
1.685 1.573
pensioenaanspraken
Onttrekking voor uitkeringen -1.313 -1.265
Wijziging grondslagen 0 1.462
Totaal mutatie voorziening
pensioenverplichtingen (VPV)
7.400 5.760

26 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
5. Vermogensbeheer
Algemeen
2011: Financiële markten gedreven door eurocrisis
Het jaar 2011 begon in een positieve sfeer en de economische groeivoorspellingen
waren relatief gunstig. Als gevolg van de Arabische lente en de tsunami en nucleaire
ramp in het Japanse Fukushima liep echter in het voorjaar de olieprijs op. In een
situatie waarin de werkloosheid hoog is en de lonen amper stijgen, staat het effect
van een hogere energie- en brandstofkosten gelijk aan dat van een belastingverhoging;
minder consumptie. Bovendien liet de ECB zich door de – door de hogere
olieprijs – oplopende inflatie verleiden tot het verhogen van de rente, daar waar de
economie juist aanhoudende stimulering behoefde. Hierdoor vielen de economische
groei(verwachtingen) terug. Minder florissante groeivooruitzichten verhoogden al
snel de zorg over de schuldsituatie van veel EMU-landen.
Aanhoudende zorgen over kredietwaardigheid Griekenland
Niemand kon in 2011 om de problemen van Griekenland heen. De lethargie van
Griekse en andere Europese leiders om tot oplossingen te komen zorgde voor steeds
heftigere reacties van de financiële markten. Achtereenvolgende Europese toppen
creëerden een reputatie van ‘te weinig en te laat’ ingrijpen. In de zomer bereikte men
een compromis waarbij naast extra hulp van de overheden, de particuliere sector
moest meebetalen aan de oplossing voor Griekenland. Beleggers op de financiële
markten bestempelden dat al snel als een halfbakken compromis en dreven de rentes
ook in de andere mediterrane landen in het najaar steeds verder omhoog.
Italië, Spanje en zelfs Frankrijk en de Franse banken kwamen onder vuur te liggen.
Het verschil tussen Franse en Duitse staatsrentes liep op tot 2%, niveaus die sinds
begin jaren negentig niet meer gezien waren. De zorgen over de solvabiliteit van
Griekenland en de terugvallende economische groei leidden er uiteindelijk toe dat de
fiscale situatie van alle eurolanden onder de loep werd genomen.
Zoektocht naar veiligheid
De rendementen van (vrijwel) alle beleggingscategorieën werd in 2011 gedomineerd
door de macro-economische risico’s die voortkomen uit de eurocrisis. Ten eerste
presteerden veilige beleggingscategorieën beter dan risicovolle: zo rendeerde Duits
staatspapier sterk, terwijl Europese aandelen fors in waarde daalden. Ten tweede
behaalden Amerikaanse beleggingsmarkten een beter rendement dan Europese.
Een opvallende ontwikkeling was ook het verschil tussen de rendementen van
staatsobligaties van opkomende landen enerzijds en aandelen van dezelfde landen
anderzijds. Blijkbaar geldt de veelbesproken ‘ontkoppeling’ van opkomende landen
wel voor staatspapier, maar niet voor aandelen. Ook was het relatief sterke rendement
van grondstoffen opmerkelijk, omdat grondstoffen over het algemeen tot de risicovolle
beleggingen worden gerekend. Een andere ontwikkeling hield verband met de
zoektocht naar ‘veilige havens’. Deze leidde tot de unieke situatie dat er op meerdere
continenten negatieve nominale rentes werden betaald: van Singapore tot

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 27
Zwitserland en zelfs in Nederland. Begin december kon de Nederlandse staat
tegen -6 basispunten geld lenen.
Beleggingsresultaten
De hierna getoonde vermogenssamenstelling en rendementen zijn gebaseerd op de
economische positie. Dit is de positie inclusief indirect (door middel van derivaten)
ingenomen posities.
Ontwikkeling vermogenssamenstelling 2011 2010
Vastrentende waarden 57% 53%
Aandelen 20% 23%
Vastgoedbeleggingen 11% 11%
Alternatieve beleggingen 12% 13%
Totaal 100% 100%
In onderstaande tabel is naast het feitelijk rendement, het resultaat opgenomen van
de maatstaf die het fonds hanteert om de beleggingsresultaten mee te vergelijken
(ook genoemd normrendement in de Z-score bepaling. Zie kerncijfers). Het feitelijke
resultaat van het fonds bedroeg in 2011 6,9%. Het feitelijke rendement lag in 2011,
evenals in 2009 en 2010, op een hoger niveau dan de maatstaf die daarvoor wordt
gehanteerd. Het rendement van deze maatstaf kwam over 2011 op totaal niveau uit op
6,8%. Ook voor de verschillende asset categorieën behaalde het fonds een vergelijkbaar
of hoger rendement dan de gehanteerde maatstaf, met uitzondering van
alternatieve beleggingen.
Rendement per beleggingscategorie
Rendement
Maatstaf/
normrendement
Vastrentende waarden 15,5% 15,5%
Aandelen -5,9% -6,4%
Vastgoedbeleggingen 2,7% 2,5%
Alternatieve beleggingen 1,1% 1,4%
Totaal 6,9% 6,8%
Rendementen van pensioenfondsen lopen vaak sterk uiteen vanwege verschillen
in omvang, verplichtingenstructuur, de beleggingsmix en andere factoren. Het
rendement van 6,9% wordt met name veroorzaakt door het rendement van de
vastrentende waarden, deze is te danken aan de daling van de lange rente.

28 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
pmt behaalde in 2011 een gemiddeld beleggingsresultaat in vergelijking met andere
grote Nederlandse pensioenfondsen. De rendementsverschillen tussen de grote
Nederlandse pensioenfondsen in 2011 houden direct verband met de verschillen in
de mate van de afdekking van het renterisico. pmt hanteert op grond van haar
sterkere herstelkracht een beperktere renteafdekking dan een aantal andere grote
Nederlandse pensioenfondsen.
Het jaar 2011 kenmerkte zich door de tot extreme niveaus gedaalde rente.
Pensioenfondsen die een groter deel van het renterisico hebben afgedekt, behaalden
over het algemeen een hoger beleggingsrendement dan pmt, fondsen die voor een
lagere rente-afdekking hebben gekozen, behaalden over het algemeen een lager
beleggings resultaat. pmt behoort over een langere periode van tien jaar wel tot de
hoogst scorende fondsen in Nederland qua rendement.
Strategische beleggingsportefeuille
In de figuren hierna wordt de samenstelling van de strategische beleggingsportefeuille
getoond. Het diversificatiebeleid komt met name tot uitdrukking in de
categorie alternatieve beleggingen, die bestaat uit private equity, hedge funds en
grondstoffen (commodities). Met de vergaande diversificatie binnen de portefeuille
streeft het fonds naar het zoveel mogelijk verlagen van het totale beleggingsrisico van
het fonds. Naast onderstaande verdeling over beleggingscategorieën gaat het
strategisch beleid ook uit van een renteafdekking van 35%.
pmt hanteert een beleidsmatig onderscheid in de beleggingsportefeuille tussen de
matchingportefeuille en de returnportefeuille. De matchingportefeuille is gericht
op waardebehoud en het veiligstellen van (een deel van) de verplichtingen door te
beleggen in vastrentende waarden in de meest kredietwaardige overheden en hoogwaardige
bedrijven. Door middel van renteswaps en langlopende obligaties wordt de
gewenste renteafdekking van 35% verkregen. De returnportefeuille is gericht op het
behalen van extra rendement door wereldwijd gespreid te beleggen in onder ander
aandelen, vastgoed, grondstoffen en hoogrentende bedrijfsobligaties.
De werkelijke beleggingsmix week eind 2011 af van de strategische mix. De reden is
dat de werkelijke beleggingsmix een lager en daarmee passender risicoprofiel heeft,
gegeven de teruggekeerde crisissfeer op de financiële markten en de financiële positie
van pmt. Afhankelijk van het toekomstige herstel van de financiële markten en het
hieruit resulterende risicoprofiel voor pmt zal pmt op de gecontroleerde wijze
terugkeren naar de strategische mix.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 29
Strategische beleggingsmix
15% Alternatieve beleggingen
28% Aandelen
15% Vastgoed
42% Vastrentende waarden
Werkelijke beleggingsmix
12% Alternatieve beleggingen
20% Aandelen
11% Vastgoed
57% Vastrentende waarden
Vastrentende waarden
In omvang is de vastrentende waarden portefeuille de grootste portefeuille van het
fonds. Ook binnen de vastrentende waarden portefeuille streeft het fonds naar
diversificatie en daarmee risicoreductie. Spreiding vindt plaats over obligaties
(staats- en bedrijfsobligaties) Europa, hoogrentende Amerikaanse en Europese
bedrijfsobligaties en staatsobligaties van opkomende economieën. Daarnaast sluit
het fonds renteswaps af ten behoeve van de strategische rente afdekking. Vanaf medio
2011 belegt het fonds in verband met de eurocrisis ook in non-euro staatsobligaties.
Inflatiegerelateerde obligaties werden in het begin van het jaar verkocht vanwege de
afgenomen inflatieverwachtingen. Ook de zogenoemde bankloans werden verkocht
om de blootsteling aan de bankensector verder te beperken.
Nog nooit was de renteontwikkeling binnen Europese staatsleningen zo divers als in
2011. De Duitse 10-jaars rente daalde met 1% naar 1,90%, de Franse rente daalde
marginaal, terwijl de Griekse rente steeg van 11% naar maar liefst 32%. Gedurende
het jaar breidde de eurocrisis zich verder uit. Er werd niet alleen aan de Griekse
kredietwaardigheid getwijfeld, maar langzaam sloop de crisis via Italië en Spanje
naar het noorden waar zelfs de AAA-rating van Frankrijk niet meer zeker is.

30 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
De verwevenheid van het bankwezen met overheden en de politieke impasse binnen
de EU zorgt ervoor dat er geen snel einde aan de crisis lijkt te komen.
De belangrijkste gebeurtenissen voor investment grade bedrijfsobligaties in 2011
waren de ontwikkelingen in de Europese periferie en de daaruit voortvloeiende
problemen voor het Europese bankwezen. Spreads op leningen van ondernemingen
uit de periferie stegen tot niveaus die eigenlijk bij High Yield horen, en de prijsvorming
van achtergesteld papier van banken deed meer denken aan de aandelendan
aan de vastrentende markt. Een defensieve positionering was in 2011 dan ook
van essentieel belang. Het fonds behaalde met credits relatief goede beleggingsresultaten
dankzij een defensieve positionering.
Net als alle andere beleggingscategorieën kenden ook obligaties van opkomende
landen in 2011 veel volatiliteit, waarbij de eurocrisis natuurlijk een centrale rol
speelde. De angst voor een tegenvallende ontwikkeling van de wereldeconomie heeft
spreads ten opzichte van Amerikaans staatspapier dit jaar omhoog geduwd voor
zowel harde (USD) als voor lokale valuta. Ondanks dit alles hebben obligaties van
opkomende landen in 2011 goede beleggingsresultaten laten zien, daarbij enigszins
geholpen door de dalende rente op Amerikaans staatspapier. Het zijn ditmaal de
ontwikkelde landen die te maken hadden met verlagingen van hun kredietstatus,
terwijl de opkomende landen juist werden opgewaardeerd.
De resultaten van de vastrentende waarden portefeuilles lieten een positief, maar
wisselend beeld zien. Als gevolg van de door de eurocrisis ingegeven rentedaling
werd een relatief hoog positief rendement op staatsobligaties behaald.
Staatsobligaties opkomende landen, investment grade bedrijfsobligaties en
beleggingen in Amerikaanse en Europese hoogrentende obligaties behaalden
gematigd positieve rendementen. Op de afgesloten renteswaps werd een zeer hoog
positief resultaat behaald. Het totaal rendement op vastrentende waarden kwam voor
het fonds uit op 15,5%.
Verdeling vastrentende waarden
Deposito’s 6%
Staatsobligaties Europa 46%
Emerging Markets Debt 15%
US High Yield 10%
Europa High Yield 3%
Bedrijfsobligaties Europa 20%

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 31
Verdeling vastrentende waarden
Naast regionale spreiding en spreiding over segmenten is de spreiding over
verschillende debiteurenkwaliteiten van groot belang binnen de vastrentende
waarden portefeuille. De krediet- en eurocrisis en de gevolgen daarvan voor de reële
economie bevestigt het belang dat het fonds hieraan hecht. Het in 2010 geformuleerde
landenbeleid binnen de vastrentende waarden werd begin 2011 verder
aangescherpt. Het nieuwe beleid houdt in dat indien spreads van staatsobligaties
boven een bepaalde veilige bandbreedte komen, deze beleggingen op grond van het
te hoog geworden risico worden verkocht. Gevolg van dit vernieuwde beleid is dat de
hoeveelheid in relatief veilige Duitse en Nederlandse staatsobligaties is toegenomen.
Verdeling debiteurenkwaliteit
Hoogrentend
(BB+ en lager) 19%
Investment Grade
(BBB- en hoger) 81%
Aandelen
Naast de omvangrijke portefeuille vastrentende waarden nemen aandelen een
belangrijke plaats in de beleggingsportefeuille in. Dit is gebaseerd op het hogere
verwachte rendement van aandelen in vergelijking met andere beleggingscategorieën.
Spreiding binnen de aandelenportefeuille vindt plaats over regio’s en
over segmenten. Het fonds belegt in aandelen in Europa, de Verenigde Staten, het
Verre Oosten en in opkomende markten. Eveneens wordt belegd in zogenaamde small
cap aandelen in Europa, de Verenigde Staten en Japan. Aandelen kennen een
duidelijke hoger risicoprofiel dan bijvoorbeeld vastrentende waarden. De resultaten
van aandelen kunnen over de jaren heen sterk schommelen. Ook de afgelopen jaren
lieten forse schommelingen zien.
Aanvankelijk begon 2011 voor Europese aandelen nog sterk met een koersstijging tot
ongeveer 6%. De ontwikkelingen in Noord-Afrika en het Midden Oosten, de stijgende
olieprijzen, de tsunami in Japan en de sluimerende dreiging van een grote nucleaire
ramp zorgden voor een kentering in de risicobereidheid van beleggers. De sterk
verslechterde markt voor overheidspapier en de bezuinigingsdrift van overheden
zorgden voor een terugval in het vertrouwen van consumenten en het vertrouwen
tussen banken onderling. In de tweede helft van 2011 leidde dit tot een forse daling
van de Europese aandelenmarkten.

32 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Amerikaanse aandelen stegen in waarde in 2011, ondanks de hoge volatiliteit op de
markten. Daarmee presteerden de Amerikaanse aandelenbeurzen, tegen de
verwachting in van menig belegger, beter dan vele andere internationale beurzen.
Beleggers hadden een sterke voorkeur voor aandelen van hoge kwaliteit en bedrijven
die hoge dividenden uitkeren. Aan de ene kant was er de grote onzekerheid over de
impact en het mogelijk overslaan van onder andere de Europese schuldencrisis en
mogelijke afkoeling van de Chinese economie. Aan de andere kant werden er
recordwinsten behaald door vele ondernemingen en bleef de rente op een zeer
laag niveau. Dit tezamen leidde ertoe dat de meer defensieve sectoren de hoogste
rendementen lieten noteren.
In het begin van het jaar lag de focus van de aandelenmarkten in het Verre Oosten op
de monetaire politiek en inflatie, maar gedurende het jaar verschoof de aandacht
steeds meer naar de financiële crisis in Europa en de gevolgen daarvan voor de
wereldwijde groei. De politieke onrust in de Arabische landen en de tsunami en
dreigende kernramp in Japan versterkten de volatiliteit op de Aziatische beurzen.
De haperende groei en de hoge werkloosheid in de ontwikkelde landen dwong de
centrale banken tot actie. Pas aan het eind van het jaar had dit een positief effect op
de aandelenbeurzen. Dit kon echter niet voorkomen dat over de gehele aandelenportefeuille
Verre Oosten een duidelijk negatief rendement werd behaald.
Ook voor aandelen uit opkomende landen was 2011 een teleurstellend jaar met
negatieve rendementen, zeker gezien de positieve verwachtingen voor deze markten
aan het begin van het jaar. De opkomende landen bleven hiermee achter bij de
ontwikkelde landen. Halverwege het jaar was er sprake van een scherpe correctie
waardoor met name de meer risicovolle landen en sectoren hard geraakt werden.
De belangrijkste redenen voor de correctie waren de angst voor een recessie en de
angst voor een verdere verslechtering van de situatie in Europa. De ontkoppeling
tussen de ontwikkelde en opkomende landen bleek in 2011 niet uit te komen.
De export van opkomende landen werd geraakt door vraaguitval uit de ontwikkelde
landen. De rendementsverschillen tussen opkomende landen onderling waren
aanzienlijk, zelfs binnen regio’s. India, Turkije en Polen werden afgestraft voor grote
tekorten op de lopende rekening. Brazilië en Rusland werden geraakt door dalende
grondstofprijzen. De Chinese beurs daalde onder meer vanwege het beperken van de
kredietverlening aan het bedrijfsleven. Een aantal kleinere landen zoals Maleisië,
Thailand en Colombia presteerden relatief goed.
De aandelenweging werd in 2011 niet aangepast. Op de gehele aandelenportefeuille
werd een negatief rendement behaald van -5,9%. Omdat vastrentende waarden wel
fors in waarde stegen nam het gewicht van de aandelenportefeuille af. In 2011 is
overgestapt op passief beheer voor Europese aandelen. De Amerikaanse aandelenportefeuille
werd reeds grotendeels passief beheerd. In 2011 werd, evenals voor
Europese aandelen, overgestapt op volledig passief beheer. Ook in het Verre Oosten
besloot het fonds om het gedeeltelijk actieve beheer van deze portefeuille om te
zetten naar volledig passief beheer. De portefeuille aandelen opkomende landen
wordt wel actief beheerd.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 33
In onderstaande figuur is de huidige regioverdeling binnen de aandelenportefeuille
weergegeven.
Regioverdeling aandelen
Opkomende landen 25,7%
Europa 23,9%
Verre Oosten 12,5%
Noord Amerika 37,9%
Vastgoed
Ook binnen de portefeuille vastgoed streeft het fonds naar spreiding. Dat gebeurt met
directe beleggingen in Nederland (woningen, kantoren en winkels) en met zowel
private als beursgenoteerde beleggingen in Europa, Amerika en het Verre Oosten.
In de jaren voor de kredietcrisis leverde de portefeuille vastgoed goede en stabiele
resultaten op. Sinds 2008 kent ook de vastgoedmarkt roerige jaren.
Op de Nederlandse vastgoedmarkt staan vrijwel alle sectoren onder druk. De malaise
op de woningmarkt en op de kantorenmarkt duurt onverminderd voort, terwijl door
de economische crisis de winkelbestedingen steeds verder onder druk komen te
staan. Internationaal lieten de meeste sectoren en kernmarkten als New York, Londen
en Parijs in 2011 wel weer enig herstel zien. Op een enkele plaats is er nog sprake van
stagnatie. Met name Europa laat een wisselend beeld zien wat betreft de huurprijsontwikkeling.
Direct vastgoed in Noord-Amerika ontwikkelt zich over het algemeen
positief in alle segmenten. Ook voor winkelcentra geldt dat de markt herstelt, zij het
op een lager niveau dan vóór de crisis. In Japan zijn de winkelomzetten weer terug op
het niveau van vóór de aardbeving en in Hongkong blijven vastgoedprijzen stijgen.
Voor internationaal beursgenoteerd vastgoed startte 2011 goed, maar halverwege het
jaar sloeg het sentiment om, in lijn met de gewone aandelenmarkten. Er was
wereldwijd een vlucht naar vastgoed van hoge kwaliteit. Het onderscheid tussen
topkwaliteit en mindere kwaliteit werd daardoor gedurende het jaar steeds groter.
Ook de beleggingen van het fonds in vastgoed maakten in 2011 een moeilijk jaar door.
De directe vastgoedportefeuille in Nederland kent relatief weinig leegstand, maar
kreeg toch te maken met afwaarderingen in de kantorensfeer. Het totaal rende ment
was desondanks licht positief. De internatonale directe vastgoed portefeuille
presteerde, in lijn met het zichtbare herstel, beter. De beursgenoteerde beleggingen
van het fonds in vastgoed behaalden daarentegen negatieve beleggings resultaten.

34 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Het totaal rendement van de portefeuille vastgoed (direct en beursgenoteerd,
Nederland en internatonaal) kwam in het verslagjaar uit op 2.7%.
Regioverdeling vastgoedbeleggingen
Azië 18% Nederland 35%
Noord Amerika 24%
Europa (exclusief Nederland) 23%
Alternatieve beleggingen
De sinds 2008 gestabiliseerde portefeuille is een belangrijk onderdeel van het
diversificatiebeleid van pmt, omdat de rendementen van de alternatieve beleggingen
zich vaak onafhankelijk bewegen van het resultaat op traditionele investeringen als
aandelen en obligaties. Binnen deze portefeuille wordt door het fonds belegd in
private equity, hedge funds en grondstoffen (commodities).
2011 was voor private equity een jaar met twee gezichten. In de eerste helft maakte de
sterke financieringsmarkt veel herfinancieringen mogelijk tegen aantrekkelijke
rentes. In de tweede helft van het jaar veranderde dit beeld volledig en leenden
banken veel minder geld uit. De IPO-markt voor venture capital bedrijven is het hele
jaar door sterk gebleven. Uitzonderlijk veel private-equityfondsen zochten in 2011
naar investeerders. De waarderingen voor bestaande private equity beleggingen
bleven gedurende het jaar stabiel. De portefeuille behaalde daardoor een substantieel
beter resultaat dan publiek genoteerde aandelen.
De belangrijkste drijfveren voor de positieve start van 2011 voor hedge funds waren de
verlenging van de fiscale stimuli in de VS eind 2010, de sterke macro-economische
cijfers en positieve data vanuit Europa die erop duidden dat het herstel zich ook naar
de perifere landen uitstrekte. De resultaten van de hedge funds portefeuille waren in
het eerste halfjaar nog goed met positieve rendementen in bijna alle substrategieën.
Naarmate het jaar vorderde, nam de volatiliteit toe en sloeg de markt om,
voornamelijk door de aanhoudende Europese kredietcrisis. Het rendement over heel
2011 bleef echter positief.
De grondstoffenmarkten hebben in 2011 ondanks de tegenvallende macroeconomische
omgeving weinig negatieve effecten te verwerken gehad. Met name de
olieprijs is door de onrusten in het Midden-Oosten sterk gestegen. Graanprijzen
daalden juist, doordat het aanbod toenam na de eerdere krapte die was ontstaan door

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 35
slechte weersomstandigheden, exportbeperkingen en lage voorraden. De enige sector
binnen de grondstoffenmarkt die meer in lijn met en op basis van de conjunctuurcyclus
beweegt, zijn industriële metalen. Deze maken echter maar een klein gedeelte
(7%) van de totale grondstoffenportefeuille uit.
Samenvattend werd in 2011 de private equity portefeuille, na een investeringsstop
na de val van Lehman in 2008, met enkele nieuwe investeringen uitgebreid.
De beleggingen in private equity behaalden, in tegenstelling tot de publieke
aandelenmarkten, positieve resultaten. Ook de hedge funds portefeuille kwam
uiteindelijk uit op een licht positief rendement. De omvang van de hedge funds
portefeuille bleef gedurende het jaar stabiel. De investeringen in grondstoffen
bestaan voor een belangrijk deel uit energie dragers. Onder invloed van de stijgende
olieprijs namen grondstoffen in waarde toe, maar de neerwaartse prijsdruk op
landbouwproducten zorgde ervoor dat op de portefeuille grondstoffen nauwelijks
rendement werd behaald. Het rendement op de totale portefeuille alternatieve
beleggingen kwam in 2011 uit op 1,1%.
Verdeling alternatieve beleggingen
Private Equity 59%
Hedge Funds 41%
Valuta-afdekking
Het verwachte resultaat op vreemde valuta is naar verwachting op de lange termijn
gelijk aan nul. Ook voor de Amerikaanse dollar gaat dit op. Op korte termijn is de
beweging van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro echter zeer grillig en
moeilijk te voorspellen. Het fonds dekt daarom het valutarisico op de dollar
structureel af. Vanwege het liquiditeitsrisico wordt het valutarisico binnen illiquide
portefeuilles (private equity, vastgoed, infrastructuur) sinds 2010 niet meer afgedekt.
Eind 2011 besloot het fonds om de dollarafdekking ten behoeve van liquide
dollarbeleggingen te reduceren van de 100% tot ca. 75%.
Dit besluit werd genomen op basis van de zich voortslepende eurocrisis en de
geleidelijke waarde stijging van de dollar ten opzichte van de euro in de tweede helft
van het jaar. Ook de Britse Pond en de Japanse Yen worden grotendeels afgedekt.

36 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Valutaverdeling beleggingen ultimo 2011
Overige valuta 10,9%
Britse Pond 0,4%
US Dollar 10,5%
Euro 78,2%
Vermogensbeheerkosten
De kosten van vermogensbeheer krijgen steeds meer maatschappelijke aandacht. In
dat licht heeft de Pensioenfederatie de ‘Aanbevelingen Uitvoeringskosten’ uitgebracht
om de transparantie en het inzicht in de uitvoeringskosten, waaronder de vermogensbeheerkosten,
te bevorderen. pmt streeft naar een transparante weergave van de
vermogensbeheerkosten en volgt in dit jaarverslag de aanbevelingen van de
Pensioenfederatie.
Vermogensbeheerkosten kunnen niet op zich zelf worden bezien, maar zijn
onlosmakelijk verbonden met het beleggingsbeleid. Om het vermogensbeheer
prudent uit te voeren zijn kosten noodzakelijk. pmt streeft binnen de beleidskaders
naar minimalisatie van vermogensbeheerkosten. Een eenvoudige kostenratio
(bijvoorbeeld de totale beheerskosten gedeeld door het gemiddeld beheerde
vermogen) geeft daarom onvoldoende basis voor de beoordeling van de vraag of de
gemaakte kosten passend zijn. Voor die beoordeling moet de relatie worden gelegd
tussen vermogensbeheerkosten, het risicoprofiel, het rendementspotentieel van de
gekozen beleggingsmix, alsmede de beleggingsfilosofie van het fonds.
pmt streeft transparantie in vermogensbeheerkosten na en neemt daarom al
jarenlang deel aan de kostenmeting die wordt uitgevoerd door Cost Effectiveness
Measurement (CEM). Deze kostenvergelijking kent een wereldwijde deelname van
pensioenfondsen. Uit de meest recente rapportage van CEM blijkt dat het kostenniveau
van pmt in lijn ligt met een groep van vergelijkbare pensioenfondsen.
De totale beheerkosten van het vermogensbeheer bedragen in 2011 ongeveer 0,54%
van het gemiddelde beheerd vermogen. Dit percentage omvat de kosten voor het
beheer van de beleggingsportefeuille van zowel de vermogenstitels in eigen bezit als
het vermogen in beleggingsfondsen. De kosten voor beleggingsfondsen worden
ingehouden op het fondsvermogen. De totale vermogensbeheerkosten in 2011 komen
lager uit dan in 2010. Voor een oordeelsvorming over de hoogte van de totale
beheerkosten is het raadzaam om deze af te zetten tegen de nettorendementen van
6,9% in 2011 en 11,6% in 2010 en het bijbehorende risicoprofiel zoals deze in het
jaarverslag zijn opgenomen.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 37
In de aanbevelingen 2011 van de Pensioenfederatie staat beschreven dat er waar
mogelijk een verdere “doorkijk” gegeven dient te worden naar de operationele kosten
in onder liggende beleggingsfondsen. pmt heeft een eerste indicatieve schatting van
deze kosten in de onderliggende beleggingsfondsen gemaakt. In 2011 bedroegen de
operationele kosten in de onderliggende beleggingsfondsen ongeveer 0,08% tegen
0,09% in 2010.
De Pensioenfederatie geeft in de aanbevelingen aan dat transactiekosten, welke
samenhangen met de aankoop of verkoop van vermogenstitels, geschat dienen te
worden. Afhankelijk van de soort vermogenstitel worden (delen van) de transactiekosten
separaat in rekening gebracht, bijvoorbeeld bij aandelen, of zit de vergoeding
voor de tegenpartij in de aankoopprijs of verkoopprijs verdisconteerd, bijvoorbeeld
bij vastrentende waarden. De omvang van de verdisconteerde transactiekosten kan
alleen worden geschat, waarbij de aanbevelingen van de Pensioenfederatie zijn
gevolgd.
In 2011 is uitvoering gegeven aan het beleid om van actief beheer binnen een aantal
aandelenportefeuilles naar goedkopere passieve beheersvormen over te stappen,
waardoor besparingen op beheer- en transactiekosten zijn gerealiseerd.
De transactiekosten voor het operationeel beheer van de beleggingsportefeuille zijn
gedaald van 0,14% in 2010 naar 0,12% van het gemiddeld belegd vermogen in 2011.
Daarnaast heeft het fonds als gevolg van de zich verdiepende eurocrisis een
strategische herallocatie binnen de vastrentende waarden doorgevoerd om risico’s
te verlagen (reeds in 2010 ingezet) waardoor extra transactiekosten zijn gemaakt.
De transactiekosten voor deze strategische herallocatie bedroegen 0,09% in 2011
tegenover 0,06% in 2010. De totale transactiekosten (inclusief strategische herallocatie)
komen met 0,21% op een vergelijkbaar niveau uit als in 2010.

38 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Ontwikkeling totale kosten vermogensbeheer (in basispunten ten opzichte van
het gemiddelde belegd vermogen)
Ontwikkeling totale kosten vermogensbeheer
% beheerd
vermogen
netto
rendement
2011 2010
% beheerd
vermogen
netto
rendement
Directe kosten 1) 0,17 0,16
vaste beheerkosten 0,25 0,26
prestatie afhankelijke beheerkosten 0,11 0,12
In fondsen verwerkte kosten 2) 0,36 0,38
Overige kosten 3) 0,01 0,01
Totaal beheerkosten 0,54 0,55
1) De directe beheerkosten zijn kosten
waarvoor facturen zijn ontvangen.
In de regelgeving voor
het opstellen van een jaarrekening,
bijvoorbeeld in de Richtlijnen
voor de Jaarverslaggeving, is
bepaald dat alleen gefactureerde
bedragen mogen worden opgenomen
in de jaarrekening. Deze directe
beheerkosten worden van
het bruto-rendement van desbetreffende
belegging afgetrokken
zodat het netto-rendement in de
jaarrekening zichtbaar is.
2) De indirecte beheerkosten zijn
kosten welke ten laste van het beheerde
vermogen zijn gebracht,
bijvoorbeeld beheersvergoedingen
van beleggingsfondsen. Deze
kosten zijn verwerkt zodat het gerealiseerde
netto-rendement van
desbetreffende belegging in de
jaarrekening is opgenomen.
3) De overige kosten zijn kosten welke
noodzakelijk zijn voor het vermogensbeheer
van het pensioenfonds,
maar niet tot de beheerkosten
horen. Deze kosten zijn
gebaseerd op een toedeling van
alle kosten in het onderliggende
beleggingsfonds naar rato van
ons aandeel in de belegging. Dit
betreffen onder andere bewaarkosten
en kosten van adviseurs,
taxateurs en controleurs.
4) Het netto rendement is het behaalde
rendement waarbij alle
kosten van het bruto rendement
zijn afgehaald. De netto rendementen
worden berekend in lijn
met de daarvoor geldende richtlijnen
en gecontroleerd door de
externe accountant.
Behaald netto rendement 4) 6,9% 11,6%
Vermogensbeheer en Eurocrisis
Een veranderende wereld vraagt om dynamisch beleid. pmt voert daarom sinds begin
2011 een dynamisch beleggingsbeleid op basis van een vaste set markt- en risico
indicatoren (het dashboard). De Beleggingscommissie van het fonds kwam in 2011
tien keer bij elkaar. Een belangrijke pijler onder dit dynamisch beleggingsbeleid is het
landenbeleid dat pmt sinds 2010 voor vastrentende waarden hanteert. De swapspread
wordt in dit beleid als bepalende indicator gehanteerd voor aan- en of verkoop in de
portefeuille. Het landenbeleid heeft in 2011 geleid tot de verkoop van staatsobligaties
van landen waarvan de kredietwaardigheid afnam en de swapspread boven de
signaalgrens uitkwam. De vrijkomende gelden werden in eerste instantie herbelegd
in relatief veilige euro staatsobligaties. Daarnaast heeft pmt een uitwijkbeleid
ontwikkeld, voor het geval de eurocrisis verder zou escaleren. Dit uitwijkbeleid
maakte het mogelijk om in staatsobligaties van niet-euro landen als een aantal
Skandinavische landen, Australie, Canada en Singapore te beleggen. In de tweede
helft van 2011 is met de opbouw van deze zogenoemde uitwijkportefeuille een start
gemaakt.
In het kader van de euro- en schuldencrisis werd ook de strategie met betrekking tot
euro bedrijfsobligaties herijkt. Deze herijking leidde vanaf medio 2011 tot de verkoop
van financiële bedrijven in deze portefeuille ten gunste van meer defensieve
bedrijven die naar verwachting minder te lijden zouden hebben van de schuldencrisis.
Verder werd eind 2011, met het oog op een mogelijke escalatie van de
eurocrisis, de afdekking van het dollarrisico teruggebracht van 100% van de
liquide dollarbeleggingen tot 75%.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 39
Tot slot heeft pmt het liquideiten- en tegenpartijenbeleid verder uitgewerkt en
aangescherpt om het in 2011 sterk toegenomen liquiditeits- en tegenpartijenrisico te
beperken.
Verantwoord rendement
pmt kiest voor een maatschappelijk verantwoord rendement. pmt is ondertekenaar
van de Principles of Responsible Investment (PRI) van de Verenigde Naties. pmt
heeft, onder andere met het oog op het uitoefenen van haar stemrechten, de
‘leidende beginselen’ voor verantwoord beleggen ontwikkeld. Ondernemingen die
producten maken die in strijd zijn met deze beginselen (clustermunitie en anti
persoon mijnen) zijn uitgesloten voor belegging. Ook landen waartegen door
Nederland ondertekende sancties zijn uitgevaardigd, worden door pmt uitgesloten.
In 2011 werden door pmt in totaal 21 bedrijven en 12 landen uitgesloten.
pmt stemt op alle aandeelhoudersvergaderingen wereldwijd. Er is een op maat van
pmt gesneden stembeleid ontwikkeld, dat aansluit bij de ‘leidende beginselen’ en in
2008 operationeel werd. pmt was in 2011 actief op aandeelhoudersvergaderingen van
diverse Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. pmt investeert daarnaast sterk
in actief aandeelhouderschap. pmt heeft beleid ontwikkeld om met een aantal
ondernemingen de dialoog aan te gaan. Naast enkele ondernemingen op de
thuismarkt gaat het onder andere om ondernemingen die in strijd handelen met de
eerder genoemde ‘leidende beginselen’. Over de specifieke zaken met betrekking tot
het stemgedrag van pmt en tot bezoeken van aandeelhoudersvergaderingen en
dialoog wordt op kwartaalbasis gerapporteerd, ook via de website.

40 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Praktijkcases maatschappelijk verantwoord beleggen
pmt tegen beloning voor falen
Op 20 april 2010 was er een zeer grote explosie op het Deepwater Horizon booreiland
in de Golf van Mexico. Daarbij vielen 11 doden en 17 gewonden. Tijdens bluspogingen
zonk het platform, waarbij de boorstang brak. De “blowout preventer”, die het
uitstromen van de olie had moeten stoppen, bleek niet te werken en de gebeurtenis
mondde uit in de grootste olieramp ooit. Na diverse pogingen is op 15 juli 2010 een
kap op de drie afzonderlijke bronnen geplaatst waardoor er geen olie meer de oceaan
in stroomde. De bronnen zijn op 5 augustus met cement gesloten. BP zal de komende
jaren vele miljarden moeten reserveren voor schadeclaims van particulieren en
bedrijven, boetes en voor claims wegens beleggingsverliezen. Op de aandeelhoudersvergadering
van 2011 (waarin het bestuur verantwoording aflegt over 2010) stond een
verhoging van het vaste salaris en de bonus van de top van de onderneming op de
agenda. Naast het feit dat de voorgestelde ontslagvergoeding niet in lijn met het
stembeleid was, vond pmt een salarisverhoging na de grootste olieramp ooit geen
goed idee. Uiteraard heeft pmt hier tegen gestemd. De olieramp in de Golf van Mexico
staat niet op zichzelf. In 2005 is een BP raffinaderij in Texas ontploft waarbij 15
mensen om het leven zijn gekomen. Een jaar later kwam het bedrijf negatief in het
nieuws als gevolg van een ernstig lekkende oliepijpleiding in Alaska. Op de aandeelhoudersvergadering
werd Sir William Castell voorgedragen als voorzitter van het
Safety, Ethics & Environmental Assurance Committee (SEEAC). Aangezien het
managen van veiligheidsrisico’s van zeer groot belang is terwijl Sir William Castell
geen ervaring in de olie-industrie heeft, heeft pmt tegen zijn benoeming gestemd.
pmt komt op voor vakbondsvrijheid
In mei 2011 werd de aandeelhoudersvergadering van Ahold overheerst door een groot
aantal sprekers namens de werknemers in de Amerikaanse vestigingen van Ahold.
De belangrijkste klachten richtten zich op de sociale misstanden bij toeleveranciers
van Ahold in de VS en vakbondsvijandige activiteiten in enkele van de vestigingen
van Aholds dochter Martin’s. De onderneming gaf aan dat zij, in overeenstemming
met de kernverdragen van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), de vakbondsvrijheid
respecteert en zich aan de Amerikaanse wet houdt. De voorbeelden van
brieven die werknemers van Martin’s van de onderneming ontvangen laten echter
duidelijk zien dat het lokale management zich niet houdt aan die door de ILO
opgestelde internationaal overeengekomen standaarden voor het respecteren van
vakbonds vrijheid. Daarom is er bij Ahold op aangedrongen te zorgen dat het door
Ahold vastgestelde beleid ook daadwerkelijk in de praktijk wordt uitgevoerd, ook
door het lokale management van Martin’s.
Shell: te rooskleurige voorstelling
Begin 2004 kwam aan het licht dat managers om hun bonus veilig te stellen de
bewezen oliereserves van Royal Dutch Shell veel te hoog hadden ingeschat. Shell
maakte bekend dat de bewezen reserves van olie en gas 20% lager waren dan eerder
aangenomen. De olie- en gasreserves die in de boeken stonden waren niet allemaal
daadwerkelijk bewezen winbaar. Volgens de regels van de Amerikaanse

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 41
beurstoezichthouder de SEC mogen alleen de olievondsten worden opgenomen die
met een investeringsplan in de praktijk rendabel te exploiteren zijn. Proefboringen
alleen mogen niet de basis vormen van de hoeveelheid oliereserves. Deze regels
moeten beleggers beschermen tegen olieconcerns die de zaken te rooskleurig
voorstellen. Bij Shell ontbraken adequate interne controles om op een juiste manier
met de schattingen van de olie- en gasvoorraden om te gaan. Na onderzoek van de
onbewezen voorraden is een derde als voorraad geschrapt en twee derde teruggekeerd
in de boeken als bewezen voorraden. Van bewuste fraude en misleiding is
overigens geen sprake geweest. Bij de bekendmaking van de lagere olie- en gasvoorraden
daalde de beurskoers 8% en werd het bedrijf 12 miljard euro
minder waard.
In april 2007 werd bekendgemaakt dat Shell een schadevergoeding zal betalen van
in totaal USD 352,6 miljoen aan de Europese beleggers die tussen 8 april 1999 en
18 maart 2004 aandelen gekocht hebben van de onderneming. De begindatum van
deze termijn is gekozen omdat destijds de onzorgvuldigheden met de reserves zijn
begonnen. Nadat deze schikking in 2009 door het Gerechtshof Amsterdam
verbindend is verklaard, hebben beleggers een jaar de tijd gehad om hun claims
in te dienen. Na verificaties van de claims is eind 2011 een begin gemaakt met de
uitbetaling van het schikkingsbedrag. pmt kreeg een bedrag van USD 458.485
uitbetaald.

42 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
6 Integraal risicomanagement
Algemeen
pmt werkt voor de bedrijfstak Metaal en Techniek op een vooruitstrevende, transparante
en toegankelijke wijze aan een toekomstbestendig collectief pensioen met
een beleggingsbeleid waarin het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is
verankerd (de zogenoemde ESG uitgangspunten). Om dat te bereiken, moet het fonds
ervoor zorgen dat het over voldoende vermogen beschikt om de pensioen verplichtingen
te dekken. Het belangrijkste risico voor het fonds, de deelnemers en
gepensioneerden, is dan ook het ontbreken van voldoende vermogen om (op de
lange termijn) aan de verplichtingen te voldoen. Dit wordt ook wel het solvabiliteitsrisico
genoemd. Onvoldoende solvabiliteit kan vele oorzaken hebben. Een aantal
van deze oorzaken is te beïnvloeden door het fonds, andere oorzaken spelen zich af
buiten de invloed van het fonds. Tot de eerste categorie behoren zaken als het heffen
van minimaal een kostendekkende premie en het slechts verhogen van de pensioenuitkeringen
als (en voor zover) de financiële positie van het fonds dat toe laat.
Ook het vastzetten van de middelen in solide beleggingen is een maatregel die het
fonds neemt om de solvabiliteit te waarborgen. Geen invloed heeft het fonds op
zaken als de ontwikkeling van de financiële markten of de stijging van de levensverwachting
van deelnemers (wanneer de levensverwachting van deelnemers
toeneemt, betekent dit dat het fonds rekening moet houden met extra toekomstige
pensioen lasten). Hoewel deze ontwikkelingen door het fonds niet direct zijn te
beïnvloeden, houdt pmt er vanzelfsprekend wel rekening mee bij de beheersing
van de risico’s die het fonds loopt.
Het belang van een goede risicobeheersing is de afgelopen jaren verder toegenomen.
Vooral de zware economische omstandigheden vragen om steeds verdere verfijning
van de beheersing van alle relevante risico’s. In 2010 was verdere uitbouw van het
beleid met betrekking tot risicomanagement een van de speerpunten. Tevens is in
2010 een risicomanager in dienst van het fonds getreden en werd een vernieuwd
integraal risicomanagementbeleid vastgesteld. Een belangrijk onderdeel hiervan
was het opnieuw herijken en waar nodig uitbreiden van de risicorapportages op het
gebied van vermogensbeheer. Het jaar 2011 stond in het teken van verdere risicobeheersing
en waar nodig risicoreductie binnen de beleggingsportefeuille. Daarnaast
werden naast een overkoepelend dashboard ook risicodashboards specifiek voor
illiquide beleggingscategorieën ontwikkeld.
Compliance
Onderdeel van het integrale risicomanagementbeleid is het zogenoemde compliance
program waarin het geheel aan beleid(-voornemens), interne en externe regelgeving,
voorlichtingsactiviteiten en het monitoringprogramma ten aanzien van compliance
worden behandeld. Belangrijke onderdelen hiervan zijn een gedragscode en een
incidentenbeleid. De gedragscode en het incidentenbeleid worden jaarlijks

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 43
geactualiseerd en bestuurlijk vastgesteld. In 2011 is in aanvulling daarop een
crisisplan ontwikkeld.
Om invulling te geven aan de naleving van het compliance program en in het
bijzonder de gedragscode wordt door de compliance officer jaarlijks getoetst en
gerapporteerd of de gedragscode nageleefd wordt. Bij pmt zijn deze activiteiten
toegewezen aan een externe compliance officer, te weten het Nederlands Compliance
Instituut (NCI).
Crisisplan pmt
Begin 2011 heeft het bestuur van pmt een nieuw crisisplan vastgesteld. pmt beschrijft
in dit crisisplan de kaders waarbinnen het in een crisissituatie handelt en – indien
nodig – tot afgewogen maatregelen komt. Omdat de oorsprong en het tijdstip van
mogelijke crisissituaties zeer divers kunnen zijn en een nieuwe crisis vaak uit een nog
onbekende hoek kan komen, is de opzet van het crisisplan bewust breed gehouden.
Het crisisplan omvat daarom dan ook analyse- en beoordelingskaders en is geen
restrictief, geautomatiseerd draaiboek. Een crisisplan moet vooral ook openstaan
voor nog volledig onbekende gebeurtenissen en ontwikkelingen. Dit geldt zowel
voor het in werking stellen van het plan, als voor de (volgorde van de) te nemen
maatregelen. Hierdoor verschilt het crisisplan duidelijk van een herstelplan.
Een herstelplan is uitsluitend gericht op het weer op peil brengen van de dekkingsgraad,
in lijn met alle regels en voorwaarden die hieraan worden gesteld. Een
crisisplan moet juist ook op situaties zijn gericht vóór een mogelijke onder dekking/
herstelperiode, met onder andere het doel om onderdekking/herstelperiodes te
voorkomen en zo veel mogelijk te beperken. Echter, omdat pmt – op het moment van
opstellen van het plan – zich in een hersteltraject bevindt, vormt het niet-halen van
het herstelplan op korte termijn een belangrijke onderdeel van het crisisplan.
Het crisisplan van pmt geeft vooral aan in welke situaties of onder welke kritische
omstandigheden:
• het bestuur moet beoordelen of het crisisplan in werking treedt;
• hoe de in werking stelling plaatsvindt en wie het crisis team vormen;
• volgens welke principes en kaders een mix van maatregelen tot stand zal komen,
die voldoet aan een evenwichtige belangenafweging;
• welke effecten een bepaalde mix van mogelijke maatregelen met zich mee brengt;
• hoe het bestuur de maatregelen communiceert.
Hiernaast wordt in het crisisplan beschreven:
• hoe het financiële uitgangspunt wordt bepaald;
• welke scenarioanalyses gebruikt worden om inzicht in extreme risico’s te krijgen;
• welke mogelijke maatregelen het bestuur ter beschikking heeft om bij te sturen;
• hoe de vinger aan de pols wordt gehouden, om zo snel mogelijk een crisissituatie
te herkennen en hierop te reageren.

44 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Bevordering deskundigheid
Bevordering van de deskundigheid van het bestuur is een permanent aandachtspunt.
In het deskundigheidsplan van pmt worden middelen benoemd om dit te realiseren.
Naast het reguliere bezoek van het bestuur aan seminars en congressen en het
bijhouden van vakliteratuur, zijn tijdens bestuursvergaderingen regelmatig externe
deskundigen uitgenodigd om hun visie en advies ten aanzien van het herstel van pmt
te geven. Deze input is onder meer meegenomen in de evaluatie van het herstelplan.
Daarnaast is in 2011 het deskundigheidsplan van pmt geactualiseerd. Mede door het
verschijnen van een beleidslijn van de toezichthouders dnb en AFM en de adviezen
van de Pensioenfederatie op dit terrein werd in 2011 het deskundigheidsplan verder
vernieuwd. Ook heeft het bestuur in 2011 haar kennis getest via de periodieke
kennisreflector.
Verzekeringstechnische risico’s
Onder de verzekeringstechnische risico’s van het fonds vallen risico’s die verband
houden met het feit dat de demografische ontwikkeling afwijkt van de aannames
en grondslagen bij de bepaling van de premiestelling en vaststelling van de
verplichtingen van het fonds. Het belangrijkste verzekeringstechnische risico is de
ontwikkeling van de levensverwachting. De snel toenemende levensverwachting
in Nederland brengt voor het fonds hogere lasten met zich mee. De gemiddelde
verwachte duur dat een deelnemer geniet van zijn pensioen, neemt daardoor
immers toe.
Bij de vaststelling van de verplichtingen houdt pmt rekening met de levensverwachting
binnen de verschillende groepen deelnemers en pensioengerechtigden,
inclusief de verwachte toekomstige verbetering van overlevingskansen. pmt hanteert
de meest recente sterftegrondslagen. pmt houdt met deze meest recente sterftegrondslagen
op verantwoorde wijze rekening met het verzekeringstechnisch risico.
Renterisico en inflatierisico
Het renterisico vormt een belangrijk risico voor de financiële positie van het fonds.
Sinds de invoering van het nieuwe Financieel Toetsingskader (FTK), moet de waarde
van de pensioenverplichtingen worden berekend aan de hand van de voor het fonds
relevante actuele marktrente. De marktrente schommelt echter sterk in de tijd.
Wanneer de rente daalt, neemt de waarde van de pensioenverplichtingen toe.
Er moet bij een lagere rente dus meer vermogen worden gereserveerd om de
toekomstige pensioenen te dekken. Omdat de rente extreem lage niveaus heeft
bereikt, heeft dnb bepaald dat per eind 2011 incidenteel de gemiddelde marktrente
over het laatste kwartaal van 2011 gehanteerd dient te worden bij de berekening van
de waarde van de verplichtingen. Het lange termijn beleid met betrekking tot
renteafdekking is in 2011 niet aangepast. De renteafdekking wordt binnen bandbreedtes
(32-38%) gehandhaafd op ca. 35% van het renterisico. Dit beleid houdt in
dat het fonds in beginsel voor zo’n 35% bescherming heeft tegen rentedaling.
pmt heeft daardoor overigens in dezelfde mate ook geen voordeel van rentestijging.
pmt kiest expliciet voor deze beperkte renteafdekking op grond van de grote lange
termijn herstelkracht die het fonds heeft door het relatief jonge deelnemersbestand
van het fonds en daardoor een langere beleggingshorizon. Volledige renteafdekking
zou op langere termijn ten koste gaan van de mogelijkheid tot indexatie van de

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 45
pensioenaanspraken bij hoge rentes en inflatie. Door de beperkte renteafdekking
was pmt in 2011 beperkt beschermd tegen de effecten van de tot extreem lage
niveaus gedaalde rente. Tegenover dit nadelig effect in 2011 staat echter een grotere
herstelkracht op langere termijn. Een renteafdekking van circa 35% leidt zo tot
een evenwichtigere verdeling tussen de korte en lange termijn risico’s op basis van
het deelnemersprofiel.
Beleggingsrisico’s
Beleggingsbeleid: spreiding van risico’s
Op strategisch niveau wordt een verdeling over diverse beleggingscategorieën voor de
lange termijn gekozen. Door middel van spreiding over deze categorieën wordt een zo
hoog mogelijk rendement nagestreefd tegen zo beheerst mogelijke risico’s, gegeven
de ambities van het fonds en de structuur van de verplichtingen. Ook binnen de
verschillende beleggingscategorieën vindt omwille van risicobeheersing een
uitgebreide spreiding plaats, zowel over verschillende (wereldwijde) regio’s,
als over verschillende subcategorieën, bijvoorbeeld sectoren.
Aandelenrisico en vastgoedrisico
Anders dan bijvoorbeeld het renterisico, is het risico dat gelopen wordt op de
aandelen- en vastgoedportefeuille een bewust gekozen risico. Dit risico levert het
fonds op de langere termijn naar verwachting extra rendement op. De afgelopen
tientallen jaren lieten dat ook zien. Dit extra rendement zorgde in het verleden voor
een betaalbaar pensioen voor de sector, dat bovendien kon meegroeien met de
stijging van de prijzen. pmt beheerst het risico op aandelenbeleggingen onder meer
door een uitgebreide spreiding over regio’s en sectoren. Het extra verwachte
rendement op aandelen blijft in de komende jaren noodzakelijk, zeker om de
komende jaren de reserves weer op het vereiste peil te brengen. Ook om de lange
termijn ambities van pmt waar te kunnen maken waar het gaat om het laten meegroeien
van de pensioenen met de stijgende prijzen, is het verwachte extra rendement
op aandelen nodig. Voor het vastgoedrisico geldt in grote lijnen hetzelfde als voor het
aandelenrisico, al is het vastgoedrisico minder dominant aanwezig in de portefeuille
door de geringere omvang van de vastgoedportefeuille.
Valutarisico
pmt belegt een belangrijk deel van zijn vermogen in landen met een andere muntsoort,
zoals de Amerikaanse dollar, de Japanse yen en het Britse pond. Wanneer die
valuta meer of minder waard worden ten opzichte van de euro, heeft dat invloed op
de waarde van de betreffende beleggingen, uitgedrukt in euro’s. Het verwachte
resultaat op deze koersschommelingen van vreemde valuta is naar verwachting op de
lange termijn gelijk aan nul. Op korte termijn is de waardeontwikkeling van vreemde
valuta echter moeilijk te voorspellen en zeer beweeglijk. Het fonds dekt daarom een
groot deel van het valutarisico op de belangrijkste valuta structureel af. In 2010 is er
voor gekozen om het valutarisico binnen illiquide beleggingen (waaronder vastgoed,
private equity en infrastructuur) niet meer af te dekken vanwege het liquiditeitsrisico
dat met de afdekking van het valutarisico gepaard gaat. Eind 2011 is besloten om, met

46 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
het oog op een mogelijke verdere verdieping van de eurocrisis, de afdekking van het
Amerikaanse dollarrisico voor liquide beleggingen binnen de strategische bandbreedtes
terug te brengen tot ca. 75%.
Kredietrisico
Kredietrisico was in 2011 een van de meest prominente thema’s. Kredietrisico kan in
verschillende gedaantes optreden. Ten eerste treedt kredietrisico op wanneer een
debiteur niet meer in staat is te voldoen aan zijn verplichting tot het betalen van rente
over of aflossing van de aan hem verstrekte lening. Dit type risico wordt voor een deel
bewust door het fonds genomen, omdat een hoger risico zich vertaalt in een hoger
verwacht rendement. pmt stelt uiteraard grenzen aan de mate waarin het fonds zich
aan dit type risico mag blootstellen, onder meer door een duidelijke maximering van
de beleggingen per zogenoemde rating categorie. Toch kunnen zich echter ook dan
nog faillissementen in de portefeuille voordoen.
Een tweede manier waarop pmt wordt geconfronteerd met kredietrisico, doet zich
voor bij algemene wijzigingen in de zogenoemde credit spread. Deze spread geeft aan
welk extra rendement, bovenop het rendement op relatief veilige staatsobligaties,
mag worden verwacht op leningen met een per definitie lagere kredietwaardigheid
dan de staat. De mate waarin dit risico wordt beloond, is geen vast gegeven: de
marktwaarde van een lening daalt (stijgt) als de credit spread – het kredietrisico –
stijgt (daalt). Op grond van de verdieping van de financiële problemen in Zuid-
Europese landen en het daarmee gepaard gaande fors hogere kredietrisico werd
het landenbeleid binnen de vastrentende waarden portefeuille in 2011 verder
aangescherpt. Kern van dit beleid is dat, indien de spread van een vastrentende
belegging boven een bepaalde ‘veilige’ bandbreedte uitkomt, deze belegging wordt
afgebouwd. Daarnaast werd in 2011 het gewicht van obligatieleningen aan banken
in de portefeuille sterk gereduceerd.
Liquiditeitsrisico en tegenpartijrisico
Onder normale omstandigheden speelt het liquiditeitsrisico voor pmt een beperkte
rol. Het fonds krijgt immers premies binnen, die het volume van de lopende
uitkeringen overtreffen. Een gebrek aan contanten zal daardoor niet eenvoudig
optreden. Het overgrote deel van de beleggingsportefeuille wordt bovendien belegd
in liquide beleggingsinstrumenten die, indien noodzakelijk, op zeer korte termijn
(dagelijks) kunnen worden verkocht. In de afgelopen jaren is het gebruik van
afgeleide instrumenten (derivaten) in de beleggingsportefeuille toegenomen.
Een belangrijk nadeel van het gebruik van afgeleide instrumenten is dat deze een
liquiditeitsrisico met zich mee brengen; er ontstaat immers de verplichting om – bij
nadelige waardeontwikkeling - onderpand te storten aan de tegenpartij. In het geval
dat de waarde van derivaat zich in de voordeel van pmt ontwikkelt – pmt moet
onderpand ontvangen – ontstaat tegenpartijrisico, of te wel het risico dat de
tegenpartij niet aan zijn verplichting voldoet.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 47
In het kader van de eurocrisis zijn deze twee risico’s in 2011 toegenomen en steeds
meer met elkaar verweven. pmt heeft in 2011 een vernieuwd integraal beleid ten
behoeve van liquiditeiten en tegenpartijen ingevoerd om de liquiditeitsrisico’s in
directe relatie tot het tegenpartijrisico versterkt te monitoren en te beheersen.
Grondstoffenrisico
De beleggingen in grondstoffen worden voornamelijk aangehouden als een zekere
bescherming tegen oplopende inflatie en uit hoofde van spreiding. Het
grondstoffenrisico betreft het risico op fluctuaties in grondstoffenprijzen. De
belegging wordt passief beheerd; dit betekent dat een vaste beleggingsmix is gekozen
en wordt aangehouden om de prijsontwikkeling van grondstoffen over de tijd te
volgen. In het verlengde hiervan is de risicobeheersing vooral vormgegeven door
specifieke restricties met betrekking tot de samenstelling van deze mix. Grondstoffen
vormen een beleggingscategorie waarin veelal via afgeleide instrumenten (index
futures en/of swaps) wordt geïnvesteerd in met name energiedragers zoals olie en gas
en daarnaast in metalen, edelmetalen en landbouwproducten. Binnen de portefeuille
grondstoffen is energie de belangrijkste component. De beweeglijkheid van
energieprijzen houdt direct verband met de olieprijs. Om het liquiditeitsrisico door
het gebruik van afgeleide producten te mitigeren is de positie volledig onderlegd met
kasgeld.

48 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
7. Uitbesteding
pmt besteedt de uitvoering van de pensioenadministratie en het vermogensbeheer uit
aan Mn Services. Het bestuur van het fonds is volledig verantwoordelijk voor het
beleid en toetst periodiek de uitvoering daarvan door de uitvoerder. Het bestuursbureau
van pmt controleert de kwaliteit van de uitvoering intensief. Dat gebeurt aan
de hand van periodiek en ad-hoc overleg, en aan de hand van week-, maand- en
kwartaal rapportages volgens een vooraf vastgesteld format.
De bestuurlijke commissie Financiën & Risico’s toetst in het geval van (voorgenomen)
uitbesteding van werkzaamheden of met alle relevante aspecten verbonden aan
uitbesteding op adequate wijze rekening wordt gehouden. Dit betreft zaken als het
in kaart brengen van de risico’s, de beoordeling van de organisatie waaraan wordt
uitbesteed, en de vraag of er sprake is van een concrete, juiste en volledige vastlegging
van voorwaarden in overeenkomsten en of de controle op de uitvoering in
relatie tot gemaakte afspraken op adequate wijze vormgegeven is. De commissie
Financiën & Risico’s bestaat uit zes leden van het bestuur.
pmt stelt hoge eisen aan integraal risicomanagement. Daaruit vloeit voort dat ook
veel aandacht uitgaat naar de interne risicobeheersing van Mn Services N.V. Binnen
de gehele organisatie van Mn Services N.V. zijn alle kernprocessen beschreven en de
belangrijkste risico’s geïdentificeerd en beheersingsmaatregelen getroffen.
De identificatie vindt plaats op basis van de vier risicocategorieën zoals die zijn
verwoord door het Committee of Sponsoring Organisations of the Treadway
Commission (coso). Het gaat om de categorieën strategische risico’s, operationele
risico’s, de betrouwbaarheid van financiële rapportages en compliance, ofwel het
naleven van de van de relevante wet- en regelgeving. Aan de hand van dit raamwerk
heeft Mn Services een beheers omgeving ingericht. De belangrijkste aspecten daarvan
zijn: integriteit en ethiek van de medewerkers en de organisatie als geheel, een
regeling voor klokkenluiders, de toekenning van taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden en een personeels beleid dat is gericht op aanname en behoud
van integer handelend, deskundig en ervaren personeel.
De totale kosten voor de aansturing en uitvoering van het pensioenfonds bedroegen
in 2011 € 55 miljoen, zie ook de toelichting op de Staat van Baten en Lasten. Van dit
bedrag is € 47,5 miljoen besteed aan kosten voor de uitvoering van de pensioenregeling
voor het gehele deelnemersbestand. De overige kosten zijn evenredig
toerekenbaar tussen activiteiten voor pensioenuitvoering en voor vermogensbeheer.
De Pensioenfederatie adviseert om bij de beoordeling van de kosten van de pensioenuitvoering
de samenstelling van het deelnemersbestand in ogenschouw te nemen.
De samenstelling van het deelnemersbestand van pmt is opgenomen onder de
kerncijfers. Gezien deze samenstelling hanteert pmt de systematiek voor de kosten
per ‘Normdeelnemer’ conform de aanbevelingen van de Pensioenfederatie.
Met deze berekeningswijze zijn de kosten per Normdeelnemer € 78 in 2011.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 49
ISAE 3402
pmt heeft zowel het vermogensbeheer als de pensioenuitvoering aan mn uitbesteed.
In de ISAE 3402 verklaring geeft mn aan welke risico’s op strategisch, tactisch en
operationeel niveau zijn onderkend en op welke wijze de getroffen
beheersmaatregelen deze risico’s ondervangen. Per beheersmaatregel toetst mn
periodiek de werking hiervan en legt dit vast in een rapportage. Aanvullend verklaart
de directie van mn dat zij ‘in control’ is over het geheel van beheersmaatregelen.
De externe accountant van mn controleert aan de hand van deze rapportage, de
verklaring van de directie en eigen waarnemingen of het samenstel van beheersmaatregelen
voldoende is om de risico’s af te dekken (opzet) en toetst of deze
beheersmaatregelen daadwerkelijk over de periode effectief zijn uitgevoerd (bestaan
en werking). Op basis van zijn bevindingen verstrekt de externe accountant van mn
een ISAE 3402 type II verklaring aan de externe accountant van pmt. De verklaring
geeft aan dat de getroffen beheersmaatregelen van de benoemde processen hebben
gefunctioneerd en dat er geen materiële fouten vanuit de procesgang in de
jaarrekening staan. Over 2011 heeft pmt een ISAE 3402 type II verklaring over de
vermogensbeheer processen en de pensioenuitvoering vanuit mn ontvangen.
Start- en eindbrieven
Na balansdatum is pmt door haar uitvoerder mn op de hoogte gebracht van een
probleem bij het (tijdig) verzenden van start- en eindbrieven. Hiervan is inmiddels
melding gemaakt bij de toezichthouder.
pmt heeft opdracht gegeven tot een diepgaande analyse van het probleem en geeft,
in samenspraak met andere fondsen die bij mn met hetzelfde probleem
geconfronteerd worden, leiding aan een plan van aanpak.

50 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
8. Communicatie
Communicatie stond dit jaar in het teken van de missie van het bestuur van pmt
waarin de begrippen ‘transparant’ en ‘toegankelijk’ kernbegrippen zijn. Dit uitte zich
in heldere communicatie over de financiële situatie van pmt via verschillende
kanalen. Doel was om deelnemers, gepensioneerden en werkgevers continu te
informeren over de verschillende stappen die pmt nam op haar herstelpad en ook om
steeds weer de verwachtingen te managen. Het brengen van nieuws over mogelijk te
nemen kortingsmaatregelen is het laatste dat een fonds wil. Maar als het dan toch
moet, dan liever zo open, vroeg en duidelijk als maar kan. Daarbij vond pmt het ook
belangrijk om toegankelijk te zijn. Om die reden werden er extra gepensioneerdenbijeenkomsten
gehouden. Ruim 5.000 gepensioneerden maakten daar gebruik van.
Men was, terecht, niet blij met de boodschap die werd gebracht, maar de uitleg die
we erbij gaven en de schets van het proces, maakte dat de boodschap wel kon worden
geplaatst. De pensioenconsulenten en werkgeversconsulenten hadden in 2011 20.000
unieke contacten met deelnemers en werkgevers. Dat waren zo’n 5.000 contacten
méér dan het jaar daarvoor. Onderwerpen als beleggingen in Europa, kosten van
pensioen en vermogensbeheer, beloningen van bestuurders waren actueel in 2011.
pmt zocht in 2011 nadrukkelijk de media en ontving daar ook gehoor. Ook werkten we
actief mee aan verzoeken van de media. Dit heeft ertoe geleid dat de berichtgeving
rond pmt is verbeterd. Meer feitelijke en juiste informatie en ook meer nuancering en
duiding bij de boodschap van pmt. Ondanks dat de boodschap niet prettig was.
In hektische tijden is het extra belangrijk dat de communicatie over de administratie
en de pensioenregeling soepel verloopt. Vanuit het fonds is daar aan gewerkt door
het proces van het toekennen van het pensioen grondig tegen het licht te houden.
Dit leverde een aanpassing van het proces op, nieuwe brieven en uiteindelijk minder
telefoontjes van deelnemers die bezig waren hun pensioen aan te vragen. Ook op het
gebied van werkgeverscommunicatie zijn aanpassingen verricht, waarbij het doel
vooral is het werkgevers de administratieve verwerking gemakkelijker te maken.
Tijdens deelnemerspanels en werkgeverspanel zijn de verbetervoorstellen eerst
getoetst. Want als fonds kan pmt misschien wel bedenken hoe het zou moeten,
belangrijker is het wat de klanten ervan vinden.
De website werd flink aangepast, een meer intuïtieve zoekfunctie en een verbeterde
portaal maken het makkelijker om informatie te vinden. Ook werd de e-mail nieuwsbrief
geïntroduceerd, waarvoor veel mensen zich in korte tijd hebben aangemeld.
Men heeft behoefte aan snelle communicatie door het fonds. Het Pensioenjournaal
is in een vernieuwde vormgeving verschenen die, blijkens de reacties, goed is
aangekomen bij deelnemers. Tevens is een aantal andere projecten opgestart om
in de toekomst deelnemers via digitale kanalen veel sneller van (persoonlijke)
informatie te voorzien.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 51
9. Pension Fund Governance
pmt kent een aantal waarborgen voor een goed bestuur van het fonds. De interne
organisatie van pmt is volledig in overeenstemming met de Pensioenwet en de door
de Stichting van de Arbeid opgestelde principes voor goed pensioenfondsbestuur.
Naast het algemeen bestuur van het fonds, dat wordt gevormd door vertegenwoordigers
van werkgevers- en werknemersorganisaties, kent het fonds een aantal
organen die invulling geven aan medezeggenschap en verantwoording.
Deelnemersraad
De medezeggenschap van het fonds berust bij de deelnemersraad, die het bestuur
gevraagd en ongevraagd adviseert over al het beleid van algemene strekking.
De deelnemersraad van pmt is actief sinds 2001 en bestaat uit 4 gepensioneerden en
10 actieve deelnemers. Per 1 januari 2010 is de huidige deelnemersraad geïnstalleerd,
die zitting heeft tot en met 31 december 2012. De deelnemersraad was in 2011 nauw
betrokken bij de advisering omtrent de besluitvorming over de vaststelling van de
franchise, de premie, de verleende toeslagen, het toekennen van de overgangsbepalingen
en de parameters. Ook bij de evaluatie van het in 2009 ingediende korte
termijn herstelplan bij dnb is de deelnemersraad nauw betrokken geweest.
Er is sprake van een constructieve relatie tussen bestuur en deelnemersraad, waarbij
de deelnemersraad, meer dan wettelijk verplicht, inzicht krijgt in de vergaderstukken
van het bestuur. Tevens krijgt de deelnemersraad alle ruimte van het bestuur om de
deskundigheid te ontwikkelen. De deelnemersraad beschikt als geheel momenteel
over deskundigheidsniveau 1.
In 2011 is de deelnemersraad 9 keer bij elkaar gekomen en is er tweemaal een themadag
georganiseerd. Door middel van thema bijeen komsten wordt de pensioenkennis
bij de deelnemersraadsleden geactualiseerd. De themadag van april stond in het
teken van het pensioenakkoord, pensioenen en de Europese Unie, en de ontwikkelde
missie en visie van pmt. De themadag van november stond in het teken van een
zelfevaluatie.
Op 23 juni heeft de deelnemersraad een zelfevaluatie gehouden onder professionele
begeleiding om de onderlinge verwachtingen met elkaar uit te spreken. Tijdens de
themadag van november is dit verder uitgewerkt waarbij de deelnemersraad de
taken, verantwoordelijkheden, tijdsbesteding, persoonlijke ambities en aandachtsgebieden
verder in kaart heeft gebracht. Tevens heeft de deelnemersraad tijdens deze
dag een eigen competentievisie opgesteld.
De huidige deelnemersraad heeft zitting tot en met 31 december 2012. Het jaar 2012
staat dan ook in het teken van verkiezingen bij de voordragende organisaties om
nieuwe kandidaten aan te dragen.

52 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Visitatiecommissie
Het interne toezicht van het fonds berust bij de visitatiecommissie. De visitatiecommissie
heeft tot taak het functioneren van het fonds kritisch te bezien en te
beoordelen of het bestuur zijn taak op de juiste wijze vervult. pmt heeft sinds 2008
een permanente visitatiecommissie, die bestaat uit 3 onafhankelijke leden.
Benoeming was voor een termijn van 4 jaar. Door de visitatie te laten plaatsvinden
door steeds dezelfde personen, kiest pmt voor visitatie als een duurzaam proces, in
plaats van als eenmalige voorbijgaande actie.
De leden van de in 2008 opgerichte visitatiecommissie konden de werkzaamheden
voor de visitatiecommissie niet meer combineren met hun andere werkzaamheden.
pmt is daarom in 2011 op zoek gegaan naar kandidaten voor een nieuwe
visitatiecommissie.
Het Bestuur heeft daarbij opnieuw gekeken naar het profiel van de visitatiecommissie.
Er is gekeken naar hetgeen het bestuur geleerd heeft van het werken
met de vorige visitatiecommissie. Op basis daarvan is een nieuw profiel samengesteld
voor de leden van de visitatiecommissie met de volgende elementen:
• Ervaring op toezicht;
• Kennis van het werken c.q. functioneren van pensioenfondsen;
• Kennis en ervaring in relaties met uitvoerders; en
• Eventueel ervaring op het gebied om met cao-partijen te werken.
Aan de hand hiervan is door het bestuursbureau een lijst met kandidaten opgesteld.
De voorzitters van het bestuur hebben hieruit een voordracht opgesteld, waarna in de
bestuursvergadering d.d. 22 september 2011 het bestuur akkoord is gegaan met de
benoeming van de leden van de nieuwe visitatiecommissie. Het verantwoordingsorgaan
heeft terzake een positief advies gegeven.
De visitatiecommissie 2011 is als volgt samengesteld:
• De heer J.P.W. Klopper (voorzitter)
• De heer A. van der Veen
• De heer G. Verheij
In 2011 heeft de commissie haar derde visitatie uitgevoerd. De hoofdonderwerpen van
deze visitatieronde waren als volgt:
• Reageert pmt adequaat op de huidige economische omstandigheden?
• Hoe heeft de governance van pmt zich ontwikkeld?
• Hoe verloopt de (corporate) communicatie van pmt met haar belanghebbenden?
• Hoe heeft pmt opvolging gegeven aan de adviezen van de vorige visitatiecommissie,
met name in de aansturing van de uitvoeringsorganisatie mn?
• Hoe verloopt de follow-up van de verbeteragenda naar aanleiding van het dnbonderzoek
inzake de beleggingen?

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 53
De visitatiecommissie is gekomen tot haar observaties en aanbevelingen op basis van
het bestuderen van een groot aantal documenten, gesprekken met de individuele
leden van het bestuur, gesprekken met (delegaties uit) het bestuur, de bestuurscommissies
en het verantwoordingsorgaan en de deelnemersraad, gesprekken met de
directeur en specialisten van het bestuursbureau, met de accountant en de
adviserend actuaris, met de compliance officer en met vertegenwoordigers van
uitvoeringsorganisatie mn. Voorwaarden voor succes daarbij zijn volledige
transparantie en medewerking, in een omgeving waarin de juiste vragen kunnen
en mogen worden gesteld. Aan deze voorwaarden is voldaan.
Samenvatting rapport visitatiecommissie 2011
De visitatiecommissie is van mening dat het bestuur, onder moeilijke omstandigheden,
in 2011 er goed in geslaagd is om grote stappen te zetten om processen te
formaliseren en de interne organisatie duidelijk te verbeteren. Het bestuur is
daardoor procesmatig nog meer ‘in control’ om daadwerkelijk leiding te geven
aan het fonds. Een aantal punten bevindt zich nog in de implementatiefase.
De visitatiecommissie moedigt het bestuur dan ook aan om door te gaan op de
ingeslagen weg en hierbij in het bijzonder aandacht te besteden aan onderstaande
punten.
Het implementeren van een strategische en gedeelde langetermijnvisie is gewenst.
De inzet daarbij moet zijn ook onder moeilijke omstandigheden de ambitie van het
fonds te realiseren. De urgentie moet bij een ieder gevoeld worden. De handelingssnelheid
moet bij deze urgentie aansluiten.
Er moet voldoende aandacht zijn voor balans binnen het bestuur. Daarbij moet
worden gedacht aan deskundigheid en draagvlak, mede tussen beide geledingen,
en de rolverdeling van het bestuur en het dagelijks bestuur.
In de sector Metaal en Techniek is er een beperkt aantal mensen uit de sfeer van de
sociale partners die in verschillende hoedanigheden verschillende rollen vervult.
Dit kan voor- en nadelen met zich meebrengen. Het is van belang dat het bestuur in
het kader van strategisch risico hier goed op blijft letten. Voor het bestuur van het
fonds blijft het belangrijkste dat hij het bestuur van het fonds is en vanuit die
verantwoordelijkheid opereert.
pmt zou zeker moeten stellen dat mn zijn strategische beleid en investeringskeuzes
goed afstemt op de toekomstvisie van pmt. Gezien de uitbestedingrelatie zijn beide
organisaties, met name voor wat de pensioenuitvoering betreft, immers langjarig met
elkaar verbonden. Het is daarom noodzakelijk de relatie in te richten op een
duurzame samenwerking.
Met betrekking tot bovenstaande punten heeft de visitatiecommissie in haar
eindrapport het bestuur een aantal aanbevelingen gedaan.

54 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Reactie van bestuur op het visitatierapport 2011
Het bestuur van pmt kan zich vinden in de opmerking van de visitatiecommissie dat
de geformuleerde visie en missie meer systematisch moeten worden doorvertaald
naar een strategische langetermijnvisie van beleid. Op dit moment is het bestuur dan
ook bezig om de visie en missie van pmt te betrekken in het herijken van zowel zijn
eigen strategie als de strategie van mn als uitvoeringsorganisatie.
Met betrekking tot handelingssnelheid en urgentie speelt, in deze crisistijd, de
complexiteit over de coördinatie over die thema’s waarbij enerzijds de rol van het
bestuur bepalend is en anderzijds er een afhankelijke relatie is van de besluitvorming
bij de sociale partners, een belangrijke rol.
Per 1 januari 2012 zijn er een aantal mutaties binnen het bestuur geweest. De balans
op het gebied van kennis, ervaring en deskundigheid is momenteel in evenwicht.
De rol van het DB is vastgelegd in het huishoudelijk reglement van pmt en is, naar
mening van het bestuur, beperkt. De verslaglegging van de vergaderingen van het
dagelijks bestuur maakt onderdeel uit van de agenda voor het algemeen bestuur.
Op deze wijze wordt getracht te voorkomen dat het dagelijks bestuur onbedoeld een
grotere rol zal gaan spelen.
Het bestuur ziet geen nadelen in het gegeven dat sommige bestuurders tevens
participeren in andere organen binnen de sector Metaal en Techniek. Zo kan het
bestuur op de hoogte worden gehouden over recente ontwikkelingen in bijvoorbeeld
de arbeidsvoorwaarden en blijft het bestuur op de hoogte van wat er zich in de sector
afspeelt. Het bestuur is het wel met de visitatiecommissie eens dat zaken die op een
andere tafel thuis horen, niet de bestuurstafel zouden moeten beïnvloeden.
Momenteel wordt er gewerkt aan een herijking van de strategie van mn. Dat zal onder
meer betekenen dat pmt via modernisering van Service Level Agreements (SLA’s)
een meer op de klant gerichte relatie met mn gaat afdwingen, in plaats van de
ontwikkeling van een uitvoeringsorganisatie volgens een niet geconditioneerde
groeistrategie.
In 2011 heeft zich dit vooral geconcentreerd op volledigheid van de dienstverlening in
de gehele breedte van pensioenbeheer (de dienstencatalogus). In 2012 is dit traject
voortgezet en hierbij heeft het bestuur, naast volledige vastlegging van de dienstverlening,
ook al aanvullende uitgangspunten vastgelegd waaraan die nieuwe
afspraken met betrekking tot uitbesteding moeten voldoen. Gedacht wordt aan
een sterke koppeling van afspraken in de SLA met het ‘gedachtegoed’ van pmt
(bijvoorbeeld via heldere investment-beliefs) en het gelijkschakelen van belangen
tussen mn en pmt.
Het bestuur heeft kennis genomen van de aanbevelingen in het visitatierapport 2011
van de visitatiecommissie en zal deze vertalen in concrete acties.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 55
Verantwoordingsorgaan
Volgens de Principes voor goed Pensioenfondsbestuur legt het bestuur verantwoording
af aan het verantwoordingsorgaan over het beleid, de wijze waarop het beleid is
uitgevoerd en over de naleving van de Principes voor goed Pensioen fonds bestuur.
Dit alles in het licht van evenwichtige belangenafweging.
Samenstelling
Het verantwoordingsorgaan bestaat uit 4 vertegenwoordigers van de bij de pensioenregeling
van pmt aangesloten werkgevers, 4 vertegenwoordigers van actieve
deelnemers en 4 vertegenwoordigers van gepensioneerden. De vertegenwoordigers
van de bij de pensioenregeling van pmt aangesloten werkgevers worden voorgedragen
door de werkgeversvakverenigingen, die in de Vakraad Metaal en Techniek
zijn vertegenwoordigd. De genoemde vertegenwoordigers van actieve deelnemers en
gepensioneerden worden voorgedragen uit de leden van de deelnemersraad. Door het
aantreden van de deelnemersraad per 1 januari 2010, heeft er tevens een wisseling
plaatsgevonden in de samenstelling van het verantwoordingsorgaan.
Het verantwoordingsorgaan is in 2011 vier maal bijeengekomen en is er gelijktijdig
met de deelnemersraad een themadag georganiseerd over het pensioenakkoord,
pensioenen en de Europese Unie, en de ontwikkelde missie en visie van pmt.
Het verantwoordingsorgaan heeft het bestuur in 2011 van advies voorzien inzake
voorgenomen bestuurlijke besluiten inzake de hoogte van de bestuurlijke vergoeding
en het installeren van de nieuwe visitatiecommissie.
In 2010 al heeft het verantwoordingsorgaan een speciale opleiding voor leden van het
verantwoordingsorgaan gevolgd, waarmee met name nader is ingegaan op de rol,
taken en bevoegdheden van het verantwoordingsorgaan. Het verantwoordingsorgaan
beschikt hiermee over deskundigheidsniveau 1.
In 2012 heeft het verantwoordingsorgaan zijn oordeel uitgebracht over het bestuurlijk
handelen in 2011. Op 23 mei 2012 heeft het verantwoordings orgaan overleg gehad met
zowel de certificerend actuaris als de externe accountant van het fonds. Op 31 mei
heeft het verantwoordingsorgaan overleg gehad met de visitatiecommissie.
Vervolgens heeft het verantwoordingsorgaan – mede aan de hand van de abtn 2011,
het concept jaarverslag over 2011, het concept actuarieel verslag over 2011, het
concept accountantsverslag over 2011, het visitatie rapport 2011, een lijst met
bestuursbesluiten over 2011, het beleggingsplan 2011 en beleggingsrapportages uit
2011 – een aantal vragen geformuleerd voor het bestuur. Op 31 mei 2012 heeft een
vergadering plaatsgevonden met een delegatie van het bestuur, waarbij het bestuur
nader is ingegaan op de gestelde vragen en een toelichting heeft gegeven op het
handelen van het bestuur, het uitgevoerde beleid en de gemaakte beleidskeuzes voor
de toekomst.
Hierna volgen de bevindingen van het verantwoordingsorgaan per beleidsterrein.

56 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Premiebeleid
• Het premiebeleid is evenwichtig en conform het beleidskader vastgesteld :
werkgevers en actieve deelnemers dragen beide bij aan de premie.
• De deelnemersraad heeft positief geadviseerd
• Het VO pleit voor helderheid en transparantie inzake de communicatie over de
opbouw van de kostendekkende premie
Toeslagenbeleid
• Het toeslagenbeleid is evenwichtig en conform het beleidskader vastgesteld: het
bestuur streeft zowel naar toeslagenverlening voor actieve deelnemers (o.b.v.
looninflatie) en gepensioneerden en oud-deelnemers (o.b.v. prijsinflatie)
• De deelnemersraad heeft positief geadviseerd
Beleggingsbeleid
• Het beleggingsbeleid is evenwichtig; het bestuur belegt in het belang van alle
belanghebbenden bij het fonds
• Het beleggingsbeleid is conform het beleidskader met dien verstande dat het
bestuur besloten heeft de afdekking van het renterisico op 35% te handhaven.
• De deelnemersraad heeft positief geadviseerd op het beleggingsplan 2011
Pensioenbeleid (solidariteitsbeleid/evenwichtige belangenafweging)
• Het pensioen is evenwichtig: er vindt belangenafweging plaats tussen de
verschillende groepen belanghebbenden bij het fonds.
• De toekenning van overgangsmaatregelen is conform het beleidskader. In 2011
zijn, vanwege de slechte economische omstandigheden, een aantal maatregelen
gecontinueerd waardoor bepaalde groepen deelnemers, onder voorwaarden, recht
kunnen blijven behouden op de overgangsmaatregelen.
• De deelnemersraad heeft positief geadviseerd op alle voorgenomen besluiten die
het bestuur heeft genomen inzake het pensioenbeleid.
• Het VO maakt zich, bij voortzetting van de huidige economische omstandigheden,
grote zorgen over de financiële situatie van het pensioenfonds, aangezien dit alle
belanghebbenden van het pensioenfonds treft (actieve deelnemers, inactieve
deelnemers, gepensioneerden en werkgevers).
Integraal risicobeleid
• Het risicobeleid is aangescherpt; het bestuur streeft naar een grotere mate van
inzicht en transparantie
• Gezien het balansrisico wijkt de feitelijke beleggingsmix bewust af van de
strategische beleggingsmix
• Er is een risicodashboard opgesteld, waarbij inzicht verschaft kan worden in de
risico’s die het fonds loopt.
Communicatiebeleid
• Het communicatiebeleid is conform de Communicatierichtlijnen van pmt
• Het bestuur werkt aan verbetering van het imago van pmt en de pensioensector.
In 2011 is in Pensioenfederatie-verband en in samenwerking met de vier andere

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 57
grootste pensioenfondsen van Nederland over bepaalde onderwerpen
gecommuniceerd.
• Het bestuur heeft in 2011 extra aandacht besteed aan ‘corporate communicatie’ en
zijn de missie en visie geherformuleerd.
• Het VO pleit voor aanscherping van het communicatiebeleid, waarbij ‘moderne
communicatie’ (social media) onderdeel van dit beleid moet gaan worden.
Bevindingen van het intern toezicht
• De visitatiecommissie is deskundig en onafhankelijk
• De visitatiecommissie levert een waardevolle bijdrage aan het fonds
• De visitatiecommissie heeft alle bevindingen met het bestuur besproken.
Alle aanbevelingen zijn of worden opgevolgd.
Naleving van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur
• De Principes voor goed pensioenfondsbestuur worden nageleefd
Oordeel
Het verantwoordingsorgaan is positief over het handelen van het bestuur in 2011.
Het verantwoordingsorgaan constateert dat besluiten zijn genomen binnen het
beleidskader, de deelnemersraad om advies is gevraagd en er sprake is van evenwichtige
belangenbehartiging. Het verantwoordingsorgaan maakt zich echter wel
grote zorgen over de huidige financiële positie van het pensioenfonds, waarbij onder
voortzetting van de huidige omstandigheden alle betrokkenen bij het pensioenfonds
worden geraakt (actieve deelnemers, slapers, gepensioneerden en werkgevers).
Voorts vraagt het verantwoordingsorgaan het bestuur volledig en helder te
communiceren over de opbouw van de kostendekkende premie en de kosten van
het vermogensbeheer.
Aanbevelingen
Het verantwoordingsorgaan heeft het bestuur in de twee voorgaande jaren
geadviseerd om extra aandacht te besteden aan de communicatie met alle
deelnemers over het beleggingsbeleid, de risico’s en de belangenafwegingen die
daarbij worden gemaakt en om op korte termijn proactief met alle belanghebbenden
bij het fonds te gaan communiceren, waarbij naast de klassieke schriftelijke
communicatie en internet, ook nadrukkelijk nieuwe sociale media zou moeten
worden ingezet.
Het verantwoordingsorgaan erkent dat er op het gebied van communicatie stappen
zijn gezet, maar de verwachtingen die het verantwoordingsorgaan op dit gebied had
zijn momenteel nog niet gerealiseerd. Het verantwoordingsorgaan doet de
aanbeveling hier nogmaals voortvarend mee te werk te gaan, zeker nu er
voorgenomen kortingsmaatregelen afgekondigd zijn.
Reactie van het bestuur
Het bestuur heeft kennis genomen van het oordeel en de aanbevelingen van het
Verantwoordingsorgaan over het bestuurlijk handelen in het jaar 2011.

58 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
Uit het oordeel en de aanbevelingen blijkt dat het Verantwoordingsorgaan een
kritische en constructieve houding ten aanzien van het bestuur heeft. De waardering
van het bestuur hiervoor is groot.
De al eerder door het verantwoordingsorgaan gedane aanbeveling van intensievere
communicatie met deelnemers is door het bestuur in 2010 en 2011 wel degelijk ter
harte genomen. Het bestuur erkent dat er op het gebied van communicatie zeker nog
stappen te nemen zijn en dan met name op het gebied van sociale media.
In 2011 zijn de werknemers- en werkgeverspanels geïntroduceerd, waarbij getoetst
wordt of een aantal communicatieve uitingen die gedaan worden op de goede manier
worden ontvangen en blijven hangen bij de ontvanger. Daarnaast zijn pensioenconsulenten
een ‘toetssteen’ om te kijken of de boodschap duidelijk is.
Begin 2012 is de website verder uitgebouwd, waarbij een interactieve zoekmachine is
geïntroduceerd, die hierdoor toegankelijker is geworden. Tevens is er een database
met e-mailadressen van deelnemers aangelegd, waardoor er voor het eerst een
e-mailnieuwsbrief is verzonden. pmt merkt dat de interactie met de deelnemers veel
hoger is door het aantal responses dat het fonds binnen krijgt. pmt zal dit verder
uitbouwen.
pmt is momenteel de social media (Twitter, Facebook) verder aan het ontwikkelen
om dit onderdeel te laten worden van de communicatiebeleid van het fonds.
Hiermee wordt momenteel geëxperimenteerd, maar dit is echter nog niet
operationeel. Ook het plaatsen van filmpjes op de website met allerlei informatie
gaat tot de mogelijkheden behoren.
Het bestuur gaat in 2012 verder met de verbeteringen op het gebied van communicatie
en hoopt de verwachtingen van het verantwoordingsorgaan te realiseren.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 59
10. Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
pmt past de Principes voor goed pensioenfondsbestuur toe in het beleid. De Principes
zijn in te delen in 3 categorieën, te weten Bestuur, Verantwoording en Intern toezicht.
Hieronder wordt op hoofdlijnen aangegeven op welke wijze pmt de Principes naleeft.
Bestuur
Algemeen
• Het bestuur is en blijft verantwoordelijk voor het pensioenfonds en al hetgeen
door het pensioenfonds wordt gedaan of nagelaten. Dit betekent bijvoorbeeld dat
het pensioen- en het vermogensbeheer zijn uitbesteed, maar dat het bestuur
verantwoordelijk blijft voor deze uitbestede activiteiten.
• Het bestuur is verantwoordelijk voor de naleving van statuten, reglementen en
relevante wet- en regelgeving, alsmede voor het beheersen van risico’s verbonden
aan de activiteiten van het pensioenfonds. De statuten zijn in 2011 twee maal
geactuali seerd in het kader van aansprakelijkheid, de invulling van bestuurlijke
commissies en het aantal zittingsperiodes. Om de risico’s van het pensioenfonds
te helpen beheersen is er reeds per 1 april 2010 een onafhankelijk risico manager
werkzaam op het bestuursbureau.
• Het fonds beperkt zijn activiteiten tot het uitvoeren van de pensioenregeling, zoals
deze door cao-partijen wordt overeen gekomen.
• Het bestuur stelt zich bij het uitoefenen van zijn taak onafhankelijk op en draagt
er zorg voor dat het pensioenfonds uitsluitend handelt ten behoeve van alle
belang hebbenden van het fonds. Het bestuur weegt zijn belangen op een zorgvuldige
en evenwichtige wijze tegen elkaar af. Het fonds heeft een Verklaring
inzake Beleggingsbeginselen, een interne klachten- en geschillenprocedure en
uitbestedingsovereenkomsten die voldoen aan de eisen. In het in 2011 bij dnb
ingediende crisisplan is evenwichtige belangenbehartiging de belangrijkste pijler
geweest waarop het crisisplan geënt moest worden. De Verklaring inzake de
Beleggingsbeginselen is in 2010 vernieuwd en staat op de website. In 2012 is er op
de website een transparantiedocument verschenen, waarin inzicht wordt gegeven
hoe het bestuur omgaat met zijn rol als bestuur en invulling geeft aan begrippen
als goed bestuur, verantwoording en intern toezicht.
Transparantie, openheid en communicatie
• Het bestuur geeft inzicht in het beleid en de besluitvormingsprocedures.
Het beleid en de besluitvormingprocedures zijn vastgelegd in de Beleidsregels, het
Huishoudelijk Reglement en de Statuten van het fonds. De deelnemersraad krijgt
toegang tot nagenoeg alle beleidsdocumenten van het bestuur.
• In de statuten zijn de benoemings- en schorsingsprocedures voor bestuursleden
opgenomen.
• Het jaarverslag voldoet aan de eisen van de Raad voor de Jaarverslaglegging.
Het jaarverslag wordt ieder jaar door het bestuur vastgesteld, nadat de deel-

60 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
nemers raad hier advies over heeft gegeven. Het Jaarverslag wordt ieder jaar vóór
1 juli bij dnb ingeleverd.
• Het communicatiebeleid is gericht op communicatie met alle belanghebbenden en
is vastgelegd in de Communicatierichtlijnen. De communicatierichtlijnen worden
ieder jaar door het bestuur vastgesteld.
Deskundigheid en functioneren van het bestuur
• Het bestuur draagt er zorg voor dat wordt voldaan aan alle deskundigheidseisen
die op basis van wet- en regelgeving door De Nederlandsche Bank worden gesteld.
Het bestuur stelt aanvullend hierop een eigen deskundigheidsplan vast, waarin
de eisen die aan de bestuursleden worden gesteld, zijn vastgelegd. Tijdens de
bestuursvergadering van 4 april 2011 is het nieuwe deskundigheidsplan van het
bestuur vastgesteld, waarbij de deskundigheidseisen nog strenger worden
toegepast. Het deskundigheidsplan is gebaseerd op het ‘Plan van Aanpak
Deskundigheidsbevordering bij Pensioenfondsen (versie juni 2010)’ van de
koepels, de ‘Beleidsregel Deskundigheid’ van dnb en AFM (januari 2011) en
de notitie ‘Opzet naar Goed Pensioenfondsbestuur’ van de Pensioenfederatie
(januari 2011).
Het bestuur heeft ook nadere eisen geformuleerd voor de deskundigheid van
de leden van de deelnemersraad, het verantwoordingsorgaan en de visitatiecommissie
zodat zij hun taken goed kunnen uitvoeren. Het bestuur stelt alle
organen en commissie van het fonds ter waarborging van een professionele
uitvoering van hun taken voldoende middelen ter beschikking.
• Het bestuur heeft in 2011 de kennisreflector van SPO gemaakt. Dit is een
deskundig heidstoets die veel op feitenkennis geënt is. Uit de reflector bleek dat
er op de deskundigheidsgebieden ‘besturen van een pensioenfonds’ en ‘AO/IC’ er
mogelijkheden tot verbetering waren. Middels een tweedaagse masterclass op 27
en 28 oktober 2011 is aanvullende scholing verzorgd en bevindt het bestuur zich
momenteel collectief (ook op deze deskundigheidsgebieden) op kennisniveau 2.
Op 29 februari 2012 is er voor het bestuur een scholingsdag georganiseerd die
betrekking heeft op de onderwerpen governance, derivaten en uitbesteding.
Voor november 2012 staat er nog een scholingsdag gepland. Tevens worden er
voor het bestuur jaarlijks twee themadagen georganiseerd waar actuele zaken uit
de pensioen wereld worden bediscussieerd. Naar aanleiding van de uitkomsten
van de kennisreflector, het volgen van de masterclass en enkele bestuurlijke
wisselingen, is het deskundigheidsplan tijdens de bestuursvergadering van
28 februari 2012 opnieuw vastgesteld.
• Periodiek vindt externe toetsing van de deskundigheid van het bestuur als geheel
en van de individuele bestuursleden plaats. Dit is eveneens vastgelegd in het
deskundigheidsplan.
• Periodiek vindt er eveneens een evaluatie plaats over het functioneren van het
bestuur als geheel en over het functioneren van de individuele bestuursleden.
In 2011 heeft deze evaluatie plaatsgevonden op 19 december onder leiding van
een onafhankelijke begeleider.

Jaarverslag 2011 | Bestuursverslag | 61
Een bestuurslid dat naar het oordeel van het bestuur onvoldoende functioneert, kan
– conform de statuten – door het bestuur voor ontslag worden voorgedragen aan de
organisatie die het desbetreffende bestuurslid heeft benoemd.
Verantwoording
Algemeen
pmt heeft een verantwoordingsorgaan, dat bestaat uit 4 vertegenwoordigers namens
de actieve deelnemers, 4 vertegenwoordigers namens de gepensioneerden en 4
vertegenwoordigers namens de aangesloten werkgevers. De vertegen woor digers
namens de actieve deelnemers en de gepensioneerden worden voor gedragen uit de
leden van de deelnemersraad. Het lidmaatschap van het verantwoordings orgaan is
niet verenigbaar met het lidmaatschap van het pensioen fondsbestuur of met het
interne toezicht. Het bestuur legt verant woording af over het beleid, de wijze waarop
dit beleid is uitgevoerd en over de naleving van de Principes voor goed
pensioenfondsbestuur. Tenminste eenmaal per jaar overlegt het bestuur met het
verantwoordingsorgaan. Het oordeel van het verantwoordingsorgaan en de reactie
van het bestuur worden opgenomen in het jaarverslag. Het verantwoordingsorgaan
heeft in 2011 vier maal vergaderd, waarbij op 30 mei 2011 een gezamenlijk overleg met
een afvaardiging van het bestuur is geweest. In 2012 heeft dit overleg op 31 mei
plaatsgevonden, waarin het verantwoordingsorgaan een oordeel over het bestuurlijk
handelen in 2011 heeft gegeven.
Rechten en bevoegdheden van het verantwoordingsorgaan
De rechten en bevoegdheden van het verantwoordingsorgaan zijn door het bestuur
vastgelegd in het Reglement Verantwoordingsorgaan. Tevens is er sprake van een
huishoudelijk reglement voor het verantwoordingsorgaan.
Intern toezicht
Algemeen
Het bestuur heeft een intern toezicht ingesteld dat betrekking heeft op het kritisch
bezien van het functioneren van (het bestuur van) het pensioenfonds door
onafhankelijke deskundigen. Rechten en taken van het intern toezicht zijn vastgelegd
in het Reglement Visitatiecommissie. Het intern toezicht rapporteert na visitatie aan
het bestuur en bespreekt de bevindingen met het bestuur. De bevindingen van het
interne toezicht worden in het jaarverslag opgenomen. Tijdens de bestuursvergadering
van 3 april 2012 heeft het bestuur het visitatie rapport over boekjaar 2011
met de visitatiecommissie besproken.
Invoering
Het bestuur heeft het intern toezicht geregeld door de instelling van een visitatiecommissie,
die bestaat uit 3 onafhankelijke deskundigen. De visitatiecommissie is
een vaste commissie, waarvan de leden worden benoemd voor een periode van 4 jaar.
De visitatiecommissie voert minimaal eenmaal per jaar een visitatie uit.

62 | Algemene ontwikkelingen | Pensioenbeleid | Inhoud pensioenregeling pmt | Financieel overzicht | Vermogensbeheer | Integraal
risicomanagement | Uitbesteding | Communicatie | Pension Fund Government | Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur
In 2011 is er een nieuwe visitatiecommissie benoemt, omdat de leden van de
visitatiecommissie die in 2008 is gevormd, hun werkzaamheden niet meer konden
combineren met werkzaamheden voor de visitatiecommissie van pmt. De visitatieronde
2011 had betrekking op de onderwerpen economische omstandig heden,
governance, (corporate) communicatie, opvolging adviezen vorige visitatie commissie
en de verbeteragenda.
Bestuurlijke evaluatie
Tijdens de bestuursvergadering van 28 februari 2012 heeft het bestuur het
functioneren van de deelnemersraad, het verantwoordingsorgaan en de visitatiecommissie
in boekjaar 2011 geëvalueerd. Het bestuur is van mening dat de deelnemers
raad van belangrijke toegevoegde waarde voor het fonds is. Gebleken is dat de
deelnemersraad zijn verantwoordelijkheid en adviestaak zeer serieus neemt. Het
bestuur is van mening dat de deelnemersraad zich kritisch, maar altijd constructief
opstelt. De deelnemersraad geeft op juiste wijze invulling aan de medezeggenschap.
Het bestuur vindt het een goede zaak dat de deelnemersraad werkt aan de versterking
van zijn deskundigheid.
Na een wat moeizame opstartfase in 2008 functioneert het verantwoordingsorgaan
inmiddels steeds beter. Voor het verantwoordingsorgaan wordt zijn taak steeds
duidelijker, waarbij het zich kritisch opstelt richting het bestuur. Ook zijn adviesfunctie
wordt door het verantwoordingsorgaan goed opgepakt. Zo is er in 2011 advies
gegeven over het beloningsbeleid van het bestuur en over de samenstelling van het
interne toezicht.
Voor het goed functioneren van het verantwoordingsorgaan vindt het bestuur het
van belang dat alles in het werk wordt gesteld om te voorkomen dat er een informatie
achterstand ontstaat bij de werkgeversgeleding in het verantwoordingsorgaan, ten
opzichte van de werknemers- en gepensioneerdengeleding, waarvan de individuele
leden immers allen lid zijn van de deelnemersraad die bovendien veel frequenter
vergadert dan het verantwoordingsorgaan.
In 2011 is de visitatiecommissie veranderd van samenstelling, waardoor een evaluatie
nog niet op zijn plaats is. Het bestuur spreekt de verwachting uit, en heeft er alle
vertrouwen in, dat de nieuwe samenstelling van de visitatiecommissie van grote
waarde voor het fonds is.
In 2011 heeft het bestuur, onder externe begeleiding, zijn eigen functioneren
geëvalueerd. Het bestuur functioneert in algemene termen goed, waarbij er draagvlak
bestaat voor de genomen beslissingen en steeds het belang van het fonds voor ogen
wordt gehouden.

Jaarrekening

64 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Balans per 31 december 2011
Activa (x 1 miljoen euro) 2011 2010
Beleggingen
• Vastrentende waarden (1) 24.058 20.469
• Aandelen (2) 8.111 8.552
• Vastgoedbeleggingen (3) 4.421 4.228
• Alternatieve beleggingen (4) 4.200 3.880
• Derivaten (5) 1.937 655
Totaal beleggingen (6) 42.727 37.784
Vorderingen uit hoofde van beleggingen (7) 159 198
Overige vorderingen en overlopende activa (8) 72 122
Liquide middelen (9) 145 392
Totaal activa 43.103 38.496
Passiva (x 1 miljoen euro) 2011 2010
Algemene reserve (10) - 5.310 - 1.242
Voorziening pensioenverplichtingen (11) 46.224 38.824
Pensioenvermogen (12) 40.914 37.582
Verplichtingen uit hoofde van beleggingen (13) 2.148 849
Overige schulden en overlopende passiva (14) 41 65
Totaal passiva 43.103 38.496

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 65
Staat van Baten en Lasten
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Baten
Premiebijdragen (15) 2.071 1.935
Beleggingsopbrengsten (16) 2.647 3.854
Inkomende waardeoverdrachten (17) - 2 20
Overige baten (18) 30 29
Totaal baten 4.746 5.838
Lasten
Uitkeringen (19) 1.304 1.252
Mutatie voorziening pensioenverplichtingen (20)
• Pensioenopbouw 1.442 1.218
• Toeslagen – 2
• Toekenning overgangsregelingen 420 440
• Rentetoevoeging 502 432
• Onttrekking voor uitkeringen - 1.313 - 1.265
• Wijziging marktrente 6.526 3.558
• Schattingswijziging – 1.462
• Wijziging uit hoofde van
- 2 26
waardeoverdrachten
• Overige mutaties - 175 - 113
Totaal mutatie voorziening
7.400 5.760
pensioenverplichtingen
Uitgaande waardeoverdrachten (21) 23 1
Pensioenuitvoeringskosten (22) 55 51
Overige lasten (23) 32 25
Totaal lasten 8.814 7.089
Saldo van baten en lasten - 4.068 - 1.251
Het saldo van baten en lasten over 2011 is volledig onttrokken aan de algemene
reserve.

66 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Kasstroomoverzicht
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Pensioenactiviteiten
Premies 2.059 1.913
Van herverzekeraars ontvangen uitkeringen 44 8
Ontvangsten wegens overgenomen verplichtingen 18 49
Uitgekeerde pensioenen -1.281 -1.231
Afkopen -25 -18
Uitgaven wegens overgedragen verplichtingen -23 -1
Betaalde premies herverzekeringen -42 -8
Pensioenuitvoerings- en administratiekosten -53 -53
Overige mutaties 14 8
Totale kasstroom uit pensioenactiviteiten 711 667
Beleggingsactiviteiten
Verkopen en aflossingen van beleggingen 13.681 23.560
Verkopen uit hoofde van valutamanagement 194.586 100.659
Directe beleggingsopbrengsten 1.313 1.062
Aankopen van beleggingen -15.878 -26.344
Aankopen uit hoofde van valutamanagement -194.607 -99.475
Kosten van vermogensbeheer -65 -80
Overige mutaties -6 67
Totale kasstroom uit beleggingsactiviteiten -976 -551
Mutatie in geldmiddelen -265 116
De mutatie in geldmiddelen bestaat uit de
volgende balansposten:
Liquide middelen 145 392
Verplichtingen aan bancaire instellingen -136 -118
Stand per einde boekjaar 9 274
Stand per einde vorig boekjaar 274 158
Mutatie in geldmiddelen -265 116

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 67
Algemene toelichting
Algemeen
Activiteit
Pensioenfonds Metaal en Techniek (pmt), statutair gevestigd te Rijswijk, is een
bedrijfstakpensioenfonds ten behoeve van de werknemers in de Metaal en Techniek.
Overeenstemmingsverklaring
De jaarrekening is opgesteld op basis van in Nederland algemeen aanvaarde
grondslagen voor financiële verslaggeving en de wettelijke bepalingen inzake de
jaarrekening, zoals deze zijn vermeld in Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek
(BW) en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ), in het bijzonder Richtlijn 610
Pensioenfondsen.
Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening
Algemene waardering
De beleggingen zijn gewaardeerd op marktwaarde, tenzij hierna anders is vermeld.
Per categorie is aangegeven hoe deze waarde is bepaald. De overige balansposten zijn
gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij anders vermeld. Alle bedragen in de
balans luiden in miljoenen euro’s. De baten en lasten worden toegerekend aan het
verslagjaar waarop ze betrekking hebben, tenzij anders vermeld. Alle bedragen in
de staat van baten en lasten luiden in miljoenen euro’s.
Omrekeningskoersen
In de balans zijn alle niet-euro bedragen naar euro’s omgerekend tegen de valutakoersen
aan het einde van het jaar. De ontvangsten en uitgaven in de loop van het
jaar worden omgerekend tegen de dagkoers. Valutaresultaten zijn verantwoord onder
de beleggingsopbrengsten.
Grondslagen voor de balans
Beleggingen
De beleggingen zijn gerubriceerd naar de aard van de financiële instrumenten. In de
toelichting is de aansluiting op de indeling volgens het strategisch beleggingsbeleid
van het fonds weergegeven. Deze laatste indeling is gehanteerd in de kerncijfers en
het bestuursverslag. De beleggingen zijn inclusief de beleggingen voor risico van
deelnemers aan het vrijwillige product Pensioenbeleggen.
In de toelichting op de balans (6) is de splitsing van het totaal belegd vermogen in
beleggingen voor risico van het pensioenfonds respectievelijk voor risico van

68 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
deelnemers vermeld. Ultimo 2011 zijn de beleggingen voor risico van deelnemers
nihil, omdat het vrijwillige product Pensioenbeleggen per 31 december 2011 geen
onderdeel meer is van de pensioenregeling.
Vastrentende waarden
De post vastrentende waarden bestaat uit:
• Obligaties, leningen op schuldbekentenis en andere waardepapieren met een
variabele of vaste rente. Hierbij zijn ook inflatiedekkende contracten verantwoord;
• Participaties in beleggingsinstellingen die beleggen in vastrentende waarden;
• Deposito’s.
Obligaties, leningen en andere waardepapieren
Obligaties zijn gewaardeerd tegen de biedkoers op balansdatum inclusief de lopende
interest ultimo jaar. Leningen op schuldbekentenis en inflatie dekkende contracten
zijn gewaardeerd tegen marktwaarde op basis van de contante waarde van
toekomstige kasstromen.
Beleggingsinstellingen
Participaties in beleggingsinstellingen worden gewaardeerd tegen de beurskoers
(bied) op balansdatum. Voor niet aan een beurs genoteerde fondsen betreft het de
actuele waarde op basis van de door de vermogensbeheerder van dat fonds laatste
afgegeven intrinsieke waarde, zijnde een benadering van de reële waarde.
Deposito’s
Deposito’s zijn gewaardeerd tegen reële waarde op balansdatum.
Aandelen
Onder de post aandelen zijn verantwoord:
• Beursgenoteerde aandelen;
• Participaties in beleggingsinstellingen die beleggen in aandelen.
Beursgenoteerde aandelen zijn gewaardeerd tegen de slotkoers op balansdatum.
Aan deze beurswaarde worden de ultimo jaar betaalbaar gestelde maar nog niet
ontvangen dividenden toegevoegd.
Niet aan een beurs genoteerde aandelenfondsen zijn gewaardeerd tegen de actuele
waarde op basis van de door de vermogensbeheerder van dat fonds laatste afgegeven
intrinsieke waarde, zijnde een benadering van de reële waarde.
Onder de aandelen is tevens opgenomen de deelneming in Mn Services N.V.
Waardering vindt plaats tegen netto vermogenswaarde, conform artikel 379 BW 2.
Omdat er geen sprake is van overheersende zeggenschap heeft geen consolidatie
plaatsgevonden.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 69
Vastgoedbeleggingen
Onder de post vastgoedbeleggingen zijn opgenomen:
• Directe vastgoedbeleggingen;
• Indirecte vastgoedbeleggingen.
De vastgoedbeleggingen in ontwikkeling zijn van te verwaarlozen betekenis en
worden om die reden niet apart toegelicht, maar verantwoord bij directe
vastgoedbeleggingen.
Directe vastgoedbeleggingen
De waardering van binnenlandse directe vastgoedbeleggingen vindt plaats tegen
marktwaarde op basis van de contante waarde van toekomstige kasstromen. Hierbij
wordt verondersteld dat het desbetreffende object aan het einde van het tiende jaar
wordt verkocht. Een uitzondering betreft woningen. Hierbij wordt óf de eerder
vermelde methode gebruikt van verkoop na afloop bij tien jaar doorexploiteren, òf
‘uitponden’, dat wil zeggen het verkopen van de woningen in een periode van tien
jaar volgens een vooraf bepaald schema. Deze methodiek is in overeenstemming met
de richtlijnen van ROZ-IPD. Alle directe vastgoedbeleggingen worden jaarlijks extern
getaxeerd. Ultimo verslagjaar is 100% van de directe vastgoedbeleggingen
gewaardeerd op grond van een externe taxatie.
De waardering van buitenlandse beleggingen vindt plaats tegen de netto vermogenswaarde.
Deze is gebaseerd op de ultimo jaaropgave van de beheerder of, indien die
niet tijdig beschikbaar is, een gefundeerde inschatting op basis van marktanalyse
door de fiduciaire vermogensbeheerder (Mn Services N.V.).
Indirecte vastgoedbeleggingen
De indirecte vastgoedbeleggingen betreffen de aandelen in vastgoedmaatschappijen
of vastgoedbeleggingsinstellingen. Deze aandelen worden gewaardeerd tegen
marktwaarde, gebaseerd op de beurskoers per balansdatum, inclusief de ultimo
jaar toegezegde maar nog niet verrekende dividenden.
Ook de belangen in niet-beursgenoteerde vastgoedmaatschappijen of vastgoedbeleggingsinstellingen
zijn onder deze post opgenomen. Waardering daarvan vindt
plaats tegen de netto vermogenswaarde. Deze is gebaseerd op de ultimo jaaropgave
van de fondsmanager of, indien die niet tijdig beschikbaar is, een gefundeerde
inschatting op basis van marktanalyse door de fiduciaire vermogensbeheerder
(Mn Services N.V.).
Alternatieve beleggingen
Onder de alternatieve beleggingen zijn opgenomen Private Equity en Hedge Funds.
Private Equity en Hedge Funds worden gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde,
zijnde een benaderde marktwaarde. Bij afwezigheid van een tijdige ultimo jaaropgave
van de fondsmanager maakt de fiduciaire vermogensbeheerder (Mn Services N.V.) een
gefundeerde inschatting op basis van marktanalyse.

70 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Derivaten
Derivaten zijn financiële instrumenten die zijn afgeleid van meer traditionele
producten als aandelen en obligaties. Het betreft valutatermijncontracten, interest
rate swaps, futures, swaptions, credit default swaps, contracts for differences en
commodities.
De ultimo jaar bestaande rechten en verplichtingen worden per derivatencontract
gesaldeerd. Positieve posities uit hoofde van derivatencontracten ultimo verslagjaar
worden gepresenteerd onder derivaten. Negatieve posities uit hoofde van derivatencontracten
ultimo verslagjaar worden gepresenteerd onder verplichtingen uit hoofde
van de beleggingen. Onder deze laatste post zijn ook creditposities uit hoofde van
credit support annexen (CSA) verantwoord.
De nominale waarde van derivaten geeft het bedrag aan waarover het contract is
afgesloten. De marktwaarde is de waarde als het contract ultimo jaar zou worden
verkocht of teruggedraaid. De waarde wordt bepaald met behulp van marktconforme
en toetsbare waarderingsmodellen.
De CSA-contracten hebben betrekking op derivatencontracten. De openstaande
vorderingen en verplichtingen van de derivatencontracten worden periodiek per
tegenpartij gesaldeerd. Bij een saldo boven de contractueel vastgestelde grens wordt
er onderpand gestort door c.q. ontvangen van de tegenpartij. De ultimo jaar
bestaande rechten en verplichtingen worden per tegenpartij gesaldeerd, waarbij
een positief saldo per tegenpartij op de debetzijde van de balans terechtkomt en een
negatief saldo per tegenpartij op de creditzijde van de balans (onder verplichtingen
uit hoofde van beleggingen).
Vorderingen uit hoofde van beleggingen
De post vorderingen uit hoofde van beleggingen betreft de waarde van het verstrekte
onderpand inzake Credit Support Annexen en onderhanden beleggingstransacties.
Overige vorderingen en overlopende activa
De overige vorderingen en overlopende activa omvatten onder meer de te vorderen
premiebijdragen op werkgevers. De te vorderen premies zijn gewaardeerd tegen
nominale waarde, onder aftrek van een voorziening voor mogelijke oninbaarheid.
Tevens zijn onder de overige vorderingen en overlopende activa twee langlopende
vorderingen opgenomen. Het betreft een annuïtaire vordering die is gewaardeerd
tegen de aflossingswaarde volgens de afgesproken annuïteit en een achtergestelde
lening aan de deelneming Mn Services N.V. die gewaardeerd is tegen de aflossingswaarde,
welke gelijk is aan de nominale waarde.
Liquide middelen
De liquide middelen betreffen positieve rekening-courantposities bij bancaire
instellingen die zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 71
Pensioenvermogen
Het pensioenvermogen is volledig beschikbaar voor de uitvoering van de pensioenregeling.
Het pensioenvermogen bestaat uit de algemene reserve en de voorziening
pensioenverplichtingen.
Voorziening pensioenverplichtingen
De omvang van de voorziening pensioenverplichtingen wordt gebaseerd op de
contante waarde van de verwachte toekomstige uitkeringen. Deze zijn gebaseerd op
de ultimo verslagjaar opgebouwde pensioenen van de actieven, slapers en pensioengerechtigden,
alsmede de totaal te bereiken pensioenopbouw van arbeidsongeschikte
deelnemers met een premievrije pensioenopbouw, alsmede het ten behoeve van
pensioenbeleggen opgebouwde kapitaal van de actieven. De voorziening voor
pensioen beleggen is gelijk aan de som van de bij pmt aangehouden saldi per deelnemer.
Ultimo 2011 zijn alle pensioenbelegsaldi omgezet in aanspraken omdat het
vrijwillige product Pensioenbeleggen per 31 december 2011 geen onderdeel meer is
van de pensioenregeling.
Rekenrente
Voor de rekenrente wordt uitgegaan van de actuele rentetermijnstructuur zoals
gepubliceerd door De Nederlandsche Bank (dnb). Ultimo 2011 heeft dnb besloten
om deze vast te stellen als een gemiddelde van de rts van alle handelsdagen in de
laatste drie maanden van 2011.
Overlevingskansen
De overlevingskansen zijn ontleend aan de pmt generatietafel, pmt2010. Dit is een
fondsspecifieke afleiding van de AG Prognosetafel 2010-2060 van het Actuarieel
Genootschap.
Veronderstellingen partnerpensioen
Bij de berekening van de voorziening voor het partnerpensioen wordt verondersteld
dat een (gewezen) deelnemer bij overlijden vóór pensioeningang altijd een partner
heeft. Voor gepensioneerden wordt alleen een voorziening voor het partnerpensioen
berekend, indien en zolang zij een partner hebben. Met betrekking tot de voorziening
van het partnerpensioen wordt verondersteld dat de man drie jaar ouder is dan de
vrouw.
Arbeidsongeschiktheid
Voor de arbeidsongeschikte deelnemers in het eerste of tweede ziektejaar wordt een
voorziening gevormd voor het premievrijstellingsrisico. Deze voorziening is gelijk aan
twee maal 0,4% van de premiegrondslag voor ouderdoms- en partnerpensioen.
Omdat de wachttijd in de Wet Inkomen op Arbeid (WIA) twee jaar is, worden er twee
jaarpremies voorzien.
Voor arbeidsongeschikte deelnemers voor wie de pensioenopbouw premievrij wordt
voortgezet, wordt voorzichtigheidshalve verondersteld dat zij niet zullen revalideren.
Om die reden wordt de contante waarde van de in de toekomst te verwerven
aanspraken nu reeds als voorziening opgenomen.

72 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Toeslagen
De per 1 januari van het volgende jaar toegezegde toeslagen op de aanspraken zijn
opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen.
Dekking excassokosten
Ter dekking van excassokosten van ingegane pensioenen is in de voorziening
pensioenverplichtingen een opslag van 1,65% opgenomen.
Risico’s en herverzekering
pmt draagt alle risico’s voor de basisregeling (ouderdoms-, partner- en vroegpensioen)
voor eigen rekening. Het overlijdensrisico van het ANW Pensioen is
volledig herverzekerd. Tijdens de opbouwperiode liggen risico’s (waaronder het
rendements risico) van pensioenbeleggen bij de deelnemer. Bij pensionering wordt
het saldo omgezet in pensioenaanspraken, waarna alle risico’s worden gedragen door
het fonds. Tijdens de uitkeringsperiode worden alle risico’s gedragen door het fonds.
Algemene reserve
De algemene reserve dient als ‘buffer’ ter dekking van algemene risico’s, zoals het
risico van een toenemende levensverwachting van de deelnemers. Tevens dient de
algemene reserve als ‘buffer’ voor opvang van jaarlijkse schommelingen in de baten
en lasten, vooral de beleggingsopbrengsten.
Ultimo 2011 is de algemene reserve negatief. Ondanks een stijging van het belegd
vermogen met bijna 9% tot € 40.883 miljoen is de algemene reserve gedaald.
De stijging van het vermogen was niet voldoende om het effect van de gedaalde
rentevoet op de verplichtingen op te vangen. In 2009 heeft pmt een herstelplan
ingediend bij De Nederlandsche Bank. Ultimo 2011 ligt de ontwikkeling achter op
het herstelpad. Het bestuur heeft het herstelplan geëvalueerd.
Uit deze evaluatie moet blijken dat er nog steeds sprake is van een concreet en
haalbaar herstelplan en dat het minimaal vereist eigen vermogen (MVEV) en het
vereist eigen vermogen (VEV) binnen de gestelde termijnen worden bereikt. Als uit
de berekening blijkt dat pmt niet in staat is binnen de gestelde termijn het MVEV te
bereiken dient het bestuur zodanige maatregelen te nemen dat weer tijdig wordt
hersteld. Uit berekeningen ten behoeve van de evaluatie blijkt dat pmt niet in staat is
binnen de gestelde termijn het MVEV te bereiken. Het bestuur dient daarom zodanige
maatregelen te nemen dat er sprake is van een concreet en haalbaar herstelplan en
dat het minimaal vereist eigen vermogen (MVEV) en het vereist eigen vermogen (VEV)
binnen de gestelde termijnen worden bereikt.
Verplichtingen uit hoofde van beleggingen
De post verplichtingen uit hoofde van beleggingen betreft vooral de waarde van het
ontvangen onderpand inzake Credit Support Annexen en onderhanden beleggingstransacties.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 73
Overige schulden en overlopende passiva
De overige schulden en overlopende passiva omvatten de posten verschuldigd aan
externe partijen en zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.
Grondslagen voor de staat van baten en lasten
Premiebijdragen
Als premiebijdragen is vermeld het totaal van de in het verslagjaar gefactureerde
premies, rekening houdend met per balansdatum nog te factureren premies.
Beleggingsopbrengsten
Onder de beleggingsopbrengsten zijn opgenomen de directe en de indirecte
beleggings opbrengsten, onder aftrek van de kosten van vermogensbeheer.
Tevens zijn opgenomen de koersresultaten op de beleggingen voor risico van
deelnemers aan het vrijwillige product Pensioenbeleggen. Deze beleggingsopbrengsten
voor risico van deelnemers zijn in de toelichting op de staat van
baten en lasten apart vermeld.
Directe beleggingsopbrengsten
Als directe beleggingsopbrengsten zijn verantwoord:
• de aan het verslagjaar toe te rekenen interest, (netto)huren en dergelijke;
• de in het verslagjaar gedeclareerde dividenden, inclusief stockdividend.
Indirecte beleggingsopbrengsten
Als indirecte beleggingsopbrengsten zijn verantwoord alle gerealiseerde en
ongerealiseerde resultaten.
Kosten vermogensbeheer
De kosten van vermogensbeheer worden toegerekend aan de periode waarop ze
betrekking hebben. In de regelgeving voor het opstellen van een jaarrekening is
bepaald dat alleen gefactureerde bedragen worden opgenomen in de jaarrekening.
De jaarrekening toont derhalve de ‘directe beheerkosten’ waarvoor facturen zijn
ontvangen. In het bestuursverslag worden de totale kosten voor het vermogensbeheer
nader toegelicht.
Inkomende en uitgaande waardeoverdrachten
De bij overdrachten van pensioenen bepaalde overdrachtswaarden van de
individuele waardeoverdrachten zijn gebaseerd op de wettelijke berekeningsgrondslagen.
Voor collectieve waardeoverdrachten zijn de overdrachtswaarden
gebaseerd op grondslagen van pmt.
De waardeoverdrachten worden toegerekend aan het verslagjaar waarin de
bijbehorende pensioenaanspraken zijn verwerkt.

74 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Uitkeringen
De uitkeringen pensioenen betreffen de opeisbare uitkeringen inzake het ouderdomspensioen,
vervroegd ouderdomspensioen, partnerpensioen, vroegpensioen en de
afkopen.
Mutatie voorziening pensioenverplichtingen
Ten aanzien van toeslagen en wijziging van de rentevoet wordt de marktrente ultimo
verslagjaar gehanteerd. Voor alle overige mutatiesoorten van de voorziening
pensioen verplichtingen geldt de marktrente primo verslagjaar.
De omrekening van de waarde van de verplichtingen naar de marktwaarde ultimo
verslagjaar wordt gerealiseerd via de post wijziging marktrente.
Pensioenuitvoeringskosten
Voor pensioenuitvoeringskosten die hun oorsprong in het verleden hebben, maar
waarvan de uitgaven pas in de toekomst zullen plaatsvinden, is een reservering
getroffen.
Grondslagen voor het kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode, waarbij onderscheid
is gemaakt tussen kasstromen uit pensioen- en beleggingsactiviteiten. De aan- en
verkopen uit hoofde van valutamanagement zijn in het kasstroomoverzicht
afzonderlijk van de overige aan- en verkopen van beleggingen verantwoord.
De geldmiddelen bestaan uit de mutatie van de posten Liquide middelen en Schulden
bij bancaire instellingen (als onderdeel van Verplichtingen uit hoofde van
beleggingen). De mutaties in het kasstroomoverzicht zijn indirect afgeleid uit
de staat van baten en lasten en de balansmutaties.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 75
Risicoparagraaf
In het bestuursverslag is ingegaan op de strategische en operationele risico’s en op
het beleid ter beheersing van de risico’s. Onderstaand wordt meer kwantitatieve
informatie betreffende de risico’s weergegeven.
Solvabiliteitsrisico
Het belangrijkste risico voor fonds en deelnemers betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel
het risico dat het fonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de
pensioenverplichtingen. Indien de solvabiliteit van pmt zich negatief ontwikkelt,
bestaat het risico dat het fonds de premie moet verhogen, dat er geen ruimte is voor
(volledige) toeslagverlening en dat er geen volledige uitkering mogelijk is.
Voldoende vermogen houdt niet alleen in dat het vermogen ten minste gelijk is aan
de verplichtingen. Er moet ook sprake zijn van een toereikende algemene reserve voor
het opvangen van tegenvallers. Die tegenvallers kunnen te maken hebben met de
ontwikkeling van de rente en de koersen op de financiële markten, maar ook met
actuariële zaken (zoals de levensverwachting van deelnemers) of de inflatie (bij
oplopende inflatie nemen de kosten toe om de pensioenen waardevast te houden).
De Nederlandsche Bank (dnb) heeft als toezichthouder een standaardmethode
vastgesteld om te toetsen of in het fonds voldoende vermogen aanwezig is om
beschermd te zijn tegen genoemde risico’s. In de standaardmethode wordt elk risico
omgerekend naar een bepaalde vermogenseis. De combinatie van deze factoren geeft
de vereiste solvabiliteit. Omdat de risico’s onderling gecorreleerd zijn – sommige
risico’s zullen zich simultaan manifesteren terwijl andere risico’s dat nu juist niet
doen – vindt nog een aftrek vanwege diversificatie plaats.
Op grond van het standaard risicomodel bepaalt pmt het geldende vereiste eigen
vermogen. Het toepassen van het standaard risicomodel leidt tot een adequate
inschatting van het totale risicoprofiel van pmt. Als norm hanteert pmt hierbij de
werkelijke asset mix van de beleggingen op balansdatum. Daarnaast is het vereiste
eigen vermogen te bepalen op grond van de strategische asset mix. Voor pmt geldt
het volgende vereiste eigen vermogen als percentage van de pensioenverplichtingen:
Totaal vereist eigen vermogen (% van voorziening pensioenverplichting)
Op basis van asset mix 2011 2010
werkelijke 19,2% 19,9%
strategische 22,1% 22,5%

76 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Op basis van het standaard risicomodel heeft pmt ultimo 2011 op basis van de
werkelijke asset mix een vereist vermogen van € 8.891 miljoen van de voorziening
pensioenverplichtingen (2010: € 7.728 miljoen) nodig. Het vereiste eigen vermogen per
eind 2011 op basis van de strategische asset mix bedraagt € 10.226 miljoen (2010:
€ 8.724 miljoen). Als buffer ten behoeve van het solvabiliteitsrisico hanteert pmt het
bedrag op grond van de werkelijke asset mix (norm). Vanuit prudentieel oogpunt
wordt het bedrag op grond van de strategische asset mix als buffer gehanteerd indien
deze hoger is dan die op grond van de werkelijke asset mix. Ultimo 2011 en 2010 is het
als buffer gehanteerde vereiste eigen vermogen gebaseerd op de strategische asset
mix. De volgende tabel laat de uitkomsten van het dnb standaard risicomodel per
risicofactor zien.
Vereist eigen vermogen (x 1 miljoen euro)
Solvabiliteit (na iteratie)
Risicofactor 2011 2010
werkelijke mix strategische mix werkelijke mix strategische mix
S1 Renterisico (inclusief inflatie) 3.969 3.877 3.362 3.980
S2 Aandelen- en vastgoedrisico 5.618 6.992 4.894 5.713
S3 Valutarisico 2.415 3.053 2.387 1.503
S4 Grondstoffenrisico 389 846 323 713
S5 Kredietrisico 1.116 1.149 787 725
S6 Verzekeringstechnisch risico 1.478 1.478 1.261 1.261
S7 Liquiditeitsrisico 0 0 0 0
S8 Concentratierisico 0 0 0 0
S9 Operationeel risico 0 0 0 0
Subtotaal van alle risico’s 14.985 17.395 13.014 13.895
Diversificatie-effect -6.094 -7.169 -5.286 -5.171
Vereist eigen vermogen 8.891 10.226 7.728 8.724
Aanwezige algemene reserve -5.310 -5.310 -1.242 -1.242
Saldo -14.201 -15.536 -8.970 -9.966
Renterisico
Het renterisico is het risico dat de waarden van vastrentende beleggingen en de
pensioenverplichtingen veranderen als gevolg van veranderingen in de marktrente.
De rentegevoeligheid kan worden gemeten door middel van de duration. De duration
is een maat voor de gewogen gemiddelde resterende looptijd van de kasstromen in
jaren. Indien de duration van de beleggingen niet ‘matcht’ met de duration van de
pensioenverplichtingen, betekent dit dat de pensioenverplichtingen gevoeliger zijn
voor renteveranderingen van de beleggingen.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 77
Ultimo 2011 bedraagt de durationbijdrage van de totale beleggingsportefeuille
(exclusief hoogrentende waarden) 2,8 jaar. De duration van de verplichtingen
bedraagt 19,8 jaar. Met inachtneming van de verhouding van de beleggingen ten
opzichte van de verplichtingen, is er sprake van een ‘duration mismatch’. Dit houdt in
dat de waarde van de verplichtingen gevoeliger is voor renteontwikkelingen dan de
waarde van de beleggingen. Door middel van rentederivaten met in totaal een
durationbijdrage van 4,9 jaar is de durationbijdrage van de totale beleggingen
verlengd van 2,8 tot 7,7 jaar. Hierdoor wordt het risico op een daling van de
dekkingsgraad voortvloeiend uit een rentedaling verkleind.
Duration balansposities
(in jaren)
Betreft ultimo 2011 ultimo 2010
Duration beleggingen exclusief rentederivaten 2,8 3,0
Duration rentederivaten 4,9 3,6
Duration beleggingen inclusief rentederivaten 7,7 6,6
Duration pensioenverplichtingen 19,8 19,0
Het verschil in rentegevoeligheid tussen de beleggingen en de verplichtingen kan ook
zichtbaar worden gemaakt door de invloed op de dekkingsgraad van een renteschok
van 100 basispunten (= één procentpunt):
Gevoeligheid dekkingsgraad voor veranderingen in de marktrente
(x 1 miljoen euro)
Renteschok
1% daling
Stand
31/12/11
1% stijging
Vastrentende waarden 18.680 15.083 12.354
Overige beleggingen 25.800 25.800 25.800
Overige balansposten 31 31 31
Totaal pensioenvermogen 44.511 40.914 38.185
Verplichtingen 56.871 46.224 38.252
Dekkingsgraad (percentage) 78,3% 88,5% 99,8%

78 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Aandelen- en vastgoedrisico
Aandelen- en vastgoedrisico
Het aandelen- en vastgoedrisico (marktrisico) is het risico dat de waarde van deze
zakelijke waarden verandert als gevolg van veranderingen in de desbetreffende
marktprijzen. Het aandelenrisico wordt voornamelijk gemitigeerd door het diversificeren
van de beleggingsportefeuille ofwel het spreiden van de beleggingen over
regio’s.
De onderstaande tabel geeft weer de spreiding van de aandelenportefeuille van pmt
naar regio’s:
Regionale verdeling aandelen (x 1 miljoen euro)
Regio ultimo 2011 ultimo 2010
Aandelen Europa 1.941 2.143
Aandelen Noord Amerika 3.074 2.793
Aandelen Verre Oosten 1.011 1.128
Aandelen Emerging Markets 2.085 2.488
Totaal 8.111 8.552

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 79
De vastgoedbeleggingen van pmt zijn deels direct en deels indirect. Het betreft voor
34% beleggingen in Nederland. Deze beleggingen in Nederland zijn vervolgens
verspreid over verschillende soorten vastgoedbeleggingen. Uit de onderstaande tabel
blijkt de spreiding van de vastgoedportefeuille naar binnen- en buitenland:
Verdeling vastgoed naar binnen- en buitenland (x 1 miljoen euro)
Direct/indirect 1) ultimo 2011 ultimo 2010
Direct vastgoed 3.291 3.084
Indirect vastgoed 1.130 1.144
Totaal 4.421 4.228
Binnen-/buitenland
Nederland 1.525 1.612
Europa (exclusief Nederland) 1.027 992
Verenigde staten 1.053 848
Azië 805 776
Overig 11 0
Totaal 4.421 4.228
Het percentage zakelijke waarden (aandelen, vastgoed en alternatieve beleggingen)
in de beleggingsportefeuille van pmt ultimo 2011 is circa 43% (ultimo 2010: 47%).
De samenstelling van de zakelijke waarden is in 2011 licht verschoven van aandelen
naar vastgoedbeleggingen en alternatieve beleggingen.
Een waardevermindering van de zakelijke waarden met 10% houdt in dat het
vermogen ten opzichte van ultimo jaar met circa 4% daalt. In 2011 is de waarde van de
zakelijke waarden afgenomen met € 400 miljoen, wat 1% van het vermogen primo
2011 betreft (2010: stijging met € 2.627 miljoen).
Valutarisico
Het valutarisico betreft het risico dat de waarde van de beleggingen en de verplichtingen
vermindert als gevolg van veranderingen van vreemde valutakoersen.
Aangezien de pensioenverplichtingen van pmt in euro luiden en een aanzienlijk deel
van de beleggingsportefeuille in vreemde valuta, loopt pmt valutarisico. De voor pmt
belangrijkste valuta is de Amerikaanse Dollar. Het strategisch beleid van pmt in 2011
was om valutaposities in liquide Amerikaanse Dollar beleggingen voor 100% af te
dekken. Vanwege het met valuta-afdekking verband houdende liquiditeitsrisico
wordt sinds medio 2011 het valutarisico voor de illiquide beleggingen van pmt
(private equity, internationaal vastgoed en infrastructuur) niet meer afgedekt.
1) Directe vastgoedbeleggingen
De waardering van binnenlandse
directe vastgoedbeleggingen
vindt plaats tegen marktwaarde
op basis van de contante waarde
van toekomstige kasstromen.
Hierbij wordt verondersteld dat
het desbetreffende object aan het
einde van het tiende jaar wordt
verkocht. Een uitzondering betreft
woningen. Hierbij wordt óf
de eerder vermelde methode gebruikt
van verkoop na afloop bij
tien jaar doorexploiteren, òf ‘uitponden’,
dat wil zeggen het verkopen
van de woningen in een
periode van tien jaar volgens een
vooraf bepaald schema. Deze
methodiek is in overeenstemming
met de richtlijnen van ROZ-
IPD. Alle directe vastgoedbeleggingen
worden jaarlijks extern
getaxeerd. Ultimo verslagjaar is
100% van de directe vastgoedbeleggingen
gewaardeerd op grond
van een externe taxatie.
De waardering van buitenlandse
beleggingen vindt plaats tegen
de netto vermogens waarde. Deze
is gebaseerd op de ultimo jaaropgave
van de beheerder of, indien
die niet tijdig beschikbaar is, een
gefundeerde inschatting op basis
van marktanalyse door de fiduciaire
vermogensbeheerder (Mn
Services N.V.).
Indirecte vastgoedbeleggingen
De indirecte vastgoedbeleggingen
betreffen de aandelen in
vastgoedmaatschappijen of vastgoedbeleggingsinstellingen.
Deze
aandelen worden gewaardeerd
tegen marktwaarde, gebaseerd
op de beurskoers per balansdatum,
inclusief de ultimo jaar toegezegde
maar nog niet verrekende
dividenden.
Ook de belangen in nietbeursgenoteerde
vastgoedmaatschappijen
of vastgoedbeleggingsinstellingen
zijn onder
deze post opgenomen. Waardering
daarvan vindt plaats tegen
de netto vermogenswaarde. Deze
is gebaseerd op de ultimo jaaropgave
van de fondsmanager of, indien
die niet tijdig beschikbaar
is, een gefundeerde inschatting
op basis van marktanalyse door
de fiduciaire vermogensbeheerder
(Mn Services N.V.).

80 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Ultimo 2011 bedraagt de totale marktwaarde van de valutaderivaten die zijn
aangegaan om de valutapositie af te dekken ruim € 200 miljoen negatief
(2010: € 100 miljoen negatief).
De afdekking van valutaposities bij pmt blijkt uit de volgende tabel:
Valutaderivaten naar valuta (x 1 miljoen euro)
ultimo 2011 ultimo 2010
Valutacontracten
reële
waarde
contractomvang
contractomvang
reële
waarde
Verkopen Amerikaanse Dollar USD 8.324 -194 8.642 -90
Verkopen Japanse Yen (JPY) 642 -4 101 -3
Verkopen Britse Pond (GBP) 547 0 82 -7
Verkopen Zweedse Kroon (SEK) 384 -6 0 0
Verkopen Noorse Kroon (NOK) 370 1 3 0
Verkopen Singaporese Dollar (SGD) 195 -2 0 0
Verkopen Australische Dollar (AUD) 299 -11 0 0
Verkopen Canadese Dollar (CAD) 198 -4 0 0
Verkopen Zuid-Afrikaanse Rand (ZAR) 0 0 3 0
Aankopen Deense Kroon (DKK) 6 0 0 0
Aankopen Zwitserse Frank (CHF) 0 0 4 0
Aankopen Turkse Lira (TRY) 0 0 3 0
Aankopen Zweedse Kroon (SEK) 0 0 3 0
Totaal 10.965 -220 8.841 * -100
* De contractomvang is in tegenstelling tot vorig jaar absoluut weergegeven.
Daarnaast is de valuta-afdekking via valutaderivaten als volgt te specificeren:
Valuta-afdekking
Exposure per valuta ultimo 2011 ultimo 2010
Valuta
voor
derivaten
valuta -
derivaten
na
derivaten
reële waarde
x 1 miljoen euro
reële waarde
x 1 miljoen euro
Euro 54,8% 23,4% 78,2% 0 0
Amerikaanse Dollar 30,9% -20,4% 10,5% -194 -90
Britse Pond 1,8% -1,4% 0,4% 0 -7
Overige valuta 12,5% -1,6% 10,9% -26 -3
Totaal 100,0% 0,0% 100,0% -220 -100

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 81
Grondstoffenrisico
Grondstoffen ofwel commodities vormen een beleggingscategorie waarin veelal via
indexfutures en swaps wordt geïnvesteerd in energie (olie), metalen, edelmetalen
en agroprodukten. De marktwaarde ultimo 2011 van de derivatenpositie in
commodities bedraagt € 12 miljoen positief (2010: € 67 miljoen positief).
De positie is gefinan cieerd/onderlegd met kasgeld. De onderliggende waarde van de
beleggingen in grondstoffen is € 944 miljoen ofwel circa 2,3% van de totale beleggingen.
Het grondstoffenrisico betreft het risico op fluctuaties in grond stoffenprijzen.
Kredietrisico
Kredietrisico is het risico van financiële verliezen voor pmt als gevolg van het feit dat
een tegenpartij in gebreke blijft om aan haar verplichtingen te voldoen, bijvoorbeeld
als gevolg van faillissement of betalingsonmacht. Dit kunnen verplichtingen zijn tot
het betalen van rente, maar het kan ook om de terugbetaling van de uitgeleende
bedragen zelf gaan. Voor pmt betreft het voornamelijk de beleggingen in obligaties en
leningen. Het kredietrisico wordt gemitigeerd door spreiding van de vastrentende
waarden naar regio en sector.
De samenstelling van de vastrentende waarden kan als volgt worden samengevat:
Samenstelling vastrentende waarden (x 1 miljoen euro) *
Soort
credit
spread
ultimo 2011 ultimo 2010
Staatsobligaties Europa -0,1% 11.034 6.242
Bedrijfsobligaties Europa 1,5% 4.964 4.464
Inflatie obligaties 0,0% 0 885
Europa High Yield 8,3% 695 700
US High Yield 7,4% 2.304 1.865
Emerging Markets Debt 4,0% 3.512 3.070
Bankloans 0,0% 0 399
Deposito's 0,0% 1.549 2.844
Totaal 24.058 20.469
* Inclusief de netto positie inzake onderpand van voornamelijk OTC derivaten.
De creditspread is een maatstaf voor kredietrisico en geeft de opslag aan die de markt
vraagt boven de risicovrije rente. De risicovrije rente is de Europese swaprente.
Des te hoger de opslag, des te hoger de markt het kredietrisico op een partij
beoordeelt en des te hoger de vergoeding (de spread) is die de markt wil ontvangen
voor het nemen van dit kredietrisico.
De Europese obligaties zijn uitgegeven door landen en het bedrijfsleven. Obligaties
kunnen luiden in verschillende Europese valuta, zoals euro, Zweedse Kroon, Noorse

82 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Kroon en Zwitserse Frank. Voor de afdekking van de valutarisico’s wordt verwezen
naar de paragraaf Valutarisico.
De Staatobligaties Europa bestaat, conform pmt beleid, alleen uit landen met een
hoge kredietwaardigheid (voor 48% met rating AAA).
Ten aanzien van het kredietrisico voor Europese landen is in 2010 nieuw landenbeleid
geformuleerd en begin 2011 verder aangescherpt. Conform dit beleid zijn de staatsobligaties
van de perifere Europese landen gedurende 2011 verkocht.
De High Yield vastrentende waarden portefeuilles Europa en US bestaan uit hoogrentende
obligaties uitgegeven door het bedrijfsleven. Het gaat hier om een markt
van bedrijfsobligaties met een creditrating lager dan of gelijk aan BBB.
De Emerging Markets Debts betreft obligaties die zijn uitgegeven door landen in
opkomende regio’s zoals Latijns Amerika, Azië, Pacific en Afrika.
Deposito’s worden aangehouden om tijdelijke overtollige liquide middelen kortstondig
uit te zetten.
Onderhandse leningen zijn opgenomen in de Europese obligaties. De samenstelling
van de onderhandse leningen (inclusief lopende interest) kan als volgt worden
samengevat:
Samenstelling onderhandse leningen (x 1 miljoen euro)
Soort ultimo 2011 ultimo 2010
Algemene banken 5 10
Hypotheekbanken en bouwfondsen 6 8
Woningcorporaties 0 0
Lagere overheid 1 3
Overige 6 3
Totaal 18 24
Het kredietrisico wordt primair beperkt door te beleggen in bedrijven of staten met
een hoge kredietwaardigheid. In onderstaande tabel is de verdeling naar kredietwaardigheid
weergegeven zoals deze door internationale rating agencies wordt
toegekend. Het betreft de portefeuille vastrentende waarden:

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 83
Kredietwaardigheid portefeuille vastrentende waarden
Rating categorie 2011 2010
AAA 48% 40%
AA 8% 4%
A 13% 16%
BBB 12% 14%

84 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
pmt keert ouderdoms- en partnerpensioen levenslang uit. Daarom is de gemiddelde
levensverwachting van de actieven, slapers en pensioengerechtigden een zeer
belang rijk gegeven voor het fonds. De levensverwachting van de Nederlandse
bevolking is de afgelopen decennia gestaag omhoog gegaan. pmt houdt rekening met
deze ontwikkeling door de omvang van de verwachte uitkeringen steeds af te
stemmen op recente informatie inzake de levensverwachting. Daarnaast doet pmt
regel matig onderzoek naar de sterfteontwikkeling specifiek in de bedrijfstak Metaal
en Techniek.
Ultimo 2011 hanteert pmt de generatietafel die is afgeleid van de AG Prognosetafel
2010-2060. Deze tafels gelden voor de gehele Nederlandse bevolking. Uit onderzoek is
gebleken dat deelnemers in de Metaal en Techniek een hogere levensverwachting
hebben dan de gemiddelde Nederlander. Hiermee is rekening gehouden in de pmtgeneratietafel.
Vooral de verwachte gemiddelde levernsduur voor een 65-jarige is van belang omdat
pensioenen veelal worden uitgekeerd vanaf de 65-jarige leeftijd:
Actuariële grondslagen pmt verwachte levensduur
65-jarige 2011 2010 2009
man 85,3 85,2 83,6
vrouw 87,6 87,5 85,7
De stijging van de gemiddelde verwachte levensduur van 2010 ten opzichte van 2009
komt door de gewijzigde overlevingstabel in 2010.
Liquiditeitsrisico
Liquiditeitsrisico is het risico dat de beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een
aanvaard bare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds
op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. pmt houdt een liquiditeitsbuffer
aan op rekening-courant en via kort-uitgezette gelden om altijd aan haar korte
termijn verplichtingen te kunnen voldoen.
Liquiditeitsrisico’s worden op verschillende wijzen ondervangen:
• In periodieke liquiditeitsprognoses wordt rekening gehouden met premie inkomsten,
pensioenuitkeringen, afgegeven commitments en (mogelijke) margin calls.
• Aan de hand van periodieke overzichten met liquide en illiquide beleggingen,
wordt bepaald of er in voldoende mate en zonder irreële afslag voldaan kan
worden aan margin calls onder stressed market scenario’s.
• Illiquiditeit van beleggingen komt tot uitdrukking in de marktwaarde.
Het risicoprofiel en de risicobeheersing van pmt zijn dusdanig dat het standaard
risico model kan worden toegepast (er is geen additionele risicobuffer benodigd).

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 85
Concentratierisico
Concentratierisico is het risico dat een te groot deel van het vermogen bij één debiteur
geconcentreerd is. Concentratierisico’s worden in voldoende mate beheerst in het
reguliere beleggings proces, zoals:
• Beleid voor concentratierisico voor deposito’s.
• Beleid voor concentratierisico voor counterparties voor OTC derivaten.
• Bestaan van een landenbeleid om de negatieve gevolgen van concentratierisico’s
in staatsobligaties tijdig te ondervangen.
• Restricties in mandaten voor de maximale exposure naar een individueel
waardepapier.
• Periodiek inzicht in de grootste aandelen- en obligatieposities.
Als gevolg van de vermelde beheersingsmaatregelen is in 2011 de concentratie in
staatsobligaties van relatief veilige AAA-landen toegenomen tot 23%. Alle andere
posities in vastrentende waarden zijn 1% of minder dan het totale vermogen.
Het risicoprofiel en de risicobeheersing van pmt zijn dusdanig dat het standaard
risico model kan worden toegepast (er is geen additionele risicobuffer benodigd).
Operationeel risico
Operationele risico’s worden in voldoende mate beheerst in de reguliere processen:
• De inrichting van een administratieve organisatie en interne controle (AO/IC)
inclusief generieke procesbeschrijvingen in combinatie met aanwezige controlemaatregelen.
• De periodieke uitvoering van Risk Self Assessments op de ISAE3402-processen,
waarover tevens In Control Statements (ICS) worden afgegeven.
• Het opstellen van een jaarlijkse verklaring ISAE3402 voor vermogensbeheer en
pensioenuitvoering bij mn.
• Het bestaan van due diligence-procedures en -criteria bij het selecteren van
(externe) vermogensbeheerders.
• Het bestaan van een incidentenprocedure en -rapportage, waaronder action
tracking.
• De inrichting van een Risk Management Framework binnen mn en pmt op basis
van het ‘three lines of defence-model’.
Het risicoprofiel en de risicobeheersing van pmt zijn dusdanig dat het standaard
risico model kan worden toegepast (er is geen additionele risicobuffer benodigd).
Risico marktwaardebepaling
De beleggingen zijn gewaardeerd op marktwaarde. Niet voor alle beleggingsinstrumenten
zijn frequente marktnoteringen beschikbaar. Dat levert een hoger risico
op ten aanzien van de ‘juiste’ waardering van een belegging. In de tabel op de
volgende bladzijde is het totale belegd vermogen van € 40.883 miljoen uitgesplitst
naar drie soorten ‘levels’ van waardering.
Dit betreft het belegd vermogen, inclusief de vorderingen en verplichtingen uit
hoofde van beleggingen én de liquide middelen, dat ook is vermeld in de toelichting
op post 6 van de balans (onder de kop ‘relatie jaarrekening en beleggingsbeleid’).

86 | Balans per 31 december 2011 | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
De drie levels zijn als volgt toe te lichten:
Level 1 Directe marktwaardering
De biedkoers van de beursnotering in een actieve markt (waarop geen
prijsaanpassingen worden uitgevoerd).
Level 2 Afgeleide marktwaardering
Geen directe beursnotering maar andere uit de markt waarneembare
data danwel een prijs gebaseerd op een transactie in een niet actieve
markt met een niet-significante prijsaanpassing (gebaseerd op
aannames en schattingen).
Level 3 Modellen en technieken
Marktwaardebepaling niet gebaseerd op marktdata, maar gebaseerd op
aannames en schattingen die de prijs significant beïnvloeden.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 87
Marktwaardebepaling (x 1 miljoen euro) * ultimo 2011 ultimo 2010
Beleggingscategorieën
Vastgoedbeleggingen
level 1 level 2 level 3 totaal level 1 level 2 level 3 totaal
directe
marktnotering
afgeleide
marktnotering
niet
gebaseerd
op marktdata
directe
marktnotering
afgeleide
marktnotering
niet
gebaseerd
op marktdata
Directe vastgoedbeleggingen 0 0 3.291 3.291 0 0 3.084 3.084
Indirecte vastgoedbeleggingen 679 411 40 1.130 713 388 43 1.144
Aandelen
Beursgenoteerde aandelen 5.318 15 0 5.333 5.425 0 22 5.447
Beleggingsinstellingen aandelen 0 2.778 0 2.778 0 3.086 0 3.086
Beleggingen voor risico van
deelnemers
Vastrentende waarden
0 0 0 0 0 19 0 19
Obligaties 21.970 17 12 21.999 16.777 0 27 16.804
Deposito’s 0 1.510 0 1.510 0 2.844 0 2.844
Beleggingsinstellingen
vastrentende waarden
0 530 0 530 0 777 0 777
Leningen 0 19 0 19 0 24 0 24
Beleggingen voor risico
van deelnemers
Alternatieve beleggingen
0 0 0 0 0 20 0 20
Private Equity 0 0 2.469 2.469 0 0 2.453 2.453
Hedge Funds 0 1.731 0 1.731 0 1.427 0 1.427
Derivaten
Rentederivaten 0 1.912 0 1.912 0 346 0 346
Swaptions 0 -4 0 -4 0 155 0 155
Commodities 0 12 0 12 0 67 0 67
Credit Default Swaps 0 1 0 1 0 3 0 3
Valutaderivaten 0 -220 0 -220 0 -100 0 -100
Totaal 27.967 8.712 5.812 42.491 22.915 9.056 5.629 37.600
Niet in de beleggingscategorieën meegenomen
onderdelen van het belegd vermogen:
Vorderingen inzake Credit Support Annexen (level 1) 104 127
Verplichtingen inzake Credit Support Annexen (level 1) -1.680 -528
Kortlopende vorderingen beleggingen 55 71
Kortlopende schulden beleggingen -96 -19
Liquide middelen positief 145 392
Liquide middelen negatief -136 -118
Totaal belegd vermogen 40.883 37.525
* Inclusief de netto positie inzake onderpand van voornamelijk OTC derivaten.

88 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Toelichting op de balans per 31 december 2011
Activa
(1) Vastrentende waarden
De post vastrentende waarden bestaat uit:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Obligaties, leningen op schuldbekentenis en
andere waardepapieren
22.018 16.848
Beleggingsinstellingen vastrentende waarden 530 777
Deposito’s 1.510 2.844
Waarde 31 december * 24.058 20.469
* Inclusief de netto positie inzake onderpand van voornamelijk OTC derivaten.
De balanswaarde van obligaties (en ander rentedragend waardepapier) per
31 december bestaat voor € 18 miljoen uit leningen op schuldbekentenis
(2010: € 24 miljoen). Ultimo 2011 waren obligaties uitgeleend met een beurswaarde
van € 4.517 miljoen (2010: € 3.616 miljoen). Voor het risico van niet-teruglevering
worden adequate zekerheden gevraagd en verkregen. Deze zekerheden worden niet
in de balans opgenomen.
De obligaties, leningen op schuldbekentenis en andere waardepapieren zijn inclusief
de lopende interest ultimo 2011 ad € 393 miljoen (2010: € 323 miljoen).
Obligaties, leningen op schuldbekentenis en andere waardepapieren
Het verloop van de post Obligaties, leningen op schuldbekentenis en andere
waardepapieren is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Waarde 1 januari 16.848 15.425
Aankopen 11.704 12.892
Verkopen en ontvangen aflossingen - 7.497 - 12.011
Waarderingsverschillen en verkoopresultaten 891 483
Overige mutaties 72 59
Waarde 31 december 22.018 16.848

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 89
Beleggingsinstellingen vastrentende waarden
Het verloop van de post Beleggingsinstellingen vastrentende waarden is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Waarde 1 januari 777 794
Aankopen 177 1
Verkopen en ontvangen aflossingen - 391 - 132
Waarderingsverschillen en verkoopresultaten - 33 114
Waarde 31 december 530 777
Deposito’s
De deposito’s die ultimo verslagjaar zijn uitgezet hebben allemaal een looptijd van
korter dan één jaar en kennen een hoge omloopsnelheid. Om die reden wordt het
verloop van de deposito’s niet nader gespecificeerd.
(2) Aandelen
De post aandelen bestaat uit:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Beursgenoteerde aandelen 5.333 5.466
Beleggingsinstellingen aandelen 2.778 3.086
Waarde 31 december 8.111 8.552
Ultimo 2011 waren aandelen uitgeleend met een beurswaarde van € 306 miljoen
(2010: € 229 miljoen). Voor het risico van niet terug levering worden adequate
zekerheden gevraagd en verkregen. Deze zekerheden worden niet in de balans
opgenomen. De waarde van aandelen is inclusief de ultimo 2011 nog te ontvangen
dividenden ad € 2,5 miljoen (2010: € 1,6 miljoen).
Onder de aandelen is opgenomen het 78% belang in Mn Services N.V. gevestigd te
Rijswijk.

90 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Beursgenoteerde aandelen
Het verloop van de post Beursgenoteerde aandelen is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Waarde 1 januari 5.466 4.785
Aankopen 4.289 1.747
Verkopen - 3.611 - 2.017
Waarderingsverschillen en verkoopresultaten - 814 950
Overige mutaties 3 1
Waarde 31 december 5.333 5.466
Beleggingsinstellingen aandelen
Het verloop van de post Beleggingsinstellingen aandelen is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Waarde 1 januari 3.086 3.106
Aankopen 375 456
Verkopen - 761 - 1.112
Waarderingsverschillen en verkoopresultaten 78 636
Waarde 31 december 2.778 3.086
(3) Vastgoedbeleggingen
Onder Vastgoedbeleggingen zijn per 31 december begrepen:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Directe vastgoedbeleggingen 3.291 3.084
Indirecte vastgoedbeleggingen 1.130 1.144
Waarde 31 december 4.421 4.228

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 91
Directe vastgoedbeleggingen
Het verloop van de Directe beleggingen in vastgoed is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Waarde 1 januari 3.084 2.761
Investeringen en aankopen 479 248
Verkopen - 366 - 82
Waarderingsverschillen en verkoopresultaten 94 157
Waarde 31 december 3.291 3.084
Indirecte vastgoedbeleggingen
Het verloop van de Indirecte beleggingen in vastgoed is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Waarde 1 januari 1.144 899
Aankopen 126 239
Verkopen - 50 - 182
Waarderingsverschillen en verkoopresultaten - 90 187
Overige mutaties – 1
Waarde 31 december 1.130 1.144
De waarde van indirecte vastgoedbeleggingen is inclusief de ultimo 2011 nog te
ontvangen dividenden ad € 1,4 miljoen (2010: € 1,5 miljoen).
(4) Alternatieve beleggingen
Onder de Alternatieve beleggingen zijn per 31 december begrepen:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Private equity 2.469 2.454
Hedge funds 1.731 1.426
Waarde 31 december 4.200 3.880

92 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Private equity
Het verloop van de post Private equity is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Waarde 1 januari 2.454 1.944
Investeringen 546 405
Verkopen - 740 - 406
Waarderingsverschillen en verkoopresultaten 209 511
Waarde 31 december 2.469 2.454
Hedge funds
Het verloop van de post Hedge funds is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Waarde 1 januari 1.426 1.307
Investeringen 365 676
Verkopen - 137 - 743
Waarderingsverschillen en verkoopresultaten 77 186
Waarde 31 december 1.731 1.426
(5) Derivaten
De door middel van derivaten verkregen posities zijn in de balans gesplitst
weergegeven. De positieve posities uit hoofde van derivatencontracten zijn
opgenomen onder de post Derivaten (als onderdeel van de Beleggingen).
De negatieve posities zijn opgenomen onder de post Verplichtingen uit hoofde
van beleggingen.
Per 31 december betreft het de volgende posities:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Saldo positie in derivaten (5) 1.701 471
Verplichtingen inzake derivaten (13) 236 184
Derivaten (5, Vorderingen) 1.937 655

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 93
Het verloop van de per saldo posities in derivaten is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Waarde 1 januari 471 444
Aankopen 195.013 108.051
Verkopen - 194.698 - 107.537
Waarderingsverschillen en verkoopresultaten 915 - 569
Overige mutaties – 82
Waarde 31 december 1.701 471
De getoonde aan- en verkopen inzake derivaten bestaan onder andere uit transacties
in verband met de portefeuillebrede afdekking van de Amerikaanse Dollar. De totale
aankooptransacties inzake derivaten 2011 zijn € 315 miljoen hoger dan de totale
verkooptransacties (2010: € 514 miljoen hogere aankooptransacties).
Voor de uitvoering van het beleggingsbeleid maakt pmt gebruik van financiële
derivaten. Derivaten worden in beginsel defensief gebruikt om risico’s af te dekken,
maar afgeleide instrumenten worden ook ingezet ten behoeve van de asset allocatie
en het snel en flexibel (tijdelijk) kunnen inspelen op veranderende markt omstandigheden.
Voor wat betreft de risicoafdekking worden derivaten specifiek ingezet ten
behoeve van afdekking van het renterisico (rente swaps en swaptions) en afdekking
van het valutarisico (valutatermijncontracten). De omvang waarin deze instrumenten
zijn ingezet blijkt uit de navolgende tabel.

94 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
De met betrekking tot de beleggingsportefeuille door middel van derivaten per saldo
verkregen positie op balansdatum is als volgt te specificeren naar onderliggende
waarde:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Beleggingscategorie en soort instrument
(activa en passiva gesaldeerd) 1)
Nominale
waarde 2
Marktwaarde
3
Nominale
waarde 2
Marktwaarde
3
Vastrentende waarden
Renteswaps 8.122 1.912 5.650 346
Swaptions – – 4.000 155
Future Bonds 359 - 4 295 –
Credit default swaps - gekocht 34 – 112 2
Credit default swaps - verkocht 32 1 85 1
Aandelen
Futures – – – –
Contract for differences – – – –
Alternatieve beleggingen
Index futures (commodities) 944 12 736 67
Valuta
Valutatermijncontracten 10.953 - 220 8.821 - 100
Totaal derivaten (per saldo) 1.701 471
1 Het betreft saldo posities van activa en passiva en dus niet de exposure (die in totaal is verantwoord onder Derivaten respectievelijk
Verplichtingen uit hoofde van beleggingen).
2 De nominale waarde geeft het absolute bedrag aan waarover het contract is afgesloten.
3 De marktwaarde is de waarde als het contract ultimo jaar zou worden verkocht of teruggedraaid.
(6) Totaal beleggingen
De totale beleggingen bestaan uit:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Beleggingen voor risico pensioenfonds 42.727 37.745
Beleggingen voor risico deelnemers – 39
Totaal 42.727 37.784
De beleggingen voor risico van deelnemers bestaan volledig uit het product
pensioenbeleggen.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 95
Pensioenbeleggen
Tot 31 december 2011 voerde pmt het vrijwillige product Pensioenbeleggen.
Het betrof volledig beleggingen in een leeftijdsafhankelijke mix van aandelen- en
obligatiefondsen. Per 31 december 2011 is dit product geen onderdeel meer van de
pensioenregeling van pmt. Ultimo 2011 is het resterende pensioenbeleggingssaldo
omgezet in pensioenverplichtingen voor risico van het fonds. De tot dat moment
aangehouden beleggingen zijn per einde 2011 verantwoord als beleggingen voor
risico pensioenfonds. Daarom zijn de beleggingen voor risico van de deelnemers
per 31 december 2011 nihil (2010: € 39 miljoen).
Relatie jaarrekening en beleggingsbeleid
De beleggingscategorieën zoals opgenomen in de jaarrekening wijken af van de
categorieën zoals die worden gehanteerd in het beleggingsbeleid van pmt. In de
jaarrekening worden de beleggingen gepresenteerd naar de aard van de financiële
instrumenten. In de kerncijfers en het bestuursverslag worden de beleggingscategorieën
gepresenteerd conform de wijze waarop het (strategisch) beleggingsbeleid
wordt vormgegeven. Het betreft vooral de toerekening van de derivaten en de
liquide middelen. In het strategisch beleggingsbeleid is een nulweging toegekend aan
de liquide middelen. Uiteraard heeft het fonds wel altijd de beschikking over een
bepaalde positie in liquide middelen. Voor het beleggingsbeleid worden deze liquide
posities toegewezen aan de beleggingscategorieën waar wel een strategische weging
aan is toegekend. In de jaarrekening staan de liquide middelen als een aparte post (9)
verantwoord, buiten de beleggingen. Uit het volgende overzicht blijkt de aansluiting
tussen de jaarrekening enerzijds en het beleggingsbeleid anderzijds.
(x 1 miljoen euro) Jaarrekening Beleggingsbeleid
Aandelen
Belegd vermogen 1) Totaal Vastrentendewaarden
Vastgoedbeleggingen
Alternatieve
beleggingen
Vastrentende waarden 24.058 23.158 – – 900
Aandelen 8.111 – 8.099 12 –
Vastgoedbeleggingen 4.421 24 – 4.397 –
Alternatieve beleggingen 4.200 - 48 31 11 4.206
Derivaten 1.937 1.937 – – –
Vorderingen 2) 159 150 1 7 1
Verplichtingen 2) - 2.148 - 2.033 – – - 115
Liquide middelen 145 204 4 21 - 84
Totaal 40.883 23.392 8.135 4.448 4.908
Portefeuillesamenstelling ultimo 2011 57,2% 19,9% 10,9% 12,0%
Portefeuillesamenstelling ultimo 2010 53,0% 22,6% 11,4% 13,0%
1 Inclusief de netto positie inzake onderpand van voornamelijk OTC derivaten.
2 Vorderingen respectievelijk verplichtingen uit hoofde van beleggingen. De verplichtingen zijn inclusief negatieve posities uit hoofde van
derivatencontracten ad € 236 miljoen.

96 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
(7) Vorderingen uit hoofde van beleggingen
Onder de post Vorderingen uit hoofde van beleggingen zijn per 31 december
opgenomen:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Vorderingen inzake Credit Support Annexen 104 127
Kortlopende vorderingen 55 71
Totaal 159 198
(8) Overige vorderingen en overlopende activa
Onder de post Overige vorderingen en overlopende activa zijn per 31 december
begrepen:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Langlopende vorderingen 13 14
Te vorderen premiebijdragen op werkgevers 39 45
Overige overlopende activa 20 63
Totaal 72 122
Langlopende vorderingen
Per 31 december bestaan de Langlopende vorderingen uit:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Annuïtaire vordering afkoop herverzekering 7 8
Achtergestelde lening aan deelneming Mn Services N.V. 6 6
Totaal 13 14
De oorspronkelijke looptijd van de annuïtaire vordering is 23 jaar en de resterende
looptijd 7 jaar. De annuïteit is bepaald op basis van een rekenrente van 4%.
De achtergestelde lening aan de deelneming Mn Services N.V. heeft een looptijd tot en
met 1 december 2020, zodat de resterende looptijd 9 jaar bedraagt. mn is over
vervroegde aflossingen boeterente verschuldigd.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 97
Te vorderen premiebijdragen op werkgevers
De samenstelling per 31 december is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Te vorderen van werkgevers 56 58
Af: Voorziening voor oninbare vorderingen - 17 - 13
Bedrag van de vorderingen nà aftrek van de
voorziening
39 45
Het verloop van de voorziening voor oninbare vorderingen is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Voorziening 1 januari 13 12
Mutatie vanwege oninbaarheid - 8 - 1
Mutatie via resultaat 12 2
Voorziening 31 december 17 13
De te vorderen premies en de toevoeging aan de voorziening voor oninbare
premievorderingen zijn exclusief de heffingen waarvan de werkgever de
verplichtstelling betwist ad € 68 miljoen (2010: € 67 miljoen).
Overige overlopende activa
Per 31 december bestaan de Overige overlopende activa uit:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Nog te ontvangen inzake winstdeling anw 13 7
Nog te ontvangen inzake waardeoverdrachten 3 25
Nog te verrekenen premieontvangsten met Mn Services 2 30
Diverse vorderingen en overlopende activa 2 1
Totaal 20 63
Ten aanzien van de ANW-herverzekering bestaat het te ontvangen bedrag ultimo
2011 uit de voorlopige afrekening voor de winstdeling over het vierde kwartaal 2011
(ad € 2 miljoen). Het bedrag van het vorig boekjaar bestaat uit de afrekening voor de
winstdeling over de jaren 2004-2010 (ad € 30 miljoen), welke in 2011 is ontvangen.

98 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
(9) Liquide middelen
De liquide middelen ad € 145 miljoen betreffen posities in rekening-courant bij
bancaire instellingen. De schulden in rekening-courant aan bancaire instellingen zijn
verantwoord onder de verplichtingen uit hoofde van beleggingen.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 99
Passiva
(10) Algemene reserve
Het verloop van de Algemene reserve is als volgt:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Beginstand - 1.242 9
Saldo van baten en lasten - 4.068 - 1.251
Totaal - 5.310 - 1.242
Op basis van de Pensioenwet is het minimaal vereiste vermogen voor pmt 4,3% van
de voorziening pensioenverplichtingen, zijnde € 1.975 miljoen ultimo 2011.
Het vereiste vermogen inclusief solvabiliteitsbuffer is in principe gebaseerd op
het dnb standaard risicomodel uitgaande van de werkelijke asset mix van de
beleggingen. Indien de uitkomst van het dnb standaard risicomodel uitgaande van de
strategische asset mix van de beleggingen tot een hogere uitkomst leidt, dan wordt
deze vanuit prudentieel oogpunt als solvabiliteitsbuffer gehanteerd. Ultimo 2011 en
2010 is dat het geval, zodat het vereiste vermogen ultimo 2011 en 2010 is gebaseerd
op de strategische asset mix.
Ultimo 2011 bedraagt het vereiste vermogen inclusief solvabiliteitsbuffer (afgerond)
22,1% van de voorziening pensioenverplichtingen, zijnde € 10.226 miljoen (2010:
22,5%). De algemene reserve ultimo 2011 bedraagt € 5.310 miljoen negatief, zodat het
aanwezige vermogen lager is dan het vereiste vermogen. Daardoor is er zowel sprake
van een dekkingstekort als een reservetekort.
Bij een reservetekort is er te weinig eigen vermogen om toekomstige tegenvallers op te
vangen. Op 31 maart 2009 heeft pmt een herstelplan bij de toezichthouder ingediend,
welke in juli 2009 is goedgekeurd. Het toeslagbeleid en het premiebeleid worden
ingezet om het herstel te realiseren. In de situatie van dekkingstekort verleent het
pensioenfonds in principe geen toeslagen. In geval van reservetekort zal de premie
jaarlijks stijgen met 1% van de loonsom tot het maximum van 18% (zoals vastgesteld
in het beleidskader). Wegens de invoering van de FVP-vervangende regeling is de
premie over de loonsom met 0,1 procentpunt verhoogd tot 18,1%. Met de recente
verhoging wordt de maximale premie binnen het beleidskader in 2012 bereikt.
Het bestuur volgt de ontwikkeling van de dekkingsgraad nauwlettend en beraadt zich
op aanvullende maatregelen indien tussentijds blijkt dat de financiële ontwikkeling
zodanig is dat het vereiste herstel niet tijdig meer kan worden gerealiseerd.
Op grond van het Evaluatie Herstelplan per einde 2011 heeft het bestuur
geconcludeerd dat de ontwikkeling achter loopt op het beoogde herstelplan.
Daartoe heeft het bestuur een besluit genomen dat tijdig herstel beoogt.

100 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Het bestuur heeft bij de ingediende Evaluatie Herstelplan op 10 februari 2012 bij dnb
de volgende maatregelen opgenomen dan wel aangekondigd:
• Het bestuur van pmt heeft een voorgenomen kortingsbesluit genomen om de
ingegane en opgebouwde pensioenen van (ex)-deelnemers te verlagen met
maximaal 7% per 1 april 2013, als de dekkingsgraad eind 2012 nog steeds te laag
is;
• De overgangsregelingen die vervroegd met pensioen gaan mogelijk maken,
worden dan ook met 7% verminderd;
• De CAO-partijen hebben afgesproken dat werkgevers maximaal 0,65% van het
salaris extra gaan meebetalen als de kortingen worden doorgevoerd.
De financiële positie ultimo 2012 is uiteindelijk bepalend of de voorgenomen korting
daadwerkelijk moet worden doorgevoerd. In de evaluatie over 2012 kan pmt aantonen
dat een voorgenomen korting per 1 april 2013 niet of slechts gedeeltelijk geëffectueerd
dient te worden, of dat aanvullende korting noodzakelijk is.
De verwachting is dat pmt, door deze voorgenomen maatregelen ultimo 2013 aan de
minimaal vereiste dekkingsgraad voldoet. De indexatiestaffel is specifiek voor het
Evaluatie Herstelplan verlaagd, zodat pmt ultimo 2023 (einde lange termijn
herstelperiode) uit reservetekort is.
(11) Voorziening pensioenverplichtingen
De voorziening pensioenverplichtingen is in 2011 toegenomen met € 7.400 miljoen
(2010: toegenomen met € 5.760 miljoen). De samenstelling en de ontwikkeling van de
voorziening is als volgt nader toe te lichten.
Voorziening pensioenverplichtingen per groep van deelnemers
De voorziening pensioenverplichtingen kan als volgt worden gespecificeerd naar
groep van deelnemers:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Werknemers 21.047 17.326
Arbeidsongeschikten 428 365
Pensioenbeleggen – 39
Actieve deelnemers 21.475 17.730
Pensioengerechtigden 16.252 14.224
Slapers 8.497 6.870
Totaal 46.224 38.824
Per 31 december 2011 is de voorziening pensioenverplichtingen berekend uitgaande
van de door dnb gepubliceerde rentetermijnstructuur. De daarvan afgeleide
marktrente ultimo 2011 bedraagt 2,75% (2010: 3,44%).

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 101
Tot en met 2010 was de voorziening pensioenverplichtingen inclusief het product
pensioenbeleggen. Dit product werd tot 31 december 2011 voor risico van de deelnemers
gevoerd. Ultimo 2011 is het resterende pensioenbeleggingssaldo omgezet in
pensioenverplichtingen voor risico van het fonds, zodat het obligo inzake Pensioenbeleggen
ultimo 2011 nihil is (2010: € 39 miljoen). De voor pensioenbeleggen
aangehouden saldi zijn per einde 2011 volledig omgezet in aanspraken.
De daaruitvolgende voorziening is ultimo 2011 opgenomen onder de categorie
‘Werknemers’.
Ontwikkeling van de voorziening pensioenverplichtingen
De Ontwikkeling van de voorziening pensioenverplichtingen in het verslagjaar kan
als volgt worden gespecificeerd:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Stand 1 januari 38.824 33.064
Pensioenopbouw 1.442 1.218
Toeslagen – 2
Toekenning overgangsregelingen 420 440
Rentetoevoeging 502 432
Onttrekking voor uitkeringen - 1.313 - 1.265
Wijziging marktrente 6.526 3.558
Schattingswijziging – 1.462
Wijziging uit hoofde van waardeoverdrachten - 2 26
Overige mutaties - 175 - 113
Mutatie van de voorziening 7.400 5.760
Voorziening 31 december 46.224 38.824
De toeslagen betreffen correcties op voorgaande jaren. Zie de toelichting op de
mutatie voorziening pensioenverplichtingen (20).
De toekenning van de overgangsregelingen vervroegd ouderdomspensioen aan
deelnemers die hier in 2011 gebruik van hebben gemaakt (in totaal: € 420 miljoen),
wordt volledig gefinancierd uit de premie die voor dit doel is geheven.
De schattingswijziging betreft het effect van de wijziging van de waarderings grondslagen
van de voorziening pensioenverplichtingen voor wat betreft de overlevingskansen.
Zie ook de toelichting op de mutatie voorziening pensioen verplichtingen
(20).
De overige mutaties ad € 175 miljoen negatief betreffen onder andere het resultaat
op pensionering ad € 74 miljoen negatief, een vrijval inzake excassokosten
ad € 55 miljoen negatief en een vrijval van de reserveringen inzake onderhanden

102 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
waarde overdrachten van € 27 miljoen negatief. De overige effecten bedragen
per saldo € 19 miljoen negatief.
(12) Pensioenvermogen
Om de dekkingsgraad van het vermogen van pmt ten opzichte van de lange termijn
verplichtingen te bepalen, is op de balans het pensioenvermogen zichtbaar
gepresenteerd. Het betreft het totale vermogen van pmt dat bestaat uit het belegd
vermogen en het saldo van de overige vorderingen en overige schulden op de balans.
Dit pensioenvermogen komt overeen met de voorziening voor pensioenverplichtingen
en de algemene reserve.
Ultimo 2011 bedraagt het pensioenvermogen € 40.914 miljoen (2010: € 37.582 miljoen).
Op basis van het pensioenvermogen en de voorziening pensioenverplichtingen kan
de dekkings graad als volgt worden berekend:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Pensioenvermogen 40.914 37.582
Voorziening pensioenverplichtingen 46.224 38.824
Dekkingsgraad 88,5% 96,8%
Door uitzonderlijke marktomstandigheden en gebrekkige liquiditeit in het lange eind
van de interbancaire swapmarkt bestaat er volgens dnb onzekerheid omtrent juiste
prijsvorming op de interbancaire swapmarkt. Als gevolg hiervan heeft dnb – in lijn
met artikel 126 van de Pensioenwet – besloten de rts (rentetermijnstructuur) per
ultimo 2011 vast te stellen als een gemiddelde van de rts van alle handelsdagen in de
periode 1 oktober tot en met 31 december 2011. De pensioenverplichtingen van pmt
per 31 december 2011 zijn berekend op basis van deze door dnb gepubliceerde rts.
(13) Verplichtingen uit hoofde van beleggingen
Onder de post Verplichtingen uit hoofde van beleggingen zijn per 31 december
opgenomen:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Verplichtingen inzake Credit Support Annexen 1.680 528
Verplichtingen inzake derivaten 236 184
Bancaire instellingen 136 118
Kortlopende schulden 96 19
Totaal 2.148 849

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 103
(14) Overige schulden en overlopende passiva
Onder de post Overige schulden en overlopende passiva zijn per 31 december
opgenomen:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Verschuldigde loonheffing 29 31
Af te rekenen uit hoofde van herverzekering 3 26
Af te rekenen met mn 3 1
Nog toe te kennen rechten inzake waardeoverdrachten 2 1
Handelscrediteuren – 2
Te betalen aan externe vermogensbeheerders – 2
Diverse schulden en overlopende passiva 4 2
Totaal 41 65

104 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Toelichting op de staat van baten en lasten
Baten
(15) Premiebijdragen
De totale Premiebijdragen in 2011 zijn € 2.071 miljoen (2010: € 1.935 miljoen).
Deze baten bestaan uit:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Pensioenpremies 2.049 1.910
Premie anw pensioen 21 22
Stortingen vrijwillige inkoop 1 2
Inleg pensioenbeleggen – 1
Totaal 2.071 1.935
Voor de vaststelling van de verschuldigde pensioenpremie voor deelnemers aan
het fonds gelden twee premiepercentages, afhankelijk van de hoogte van het
pensioengevend salaris. In 2011 is over het pensioengevend jaarsalaris tot het
grensbedrag van € 75.486 (2010: € 75.486) minus de franchise ad € 15.295
(2010: € 15.295) 30,3% premie geheven (2010: 28,6%). Voor het deel van het
pensioengevende jaarsalaris boven het grensbedrag van € 75.486 was dat 21,3 procent
(2010: 18,7%).
Premies die zijn gefactureerd aan werkgevers die de verplichte aansluiting bij pmt
betwisten, zijn niet opgenomen in de post Premiebijdragen.
Als premiebijdragen zijn tevens verantwoord de geaccepteerde stortingen
van werkgevers in het kader van vrijwillige inkoop pensioenen ad € 1 miljoen
(2010: € 2 miljoen). Vanaf 1 juli 2010 is het niet meer mogelijk om in te leggen in
het product Pensioenbeleggen.
Kostendekkende premie
pmt hanteert in haar beleid een gedempte premie, dat wil zeggen dat voor de
bepaling van de kostendekkende premie wordt uitgegaan van een gemiddeld voor de
komende jaren verwachte marktrente. Deze rente is voor 2011 gesteld op 4,0% voor de
reguliere pensioenaanspraken en voor de kosten van de overgangsregelingen. Voor
de bepaling van de kostendekkende premie voor 2012 is de gedempte rentevoet
vastgesteld op 3,75%.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 105
De kostendekkende premie kan achteraf als volgt worden becijferd:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
op basis van de marktrente op basis van de marktrente
feitelijke gedempte feitelijke gedempte
Totale lasten pensioenopbouw 1.829 1.602 1.623 1.442
Kostenopslag 34 34 33 33
Solvabiliteitsopslag 411 361 346 307
Totaal 2.274 1.997 2.002 1.782
De premie op basis van de feitelijke marktrente is bepaald op basis van de grondslagen
en de rentetermijnstructuur primo 2011. De gedempte kostendekkende premie
gaat uit van de grondslagen primo 2011 met een rekenrente van 4% voor de reguliere
pensioenaanspraken en voor de toegekende overgangsregelingen.
In de totale lasten pensioenopbouw zijn opgenomen de jaarinkoop, kosten overgangs
regelingen en de risicopremies. De solvabiliteitsopslag zorgt ervoor dat door
de inkoop van nieuwe aanspraken de dekkingsgraad niet verwatert, maar op het
benodigde peil blijft. Deze solvabiliteitsopslag hangt af van het vereiste vermogen en
deze bedraagt voor pmt primo 2011 22,5%.
De post premiebaten 2011 inzake pensioenpremie voor deelnemers ad € 2.049 miljoen
(2010: € 1.910 miljoen) is hoger dan de kostendekkende premie 2011 op basis van de
gedempte marktrente ad € 1.997 miljoen (2010: € 1.782 miljoen).

106 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
(16) Beleggingsopbrengsten
De beleggingsopbrengsten bestaan uit:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Beleggingsresultaat risico pensioenfonds 2.648 3.853
Beleggingsresultaat risico deelnemers - 1 1
Totaal 2.647 3.854
Beleggingsresultaat risico pensioenfonds
De beleggingsopbrengsten (op de fondsportefeuille) kunnen als volgt worden
gespecificeerd:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Beleggingscategorie
Direct
resultaat
Indirect
resultaat
Kosten
Totaal
resultaat
Direct
resultaat
Indirect
resultaat
Kosten
Totaal
resultaat
Vastrentende
waarden
942 831 - 27 1.746 799 614 - 27 1.386
Aandelen 149 - 719 - 18 - 588 124 1.616 - 25 1.715
Direct vastgoedbeleggingen
Indirect
vastgoedbeleggingen
107 105 - 11 201 109 166 - 7 268
45 - 90 – - 45 55 187 - 1 241
Alternatieve
beleggingen
– 282 - 9 273 – 703 - 6 697
Derivaten 146 915 – 1.061 114 - 568 – - 454
Totaal 1.389 1.324 - 65 2.648 1.201 2.718 - 66 3.853
pmt past een portefeuillebrede valuta-afdekking van de Amerikaanse dollar toe.
De bijbehorende resultaten en het resultaat op andere valuta-afdekkingen en andere
derivaten zijn verantwoord onder de categorie ‘Derivaten’. Dit geldt voor alle
derivaten (ook als de positie negatief is).
Onder de beleggingskosten zijn begrepen de kosten waarvoor facturen zijn
ontvangen. Kosten die vermogensbeheerders direct ten laste van beleggingsfonds
hebben gebracht zijn niet als kosten verantwoord. Zie hoofdstuk 7 van het
bestuursverslag voor een nadere toelichting op de uitvoeringskosten van
vermogensbeheer.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 107
Relatie jaarrekening en beleggingsbeleid
In de jaarrekening zijn de beleggingen gerubriceerd naar de aard van de financiële
instrumenten. De beleggingsresultaten worden op overeenkomstige manier
verantwoord. In de kerncijfers en het bestuursverslag worden de beleggingscategorieën
en de resultaten daarop gepresenteerd conform de wijze waarop het
(strategisch) beleggingsbeleid wordt vormgegeven. Uit het volgende overzicht blijkt
de aansluiting tussen de jaarrekening enerzijds en het beleggingsbeleid anderzijds.
(x 1 miljoen euro) Jaarrekening Beleggingsbeleid
Totaal
Aandelen
Vastrentendewaarden
Vastgoedbeleggingen
Alternatieve
beleggingen
Vastrentende waarden 1.746 1.746 – – –
Aandelen - 588 – - 588 – –
Direct vastgoedbeleggingen 201 – – 201 –
Indirect vastgoedbeleggingen - 45 – – - 45 –
Alternatieve beleggingen 273 – – – 273
Derivaten 1.061 984 – – 77
Totaal 2.648 2.730 - 588 156 350
Rendement 2011 6,9% 15,5% -5,9% 2,7% 1,1%
Rendement 2010 11,6% 9,6% 20,3% 10,1% 8,0%
Beleggingsresultaat risico deelnemers
Het koersresultaat voor risico van deelnemers betreft volledig het vrijwillige product
Pensioenbeleggen. Het negatieve resultaat van € 1 miljoen (2010: € 1 miljoen positief)
betreft de resultaten die zijn behaald op het aandelenfonds (-8,2% rendement) en het
obligatiefonds (4,3%) waarin tot 31 december werd belegd voor deelnemers die
sparen via de individuele leeftijdsafhankelijke mix van aandelen en obligaties. Het
per deelnemer daadwerkelijk gerealiseerde rendement was hierbij afhankelijk van de
leeftijdsafhankelijke mix waarin wordt belegd. Vanaf 31 december 2011 is het
vrijwillige product Pensioenbeleggen volledig beëindigd. De beleggingen voor risico
van de deelnemers per 31 december 2011 zijn omgezet in beleggingen voor risico van
het pensioenfonds.
(17) Inkomende waardeoverdrachten
De afhandeling van nieuwe waardeoverdrachten is afhankelijk van de hoogte van de
dekkingsgraad. Vanaf 1 november 2008 liet de dekkingsgraad van pmt in principe
geen afhandeling van waardeoverdrachten toe. Echter, in 2011 heeft pmt gedurende
een beperkte periode wel nieuwe waardeoverdrachten in behandeling kunnen
nemen. Er is € 20 miljoen aan inkomende waardeoverdrachten gerealiseerd ten
gunste van boekjaar 2011. Daarnaast was er eind 2010 € 22 miljoen verantwoord aan
onderhanden zijnde getekende offertes die voor 1 november 2008 zijn aangevraagd.

108 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Deze zijn in 2011 niet afgerekend en per einde 2011 niet als te vorderen waardeoverdrachten
verantwoord. Dit heeft een negatief effect op de post inkomende waardeoverdrachten
in 2011, zodat deze per saldo uitkomt op € 2 miljoen negatief
(2010: € 20 miljoen).
(18) Overige baten
De post Overige baten bestaat uit:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Claims herverzekering ANW pensioen 9 8
Opgelegde boete 9 4
Winstdeling herverzekering ANW pensioen 7 11
Interest 5 6
Totaal 30 29
De claims en de winstdeling herverzekering ANW pensioen van € 9 respectievelijk
€ 7 miljoen bestaan uit de voorlopige eindafrekening over het jaar 2011.
De opgelegde boete betreft de boetebedragen die pmt conform het incassobeleid
oplegt aan de werkgevers die de premienota niet tijdig voldoen.
Onder de interest is verantwoord de rente inzake inkomende waardeoverdrachten en
de rente die is ontvangen van werkgevers in verband met de premieheffing.
Lasten
(19) Uitkeringen
De post Uitkeringen is als volgt opgebouwd:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Ouderdomspensioen 642 570
Vervroegd ouderdomspensioen 439 422
Partnerpensioen 169 161
Vroegpensioen 15 67
Wezenpensioen 3 3
anw Pensioen 11 11
Subtotaal uitkeringen 1.279 1.234
Afkoopsommen 25 18
Totaal 1.304 1.252

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 109
(20) Mutatie voorziening pensioenverplichtingen
In 2011 is de voorziening pensioenverplichtingen met € 7.400 miljoen toegenomen
(2010: € 5.760 miljoen toegenomen). De grootste invloed op de mutatie van de
voorziening betreft de wijziging van de marktrente. Het gaat hierbij om de
omrekening van de rentetermijnstructuur primo verslagjaar naar de rente termijnstructuur
ultimo verslagjaar. Ten aanzien van 2011 betreft het de omrekening van een
benaderde rekenrente van 3,44% naar 2,75% ad € 6.526 miljoen (last). In 2010 was dat
de omrekening van 3,86% naar 3,44% ad € 3.558 miljoen (last).
De voorziening wordt ultimo jaar in principe verhoogd met de toeslagen die primo het
volgende verslagjaar zijn toegekend. De toeslagen worden toegepast indien en voor
zover de middelen van het fonds dit naar het oordeel van het bestuur toelaten.
Jaarlijks neemt het bestuur hieromtrent een besluit. Gezien de financiële positie van
pmt zijn de pensioenen van enerzijds actieven en anderzijds slapers en pensioengerechtigden
ultimo 2011 niet verhoogd met de looninflatie respectievelijk de
prijsinflatie.
De mutatie van de voorziening pensioenverplichtingen is inclusief het negatieve
effect van € 11 miljoen vanwege het omzetten van de saldi uit Pensioenbeleggen in
pensioenaanspraken per einde 2011. Dit effect wordt veroorzaakt door de opvoer in
de voorziening pensioenverplichtingen (categorie werknemers) op basis van de
benaderde marktrente van 2,75%, terwijl bij de saldi uit Pensioenbeleggen
werd uitgegaan van een rentevoet van 4%.
(21) Uitgaande waardeoverdrachten
Ondanks de lage dekkingsgraden bij pensioenfondsen zijn er in 2011 gedurende
een beperkte periode wel nieuwe aanvragen tot uitgaande waardeoverdrachten
afgehandeld. Dit heeft in boekjaar 2011 tot een gerealiseerde last van € 23 miljoen
geleid (2010: € 1 miljoen).
(22) Pensioenuitvoeringskosten
De kosten van de pensioenuitvoering ad € 55 miljoen (2010: € 51 miljoen) zijn
exclusief de beleggingskosten. De beleggingskosten worden direct ten laste gebracht
van het beleggingsresultaat (16). De uitvoering van het vermogensbeheer en de
pensioenregeling is net als voorgaande jaren uitbesteed.

110 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
De post Pensioenuitvoeringskosten is als volgt te splitsen (in duizenden euro’s ten
behoeve van benodigde specificatie):
(x 1 duizend euro) 2011 2010
Uitvoering pensioenregeling 47.531 43.621
Personeelskosten 2.838 2.418
Bezoldiging bestuurders 261 228
Accountantskosten 101 98
Kosten actuaris 37 53
Overige kosten 4.282 4.799
Totaal 55.050 51.217
De accountantskosten ad € 101.000 (2010: € 98.000) zijn als volgt te splitsen naar
soort:
(x 1 duizend euro) 2011 2010
Onderzoek van de jaarrekening 101 98
Andere controleposten – –
Adviesdiensten op fiscaal terrein – –
Andere niet-controle diensten – –
Totaal 101 98
Het fonds heeft ultimo 2011 een eigen bezetting van 28 werknemers (2010: 27).
(23) Overige lasten
Onder de Overige lasten zijn opgenomen:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Herverzekeringspremie anw pensioen 19 23
Mutatie van de voorziening voor oninbare vorderingen 12 1
Overige 1 1
Totaal 32 25
De herverzekeringspremie ANW pensioen in 2011 is € 4 miljoen lager dan in 2010.
Het betreft voor € 3 miljoen een lager afgesproken vergoeding voor de administratievoering.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 111
Actuariële analyse
De actuariële resultaten over het verslagjaar kunnen als volgt worden gespecificeerd:
(x 1 miljoen euro) 2011 2010
Premies ten behoeve van pensioenopbouw 2.050 1.912
Pensioenopbouw - 1.442 - 1.218
Toekenning overgangsregelingen - 420 - 440
Resultaat op premie 188 254
Beleggingsopbrengsten 2.652 3.860
Rentetoevoeging - 502 - 432
Resultaat op beleggingen 2.150 3.428
Resultaat op toeslagen – - 2
Resultaat op sterfte en gezinssamenstelling 36 - 6
Resultaat op arbeidsongeschiktheid - 16 9
Resultaat op kosten 1 3
Werkelijke uitkeringen - 1.304 - 1.252
Onttrekking voor uitkeringen 1.313 1.265
Resultaat op uitkeringen 9 13
Resultaat op waardeoverdrachten - 1 - 10
Wijziging marktrente - 6.526 - 3.558
Schattingswijziging – - 1.462
Overige resultaten 91 80
Saldo van baten en lasten - 4.068 - 1.251
pmt heeft per 1 januari 2011 geen toeslagen verleend.

112 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Niet in de balans opgenomen vorderingen
pmt heeft een krediet faciliteit van 12,5 miljoen euro verstrekt aan de deelneming
Mn Services N.V.
De kredietfaciliteit heeft een looptijd tot en met 31 december 2020. Er zijn geen
beperkingen gesteld aan opnamen en aflossingen door Mn Services N.V.
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
Ultimo 2011 bedroegen de niet in de balans opgenomen beleggingsverplichtingen
inzake alternatieve beleggingen € 860 miljoen (2010: € 1.002 miljoen).
Deze verplichtingen zijn maximale bedragen die op basis van afgesloten contracten
kunnen worden gevraagd te storten. De uiteindelijk hieruit voortvloeiende
beleggingen zijn onzeker voor wat betreft werkelijke omvang en moment van
opvragen. Voor 2012 geldt dat ten aanzien van de normportefeuille rekening is
gehouden met de verwachte opvragingen in 2011. Daarnaast staan ultimo 2011 voor
€ 401 miljoen aan toekomstige verplichtingen uit in verband met vastgoedbeleggingen
(2010: € 634 miljoen).
Ultimo 2011 heeft pmt bij ING Bank N.V. een kredietfaciliteit van € 60 miljoen.
Hiervan wordt ultimo 2011 geen gebruik gemaakt.
De rechtspersoon maakt deel uit van een fiscale eenheid voor de omzetbelasting en is
daarom hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschuld van de fiscale eenheid als
geheel.
Rijswijk, 22 mei 2012
Het bestuur
J. Berghuis, voorzitter namens de werknemers
K.B. van Popta, voorzitter namens de werkgevers

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 113
Overige gegevens
Gebeurtenissen na balansdatum
Op 10 februari 2012 heeft het bestuur in de ingediende Evaluatie Herstelplan aan dnb
een drietal maatregelen opgenomen dan wel aangekondigd, ten aanzien van het
herstel van de financiële positie. Deze zijn toegelicht bij post (10) Algemene reserve
en in het Bestuursverslag.
Rijswijk, 22 mei 2012
Het bestuur
J. Berghuis, voorzitter namens de werknemers
K.B. van Popta, voorzitter namens de werkgevers

114 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Accountantsverklaring
Verklaring betreffende de jaarrekening
Wij hebben de jaarrekening 2011 van Stichting Pensioenfonds Metaal en Techniek te
Rijswijk gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2011
en de staat van baten en lasten over 2011 met de toelichting, waarin zijn opgenomen
een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en
andere toelichtingen.
Verantwoordelijkheid van het bestuur
Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening
die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede
voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2
van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), met inachtneming van het
bepaalde in artikel 146 Pensioenwet. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een
zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de
jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg
van fraude of fouten.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis
van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met
Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij
voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle
zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen
dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.
Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie
over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde
werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming,
met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een
afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.
Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne
beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en
voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controle werkzaamheden
die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben
echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de
interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de
geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de
redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede
een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en
geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 115
Oordeel betreffende de jaarrekening
Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en
samenstelling van het vermogen van Stichting Pensioenfonds Metaal en Techniek
per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9
Boek 2 BW, met inachtneming van het bepaalde in het artikel 146 Pensioenwet.
Paragraaf ter benadrukking van aangelegenheden
Wij vestigen de aandacht op pagina 15 van het bestuursverslag en pagina 99 van
de jaarrekening alsmede pagina 113 van de overige gegevens, waarin het bestuur
meldt besloten te hebben dat tenzij de dekkingsgraad op 31 december 2012
voldoende zal zijn verbeterd per 1 april 2013 zal worden overgegaan tot het korten
van de opgebouwde aanspraken en rechten. Deze situatie doet geen afbreuk aan
ons oordeel.
Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet
gestelde eisen
Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen
zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor
zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en
of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd.
Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen,
verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.
Den Haag, 22 mei 2012
Ernst & Young Accountants LLP
w.g. drs. J. Niewold RA

116 | Balans per 31 december | Staat van baten en lasten | Kasstroomoverzicht | Algemene toelichting | Risicoparagraaf |
Toelichting op de balans per 31 december 2011 | Toelichting op de staat van baten en lasten | Actuariële analyse |
Niet in de balans opgenomen verplichtingen | Overige gegevens | Accountants verklaring | Actuariële verklaring
Actuariële verklaring
Opdracht
Door Pensioenfonds Metaal en Techniek te Den Haag is aan Mercer Certificering B.V.
de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de
Pensioenwet over het boekjaar 2011.
Gegevens
De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand
gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds.
Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie
heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de
jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn ‘Samenwerking tussen accountant
en actuaris ter zake van de controle van verantwoordingen van verzekeringsinstellingen’
heeft de accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over zijn
bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid en de volledigheid van de
administratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn
oordeelsvorming van belang zijn.
Werkzaamheden
Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126
tot en met 140 van de Pensioenwet.
Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht:
− heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal
vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld,
en
− heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds.
Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid
wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten.
Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds
de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in
aanmerking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds.
De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming
met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en
vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.

Jaarverslag 2011 | Jaarrekening | 117
Oordeel
De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningsregels
en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen
van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk minimaal vereist
eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de
verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een dekkingstekort.
Op basis van het door het pensioenfonds uitgevoerde evaluatie van het herstelplan
constateer ik, dat naar verwachting het dekkingstekort niet tijdig zal worden
opgeheven. Het pensioenfonds heeft daarom het voorgenomen besluit genomen om
de pensioenrechten en pensioenaanspraken per 1 april 2013 te zullen korten.
Deze korting is niet in aanmerking genomen bij de vaststelling van de technische
voorzieningen.
Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan
aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet met uitzondering van de
artikelen 131, 132 en 133 waaraan niet wordt voldaan vanwege een dekkingstekort.
De vermogenspositie van Pensioenfonds Metaal en Techniek is naar mijn mening
slecht, vanwege een dekkingstekort.
Amstelveen, 22 mei 2012
Drs. W. Brugman AAG
verbonden aan Mercer Certificering B.V.

118 |

Profiel

120 | Klanten | Organisatie van pmt | Bestuur en functionarissen per 31 december 2011 | Werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur |
Werknemersvertegenwoordigers in het bestuur | Begrippenlijst
Klanten
De klanten van Pensioenfonds Metaal en Techniek zijn de werkgevers en werknemers
die vallen onder de verplichtstellingsbeschikking.
De werkgeversleden worden benoemd door de Federatie Werkgeversorganisaties
Techniek (FWT), waar verschillende werkgeversorganisaties uit de Metaal en
Techniek bij zijn aangesloten. Bedrijven die onderdeel uitmaken van één van de
volgende organisaties zijn verplicht aangesloten bij pmt:
• de Nederlandse vereniging van ondernemers in het carrosseriebedrijf (FOCWA)
• UNETO-VNI
• de Nederlandse vereniging van ondernemingen op het gebied van de
koudetechniek en luchtbehandeling NVKL
• de Vereniging Edelmetaalindustrie
• de Vereniging Goud- en Zilversmeden
• de Nederlandse Vereniging van Ondernemers in het Thermisch Isolatiebedrijf
(VIB)
• de Koninklijke Metaalunie, Nederlandse organisatie van ondernemers in het
midden- en kleinbedrijf in de metaal
• de Nederlandse vereniging van Modelmakerijen
• Vereniging van ondernemingen in de Galvano-technische industrie NGO-SBG
• de Nederlandse Vereniging van Ondernemers in het Graveerbedrijf
• de BOVAG
• Nederlandse Vereniging van Bergingsspecialisten
• Vereniging van Rolluiken-, Markiezen- en Zonweringbedrijven (RoMaZo)
• de Vereniging van werkgevers in de diamantindustrie
• Stichting Scheepsbenodigdhedenhandelaren, zeilmakers en scheepstuigers
• Nederlandse vereniging van Orthopedisten en bandagisten Orthobanda
De werknemers worden vertegenwoordigd door de volgende vakorganisaties:
• FNV Bondgenoten
• CNV Vakmensen
• De Unie, vakbond voor industrie en dienstverlening
De Vakraad Metaal en Techniek is de overkoepelende organisatie van werkgevers en
werknemers voor alle branches in de sector. Binnen de Vakraad wordt periodiek het
CAO-overleg gevoerd.

Jaarverslag 2011 | Profiel | 121
Organisatie van pmt
Pensioenfonds Metaal en Techniek heeft een bestuur, een deelnemersraad, een
verantwoordingsorgaan, een visitatiecommissie en een bestuursbureau. Het bestuur
bestaat uit tien leden, met een gelijk aantal vertegenwoordigers van werkgevers en
werknemers. Dit bestuur is verantwoordelijk voor beleidsbepaling en dagelijks
toezicht. Uit en door het bestuur zijn drie commissies gevormd: de commissie
beleggingen (CBL), de commissie pensioenen (CPS) en de commissie financiën er
risico’s (CFR). Per 1 januari 2012 is deze laatste commissie opgericht ter vervanging
van de commissie uitbesteding (CUB).
De deelnemers van pmt hebben een eigen stem in de vorm van een adviesorgaan: de
deelnemersraad. Deze raad telt veertien afgevaardigden, naar evenredigheid verdeeld
over actieve deelnemers en pensioengerechtigden. In 2010 is de huidige deelnemersraad
geïnstalleerd die tot en met 31 december 2012 zitting zal hebben. Het jaar 2012
staat in het teken van verkiezingen bij de voordragende organisaties voor de samenstelling
van de deelnemersraad per 2013. Het bestuur benoemt uiteindelijk de leden
van de deelnemersraad.
Het verantwoordingsorgaan geeft een oordeel over het handelen van het bestuur,
over het door het bestuur gevoerde beleid en over beleidskeuzes voor de toekomst.
Het verantwoordingsorgaan telt twaalf afgevaardigden, die de werkgevers, de
deelnemers en de gepensioneerden vertegenwoordigen. In 2009 is het verantwoorings
orgaan geïnstalleerd (toen nog bestaande uit 21 afgevaardigden). Vanaf 1 januari
2010 bestaat de samenstelling uit 12 afgevaardigden.
Het intern toezicht van pmt berust bij de visitatiecommissie. De visitatiecommissie
heeft tot taak het functioneren van het fonds kritisch te bezien en te beoordelen of
het bestuur zijn taak op de juiste wijze heeft vervuld. pmt heeft sinds 2008 een
permanente visitatiecommissie, die bestaat uit drie onafhankelijke personen.
In 2011 heeft het bestuur een nieuwe visitatiecommissie benoemd.
Het bestuur wordt ondersteund door een bestuursbureau, dat bestaat uit
deskundigen op de gebieden vermogensbeheer, risicomanagement, pensioenbeleid,
actuariaat, financiën en communicatie. Aan het bestuursbureau zijn tevens
werkgevers- en werknemerspensioenconsulenten verbonden. De leiding van het
bestuursbureau ligt bij de directeur van het pensioenfonds, die tevens optreedt als
dagelijkse representant van het bestuur.
De uitvoering van de pensioenregeling en het vermogensbeheer zijn volledig
uitbesteed aan mn. Hoewel de uitvoering van de pensioenregeling en het
vermogensbeheer is uitbesteed, blijft het bestuur eindverantwoordelijk.

122 | Klanten | Organisatie van pmt | Bestuur en functionarissen per 31 december 2011 | Werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur |
Werknemersvertegenwoordigers in het bestuur | Begrippenlijst
Bestuur en functionarissen per 31 december 2011
Bestuur
1) In 2011 is de heer Kortbeek
benoemd als bestuurslid
zonder stemrecht. Op deze
manier heeft BOVAG, die geen
deel meer uitmaakt van FWT,
in 2011 toch zitting in het
bestuur. Per 1 januari 2012 is
de heer Kortbeek benoemd als
bestuurslid met stemrecht, als
opvolger van de heer Naborn.
2) Per 1 januari 2012 is de heer
Swart opgevolgd door de
heer Hulsegge in het bestuur,
namens CNV Vakmensen.
3) De heer Swart heeft per
1 januari 2012 zitting in de
CBL als externe deskundige.
4) De vacature in de CBL is per
1 januari 2012 ingevuld door
de heer Suarez Menendez,
als externe deskundige.
5) De heer Keijer heeft zitting
in de CPS als externe
deskundige.
6) De heer Naborn heeft
per 1 januari 2012 geen
zitting meer in de CPS en
is opgevolgd door de heer
Van Rhijn.
7) Per 1 januari 2012 is de heer
Swart opgevolgd in de CPS
door de heer Hulsegge.
8) De Commissie Uitbesteding is
per 1 januari 2012 omgevormd
tot de Commissie Financiën
en Risico’s.
9) Per 1 januari 2012 is de
heer Naborn opgevolgd
door de heer Van Luunen
als vice-voorzitter namens
de werkgevers. De heer
Naborn heeft per deze datum
zitting in de CFR als externe
deskundige.
10) Per 1 januari 2012 heeft de
heer Van Rhijn geen zitting
meer in de CFR en is er een
vacature aan werkgeverskant
ontstaan die later in 2012
ingevuld wordt.
11) De heer Swart heeft per
1 januari 2012 geen zitting
meer in de CFR en is
opgevolgd door de heer
Hulsegge, die per die datum
tevens voorzitter van de
CFR is.
12) De openstaande vacature
aan werknemerskant is
per 1 januari 2012 ingevuld
door mevrouw Van Stigt, als
externe deskundige.
Leden van werkgeverszijde
F.S. von Balluseck
Federatie Werkgeversorganisaties Techniek
K.B. van Popta
Federatie Werkgeversorganisaties Techniek
voorzitter namens werkgevers
H.J. Van Luunen
Federatie Werkgeversorganisaties Techniek
J. Naborn Federatie Werkgeversorganisaties Techniek
A.Th. van Rhijn
Federatie Werkgeversorganisaties Techniek
M. Kortbeek 1) Federatie Werkgeversorganisaties Techniek
Leden van werknemerszijde
J. Berghuis FNV Bondgenoten
voorzitter namens werknemers
E.H.W. Bosman
FNV Bondgenoten
J.P.M. Brocken
FNV Bondgenoten
I. Slikkerveer De Unie, vakbond voor industrie en dienstverlening
P. Swart 2) CNV Vakmensen
Commissie Beleggingen
F.S. von Balluseck
E.H.W. Bosman
M. Kortbeek
K.B. van Popta
P. Swart 3)
Vacature 4)
Commissie Pensioenen
E.H.W. Bosman
H.J. Keijer 5)
H.J. van Luunen
J. Naborn 6)
I. Slikkerveer
P. Swart 7)
voorzitter namens werkgevers
vice-voorzitter namens werknemers
vice-voorzitter namens werknemers
voorzitter namens werkgevers
Commissie Uitbesteding 8)
J. Naborn vice-voorzitter namens werkgevers 9)
H.J. van Luunen
A.Th. van Rhijn 10)
I. Slikkerveer
P. Swart voorzitter namens werknemers 11)
Vacature 12)

Jaarverslag 2011 | Profiel | 123
Deelnemersraad
P.D. Amels (vice-voorzitter) CNV Vakmensen
W.A. Beijer
FNV Bondgenoten
W. Beljaars FNV Bondgenoten
H.F. van de Graaf (voorzitter) FNV Bondgenoten
C. de Kleine FNV Bondgenoten
G. Leebeek FNV Bondgenoten
P. de Jong ( secretaris) De Unie
C. van Rijswijk (plv. secretaris) CNV Vakmensen
H.T.J. Seegers
FNV Bondgenoten
J.P.T. Stappers
FNV Bondgenoten
W.H. Tubben
CNV Vakmensen
H.J. de Waal
CSO
H.C. Wienesen
FNV Bondgenoten
A. Zantingh FNV Bondgenoten
Verantwoordingsorgaan
W. Beljaars FNV Bondgenoten
H.F. van de Graaf (voorzitter) FNV Bondgenoten
J.P.T. Stappers
FNV Bondgenoten
W.H. Tubben
CNV Vakmensen
R. Dries Focwa
P. de Jong (plv. secretaris) De Unie
E. Dons (secretaris) UNETO-VNI
P. Tolsma (plv. voorzitter) Koninklijke Metaalunie
H.J. de Waal
CSO
C. van Rijswijk CNV Vakmensen
A. Zantingh FNV Bondgenoten
J. van den Bos VIB
Visitatiecommissie
J.P.W. Klopper (voorzitter)
A. van der Veen
G. Verheij
Directie
A.H.M. Wouters
Uitvoerende organisatie
mn
Accountant
J. Niewold, Ernst & Young
Certificerend actuaris
W. Brugman, Mercer Certificering B.V.

124 | Klanten | Organisatie van pmt | Bestuur en functionarissen per 31 december 2011 | Werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur |
Werknemersvertegenwoordigers in het bestuur | Begrippenlijst
Werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur
F.S. von Balluseck
leeftijd 70 | in bestuur sinds 2010 | beroep Gepensioneerd | nevenfunctie(s) relevant
voor bestuursfunctie Vice voorzitter Raad van Toezicht Stichting Amaris – Lid bestuur,
Stichting Ledencertificaten Rabobank
M. Kortbeek
leeftijd 60 | in bestuur sinds 2011 | beroep Voorzitter Kamer van Koophandel
Midden-Nederland | nevenfunctie(s) relevant voor bestuursfunctie Voorzitter van de
Raad van Commissarissen van PGA Nederland nv – Voorzitter Stichting Het Utrechts
Landschap – Lid van de Raad van Commissarissen van Aannemingsbedrijf Jurriëns
– Lid van de Raad van Commissarissen van Innovam (kennis- en opleidingscentrum
voor de mobiliteits branche) – Voorzitter Platform Utrecht Bereikbaar – Lid van de
Raad van Toezicht van De Utrechtse Spelen – Bestuurslid Taskforce Innovatie Regio
Utrecht
H.J. van Luunen
leeftijd 63 | in bestuur sinds 2002 | beroep Secretaris Federatie Werkgeversorganisaties
Techniek (FWT) |
nevenfunctie(s) relevant voor bestuursfunctie Werkgeversvoorzitter van de Vakraad
Metaal en Techniek – Eerste onderhandelaar cao-Metaal en Techniek – Bestuurslid
van de diverse sociale fondsen binnen de Metaal en Techniek
J. Naborn
leeftijd 73 | in bestuur sinds 1995 | beroep Lid dagelijks bestuur van de Stichting
Jong Ondernemen | nevenfunctie(s) relevant voor bestuursfunctie Bestuurslid CINI
(Stichting Commissie Isolatie Nederlandse Industrie)
K.B. van Popta
leeftijd 59 | in bestuur sinds 2011 | beroep Pensioenfondsbestuurder: Werkgeversvoorzitter
Pensioenfonds voor de Detailhandel – Werkgeversvoorzitter pmt –
Werkgeversvoorzitter Vereniging van bedrijfstak pensioenfondsen VB, bestuurslid
Pensioenfederatie – Werkgeversbestuurslid Bpf Schilders – Adviseur strategische
vraagstukken directie VNO-NCW-MKB-Nederland – Vice-president UEAPME –
Co-president International Small Business Conference - Bestuurslid van de
Europese Pensioenfederatie EFRP, Vice-voorzitter van de Occupational Pensions
Stakeholdergroup EIOPA | nevenfunctie(s) relevant voor bestuursfunctie Lid van
budgetcomité van UEAPME – Lid van het Europese Pensioenforum (namens
UEAPME) – Lid van Commissie Parameters (Don) – Lid Pensioencommissie SER
– Lid van de Werkgroep pensioenen van de STAR
A.Th. van Rhijn
leeftijd 53 | in bestuur sinds 2011 | beroep Director Human Resources & Social
Relations GDF Suez Energy Europe

Jaarverslag 2011 | Profiel | 125
Werknemersvertegenwoordigers in het bestuur
J. Berghuis
leeftijd 60 | in bestuur sinds 2002 | beroep Landelijk Bestuurder FNV Bondgenoten
voor Metaal en Techniek en Metalektro | nevenfunctie(s) relevant voor bestuursfunctie
Werknemersvoorzitter Vakraad Metaal en Techniek – Bestuurslid pensioenfonds
Metalektro (PME), Bestuurslid Stichting Raad van Overleg voor de Metalektro
(ROM) – Bestuurslid Kenteq – Bestuurslid Europese Metaal Bond (EMB) –
Bestuurslid Internationale Metaal Bond (IMB)
E.H.W. Bosman actuaris
leeftijd 45 | in bestuur sinds 2006 | beroep Directeur Pensum B.V., certificerend
en adviserend actuaris | nevenfunctie(s) relevant voor bestuursfunctie Voorzitter
Bedrijfstakpensioenfonds van de Textielgroothandel en Aanverwante artikelen –
plaatsvervangend voorzitter Bedrijfstakpensioenfonds voor het Kappersbedrijf/
voorzitter beleggingscommissie – voorzitter Stichting Vervroeg Uittreden
Kappersbedrijf – bestuurslid TKP PPI – bestuurslid Stichting Pensioenfonds van
de Grolsche Bierbrouwerij – bestuurslid Stichting Pensioenfonds C1000 –
docent Actuarieel Instituut – adviseur politieke partij
J.P.M. Brocken
leeftijd 53 | in bestuur sinds 2006 | beroep Landelijk Bestuurder FNV Bondgenoten
voor Metaal en Techniek en Metalektro | nevenfunctie(s) relevant voor bestuursfunctie
Bestuurslid Vakraad Metaal en Techniek – Werknemersvoorzitter Raad van
Overleg in de Metalektro (ROM) – Bestuurslid Pensioenfonds Metalektro (PME) –
Bestuurslid Europese Metaal Bond (EMB)
I. Slikkerveer
leeftijd 48 | in bestuur sinds 2008 | beroep Stafmedewerker Pensioenen - De Unie |
nevenfunctie(s) relevant voor bestuursfunctie Bestuurslid in een 9-tal pensioenfondsen,
waaronder Pensioenfonds Nederlandse Groothandel – Algemeen
Pensioenfonds KLM
P. Swart
leeftijd 63 | in bestuur sinds 1990 | beroep Vakbondsbestuurder CNV Vakmensen |
nevenfunctie(s) relevant voor bestuursfunctie Bestuurslid Pensioenfonds Metalektro
(PME) – Pensioenfonds Beroepsvervoer over de Weg

126 | Klanten | Organisatie van pmt | Bestuur en functionarissen per 31 december 2011 | Werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur |
Werknemersvertegenwoordigers in het bestuur | Begrippenlijst
Begrippenlijst
Asset & Liability Management (ALM)
Het op elkaar afstemmen van de beleggingen, de verplichtingen en het premie- en
toeslagbeleid. Een ALM-studie wordt gebruikt om het meerjarig financieel beleid te
optimaliseren uitgaande van verschillende economische scenario’s.
ANW Pensioen
Vrijwillige overlijdensverzekering (keuze uit drie vaste pensioenbedragen), onderdeel
van de pensioenregeling Metaal en Techniek.
Asset mix
Samenstelling van de beleggingsportefeuille; bijvoorbeeld aandelen, obligaties en
onroerend goed.
Benchmark
Een objectieve meetlat waarmee het beleggingsresultaat wordt vergeleken.
Commodities
Beleggingscategorie gericht op grondstoffen zoals graan, metalen en voedsel.
CSO
Koepel van Ouderenorganisaties.
Dekkingsgraad
De dekkingsgraad is de verhouding tussen het vermogen (= beleggingen) en de
pensioenverplichtingen. Een dekkingsgraad van 100% wil zeggen dat het fonds
precies aan zijn pensioenverplichtingen van dat moment kan voldoen.
De Nederlandsche Bank (dnb)
dnb verzorgt het onafhankelijk (prudentieel) toezicht op pensioenfondsen.
Grensbedrag
Een op gehele euro’s naar boven afgerond bedrag dat jaarlijks door het Bestuur wordt
vastgesteld. Indien het pensioengevend salaris hoger is dan het grensbedrag geldt
een ander premiepercentage. Daarnaast bepaalt het grensbedrag de maximale
waarde waarvoor overgangsregelingen worden toegekend.
Franchise
Een op gehele euro’s naar boven afgerond bedrag dat jaarlijks wordt vastgesteld.
Pensioenopbouw vindt plaats over het loon bóven de franchise.
Financieel Toetsingskader (FTK)
Het financieel toetsingskader is onderdeel van de Pensioenwet en stelt voorschriften
aan premiehoogte en de omvang van de aan te houden reserves.

Jaarverslag 2011 | Profiel | 127
Hedge Funds
Beleggingscategorie waarbij gebruik wordt gemaakt van een brede selectie van
beleggingsstrategieën en -instrumenten om onder alle (markt-)omstandigheden een
positief rendement te halen.
Internal Rate of Return (IRR)
De Internal Rate of Return, ofwel interne rentevoet, is een risicovrije aan de markt
ontleende ‘rentevoet’ voor de pensioenverplichtingen, die rekening houdt met de
verschillende aanvangsmomenten en verwachte looptijden van de uitkeringen.
ISEA 3402
Assurance-rapporten betreffende interne beheersingsmaatregelen bij een serviceorganisatie
is een standaard van de International Federation of Accountants (IFAC).
De ISAE 3402 verklaring beschrijft voor een serviceorganisatie in welke mate het
interne beheersingsproces adequaat is vormgegeven (type I) en functioneert (type II).
Deze verklaring is de vervanger van de SAS 70 verklaring.
Loonindex
Het peil van de lonen op 1 januari van enig jaar ten opzichte van 1 januari van het
daaraan voorafgaande jaar. Deze index wordt gebaseerd op de voor de Metaal en
Techniek geldende loonontwikkeling volgens de cao.
Partnerpensioen
Levenslange uitkering aan een nabestaande partner, vanaf het overlijden van de
deelnemer.
Pensioenbeleggen
Vrijwillig onderdeel van de pensioenregeling Metaal en Techniek. Met Pensioenbeleggen
kon worden gespaard voor extra of eerder ingaand pensioen. Dit is in 2010
afgeschaft voor nieuwe deelnemers. Eind 2011 zijn de beleggingssaldo’s omgezet in
pensioenaanspraken.
Pensioengrondslag
Pensioengevend jaarsalaris minus franchise.
Pensioeninkoop
Vrijwillig onderdeel van de pensioenregeling Metaal en Techniek. Met Pensioeninkoop
kan geld worden ingelegd voor extra pensioen. Het extra pensioen kan
eventueel gebruikt worden om eerder met pensioen te gaan.
Pensioenrichtdatum
De eerste dag van de maand waarin de (gewezen) deelnemer of gepensioneerde
65 jaar wordt.
Pensioeningangsdatum
De eerste dag van de maand waarop een pensioenuitkering aan een (gewezen)
deelnemer van het Fonds ingaat.

128 | Klanten | Organisatie van pmt | Bestuur en functionarissen per 31 december 2011 | Werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur |
Werknemersvertegenwoordigers in het bestuur | Begrippenlijst
Pension Fund Governance (PFG)
Pension Fund Governance ofwel goed pensioenfondsbestuur. PFG stelt pensioenfondsen
eisen op het gebied van transparantie, verantwoording, intern toezicht
en zeggenschap.
Prijsindex
Het peil van de prijzen op 1 juli van enig jaar ten opzichte van 1 juli van het daaraan
voorafgaande jaar, blijkens de CBS-opgave van de consumenten prijsindex voor alle
huishoudens (afgeleid).
Private Equity
Beleggingscategorie waarbij wordt geïnvesteerd in aandelen van niet-beursgenoteerde
bedrijven.
Principles for Responsible Investment (PRI)
Deze Principes richten zich op Environmental, Social en Corporate Governance (ESG)
factoren. Het gaat om globale richtlijnen (best-pratices), die ingevuld worden met
verschillende maatregelen.
Service Level Agreement (SLA)
In een Service Level Agreement worden afspraken gemaakt over het niveau van de
dienstverlening.
Z-score
Een maatstaf voor de mate waarin het werkelijk rendement van een pensioenfonds
afwijkt van het rendement van de door het bestuur vastgestelde normportefeuille.
Een positieve z-score geeft aan dat het rendement hoger was dan dat van de normporfefeuille.
De performance-toets betreft de cumulatieve Z-score over de laatste
vijf jaar.

Contact
Pensioenfonds Metaal en Techniek
Treubstraat 1B
2288 eg Rijswijk
Telefoon (070) 319 84 61
Fax (070) 319 84 70
E-mail info@bpmt.nl
Internet www.bpmt.nl
Ontwerp
Proforma | visual identity, Rotterdam
(Joop Ridder, Paul Scholte)
Fotografie
Chris Pennarts, Montfoort
Gidn Hendriksen, Den Haag
Realisatie
Bestuursbureau Pensioenfonds Metaal en Techniek
Tekst
Bestuursbureau Pensioenfonds Metaal en Techniek en Backscratch, Amsterdam
Druk
Schefferdrukkerij, Dordrecht
Oplage
1.500
© 2012