Jaarverslag 2011 - Pensioenfonds Metaal en Techniek
Jaarverslag 2011 - Pensioenfonds Metaal en Techniek
Jaarverslag 2011 - Pensioenfonds Metaal en Techniek
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong>
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong>
2 |
Inhoud<br />
Voorwoord 4<br />
Kerncijfers 7<br />
Bestuursverslag 11<br />
1. Algem<strong>en</strong>e Ontwikkeling<strong>en</strong> 12<br />
2. P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid 15<br />
3. Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt 18<br />
4. Financieel overzicht 23<br />
5. Vermog<strong>en</strong>sbeheer 26<br />
6 Integraal risicomanagem<strong>en</strong>t 42<br />
7. Uitbesteding 48<br />
8. Communicatie 50<br />
9. P<strong>en</strong>sion Fund Governance 51<br />
10. Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur 59<br />
Inhoud<br />
Jaarrek<strong>en</strong>ing 63<br />
Balans per 31 december <strong>2011</strong> 64<br />
Staat van Bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> Last<strong>en</strong> 65<br />
Kasstroomoverzicht 66<br />
Algem<strong>en</strong>e toelichting 67<br />
Risicoparagraaf 75<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> 88<br />
Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> 104<br />
Actuariële analyse 111<br />
Overige gegev<strong>en</strong>s 113<br />
Accountantsverklaring 114<br />
Actuariële verklaring 116<br />
Profiel 119<br />
Klant<strong>en</strong> 120;<br />
Organisatie van pmt 121;<br />
Bestuur <strong>en</strong> functionariss<strong>en</strong> per 31 december <strong>2011</strong> 122;<br />
Werkgeversverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur 124;<br />
Werknemersverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur 125;<br />
Begripp<strong>en</strong>lijst 126
4 | Voorwoord<br />
Voorwoord<br />
Begin <strong>2011</strong> tek<strong>en</strong>de zich voor pmt e<strong>en</strong> krachtig herstel van de financiële positie af.<br />
Terugkijk<strong>en</strong>d op het jaar moet<strong>en</strong> we helaas vaststell<strong>en</strong>, dat het herstel ruw is<br />
verstoord door e<strong>en</strong> verdieping van de financiële crisis.<br />
Ondanks alle inspanning<strong>en</strong> in Europees verband lijkt e<strong>en</strong> oplossing van de<br />
schuld<strong>en</strong>crisis in <strong>2011</strong> niet dichterbij te zijn gekom<strong>en</strong>. Verder verlies van vertrouw<strong>en</strong><br />
in de Europese financiële markt<strong>en</strong> door beleggers <strong>en</strong> afwaardering<strong>en</strong> van<br />
verschill<strong>en</strong>de land<strong>en</strong> door internationale ratingbureaus zorgd<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> nog verder<br />
dal<strong>en</strong>de r<strong>en</strong>te. Juist deze lage r<strong>en</strong>te br<strong>en</strong>gt het gehele p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>stelsel in Nederland,<br />
pmt niet uitgezonderd, in grote problem<strong>en</strong>.<br />
De verstoring van de marktr<strong>en</strong>te was zelfs voor de toezichthouder aanleiding tot e<strong>en</strong><br />
hoogst ongebruikelijke stap: het middel<strong>en</strong> van de rek<strong>en</strong>r<strong>en</strong>te over e<strong>en</strong> periode van<br />
3 maand<strong>en</strong> voor het bepal<strong>en</strong> van de stand van 31 december <strong>2011</strong>, in plaats van het<br />
hanter<strong>en</strong> van de dagstand. De maatregel br<strong>en</strong>gt <strong>en</strong>ige verlichting, maar is ge<strong>en</strong><br />
werkelijke oplossing voor de huidige problem<strong>en</strong>.<br />
Ondanks de turbul<strong>en</strong>te tijd<strong>en</strong> heeft pmt e<strong>en</strong> beleggingsr<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t van 7% behaald.<br />
Maar door de sterk dal<strong>en</strong>de r<strong>en</strong>te steg<strong>en</strong> de verplichting<strong>en</strong> van pmt nog harder dan<br />
het vermog<strong>en</strong> to<strong>en</strong>am.<br />
pmt eindigde, ondanks de verzacht<strong>en</strong>de maatregel van DNB, het jaar met e<strong>en</strong><br />
dekkingsgraad van 88,5%. Dat was veel te laag t<strong>en</strong> opzichte van het herstelpad uit<br />
het herstelplan van het fonds. Het nem<strong>en</strong> van extra maatregel<strong>en</strong> waaronder het<br />
aankondig<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verlaging van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> opgebouwde<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>recht<strong>en</strong> is dan ook onafw<strong>en</strong>dbaar, hoewel pmt e<strong>en</strong> dergelijke pijnlijke<br />
maatregel altijd heeft will<strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong>.<br />
In <strong>2011</strong> is ook het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>akkoord door sociale partners verder uitonderhandeld.<br />
To<strong>en</strong>em<strong>en</strong>d verzet vanuit verschill<strong>en</strong>de vakorganisaties zorgde ervoor dat de politiek<br />
<strong>en</strong>kele versoepeling<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de ophoging van de AOW-leeftijd doorvoerde.<br />
In het najaar van <strong>2011</strong> leidde dit in politiek D<strong>en</strong> Haag tot e<strong>en</strong> akkoord. Dit heeft tot<br />
grote spanning<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de vakbeweging geleid. Minister Kamp gaf na de totstandkoming<br />
van het akkoord diverse werkgroep<strong>en</strong> opdracht om het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>-akkoord<br />
verder uit te werk<strong>en</strong> <strong>en</strong> in 2012 met adviez<strong>en</strong> te kom<strong>en</strong> hoe het akkoord omgezet kan<br />
word<strong>en</strong> in wet- <strong>en</strong> regelgeving.<br />
De maatschappelijke belangstelling voor p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> is de laatste jar<strong>en</strong> groei<strong>en</strong>de.<br />
In <strong>2011</strong> was dat niet anders. pmt heeft ervoor gekoz<strong>en</strong> om zich meer in het publieke<br />
debat te m<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Enerzijds om nuancering te gev<strong>en</strong> aan de soms e<strong>en</strong>zijdige<br />
berichtgeving, anderzijds om transparant te zijn over de wijze waarop pmt met de<br />
uitdaging<strong>en</strong> van deze tijd omgaat <strong>en</strong> op welke wijze pmt reageert op de huidige<br />
economische situatie.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Voorwoord | 5<br />
pmt is in omvang het derde p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds van Nederland <strong>en</strong> het grootste p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<br />
in de marktsector. pmt verteg<strong>en</strong>woordigt e<strong>en</strong> bedrijfstak die zeer divers is.<br />
Zo vind<strong>en</strong> er bijvoorbeeld loodgieters, automonteurs <strong>en</strong> metaalbewerkers onderdak.<br />
Maar ook installateurs, isolatiebedrijv<strong>en</strong>, schadeherstelbedrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> goud- <strong>en</strong><br />
zilversmed<strong>en</strong>. De bedrijfstak <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> k<strong>en</strong>merkt zich vooral als midd<strong>en</strong>- <strong>en</strong><br />
kleinbedrijf. En e<strong>en</strong> bedrijfstak waarin m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> vaak op jonge leeftijd zijn begonn<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> lange loopbaan hebb<strong>en</strong>. De rugg<strong>en</strong>graat van onze bedrijfstak wordt gevormd<br />
door bedrijv<strong>en</strong> die minder dan 20 personeelsled<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. Vaak zijn het innovatieve<br />
bedrijv<strong>en</strong> die zich goed wet<strong>en</strong> aan te pass<strong>en</strong> aan voortdur<strong>en</strong>d wissel<strong>en</strong>de marktomstandighed<strong>en</strong>,<br />
maar waar de economische situatie zijn spor<strong>en</strong> nalaat <strong>en</strong> de<br />
winstgev<strong>en</strong>dheid niet tot de hoogste van Nederland behoort.<br />
Dat alles vraagt om e<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling die recht doet aan bedrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> werknemers<br />
die hard werk<strong>en</strong>, onmisbaar zijn voor de BV Nederland, maar die financieel ge<strong>en</strong><br />
grote speelruimte hebb<strong>en</strong>.<br />
In dat licht bezi<strong>en</strong> staat pmt voor de uitdaging om de problem<strong>en</strong> als gevolg van de<br />
financiële crisis op te loss<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> politiek klimaat, waarin nog ge<strong>en</strong> zekerheid is<br />
over de nieuwe kaders waarin de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling<strong>en</strong> zich moet<strong>en</strong> ontwikkel<strong>en</strong>.<br />
De beperkte financiële speelruimte van het fonds <strong>en</strong> de bedrijv<strong>en</strong> is daarbij e<strong>en</strong><br />
extra complicer<strong>en</strong>de factor.<br />
Het jaar <strong>2011</strong> werd afgeslot<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> wrange nasmaak. Niet eerder bevond pmt<br />
zich in e<strong>en</strong> situatie waarin het fonds voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> korting<strong>en</strong> moet aankondig<strong>en</strong>.<br />
De economische ontwikkeling<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> op dit mom<strong>en</strong>t nog ge<strong>en</strong> uitzicht op<br />
verbetering waardoor het herstel van pmt uitblijft. Sociale partners zull<strong>en</strong> in 2012<br />
het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>akkoord verder uitwerk<strong>en</strong>. Het bestuur b<strong>en</strong>adrukt het belang dat de<br />
contour<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> nieuwe toekomstbest<strong>en</strong>dige p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling voor pmt in 2012<br />
zichtbaar word<strong>en</strong>.<br />
Rijswijk, 22 mei 2012<br />
Het bestuur<br />
J. Berghuis, voorzitter nam<strong>en</strong>s de werknemers<br />
K.B. van Popta, voorzitter nam<strong>en</strong>s de werkgevers
6 |
Kerncijfers
8 | Werkgevers <strong>en</strong> deelnemers | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> <strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> | Premies | Uitkering<strong>en</strong> | Andere resultat<strong>en</strong> | Belegging<strong>en</strong><br />
Werkgevers <strong>en</strong> deelnemers<br />
(aantall<strong>en</strong>) <strong>2011</strong> 2010 2009 2008 2007<br />
Aangeslot<strong>en</strong> werkgevers<br />
34.079 33.938 34.420 34.516 33.735<br />
met personeel<br />
Deelnemers<br />
Actieve deelnemers 404.388 400.689 410.842 424.940 417.772<br />
Slapers 658.158 655.369 642.259 617.322 606.568<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gerechtigd<strong>en</strong><br />
Ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 113.088 103.158 96.592 90.471 84.738<br />
Vervroegd ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 14.776 16.160 12.888 8.735 5.032<br />
Vroegp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 600 1.291 5.053 8.987 12.617<br />
Partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 50.973 49.789 48.579 47.467 48.531<br />
Wez<strong>en</strong>p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 2.006 1.978 1.994 2.031 1.996<br />
Totaal p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gerechtigd<strong>en</strong> 181.443 172.376 165.106 157.691 152.914<br />
Totaal deelnemers 1.243.989 1.228.434 1.218.207 1.199.953 1.177.254<br />
Deelnemers met anw-uitkering 1) 1.006 940 871 824 747<br />
Afkop<strong>en</strong> 2) 14.133 10.421 10.759 13.668 10.455<br />
Actieve deelnemers<br />
Gemiddeld salaris (* 1 euro) 32.320 33.694 32.555 31.213 32.039<br />
Gemiddelde leeftijd (in jar<strong>en</strong>) 40,4 40,4 39,9 39,6 39,4<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> <strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong><br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010 2009 2008 2007<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong><br />
Actieve deelnemers 21.475 17.730 14.842 16.036 10.812<br />
Slapers 8.497 6.870 5.537 5.340 3.651<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gerechtigd<strong>en</strong> 16.252 14.224 12.685 11.776 10.177<br />
Totaal p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> (a) 46.224 38.824 33.064 33.152 24.640<br />
Marktr<strong>en</strong>te verplichting<strong>en</strong> 2,75% 3,44% 3,86% 3,51% 4,85%<br />
Algem<strong>en</strong>e reserve (b) - 5.310 - 1.242 9 - 5.064 10.057<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> (c = a+b) 40.914 37.582 33.073 28.088 34.697<br />
Dekkingsgraad (d = c/a) 88,5% 96,8% 100,0% 84,7% 140,8%<br />
1) Deelnemers met partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
die tev<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> uitkering hebb<strong>en</strong><br />
op grond van hun vrijwillige deelname<br />
aan het herverzekerde product<br />
plus ‘ANW-gat’ zijnde Algem<strong>en</strong>e<br />
Nabestaandewet.<br />
2) De afkop<strong>en</strong> zijn inclusief AVP, ofwel<br />
afkoop voor p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>datum.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Kerncijfers | 9<br />
Premies<br />
<strong>2011</strong> 2010 2009 2008 2007<br />
Premieperc<strong>en</strong>tages<br />
Premie ouderdoms- <strong>en</strong><br />
partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 3) 30,3 28,6 27,3 25,2 26,0<br />
Premiebijdrag<strong>en</strong> (x 1 miljo<strong>en</strong> euro)<br />
Premie ouderdoms- <strong>en</strong><br />
partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
2.071 1.935 1.840 1.644 1.599<br />
Premie vroegp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> – – – – 2<br />
Premie-inkom<strong>en</strong> totaal 2.071 1.935 1.840 1.644 1.601<br />
Premievordering<strong>en</strong> (x 1 miljo<strong>en</strong> euro)<br />
Te vorder<strong>en</strong> premiebijdrag<strong>en</strong><br />
op werkgevers<br />
56 58 42 51 84<br />
Uitkering<strong>en</strong><br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010 2009 2008 2007<br />
Uitkering<strong>en</strong> ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 642 570 515 472 404<br />
Uitkering<strong>en</strong> vervroegd<br />
ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
439 422 315 200 146<br />
Uitkering<strong>en</strong> vroegp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 15 67 175 278 351<br />
Uitkering<strong>en</strong> partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 169 161 153 145 138<br />
Uitkering<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 3 3 3 3 3<br />
Uitkering<strong>en</strong> inzake anw 11 11 10 9 8<br />
Subtotaal uitkering<strong>en</strong> 1.279 1.234 1.171 1.107 1.050<br />
Afkop<strong>en</strong> 25 18 18 18 15<br />
Uitkering<strong>en</strong> totaal 1.304 1.252 1.189 1.125 1.065<br />
(x 1 euro)<br />
Gemiddelde uitkering<strong>en</strong> 4)<br />
Uitkering<strong>en</strong> ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 5.677 5.526 5.332 5.217 5.151<br />
Uitkering<strong>en</strong> vervroegd<br />
ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
29.710 26.114 24.444 22.896 22.533<br />
Uitkering<strong>en</strong> partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 3.310 3.227 3.153 3.061 2.844<br />
Uitkering<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 1.442 1.437 1.424 1.434 1.503<br />
Afkop<strong>en</strong> 1.751 1.738 1.660 1.330 1.435<br />
3) Dit premieperc<strong>en</strong>tage wordt gehev<strong>en</strong><br />
over het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gev<strong>en</strong>de<br />
jaarsalaris minus de franchise ad<br />
15.295 euro (2010: 15.295 euro).<br />
Hierbij geldt in <strong>2011</strong> e<strong>en</strong> ‘gr<strong>en</strong>sbedrag’<br />
van 75.486 euro (2010:<br />
75.486 euro). Over het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gev<strong>en</strong>d<br />
jaarsalaris bov<strong>en</strong> het<br />
gr<strong>en</strong>sbedrag wordt e<strong>en</strong> premie<br />
van 21,3% gehev<strong>en</strong>.<br />
4) Het gepres<strong>en</strong>teerde gemiddelde<br />
betreft de totale uitkeringslast<strong>en</strong><br />
t<strong>en</strong> opzichte van het ultimo aantal<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gerechtigd<strong>en</strong>.
10 | Werkgevers <strong>en</strong> deelnemers | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> <strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> | Premies | Uitkering<strong>en</strong> | Andere resultat<strong>en</strong> | Belegging<strong>en</strong><br />
Andere resultat<strong>en</strong><br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010 2009 2008 2007<br />
Opbr<strong>en</strong>gst belegging<strong>en</strong> 2.647 3.854 4.301 - 7.277 1.911<br />
Waardeoverdracht<strong>en</strong> inkom<strong>en</strong>d - 2 20 77 316 819<br />
Waardeoverdracht<strong>en</strong> uitgaand 23 1 2 118 99<br />
Kost<strong>en</strong> (inclusief beleggingskost<strong>en</strong>) 120 117 103 101 111<br />
Belegging<strong>en</strong><br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010 2009 2008 2007<br />
5, 6)<br />
Sam<strong>en</strong>stelling portefeuille ultimo<br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> 23.392 19.897 17.443 15.013 13.385<br />
Aandel<strong>en</strong> 8.135 8.468 7.464 5.234 11.919<br />
Vastgoedbelegging<strong>en</strong> 4.448 4.290 3.753 3.874 4.644<br />
Alternatieve belegging<strong>en</strong> 4.908 4.870 4.358 3.975 4.587<br />
Totaal belegd vermog<strong>en</strong> 40.883 37.525 33.018 28.096 34.535<br />
Sam<strong>en</strong>stelling portefeuille ultimo 5)<br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> 57,2% 53,0% 52,8% 53,4% 38,8%<br />
Aandel<strong>en</strong> 19,9% 22,6% 22,6% 18,6% 34,5%<br />
Vastgoedbelegging<strong>en</strong> 10,9% 11,4% 11,4% 13,8% 13,4%<br />
Alternatieve belegging<strong>en</strong> 12,0% 13,0% 13,2% 14,2% 13,3%<br />
Totaal belegd vermog<strong>en</strong> 100% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%<br />
5) In de kerncijfers <strong>en</strong> het bestuursverslag<br />
word<strong>en</strong> de beleggingscategorieën<br />
(vermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> resultaat)<br />
gepres<strong>en</strong>teerd conform de<br />
wijze waarop het (strategisch)<br />
beleggingsbeleid wordt vormgegev<strong>en</strong>.<br />
Dit betek<strong>en</strong>t dat derivat<strong>en</strong>,<br />
liquide middel<strong>en</strong> <strong>en</strong> valutaresultat<strong>en</strong><br />
(inclusief afdekking)<br />
word<strong>en</strong> toegerek<strong>en</strong>d aan de beleggingscategorie<br />
waarop het<br />
betrekking heeft. Hierdoor wijk<strong>en</strong><br />
het belegd vermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
beleggings opbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong> per categorie<br />
in de kerncijfers af van de<br />
jaarrek<strong>en</strong>ing. Op de balans <strong>en</strong> de<br />
staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> zijn de<br />
belegging<strong>en</strong> gepres<strong>en</strong>teerd naar<br />
de aard van de financiële instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> gevolg hiervan is ook<br />
dat e<strong>en</strong> deel van het belegd vermog<strong>en</strong><br />
op de balans onder overige<br />
activa <strong>en</strong> passiva is gerubriceerd<br />
(in plaats van de post belegging<strong>en</strong>).<br />
In de toelichting in<br />
de jaarrek<strong>en</strong>ing op de post<strong>en</strong> belegging<strong>en</strong><br />
(6) <strong>en</strong> beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong><br />
(16) is e<strong>en</strong> nadere specificatie<br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
6) Inclusief durationoverlay.<br />
Totaal r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t per categorie<br />
belegging<strong>en</strong> 6)<br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> 15,5% 6) 9,6% 6) 11,3% 6) -7,1% -0,3%<br />
Aandel<strong>en</strong> -5,9% 20,3% 39,3% -43,1% 8,7%<br />
Vastgoedbelegging<strong>en</strong> 2,7% 10,1% -2,0% -15,6% 6,3%<br />
Alternatieve belegging<strong>en</strong> 1,1% 8,0% 13,3% -26,6% 25,3%<br />
Splitsing r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t over totaal<br />
belegd vermog<strong>en</strong><br />
Direct r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t 3,6% 3,2% 3,6% 3,3% 3,2%<br />
Totaal r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t 6,9% 11,6% 15,1% -20,7% 5,9%<br />
Z-score<br />
Z-score per jaar 0,76 1,40 1,06 - 4,25 1,14<br />
Performance toets 1,33 1,47 1,56 1,31 3,09
Bestuursverslag
12 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
1. Algem<strong>en</strong>e Ontwikkeling<strong>en</strong><br />
Herstelplann<strong>en</strong> / dreig<strong>en</strong>de korting<br />
Sinds eind 2008 de kredietcrisis in volle hevigheid losbarstte, heeft de financiële<br />
positie van Nederlandse p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong>, <strong>en</strong> dus ook van pmt, gevoelige klapp<strong>en</strong><br />
geled<strong>en</strong>. Omdat de dekkingsgraad onder de gr<strong>en</strong>s van 105% zakte, maakte pmt in<br />
2009 e<strong>en</strong> herstelplan dat is goedgekeurd door De Nederlandsche Bank. In dit plan<br />
laat het fonds zi<strong>en</strong> hoe het in vijf jaar tijd weer terug d<strong>en</strong>kt te kom<strong>en</strong> op het minimaal<br />
vereiste eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>.<br />
Het herstel verliep aanvankelijk voorspoedig. Begin <strong>2011</strong> was de dekkingsgraad<br />
van pmt 101% <strong>en</strong> dat perc<strong>en</strong>tage liep zelfs nog iets verder op. Vanaf de zomer van <strong>2011</strong><br />
daalde de dekkingsgraad echter weer scherp. Door de to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de <strong>en</strong> lang aanhoud<strong>en</strong>de<br />
onrust in de eurozone daalde de marktr<strong>en</strong>te tot historisch lage waard<strong>en</strong>.<br />
Hierdoor sloot pmt het jaar <strong>2011</strong> af met e<strong>en</strong> dekkingsgraad van 88,5%. Dit is ruim<br />
onder het herstelpad, waarin staat dat de dekkingsgraad eind <strong>2011</strong> circa 96%<br />
moest zijn.<br />
Het bestuur van pmt is sinds september <strong>2011</strong> bezig met het verk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> van mogelijke<br />
noodzakelijke aanvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> om de financiële positie van het fonds te<br />
versterk<strong>en</strong>. Hierover is afstemming met de sociale partners nodig, omdat aanpassing<br />
van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling of extra financiële bijdrag<strong>en</strong> (mede) de verantwoordelijkheid<br />
zijn van CAO-partij<strong>en</strong>.<br />
Om ook de deelnemers van het fonds vroegtijdig te informer<strong>en</strong> over mogelijke<br />
aanvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong>, waaronder in het ergste geval e<strong>en</strong> verlaging van de<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong>, heeft het bestuur in oktober <strong>2011</strong> alle deelnemers e<strong>en</strong> brief gestuurd met<br />
daarin e<strong>en</strong> uitleg over de stand van zak<strong>en</strong>, de mogelijk te nem<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> het<br />
tijdpad dat hieraan gekoppeld is.<br />
Bij evaluatie van het herstelplan (situatie 31-12-<strong>2011</strong>) bleek dat pmt e<strong>en</strong> voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
kortingsmaatregel moest aankondig<strong>en</strong> van 7%. De deelnemers <strong>en</strong> gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong><br />
zijn hierover eind februari 2012 per brief geïnformeerd.<br />
Wanneer eind 2012 de dekkingsgraad nog steeds onder het herstelpad ligt, zull<strong>en</strong><br />
aanvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> of noodmaatregel<strong>en</strong> zoals e<strong>en</strong> verlaging van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitkering<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> opgebouwde recht<strong>en</strong>, onvermijdelijk zijn. Hierover zal op basis van<br />
de situatie per eind 2012 definitief beslot<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
dnb besluit marktr<strong>en</strong>te te middel<strong>en</strong><br />
De marktr<strong>en</strong>te die p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> voor het berek<strong>en</strong><strong>en</strong> van hun<br />
verplichting<strong>en</strong> was eind <strong>2011</strong> uitzonderlijk laag. Omdat er onzekerheid was<br />
over de juistheid van de prijsvorming op de interbancaire swapmarkt, heeft<br />
De Nederlandsche Bank (dnb) beslot<strong>en</strong> dat p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong> tijdelijk moet<strong>en</strong><br />
werk<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> driemaandse middeling van de r<strong>en</strong>te. Deze middeling beperkt<br />
de volatiliteit van de dekkingsgraad <strong>en</strong>igszins. Door de maatregel kwam de<br />
dekkingsgraad per 31 december <strong>2011</strong> iets hoger uit dan anders het geval zou zijn<br />
geweest.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 13<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>akkoord<br />
Nadat sociale partners in 2010 e<strong>en</strong> landelijk akkoord afslot<strong>en</strong> over de toekomst<br />
van de AOW <strong>en</strong> de aanvull<strong>en</strong>de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong>, bereikt<strong>en</strong> zij na ruim e<strong>en</strong> jaar verder<br />
onderhandel<strong>en</strong> in juni <strong>2011</strong> e<strong>en</strong> uitwerking van dit akkoord. Omdat ook deze<br />
uitwerking nog veel onduidelijkhed<strong>en</strong> bevat, is het voor pmt nog niet mogelijk<br />
geweest hier in <strong>2011</strong> al beleid voor te ontwikkel<strong>en</strong>.<br />
Cruciaal zijn de keuzes die nog gemaakt moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> over de te gebruik<strong>en</strong><br />
discontovoet <strong>en</strong> andere bepaling<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> nieuw Financieel Toetsingskader (FTK).<br />
In de uitwerking van het akkoord wordt als mogelijke variant e<strong>en</strong> discontovoet<br />
uitgewerkt waar het toekomstig verwachte fondsr<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t als uitgangspunt wordt<br />
g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, omdat dat e<strong>en</strong> stabieler beeld zou gev<strong>en</strong> van de verplichting<strong>en</strong> <strong>en</strong> het<br />
beleid van p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong> daarmee minder afhankelijk wordt van dagkoers<strong>en</strong>.<br />
Hierover is politiek <strong>en</strong> maatschappelijk veel discussie ontstaan, omdat bij sommige<br />
deelnemers aan dat debat de angst bestaat dat dit e<strong>en</strong> prikkel zou kunn<strong>en</strong> zijn om<br />
meer risicovol te belegg<strong>en</strong>, om zo met e<strong>en</strong> hogere discontovoet te kunn<strong>en</strong> rek<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
De verwachting is dat in 2012 hierover door de politiek meer duidelijkheid wordt<br />
gegev<strong>en</strong>.<br />
AOW vanaf verjaardag<br />
Vanaf 1 april 2012 wordt de AOW niet meer betaald vanaf het begin van de maand<br />
waarin iemand 65 wordt, maar pas vanaf de dag van de verjaardag. Dit betek<strong>en</strong>t<br />
dat iemands inkom<strong>en</strong> in de eerste maand van p<strong>en</strong>sionering (afhankelijk van de<br />
datum verjaardag) fors lager kan uitvall<strong>en</strong>. Met deze maatregel bespaart de overheid<br />
circa 60 miljo<strong>en</strong> euro op jaarbasis.<br />
Voor m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die nu nog gebruik mak<strong>en</strong> of gaan mak<strong>en</strong> van vervroegd p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
betek<strong>en</strong>t dit dat zij in de maand waarin zij 65 word<strong>en</strong>, minder inkomst<strong>en</strong> zull<strong>en</strong><br />
krijg<strong>en</strong>. Het is van belang dat pmt hierover aan betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> duidelijkheid biedt.<br />
Comp<strong>en</strong>ser<strong>en</strong> van deze versobering van de AOW door de overheid kan <strong>en</strong> wil het<br />
fonds echter niet do<strong>en</strong>.<br />
Uitvoeringskost<strong>en</strong> transparant<br />
In <strong>2011</strong> is door de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie e<strong>en</strong> rapport aangebod<strong>en</strong> aan de Tweede kamer<br />
over het transparant mak<strong>en</strong> van de kost<strong>en</strong> van p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoering <strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>sbeheer.<br />
pmt is voorstander van het zo transparant mogelijk mak<strong>en</strong> van de kost<strong>en</strong>.<br />
In dit jaarverslag is hierover e<strong>en</strong> apart hoofdstuk opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.
14 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Ontwikkeling<strong>en</strong> bedrijfstak <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong><br />
De bedrijfstak <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> heeft de afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> veel invloed ondervond<strong>en</strong><br />
van de financiële <strong>en</strong> economische crisis. Tot juli <strong>2011</strong> kond<strong>en</strong> bedrijv<strong>en</strong> nog gebruik<br />
mak<strong>en</strong> van deeltijd-WW. Het belang van deze regeling voor de metaalbranche is groot<br />
geweest: bijna de helft van de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die gebruik maakt<strong>en</strong> van deeltijd-WW was<br />
werkzaam in de <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong>. Tijd<strong>en</strong>s deeltijd-WW liep de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw <strong>en</strong><br />
dus ook de premiebetaling voor gedeeltelijk werkloz<strong>en</strong> gewoon door.<br />
Vanaf het derde kwartaal van <strong>2011</strong> zijn de economische prognoses voor de <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>Techniek</strong> pessimistisch. Met name bouwgerelateerde activiteit<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> af, door de<br />
verdere verzwakking van de woningmarkt. Deze ontwikkeling<strong>en</strong> vertaald<strong>en</strong> zich<br />
echter nog niet mete<strong>en</strong> in dal<strong>en</strong>de werkgeleg<strong>en</strong>heid. Hierop vooruitlop<strong>en</strong>d pleit<strong>en</strong><br />
sociale partners wel al voor herinvoering van de deeltijd-WW. In vergelijking met de<br />
eerdere crisis van 2008 is de verwachting dat veel kleinere bedrijv<strong>en</strong> nu kwetsbaarder<br />
zijn, omdat eerdere reserves inmiddels zijn opgebruikt. Overig<strong>en</strong>s zijn de prognoses<br />
voor export georiënteerde bedrijv<strong>en</strong> in de sector gunstiger.<br />
In april <strong>2011</strong> werd voor de werknemers in de <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> e<strong>en</strong> nieuwe cao<br />
afgeslot<strong>en</strong>. Naast e<strong>en</strong> loonsverhoging in termijn<strong>en</strong> bevat deze cao onder meer<br />
maatregel<strong>en</strong> om vaklied<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> aantrekkelijke <strong>en</strong> gezonde manier aan het werk<br />
te houd<strong>en</strong> tot het einde van hun loopbaan.<br />
Voor de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw is verder van belang dat is afgesprok<strong>en</strong> dat voor werknemers,<br />
die als gevolg van de crisis hun baan verliez<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> <strong>2011</strong> <strong>en</strong> 2013, overgangs<br />
recht<strong>en</strong> herlev<strong>en</strong> op het mom<strong>en</strong>t dat zij binn<strong>en</strong> 3 jaar opnieuw aan het<br />
werk gaan in de <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 15<br />
2. P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid<br />
Evaluatie herstelplan<br />
Het jaar <strong>2011</strong> werd afgeslot<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> dekkingsgraad van 88,5%. Ondanks de<br />
versoepeling van dnb inzake de te hanter<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>r<strong>en</strong>te, is dit ruim onder het<br />
herstelpad. In dit plan was voor eind <strong>2011</strong> e<strong>en</strong> dekkingsgraad voorzi<strong>en</strong> van 95,5%.<br />
Door het grote verschil tuss<strong>en</strong> de gerealiseerde dekkingsgraad <strong>en</strong> het geplande<br />
herstelpad is het aankondig<strong>en</strong> van extra maatregel<strong>en</strong> niet te vermijd<strong>en</strong>. In februari<br />
2012 heeft het bestuur aan dnb bek<strong>en</strong>d gemaakt welke aanvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong><br />
nodig zijn. Naast e<strong>en</strong> versobering van de overgangsregeling<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> extra bijdrage<br />
van werkgevers, is e<strong>en</strong> verlaging van 7% van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> aangekondigd.<br />
Deze voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verlaging wordt geëffectueerd wanneer eind 2012 onvoldo<strong>en</strong>de<br />
herstel is ingetred<strong>en</strong>. Alle deelnemers <strong>en</strong> werkgevers zijn hierover eind februari 2012<br />
persoonlijk bericht.<br />
Onderzoek dnb naar juistheid aansprak<strong>en</strong><br />
In de zomer van <strong>2011</strong> is dnb gestart met e<strong>en</strong> onderzoek naar de juistheid van de<br />
geadministreerde p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong> bij p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong>. Het onderzoek is e<strong>en</strong><br />
vervolg op e<strong>en</strong> soortgelijk onderzoek bij verzekeraars. Voor het onderzoek is aan ti<strong>en</strong><br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong> gevraagd e<strong>en</strong> uitgebreide steekproef uit te voer<strong>en</strong>. pmt is één van de<br />
fonds<strong>en</strong> die aan het onderzoek meegewerkt heeft. Er is e<strong>en</strong> volledige reconstructie<br />
gedaan van de totstandkoming van de aansprak<strong>en</strong> van 30 deelnemers uit e<strong>en</strong><br />
steekproef, elk met diverse k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>en</strong> historie.<br />
Bij één van de betrokk<strong>en</strong> 30 deelnemers is e<strong>en</strong> bevinding uit het onderzoek voortgekom<strong>en</strong>.<br />
Het betreft het t<strong>en</strong> onrechte niet toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong> van indexatie voor e<strong>en</strong> gewez<strong>en</strong><br />
deelnemer in 1992 <strong>en</strong> 1993. Naar aanleiding van deze bevinding is e<strong>en</strong> vervolgonderzoek<br />
gedaan waarbij de groep gewez<strong>en</strong> deelnemers voor wie in 1992 of 1993<br />
ge<strong>en</strong> indexatie heeft plaatsgevond<strong>en</strong> in kaart is gebracht. In het voorjaar van 2012 zal<br />
e<strong>en</strong> herstelactie plaatsvind<strong>en</strong>.<br />
Einde FVP <strong>en</strong> vrijwillige voortzetting<br />
Sinds 1 januari <strong>2011</strong> bestaat de FVP-regeling niet meer. Dit was de regeling waarbij<br />
tijd<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> periode van werkloosheid toch p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> werd opgebouwd, waarbij de<br />
premie t<strong>en</strong> laste kwam van e<strong>en</strong> speciaal daarvoor opgezet fonds. Als vervanging van<br />
de FVP-regeling van de overheid, heeft het bestuur van pmt beslot<strong>en</strong> om e<strong>en</strong><br />
vervang<strong>en</strong>de regeling in te voer<strong>en</strong>. Net als bij de FVP-regeling van de overheid het<br />
geval was, geldt bij deze regeling e<strong>en</strong> wachttijd van e<strong>en</strong> half jaar. pmt neemt bij deze<br />
FVP-vervang<strong>en</strong>de regeling 75% van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>premie voor haar rek<strong>en</strong>ing.
16 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
In teg<strong>en</strong>stelling tot de FVP-regeling, geldt voor deze regeling ge<strong>en</strong> leeftijdsgr<strong>en</strong>s.<br />
Tijd<strong>en</strong>s de zes maand<strong>en</strong> wachttijd loopt de dekking voor partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> wel<br />
gewoon door.<br />
Zelfstandig<strong>en</strong><br />
In het Belastingplan 2012 is geregeld dat de vrijwillige voortzetting van p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw<br />
voor zelfstandig<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>gd kan word<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> periode van ti<strong>en</strong> jaar.<br />
Bij pmt kunn<strong>en</strong> zelfstandig<strong>en</strong> de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling voortzett<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> doorsneepremie<br />
zolang zij aan de fiscale eis<strong>en</strong> voor voortzetting blijv<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>. Op deze<br />
manier kunn<strong>en</strong> zij inmiddels dus ti<strong>en</strong> jaar lang de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling vrijwillig<br />
voortzett<strong>en</strong>.<br />
In <strong>2011</strong> is door pmt e<strong>en</strong> verk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>d onderzoek uitgevoerd (in sam<strong>en</strong>werking met<br />
onderzoeksbureau IG & H) naar ev<strong>en</strong>tuele overige behoeft<strong>en</strong> op het gebied van<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> van zelfstandig<strong>en</strong> in de bedrijfstak. Door het bestuur wordt onderk<strong>en</strong>d dat<br />
aan de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw van zelfstandig<strong>en</strong> het nodige te verbeter<strong>en</strong> valt. Echter, de<br />
individuele w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>en</strong> onderlinge verschill<strong>en</strong> van zelfstandig<strong>en</strong> zijn groot <strong>en</strong> de<br />
oplossing<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> vaak niet direct op het terrein van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds, zo was<br />
de conclusie van dit verk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>d onderzoek.<br />
Verl<strong>en</strong>ging maatregel<strong>en</strong> in verband met kredietcrisis<br />
In 2009 heeft het bestuur e<strong>en</strong> tweetal maatregel<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> die de bedrijfstak<br />
ondersteun<strong>en</strong> bij het opvang<strong>en</strong> van de gevolg<strong>en</strong> van de kredietcrisis: de ‘ouder<strong>en</strong>regeling’<br />
<strong>en</strong> de ‘verl<strong>en</strong>gde onderbreking’. Deze regeling<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> tijdelijk<br />
karakter. In <strong>2011</strong> is beslot<strong>en</strong> om beide maatregel<strong>en</strong> opnieuw met e<strong>en</strong> jaar te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong><br />
zodat zij blijv<strong>en</strong> geld<strong>en</strong> voor deelnemers die in 2012 ontslag<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
De ‘ouder<strong>en</strong>regeling’ maakt het voor deelnemers die kort voor hun beoogde p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>datum<br />
door economische omstandighed<strong>en</strong> werkloos word<strong>en</strong> mogelijk om vanuit de<br />
WW alsnog met vervroegd p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> te gaan.<br />
De regeling ‘verl<strong>en</strong>gde onderbreking’ is er voor deelnemers die als gevolg van de<br />
kredietcrisis ontslag<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> binn<strong>en</strong> drie jaar na hun ontslag in de bedrijfstak<br />
terugker<strong>en</strong>. Zij behoud<strong>en</strong> daarmee het uitzicht op overgangsaansprak<strong>en</strong> voor<br />
vervroegd p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>.<br />
Werk<strong>en</strong> naast p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
De fiscale regels rondom werk<strong>en</strong> naast (vervroegd) p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> zijn in de zomer van <strong>2011</strong><br />
verruimd. Dit betek<strong>en</strong>t dat deelnemers van pmt ge<strong>en</strong> int<strong>en</strong>tieverklaring meer hoev<strong>en</strong><br />
af te gev<strong>en</strong> over het aantal ur<strong>en</strong> dat zij naast hun vervroegde p<strong>en</strong>sionering will<strong>en</strong><br />
blijv<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>. Verschill<strong>en</strong>de combinaties van werk<strong>en</strong> <strong>en</strong> gedeeltelijk p<strong>en</strong>sioner<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> daarmee toegankelijker. Het is bij pmt mogelijk om het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> gedeeltelijk<br />
vervroegd te lat<strong>en</strong> ingaan. Van deze mogelijkheid wordt steeds meer gebruik<br />
gemaakt.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 17<br />
Als ondergr<strong>en</strong>s geldt dat bij de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>ingangsdatum t<strong>en</strong>minste 20% van het<br />
beschikbare bedrag aan p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong> wordt b<strong>en</strong>ut, overe<strong>en</strong>kom<strong>en</strong>d met<br />
e<strong>en</strong> dag per week met p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> voltijds werknemer. De flexibiliteit van<br />
de regeling stimuleert het (in deeltijd) langer doorwerk<strong>en</strong> van werknemers in<br />
de bedrijfstak.<br />
Einde P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong><br />
Het jaar <strong>2011</strong> was het laatste jaar waarin nog sprake is van de aanvull<strong>en</strong>de module<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong>. Inlegg<strong>en</strong> was sinds 1 juli 2010 niet meer mogelijk. pmt heeft<br />
eind 2009 beslot<strong>en</strong> dit product te beëindig<strong>en</strong>, waarbij de bestaande saldi tot uiterlijk<br />
31 december <strong>2011</strong> aangehoud<strong>en</strong> kond<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Op die datum zijn de rester<strong>en</strong>de<br />
saldi omgezet in p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong>. De red<strong>en</strong> dat pmt is gestopt met P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong><br />
ligt in str<strong>en</strong>gere wetgeving op het gebied van zorgplicht <strong>en</strong> advisering van<br />
deelnemers. Ook de geringe interesse van deelnemers in het product speelde e<strong>en</strong> rol.<br />
Ter vervanging van P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong> is in 2009 de mogelijkheid van P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>inkoop<br />
geïntroduceerd. Hierbij kunn<strong>en</strong> deelnemers extra geld inlegg<strong>en</strong>, waarvoor nu direct<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingekocht. De deelnemer loopt daarmee ge<strong>en</strong><br />
individueel beleggingsrisico.<br />
Opschort<strong>en</strong> waardeoverdracht<strong>en</strong><br />
Wanneer e<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds e<strong>en</strong> dekkingsgraad heeft lager dan 100%, is het niet<br />
toegestaan waardeoverdracht<strong>en</strong> uit te voer<strong>en</strong>. De waardeoverdracht<strong>en</strong> van pmt zijn<br />
daarom opgeschort tot <strong>en</strong> met maart <strong>2011</strong>. Eind maart lag de dekkingsgraad bov<strong>en</strong> de<br />
100%, waardoor waardeoverdracht<strong>en</strong> kond<strong>en</strong> word<strong>en</strong> hervat, maar al in mei daalde<br />
de dekkingsgraad weer onder de 100%. In juni werd<strong>en</strong> voorbereiding<strong>en</strong> getroff<strong>en</strong> om<br />
de waardeoverdracht<strong>en</strong> te hervatt<strong>en</strong>, maar omdat in augustus de dekkingsgraad<br />
opnieuw onder de 100% zakte, is dit wederom opgeschort.
18 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
3. Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling in de <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong><br />
pmt biedt deelnemers in de bedrijfstak <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> e<strong>en</strong> ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>. Onder voorwaard<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> deelnemers daarnaast uitzicht<br />
op voorwaardelijke overgangsregeling<strong>en</strong>.<br />
Naast deze verplichte basisonderdel<strong>en</strong>, die geld<strong>en</strong> voor alle deelnemers, k<strong>en</strong>t pmt<br />
e<strong>en</strong> aantal flexibele vrijwillige onderdel<strong>en</strong>: P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>inkoop, ANW P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> <strong>en</strong> het<br />
herschikk<strong>en</strong> van p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>. Deelnemers kunn<strong>en</strong> met één of meer van deze onderdel<strong>en</strong><br />
zelf de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>datum <strong>en</strong> de hoogte van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>inkom<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong>. Dit <strong>en</strong> meer<br />
staat omschrev<strong>en</strong> in het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>reglem<strong>en</strong>t dat is ingegaan op 1 januari 2006.<br />
Verplichte onderdel<strong>en</strong><br />
Ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
Het ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> gaat in op 65-jarige leeftijd <strong>en</strong> is gebaseerd op het<br />
gemiddelde verdi<strong>en</strong>de salaris. De jaarlijkse opbouw van het ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> is<br />
afhankelijk van de hoogte van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gev<strong>en</strong>d inkom<strong>en</strong>.<br />
Tot het zogehet<strong>en</strong> gr<strong>en</strong>sbedrag (in <strong>2011</strong>: € 75.486) onder aftrek van e<strong>en</strong> franchise<br />
(in <strong>2011</strong>: € 15.295) is de jaarlijkse opbouw gelijk aan 2,236%. Voor het deel van het<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gev<strong>en</strong>d salaris bov<strong>en</strong> het gr<strong>en</strong>sbedrag is de opbouw 1,75%. Voor de opbouw<br />
van het ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> geldt ge<strong>en</strong> maximumsalaris.<br />
Partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
In geval van overlijd<strong>en</strong> van de (gewez<strong>en</strong>) deelnemer bestaat doorgaans recht op e<strong>en</strong><br />
partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>. De hoogte van het partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> hangt af van het mom<strong>en</strong>t<br />
waarop de deelnemer overlijdt. Indi<strong>en</strong> hij overlijdt vóór p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>ingang, is het<br />
partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 50% van het ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> de deelnemer overlijdt ná<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>ingang is het partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> in principe 70% van het ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
vanaf 65 jaar, t<strong>en</strong>zij e<strong>en</strong> andere verdeling van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> met de partner is<br />
overe<strong>en</strong>gekom<strong>en</strong>.<br />
Overgangsbepaling<strong>en</strong><br />
De p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling k<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> tweetal overgangsbepaling<strong>en</strong>. Dit zijn de comp<strong>en</strong>satieregeling<br />
<strong>en</strong> de overbruggingsregeling.<br />
Comp<strong>en</strong>satieregeling<br />
Deelnemers die op 1 januari 1999 ouder dan 25 jaar war<strong>en</strong>, kunn<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> volledig<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> vanaf 62 jaar opbouw<strong>en</strong>, omdat tot die datum uitsluit<strong>en</strong>d werd opgebouwd<br />
voor e<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> ingaande op 65 jaar. Om deze deelnemers toch e<strong>en</strong> volledig<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> te kunn<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> is de comp<strong>en</strong>satieregeling in het lev<strong>en</strong> geroep<strong>en</strong>.<br />
De comp<strong>en</strong>satieregeling vult het opgebouwde p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> aan tot de tuss<strong>en</strong> cao-partij<strong>en</strong><br />
afgesprok<strong>en</strong> niveaus.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 19<br />
Overbruggingsregeling<br />
De overbruggingsregeling zorgt ervoor dat oudere deelnemers al eerder dan op 62 jaar<br />
met p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong>. Voor <strong>2011</strong> gold e<strong>en</strong> uittreedleeftijd van 61 jaar <strong>en</strong> 2 maand<strong>en</strong>.<br />
Voor zowel de comp<strong>en</strong>satieregeling als de overbruggingsregeling geldt dat hier<br />
slechts aanspraak op kan word<strong>en</strong> gemaakt indi<strong>en</strong>:<br />
• e<strong>en</strong> deelnemer voldoet aan de voorwaard<strong>en</strong> zoals deze in het reglem<strong>en</strong>t zijn<br />
beschrev<strong>en</strong>;<br />
<strong>en</strong><br />
• voor zover de middel<strong>en</strong> van het fonds dit naar het oordeel van het bestuur<br />
toelat<strong>en</strong>. Het bestuur besluit jaarlijks of de middel<strong>en</strong> toereik<strong>en</strong>d zijn om de<br />
overgangsbepaling<strong>en</strong> voor het volg<strong>en</strong>de jaar toe te k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>.<br />
Vrijwillige elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong><br />
Het product P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong> is per 31 december <strong>2011</strong> beëindigd <strong>en</strong> wel als volgt:<br />
• Vanaf 1 januari 2010 werd<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> nieuwe deelnemers meer toegelat<strong>en</strong> tot<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong><br />
• Tot 1 juli 2010 kond<strong>en</strong> to<strong>en</strong>malige deelnemers nog extra bedrag<strong>en</strong> inlegg<strong>en</strong><br />
• Tot <strong>en</strong> met 31 december <strong>2011</strong> kond<strong>en</strong> bestaande deelnemers het saldo van hun<br />
beleggingsrek<strong>en</strong>ing omzett<strong>en</strong> in p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> deelnemers dat op deze datum<br />
nog niet gedaan hadd<strong>en</strong>, werd hun saldo definitief omgezet in p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong>.<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>inkoop<br />
Met P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>inkoop legt de deelnemer via zijn werkgever geld in voor e<strong>en</strong> hoger<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>. In ruil voor het ingelegde geld krijgt de deelnemer direct e<strong>en</strong> aanvulling op<br />
zijn ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> <strong>en</strong> partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>. Voor de aanvulling geld<strong>en</strong> dezelfde<br />
regels als voor het gewone p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>.<br />
ANW P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
ANW P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> vrijwillige overlijd<strong>en</strong>sverzekering. Als de deelnemer komt te<br />
overlijd<strong>en</strong> is zijn/haar partner verzekerd van extra inkom<strong>en</strong> tot de partner 65 jaar<br />
wordt <strong>en</strong> e<strong>en</strong> AOW-uitkering ontvangt.<br />
Herschikk<strong>en</strong><br />
Het opgebouwde p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> kan flexibel word<strong>en</strong> ingevuld. Het is mogelijk om e<strong>en</strong> deel<br />
van het ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong> te hal<strong>en</strong>. De deelnemer kan jaarlijks e<strong>en</strong><br />
groter deel van zijn ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> eerder lat<strong>en</strong> ingaan. Daarnaast kan (e<strong>en</strong> deel<br />
van) het partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgeruild teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> hoger of eerder ingaand<br />
ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>. Hier moet de partner mee instemm<strong>en</strong>. Ook kan het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
na de 65-jarige leeftijd in twee period<strong>en</strong> gesplitst word<strong>en</strong>, waarbij de hoogte varieert<br />
(in e<strong>en</strong> verhouding van 100:75). Herschikk<strong>en</strong> is aan fiscale beperking<strong>en</strong> gebond<strong>en</strong>.
20 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Beleidskader<br />
Het beleidskader is leidraad voor het beoordel<strong>en</strong> van de financiële positie, maar geeft<br />
ge<strong>en</strong> absolute of bind<strong>en</strong>de voorschrift<strong>en</strong>. Het bestuur weegt in de besluitvorming ook<br />
andere relevante omstandighed<strong>en</strong> mee. Ev<strong>en</strong>wichtige belang<strong>en</strong>behartiging voor alle<br />
betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong> staat daarbij voorop.<br />
Premie- <strong>en</strong> toeslag<strong>en</strong>beleid 2012<br />
In lijn met het herstelplan <strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s het beleidskader van het fonds is de premie in<br />
2012 opnieuw verhoogd met 1% van de salarissom. De premie bedraagt daarmee nu<br />
18,1% van de salarissom. Dit is e<strong>en</strong> kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie die bijdraagt aan het<br />
herstel van het fonds. Dit resulteert in e<strong>en</strong> te heff<strong>en</strong> premieperc<strong>en</strong>tage van 32,2% van<br />
de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>grondslag in 2012. De p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>grondslag is het deel van het salaris dat<br />
bov<strong>en</strong> de franchise van € 15.632 uitkomt, tot het gr<strong>en</strong>sbedrag van € 77.388.<br />
De verhoging van de franchise met 2,2% is conform de gemiddelde stijging van de<br />
AOW <strong>en</strong> de cao-lon<strong>en</strong>.Voor het deel van het salaris dat bov<strong>en</strong> het gr<strong>en</strong>sbedrag van<br />
77.388 euro ligt, wordt e<strong>en</strong> premie van 22,5% gehev<strong>en</strong>. In <strong>2011</strong> bedroeg<strong>en</strong> deze<br />
premieperc<strong>en</strong>tages respectievelijk 30,3 <strong>en</strong> 21,3%.<br />
De gedempte kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie voor 2012 bedraagt 30,5% van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>grondslag,<br />
uitgaande van e<strong>en</strong> gedempte r<strong>en</strong>tevoet van 3,75%.<br />
Toeslag<strong>en</strong>- <strong>en</strong> premiebeleid<br />
190%<br />
180%<br />
170%<br />
Premiekortingsgr<strong>en</strong>s<br />
Volledige toeslag plus<br />
ev<strong>en</strong>tueel ruimte voor<br />
inhal<strong>en</strong> gemi ste<br />
verhoging<strong>en</strong><br />
Verlaging premie<br />
max. -1% of -2%<br />
160%<br />
150%<br />
140%<br />
130%<br />
Dekkingsgraad<br />
Volledige toeslag plus<br />
ev<strong>en</strong>tueel ruimte voor<br />
inhal<strong>en</strong> gemiste<br />
verhoging<strong>en</strong><br />
Kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie,<br />
aanpassing max. +1%<br />
120%<br />
110%<br />
100%<br />
90%<br />
80%<br />
C<strong>en</strong>trale spilwaarde<br />
Minimaal<br />
vereiste<br />
dekkingsgraad<br />
Gedeeltelijke<br />
toeslagverl<strong>en</strong>ing<br />
Stijging premie max. +1%,<br />
doch min. kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>d<br />
Ge<strong>en</strong> toeslag<strong>en</strong> Stijging premie max. +1%,<br />
doch min. kost<strong>en</strong> dekk<strong>en</strong>d<br />
dec 2007<br />
mar 2008<br />
jun 2008<br />
sep 2008<br />
dec 2008<br />
mar 2009<br />
jun 2009<br />
sep 2009<br />
dec 2009<br />
mar 2010<br />
jun 2010<br />
sep 2010<br />
dec 1010<br />
mar <strong>2011</strong><br />
jun <strong>2011</strong><br />
sep <strong>2011</strong><br />
dec <strong>2011</strong><br />
Toeslag<strong>en</strong>beleid<br />
Premiebeleid
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 21<br />
Toeslagverl<strong>en</strong>ing binn<strong>en</strong> het beleidskader<br />
pmt streeft ernaar om de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> waardevast te lat<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong>. Daarom probeert<br />
pmt de opgebouwde p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> jaarlijks met e<strong>en</strong> bepaald perc<strong>en</strong>tage te verhog<strong>en</strong>.<br />
Deze verhoging wordt ook wel ‘toeslag’ g<strong>en</strong>oemd. Er is ge<strong>en</strong> recht op de jaarlijkse<br />
toeslag. Toeslagverl<strong>en</strong>ing vindt alle<strong>en</strong> plaats wanneer de financiële situatie van pmt<br />
dit naar de m<strong>en</strong>ing van het bestuur toelaat. pmt betaalt de toekomstige verhoging<strong>en</strong><br />
uit beleggingsr<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t. Toeslagverl<strong>en</strong>ing heeft betrekking op het ouderdoms- <strong>en</strong><br />
het nabestaand<strong>en</strong>p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> (partner- <strong>en</strong> wez<strong>en</strong>p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>) <strong>en</strong> ANW P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>.<br />
Voor actieve deelnemers probeert het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds ieder jaar het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> te<br />
verhog<strong>en</strong> met de algeme<strong>en</strong> voor de <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> geld<strong>en</strong>de loonontwikkeling<strong>en</strong><br />
volg<strong>en</strong>s de betreff<strong>en</strong>de cao’s, zoals opgegev<strong>en</strong> door de Vakraad <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong><br />
(de loonindex), berek<strong>en</strong>d over de periode januari van e<strong>en</strong> jaar t<strong>en</strong> opzichte van<br />
januari het jaar ervoor. In de afgelop<strong>en</strong> drie jaar zijn de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> van de actieve<br />
deelnemers niet verhoogd. In 2008 werd e<strong>en</strong> toeslag verle<strong>en</strong>d inclusief 1,36%<br />
inhaaltoeslag. De gemiste toeslag van de afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> zal word<strong>en</strong> ingehaald zodra<br />
de financiële positie van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds dat weer toelaat.<br />
Voor gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> <strong>en</strong> niet-actieve deelnemers word<strong>en</strong> de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> zo mogelijk<br />
verhoogd met het consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>prijsindexcijfer voor alle huishoud<strong>en</strong>s (afgeleid) (de<br />
prijsindex), berek<strong>en</strong>d over de periode juli van e<strong>en</strong> jaar t<strong>en</strong> opzichte van juli het jaar<br />
ervoor. De p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> van de niet-actieve deelnemers <strong>en</strong> de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitkering<strong>en</strong> van<br />
de gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> zijn in de afgelop<strong>en</strong> drie jaar ook niet verhoogd. Ook aan h<strong>en</strong><br />
werd in 2008 e<strong>en</strong> toeslag verle<strong>en</strong>d inclusief inhaaltoeslag van 1,5%. De gemiste<br />
toeslag van de afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> zal word<strong>en</strong> ingehaald zodra de financiële positie van<br />
het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds dat weer toelaat.
22 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Voor de toeslag<strong>en</strong> (de verhoging van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> om de gesteg<strong>en</strong> prijz<strong>en</strong> of lon<strong>en</strong><br />
te comp<strong>en</strong>ser<strong>en</strong>) geldt dat zowel het beleidskader als het herstelplan ge<strong>en</strong> ruimte<br />
bied<strong>en</strong> voor het verl<strong>en</strong><strong>en</strong> van toeslag<strong>en</strong> in 2012. Dit betek<strong>en</strong>t dat de opgebouwde<br />
aansprak<strong>en</strong> van actieve deelnemers niet verhoogd word<strong>en</strong> met de cao-stijging van<br />
de lon<strong>en</strong>. Ook word<strong>en</strong> de aansprak<strong>en</strong> van gewez<strong>en</strong> deelnemers <strong>en</strong> alle lop<strong>en</strong>de<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitkering<strong>en</strong> niet aan de prijsstijging aangepast.<br />
Toeslagverl<strong>en</strong>ing<br />
Per 1 januari<br />
Loonindex<br />
Toeslag*<br />
actiev<strong>en</strong><br />
Prijsindex<br />
Toeslag*<br />
niet-actiev<strong>en</strong><br />
2000 3,00% 3,00% 1,53% 1,53%<br />
2001 2,75% 2,75% 2,35% 2,35%<br />
2002 4,00% 4,00% 3,68% 3,68%<br />
2003 4,02% 2,01% 3,37% 1,69%<br />
2004 0,00% 0,00% 1,98% 0,99%<br />
2005 2,50% 1,88% 0,65% 0,49%<br />
2006 3,22% 3,72% 1,38% 1,88%<br />
2007 1,25% 2,20% 1,72% 2,71%<br />
2008 1,00% 2,36% 1,29% 2,79%<br />
2009 3,50% 0,00% 2,96% 0,00%<br />
2010 3,00% 0,00% 0,00% 0,00%<br />
<strong>2011</strong> 0,00% 0,00% 1,38% 0,00%<br />
2012 2,52% 0,00% 2.42% 0,00%<br />
*De toeslagverl<strong>en</strong>ing heeft betrekking op het voorgaande jaar<br />
De laatste jar<strong>en</strong> zijn de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> van zowel actieve deelnemers als van<br />
gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> <strong>en</strong> gewez<strong>en</strong> deelnemers niet verhoogd. Met ingang van 2012 is<br />
de gemiste toeslag (cumulatief) voor actiev<strong>en</strong> 9,29% <strong>en</strong> voor gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
gewez<strong>en</strong> deelnemers 6,91%.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 23<br />
4. Financieel overzicht<br />
Inleiding<br />
Het vermog<strong>en</strong> van pmt is vooral door de positieve beleggingsresultat<strong>en</strong> in <strong>2011</strong><br />
opnieuw gegroeid. Het belegd vermog<strong>en</strong> is hoger dan ooit, maar het is op dit mom<strong>en</strong>t<br />
niet g<strong>en</strong>oeg. De scherp gedaalde r<strong>en</strong>te zorgde voor e<strong>en</strong> sterke stijging van de<br />
verplichting<strong>en</strong>, waardoor de dekkingsgraad eind <strong>2011</strong> onder het herstelpad<br />
geëindigd is.<br />
Resultat<strong>en</strong> <strong>2011</strong><br />
Sam<strong>en</strong>gevat zijn de resultat<strong>en</strong> over <strong>2011</strong> als volgt:<br />
Resultat<strong>en</strong><br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Premiebijdrag<strong>en</strong> 2.071 1.935<br />
Beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong> 2.647 3.854<br />
Uitkering<strong>en</strong> -1.304 -1.252<br />
Mutatie voorzi<strong>en</strong>ing<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> -7.400 -5.760<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoeringskost<strong>en</strong> -55 -51<br />
Overige bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> -27 23<br />
Saldo van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> -4.068 -1.251<br />
Dekkingsgraad ultimo 88,5% 96,8%<br />
Premiebijdrag<strong>en</strong><br />
De premiebijdrag<strong>en</strong> zijn toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> als gevolg van de verhoging van het premieperc<strong>en</strong>tage<br />
van 28,6% van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>grondslag in 2010 naar 30,3% in <strong>2011</strong>.<br />
Beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong><br />
De beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong> war<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> € 2,6 miljard. De resultat<strong>en</strong> per beleggingscategorie<br />
word<strong>en</strong> in hoofdstuk 7 nader toegelicht.
24 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Uitkering<strong>en</strong><br />
De p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitkering<strong>en</strong> die in <strong>2011</strong> zijn verstrekt kunn<strong>en</strong> als volgt uitgesplitst<br />
word<strong>en</strong>:<br />
Uitkering<strong>en</strong> naar soort<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 642 570<br />
Vervroegd ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 439 422<br />
Partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 169 161<br />
Afkoopsomm<strong>en</strong> 25 18<br />
Vroegp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 15 67<br />
Wez<strong>en</strong>p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 3 3<br />
ANW P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 11 11<br />
Totaal uitkering<strong>en</strong> 1.304 1.252<br />
Mutatie voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong><br />
Net als in 2010 is in <strong>2011</strong> de marktr<strong>en</strong>te in de eerste maand<strong>en</strong> eerst nog toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
naar niveaus van teg<strong>en</strong> de 4%, waarna e<strong>en</strong> daling volgde in juli die scherp doorzette<br />
in augustus tot e<strong>en</strong> niveau van onder de 3%. In de tweede helft van het jaar bleef de<br />
r<strong>en</strong>te ruim onder de 3%, om aan het eind van het jaar zelfs uit te kom<strong>en</strong> op 2,5%.<br />
Door de gewijzigde voorschrift<strong>en</strong> van dnb om aan het eind van <strong>2011</strong> de verplichting<strong>en</strong><br />
te waarder<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> over drie maand<strong>en</strong> gemiddelde r<strong>en</strong>tetermijnstructuur, bedroeg<br />
de feitelijk te hanter<strong>en</strong> interne rek<strong>en</strong>r<strong>en</strong>te aan het eind van <strong>2011</strong> 2,75%.<br />
Het effect van de wijziging van de marktr<strong>en</strong>te tuss<strong>en</strong> ultimo 2010 (3,43%) <strong>en</strong> ultimo<br />
<strong>2011</strong> (2,75%) op de voorzi<strong>en</strong>ing is dat per saldo 6,5 miljard euro moet word<strong>en</strong><br />
toegevoegd aan de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 25<br />
Ontwikkeling p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong><br />
Mutatie p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> naar oorzak<strong>en</strong><br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Wijziging van marktr<strong>en</strong>te 6.526 3.558<br />
R<strong>en</strong>tetoevoeging aan VPV 502 432<br />
Aangroei door nieuwe<br />
1.685 1.573<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong><br />
Onttrekking voor uitkering<strong>en</strong> -1.313 -1.265<br />
Wijziging grondslag<strong>en</strong> 0 1.462<br />
Totaal mutatie voorzi<strong>en</strong>ing<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> (VPV)<br />
7.400 5.760
26 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
5. Vermog<strong>en</strong>sbeheer<br />
Algeme<strong>en</strong><br />
<strong>2011</strong>: Financiële markt<strong>en</strong> gedrev<strong>en</strong> door eurocrisis<br />
Het jaar <strong>2011</strong> begon in e<strong>en</strong> positieve sfeer <strong>en</strong> de economische groeivoorspelling<strong>en</strong><br />
war<strong>en</strong> relatief gunstig. Als gevolg van de Arabische l<strong>en</strong>te <strong>en</strong> de tsunami <strong>en</strong> nucleaire<br />
ramp in het Japanse Fukushima liep echter in het voorjaar de olieprijs op. In e<strong>en</strong><br />
situatie waarin de werkloosheid hoog is <strong>en</strong> de lon<strong>en</strong> amper stijg<strong>en</strong>, staat het effect<br />
van e<strong>en</strong> hogere <strong>en</strong>ergie- <strong>en</strong> brandstofkost<strong>en</strong> gelijk aan dat van e<strong>en</strong> belastingverhoging;<br />
minder consumptie. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> liet de ECB zich door de – door de hogere<br />
olieprijs – oplop<strong>en</strong>de inflatie verleid<strong>en</strong> tot het verhog<strong>en</strong> van de r<strong>en</strong>te, daar waar de<br />
economie juist aanhoud<strong>en</strong>de stimulering behoefde. Hierdoor viel<strong>en</strong> de economische<br />
groei(verwachting<strong>en</strong>) terug. Minder florissante groeivooruitzicht<strong>en</strong> verhoogd<strong>en</strong> al<br />
snel de zorg over de schuldsituatie van veel EMU-land<strong>en</strong>.<br />
Aanhoud<strong>en</strong>de zorg<strong>en</strong> over kredietwaardigheid Griek<strong>en</strong>land<br />
Niemand kon in <strong>2011</strong> om de problem<strong>en</strong> van Griek<strong>en</strong>land he<strong>en</strong>. De lethargie van<br />
Griekse <strong>en</strong> andere Europese leiders om tot oplossing<strong>en</strong> te kom<strong>en</strong> zorgde voor steeds<br />
heftigere reacties van de financiële markt<strong>en</strong>. Achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>de Europese topp<strong>en</strong><br />
creëerd<strong>en</strong> e<strong>en</strong> reputatie van ‘te weinig <strong>en</strong> te laat’ ingrijp<strong>en</strong>. In de zomer bereikte m<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> compromis waarbij naast extra hulp van de overhed<strong>en</strong>, de particuliere sector<br />
moest meebetal<strong>en</strong> aan de oplossing voor Griek<strong>en</strong>land. Beleggers op de financiële<br />
markt<strong>en</strong> bestempeld<strong>en</strong> dat al snel als e<strong>en</strong> halfbakk<strong>en</strong> compromis <strong>en</strong> drev<strong>en</strong> de r<strong>en</strong>tes<br />
ook in de andere mediterrane land<strong>en</strong> in het najaar steeds verder omhoog.<br />
Italië, Spanje <strong>en</strong> zelfs Frankrijk <strong>en</strong> de Franse bank<strong>en</strong> kwam<strong>en</strong> onder vuur te ligg<strong>en</strong>.<br />
Het verschil tuss<strong>en</strong> Franse <strong>en</strong> Duitse staatsr<strong>en</strong>tes liep op tot 2%, niveaus die sinds<br />
begin jar<strong>en</strong> neg<strong>en</strong>tig niet meer gezi<strong>en</strong> war<strong>en</strong>. De zorg<strong>en</strong> over de solvabiliteit van<br />
Griek<strong>en</strong>land <strong>en</strong> de terugvall<strong>en</strong>de economische groei leidd<strong>en</strong> er uiteindelijk toe dat de<br />
fiscale situatie van alle euroland<strong>en</strong> onder de loep werd g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
Zoektocht naar veiligheid<br />
De r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van (vrijwel) alle beleggingscategorieën werd in <strong>2011</strong> gedomineerd<br />
door de macro-economische risico’s die voortkom<strong>en</strong> uit de eurocrisis. T<strong>en</strong> eerste<br />
presteerd<strong>en</strong> veilige beleggingscategorieën beter dan risicovolle: zo r<strong>en</strong>deerde Duits<br />
staatspapier sterk, terwijl Europese aandel<strong>en</strong> fors in waarde daald<strong>en</strong>. T<strong>en</strong> tweede<br />
behaald<strong>en</strong> Amerikaanse beleggingsmarkt<strong>en</strong> e<strong>en</strong> beter r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t dan Europese.<br />
E<strong>en</strong> opvall<strong>en</strong>de ontwikkeling was ook het verschil tuss<strong>en</strong> de r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van<br />
staatsobligaties van opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong> <strong>en</strong>erzijds <strong>en</strong> aandel<strong>en</strong> van dezelfde land<strong>en</strong><br />
anderzijds. Blijkbaar geldt de veelbesprok<strong>en</strong> ‘ontkoppeling’ van opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong><br />
wel voor staatspapier, maar niet voor aandel<strong>en</strong>. Ook was het relatief sterke r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<br />
van grondstoff<strong>en</strong> opmerkelijk, omdat grondstoff<strong>en</strong> over het algeme<strong>en</strong> tot de risicovolle<br />
belegging<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gerek<strong>en</strong>d. E<strong>en</strong> andere ontwikkeling hield verband met de<br />
zoektocht naar ‘veilige hav<strong>en</strong>s’. Deze leidde tot de unieke situatie dat er op meerdere<br />
contin<strong>en</strong>t<strong>en</strong> negatieve nominale r<strong>en</strong>tes werd<strong>en</strong> betaald: van Singapore tot
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 27<br />
Zwitserland <strong>en</strong> zelfs in Nederland. Begin december kon de Nederlandse staat<br />
teg<strong>en</strong> -6 basispunt<strong>en</strong> geld l<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
Beleggingsresultat<strong>en</strong><br />
De hierna getoonde vermog<strong>en</strong>ssam<strong>en</strong>stelling <strong>en</strong> r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn gebaseerd op de<br />
economische positie. Dit is de positie inclusief indirect (door middel van derivat<strong>en</strong>)<br />
ing<strong>en</strong>om<strong>en</strong> posities.<br />
Ontwikkeling vermog<strong>en</strong>ssam<strong>en</strong>stelling <strong>2011</strong> 2010<br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> 57% 53%<br />
Aandel<strong>en</strong> 20% 23%<br />
Vastgoedbelegging<strong>en</strong> 11% 11%<br />
Alternatieve belegging<strong>en</strong> 12% 13%<br />
Totaal 100% 100%<br />
In onderstaande tabel is naast het feitelijk r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t, het resultaat opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> van<br />
de maatstaf die het fonds hanteert om de beleggingsresultat<strong>en</strong> mee te vergelijk<strong>en</strong><br />
(ook g<strong>en</strong>oemd normr<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t in de Z-score bepaling. Zie kerncijfers). Het feitelijke<br />
resultaat van het fonds bedroeg in <strong>2011</strong> 6,9%. Het feitelijke r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t lag in <strong>2011</strong>,<br />
ev<strong>en</strong>als in 2009 <strong>en</strong> 2010, op e<strong>en</strong> hoger niveau dan de maatstaf die daarvoor wordt<br />
gehanteerd. Het r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t van deze maatstaf kwam over <strong>2011</strong> op totaal niveau uit op<br />
6,8%. Ook voor de verschill<strong>en</strong>de asset categorieën behaalde het fonds e<strong>en</strong> vergelijkbaar<br />
of hoger r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t dan de gehanteerde maatstaf, met uitzondering van<br />
alternatieve belegging<strong>en</strong>.<br />
R<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t per beleggingscategorie<br />
R<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<br />
Maatstaf/<br />
normr<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> 15,5% 15,5%<br />
Aandel<strong>en</strong> -5,9% -6,4%<br />
Vastgoedbelegging<strong>en</strong> 2,7% 2,5%<br />
Alternatieve belegging<strong>en</strong> 1,1% 1,4%<br />
Totaal 6,9% 6,8%<br />
R<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong> lop<strong>en</strong> vaak sterk uite<strong>en</strong> vanwege verschill<strong>en</strong><br />
in omvang, verplichting<strong>en</strong>structuur, de beleggingsmix <strong>en</strong> andere factor<strong>en</strong>. Het<br />
r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t van 6,9% wordt met name veroorzaakt door het r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t van de<br />
vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong>, deze is te dank<strong>en</strong> aan de daling van de lange r<strong>en</strong>te.
28 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
pmt behaalde in <strong>2011</strong> e<strong>en</strong> gemiddeld beleggingsresultaat in vergelijking met andere<br />
grote Nederlandse p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong>. De r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>tsverschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de grote<br />
Nederlandse p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> houd<strong>en</strong> direct verband met de verschill<strong>en</strong> in<br />
de mate van de afdekking van het r<strong>en</strong>terisico. pmt hanteert op grond van haar<br />
sterkere herstelkracht e<strong>en</strong> beperktere r<strong>en</strong>teafdekking dan e<strong>en</strong> aantal andere grote<br />
Nederlandse p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong>.<br />
Het jaar <strong>2011</strong> k<strong>en</strong>merkte zich door de tot extreme niveaus gedaalde r<strong>en</strong>te.<br />
<strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong><strong>en</strong> die e<strong>en</strong> groter deel van het r<strong>en</strong>terisico hebb<strong>en</strong> afgedekt, behaald<strong>en</strong><br />
over het algeme<strong>en</strong> e<strong>en</strong> hoger beleggingsr<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t dan pmt, fonds<strong>en</strong> die voor e<strong>en</strong><br />
lagere r<strong>en</strong>te-afdekking hebb<strong>en</strong> gekoz<strong>en</strong>, behaald<strong>en</strong> over het algeme<strong>en</strong> e<strong>en</strong> lager<br />
beleggings resultaat. pmt behoort over e<strong>en</strong> langere periode van ti<strong>en</strong> jaar wel tot de<br />
hoogst scor<strong>en</strong>de fonds<strong>en</strong> in Nederland qua r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t.<br />
Strategische beleggingsportefeuille<br />
In de figur<strong>en</strong> hierna wordt de sam<strong>en</strong>stelling van de strategische beleggingsportefeuille<br />
getoond. Het diversificatiebeleid komt met name tot uitdrukking in de<br />
categorie alternatieve belegging<strong>en</strong>, die bestaat uit private equity, hedge funds <strong>en</strong><br />
grondstoff<strong>en</strong> (commodities). Met de vergaande diversificatie binn<strong>en</strong> de portefeuille<br />
streeft het fonds naar het zoveel mogelijk verlag<strong>en</strong> van het totale beleggingsrisico van<br />
het fonds. Naast onderstaande verdeling over beleggingscategorieën gaat het<br />
strategisch beleid ook uit van e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>teafdekking van 35%.<br />
pmt hanteert e<strong>en</strong> beleidsmatig onderscheid in de beleggingsportefeuille tuss<strong>en</strong> de<br />
matchingportefeuille <strong>en</strong> de returnportefeuille. De matchingportefeuille is gericht<br />
op waardebehoud <strong>en</strong> het veiligstell<strong>en</strong> van (e<strong>en</strong> deel van) de verplichting<strong>en</strong> door te<br />
belegg<strong>en</strong> in vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> in de meest kredietwaardige overhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoogwaardige<br />
bedrijv<strong>en</strong>. Door middel van r<strong>en</strong>teswaps <strong>en</strong> langlop<strong>en</strong>de obligaties wordt de<br />
gew<strong>en</strong>ste r<strong>en</strong>teafdekking van 35% verkreg<strong>en</strong>. De returnportefeuille is gericht op het<br />
behal<strong>en</strong> van extra r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t door wereldwijd gespreid te belegg<strong>en</strong> in onder ander<br />
aandel<strong>en</strong>, vastgoed, grondstoff<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoogr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de bedrijfsobligaties.<br />
De werkelijke beleggingsmix week eind <strong>2011</strong> af van de strategische mix. De red<strong>en</strong> is<br />
dat de werkelijke beleggingsmix e<strong>en</strong> lager <strong>en</strong> daarmee pass<strong>en</strong>der risicoprofiel heeft,<br />
gegev<strong>en</strong> de teruggekeerde crisissfeer op de financiële markt<strong>en</strong> <strong>en</strong> de financiële positie<br />
van pmt. Afhankelijk van het toekomstige herstel van de financiële markt<strong>en</strong> <strong>en</strong> het<br />
hieruit resulter<strong>en</strong>de risicoprofiel voor pmt zal pmt op de gecontroleerde wijze<br />
terugker<strong>en</strong> naar de strategische mix.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 29<br />
Strategische beleggingsmix<br />
15% Alternatieve belegging<strong>en</strong><br />
28% Aandel<strong>en</strong><br />
15% Vastgoed<br />
42% Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
Werkelijke beleggingsmix<br />
12% Alternatieve belegging<strong>en</strong><br />
20% Aandel<strong>en</strong><br />
11% Vastgoed<br />
57% Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
In omvang is de vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> portefeuille de grootste portefeuille van het<br />
fonds. Ook binn<strong>en</strong> de vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> portefeuille streeft het fonds naar<br />
diversificatie <strong>en</strong> daarmee risicoreductie. Spreiding vindt plaats over obligaties<br />
(staats- <strong>en</strong> bedrijfsobligaties) Europa, hoogr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de Amerikaanse <strong>en</strong> Europese<br />
bedrijfsobligaties <strong>en</strong> staatsobligaties van opkom<strong>en</strong>de economieën. Daarnaast sluit<br />
het fonds r<strong>en</strong>teswaps af t<strong>en</strong> behoeve van de strategische r<strong>en</strong>te afdekking. Vanaf medio<br />
<strong>2011</strong> belegt het fonds in verband met de eurocrisis ook in non-euro staatsobligaties.<br />
Inflatiegerelateerde obligaties werd<strong>en</strong> in het begin van het jaar verkocht vanwege de<br />
afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> inflatieverwachting<strong>en</strong>. Ook de zog<strong>en</strong>oemde bankloans werd<strong>en</strong> verkocht<br />
om de blootsteling aan de bank<strong>en</strong>sector verder te beperk<strong>en</strong>.<br />
Nog nooit was de r<strong>en</strong>teontwikkeling binn<strong>en</strong> Europese staatsl<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> zo divers als in<br />
<strong>2011</strong>. De Duitse 10-jaars r<strong>en</strong>te daalde met 1% naar 1,90%, de Franse r<strong>en</strong>te daalde<br />
marginaal, terwijl de Griekse r<strong>en</strong>te steeg van 11% naar maar liefst 32%. Gedur<strong>en</strong>de<br />
het jaar breidde de eurocrisis zich verder uit. Er werd niet alle<strong>en</strong> aan de Griekse<br />
kredietwaardigheid getwijfeld, maar langzaam sloop de crisis via Italië <strong>en</strong> Spanje<br />
naar het noord<strong>en</strong> waar zelfs de AAA-rating van Frankrijk niet meer zeker is.
30 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
De verwev<strong>en</strong>heid van het bankwez<strong>en</strong> met overhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> de politieke impasse binn<strong>en</strong><br />
de EU zorgt ervoor dat er ge<strong>en</strong> snel einde aan de crisis lijkt te kom<strong>en</strong>.<br />
De belangrijkste gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> voor investm<strong>en</strong>t grade bedrijfsobligaties in <strong>2011</strong><br />
war<strong>en</strong> de ontwikkeling<strong>en</strong> in de Europese periferie <strong>en</strong> de daaruit voortvloei<strong>en</strong>de<br />
problem<strong>en</strong> voor het Europese bankwez<strong>en</strong>. Spreads op l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> van onderneming<strong>en</strong><br />
uit de periferie steg<strong>en</strong> tot niveaus die eig<strong>en</strong>lijk bij High Yield hor<strong>en</strong>, <strong>en</strong> de prijsvorming<br />
van achtergesteld papier van bank<strong>en</strong> deed meer d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> aan de aandel<strong>en</strong>dan<br />
aan de vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de markt. E<strong>en</strong> def<strong>en</strong>sieve positionering was in <strong>2011</strong> dan ook<br />
van ess<strong>en</strong>tieel belang. Het fonds behaalde met credits relatief goede beleggingsresultat<strong>en</strong><br />
dankzij e<strong>en</strong> def<strong>en</strong>sieve positionering.<br />
Net als alle andere beleggingscategorieën k<strong>en</strong>d<strong>en</strong> ook obligaties van opkom<strong>en</strong>de<br />
land<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> veel volatiliteit, waarbij de eurocrisis natuurlijk e<strong>en</strong> c<strong>en</strong>trale rol<br />
speelde. De angst voor e<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>vall<strong>en</strong>de ontwikkeling van de wereldeconomie heeft<br />
spreads t<strong>en</strong> opzichte van Amerikaans staatspapier dit jaar omhoog geduwd voor<br />
zowel harde (USD) als voor lokale valuta. Ondanks dit alles hebb<strong>en</strong> obligaties van<br />
opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> goede beleggingsresultat<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong>, daarbij <strong>en</strong>igszins<br />
geholp<strong>en</strong> door de dal<strong>en</strong>de r<strong>en</strong>te op Amerikaans staatspapier. Het zijn ditmaal de<br />
ontwikkelde land<strong>en</strong> die te mak<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> met verlaging<strong>en</strong> van hun kredietstatus,<br />
terwijl de opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong> juist werd<strong>en</strong> opgewaardeerd.<br />
De resultat<strong>en</strong> van de vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> portefeuilles liet<strong>en</strong> e<strong>en</strong> positief, maar<br />
wissel<strong>en</strong>d beeld zi<strong>en</strong>. Als gevolg van de door de eurocrisis ingegev<strong>en</strong> r<strong>en</strong>tedaling<br />
werd e<strong>en</strong> relatief hoog positief r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t op staatsobligaties behaald.<br />
Staatsobligaties opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong>, investm<strong>en</strong>t grade bedrijfsobligaties <strong>en</strong><br />
belegging<strong>en</strong> in Amerikaanse <strong>en</strong> Europese hoogr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de obligaties behaald<strong>en</strong><br />
gematigd positieve r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Op de afgeslot<strong>en</strong> r<strong>en</strong>teswaps werd e<strong>en</strong> zeer hoog<br />
positief resultaat behaald. Het totaal r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t op vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> kwam voor<br />
het fonds uit op 15,5%.<br />
Verdeling vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
Deposito’s 6%<br />
Staatsobligaties Europa 46%<br />
Emerging Markets Debt 15%<br />
US High Yield 10%<br />
Europa High Yield 3%<br />
Bedrijfsobligaties Europa 20%
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 31<br />
Verdeling vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
Naast regionale spreiding <strong>en</strong> spreiding over segm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is de spreiding over<br />
verschill<strong>en</strong>de debiteur<strong>en</strong>kwaliteit<strong>en</strong> van groot belang binn<strong>en</strong> de vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de<br />
waard<strong>en</strong> portefeuille. De krediet- <strong>en</strong> eurocrisis <strong>en</strong> de gevolg<strong>en</strong> daarvan voor de reële<br />
economie bevestigt het belang dat het fonds hieraan hecht. Het in 2010 geformuleerde<br />
land<strong>en</strong>beleid binn<strong>en</strong> de vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> werd begin <strong>2011</strong> verder<br />
aangescherpt. Het nieuwe beleid houdt in dat indi<strong>en</strong> spreads van staatsobligaties<br />
bov<strong>en</strong> e<strong>en</strong> bepaalde veilige bandbreedte kom<strong>en</strong>, deze belegging<strong>en</strong> op grond van het<br />
te hoog geword<strong>en</strong> risico word<strong>en</strong> verkocht. Gevolg van dit vernieuwde beleid is dat de<br />
hoeveelheid in relatief veilige Duitse <strong>en</strong> Nederlandse staatsobligaties is toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
Verdeling debiteur<strong>en</strong>kwaliteit<br />
Hoogr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>d<br />
(BB+ <strong>en</strong> lager) 19%<br />
Investm<strong>en</strong>t Grade<br />
(BBB- <strong>en</strong> hoger) 81%<br />
Aandel<strong>en</strong><br />
Naast de omvangrijke portefeuille vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> aandel<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
belangrijke plaats in de beleggingsportefeuille in. Dit is gebaseerd op het hogere<br />
verwachte r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t van aandel<strong>en</strong> in vergelijking met andere beleggingscategorieën.<br />
Spreiding binn<strong>en</strong> de aandel<strong>en</strong>portefeuille vindt plaats over regio’s <strong>en</strong><br />
over segm<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Het fonds belegt in aandel<strong>en</strong> in Europa, de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong>, het<br />
Verre Oost<strong>en</strong> <strong>en</strong> in opkom<strong>en</strong>de markt<strong>en</strong>. Ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s wordt belegd in zog<strong>en</strong>aamde small<br />
cap aandel<strong>en</strong> in Europa, de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong> <strong>en</strong> Japan. Aandel<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
duidelijke hoger risicoprofiel dan bijvoorbeeld vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong>. De resultat<strong>en</strong><br />
van aandel<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> over de jar<strong>en</strong> he<strong>en</strong> sterk schommel<strong>en</strong>. Ook de afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong><br />
liet<strong>en</strong> forse schommeling<strong>en</strong> zi<strong>en</strong>.<br />
Aanvankelijk begon <strong>2011</strong> voor Europese aandel<strong>en</strong> nog sterk met e<strong>en</strong> koersstijging tot<br />
ongeveer 6%. De ontwikkeling<strong>en</strong> in Noord-Afrika <strong>en</strong> het Midd<strong>en</strong> Oost<strong>en</strong>, de stijg<strong>en</strong>de<br />
olieprijz<strong>en</strong>, de tsunami in Japan <strong>en</strong> de sluimer<strong>en</strong>de dreiging van e<strong>en</strong> grote nucleaire<br />
ramp zorgd<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> k<strong>en</strong>tering in de risicobereidheid van beleggers. De sterk<br />
verslechterde markt voor overheidspapier <strong>en</strong> de bezuinigingsdrift van overhed<strong>en</strong><br />
zorgd<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> terugval in het vertrouw<strong>en</strong> van consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> het vertrouw<strong>en</strong><br />
tuss<strong>en</strong> bank<strong>en</strong> onderling. In de tweede helft van <strong>2011</strong> leidde dit tot e<strong>en</strong> forse daling<br />
van de Europese aandel<strong>en</strong>markt<strong>en</strong>.
32 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Amerikaanse aandel<strong>en</strong> steg<strong>en</strong> in waarde in <strong>2011</strong>, ondanks de hoge volatiliteit op de<br />
markt<strong>en</strong>. Daarmee presteerd<strong>en</strong> de Amerikaanse aandel<strong>en</strong>beurz<strong>en</strong>, teg<strong>en</strong> de<br />
verwachting in van m<strong>en</strong>ig belegger, beter dan vele andere internationale beurz<strong>en</strong>.<br />
Beleggers hadd<strong>en</strong> e<strong>en</strong> sterke voorkeur voor aandel<strong>en</strong> van hoge kwaliteit <strong>en</strong> bedrijv<strong>en</strong><br />
die hoge divid<strong>en</strong>d<strong>en</strong> uitker<strong>en</strong>. Aan de <strong>en</strong>e kant was er de grote onzekerheid over de<br />
impact <strong>en</strong> het mogelijk overslaan van onder andere de Europese schuld<strong>en</strong>crisis <strong>en</strong><br />
mogelijke afkoeling van de Chinese economie. Aan de andere kant werd<strong>en</strong> er<br />
recordwinst<strong>en</strong> behaald door vele onderneming<strong>en</strong> <strong>en</strong> bleef de r<strong>en</strong>te op e<strong>en</strong> zeer<br />
laag niveau. Dit tezam<strong>en</strong> leidde ertoe dat de meer def<strong>en</strong>sieve sector<strong>en</strong> de hoogste<br />
r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> liet<strong>en</strong> noter<strong>en</strong>.<br />
In het begin van het jaar lag de focus van de aandel<strong>en</strong>markt<strong>en</strong> in het Verre Oost<strong>en</strong> op<br />
de monetaire politiek <strong>en</strong> inflatie, maar gedur<strong>en</strong>de het jaar verschoof de aandacht<br />
steeds meer naar de financiële crisis in Europa <strong>en</strong> de gevolg<strong>en</strong> daarvan voor de<br />
wereldwijde groei. De politieke onrust in de Arabische land<strong>en</strong> <strong>en</strong> de tsunami <strong>en</strong><br />
dreig<strong>en</strong>de kernramp in Japan versterkt<strong>en</strong> de volatiliteit op de Aziatische beurz<strong>en</strong>.<br />
De haper<strong>en</strong>de groei <strong>en</strong> de hoge werkloosheid in de ontwikkelde land<strong>en</strong> dwong de<br />
c<strong>en</strong>trale bank<strong>en</strong> tot actie. Pas aan het eind van het jaar had dit e<strong>en</strong> positief effect op<br />
de aandel<strong>en</strong>beurz<strong>en</strong>. Dit kon echter niet voorkom<strong>en</strong> dat over de gehele aandel<strong>en</strong>portefeuille<br />
Verre Oost<strong>en</strong> e<strong>en</strong> duidelijk negatief r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t werd behaald.<br />
Ook voor aandel<strong>en</strong> uit opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong> was <strong>2011</strong> e<strong>en</strong> teleurstell<strong>en</strong>d jaar met<br />
negatieve r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, zeker gezi<strong>en</strong> de positieve verwachting<strong>en</strong> voor deze markt<strong>en</strong><br />
aan het begin van het jaar. De opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong> blev<strong>en</strong> hiermee achter bij de<br />
ontwikkelde land<strong>en</strong>. Halverwege het jaar was er sprake van e<strong>en</strong> scherpe correctie<br />
waardoor met name de meer risicovolle land<strong>en</strong> <strong>en</strong> sector<strong>en</strong> hard geraakt werd<strong>en</strong>.<br />
De belangrijkste red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor de correctie war<strong>en</strong> de angst voor e<strong>en</strong> recessie <strong>en</strong> de<br />
angst voor e<strong>en</strong> verdere verslechtering van de situatie in Europa. De ontkoppeling<br />
tuss<strong>en</strong> de ontwikkelde <strong>en</strong> opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong> bleek in <strong>2011</strong> niet uit te kom<strong>en</strong>.<br />
De export van opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong> werd geraakt door vraaguitval uit de ontwikkelde<br />
land<strong>en</strong>. De r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>tsverschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong> onderling war<strong>en</strong><br />
aanzi<strong>en</strong>lijk, zelfs binn<strong>en</strong> regio’s. India, Turkije <strong>en</strong> Pol<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> afgestraft voor grote<br />
tekort<strong>en</strong> op de lop<strong>en</strong>de rek<strong>en</strong>ing. Brazilië <strong>en</strong> Rusland werd<strong>en</strong> geraakt door dal<strong>en</strong>de<br />
grondstofprijz<strong>en</strong>. De Chinese beurs daalde onder meer vanwege het beperk<strong>en</strong> van de<br />
kredietverl<strong>en</strong>ing aan het bedrijfslev<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> aantal kleinere land<strong>en</strong> zoals Maleisië,<br />
Thailand <strong>en</strong> Colombia presteerd<strong>en</strong> relatief goed.<br />
De aandel<strong>en</strong>weging werd in <strong>2011</strong> niet aangepast. Op de gehele aandel<strong>en</strong>portefeuille<br />
werd e<strong>en</strong> negatief r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t behaald van -5,9%. Omdat vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> wel<br />
fors in waarde steg<strong>en</strong> nam het gewicht van de aandel<strong>en</strong>portefeuille af. In <strong>2011</strong> is<br />
overgestapt op passief beheer voor Europese aandel<strong>en</strong>. De Amerikaanse aandel<strong>en</strong>portefeuille<br />
werd reeds grot<strong>en</strong>deels passief beheerd. In <strong>2011</strong> werd, ev<strong>en</strong>als voor<br />
Europese aandel<strong>en</strong>, overgestapt op volledig passief beheer. Ook in het Verre Oost<strong>en</strong><br />
besloot het fonds om het gedeeltelijk actieve beheer van deze portefeuille om te<br />
zett<strong>en</strong> naar volledig passief beheer. De portefeuille aandel<strong>en</strong> opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong><br />
wordt wel actief beheerd.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 33<br />
In onderstaande figuur is de huidige regioverdeling binn<strong>en</strong> de aandel<strong>en</strong>portefeuille<br />
weergegev<strong>en</strong>.<br />
Regioverdeling aandel<strong>en</strong><br />
Opkom<strong>en</strong>de land<strong>en</strong> 25,7%<br />
Europa 23,9%<br />
Verre Oost<strong>en</strong> 12,5%<br />
Noord Amerika 37,9%<br />
Vastgoed<br />
Ook binn<strong>en</strong> de portefeuille vastgoed streeft het fonds naar spreiding. Dat gebeurt met<br />
directe belegging<strong>en</strong> in Nederland (woning<strong>en</strong>, kantor<strong>en</strong> <strong>en</strong> winkels) <strong>en</strong> met zowel<br />
private als beursg<strong>en</strong>oteerde belegging<strong>en</strong> in Europa, Amerika <strong>en</strong> het Verre Oost<strong>en</strong>.<br />
In de jar<strong>en</strong> voor de kredietcrisis leverde de portefeuille vastgoed goede <strong>en</strong> stabiele<br />
resultat<strong>en</strong> op. Sinds 2008 k<strong>en</strong>t ook de vastgoedmarkt roerige jar<strong>en</strong>.<br />
Op de Nederlandse vastgoedmarkt staan vrijwel alle sector<strong>en</strong> onder druk. De malaise<br />
op de woningmarkt <strong>en</strong> op de kantor<strong>en</strong>markt duurt onverminderd voort, terwijl door<br />
de economische crisis de winkelbesteding<strong>en</strong> steeds verder onder druk kom<strong>en</strong> te<br />
staan. Internationaal liet<strong>en</strong> de meeste sector<strong>en</strong> <strong>en</strong> kernmarkt<strong>en</strong> als New York, Lond<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> Parijs in <strong>2011</strong> wel weer <strong>en</strong>ig herstel zi<strong>en</strong>. Op e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele plaats is er nog sprake van<br />
stagnatie. Met name Europa laat e<strong>en</strong> wissel<strong>en</strong>d beeld zi<strong>en</strong> wat betreft de huurprijsontwikkeling.<br />
Direct vastgoed in Noord-Amerika ontwikkelt zich over het algeme<strong>en</strong><br />
positief in alle segm<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Ook voor winkelc<strong>en</strong>tra geldt dat de markt herstelt, zij het<br />
op e<strong>en</strong> lager niveau dan vóór de crisis. In Japan zijn de winkelomzett<strong>en</strong> weer terug op<br />
het niveau van vóór de aardbeving <strong>en</strong> in Hongkong blijv<strong>en</strong> vastgoedprijz<strong>en</strong> stijg<strong>en</strong>.<br />
Voor internationaal beursg<strong>en</strong>oteerd vastgoed startte <strong>2011</strong> goed, maar halverwege het<br />
jaar sloeg het s<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t om, in lijn met de gewone aandel<strong>en</strong>markt<strong>en</strong>. Er was<br />
wereldwijd e<strong>en</strong> vlucht naar vastgoed van hoge kwaliteit. Het onderscheid tuss<strong>en</strong><br />
topkwaliteit <strong>en</strong> mindere kwaliteit werd daardoor gedur<strong>en</strong>de het jaar steeds groter.<br />
Ook de belegging<strong>en</strong> van het fonds in vastgoed maakt<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> e<strong>en</strong> moeilijk jaar door.<br />
De directe vastgoedportefeuille in Nederland k<strong>en</strong>t relatief weinig leegstand, maar<br />
kreeg toch te mak<strong>en</strong> met afwaardering<strong>en</strong> in de kantor<strong>en</strong>sfeer. Het totaal r<strong>en</strong>de m<strong>en</strong>t<br />
was desondanks licht positief. De internatonale directe vastgoed portefeuille<br />
presteerde, in lijn met het zichtbare herstel, beter. De beursg<strong>en</strong>oteerde belegging<strong>en</strong><br />
van het fonds in vastgoed behaald<strong>en</strong> daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> negatieve beleggings resultat<strong>en</strong>.
34 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Het totaal r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t van de portefeuille vastgoed (direct <strong>en</strong> beursg<strong>en</strong>oteerd,<br />
Nederland <strong>en</strong> internatonaal) kwam in het verslagjaar uit op 2.7%.<br />
Regioverdeling vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
Azië 18% Nederland 35%<br />
Noord Amerika 24%<br />
Europa (exclusief Nederland) 23%<br />
Alternatieve belegging<strong>en</strong><br />
De sinds 2008 gestabiliseerde portefeuille is e<strong>en</strong> belangrijk onderdeel van het<br />
diversificatiebeleid van pmt, omdat de r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van de alternatieve belegging<strong>en</strong><br />
zich vaak onafhankelijk beweg<strong>en</strong> van het resultaat op traditionele investering<strong>en</strong> als<br />
aandel<strong>en</strong> <strong>en</strong> obligaties. Binn<strong>en</strong> deze portefeuille wordt door het fonds belegd in<br />
private equity, hedge funds <strong>en</strong> grondstoff<strong>en</strong> (commodities).<br />
<strong>2011</strong> was voor private equity e<strong>en</strong> jaar met twee gezicht<strong>en</strong>. In de eerste helft maakte de<br />
sterke financieringsmarkt veel herfinanciering<strong>en</strong> mogelijk teg<strong>en</strong> aantrekkelijke<br />
r<strong>en</strong>tes. In de tweede helft van het jaar veranderde dit beeld volledig <strong>en</strong> le<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
bank<strong>en</strong> veel minder geld uit. De IPO-markt voor v<strong>en</strong>ture capital bedrijv<strong>en</strong> is het hele<br />
jaar door sterk geblev<strong>en</strong>. Uitzonderlijk veel private-equityfonds<strong>en</strong> zocht<strong>en</strong> in <strong>2011</strong><br />
naar investeerders. De waardering<strong>en</strong> voor bestaande private equity belegging<strong>en</strong><br />
blev<strong>en</strong> gedur<strong>en</strong>de het jaar stabiel. De portefeuille behaalde daardoor e<strong>en</strong> substantieel<br />
beter resultaat dan publiek g<strong>en</strong>oteerde aandel<strong>en</strong>.<br />
De belangrijkste drijfver<strong>en</strong> voor de positieve start van <strong>2011</strong> voor hedge funds war<strong>en</strong> de<br />
verl<strong>en</strong>ging van de fiscale stimuli in de VS eind 2010, de sterke macro-economische<br />
cijfers <strong>en</strong> positieve data vanuit Europa die erop duidd<strong>en</strong> dat het herstel zich ook naar<br />
de perifere land<strong>en</strong> uitstrekte. De resultat<strong>en</strong> van de hedge funds portefeuille war<strong>en</strong> in<br />
het eerste halfjaar nog goed met positieve r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in bijna alle substrategieën.<br />
Naarmate het jaar vorderde, nam de volatiliteit toe <strong>en</strong> sloeg de markt om,<br />
voornamelijk door de aanhoud<strong>en</strong>de Europese kredietcrisis. Het r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t over heel<br />
<strong>2011</strong> bleef echter positief.<br />
De grondstoff<strong>en</strong>markt<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> ondanks de teg<strong>en</strong>vall<strong>en</strong>de macroeconomische<br />
omgeving weinig negatieve effect<strong>en</strong> te verwerk<strong>en</strong> gehad. Met name de<br />
olieprijs is door de onrust<strong>en</strong> in het Midd<strong>en</strong>-Oost<strong>en</strong> sterk gesteg<strong>en</strong>. Graanprijz<strong>en</strong><br />
daald<strong>en</strong> juist, doordat het aanbod to<strong>en</strong>am na de eerdere krapte die was ontstaan door
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 35<br />
slechte weersomstandighed<strong>en</strong>, exportbeperking<strong>en</strong> <strong>en</strong> lage voorrad<strong>en</strong>. De <strong>en</strong>ige sector<br />
binn<strong>en</strong> de grondstoff<strong>en</strong>markt die meer in lijn met <strong>en</strong> op basis van de conjunctuurcyclus<br />
beweegt, zijn industriële metal<strong>en</strong>. Deze mak<strong>en</strong> echter maar e<strong>en</strong> klein gedeelte<br />
(7%) van de totale grondstoff<strong>en</strong>portefeuille uit.<br />
Sam<strong>en</strong>vatt<strong>en</strong>d werd in <strong>2011</strong> de private equity portefeuille, na e<strong>en</strong> investeringsstop<br />
na de val van Lehman in 2008, met <strong>en</strong>kele nieuwe investering<strong>en</strong> uitgebreid.<br />
De belegging<strong>en</strong> in private equity behaald<strong>en</strong>, in teg<strong>en</strong>stelling tot de publieke<br />
aandel<strong>en</strong>markt<strong>en</strong>, positieve resultat<strong>en</strong>. Ook de hedge funds portefeuille kwam<br />
uiteindelijk uit op e<strong>en</strong> licht positief r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t. De omvang van de hedge funds<br />
portefeuille bleef gedur<strong>en</strong>de het jaar stabiel. De investering<strong>en</strong> in grondstoff<strong>en</strong><br />
bestaan voor e<strong>en</strong> belangrijk deel uit <strong>en</strong>ergie dragers. Onder invloed van de stijg<strong>en</strong>de<br />
olieprijs nam<strong>en</strong> grondstoff<strong>en</strong> in waarde toe, maar de neerwaartse prijsdruk op<br />
landbouwproduct<strong>en</strong> zorgde ervoor dat op de portefeuille grondstoff<strong>en</strong> nauwelijks<br />
r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t werd behaald. Het r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t op de totale portefeuille alternatieve<br />
belegging<strong>en</strong> kwam in <strong>2011</strong> uit op 1,1%.<br />
Verdeling alternatieve belegging<strong>en</strong><br />
Private Equity 59%<br />
Hedge Funds 41%<br />
Valuta-afdekking<br />
Het verwachte resultaat op vreemde valuta is naar verwachting op de lange termijn<br />
gelijk aan nul. Ook voor de Amerikaanse dollar gaat dit op. Op korte termijn is de<br />
beweging van de Amerikaanse dollar t<strong>en</strong> opzichte van de euro echter zeer grillig <strong>en</strong><br />
moeilijk te voorspell<strong>en</strong>. Het fonds dekt daarom het valutarisico op de dollar<br />
structureel af. Vanwege het liquiditeitsrisico wordt het valutarisico binn<strong>en</strong> illiquide<br />
portefeuilles (private equity, vastgoed, infrastructuur) sinds 2010 niet meer afgedekt.<br />
Eind <strong>2011</strong> besloot het fonds om de dollarafdekking t<strong>en</strong> behoeve van liquide<br />
dollarbelegging<strong>en</strong> te reducer<strong>en</strong> van de 100% tot ca. 75%.<br />
Dit besluit werd g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> op basis van de zich voortslep<strong>en</strong>de eurocrisis <strong>en</strong> de<br />
geleidelijke waarde stijging van de dollar t<strong>en</strong> opzichte van de euro in de tweede helft<br />
van het jaar. Ook de Britse Pond <strong>en</strong> de Japanse Y<strong>en</strong> word<strong>en</strong> grot<strong>en</strong>deels afgedekt.
36 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Valutaverdeling belegging<strong>en</strong> ultimo <strong>2011</strong><br />
Overige valuta 10,9%<br />
Britse Pond 0,4%<br />
US Dollar 10,5%<br />
Euro 78,2%<br />
Vermog<strong>en</strong>sbeheerkost<strong>en</strong><br />
De kost<strong>en</strong> van vermog<strong>en</strong>sbeheer krijg<strong>en</strong> steeds meer maatschappelijke aandacht. In<br />
dat licht heeft de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie de ‘Aanbeveling<strong>en</strong> Uitvoeringskost<strong>en</strong>’ uitgebracht<br />
om de transparantie <strong>en</strong> het inzicht in de uitvoeringskost<strong>en</strong>, waaronder de vermog<strong>en</strong>sbeheerkost<strong>en</strong>,<br />
te bevorder<strong>en</strong>. pmt streeft naar e<strong>en</strong> transparante weergave van de<br />
vermog<strong>en</strong>sbeheerkost<strong>en</strong> <strong>en</strong> volgt in dit jaarverslag de aanbeveling<strong>en</strong> van de<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie.<br />
Vermog<strong>en</strong>sbeheerkost<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> niet op zich zelf word<strong>en</strong> bezi<strong>en</strong>, maar zijn<br />
onlosmakelijk verbond<strong>en</strong> met het beleggingsbeleid. Om het vermog<strong>en</strong>sbeheer<br />
prud<strong>en</strong>t uit te voer<strong>en</strong> zijn kost<strong>en</strong> noodzakelijk. pmt streeft binn<strong>en</strong> de beleidskaders<br />
naar minimalisatie van vermog<strong>en</strong>sbeheerkost<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudige kost<strong>en</strong>ratio<br />
(bijvoorbeeld de totale beheerskost<strong>en</strong> gedeeld door het gemiddeld beheerde<br />
vermog<strong>en</strong>) geeft daarom onvoldo<strong>en</strong>de basis voor de beoordeling van de vraag of de<br />
gemaakte kost<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d zijn. Voor die beoordeling moet de relatie word<strong>en</strong> gelegd<br />
tuss<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>sbeheerkost<strong>en</strong>, het risicoprofiel, het r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>tspot<strong>en</strong>tieel van de<br />
gekoz<strong>en</strong> beleggingsmix, alsmede de beleggingsfilosofie van het fonds.<br />
pmt streeft transparantie in vermog<strong>en</strong>sbeheerkost<strong>en</strong> na <strong>en</strong> neemt daarom al<br />
jar<strong>en</strong>lang deel aan de kost<strong>en</strong>meting die wordt uitgevoerd door Cost Effectiv<strong>en</strong>ess<br />
Measurem<strong>en</strong>t (CEM). Deze kost<strong>en</strong>vergelijking k<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> wereldwijde deelname van<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong>. Uit de meest rec<strong>en</strong>te rapportage van CEM blijkt dat het kost<strong>en</strong>niveau<br />
van pmt in lijn ligt met e<strong>en</strong> groep van vergelijkbare p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong>.<br />
De totale beheerkost<strong>en</strong> van het vermog<strong>en</strong>sbeheer bedrag<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> ongeveer 0,54%<br />
van het gemiddelde beheerd vermog<strong>en</strong>. Dit perc<strong>en</strong>tage omvat de kost<strong>en</strong> voor het<br />
beheer van de beleggingsportefeuille van zowel de vermog<strong>en</strong>stitels in eig<strong>en</strong> bezit als<br />
het vermog<strong>en</strong> in beleggingsfonds<strong>en</strong>. De kost<strong>en</strong> voor beleggingsfonds<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
ingehoud<strong>en</strong> op het fondsvermog<strong>en</strong>. De totale vermog<strong>en</strong>sbeheerkost<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> kom<strong>en</strong><br />
lager uit dan in 2010. Voor e<strong>en</strong> oordeelsvorming over de hoogte van de totale<br />
beheerkost<strong>en</strong> is het raadzaam om deze af te zett<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> de nettor<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van<br />
6,9% in <strong>2011</strong> <strong>en</strong> 11,6% in 2010 <strong>en</strong> het bijbehor<strong>en</strong>de risicoprofiel zoals deze in het<br />
jaarverslag zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 37<br />
In de aanbeveling<strong>en</strong> <strong>2011</strong> van de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie staat beschrev<strong>en</strong> dat er waar<br />
mogelijk e<strong>en</strong> verdere “doorkijk” gegev<strong>en</strong> di<strong>en</strong>t te word<strong>en</strong> naar de operationele kost<strong>en</strong><br />
in onder ligg<strong>en</strong>de beleggingsfonds<strong>en</strong>. pmt heeft e<strong>en</strong> eerste indicatieve schatting van<br />
deze kost<strong>en</strong> in de onderligg<strong>en</strong>de beleggingsfonds<strong>en</strong> gemaakt. In <strong>2011</strong> bedroeg<strong>en</strong> de<br />
operationele kost<strong>en</strong> in de onderligg<strong>en</strong>de beleggingsfonds<strong>en</strong> ongeveer 0,08% teg<strong>en</strong><br />
0,09% in 2010.<br />
De P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie geeft in de aanbeveling<strong>en</strong> aan dat transactiekost<strong>en</strong>, welke<br />
sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong> met de aankoop of verkoop van vermog<strong>en</strong>stitels, geschat di<strong>en</strong><strong>en</strong> te<br />
word<strong>en</strong>. Afhankelijk van de soort vermog<strong>en</strong>stitel word<strong>en</strong> (del<strong>en</strong> van) de transactiekost<strong>en</strong><br />
separaat in rek<strong>en</strong>ing gebracht, bijvoorbeeld bij aandel<strong>en</strong>, of zit de vergoeding<br />
voor de teg<strong>en</strong>partij in de aankoopprijs of verkoopprijs verdisconteerd, bijvoorbeeld<br />
bij vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong>. De omvang van de verdisconteerde transactiekost<strong>en</strong> kan<br />
alle<strong>en</strong> word<strong>en</strong> geschat, waarbij de aanbeveling<strong>en</strong> van de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie zijn<br />
gevolgd.<br />
In <strong>2011</strong> is uitvoering gegev<strong>en</strong> aan het beleid om van actief beheer binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> aantal<br />
aandel<strong>en</strong>portefeuilles naar goedkopere passieve beheersvorm<strong>en</strong> over te stapp<strong>en</strong>,<br />
waardoor besparing<strong>en</strong> op beheer- <strong>en</strong> transactiekost<strong>en</strong> zijn gerealiseerd.<br />
De transactiekost<strong>en</strong> voor het operationeel beheer van de beleggingsportefeuille zijn<br />
gedaald van 0,14% in 2010 naar 0,12% van het gemiddeld belegd vermog<strong>en</strong> in <strong>2011</strong>.<br />
Daarnaast heeft het fonds als gevolg van de zich verdiep<strong>en</strong>de eurocrisis e<strong>en</strong><br />
strategische herallocatie binn<strong>en</strong> de vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> doorgevoerd om risico’s<br />
te verlag<strong>en</strong> (reeds in 2010 ingezet) waardoor extra transactiekost<strong>en</strong> zijn gemaakt.<br />
De transactiekost<strong>en</strong> voor deze strategische herallocatie bedroeg<strong>en</strong> 0,09% in <strong>2011</strong><br />
teg<strong>en</strong>over 0,06% in 2010. De totale transactiekost<strong>en</strong> (inclusief strategische herallocatie)<br />
kom<strong>en</strong> met 0,21% op e<strong>en</strong> vergelijkbaar niveau uit als in 2010.
38 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Ontwikkeling totale kost<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>sbeheer (in basispunt<strong>en</strong> t<strong>en</strong> opzichte van<br />
het gemiddelde belegd vermog<strong>en</strong>)<br />
Ontwikkeling totale kost<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>sbeheer<br />
% beheerd<br />
vermog<strong>en</strong><br />
netto<br />
r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
% beheerd<br />
vermog<strong>en</strong><br />
netto<br />
r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<br />
Directe kost<strong>en</strong> 1) 0,17 0,16<br />
vaste beheerkost<strong>en</strong> 0,25 0,26<br />
prestatie afhankelijke beheerkost<strong>en</strong> 0,11 0,12<br />
In fonds<strong>en</strong> verwerkte kost<strong>en</strong> 2) 0,36 0,38<br />
Overige kost<strong>en</strong> 3) 0,01 0,01<br />
Totaal beheerkost<strong>en</strong> 0,54 0,55<br />
1) De directe beheerkost<strong>en</strong> zijn kost<strong>en</strong><br />
waarvoor factur<strong>en</strong> zijn ontvang<strong>en</strong>.<br />
In de regelgeving voor<br />
het opstell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> jaarrek<strong>en</strong>ing,<br />
bijvoorbeeld in de Richtlijn<strong>en</strong><br />
voor de <strong>Jaarverslag</strong>geving, is<br />
bepaald dat alle<strong>en</strong> gefactureerde<br />
bedrag<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
in de jaarrek<strong>en</strong>ing. Deze directe<br />
beheerkost<strong>en</strong> word<strong>en</strong> van<br />
het bruto-r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t van desbetreff<strong>en</strong>de<br />
belegging afgetrokk<strong>en</strong><br />
zodat het netto-r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t in de<br />
jaarrek<strong>en</strong>ing zichtbaar is.<br />
2) De indirecte beheerkost<strong>en</strong> zijn<br />
kost<strong>en</strong> welke t<strong>en</strong> laste van het beheerde<br />
vermog<strong>en</strong> zijn gebracht,<br />
bijvoorbeeld beheersvergoeding<strong>en</strong><br />
van beleggingsfonds<strong>en</strong>. Deze<br />
kost<strong>en</strong> zijn verwerkt zodat het gerealiseerde<br />
netto-r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t van<br />
desbetreff<strong>en</strong>de belegging in de<br />
jaarrek<strong>en</strong>ing is opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
3) De overige kost<strong>en</strong> zijn kost<strong>en</strong> welke<br />
noodzakelijk zijn voor het vermog<strong>en</strong>sbeheer<br />
van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds,<br />
maar niet tot de beheerkost<strong>en</strong><br />
hor<strong>en</strong>. Deze kost<strong>en</strong> zijn<br />
gebaseerd op e<strong>en</strong> toedeling van<br />
alle kost<strong>en</strong> in het onderligg<strong>en</strong>de<br />
beleggingsfonds naar rato van<br />
ons aandeel in de belegging. Dit<br />
betreff<strong>en</strong> onder andere bewaarkost<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> kost<strong>en</strong> van adviseurs,<br />
taxateurs <strong>en</strong> controleurs.<br />
4) Het netto r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t is het behaalde<br />
r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t waarbij alle<br />
kost<strong>en</strong> van het bruto r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<br />
zijn afgehaald. De netto r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> berek<strong>en</strong>d in lijn<br />
met de daarvoor geld<strong>en</strong>de richtlijn<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> gecontroleerd door de<br />
externe accountant.<br />
Behaald netto r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t 4) 6,9% 11,6%<br />
Vermog<strong>en</strong>sbeheer <strong>en</strong> Eurocrisis<br />
E<strong>en</strong> verander<strong>en</strong>de wereld vraagt om dynamisch beleid. pmt voert daarom sinds begin<br />
<strong>2011</strong> e<strong>en</strong> dynamisch beleggingsbeleid op basis van e<strong>en</strong> vaste set markt- <strong>en</strong> risico<br />
indicator<strong>en</strong> (het dashboard). De Beleggingscommissie van het fonds kwam in <strong>2011</strong><br />
ti<strong>en</strong> keer bij elkaar. E<strong>en</strong> belangrijke pijler onder dit dynamisch beleggingsbeleid is het<br />
land<strong>en</strong>beleid dat pmt sinds 2010 voor vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> hanteert. De swapspread<br />
wordt in dit beleid als bepal<strong>en</strong>de indicator gehanteerd voor aan- <strong>en</strong> of verkoop in de<br />
portefeuille. Het land<strong>en</strong>beleid heeft in <strong>2011</strong> geleid tot de verkoop van staatsobligaties<br />
van land<strong>en</strong> waarvan de kredietwaardigheid afnam <strong>en</strong> de swapspread bov<strong>en</strong> de<br />
signaalgr<strong>en</strong>s uitkwam. De vrijkom<strong>en</strong>de geld<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> in eerste instantie herbelegd<br />
in relatief veilige euro staatsobligaties. Daarnaast heeft pmt e<strong>en</strong> uitwijkbeleid<br />
ontwikkeld, voor het geval de eurocrisis verder zou escaler<strong>en</strong>. Dit uitwijkbeleid<br />
maakte het mogelijk om in staatsobligaties van niet-euro land<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> aantal<br />
Skandinavische land<strong>en</strong>, Australie, Canada <strong>en</strong> Singapore te belegg<strong>en</strong>. In de tweede<br />
helft van <strong>2011</strong> is met de opbouw van deze zog<strong>en</strong>oemde uitwijkportefeuille e<strong>en</strong> start<br />
gemaakt.<br />
In het kader van de euro- <strong>en</strong> schuld<strong>en</strong>crisis werd ook de strategie met betrekking tot<br />
euro bedrijfsobligaties herijkt. Deze herijking leidde vanaf medio <strong>2011</strong> tot de verkoop<br />
van financiële bedrijv<strong>en</strong> in deze portefeuille t<strong>en</strong> gunste van meer def<strong>en</strong>sieve<br />
bedrijv<strong>en</strong> die naar verwachting minder te lijd<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> van de schuld<strong>en</strong>crisis.<br />
Verder werd eind <strong>2011</strong>, met het oog op e<strong>en</strong> mogelijke escalatie van de<br />
eurocrisis, de afdekking van het dollarrisico teruggebracht van 100% van de<br />
liquide dollarbelegging<strong>en</strong> tot 75%.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 39<br />
Tot slot heeft pmt het liquideit<strong>en</strong>- <strong>en</strong> teg<strong>en</strong>partij<strong>en</strong>beleid verder uitgewerkt <strong>en</strong><br />
aangescherpt om het in <strong>2011</strong> sterk toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> liquiditeits- <strong>en</strong> teg<strong>en</strong>partij<strong>en</strong>risico te<br />
beperk<strong>en</strong>.<br />
Verantwoord r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<br />
pmt kiest voor e<strong>en</strong> maatschappelijk verantwoord r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t. pmt is ondertek<strong>en</strong>aar<br />
van de Principles of Responsible Investm<strong>en</strong>t (PRI) van de Ver<strong>en</strong>igde Naties. pmt<br />
heeft, onder andere met het oog op het uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong> van haar stemrecht<strong>en</strong>, de<br />
‘leid<strong>en</strong>de beginsel<strong>en</strong>’ voor verantwoord belegg<strong>en</strong> ontwikkeld. Onderneming<strong>en</strong> die<br />
product<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> die in strijd zijn met deze beginsel<strong>en</strong> (clustermunitie <strong>en</strong> anti<br />
persoon mijn<strong>en</strong>) zijn uitgeslot<strong>en</strong> voor belegging. Ook land<strong>en</strong> waarteg<strong>en</strong> door<br />
Nederland ondertek<strong>en</strong>de sancties zijn uitgevaardigd, word<strong>en</strong> door pmt uitgeslot<strong>en</strong>.<br />
In <strong>2011</strong> werd<strong>en</strong> door pmt in totaal 21 bedrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> 12 land<strong>en</strong> uitgeslot<strong>en</strong>.<br />
pmt stemt op alle aandeelhoudersvergadering<strong>en</strong> wereldwijd. Er is e<strong>en</strong> op maat van<br />
pmt gesned<strong>en</strong> stembeleid ontwikkeld, dat aansluit bij de ‘leid<strong>en</strong>de beginsel<strong>en</strong>’ <strong>en</strong> in<br />
2008 operationeel werd. pmt was in <strong>2011</strong> actief op aandeelhoudersvergadering<strong>en</strong> van<br />
diverse Nederlandse beursg<strong>en</strong>oteerde onderneming<strong>en</strong>. pmt investeert daarnaast sterk<br />
in actief aandeelhouderschap. pmt heeft beleid ontwikkeld om met e<strong>en</strong> aantal<br />
onderneming<strong>en</strong> de dialoog aan te gaan. Naast <strong>en</strong>kele onderneming<strong>en</strong> op de<br />
thuismarkt gaat het onder andere om onderneming<strong>en</strong> die in strijd handel<strong>en</strong> met de<br />
eerder g<strong>en</strong>oemde ‘leid<strong>en</strong>de beginsel<strong>en</strong>’. Over de specifieke zak<strong>en</strong> met betrekking tot<br />
het stemgedrag van pmt <strong>en</strong> tot bezoek<strong>en</strong> van aandeelhoudersvergadering<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
dialoog wordt op kwartaalbasis gerapporteerd, ook via de website.
40 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Praktijkcases maatschappelijk verantwoord belegg<strong>en</strong><br />
pmt teg<strong>en</strong> beloning voor fal<strong>en</strong><br />
Op 20 april 2010 was er e<strong>en</strong> zeer grote explosie op het Deepwater Horizon booreiland<br />
in de Golf van Mexico. Daarbij viel<strong>en</strong> 11 dod<strong>en</strong> <strong>en</strong> 17 gewond<strong>en</strong>. Tijd<strong>en</strong>s bluspoging<strong>en</strong><br />
zonk het platform, waarbij de boorstang brak. De “blowout prev<strong>en</strong>ter”, die het<br />
uitstrom<strong>en</strong> van de olie had moet<strong>en</strong> stopp<strong>en</strong>, bleek niet te werk<strong>en</strong> <strong>en</strong> de gebeurt<strong>en</strong>is<br />
mondde uit in de grootste olieramp ooit. Na diverse poging<strong>en</strong> is op 15 juli 2010 e<strong>en</strong><br />
kap op de drie afzonderlijke bronn<strong>en</strong> geplaatst waardoor er ge<strong>en</strong> olie meer de oceaan<br />
in stroomde. De bronn<strong>en</strong> zijn op 5 augustus met cem<strong>en</strong>t geslot<strong>en</strong>. BP zal de kom<strong>en</strong>de<br />
jar<strong>en</strong> vele miljard<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> reserver<strong>en</strong> voor schadeclaims van particulier<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
bedrijv<strong>en</strong>, boetes <strong>en</strong> voor claims weg<strong>en</strong>s beleggingsverliez<strong>en</strong>. Op de aandeelhoudersvergadering<br />
van <strong>2011</strong> (waarin het bestuur verantwoording aflegt over 2010) stond e<strong>en</strong><br />
verhoging van het vaste salaris <strong>en</strong> de bonus van de top van de onderneming op de<br />
ag<strong>en</strong>da. Naast het feit dat de voorgestelde ontslagvergoeding niet in lijn met het<br />
stembeleid was, vond pmt e<strong>en</strong> salarisverhoging na de grootste olieramp ooit ge<strong>en</strong><br />
goed idee. Uiteraard heeft pmt hier teg<strong>en</strong> gestemd. De olieramp in de Golf van Mexico<br />
staat niet op zichzelf. In 2005 is e<strong>en</strong> BP raffinaderij in Texas ontploft waarbij 15<br />
m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> om het lev<strong>en</strong> zijn gekom<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> jaar later kwam het bedrijf negatief in het<br />
nieuws als gevolg van e<strong>en</strong> ernstig lekk<strong>en</strong>de oliepijpleiding in Alaska. Op de aandeelhoudersvergadering<br />
werd Sir William Castell voorgedrag<strong>en</strong> als voorzitter van het<br />
Safety, Ethics & Environm<strong>en</strong>tal Assurance Committee (SEEAC). Aangezi<strong>en</strong> het<br />
manag<strong>en</strong> van veiligheidsrisico’s van zeer groot belang is terwijl Sir William Castell<br />
ge<strong>en</strong> ervaring in de olie-industrie heeft, heeft pmt teg<strong>en</strong> zijn b<strong>en</strong>oeming gestemd.<br />
pmt komt op voor vakbondsvrijheid<br />
In mei <strong>2011</strong> werd de aandeelhoudersvergadering van Ahold overheerst door e<strong>en</strong> groot<br />
aantal sprekers nam<strong>en</strong>s de werknemers in de Amerikaanse vestiging<strong>en</strong> van Ahold.<br />
De belangrijkste klacht<strong>en</strong> richtt<strong>en</strong> zich op de sociale misstand<strong>en</strong> bij toeleveranciers<br />
van Ahold in de VS <strong>en</strong> vakbondsvijandige activiteit<strong>en</strong> in <strong>en</strong>kele van de vestiging<strong>en</strong><br />
van Aholds dochter Martin’s. De onderneming gaf aan dat zij, in overe<strong>en</strong>stemming<br />
met de kernverdrag<strong>en</strong> van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), de vakbondsvrijheid<br />
respecteert <strong>en</strong> zich aan de Amerikaanse wet houdt. De voorbeeld<strong>en</strong> van<br />
briev<strong>en</strong> die werknemers van Martin’s van de onderneming ontvang<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> echter<br />
duidelijk zi<strong>en</strong> dat het lokale managem<strong>en</strong>t zich niet houdt aan die door de ILO<br />
opgestelde internationaal overe<strong>en</strong>gekom<strong>en</strong> standaard<strong>en</strong> voor het respecter<strong>en</strong> van<br />
vakbonds vrijheid. Daarom is er bij Ahold op aangedrong<strong>en</strong> te zorg<strong>en</strong> dat het door<br />
Ahold vastgestelde beleid ook daadwerkelijk in de praktijk wordt uitgevoerd, ook<br />
door het lokale managem<strong>en</strong>t van Martin’s.<br />
Shell: te rooskleurige voorstelling<br />
Begin 2004 kwam aan het licht dat managers om hun bonus veilig te stell<strong>en</strong> de<br />
bewez<strong>en</strong> oliereserves van Royal Dutch Shell veel te hoog hadd<strong>en</strong> ingeschat. Shell<br />
maakte bek<strong>en</strong>d dat de bewez<strong>en</strong> reserves van olie <strong>en</strong> gas 20% lager war<strong>en</strong> dan eerder<br />
aang<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. De olie- <strong>en</strong> gasreserves die in de boek<strong>en</strong> stond<strong>en</strong> war<strong>en</strong> niet allemaal<br />
daadwerkelijk bewez<strong>en</strong> winbaar. Volg<strong>en</strong>s de regels van de Amerikaanse
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 41<br />
beurstoezichthouder de SEC mog<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> de olievondst<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> die<br />
met e<strong>en</strong> investeringsplan in de praktijk r<strong>en</strong>dabel te exploiter<strong>en</strong> zijn. Proefboring<strong>en</strong><br />
alle<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> niet de basis vorm<strong>en</strong> van de hoeveelheid oliereserves. Deze regels<br />
moet<strong>en</strong> beleggers bescherm<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> olieconcerns die de zak<strong>en</strong> te rooskleurig<br />
voorstell<strong>en</strong>. Bij Shell ontbrak<strong>en</strong> adequate interne controles om op e<strong>en</strong> juiste manier<br />
met de schatting<strong>en</strong> van de olie- <strong>en</strong> gasvoorrad<strong>en</strong> om te gaan. Na onderzoek van de<br />
onbewez<strong>en</strong> voorrad<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> derde als voorraad geschrapt <strong>en</strong> twee derde teruggekeerd<br />
in de boek<strong>en</strong> als bewez<strong>en</strong> voorrad<strong>en</strong>. Van bewuste fraude <strong>en</strong> misleiding is<br />
overig<strong>en</strong>s ge<strong>en</strong> sprake geweest. Bij de bek<strong>en</strong>dmaking van de lagere olie- <strong>en</strong> gasvoorrad<strong>en</strong><br />
daalde de beurskoers 8% <strong>en</strong> werd het bedrijf 12 miljard euro<br />
minder waard.<br />
In april 2007 werd bek<strong>en</strong>dgemaakt dat Shell e<strong>en</strong> schadevergoeding zal betal<strong>en</strong> van<br />
in totaal USD 352,6 miljo<strong>en</strong> aan de Europese beleggers die tuss<strong>en</strong> 8 april 1999 <strong>en</strong><br />
18 maart 2004 aandel<strong>en</strong> gekocht hebb<strong>en</strong> van de onderneming. De begindatum van<br />
deze termijn is gekoz<strong>en</strong> omdat destijds de onzorgvuldighed<strong>en</strong> met de reserves zijn<br />
begonn<strong>en</strong>. Nadat deze schikking in 2009 door het Gerechtshof Amsterdam<br />
verbind<strong>en</strong>d is verklaard, hebb<strong>en</strong> beleggers e<strong>en</strong> jaar de tijd gehad om hun claims<br />
in te di<strong>en</strong><strong>en</strong>. Na verificaties van de claims is eind <strong>2011</strong> e<strong>en</strong> begin gemaakt met de<br />
uitbetaling van het schikkingsbedrag. pmt kreeg e<strong>en</strong> bedrag van USD 458.485<br />
uitbetaald.
42 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
6 Integraal risicomanagem<strong>en</strong>t<br />
Algeme<strong>en</strong><br />
pmt werkt voor de bedrijfstak <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> op e<strong>en</strong> vooruitstrev<strong>en</strong>de, transparante<br />
<strong>en</strong> toegankelijke wijze aan e<strong>en</strong> toekomstbest<strong>en</strong>dig collectief p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> met<br />
e<strong>en</strong> beleggingsbeleid waarin het Maatschappelijk Verantwoord Ondernem<strong>en</strong> is<br />
verankerd (de zog<strong>en</strong>oemde ESG uitgangspunt<strong>en</strong>). Om dat te bereik<strong>en</strong>, moet het fonds<br />
ervoor zorg<strong>en</strong> dat het over voldo<strong>en</strong>de vermog<strong>en</strong> beschikt om de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong><br />
te dekk<strong>en</strong>. Het belangrijkste risico voor het fonds, de deelnemers <strong>en</strong><br />
gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong>, is dan ook het ontbrek<strong>en</strong> van voldo<strong>en</strong>de vermog<strong>en</strong> om (op de<br />
lange termijn) aan de verplichting<strong>en</strong> te voldo<strong>en</strong>. Dit wordt ook wel het solvabiliteitsrisico<br />
g<strong>en</strong>oemd. Onvoldo<strong>en</strong>de solvabiliteit kan vele oorzak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> aantal<br />
van deze oorzak<strong>en</strong> is te beïnvloed<strong>en</strong> door het fonds, andere oorzak<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> zich af<br />
buit<strong>en</strong> de invloed van het fonds. Tot de eerste categorie behor<strong>en</strong> zak<strong>en</strong> als het heff<strong>en</strong><br />
van minimaal e<strong>en</strong> kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie <strong>en</strong> het slechts verhog<strong>en</strong> van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitkering<strong>en</strong><br />
als (<strong>en</strong> voor zover) de financiële positie van het fonds dat toe laat.<br />
Ook het vastzett<strong>en</strong> van de middel<strong>en</strong> in solide belegging<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> maatregel die het<br />
fonds neemt om de solvabiliteit te waarborg<strong>en</strong>. Ge<strong>en</strong> invloed heeft het fonds op<br />
zak<strong>en</strong> als de ontwikkeling van de financiële markt<strong>en</strong> of de stijging van de lev<strong>en</strong>sverwachting<br />
van deelnemers (wanneer de lev<strong>en</strong>sverwachting van deelnemers<br />
to<strong>en</strong>eemt, betek<strong>en</strong>t dit dat het fonds rek<strong>en</strong>ing moet houd<strong>en</strong> met extra toekomstige<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> last<strong>en</strong>). Hoewel deze ontwikkeling<strong>en</strong> door het fonds niet direct zijn te<br />
beïnvloed<strong>en</strong>, houdt pmt er vanzelfsprek<strong>en</strong>d wel rek<strong>en</strong>ing mee bij de beheersing<br />
van de risico’s die het fonds loopt.<br />
Het belang van e<strong>en</strong> goede risicobeheersing is de afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> verder toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
Vooral de zware economische omstandighed<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> om steeds verdere verfijning<br />
van de beheersing van alle relevante risico’s. In 2010 was verdere uitbouw van het<br />
beleid met betrekking tot risicomanagem<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> van de speerpunt<strong>en</strong>. Tev<strong>en</strong>s is in<br />
2010 e<strong>en</strong> risicomanager in di<strong>en</strong>st van het fonds getred<strong>en</strong> <strong>en</strong> werd e<strong>en</strong> vernieuwd<br />
integraal risicomanagem<strong>en</strong>tbeleid vastgesteld. E<strong>en</strong> belangrijk onderdeel hiervan<br />
was het opnieuw herijk<strong>en</strong> <strong>en</strong> waar nodig uitbreid<strong>en</strong> van de risicorapportages op het<br />
gebied van vermog<strong>en</strong>sbeheer. Het jaar <strong>2011</strong> stond in het tek<strong>en</strong> van verdere risicobeheersing<br />
<strong>en</strong> waar nodig risicoreductie binn<strong>en</strong> de beleggingsportefeuille. Daarnaast<br />
werd<strong>en</strong> naast e<strong>en</strong> overkoepel<strong>en</strong>d dashboard ook risicodashboards specifiek voor<br />
illiquide beleggingscategorieën ontwikkeld.<br />
Compliance<br />
Onderdeel van het integrale risicomanagem<strong>en</strong>tbeleid is het zog<strong>en</strong>oemde compliance<br />
program waarin het geheel aan beleid(-voornem<strong>en</strong>s), interne <strong>en</strong> externe regelgeving,<br />
voorlichtingsactiviteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> het monitoringprogramma t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van compliance<br />
word<strong>en</strong> behandeld. Belangrijke onderdel<strong>en</strong> hiervan zijn e<strong>en</strong> gedragscode <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
incid<strong>en</strong>t<strong>en</strong>beleid. De gedragscode <strong>en</strong> het incid<strong>en</strong>t<strong>en</strong>beleid word<strong>en</strong> jaarlijks
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 43<br />
geactualiseerd <strong>en</strong> bestuurlijk vastgesteld. In <strong>2011</strong> is in aanvulling daarop e<strong>en</strong><br />
crisisplan ontwikkeld.<br />
Om invulling te gev<strong>en</strong> aan de naleving van het compliance program <strong>en</strong> in het<br />
bijzonder de gedragscode wordt door de compliance officer jaarlijks getoetst <strong>en</strong><br />
gerapporteerd of de gedragscode nageleefd wordt. Bij pmt zijn deze activiteit<strong>en</strong><br />
toegewez<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> externe compliance officer, te wet<strong>en</strong> het Nederlands Compliance<br />
Instituut (NCI).<br />
Crisisplan pmt<br />
Begin <strong>2011</strong> heeft het bestuur van pmt e<strong>en</strong> nieuw crisisplan vastgesteld. pmt beschrijft<br />
in dit crisisplan de kaders waarbinn<strong>en</strong> het in e<strong>en</strong> crisissituatie handelt <strong>en</strong> – indi<strong>en</strong><br />
nodig – tot afgewog<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> komt. Omdat de oorsprong <strong>en</strong> het tijdstip van<br />
mogelijke crisissituaties zeer divers kunn<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> e<strong>en</strong> nieuwe crisis vaak uit e<strong>en</strong> nog<br />
onbek<strong>en</strong>de hoek kan kom<strong>en</strong>, is de opzet van het crisisplan bewust breed gehoud<strong>en</strong>.<br />
Het crisisplan omvat daarom dan ook analyse- <strong>en</strong> beoordelingskaders <strong>en</strong> is ge<strong>en</strong><br />
restrictief, geautomatiseerd draaiboek. E<strong>en</strong> crisisplan moet vooral ook op<strong>en</strong>staan<br />
voor nog volledig onbek<strong>en</strong>de gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> <strong>en</strong> ontwikkeling<strong>en</strong>. Dit geldt zowel<br />
voor het in werking stell<strong>en</strong> van het plan, als voor de (volgorde van de) te nem<strong>en</strong><br />
maatregel<strong>en</strong>. Hierdoor verschilt het crisisplan duidelijk van e<strong>en</strong> herstelplan.<br />
E<strong>en</strong> herstelplan is uitsluit<strong>en</strong>d gericht op het weer op peil br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van de dekkingsgraad,<br />
in lijn met alle regels <strong>en</strong> voorwaard<strong>en</strong> die hieraan word<strong>en</strong> gesteld. E<strong>en</strong><br />
crisisplan moet juist ook op situaties zijn gericht vóór e<strong>en</strong> mogelijke onder dekking/<br />
herstelperiode, met onder andere het doel om onderdekking/herstelperiodes te<br />
voorkom<strong>en</strong> <strong>en</strong> zo veel mogelijk te beperk<strong>en</strong>. Echter, omdat pmt – op het mom<strong>en</strong>t van<br />
opstell<strong>en</strong> van het plan – zich in e<strong>en</strong> hersteltraject bevindt, vormt het niet-hal<strong>en</strong> van<br />
het herstelplan op korte termijn e<strong>en</strong> belangrijke onderdeel van het crisisplan.<br />
Het crisisplan van pmt geeft vooral aan in welke situaties of onder welke kritische<br />
omstandighed<strong>en</strong>:<br />
• het bestuur moet beoordel<strong>en</strong> of het crisisplan in werking treedt;<br />
• hoe de in werking stelling plaatsvindt <strong>en</strong> wie het crisis team vorm<strong>en</strong>;<br />
• volg<strong>en</strong>s welke principes <strong>en</strong> kaders e<strong>en</strong> mix van maatregel<strong>en</strong> tot stand zal kom<strong>en</strong>,<br />
die voldoet aan e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wichtige belang<strong>en</strong>afweging;<br />
• welke effect<strong>en</strong> e<strong>en</strong> bepaalde mix van mogelijke maatregel<strong>en</strong> met zich mee br<strong>en</strong>gt;<br />
• hoe het bestuur de maatregel<strong>en</strong> communiceert.<br />
Hiernaast wordt in het crisisplan beschrev<strong>en</strong>:<br />
• hoe het financiële uitgangspunt wordt bepaald;<br />
• welke sc<strong>en</strong>arioanalyses gebruikt word<strong>en</strong> om inzicht in extreme risico’s te krijg<strong>en</strong>;<br />
• welke mogelijke maatregel<strong>en</strong> het bestuur ter beschikking heeft om bij te stur<strong>en</strong>;<br />
• hoe de vinger aan de pols wordt gehoud<strong>en</strong>, om zo snel mogelijk e<strong>en</strong> crisissituatie<br />
te herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> hierop te reager<strong>en</strong>.
44 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Bevordering deskundigheid<br />
Bevordering van de deskundigheid van het bestuur is e<strong>en</strong> perman<strong>en</strong>t aandachtspunt.<br />
In het deskundigheidsplan van pmt word<strong>en</strong> middel<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd om dit te realiser<strong>en</strong>.<br />
Naast het reguliere bezoek van het bestuur aan seminars <strong>en</strong> congress<strong>en</strong> <strong>en</strong> het<br />
bijhoud<strong>en</strong> van vakliteratuur, zijn tijd<strong>en</strong>s bestuursvergadering<strong>en</strong> regelmatig externe<br />
deskundig<strong>en</strong> uitg<strong>en</strong>odigd om hun visie <strong>en</strong> advies t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van het herstel van pmt<br />
te gev<strong>en</strong>. Deze input is onder meer meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in de evaluatie van het herstelplan.<br />
Daarnaast is in <strong>2011</strong> het deskundigheidsplan van pmt geactualiseerd. Mede door het<br />
verschijn<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> beleidslijn van de toezichthouders dnb <strong>en</strong> AFM <strong>en</strong> de adviez<strong>en</strong><br />
van de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie op dit terrein werd in <strong>2011</strong> het deskundigheidsplan verder<br />
vernieuwd. Ook heeft het bestuur in <strong>2011</strong> haar k<strong>en</strong>nis getest via de periodieke<br />
k<strong>en</strong>nisreflector.<br />
Verzekeringstechnische risico’s<br />
Onder de verzekeringstechnische risico’s van het fonds vall<strong>en</strong> risico’s die verband<br />
houd<strong>en</strong> met het feit dat de demografische ontwikkeling afwijkt van de aannames<br />
<strong>en</strong> grondslag<strong>en</strong> bij de bepaling van de premiestelling <strong>en</strong> vaststelling van de<br />
verplichting<strong>en</strong> van het fonds. Het belangrijkste verzekeringstechnische risico is de<br />
ontwikkeling van de lev<strong>en</strong>sverwachting. De snel to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de lev<strong>en</strong>sverwachting<br />
in Nederland br<strong>en</strong>gt voor het fonds hogere last<strong>en</strong> met zich mee. De gemiddelde<br />
verwachte duur dat e<strong>en</strong> deelnemer g<strong>en</strong>iet van zijn p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>, neemt daardoor<br />
immers toe.<br />
Bij de vaststelling van de verplichting<strong>en</strong> houdt pmt rek<strong>en</strong>ing met de lev<strong>en</strong>sverwachting<br />
binn<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de groep<strong>en</strong> deelnemers <strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gerechtigd<strong>en</strong>,<br />
inclusief de verwachte toekomstige verbetering van overlevingskans<strong>en</strong>. pmt hanteert<br />
de meest rec<strong>en</strong>te sterftegrondslag<strong>en</strong>. pmt houdt met deze meest rec<strong>en</strong>te sterftegrondslag<strong>en</strong><br />
op verantwoorde wijze rek<strong>en</strong>ing met het verzekeringstechnisch risico.<br />
R<strong>en</strong>terisico <strong>en</strong> inflatierisico<br />
Het r<strong>en</strong>terisico vormt e<strong>en</strong> belangrijk risico voor de financiële positie van het fonds.<br />
Sinds de invoering van het nieuwe Financieel Toetsingskader (FTK), moet de waarde<br />
van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> word<strong>en</strong> berek<strong>en</strong>d aan de hand van de voor het fonds<br />
relevante actuele marktr<strong>en</strong>te. De marktr<strong>en</strong>te schommelt echter sterk in de tijd.<br />
Wanneer de r<strong>en</strong>te daalt, neemt de waarde van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> toe.<br />
Er moet bij e<strong>en</strong> lagere r<strong>en</strong>te dus meer vermog<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gereserveerd om de<br />
toekomstige p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> te dekk<strong>en</strong>. Omdat de r<strong>en</strong>te extreem lage niveaus heeft<br />
bereikt, heeft dnb bepaald dat per eind <strong>2011</strong> incid<strong>en</strong>teel de gemiddelde marktr<strong>en</strong>te<br />
over het laatste kwartaal van <strong>2011</strong> gehanteerd di<strong>en</strong>t te word<strong>en</strong> bij de berek<strong>en</strong>ing van<br />
de waarde van de verplichting<strong>en</strong>. Het lange termijn beleid met betrekking tot<br />
r<strong>en</strong>teafdekking is in <strong>2011</strong> niet aangepast. De r<strong>en</strong>teafdekking wordt binn<strong>en</strong> bandbreedtes<br />
(32-38%) gehandhaafd op ca. 35% van het r<strong>en</strong>terisico. Dit beleid houdt in<br />
dat het fonds in beginsel voor zo’n 35% bescherming heeft teg<strong>en</strong> r<strong>en</strong>tedaling.<br />
pmt heeft daardoor overig<strong>en</strong>s in dezelfde mate ook ge<strong>en</strong> voordeel van r<strong>en</strong>testijging.<br />
pmt kiest expliciet voor deze beperkte r<strong>en</strong>teafdekking op grond van de grote lange<br />
termijn herstelkracht die het fonds heeft door het relatief jonge deelnemersbestand<br />
van het fonds <strong>en</strong> daardoor e<strong>en</strong> langere beleggingshorizon. Volledige r<strong>en</strong>teafdekking<br />
zou op langere termijn t<strong>en</strong> koste gaan van de mogelijkheid tot indexatie van de
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 45<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong> bij hoge r<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> inflatie. Door de beperkte r<strong>en</strong>teafdekking<br />
was pmt in <strong>2011</strong> beperkt beschermd teg<strong>en</strong> de effect<strong>en</strong> van de tot extreem lage<br />
niveaus gedaalde r<strong>en</strong>te. Teg<strong>en</strong>over dit nadelig effect in <strong>2011</strong> staat echter e<strong>en</strong> grotere<br />
herstelkracht op langere termijn. E<strong>en</strong> r<strong>en</strong>teafdekking van circa 35% leidt zo tot<br />
e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wichtigere verdeling tuss<strong>en</strong> de korte <strong>en</strong> lange termijn risico’s op basis van<br />
het deelnemersprofiel.<br />
Beleggingsrisico’s<br />
Beleggingsbeleid: spreiding van risico’s<br />
Op strategisch niveau wordt e<strong>en</strong> verdeling over diverse beleggingscategorieën voor de<br />
lange termijn gekoz<strong>en</strong>. Door middel van spreiding over deze categorieën wordt e<strong>en</strong> zo<br />
hoog mogelijk r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t nagestreefd teg<strong>en</strong> zo beheerst mogelijke risico’s, gegev<strong>en</strong><br />
de ambities van het fonds <strong>en</strong> de structuur van de verplichting<strong>en</strong>. Ook binn<strong>en</strong> de<br />
verschill<strong>en</strong>de beleggingscategorieën vindt omwille van risicobeheersing e<strong>en</strong><br />
uitgebreide spreiding plaats, zowel over verschill<strong>en</strong>de (wereldwijde) regio’s,<br />
als over verschill<strong>en</strong>de subcategorieën, bijvoorbeeld sector<strong>en</strong>.<br />
Aandel<strong>en</strong>risico <strong>en</strong> vastgoedrisico<br />
Anders dan bijvoorbeeld het r<strong>en</strong>terisico, is het risico dat gelop<strong>en</strong> wordt op de<br />
aandel<strong>en</strong>- <strong>en</strong> vastgoedportefeuille e<strong>en</strong> bewust gekoz<strong>en</strong> risico. Dit risico levert het<br />
fonds op de langere termijn naar verwachting extra r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t op. De afgelop<strong>en</strong><br />
ti<strong>en</strong>tall<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> liet<strong>en</strong> dat ook zi<strong>en</strong>. Dit extra r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t zorgde in het verled<strong>en</strong> voor<br />
e<strong>en</strong> betaalbaar p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> voor de sector, dat bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> kon meegroei<strong>en</strong> met de<br />
stijging van de prijz<strong>en</strong>. pmt beheerst het risico op aandel<strong>en</strong>belegging<strong>en</strong> onder meer<br />
door e<strong>en</strong> uitgebreide spreiding over regio’s <strong>en</strong> sector<strong>en</strong>. Het extra verwachte<br />
r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t op aandel<strong>en</strong> blijft in de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> noodzakelijk, zeker om de<br />
kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> de reserves weer op het vereiste peil te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Ook om de lange<br />
termijn ambities van pmt waar te kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> waar het gaat om het lat<strong>en</strong> meegroei<strong>en</strong><br />
van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> met de stijg<strong>en</strong>de prijz<strong>en</strong>, is het verwachte extra r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<br />
op aandel<strong>en</strong> nodig. Voor het vastgoedrisico geldt in grote lijn<strong>en</strong> hetzelfde als voor het<br />
aandel<strong>en</strong>risico, al is het vastgoedrisico minder dominant aanwezig in de portefeuille<br />
door de geringere omvang van de vastgoedportefeuille.<br />
Valutarisico<br />
pmt belegt e<strong>en</strong> belangrijk deel van zijn vermog<strong>en</strong> in land<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> andere muntsoort,<br />
zoals de Amerikaanse dollar, de Japanse y<strong>en</strong> <strong>en</strong> het Britse pond. Wanneer die<br />
valuta meer of minder waard word<strong>en</strong> t<strong>en</strong> opzichte van de euro, heeft dat invloed op<br />
de waarde van de betreff<strong>en</strong>de belegging<strong>en</strong>, uitgedrukt in euro’s. Het verwachte<br />
resultaat op deze koersschommeling<strong>en</strong> van vreemde valuta is naar verwachting op de<br />
lange termijn gelijk aan nul. Op korte termijn is de waardeontwikkeling van vreemde<br />
valuta echter moeilijk te voorspell<strong>en</strong> <strong>en</strong> zeer beweeglijk. Het fonds dekt daarom e<strong>en</strong><br />
groot deel van het valutarisico op de belangrijkste valuta structureel af. In 2010 is er<br />
voor gekoz<strong>en</strong> om het valutarisico binn<strong>en</strong> illiquide belegging<strong>en</strong> (waaronder vastgoed,<br />
private equity <strong>en</strong> infrastructuur) niet meer af te dekk<strong>en</strong> vanwege het liquiditeitsrisico<br />
dat met de afdekking van het valutarisico gepaard gaat. Eind <strong>2011</strong> is beslot<strong>en</strong> om, met
46 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
het oog op e<strong>en</strong> mogelijke verdere verdieping van de eurocrisis, de afdekking van het<br />
Amerikaanse dollarrisico voor liquide belegging<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de strategische bandbreedtes<br />
terug te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> tot ca. 75%.<br />
Kredietrisico<br />
Kredietrisico was in <strong>2011</strong> e<strong>en</strong> van de meest promin<strong>en</strong>te thema’s. Kredietrisico kan in<br />
verschill<strong>en</strong>de gedaantes optred<strong>en</strong>. T<strong>en</strong> eerste treedt kredietrisico op wanneer e<strong>en</strong><br />
debiteur niet meer in staat is te voldo<strong>en</strong> aan zijn verplichting tot het betal<strong>en</strong> van r<strong>en</strong>te<br />
over of aflossing van de aan hem verstrekte l<strong>en</strong>ing. Dit type risico wordt voor e<strong>en</strong> deel<br />
bewust door het fonds g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, omdat e<strong>en</strong> hoger risico zich vertaalt in e<strong>en</strong> hoger<br />
verwacht r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t. pmt stelt uiteraard gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> aan de mate waarin het fonds zich<br />
aan dit type risico mag blootstell<strong>en</strong>, onder meer door e<strong>en</strong> duidelijke maximering van<br />
de belegging<strong>en</strong> per zog<strong>en</strong>oemde rating categorie. Toch kunn<strong>en</strong> zich echter ook dan<br />
nog faillissem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in de portefeuille voordo<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> tweede manier waarop pmt wordt geconfronteerd met kredietrisico, doet zich<br />
voor bij algem<strong>en</strong>e wijziging<strong>en</strong> in de zog<strong>en</strong>oemde credit spread. Deze spread geeft aan<br />
welk extra r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t, bov<strong>en</strong>op het r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t op relatief veilige staatsobligaties,<br />
mag word<strong>en</strong> verwacht op l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> per definitie lagere kredietwaardigheid<br />
dan de staat. De mate waarin dit risico wordt beloond, is ge<strong>en</strong> vast gegev<strong>en</strong>: de<br />
marktwaarde van e<strong>en</strong> l<strong>en</strong>ing daalt (stijgt) als de credit spread – het kredietrisico –<br />
stijgt (daalt). Op grond van de verdieping van de financiële problem<strong>en</strong> in Zuid-<br />
Europese land<strong>en</strong> <strong>en</strong> het daarmee gepaard gaande fors hogere kredietrisico werd<br />
het land<strong>en</strong>beleid binn<strong>en</strong> de vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> portefeuille in <strong>2011</strong> verder<br />
aangescherpt. Kern van dit beleid is dat, indi<strong>en</strong> de spread van e<strong>en</strong> vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de<br />
belegging bov<strong>en</strong> e<strong>en</strong> bepaalde ‘veilige’ bandbreedte uitkomt, deze belegging wordt<br />
afgebouwd. Daarnaast werd in <strong>2011</strong> het gewicht van obligatiel<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> aan bank<strong>en</strong><br />
in de portefeuille sterk gereduceerd.<br />
Liquiditeitsrisico <strong>en</strong> teg<strong>en</strong>partijrisico<br />
Onder normale omstandighed<strong>en</strong> speelt het liquiditeitsrisico voor pmt e<strong>en</strong> beperkte<br />
rol. Het fonds krijgt immers premies binn<strong>en</strong>, die het volume van de lop<strong>en</strong>de<br />
uitkering<strong>en</strong> overtreff<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> gebrek aan contant<strong>en</strong> zal daardoor niet e<strong>en</strong>voudig<br />
optred<strong>en</strong>. Het overgrote deel van de beleggingsportefeuille wordt bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> belegd<br />
in liquide beleggingsinstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die, indi<strong>en</strong> noodzakelijk, op zeer korte termijn<br />
(dagelijks) kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> verkocht. In de afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> is het gebruik van<br />
afgeleide instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (derivat<strong>en</strong>) in de beleggingsportefeuille toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> belangrijk nadeel van het gebruik van afgeleide instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is dat deze e<strong>en</strong><br />
liquiditeitsrisico met zich mee br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>; er ontstaat immers de verplichting om – bij<br />
nadelige waardeontwikkeling - onderpand te stort<strong>en</strong> aan de teg<strong>en</strong>partij. In het geval<br />
dat de waarde van derivaat zich in de voordeel van pmt ontwikkelt – pmt moet<br />
onderpand ontvang<strong>en</strong> – ontstaat teg<strong>en</strong>partijrisico, of te wel het risico dat de<br />
teg<strong>en</strong>partij niet aan zijn verplichting voldoet.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 47<br />
In het kader van de eurocrisis zijn deze twee risico’s in <strong>2011</strong> toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>en</strong> steeds<br />
meer met elkaar verwev<strong>en</strong>. pmt heeft in <strong>2011</strong> e<strong>en</strong> vernieuwd integraal beleid t<strong>en</strong><br />
behoeve van liquiditeit<strong>en</strong> <strong>en</strong> teg<strong>en</strong>partij<strong>en</strong> ingevoerd om de liquiditeitsrisico’s in<br />
directe relatie tot het teg<strong>en</strong>partijrisico versterkt te monitor<strong>en</strong> <strong>en</strong> te beheers<strong>en</strong>.<br />
Grondstoff<strong>en</strong>risico<br />
De belegging<strong>en</strong> in grondstoff<strong>en</strong> word<strong>en</strong> voornamelijk aangehoud<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> zekere<br />
bescherming teg<strong>en</strong> oplop<strong>en</strong>de inflatie <strong>en</strong> uit hoofde van spreiding. Het<br />
grondstoff<strong>en</strong>risico betreft het risico op fluctuaties in grondstoff<strong>en</strong>prijz<strong>en</strong>. De<br />
belegging wordt passief beheerd; dit betek<strong>en</strong>t dat e<strong>en</strong> vaste beleggingsmix is gekoz<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> wordt aangehoud<strong>en</strong> om de prijsontwikkeling van grondstoff<strong>en</strong> over de tijd te<br />
volg<strong>en</strong>. In het verl<strong>en</strong>gde hiervan is de risicobeheersing vooral vormgegev<strong>en</strong> door<br />
specifieke restricties met betrekking tot de sam<strong>en</strong>stelling van deze mix. Grondstoff<strong>en</strong><br />
vorm<strong>en</strong> e<strong>en</strong> beleggingscategorie waarin veelal via afgeleide instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (index<br />
futures <strong>en</strong>/of swaps) wordt geïnvesteerd in met name <strong>en</strong>ergiedragers zoals olie <strong>en</strong> gas<br />
<strong>en</strong> daarnaast in metal<strong>en</strong>, edelmetal<strong>en</strong> <strong>en</strong> landbouwproduct<strong>en</strong>. Binn<strong>en</strong> de portefeuille<br />
grondstoff<strong>en</strong> is <strong>en</strong>ergie de belangrijkste compon<strong>en</strong>t. De beweeglijkheid van<br />
<strong>en</strong>ergieprijz<strong>en</strong> houdt direct verband met de olieprijs. Om het liquiditeitsrisico door<br />
het gebruik van afgeleide product<strong>en</strong> te mitiger<strong>en</strong> is de positie volledig onderlegd met<br />
kasgeld.
48 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
7. Uitbesteding<br />
pmt besteedt de uitvoering van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>administratie <strong>en</strong> het vermog<strong>en</strong>sbeheer uit<br />
aan Mn Services. Het bestuur van het fonds is volledig verantwoordelijk voor het<br />
beleid <strong>en</strong> toetst periodiek de uitvoering daarvan door de uitvoerder. Het bestuursbureau<br />
van pmt controleert de kwaliteit van de uitvoering int<strong>en</strong>sief. Dat gebeurt aan<br />
de hand van periodiek <strong>en</strong> ad-hoc overleg, <strong>en</strong> aan de hand van week-, maand- <strong>en</strong><br />
kwartaal rapportages volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> vooraf vastgesteld format.<br />
De bestuurlijke commissie Financiën & Risico’s toetst in het geval van (voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>)<br />
uitbesteding van werkzaamhed<strong>en</strong> of met alle relevante aspect<strong>en</strong> verbond<strong>en</strong> aan<br />
uitbesteding op adequate wijze rek<strong>en</strong>ing wordt gehoud<strong>en</strong>. Dit betreft zak<strong>en</strong> als het<br />
in kaart br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van de risico’s, de beoordeling van de organisatie waaraan wordt<br />
uitbesteed, <strong>en</strong> de vraag of er sprake is van e<strong>en</strong> concrete, juiste <strong>en</strong> volledige vastlegging<br />
van voorwaard<strong>en</strong> in overe<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> <strong>en</strong> of de controle op de uitvoering in<br />
relatie tot gemaakte afsprak<strong>en</strong> op adequate wijze vormgegev<strong>en</strong> is. De commissie<br />
Financiën & Risico’s bestaat uit zes led<strong>en</strong> van het bestuur.<br />
pmt stelt hoge eis<strong>en</strong> aan integraal risicomanagem<strong>en</strong>t. Daaruit vloeit voort dat ook<br />
veel aandacht uitgaat naar de interne risicobeheersing van Mn Services N.V. Binn<strong>en</strong><br />
de gehele organisatie van Mn Services N.V. zijn alle kernprocess<strong>en</strong> beschrev<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
belangrijkste risico’s geïd<strong>en</strong>tificeerd <strong>en</strong> beheersingsmaatregel<strong>en</strong> getroff<strong>en</strong>.<br />
De id<strong>en</strong>tificatie vindt plaats op basis van de vier risicocategorieën zoals die zijn<br />
verwoord door het Committee of Sponsoring Organisations of the Treadway<br />
Commission (coso). Het gaat om de categorieën strategische risico’s, operationele<br />
risico’s, de betrouwbaarheid van financiële rapportages <strong>en</strong> compliance, ofwel het<br />
nalev<strong>en</strong> van de van de relevante wet- <strong>en</strong> regelgeving. Aan de hand van dit raamwerk<br />
heeft Mn Services e<strong>en</strong> beheers omgeving ingericht. De belangrijkste aspect<strong>en</strong> daarvan<br />
zijn: integriteit <strong>en</strong> ethiek van de medewerkers <strong>en</strong> de organisatie als geheel, e<strong>en</strong><br />
regeling voor klokk<strong>en</strong>luiders, de toek<strong>en</strong>ning van tak<strong>en</strong>, bevoegdhed<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
verantwoordelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> personeels beleid dat is gericht op aanname <strong>en</strong> behoud<br />
van integer handel<strong>en</strong>d, deskundig <strong>en</strong> ervar<strong>en</strong> personeel.<br />
De totale kost<strong>en</strong> voor de aansturing <strong>en</strong> uitvoering van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds bedroeg<strong>en</strong><br />
in <strong>2011</strong> € 55 miljo<strong>en</strong>, zie ook de toelichting op de Staat van Bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> Last<strong>en</strong>. Van dit<br />
bedrag is € 47,5 miljo<strong>en</strong> besteed aan kost<strong>en</strong> voor de uitvoering van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling<br />
voor het gehele deelnemersbestand. De overige kost<strong>en</strong> zijn ev<strong>en</strong>redig<br />
toerek<strong>en</strong>baar tuss<strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> voor p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoering <strong>en</strong> voor vermog<strong>en</strong>sbeheer.<br />
De P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie adviseert om bij de beoordeling van de kost<strong>en</strong> van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoering<br />
de sam<strong>en</strong>stelling van het deelnemersbestand in og<strong>en</strong>schouw te nem<strong>en</strong>.<br />
De sam<strong>en</strong>stelling van het deelnemersbestand van pmt is opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> onder de<br />
kerncijfers. Gezi<strong>en</strong> deze sam<strong>en</strong>stelling hanteert pmt de systematiek voor de kost<strong>en</strong><br />
per ‘Normdeelnemer’ conform de aanbeveling<strong>en</strong> van de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie.<br />
Met deze berek<strong>en</strong>ingswijze zijn de kost<strong>en</strong> per Normdeelnemer € 78 in <strong>2011</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 49<br />
ISAE 3402<br />
pmt heeft zowel het vermog<strong>en</strong>sbeheer als de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoering aan mn uitbesteed.<br />
In de ISAE 3402 verklaring geeft mn aan welke risico’s op strategisch, tactisch <strong>en</strong><br />
operationeel niveau zijn onderk<strong>en</strong>d <strong>en</strong> op welke wijze de getroff<strong>en</strong><br />
beheersmaatregel<strong>en</strong> deze risico’s ondervang<strong>en</strong>. Per beheersmaatregel toetst mn<br />
periodiek de werking hiervan <strong>en</strong> legt dit vast in e<strong>en</strong> rapportage. Aanvull<strong>en</strong>d verklaart<br />
de directie van mn dat zij ‘in control’ is over het geheel van beheersmaatregel<strong>en</strong>.<br />
De externe accountant van mn controleert aan de hand van deze rapportage, de<br />
verklaring van de directie <strong>en</strong> eig<strong>en</strong> waarneming<strong>en</strong> of het sam<strong>en</strong>stel van beheersmaatregel<strong>en</strong><br />
voldo<strong>en</strong>de is om de risico’s af te dekk<strong>en</strong> (opzet) <strong>en</strong> toetst of deze<br />
beheersmaatregel<strong>en</strong> daadwerkelijk over de periode effectief zijn uitgevoerd (bestaan<br />
<strong>en</strong> werking). Op basis van zijn bevinding<strong>en</strong> verstrekt de externe accountant van mn<br />
e<strong>en</strong> ISAE 3402 type II verklaring aan de externe accountant van pmt. De verklaring<br />
geeft aan dat de getroff<strong>en</strong> beheersmaatregel<strong>en</strong> van de b<strong>en</strong>oemde process<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />
gefunctioneerd <strong>en</strong> dat er ge<strong>en</strong> materiële fout<strong>en</strong> vanuit de procesgang in de<br />
jaarrek<strong>en</strong>ing staan. Over <strong>2011</strong> heeft pmt e<strong>en</strong> ISAE 3402 type II verklaring over de<br />
vermog<strong>en</strong>sbeheer process<strong>en</strong> <strong>en</strong> de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoering vanuit mn ontvang<strong>en</strong>.<br />
Start- <strong>en</strong> eindbriev<strong>en</strong><br />
Na balansdatum is pmt door haar uitvoerder mn op de hoogte gebracht van e<strong>en</strong><br />
probleem bij het (tijdig) verz<strong>en</strong>d<strong>en</strong> van start- <strong>en</strong> eindbriev<strong>en</strong>. Hiervan is inmiddels<br />
melding gemaakt bij de toezichthouder.<br />
pmt heeft opdracht gegev<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> diepgaande analyse van het probleem <strong>en</strong> geeft,<br />
in sam<strong>en</strong>spraak met andere fonds<strong>en</strong> die bij mn met hetzelfde probleem<br />
geconfronteerd word<strong>en</strong>, leiding aan e<strong>en</strong> plan van aanpak.
50 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
8. Communicatie<br />
Communicatie stond dit jaar in het tek<strong>en</strong> van de missie van het bestuur van pmt<br />
waarin de begripp<strong>en</strong> ‘transparant’ <strong>en</strong> ‘toegankelijk’ kernbegripp<strong>en</strong> zijn. Dit uitte zich<br />
in heldere communicatie over de financiële situatie van pmt via verschill<strong>en</strong>de<br />
kanal<strong>en</strong>. Doel was om deelnemers, gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> <strong>en</strong> werkgevers continu te<br />
informer<strong>en</strong> over de verschill<strong>en</strong>de stapp<strong>en</strong> die pmt nam op haar herstelpad <strong>en</strong> ook om<br />
steeds weer de verwachting<strong>en</strong> te manag<strong>en</strong>. Het br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van nieuws over mogelijk te<br />
nem<strong>en</strong> kortingsmaatregel<strong>en</strong> is het laatste dat e<strong>en</strong> fonds wil. Maar als het dan toch<br />
moet, dan liever zo op<strong>en</strong>, vroeg <strong>en</strong> duidelijk als maar kan. Daarbij vond pmt het ook<br />
belangrijk om toegankelijk te zijn. Om die red<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> er extra gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong>bije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong><br />
gehoud<strong>en</strong>. Ruim 5.000 gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> maakt<strong>en</strong> daar gebruik van.<br />
M<strong>en</strong> was, terecht, niet blij met de boodschap die werd gebracht, maar de uitleg die<br />
we erbij gav<strong>en</strong> <strong>en</strong> de schets van het proces, maakte dat de boodschap wel kon word<strong>en</strong><br />
geplaatst. De p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>consul<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> werkgeversconsul<strong>en</strong>t<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> 20.000<br />
unieke contact<strong>en</strong> met deelnemers <strong>en</strong> werkgevers. Dat war<strong>en</strong> zo’n 5.000 contact<strong>en</strong><br />
méér dan het jaar daarvoor. Onderwerp<strong>en</strong> als belegging<strong>en</strong> in Europa, kost<strong>en</strong> van<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>sbeheer, beloning<strong>en</strong> van bestuurders war<strong>en</strong> actueel in <strong>2011</strong>.<br />
pmt zocht in <strong>2011</strong> nadrukkelijk de media <strong>en</strong> ontving daar ook gehoor. Ook werkt<strong>en</strong> we<br />
actief mee aan verzoek<strong>en</strong> van de media. Dit heeft ertoe geleid dat de berichtgeving<br />
rond pmt is verbeterd. Meer feitelijke <strong>en</strong> juiste informatie <strong>en</strong> ook meer nuancering <strong>en</strong><br />
duiding bij de boodschap van pmt. Ondanks dat de boodschap niet prettig was.<br />
In hektische tijd<strong>en</strong> is het extra belangrijk dat de communicatie over de administratie<br />
<strong>en</strong> de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling soepel verloopt. Vanuit het fonds is daar aan gewerkt door<br />
het proces van het toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong> van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> grondig teg<strong>en</strong> het licht te houd<strong>en</strong>.<br />
Dit leverde e<strong>en</strong> aanpassing van het proces op, nieuwe briev<strong>en</strong> <strong>en</strong> uiteindelijk minder<br />
telefoontjes van deelnemers die bezig war<strong>en</strong> hun p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> aan te vrag<strong>en</strong>. Ook op het<br />
gebied van werkgeverscommunicatie zijn aanpassing<strong>en</strong> verricht, waarbij het doel<br />
vooral is het werkgevers de administratieve verwerking gemakkelijker te mak<strong>en</strong>.<br />
Tijd<strong>en</strong>s deelnemerspanels <strong>en</strong> werkgeverspanel zijn de verbetervoorstell<strong>en</strong> eerst<br />
getoetst. Want als fonds kan pmt misschi<strong>en</strong> wel bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> hoe het zou moet<strong>en</strong>,<br />
belangrijker is het wat de klant<strong>en</strong> ervan vind<strong>en</strong>.<br />
De website werd flink aangepast, e<strong>en</strong> meer intuïtieve zoekfunctie <strong>en</strong> e<strong>en</strong> verbeterde<br />
portaal mak<strong>en</strong> het makkelijker om informatie te vind<strong>en</strong>. Ook werd de e-mail nieuwsbrief<br />
geïntroduceerd, waarvoor veel m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> zich in korte tijd hebb<strong>en</strong> aangemeld.<br />
M<strong>en</strong> heeft behoefte aan snelle communicatie door het fonds. Het P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>journaal<br />
is in e<strong>en</strong> vernieuwde vormgeving versch<strong>en</strong><strong>en</strong> die, blijk<strong>en</strong>s de reacties, goed is<br />
aangekom<strong>en</strong> bij deelnemers. Tev<strong>en</strong>s is e<strong>en</strong> aantal andere project<strong>en</strong> opgestart om<br />
in de toekomst deelnemers via digitale kanal<strong>en</strong> veel sneller van (persoonlijke)<br />
informatie te voorzi<strong>en</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 51<br />
9. P<strong>en</strong>sion Fund Governance<br />
pmt k<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> aantal waarborg<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> goed bestuur van het fonds. De interne<br />
organisatie van pmt is volledig in overe<strong>en</strong>stemming met de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>wet <strong>en</strong> de door<br />
de Stichting van de Arbeid opgestelde principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur.<br />
Naast het algeme<strong>en</strong> bestuur van het fonds, dat wordt gevormd door verteg<strong>en</strong>woordigers<br />
van werkgevers- <strong>en</strong> werknemersorganisaties, k<strong>en</strong>t het fonds e<strong>en</strong> aantal<br />
organ<strong>en</strong> die invulling gev<strong>en</strong> aan medezegg<strong>en</strong>schap <strong>en</strong> verantwoording.<br />
Deelnemersraad<br />
De medezegg<strong>en</strong>schap van het fonds berust bij de deelnemersraad, die het bestuur<br />
gevraagd <strong>en</strong> ongevraagd adviseert over al het beleid van algem<strong>en</strong>e strekking.<br />
De deelnemersraad van pmt is actief sinds 2001 <strong>en</strong> bestaat uit 4 gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
10 actieve deelnemers. Per 1 januari 2010 is de huidige deelnemersraad geïnstalleerd,<br />
die zitting heeft tot <strong>en</strong> met 31 december 2012. De deelnemersraad was in <strong>2011</strong> nauw<br />
betrokk<strong>en</strong> bij de advisering omtr<strong>en</strong>t de besluitvorming over de vaststelling van de<br />
franchise, de premie, de verle<strong>en</strong>de toeslag<strong>en</strong>, het toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong> van de overgangsbepaling<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de parameters. Ook bij de evaluatie van het in 2009 ingedi<strong>en</strong>de korte<br />
termijn herstelplan bij dnb is de deelnemersraad nauw betrokk<strong>en</strong> geweest.<br />
Er is sprake van e<strong>en</strong> constructieve relatie tuss<strong>en</strong> bestuur <strong>en</strong> deelnemersraad, waarbij<br />
de deelnemersraad, meer dan wettelijk verplicht, inzicht krijgt in de vergaderstukk<strong>en</strong><br />
van het bestuur. Tev<strong>en</strong>s krijgt de deelnemersraad alle ruimte van het bestuur om de<br />
deskundigheid te ontwikkel<strong>en</strong>. De deelnemersraad beschikt als geheel mom<strong>en</strong>teel<br />
over deskundigheidsniveau 1.<br />
In <strong>2011</strong> is de deelnemersraad 9 keer bij elkaar gekom<strong>en</strong> <strong>en</strong> is er tweemaal e<strong>en</strong> themadag<br />
georganiseerd. Door middel van thema bije<strong>en</strong> komst<strong>en</strong> wordt de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>k<strong>en</strong>nis<br />
bij de deelnemersraadsled<strong>en</strong> geactualiseerd. De themadag van april stond in het<br />
tek<strong>en</strong> van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>akkoord, p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> de Europese Unie, <strong>en</strong> de ontwikkelde<br />
missie <strong>en</strong> visie van pmt. De themadag van november stond in het tek<strong>en</strong> van e<strong>en</strong><br />
zelfevaluatie.<br />
Op 23 juni heeft de deelnemersraad e<strong>en</strong> zelfevaluatie gehoud<strong>en</strong> onder professionele<br />
begeleiding om de onderlinge verwachting<strong>en</strong> met elkaar uit te sprek<strong>en</strong>. Tijd<strong>en</strong>s de<br />
themadag van november is dit verder uitgewerkt waarbij de deelnemersraad de<br />
tak<strong>en</strong>, verantwoordelijkhed<strong>en</strong>, tijdsbesteding, persoonlijke ambities <strong>en</strong> aandachtsgebied<strong>en</strong><br />
verder in kaart heeft gebracht. Tev<strong>en</strong>s heeft de deelnemersraad tijd<strong>en</strong>s deze<br />
dag e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> compet<strong>en</strong>tievisie opgesteld.<br />
De huidige deelnemersraad heeft zitting tot <strong>en</strong> met 31 december 2012. Het jaar 2012<br />
staat dan ook in het tek<strong>en</strong> van verkiezing<strong>en</strong> bij de voordrag<strong>en</strong>de organisaties om<br />
nieuwe kandidat<strong>en</strong> aan te drag<strong>en</strong>.
52 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Visitatiecommissie<br />
Het interne toezicht van het fonds berust bij de visitatiecommissie. De visitatiecommissie<br />
heeft tot taak het functioner<strong>en</strong> van het fonds kritisch te bezi<strong>en</strong> <strong>en</strong> te<br />
beoordel<strong>en</strong> of het bestuur zijn taak op de juiste wijze vervult. pmt heeft sinds 2008<br />
e<strong>en</strong> perman<strong>en</strong>te visitatiecommissie, die bestaat uit 3 onafhankelijke led<strong>en</strong>.<br />
B<strong>en</strong>oeming was voor e<strong>en</strong> termijn van 4 jaar. Door de visitatie te lat<strong>en</strong> plaatsvind<strong>en</strong><br />
door steeds dezelfde person<strong>en</strong>, kiest pmt voor visitatie als e<strong>en</strong> duurzaam proces, in<br />
plaats van als e<strong>en</strong>malige voorbijgaande actie.<br />
De led<strong>en</strong> van de in 2008 opgerichte visitatiecommissie kond<strong>en</strong> de werkzaamhed<strong>en</strong><br />
voor de visitatiecommissie niet meer combiner<strong>en</strong> met hun andere werkzaamhed<strong>en</strong>.<br />
pmt is daarom in <strong>2011</strong> op zoek gegaan naar kandidat<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> nieuwe<br />
visitatiecommissie.<br />
Het Bestuur heeft daarbij opnieuw gekek<strong>en</strong> naar het profiel van de visitatiecommissie.<br />
Er is gekek<strong>en</strong> naar hetge<strong>en</strong> het bestuur geleerd heeft van het werk<strong>en</strong><br />
met de vorige visitatiecommissie. Op basis daarvan is e<strong>en</strong> nieuw profiel sam<strong>en</strong>gesteld<br />
voor de led<strong>en</strong> van de visitatiecommissie met de volg<strong>en</strong>de elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>:<br />
• Ervaring op toezicht;<br />
• K<strong>en</strong>nis van het werk<strong>en</strong> c.q. functioner<strong>en</strong> van p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong>;<br />
• K<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> ervaring in relaties met uitvoerders; <strong>en</strong><br />
• Ev<strong>en</strong>tueel ervaring op het gebied om met cao-partij<strong>en</strong> te werk<strong>en</strong>.<br />
Aan de hand hiervan is door het bestuursbureau e<strong>en</strong> lijst met kandidat<strong>en</strong> opgesteld.<br />
De voorzitters van het bestuur hebb<strong>en</strong> hieruit e<strong>en</strong> voordracht opgesteld, waarna in de<br />
bestuursvergadering d.d. 22 september <strong>2011</strong> het bestuur akkoord is gegaan met de<br />
b<strong>en</strong>oeming van de led<strong>en</strong> van de nieuwe visitatiecommissie. Het verantwoordingsorgaan<br />
heeft terzake e<strong>en</strong> positief advies gegev<strong>en</strong>.<br />
De visitatiecommissie <strong>2011</strong> is als volgt sam<strong>en</strong>gesteld:<br />
• De heer J.P.W. Klopper (voorzitter)<br />
• De heer A. van der Ve<strong>en</strong><br />
• De heer G. Verheij<br />
In <strong>2011</strong> heeft de commissie haar derde visitatie uitgevoerd. De hoofdonderwerp<strong>en</strong> van<br />
deze visitatieronde war<strong>en</strong> als volgt:<br />
• Reageert pmt adequaat op de huidige economische omstandighed<strong>en</strong>?<br />
• Hoe heeft de governance van pmt zich ontwikkeld?<br />
• Hoe verloopt de (corporate) communicatie van pmt met haar belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong>?<br />
• Hoe heeft pmt opvolging gegev<strong>en</strong> aan de adviez<strong>en</strong> van de vorige visitatiecommissie,<br />
met name in de aansturing van de uitvoeringsorganisatie mn?<br />
• Hoe verloopt de follow-up van de verbeterag<strong>en</strong>da naar aanleiding van het dnbonderzoek<br />
inzake de belegging<strong>en</strong>?
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 53<br />
De visitatiecommissie is gekom<strong>en</strong> tot haar observaties <strong>en</strong> aanbeveling<strong>en</strong> op basis van<br />
het bestuder<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> groot aantal docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, gesprekk<strong>en</strong> met de individuele<br />
led<strong>en</strong> van het bestuur, gesprekk<strong>en</strong> met (delegaties uit) het bestuur, de bestuurscommissies<br />
<strong>en</strong> het verantwoordingsorgaan <strong>en</strong> de deelnemersraad, gesprekk<strong>en</strong> met de<br />
directeur <strong>en</strong> specialist<strong>en</strong> van het bestuursbureau, met de accountant <strong>en</strong> de<br />
adviser<strong>en</strong>d actuaris, met de compliance officer <strong>en</strong> met verteg<strong>en</strong>woordigers van<br />
uitvoeringsorganisatie mn. Voorwaard<strong>en</strong> voor succes daarbij zijn volledige<br />
transparantie <strong>en</strong> medewerking, in e<strong>en</strong> omgeving waarin de juiste vrag<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gesteld. Aan deze voorwaard<strong>en</strong> is voldaan.<br />
Sam<strong>en</strong>vatting rapport visitatiecommissie <strong>2011</strong><br />
De visitatiecommissie is van m<strong>en</strong>ing dat het bestuur, onder moeilijke omstandighed<strong>en</strong>,<br />
in <strong>2011</strong> er goed in geslaagd is om grote stapp<strong>en</strong> te zett<strong>en</strong> om process<strong>en</strong> te<br />
formaliser<strong>en</strong> <strong>en</strong> de interne organisatie duidelijk te verbeter<strong>en</strong>. Het bestuur is<br />
daardoor procesmatig nog meer ‘in control’ om daadwerkelijk leiding te gev<strong>en</strong><br />
aan het fonds. E<strong>en</strong> aantal punt<strong>en</strong> bevindt zich nog in de implem<strong>en</strong>tatiefase.<br />
De visitatiecommissie moedigt het bestuur dan ook aan om door te gaan op de<br />
ingeslag<strong>en</strong> weg <strong>en</strong> hierbij in het bijzonder aandacht te bested<strong>en</strong> aan onderstaande<br />
punt<strong>en</strong>.<br />
Het implem<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> strategische <strong>en</strong> gedeelde langetermijnvisie is gew<strong>en</strong>st.<br />
De inzet daarbij moet zijn ook onder moeilijke omstandighed<strong>en</strong> de ambitie van het<br />
fonds te realiser<strong>en</strong>. De urg<strong>en</strong>tie moet bij e<strong>en</strong> ieder gevoeld word<strong>en</strong>. De handelingssnelheid<br />
moet bij deze urg<strong>en</strong>tie aansluit<strong>en</strong>.<br />
Er moet voldo<strong>en</strong>de aandacht zijn voor balans binn<strong>en</strong> het bestuur. Daarbij moet<br />
word<strong>en</strong> gedacht aan deskundigheid <strong>en</strong> draagvlak, mede tuss<strong>en</strong> beide geleding<strong>en</strong>,<br />
<strong>en</strong> de rolverdeling van het bestuur <strong>en</strong> het dagelijks bestuur.<br />
In de sector <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> is er e<strong>en</strong> beperkt aantal m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> uit de sfeer van de<br />
sociale partners die in verschill<strong>en</strong>de hoedanighed<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de roll<strong>en</strong> vervult.<br />
Dit kan voor- <strong>en</strong> nadel<strong>en</strong> met zich meebr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Het is van belang dat het bestuur in<br />
het kader van strategisch risico hier goed op blijft lett<strong>en</strong>. Voor het bestuur van het<br />
fonds blijft het belangrijkste dat hij het bestuur van het fonds is <strong>en</strong> vanuit die<br />
verantwoordelijkheid opereert.<br />
pmt zou zeker moet<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> dat mn zijn strategische beleid <strong>en</strong> investeringskeuzes<br />
goed afstemt op de toekomstvisie van pmt. Gezi<strong>en</strong> de uitbestedingrelatie zijn beide<br />
organisaties, met name voor wat de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoering betreft, immers langjarig met<br />
elkaar verbond<strong>en</strong>. Het is daarom noodzakelijk de relatie in te richt<strong>en</strong> op e<strong>en</strong><br />
duurzame sam<strong>en</strong>werking.<br />
Met betrekking tot bov<strong>en</strong>staande punt<strong>en</strong> heeft de visitatiecommissie in haar<br />
eindrapport het bestuur e<strong>en</strong> aantal aanbeveling<strong>en</strong> gedaan.
54 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Reactie van bestuur op het visitatierapport <strong>2011</strong><br />
Het bestuur van pmt kan zich vind<strong>en</strong> in de opmerking van de visitatiecommissie dat<br />
de geformuleerde visie <strong>en</strong> missie meer systematisch moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> doorvertaald<br />
naar e<strong>en</strong> strategische langetermijnvisie van beleid. Op dit mom<strong>en</strong>t is het bestuur dan<br />
ook bezig om de visie <strong>en</strong> missie van pmt te betrekk<strong>en</strong> in het herijk<strong>en</strong> van zowel zijn<br />
eig<strong>en</strong> strategie als de strategie van mn als uitvoeringsorganisatie.<br />
Met betrekking tot handelingssnelheid <strong>en</strong> urg<strong>en</strong>tie speelt, in deze crisistijd, de<br />
complexiteit over de coördinatie over die thema’s waarbij <strong>en</strong>erzijds de rol van het<br />
bestuur bepal<strong>en</strong>d is <strong>en</strong> anderzijds er e<strong>en</strong> afhankelijke relatie is van de besluitvorming<br />
bij de sociale partners, e<strong>en</strong> belangrijke rol.<br />
Per 1 januari 2012 zijn er e<strong>en</strong> aantal mutaties binn<strong>en</strong> het bestuur geweest. De balans<br />
op het gebied van k<strong>en</strong>nis, ervaring <strong>en</strong> deskundigheid is mom<strong>en</strong>teel in ev<strong>en</strong>wicht.<br />
De rol van het DB is vastgelegd in het huishoudelijk reglem<strong>en</strong>t van pmt <strong>en</strong> is, naar<br />
m<strong>en</strong>ing van het bestuur, beperkt. De verslaglegging van de vergadering<strong>en</strong> van het<br />
dagelijks bestuur maakt onderdeel uit van de ag<strong>en</strong>da voor het algeme<strong>en</strong> bestuur.<br />
Op deze wijze wordt getracht te voorkom<strong>en</strong> dat het dagelijks bestuur onbedoeld e<strong>en</strong><br />
grotere rol zal gaan spel<strong>en</strong>.<br />
Het bestuur ziet ge<strong>en</strong> nadel<strong>en</strong> in het gegev<strong>en</strong> dat sommige bestuurders tev<strong>en</strong>s<br />
participer<strong>en</strong> in andere organ<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de sector <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong>. Zo kan het<br />
bestuur op de hoogte word<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> over rec<strong>en</strong>te ontwikkeling<strong>en</strong> in bijvoorbeeld<br />
de arbeidsvoorwaard<strong>en</strong> <strong>en</strong> blijft het bestuur op de hoogte van wat er zich in de sector<br />
afspeelt. Het bestuur is het wel met de visitatiecommissie e<strong>en</strong>s dat zak<strong>en</strong> die op e<strong>en</strong><br />
andere tafel thuis hor<strong>en</strong>, niet de bestuurstafel zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> beïnvloed<strong>en</strong>.<br />
Mom<strong>en</strong>teel wordt er gewerkt aan e<strong>en</strong> herijking van de strategie van mn. Dat zal onder<br />
meer betek<strong>en</strong><strong>en</strong> dat pmt via modernisering van Service Level Agreem<strong>en</strong>ts (SLA’s)<br />
e<strong>en</strong> meer op de klant gerichte relatie met mn gaat afdwing<strong>en</strong>, in plaats van de<br />
ontwikkeling van e<strong>en</strong> uitvoeringsorganisatie volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> niet geconditioneerde<br />
groeistrategie.<br />
In <strong>2011</strong> heeft zich dit vooral geconc<strong>en</strong>treerd op volledigheid van de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing in<br />
de gehele breedte van p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beheer (de di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>catalogus). In 2012 is dit traject<br />
voortgezet <strong>en</strong> hierbij heeft het bestuur, naast volledige vastlegging van de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing,<br />
ook al aanvull<strong>en</strong>de uitgangspunt<strong>en</strong> vastgelegd waaraan die nieuwe<br />
afsprak<strong>en</strong> met betrekking tot uitbesteding moet<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>. Gedacht wordt aan<br />
e<strong>en</strong> sterke koppeling van afsprak<strong>en</strong> in de SLA met het ‘gedachtegoed’ van pmt<br />
(bijvoorbeeld via heldere investm<strong>en</strong>t-beliefs) <strong>en</strong> het gelijkschakel<strong>en</strong> van belang<strong>en</strong><br />
tuss<strong>en</strong> mn <strong>en</strong> pmt.<br />
Het bestuur heeft k<strong>en</strong>nis g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> van de aanbeveling<strong>en</strong> in het visitatierapport <strong>2011</strong><br />
van de visitatiecommissie <strong>en</strong> zal deze vertal<strong>en</strong> in concrete acties.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 55<br />
Verantwoordingsorgaan<br />
Volg<strong>en</strong>s de Principes voor goed <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong>bestuur legt het bestuur verantwoording<br />
af aan het verantwoordingsorgaan over het beleid, de wijze waarop het beleid is<br />
uitgevoerd <strong>en</strong> over de naleving van de Principes voor goed P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> fonds bestuur.<br />
Dit alles in het licht van ev<strong>en</strong>wichtige belang<strong>en</strong>afweging.<br />
Sam<strong>en</strong>stelling<br />
Het verantwoordingsorgaan bestaat uit 4 verteg<strong>en</strong>woordigers van de bij de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling<br />
van pmt aangeslot<strong>en</strong> werkgevers, 4 verteg<strong>en</strong>woordigers van actieve<br />
deelnemers <strong>en</strong> 4 verteg<strong>en</strong>woordigers van gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong>. De verteg<strong>en</strong>woordigers<br />
van de bij de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling van pmt aangeslot<strong>en</strong> werkgevers word<strong>en</strong> voorgedrag<strong>en</strong><br />
door de werkgeversvakver<strong>en</strong>iging<strong>en</strong>, die in de Vakraad <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong><br />
zijn verteg<strong>en</strong>woordigd. De g<strong>en</strong>oemde verteg<strong>en</strong>woordigers van actieve deelnemers <strong>en</strong><br />
gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> word<strong>en</strong> voorgedrag<strong>en</strong> uit de led<strong>en</strong> van de deelnemersraad. Door het<br />
aantred<strong>en</strong> van de deelnemersraad per 1 januari 2010, heeft er tev<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> wisseling<br />
plaatsgevond<strong>en</strong> in de sam<strong>en</strong>stelling van het verantwoordingsorgaan.<br />
Het verantwoordingsorgaan is in <strong>2011</strong> vier maal bije<strong>en</strong>gekom<strong>en</strong> <strong>en</strong> is er gelijktijdig<br />
met de deelnemersraad e<strong>en</strong> themadag georganiseerd over het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>akkoord,<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> de Europese Unie, <strong>en</strong> de ontwikkelde missie <strong>en</strong> visie van pmt.<br />
Het verantwoordingsorgaan heeft het bestuur in <strong>2011</strong> van advies voorzi<strong>en</strong> inzake<br />
voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> bestuurlijke besluit<strong>en</strong> inzake de hoogte van de bestuurlijke vergoeding<br />
<strong>en</strong> het installer<strong>en</strong> van de nieuwe visitatiecommissie.<br />
In 2010 al heeft het verantwoordingsorgaan e<strong>en</strong> speciale opleiding voor led<strong>en</strong> van het<br />
verantwoordingsorgaan gevolgd, waarmee met name nader is ingegaan op de rol,<br />
tak<strong>en</strong> <strong>en</strong> bevoegdhed<strong>en</strong> van het verantwoordingsorgaan. Het verantwoordingsorgaan<br />
beschikt hiermee over deskundigheidsniveau 1.<br />
In 2012 heeft het verantwoordingsorgaan zijn oordeel uitgebracht over het bestuurlijk<br />
handel<strong>en</strong> in <strong>2011</strong>. Op 23 mei 2012 heeft het verantwoordings orgaan overleg gehad met<br />
zowel de certificer<strong>en</strong>d actuaris als de externe accountant van het fonds. Op 31 mei<br />
heeft het verantwoordingsorgaan overleg gehad met de visitatiecommissie.<br />
Vervolg<strong>en</strong>s heeft het verantwoordingsorgaan – mede aan de hand van de abtn <strong>2011</strong>,<br />
het concept jaarverslag over <strong>2011</strong>, het concept actuarieel verslag over <strong>2011</strong>, het<br />
concept accountantsverslag over <strong>2011</strong>, het visitatie rapport <strong>2011</strong>, e<strong>en</strong> lijst met<br />
bestuursbesluit<strong>en</strong> over <strong>2011</strong>, het beleggingsplan <strong>2011</strong> <strong>en</strong> beleggingsrapportages uit<br />
<strong>2011</strong> – e<strong>en</strong> aantal vrag<strong>en</strong> geformuleerd voor het bestuur. Op 31 mei 2012 heeft e<strong>en</strong><br />
vergadering plaatsgevond<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> delegatie van het bestuur, waarbij het bestuur<br />
nader is ingegaan op de gestelde vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> toelichting heeft gegev<strong>en</strong> op het<br />
handel<strong>en</strong> van het bestuur, het uitgevoerde beleid <strong>en</strong> de gemaakte beleidskeuzes voor<br />
de toekomst.<br />
Hierna volg<strong>en</strong> de bevinding<strong>en</strong> van het verantwoordingsorgaan per beleidsterrein.
56 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Premiebeleid<br />
• Het premiebeleid is ev<strong>en</strong>wichtig <strong>en</strong> conform het beleidskader vastgesteld :<br />
werkgevers <strong>en</strong> actieve deelnemers drag<strong>en</strong> beide bij aan de premie.<br />
• De deelnemersraad heeft positief geadviseerd<br />
• Het VO pleit voor helderheid <strong>en</strong> transparantie inzake de communicatie over de<br />
opbouw van de kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie<br />
Toeslag<strong>en</strong>beleid<br />
• Het toeslag<strong>en</strong>beleid is ev<strong>en</strong>wichtig <strong>en</strong> conform het beleidskader vastgesteld: het<br />
bestuur streeft zowel naar toeslag<strong>en</strong>verl<strong>en</strong>ing voor actieve deelnemers (o.b.v.<br />
looninflatie) <strong>en</strong> gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> <strong>en</strong> oud-deelnemers (o.b.v. prijsinflatie)<br />
• De deelnemersraad heeft positief geadviseerd<br />
Beleggingsbeleid<br />
• Het beleggingsbeleid is ev<strong>en</strong>wichtig; het bestuur belegt in het belang van alle<br />
belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> bij het fonds<br />
• Het beleggingsbeleid is conform het beleidskader met di<strong>en</strong> verstande dat het<br />
bestuur beslot<strong>en</strong> heeft de afdekking van het r<strong>en</strong>terisico op 35% te handhav<strong>en</strong>.<br />
• De deelnemersraad heeft positief geadviseerd op het beleggingsplan <strong>2011</strong><br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid (solidariteitsbeleid/ev<strong>en</strong>wichtige belang<strong>en</strong>afweging)<br />
• Het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> is ev<strong>en</strong>wichtig: er vindt belang<strong>en</strong>afweging plaats tuss<strong>en</strong> de<br />
verschill<strong>en</strong>de groep<strong>en</strong> belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> bij het fonds.<br />
• De toek<strong>en</strong>ning van overgangsmaatregel<strong>en</strong> is conform het beleidskader. In <strong>2011</strong><br />
zijn, vanwege de slechte economische omstandighed<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> aantal maatregel<strong>en</strong><br />
gecontinueerd waardoor bepaalde groep<strong>en</strong> deelnemers, onder voorwaard<strong>en</strong>, recht<br />
kunn<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> behoud<strong>en</strong> op de overgangsmaatregel<strong>en</strong>.<br />
• De deelnemersraad heeft positief geadviseerd op alle voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> besluit<strong>en</strong> die<br />
het bestuur heeft g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> inzake het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid.<br />
• Het VO maakt zich, bij voortzetting van de huidige economische omstandighed<strong>en</strong>,<br />
grote zorg<strong>en</strong> over de financiële situatie van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds, aangezi<strong>en</strong> dit alle<br />
belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds treft (actieve deelnemers, inactieve<br />
deelnemers, gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> <strong>en</strong> werkgevers).<br />
Integraal risicobeleid<br />
• Het risicobeleid is aangescherpt; het bestuur streeft naar e<strong>en</strong> grotere mate van<br />
inzicht <strong>en</strong> transparantie<br />
• Gezi<strong>en</strong> het balansrisico wijkt de feitelijke beleggingsmix bewust af van de<br />
strategische beleggingsmix<br />
• Er is e<strong>en</strong> risicodashboard opgesteld, waarbij inzicht verschaft kan word<strong>en</strong> in de<br />
risico’s die het fonds loopt.<br />
Communicatiebeleid<br />
• Het communicatiebeleid is conform de Communicatierichtlijn<strong>en</strong> van pmt<br />
• Het bestuur werkt aan verbetering van het imago van pmt <strong>en</strong> de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>sector.<br />
In <strong>2011</strong> is in P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie-verband <strong>en</strong> in sam<strong>en</strong>werking met de vier andere
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 57<br />
grootste p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong> van Nederland over bepaalde onderwerp<strong>en</strong><br />
gecommuniceerd.<br />
• Het bestuur heeft in <strong>2011</strong> extra aandacht besteed aan ‘corporate communicatie’ <strong>en</strong><br />
zijn de missie <strong>en</strong> visie geherformuleerd.<br />
• Het VO pleit voor aanscherping van het communicatiebeleid, waarbij ‘moderne<br />
communicatie’ (social media) onderdeel van dit beleid moet gaan word<strong>en</strong>.<br />
Bevinding<strong>en</strong> van het intern toezicht<br />
• De visitatiecommissie is deskundig <strong>en</strong> onafhankelijk<br />
• De visitatiecommissie levert e<strong>en</strong> waardevolle bijdrage aan het fonds<br />
• De visitatiecommissie heeft alle bevinding<strong>en</strong> met het bestuur besprok<strong>en</strong>.<br />
Alle aanbeveling<strong>en</strong> zijn of word<strong>en</strong> opgevolgd.<br />
Naleving van de Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
• De Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur word<strong>en</strong> nageleefd<br />
Oordeel<br />
Het verantwoordingsorgaan is positief over het handel<strong>en</strong> van het bestuur in <strong>2011</strong>.<br />
Het verantwoordingsorgaan constateert dat besluit<strong>en</strong> zijn g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> het<br />
beleidskader, de deelnemersraad om advies is gevraagd <strong>en</strong> er sprake is van ev<strong>en</strong>wichtige<br />
belang<strong>en</strong>behartiging. Het verantwoordingsorgaan maakt zich echter wel<br />
grote zorg<strong>en</strong> over de huidige financiële positie van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds, waarbij onder<br />
voortzetting van de huidige omstandighed<strong>en</strong> alle betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> bij het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<br />
word<strong>en</strong> geraakt (actieve deelnemers, slapers, gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> <strong>en</strong> werkgevers).<br />
Voorts vraagt het verantwoordingsorgaan het bestuur volledig <strong>en</strong> helder te<br />
communicer<strong>en</strong> over de opbouw van de kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie <strong>en</strong> de kost<strong>en</strong> van<br />
het vermog<strong>en</strong>sbeheer.<br />
Aanbeveling<strong>en</strong><br />
Het verantwoordingsorgaan heeft het bestuur in de twee voorgaande jar<strong>en</strong><br />
geadviseerd om extra aandacht te bested<strong>en</strong> aan de communicatie met alle<br />
deelnemers over het beleggingsbeleid, de risico’s <strong>en</strong> de belang<strong>en</strong>afweging<strong>en</strong> die<br />
daarbij word<strong>en</strong> gemaakt <strong>en</strong> om op korte termijn proactief met alle belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
bij het fonds te gaan communicer<strong>en</strong>, waarbij naast de klassieke schriftelijke<br />
communicatie <strong>en</strong> internet, ook nadrukkelijk nieuwe sociale media zou moet<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> ingezet.<br />
Het verantwoordingsorgaan erk<strong>en</strong>t dat er op het gebied van communicatie stapp<strong>en</strong><br />
zijn gezet, maar de verwachting<strong>en</strong> die het verantwoordingsorgaan op dit gebied had<br />
zijn mom<strong>en</strong>teel nog niet gerealiseerd. Het verantwoordingsorgaan doet de<br />
aanbeveling hier nogmaals voortvar<strong>en</strong>d mee te werk te gaan, zeker nu er<br />
voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> kortingsmaatregel<strong>en</strong> afgekondigd zijn.<br />
Reactie van het bestuur<br />
Het bestuur heeft k<strong>en</strong>nis g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> van het oordeel <strong>en</strong> de aanbeveling<strong>en</strong> van het<br />
Verantwoordingsorgaan over het bestuurlijk handel<strong>en</strong> in het jaar <strong>2011</strong>.
58 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
Uit het oordeel <strong>en</strong> de aanbeveling<strong>en</strong> blijkt dat het Verantwoordingsorgaan e<strong>en</strong><br />
kritische <strong>en</strong> constructieve houding t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van het bestuur heeft. De waardering<br />
van het bestuur hiervoor is groot.<br />
De al eerder door het verantwoordingsorgaan gedane aanbeveling van int<strong>en</strong>sievere<br />
communicatie met deelnemers is door het bestuur in 2010 <strong>en</strong> <strong>2011</strong> wel degelijk ter<br />
harte g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Het bestuur erk<strong>en</strong>t dat er op het gebied van communicatie zeker nog<br />
stapp<strong>en</strong> te nem<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> dan met name op het gebied van sociale media.<br />
In <strong>2011</strong> zijn de werknemers- <strong>en</strong> werkgeverspanels geïntroduceerd, waarbij getoetst<br />
wordt of e<strong>en</strong> aantal communicatieve uiting<strong>en</strong> die gedaan word<strong>en</strong> op de goede manier<br />
word<strong>en</strong> ontvang<strong>en</strong> <strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> hang<strong>en</strong> bij de ontvanger. Daarnaast zijn p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>consul<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> ‘toetsste<strong>en</strong>’ om te kijk<strong>en</strong> of de boodschap duidelijk is.<br />
Begin 2012 is de website verder uitgebouwd, waarbij e<strong>en</strong> interactieve zoekmachine is<br />
geïntroduceerd, die hierdoor toegankelijker is geword<strong>en</strong>. Tev<strong>en</strong>s is er e<strong>en</strong> database<br />
met e-mailadress<strong>en</strong> van deelnemers aangelegd, waardoor er voor het eerst e<strong>en</strong><br />
e-mailnieuwsbrief is verzond<strong>en</strong>. pmt merkt dat de interactie met de deelnemers veel<br />
hoger is door het aantal responses dat het fonds binn<strong>en</strong> krijgt. pmt zal dit verder<br />
uitbouw<strong>en</strong>.<br />
pmt is mom<strong>en</strong>teel de social media (Twitter, Facebook) verder aan het ontwikkel<strong>en</strong><br />
om dit onderdeel te lat<strong>en</strong> word<strong>en</strong> van de communicatiebeleid van het fonds.<br />
Hiermee wordt mom<strong>en</strong>teel geëxperim<strong>en</strong>teerd, maar dit is echter nog niet<br />
operationeel. Ook het plaats<strong>en</strong> van filmpjes op de website met allerlei informatie<br />
gaat tot de mogelijkhed<strong>en</strong> behor<strong>en</strong>.<br />
Het bestuur gaat in 2012 verder met de verbetering<strong>en</strong> op het gebied van communicatie<br />
<strong>en</strong> hoopt de verwachting<strong>en</strong> van het verantwoordingsorgaan te realiser<strong>en</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 59<br />
10. Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
pmt past de Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur toe in het beleid. De Principes<br />
zijn in te del<strong>en</strong> in 3 categorieën, te wet<strong>en</strong> Bestuur, Verantwoording <strong>en</strong> Intern toezicht.<br />
Hieronder wordt op hoofdlijn<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong> op welke wijze pmt de Principes naleeft.<br />
Bestuur<br />
Algeme<strong>en</strong><br />
• Het bestuur is <strong>en</strong> blijft verantwoordelijk voor het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds <strong>en</strong> al hetge<strong>en</strong><br />
door het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds wordt gedaan of nagelat<strong>en</strong>. Dit betek<strong>en</strong>t bijvoorbeeld dat<br />
het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>- <strong>en</strong> het vermog<strong>en</strong>sbeheer zijn uitbesteed, maar dat het bestuur<br />
verantwoordelijk blijft voor deze uitbestede activiteit<strong>en</strong>.<br />
• Het bestuur is verantwoordelijk voor de naleving van statut<strong>en</strong>, reglem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
relevante wet- <strong>en</strong> regelgeving, alsmede voor het beheers<strong>en</strong> van risico’s verbond<strong>en</strong><br />
aan de activiteit<strong>en</strong> van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds. De statut<strong>en</strong> zijn in <strong>2011</strong> twee maal<br />
geactuali seerd in het kader van aansprakelijkheid, de invulling van bestuurlijke<br />
commissies <strong>en</strong> het aantal zittingsperiodes. Om de risico’s van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<br />
te help<strong>en</strong> beheers<strong>en</strong> is er reeds per 1 april 2010 e<strong>en</strong> onafhankelijk risico manager<br />
werkzaam op het bestuursbureau.<br />
• Het fonds beperkt zijn activiteit<strong>en</strong> tot het uitvoer<strong>en</strong> van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling, zoals<br />
deze door cao-partij<strong>en</strong> wordt overe<strong>en</strong> gekom<strong>en</strong>.<br />
• Het bestuur stelt zich bij het uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong> van zijn taak onafhankelijk op <strong>en</strong> draagt<br />
er zorg voor dat het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds uitsluit<strong>en</strong>d handelt t<strong>en</strong> behoeve van alle<br />
belang hebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> van het fonds. Het bestuur weegt zijn belang<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> zorgvuldige<br />
<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wichtige wijze teg<strong>en</strong> elkaar af. Het fonds heeft e<strong>en</strong> Verklaring<br />
inzake Beleggingsbeginsel<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> interne klacht<strong>en</strong>- <strong>en</strong> geschill<strong>en</strong>procedure <strong>en</strong><br />
uitbestedingsovere<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> die voldo<strong>en</strong> aan de eis<strong>en</strong>. In het in <strong>2011</strong> bij dnb<br />
ingedi<strong>en</strong>de crisisplan is ev<strong>en</strong>wichtige belang<strong>en</strong>behartiging de belangrijkste pijler<br />
geweest waarop het crisisplan geënt moest word<strong>en</strong>. De Verklaring inzake de<br />
Beleggingsbeginsel<strong>en</strong> is in 2010 vernieuwd <strong>en</strong> staat op de website. In 2012 is er op<br />
de website e<strong>en</strong> transparantiedocum<strong>en</strong>t versch<strong>en</strong><strong>en</strong>, waarin inzicht wordt gegev<strong>en</strong><br />
hoe het bestuur omgaat met zijn rol als bestuur <strong>en</strong> invulling geeft aan begripp<strong>en</strong><br />
als goed bestuur, verantwoording <strong>en</strong> intern toezicht.<br />
Transparantie, op<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> communicatie<br />
• Het bestuur geeft inzicht in het beleid <strong>en</strong> de besluitvormingsprocedures.<br />
Het beleid <strong>en</strong> de besluitvormingprocedures zijn vastgelegd in de Beleidsregels, het<br />
Huishoudelijk Reglem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> de Statut<strong>en</strong> van het fonds. De deelnemersraad krijgt<br />
toegang tot nag<strong>en</strong>oeg alle beleidsdocum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van het bestuur.<br />
• In de statut<strong>en</strong> zijn de b<strong>en</strong>oemings- <strong>en</strong> schorsingsprocedures voor bestuursled<strong>en</strong><br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
• Het jaarverslag voldoet aan de eis<strong>en</strong> van de Raad voor de <strong>Jaarverslag</strong>legging.<br />
Het jaarverslag wordt ieder jaar door het bestuur vastgesteld, nadat de deel-
60 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
nemers raad hier advies over heeft gegev<strong>en</strong>. Het <strong>Jaarverslag</strong> wordt ieder jaar vóór<br />
1 juli bij dnb ingeleverd.<br />
• Het communicatiebeleid is gericht op communicatie met alle belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
is vastgelegd in de Communicatierichtlijn<strong>en</strong>. De communicatierichtlijn<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
ieder jaar door het bestuur vastgesteld.<br />
Deskundigheid <strong>en</strong> functioner<strong>en</strong> van het bestuur<br />
• Het bestuur draagt er zorg voor dat wordt voldaan aan alle deskundigheidseis<strong>en</strong><br />
die op basis van wet- <strong>en</strong> regelgeving door De Nederlandsche Bank word<strong>en</strong> gesteld.<br />
Het bestuur stelt aanvull<strong>en</strong>d hierop e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> deskundigheidsplan vast, waarin<br />
de eis<strong>en</strong> die aan de bestuursled<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gesteld, zijn vastgelegd. Tijd<strong>en</strong>s de<br />
bestuursvergadering van 4 april <strong>2011</strong> is het nieuwe deskundigheidsplan van het<br />
bestuur vastgesteld, waarbij de deskundigheidseis<strong>en</strong> nog str<strong>en</strong>ger word<strong>en</strong><br />
toegepast. Het deskundigheidsplan is gebaseerd op het ‘Plan van Aanpak<br />
Deskundigheidsbevordering bij <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong><strong>en</strong> (versie juni 2010)’ van de<br />
koepels, de ‘Beleidsregel Deskundigheid’ van dnb <strong>en</strong> AFM (januari <strong>2011</strong>) <strong>en</strong><br />
de notitie ‘Opzet naar Goed <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong>bestuur’ van de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie<br />
(januari <strong>2011</strong>).<br />
Het bestuur heeft ook nadere eis<strong>en</strong> geformuleerd voor de deskundigheid van<br />
de led<strong>en</strong> van de deelnemersraad, het verantwoordingsorgaan <strong>en</strong> de visitatiecommissie<br />
zodat zij hun tak<strong>en</strong> goed kunn<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong>. Het bestuur stelt alle<br />
organ<strong>en</strong> <strong>en</strong> commissie van het fonds ter waarborging van e<strong>en</strong> professionele<br />
uitvoering van hun tak<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>de middel<strong>en</strong> ter beschikking.<br />
• Het bestuur heeft in <strong>2011</strong> de k<strong>en</strong>nisreflector van SPO gemaakt. Dit is e<strong>en</strong><br />
deskundig heidstoets die veel op feit<strong>en</strong>k<strong>en</strong>nis geënt is. Uit de reflector bleek dat<br />
er op de deskundigheidsgebied<strong>en</strong> ‘bestur<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds’ <strong>en</strong> ‘AO/IC’ er<br />
mogelijkhed<strong>en</strong> tot verbetering war<strong>en</strong>. Middels e<strong>en</strong> tweedaagse masterclass op 27<br />
<strong>en</strong> 28 oktober <strong>2011</strong> is aanvull<strong>en</strong>de scholing verzorgd <strong>en</strong> bevindt het bestuur zich<br />
mom<strong>en</strong>teel collectief (ook op deze deskundigheidsgebied<strong>en</strong>) op k<strong>en</strong>nisniveau 2.<br />
Op 29 februari 2012 is er voor het bestuur e<strong>en</strong> scholingsdag georganiseerd die<br />
betrekking heeft op de onderwerp<strong>en</strong> governance, derivat<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitbesteding.<br />
Voor november 2012 staat er nog e<strong>en</strong> scholingsdag gepland. Tev<strong>en</strong>s word<strong>en</strong> er<br />
voor het bestuur jaarlijks twee themadag<strong>en</strong> georganiseerd waar actuele zak<strong>en</strong> uit<br />
de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> wereld word<strong>en</strong> bediscussieerd. Naar aanleiding van de uitkomst<strong>en</strong><br />
van de k<strong>en</strong>nisreflector, het volg<strong>en</strong> van de masterclass <strong>en</strong> <strong>en</strong>kele bestuurlijke<br />
wisseling<strong>en</strong>, is het deskundigheidsplan tijd<strong>en</strong>s de bestuursvergadering van<br />
28 februari 2012 opnieuw vastgesteld.<br />
• Periodiek vindt externe toetsing van de deskundigheid van het bestuur als geheel<br />
<strong>en</strong> van de individuele bestuursled<strong>en</strong> plaats. Dit is ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s vastgelegd in het<br />
deskundigheidsplan.<br />
• Periodiek vindt er ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> evaluatie plaats over het functioner<strong>en</strong> van het<br />
bestuur als geheel <strong>en</strong> over het functioner<strong>en</strong> van de individuele bestuursled<strong>en</strong>.<br />
In <strong>2011</strong> heeft deze evaluatie plaatsgevond<strong>en</strong> op 19 december onder leiding van<br />
e<strong>en</strong> onafhankelijke begeleider.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Bestuursverslag | 61<br />
E<strong>en</strong> bestuurslid dat naar het oordeel van het bestuur onvoldo<strong>en</strong>de functioneert, kan<br />
– conform de statut<strong>en</strong> – door het bestuur voor ontslag word<strong>en</strong> voorgedrag<strong>en</strong> aan de<br />
organisatie die het desbetreff<strong>en</strong>de bestuurslid heeft b<strong>en</strong>oemd.<br />
Verantwoording<br />
Algeme<strong>en</strong><br />
pmt heeft e<strong>en</strong> verantwoordingsorgaan, dat bestaat uit 4 verteg<strong>en</strong>woordigers nam<strong>en</strong>s<br />
de actieve deelnemers, 4 verteg<strong>en</strong>woordigers nam<strong>en</strong>s de gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> <strong>en</strong> 4<br />
verteg<strong>en</strong>woordigers nam<strong>en</strong>s de aangeslot<strong>en</strong> werkgevers. De verteg<strong>en</strong> woor digers<br />
nam<strong>en</strong>s de actieve deelnemers <strong>en</strong> de gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> word<strong>en</strong> voor gedrag<strong>en</strong> uit de<br />
led<strong>en</strong> van de deelnemersraad. Het lidmaatschap van het verantwoordings orgaan is<br />
niet ver<strong>en</strong>igbaar met het lidmaatschap van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> fondsbestuur of met het<br />
interne toezicht. Het bestuur legt verant woording af over het beleid, de wijze waarop<br />
dit beleid is uitgevoerd <strong>en</strong> over de naleving van de Principes voor goed<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur. T<strong>en</strong>minste e<strong>en</strong>maal per jaar overlegt het bestuur met het<br />
verantwoordingsorgaan. Het oordeel van het verantwoordingsorgaan <strong>en</strong> de reactie<br />
van het bestuur word<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in het jaarverslag. Het verantwoordingsorgaan<br />
heeft in <strong>2011</strong> vier maal vergaderd, waarbij op 30 mei <strong>2011</strong> e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijk overleg met<br />
e<strong>en</strong> afvaardiging van het bestuur is geweest. In 2012 heeft dit overleg op 31 mei<br />
plaatsgevond<strong>en</strong>, waarin het verantwoordingsorgaan e<strong>en</strong> oordeel over het bestuurlijk<br />
handel<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> heeft gegev<strong>en</strong>.<br />
Recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> bevoegdhed<strong>en</strong> van het verantwoordingsorgaan<br />
De recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> bevoegdhed<strong>en</strong> van het verantwoordingsorgaan zijn door het bestuur<br />
vastgelegd in het Reglem<strong>en</strong>t Verantwoordingsorgaan. Tev<strong>en</strong>s is er sprake van e<strong>en</strong><br />
huishoudelijk reglem<strong>en</strong>t voor het verantwoordingsorgaan.<br />
Intern toezicht<br />
Algeme<strong>en</strong><br />
Het bestuur heeft e<strong>en</strong> intern toezicht ingesteld dat betrekking heeft op het kritisch<br />
bezi<strong>en</strong> van het functioner<strong>en</strong> van (het bestuur van) het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds door<br />
onafhankelijke deskundig<strong>en</strong>. Recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> tak<strong>en</strong> van het intern toezicht zijn vastgelegd<br />
in het Reglem<strong>en</strong>t Visitatiecommissie. Het intern toezicht rapporteert na visitatie aan<br />
het bestuur <strong>en</strong> bespreekt de bevinding<strong>en</strong> met het bestuur. De bevinding<strong>en</strong> van het<br />
interne toezicht word<strong>en</strong> in het jaarverslag opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Tijd<strong>en</strong>s de bestuursvergadering<br />
van 3 april 2012 heeft het bestuur het visitatie rapport over boekjaar <strong>2011</strong><br />
met de visitatiecommissie besprok<strong>en</strong>.<br />
Invoering<br />
Het bestuur heeft het intern toezicht geregeld door de instelling van e<strong>en</strong> visitatiecommissie,<br />
die bestaat uit 3 onafhankelijke deskundig<strong>en</strong>. De visitatiecommissie is<br />
e<strong>en</strong> vaste commissie, waarvan de led<strong>en</strong> word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd voor e<strong>en</strong> periode van 4 jaar.<br />
De visitatiecommissie voert minimaal e<strong>en</strong>maal per jaar e<strong>en</strong> visitatie uit.
62 | Algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> | P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid | Inhoud p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling pmt | Financieel overzicht | Vermog<strong>en</strong>sbeheer | Integraal<br />
risicomanagem<strong>en</strong>t | Uitbesteding | Communicatie | P<strong>en</strong>sion Fund Governm<strong>en</strong>t | Naleving Principes voor goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur<br />
In <strong>2011</strong> is er e<strong>en</strong> nieuwe visitatiecommissie b<strong>en</strong>oemt, omdat de led<strong>en</strong> van de<br />
visitatiecommissie die in 2008 is gevormd, hun werkzaamhed<strong>en</strong> niet meer kond<strong>en</strong><br />
combiner<strong>en</strong> met werkzaamhed<strong>en</strong> voor de visitatiecommissie van pmt. De visitatieronde<br />
<strong>2011</strong> had betrekking op de onderwerp<strong>en</strong> economische omstandig hed<strong>en</strong>,<br />
governance, (corporate) communicatie, opvolging adviez<strong>en</strong> vorige visitatie commissie<br />
<strong>en</strong> de verbeterag<strong>en</strong>da.<br />
Bestuurlijke evaluatie<br />
Tijd<strong>en</strong>s de bestuursvergadering van 28 februari 2012 heeft het bestuur het<br />
functioner<strong>en</strong> van de deelnemersraad, het verantwoordingsorgaan <strong>en</strong> de visitatiecommissie<br />
in boekjaar <strong>2011</strong> geëvalueerd. Het bestuur is van m<strong>en</strong>ing dat de deelnemers<br />
raad van belangrijke toegevoegde waarde voor het fonds is. Geblek<strong>en</strong> is dat de<br />
deelnemersraad zijn verantwoordelijkheid <strong>en</strong> adviestaak zeer serieus neemt. Het<br />
bestuur is van m<strong>en</strong>ing dat de deelnemersraad zich kritisch, maar altijd constructief<br />
opstelt. De deelnemersraad geeft op juiste wijze invulling aan de medezegg<strong>en</strong>schap.<br />
Het bestuur vindt het e<strong>en</strong> goede zaak dat de deelnemersraad werkt aan de versterking<br />
van zijn deskundigheid.<br />
Na e<strong>en</strong> wat moeizame opstartfase in 2008 functioneert het verantwoordingsorgaan<br />
inmiddels steeds beter. Voor het verantwoordingsorgaan wordt zijn taak steeds<br />
duidelijker, waarbij het zich kritisch opstelt richting het bestuur. Ook zijn adviesfunctie<br />
wordt door het verantwoordingsorgaan goed opgepakt. Zo is er in <strong>2011</strong> advies<br />
gegev<strong>en</strong> over het beloningsbeleid van het bestuur <strong>en</strong> over de sam<strong>en</strong>stelling van het<br />
interne toezicht.<br />
Voor het goed functioner<strong>en</strong> van het verantwoordingsorgaan vindt het bestuur het<br />
van belang dat alles in het werk wordt gesteld om te voorkom<strong>en</strong> dat er e<strong>en</strong> informatie<br />
achterstand ontstaat bij de werkgeversgeleding in het verantwoordingsorgaan, t<strong>en</strong><br />
opzichte van de werknemers- <strong>en</strong> gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong>geleding, waarvan de individuele<br />
led<strong>en</strong> immers all<strong>en</strong> lid zijn van de deelnemersraad die bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> veel frequ<strong>en</strong>ter<br />
vergadert dan het verantwoordingsorgaan.<br />
In <strong>2011</strong> is de visitatiecommissie veranderd van sam<strong>en</strong>stelling, waardoor e<strong>en</strong> evaluatie<br />
nog niet op zijn plaats is. Het bestuur spreekt de verwachting uit, <strong>en</strong> heeft er alle<br />
vertrouw<strong>en</strong> in, dat de nieuwe sam<strong>en</strong>stelling van de visitatiecommissie van grote<br />
waarde voor het fonds is.<br />
In <strong>2011</strong> heeft het bestuur, onder externe begeleiding, zijn eig<strong>en</strong> functioner<strong>en</strong><br />
geëvalueerd. Het bestuur functioneert in algem<strong>en</strong>e term<strong>en</strong> goed, waarbij er draagvlak<br />
bestaat voor de g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> beslissing<strong>en</strong> <strong>en</strong> steeds het belang van het fonds voor og<strong>en</strong><br />
wordt gehoud<strong>en</strong>.
Jaarrek<strong>en</strong>ing
64 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Balans per 31 december <strong>2011</strong><br />
Activa (x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Belegging<strong>en</strong><br />
• Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> (1) 24.058 20.469<br />
• Aandel<strong>en</strong> (2) 8.111 8.552<br />
• Vastgoedbelegging<strong>en</strong> (3) 4.421 4.228<br />
• Alternatieve belegging<strong>en</strong> (4) 4.200 3.880<br />
• Derivat<strong>en</strong> (5) 1.937 655<br />
Totaal belegging<strong>en</strong> (6) 42.727 37.784<br />
Vordering<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong> (7) 159 198<br />
Overige vordering<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de activa (8) 72 122<br />
Liquide middel<strong>en</strong> (9) 145 392<br />
Totaal activa 43.103 38.496<br />
Passiva (x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Algem<strong>en</strong>e reserve (10) - 5.310 - 1.242<br />
Voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> (11) 46.224 38.824<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> (12) 40.914 37.582<br />
Verplichting<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong> (13) 2.148 849<br />
Overige schuld<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de passiva (14) 41 65<br />
Totaal passiva 43.103 38.496
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 65<br />
Staat van Bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> Last<strong>en</strong><br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Bat<strong>en</strong><br />
Premiebijdrag<strong>en</strong> (15) 2.071 1.935<br />
Beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong> (16) 2.647 3.854<br />
Inkom<strong>en</strong>de waardeoverdracht<strong>en</strong> (17) - 2 20<br />
Overige bat<strong>en</strong> (18) 30 29<br />
Totaal bat<strong>en</strong> 4.746 5.838<br />
Last<strong>en</strong><br />
Uitkering<strong>en</strong> (19) 1.304 1.252<br />
Mutatie voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> (20)<br />
• P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw 1.442 1.218<br />
• Toeslag<strong>en</strong> – 2<br />
• Toek<strong>en</strong>ning overgangsregeling<strong>en</strong> 420 440<br />
• R<strong>en</strong>tetoevoeging 502 432<br />
• Onttrekking voor uitkering<strong>en</strong> - 1.313 - 1.265<br />
• Wijziging marktr<strong>en</strong>te 6.526 3.558<br />
• Schattingswijziging – 1.462<br />
• Wijziging uit hoofde van<br />
- 2 26<br />
waardeoverdracht<strong>en</strong><br />
• Overige mutaties - 175 - 113<br />
Totaal mutatie voorzi<strong>en</strong>ing<br />
7.400 5.760<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong><br />
Uitgaande waardeoverdracht<strong>en</strong> (21) 23 1<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoeringskost<strong>en</strong> (22) 55 51<br />
Overige last<strong>en</strong> (23) 32 25<br />
Totaal last<strong>en</strong> 8.814 7.089<br />
Saldo van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> - 4.068 - 1.251<br />
Het saldo van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> over <strong>2011</strong> is volledig onttrokk<strong>en</strong> aan de algem<strong>en</strong>e<br />
reserve.
66 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Kasstroomoverzicht<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>activiteit<strong>en</strong><br />
Premies 2.059 1.913<br />
Van herverzekeraars ontvang<strong>en</strong> uitkering<strong>en</strong> 44 8<br />
Ontvangst<strong>en</strong> weg<strong>en</strong>s overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> 18 49<br />
Uitgekeerde p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> -1.281 -1.231<br />
Afkop<strong>en</strong> -25 -18<br />
Uitgav<strong>en</strong> weg<strong>en</strong>s overgedrag<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> -23 -1<br />
Betaalde premies herverzekering<strong>en</strong> -42 -8<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoerings- <strong>en</strong> administratiekost<strong>en</strong> -53 -53<br />
Overige mutaties 14 8<br />
Totale kasstroom uit p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>activiteit<strong>en</strong> 711 667<br />
Beleggingsactiviteit<strong>en</strong><br />
Verkop<strong>en</strong> <strong>en</strong> aflossing<strong>en</strong> van belegging<strong>en</strong> 13.681 23.560<br />
Verkop<strong>en</strong> uit hoofde van valutamanagem<strong>en</strong>t 194.586 100.659<br />
Directe beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong> 1.313 1.062<br />
Aankop<strong>en</strong> van belegging<strong>en</strong> -15.878 -26.344<br />
Aankop<strong>en</strong> uit hoofde van valutamanagem<strong>en</strong>t -194.607 -99.475<br />
Kost<strong>en</strong> van vermog<strong>en</strong>sbeheer -65 -80<br />
Overige mutaties -6 67<br />
Totale kasstroom uit beleggingsactiviteit<strong>en</strong> -976 -551<br />
Mutatie in geldmiddel<strong>en</strong> -265 116<br />
De mutatie in geldmiddel<strong>en</strong> bestaat uit de<br />
volg<strong>en</strong>de balanspost<strong>en</strong>:<br />
Liquide middel<strong>en</strong> 145 392<br />
Verplichting<strong>en</strong> aan bancaire instelling<strong>en</strong> -136 -118<br />
Stand per einde boekjaar 9 274<br />
Stand per einde vorig boekjaar 274 158<br />
Mutatie in geldmiddel<strong>en</strong> -265 116
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 67<br />
Algem<strong>en</strong>e toelichting<br />
Algeme<strong>en</strong><br />
Activiteit<br />
<strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> (pmt), statutair gevestigd te Rijswijk, is e<strong>en</strong><br />
bedrijfstakp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds t<strong>en</strong> behoeve van de werknemers in de <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong>.<br />
Overe<strong>en</strong>stemmingsverklaring<br />
De jaarrek<strong>en</strong>ing is opgesteld op basis van in Nederland algeme<strong>en</strong> aanvaarde<br />
grondslag<strong>en</strong> voor financiële verslaggeving <strong>en</strong> de wettelijke bepaling<strong>en</strong> inzake de<br />
jaarrek<strong>en</strong>ing, zoals deze zijn vermeld in Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek<br />
(BW) <strong>en</strong> de Richtlijn<strong>en</strong> voor de <strong>Jaarverslag</strong>geving (RJ), in het bijzonder Richtlijn 610<br />
<strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong><strong>en</strong>.<br />
Algem<strong>en</strong>e grondslag<strong>en</strong> voor de opstelling van de jaarrek<strong>en</strong>ing<br />
Algem<strong>en</strong>e waardering<br />
De belegging<strong>en</strong> zijn gewaardeerd op marktwaarde, t<strong>en</strong>zij hierna anders is vermeld.<br />
Per categorie is aangegev<strong>en</strong> hoe deze waarde is bepaald. De overige balanspost<strong>en</strong> zijn<br />
gewaardeerd teg<strong>en</strong> nominale waarde, t<strong>en</strong>zij anders vermeld. Alle bedrag<strong>en</strong> in de<br />
balans luid<strong>en</strong> in miljo<strong>en</strong><strong>en</strong> euro’s. De bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> word<strong>en</strong> toegerek<strong>en</strong>d aan het<br />
verslagjaar waarop ze betrekking hebb<strong>en</strong>, t<strong>en</strong>zij anders vermeld. Alle bedrag<strong>en</strong> in<br />
de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> luid<strong>en</strong> in miljo<strong>en</strong><strong>en</strong> euro’s.<br />
Omrek<strong>en</strong>ingskoers<strong>en</strong><br />
In de balans zijn alle niet-euro bedrag<strong>en</strong> naar euro’s omgerek<strong>en</strong>d teg<strong>en</strong> de valutakoers<strong>en</strong><br />
aan het einde van het jaar. De ontvangst<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitgav<strong>en</strong> in de loop van het<br />
jaar word<strong>en</strong> omgerek<strong>en</strong>d teg<strong>en</strong> de dagkoers. Valutaresultat<strong>en</strong> zijn verantwoord onder<br />
de beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong>.<br />
Grondslag<strong>en</strong> voor de balans<br />
Belegging<strong>en</strong><br />
De belegging<strong>en</strong> zijn gerubriceerd naar de aard van de financiële instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. In de<br />
toelichting is de aansluiting op de indeling volg<strong>en</strong>s het strategisch beleggingsbeleid<br />
van het fonds weergegev<strong>en</strong>. Deze laatste indeling is gehanteerd in de kerncijfers <strong>en</strong><br />
het bestuursverslag. De belegging<strong>en</strong> zijn inclusief de belegging<strong>en</strong> voor risico van<br />
deelnemers aan het vrijwillige product P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong>.<br />
In de toelichting op de balans (6) is de splitsing van het totaal belegd vermog<strong>en</strong> in<br />
belegging<strong>en</strong> voor risico van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds respectievelijk voor risico van
68 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
deelnemers vermeld. Ultimo <strong>2011</strong> zijn de belegging<strong>en</strong> voor risico van deelnemers<br />
nihil, omdat het vrijwillige product P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong> per 31 december <strong>2011</strong> ge<strong>en</strong><br />
onderdeel meer is van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling.<br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
De post vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> bestaat uit:<br />
• Obligaties, l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> op schuldbek<strong>en</strong>t<strong>en</strong>is <strong>en</strong> andere waardepapier<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />
variabele of vaste r<strong>en</strong>te. Hierbij zijn ook inflatiedekk<strong>en</strong>de contract<strong>en</strong> verantwoord;<br />
• Participaties in beleggingsinstelling<strong>en</strong> die belegg<strong>en</strong> in vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong>;<br />
• Deposito’s.<br />
Obligaties, l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere waardepapier<strong>en</strong><br />
Obligaties zijn gewaardeerd teg<strong>en</strong> de biedkoers op balansdatum inclusief de lop<strong>en</strong>de<br />
interest ultimo jaar. L<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> op schuldbek<strong>en</strong>t<strong>en</strong>is <strong>en</strong> inflatie dekk<strong>en</strong>de contract<strong>en</strong><br />
zijn gewaardeerd teg<strong>en</strong> marktwaarde op basis van de contante waarde van<br />
toekomstige kasstrom<strong>en</strong>.<br />
Beleggingsinstelling<strong>en</strong><br />
Participaties in beleggingsinstelling<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gewaardeerd teg<strong>en</strong> de beurskoers<br />
(bied) op balansdatum. Voor niet aan e<strong>en</strong> beurs g<strong>en</strong>oteerde fonds<strong>en</strong> betreft het de<br />
actuele waarde op basis van de door de vermog<strong>en</strong>sbeheerder van dat fonds laatste<br />
afgegev<strong>en</strong> intrinsieke waarde, zijnde e<strong>en</strong> b<strong>en</strong>adering van de reële waarde.<br />
Deposito’s<br />
Deposito’s zijn gewaardeerd teg<strong>en</strong> reële waarde op balansdatum.<br />
Aandel<strong>en</strong><br />
Onder de post aandel<strong>en</strong> zijn verantwoord:<br />
• Beursg<strong>en</strong>oteerde aandel<strong>en</strong>;<br />
• Participaties in beleggingsinstelling<strong>en</strong> die belegg<strong>en</strong> in aandel<strong>en</strong>.<br />
Beursg<strong>en</strong>oteerde aandel<strong>en</strong> zijn gewaardeerd teg<strong>en</strong> de slotkoers op balansdatum.<br />
Aan deze beurswaarde word<strong>en</strong> de ultimo jaar betaalbaar gestelde maar nog niet<br />
ontvang<strong>en</strong> divid<strong>en</strong>d<strong>en</strong> toegevoegd.<br />
Niet aan e<strong>en</strong> beurs g<strong>en</strong>oteerde aandel<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong> zijn gewaardeerd teg<strong>en</strong> de actuele<br />
waarde op basis van de door de vermog<strong>en</strong>sbeheerder van dat fonds laatste afgegev<strong>en</strong><br />
intrinsieke waarde, zijnde e<strong>en</strong> b<strong>en</strong>adering van de reële waarde.<br />
Onder de aandel<strong>en</strong> is tev<strong>en</strong>s opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> de deelneming in Mn Services N.V.<br />
Waardering vindt plaats teg<strong>en</strong> netto vermog<strong>en</strong>swaarde, conform artikel 379 BW 2.<br />
Omdat er ge<strong>en</strong> sprake is van overheers<strong>en</strong>de zegg<strong>en</strong>schap heeft ge<strong>en</strong> consolidatie<br />
plaatsgevond<strong>en</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 69<br />
Vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
Onder de post vastgoedbelegging<strong>en</strong> zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>:<br />
• Directe vastgoedbelegging<strong>en</strong>;<br />
• Indirecte vastgoedbelegging<strong>en</strong>.<br />
De vastgoedbelegging<strong>en</strong> in ontwikkeling zijn van te verwaarloz<strong>en</strong> betek<strong>en</strong>is <strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> om die red<strong>en</strong> niet apart toegelicht, maar verantwoord bij directe<br />
vastgoedbelegging<strong>en</strong>.<br />
Directe vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
De waardering van binn<strong>en</strong>landse directe vastgoedbelegging<strong>en</strong> vindt plaats teg<strong>en</strong><br />
marktwaarde op basis van de contante waarde van toekomstige kasstrom<strong>en</strong>. Hierbij<br />
wordt verondersteld dat het desbetreff<strong>en</strong>de object aan het einde van het ti<strong>en</strong>de jaar<br />
wordt verkocht. E<strong>en</strong> uitzondering betreft woning<strong>en</strong>. Hierbij wordt óf de eerder<br />
vermelde methode gebruikt van verkoop na afloop bij ti<strong>en</strong> jaar doorexploiter<strong>en</strong>, òf<br />
‘uitpond<strong>en</strong>’, dat wil zegg<strong>en</strong> het verkop<strong>en</strong> van de woning<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> periode van ti<strong>en</strong><br />
jaar volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> vooraf bepaald schema. Deze methodiek is in overe<strong>en</strong>stemming met<br />
de richtlijn<strong>en</strong> van ROZ-IPD. Alle directe vastgoedbelegging<strong>en</strong> word<strong>en</strong> jaarlijks extern<br />
getaxeerd. Ultimo verslagjaar is 100% van de directe vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
gewaardeerd op grond van e<strong>en</strong> externe taxatie.<br />
De waardering van buit<strong>en</strong>landse belegging<strong>en</strong> vindt plaats teg<strong>en</strong> de netto vermog<strong>en</strong>swaarde.<br />
Deze is gebaseerd op de ultimo jaaropgave van de beheerder of, indi<strong>en</strong> die<br />
niet tijdig beschikbaar is, e<strong>en</strong> gefundeerde inschatting op basis van marktanalyse<br />
door de fiduciaire vermog<strong>en</strong>sbeheerder (Mn Services N.V.).<br />
Indirecte vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
De indirecte vastgoedbelegging<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong> de aandel<strong>en</strong> in vastgoedmaatschappij<strong>en</strong><br />
of vastgoedbeleggingsinstelling<strong>en</strong>. Deze aandel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gewaardeerd teg<strong>en</strong><br />
marktwaarde, gebaseerd op de beurskoers per balansdatum, inclusief de ultimo<br />
jaar toegezegde maar nog niet verrek<strong>en</strong>de divid<strong>en</strong>d<strong>en</strong>.<br />
Ook de belang<strong>en</strong> in niet-beursg<strong>en</strong>oteerde vastgoedmaatschappij<strong>en</strong> of vastgoedbeleggingsinstelling<strong>en</strong><br />
zijn onder deze post opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Waardering daarvan vindt<br />
plaats teg<strong>en</strong> de netto vermog<strong>en</strong>swaarde. Deze is gebaseerd op de ultimo jaaropgave<br />
van de fondsmanager of, indi<strong>en</strong> die niet tijdig beschikbaar is, e<strong>en</strong> gefundeerde<br />
inschatting op basis van marktanalyse door de fiduciaire vermog<strong>en</strong>sbeheerder<br />
(Mn Services N.V.).<br />
Alternatieve belegging<strong>en</strong><br />
Onder de alternatieve belegging<strong>en</strong> zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> Private Equity <strong>en</strong> Hedge Funds.<br />
Private Equity <strong>en</strong> Hedge Funds word<strong>en</strong> gewaardeerd teg<strong>en</strong> netto vermog<strong>en</strong>swaarde,<br />
zijnde e<strong>en</strong> b<strong>en</strong>aderde marktwaarde. Bij afwezigheid van e<strong>en</strong> tijdige ultimo jaaropgave<br />
van de fondsmanager maakt de fiduciaire vermog<strong>en</strong>sbeheerder (Mn Services N.V.) e<strong>en</strong><br />
gefundeerde inschatting op basis van marktanalyse.
70 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Derivat<strong>en</strong><br />
Derivat<strong>en</strong> zijn financiële instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die zijn afgeleid van meer traditionele<br />
product<strong>en</strong> als aandel<strong>en</strong> <strong>en</strong> obligaties. Het betreft valutatermijncontract<strong>en</strong>, interest<br />
rate swaps, futures, swaptions, credit default swaps, contracts for differ<strong>en</strong>ces <strong>en</strong><br />
commodities.<br />
De ultimo jaar bestaande recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> word<strong>en</strong> per derivat<strong>en</strong>contract<br />
gesaldeerd. Positieve posities uit hoofde van derivat<strong>en</strong>contract<strong>en</strong> ultimo verslagjaar<br />
word<strong>en</strong> gepres<strong>en</strong>teerd onder derivat<strong>en</strong>. Negatieve posities uit hoofde van derivat<strong>en</strong>contract<strong>en</strong><br />
ultimo verslagjaar word<strong>en</strong> gepres<strong>en</strong>teerd onder verplichting<strong>en</strong> uit hoofde<br />
van de belegging<strong>en</strong>. Onder deze laatste post zijn ook creditposities uit hoofde van<br />
credit support annex<strong>en</strong> (CSA) verantwoord.<br />
De nominale waarde van derivat<strong>en</strong> geeft het bedrag aan waarover het contract is<br />
afgeslot<strong>en</strong>. De marktwaarde is de waarde als het contract ultimo jaar zou word<strong>en</strong><br />
verkocht of teruggedraaid. De waarde wordt bepaald met behulp van marktconforme<br />
<strong>en</strong> toetsbare waarderingsmodell<strong>en</strong>.<br />
De CSA-contract<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> betrekking op derivat<strong>en</strong>contract<strong>en</strong>. De op<strong>en</strong>staande<br />
vordering<strong>en</strong> <strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> van de derivat<strong>en</strong>contract<strong>en</strong> word<strong>en</strong> periodiek per<br />
teg<strong>en</strong>partij gesaldeerd. Bij e<strong>en</strong> saldo bov<strong>en</strong> de contractueel vastgestelde gr<strong>en</strong>s wordt<br />
er onderpand gestort door c.q. ontvang<strong>en</strong> van de teg<strong>en</strong>partij. De ultimo jaar<br />
bestaande recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> word<strong>en</strong> per teg<strong>en</strong>partij gesaldeerd, waarbij<br />
e<strong>en</strong> positief saldo per teg<strong>en</strong>partij op de debetzijde van de balans terechtkomt <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
negatief saldo per teg<strong>en</strong>partij op de creditzijde van de balans (onder verplichting<strong>en</strong><br />
uit hoofde van belegging<strong>en</strong>).<br />
Vordering<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong><br />
De post vordering<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong> betreft de waarde van het verstrekte<br />
onderpand inzake Credit Support Annex<strong>en</strong> <strong>en</strong> onderhand<strong>en</strong> beleggingstransacties.<br />
Overige vordering<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de activa<br />
De overige vordering<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de activa omvatt<strong>en</strong> onder meer de te vorder<strong>en</strong><br />
premiebijdrag<strong>en</strong> op werkgevers. De te vorder<strong>en</strong> premies zijn gewaardeerd teg<strong>en</strong><br />
nominale waarde, onder aftrek van e<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing voor mogelijke oninbaarheid.<br />
Tev<strong>en</strong>s zijn onder de overige vordering<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de activa twee langlop<strong>en</strong>de<br />
vordering<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Het betreft e<strong>en</strong> annuïtaire vordering die is gewaardeerd<br />
teg<strong>en</strong> de aflossingswaarde volg<strong>en</strong>s de afgesprok<strong>en</strong> annuïteit <strong>en</strong> e<strong>en</strong> achtergestelde<br />
l<strong>en</strong>ing aan de deelneming Mn Services N.V. die gewaardeerd is teg<strong>en</strong> de aflossingswaarde,<br />
welke gelijk is aan de nominale waarde.<br />
Liquide middel<strong>en</strong><br />
De liquide middel<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong> positieve rek<strong>en</strong>ing-courantposities bij bancaire<br />
instelling<strong>en</strong> die zijn gewaardeerd teg<strong>en</strong> nominale waarde.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 71<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong><br />
Het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> is volledig beschikbaar voor de uitvoering van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling.<br />
Het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> bestaat uit de algem<strong>en</strong>e reserve <strong>en</strong> de voorzi<strong>en</strong>ing<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong>.<br />
Voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong><br />
De omvang van de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> wordt gebaseerd op de<br />
contante waarde van de verwachte toekomstige uitkering<strong>en</strong>. Deze zijn gebaseerd op<br />
de ultimo verslagjaar opgebouwde p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> van de actiev<strong>en</strong>, slapers <strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gerechtigd<strong>en</strong>,<br />
alsmede de totaal te bereik<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw van arbeidsongeschikte<br />
deelnemers met e<strong>en</strong> premievrije p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw, alsmede het t<strong>en</strong> behoeve van<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong> opgebouwde kapitaal van de actiev<strong>en</strong>. De voorzi<strong>en</strong>ing voor<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> belegg<strong>en</strong> is gelijk aan de som van de bij pmt aangehoud<strong>en</strong> saldi per deelnemer.<br />
Ultimo <strong>2011</strong> zijn alle p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegsaldi omgezet in aansprak<strong>en</strong> omdat het<br />
vrijwillige product P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong> per 31 december <strong>2011</strong> ge<strong>en</strong> onderdeel meer is<br />
van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling.<br />
Rek<strong>en</strong>r<strong>en</strong>te<br />
Voor de rek<strong>en</strong>r<strong>en</strong>te wordt uitgegaan van de actuele r<strong>en</strong>tetermijnstructuur zoals<br />
gepubliceerd door De Nederlandsche Bank (dnb). Ultimo <strong>2011</strong> heeft dnb beslot<strong>en</strong><br />
om deze vast te stell<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> gemiddelde van de rts van alle handelsdag<strong>en</strong> in de<br />
laatste drie maand<strong>en</strong> van <strong>2011</strong>.<br />
Overlevingskans<strong>en</strong><br />
De overlevingskans<strong>en</strong> zijn ontle<strong>en</strong>d aan de pmt g<strong>en</strong>eratietafel, pmt2010. Dit is e<strong>en</strong><br />
fondsspecifieke afleiding van de AG Prognosetafel 2010-2060 van het Actuarieel<br />
G<strong>en</strong>ootschap.<br />
Veronderstelling<strong>en</strong> partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
Bij de berek<strong>en</strong>ing van de voorzi<strong>en</strong>ing voor het partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> wordt verondersteld<br />
dat e<strong>en</strong> (gewez<strong>en</strong>) deelnemer bij overlijd<strong>en</strong> vóór p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>ingang altijd e<strong>en</strong> partner<br />
heeft. Voor gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> wordt alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing voor het partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
berek<strong>en</strong>d, indi<strong>en</strong> <strong>en</strong> zolang zij e<strong>en</strong> partner hebb<strong>en</strong>. Met betrekking tot de voorzi<strong>en</strong>ing<br />
van het partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> wordt verondersteld dat de man drie jaar ouder is dan de<br />
vrouw.<br />
Arbeidsongeschiktheid<br />
Voor de arbeidsongeschikte deelnemers in het eerste of tweede ziektejaar wordt e<strong>en</strong><br />
voorzi<strong>en</strong>ing gevormd voor het premievrijstellingsrisico. Deze voorzi<strong>en</strong>ing is gelijk aan<br />
twee maal 0,4% van de premiegrondslag voor ouderdoms- <strong>en</strong> partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>.<br />
Omdat de wachttijd in de Wet Inkom<strong>en</strong> op Arbeid (WIA) twee jaar is, word<strong>en</strong> er twee<br />
jaarpremies voorzi<strong>en</strong>.<br />
Voor arbeidsongeschikte deelnemers voor wie de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw premievrij wordt<br />
voortgezet, wordt voorzichtigheidshalve verondersteld dat zij niet zull<strong>en</strong> revalider<strong>en</strong>.<br />
Om die red<strong>en</strong> wordt de contante waarde van de in de toekomst te verwerv<strong>en</strong><br />
aansprak<strong>en</strong> nu reeds als voorzi<strong>en</strong>ing opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.
72 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Toeslag<strong>en</strong><br />
De per 1 januari van het volg<strong>en</strong>de jaar toegezegde toeslag<strong>en</strong> op de aansprak<strong>en</strong> zijn<br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong>.<br />
Dekking excassokost<strong>en</strong><br />
Ter dekking van excassokost<strong>en</strong> van ingegane p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> is in de voorzi<strong>en</strong>ing<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> e<strong>en</strong> opslag van 1,65% opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
Risico’s <strong>en</strong> herverzekering<br />
pmt draagt alle risico’s voor de basisregeling (ouderdoms-, partner- <strong>en</strong> vroegp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>)<br />
voor eig<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing. Het overlijd<strong>en</strong>srisico van het ANW P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> is<br />
volledig herverzekerd. Tijd<strong>en</strong>s de opbouwperiode ligg<strong>en</strong> risico’s (waaronder het<br />
r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>ts risico) van p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong> bij de deelnemer. Bij p<strong>en</strong>sionering wordt<br />
het saldo omgezet in p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong>, waarna alle risico’s word<strong>en</strong> gedrag<strong>en</strong> door<br />
het fonds. Tijd<strong>en</strong>s de uitkeringsperiode word<strong>en</strong> alle risico’s gedrag<strong>en</strong> door het fonds.<br />
Algem<strong>en</strong>e reserve<br />
De algem<strong>en</strong>e reserve di<strong>en</strong>t als ‘buffer’ ter dekking van algem<strong>en</strong>e risico’s, zoals het<br />
risico van e<strong>en</strong> to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de lev<strong>en</strong>sverwachting van de deelnemers. Tev<strong>en</strong>s di<strong>en</strong>t de<br />
algem<strong>en</strong>e reserve als ‘buffer’ voor opvang van jaarlijkse schommeling<strong>en</strong> in de bat<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> last<strong>en</strong>, vooral de beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong>.<br />
Ultimo <strong>2011</strong> is de algem<strong>en</strong>e reserve negatief. Ondanks e<strong>en</strong> stijging van het belegd<br />
vermog<strong>en</strong> met bijna 9% tot € 40.883 miljo<strong>en</strong> is de algem<strong>en</strong>e reserve gedaald.<br />
De stijging van het vermog<strong>en</strong> was niet voldo<strong>en</strong>de om het effect van de gedaalde<br />
r<strong>en</strong>tevoet op de verplichting<strong>en</strong> op te vang<strong>en</strong>. In 2009 heeft pmt e<strong>en</strong> herstelplan<br />
ingedi<strong>en</strong>d bij De Nederlandsche Bank. Ultimo <strong>2011</strong> ligt de ontwikkeling achter op<br />
het herstelpad. Het bestuur heeft het herstelplan geëvalueerd.<br />
Uit deze evaluatie moet blijk<strong>en</strong> dat er nog steeds sprake is van e<strong>en</strong> concreet <strong>en</strong><br />
haalbaar herstelplan <strong>en</strong> dat het minimaal vereist eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> (MVEV) <strong>en</strong> het<br />
vereist eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> (VEV) binn<strong>en</strong> de gestelde termijn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bereikt. Als uit<br />
de berek<strong>en</strong>ing blijkt dat pmt niet in staat is binn<strong>en</strong> de gestelde termijn het MVEV te<br />
bereik<strong>en</strong> di<strong>en</strong>t het bestuur zodanige maatregel<strong>en</strong> te nem<strong>en</strong> dat weer tijdig wordt<br />
hersteld. Uit berek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> t<strong>en</strong> behoeve van de evaluatie blijkt dat pmt niet in staat is<br />
binn<strong>en</strong> de gestelde termijn het MVEV te bereik<strong>en</strong>. Het bestuur di<strong>en</strong>t daarom zodanige<br />
maatregel<strong>en</strong> te nem<strong>en</strong> dat er sprake is van e<strong>en</strong> concreet <strong>en</strong> haalbaar herstelplan <strong>en</strong><br />
dat het minimaal vereist eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> (MVEV) <strong>en</strong> het vereist eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> (VEV)<br />
binn<strong>en</strong> de gestelde termijn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bereikt.<br />
Verplichting<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong><br />
De post verplichting<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong> betreft vooral de waarde van het<br />
ontvang<strong>en</strong> onderpand inzake Credit Support Annex<strong>en</strong> <strong>en</strong> onderhand<strong>en</strong> beleggingstransacties.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 73<br />
Overige schuld<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de passiva<br />
De overige schuld<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de passiva omvatt<strong>en</strong> de post<strong>en</strong> verschuldigd aan<br />
externe partij<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn gewaardeerd teg<strong>en</strong> nominale waarde.<br />
Grondslag<strong>en</strong> voor de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong><br />
Premiebijdrag<strong>en</strong><br />
Als premiebijdrag<strong>en</strong> is vermeld het totaal van de in het verslagjaar gefactureerde<br />
premies, rek<strong>en</strong>ing houd<strong>en</strong>d met per balansdatum nog te facturer<strong>en</strong> premies.<br />
Beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong><br />
Onder de beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong> zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> de directe <strong>en</strong> de indirecte<br />
beleggings opbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong>, onder aftrek van de kost<strong>en</strong> van vermog<strong>en</strong>sbeheer.<br />
Tev<strong>en</strong>s zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> de koersresultat<strong>en</strong> op de belegging<strong>en</strong> voor risico van<br />
deelnemers aan het vrijwillige product P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong>. Deze beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong><br />
voor risico van deelnemers zijn in de toelichting op de staat van<br />
bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> apart vermeld.<br />
Directe beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong><br />
Als directe beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong> zijn verantwoord:<br />
• de aan het verslagjaar toe te rek<strong>en</strong><strong>en</strong> interest, (netto)hur<strong>en</strong> <strong>en</strong> dergelijke;<br />
• de in het verslagjaar gedeclareerde divid<strong>en</strong>d<strong>en</strong>, inclusief stockdivid<strong>en</strong>d.<br />
Indirecte beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong><br />
Als indirecte beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong> zijn verantwoord alle gerealiseerde <strong>en</strong><br />
ongerealiseerde resultat<strong>en</strong>.<br />
Kost<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>sbeheer<br />
De kost<strong>en</strong> van vermog<strong>en</strong>sbeheer word<strong>en</strong> toegerek<strong>en</strong>d aan de periode waarop ze<br />
betrekking hebb<strong>en</strong>. In de regelgeving voor het opstell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> jaarrek<strong>en</strong>ing is<br />
bepaald dat alle<strong>en</strong> gefactureerde bedrag<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in de jaarrek<strong>en</strong>ing.<br />
De jaarrek<strong>en</strong>ing toont derhalve de ‘directe beheerkost<strong>en</strong>’ waarvoor factur<strong>en</strong> zijn<br />
ontvang<strong>en</strong>. In het bestuursverslag word<strong>en</strong> de totale kost<strong>en</strong> voor het vermog<strong>en</strong>sbeheer<br />
nader toegelicht.<br />
Inkom<strong>en</strong>de <strong>en</strong> uitgaande waardeoverdracht<strong>en</strong><br />
De bij overdracht<strong>en</strong> van p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> bepaalde overdrachtswaard<strong>en</strong> van de<br />
individuele waardeoverdracht<strong>en</strong> zijn gebaseerd op de wettelijke berek<strong>en</strong>ingsgrondslag<strong>en</strong>.<br />
Voor collectieve waardeoverdracht<strong>en</strong> zijn de overdrachtswaard<strong>en</strong><br />
gebaseerd op grondslag<strong>en</strong> van pmt.<br />
De waardeoverdracht<strong>en</strong> word<strong>en</strong> toegerek<strong>en</strong>d aan het verslagjaar waarin de<br />
bijbehor<strong>en</strong>de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong> zijn verwerkt.
74 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Uitkering<strong>en</strong><br />
De uitkering<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> betreff<strong>en</strong> de opeisbare uitkering<strong>en</strong> inzake het ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>,<br />
vervroegd ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>, partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>, vroegp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
afkop<strong>en</strong>.<br />
Mutatie voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong><br />
T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van toeslag<strong>en</strong> <strong>en</strong> wijziging van de r<strong>en</strong>tevoet wordt de marktr<strong>en</strong>te ultimo<br />
verslagjaar gehanteerd. Voor alle overige mutatiesoort<strong>en</strong> van de voorzi<strong>en</strong>ing<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> geldt de marktr<strong>en</strong>te primo verslagjaar.<br />
De omrek<strong>en</strong>ing van de waarde van de verplichting<strong>en</strong> naar de marktwaarde ultimo<br />
verslagjaar wordt gerealiseerd via de post wijziging marktr<strong>en</strong>te.<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoeringskost<strong>en</strong><br />
Voor p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoeringskost<strong>en</strong> die hun oorsprong in het verled<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>, maar<br />
waarvan de uitgav<strong>en</strong> pas in de toekomst zull<strong>en</strong> plaatsvind<strong>en</strong>, is e<strong>en</strong> reservering<br />
getroff<strong>en</strong>.<br />
Grondslag<strong>en</strong> voor het kasstroomoverzicht<br />
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volg<strong>en</strong>s de directe methode, waarbij onderscheid<br />
is gemaakt tuss<strong>en</strong> kasstrom<strong>en</strong> uit p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>- <strong>en</strong> beleggingsactiviteit<strong>en</strong>. De aan- <strong>en</strong><br />
verkop<strong>en</strong> uit hoofde van valutamanagem<strong>en</strong>t zijn in het kasstroomoverzicht<br />
afzonderlijk van de overige aan- <strong>en</strong> verkop<strong>en</strong> van belegging<strong>en</strong> verantwoord.<br />
De geldmiddel<strong>en</strong> bestaan uit de mutatie van de post<strong>en</strong> Liquide middel<strong>en</strong> <strong>en</strong> Schuld<strong>en</strong><br />
bij bancaire instelling<strong>en</strong> (als onderdeel van Verplichting<strong>en</strong> uit hoofde van<br />
belegging<strong>en</strong>). De mutaties in het kasstroomoverzicht zijn indirect afgeleid uit<br />
de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> <strong>en</strong> de balansmutaties.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 75<br />
Risicoparagraaf<br />
In het bestuursverslag is ingegaan op de strategische <strong>en</strong> operationele risico’s <strong>en</strong> op<br />
het beleid ter beheersing van de risico’s. Onderstaand wordt meer kwantitatieve<br />
informatie betreff<strong>en</strong>de de risico’s weergegev<strong>en</strong>.<br />
Solvabiliteitsrisico<br />
Het belangrijkste risico voor fonds <strong>en</strong> deelnemers betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel<br />
het risico dat het fonds niet beschikt over voldo<strong>en</strong>de vermog<strong>en</strong> ter dekking van de<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> de solvabiliteit van pmt zich negatief ontwikkelt,<br />
bestaat het risico dat het fonds de premie moet verhog<strong>en</strong>, dat er ge<strong>en</strong> ruimte is voor<br />
(volledige) toeslagverl<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> dat er ge<strong>en</strong> volledige uitkering mogelijk is.<br />
Voldo<strong>en</strong>de vermog<strong>en</strong> houdt niet alle<strong>en</strong> in dat het vermog<strong>en</strong> t<strong>en</strong> minste gelijk is aan<br />
de verplichting<strong>en</strong>. Er moet ook sprake zijn van e<strong>en</strong> toereik<strong>en</strong>de algem<strong>en</strong>e reserve voor<br />
het opvang<strong>en</strong> van teg<strong>en</strong>vallers. Die teg<strong>en</strong>vallers kunn<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> met de<br />
ontwikkeling van de r<strong>en</strong>te <strong>en</strong> de koers<strong>en</strong> op de financiële markt<strong>en</strong>, maar ook met<br />
actuariële zak<strong>en</strong> (zoals de lev<strong>en</strong>sverwachting van deelnemers) of de inflatie (bij<br />
oplop<strong>en</strong>de inflatie nem<strong>en</strong> de kost<strong>en</strong> toe om de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> waardevast te houd<strong>en</strong>).<br />
De Nederlandsche Bank (dnb) heeft als toezichthouder e<strong>en</strong> standaardmethode<br />
vastgesteld om te toets<strong>en</strong> of in het fonds voldo<strong>en</strong>de vermog<strong>en</strong> aanwezig is om<br />
beschermd te zijn teg<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemde risico’s. In de standaardmethode wordt elk risico<br />
omgerek<strong>en</strong>d naar e<strong>en</strong> bepaalde vermog<strong>en</strong>seis. De combinatie van deze factor<strong>en</strong> geeft<br />
de vereiste solvabiliteit. Omdat de risico’s onderling gecorreleerd zijn – sommige<br />
risico’s zull<strong>en</strong> zich simultaan manifester<strong>en</strong> terwijl andere risico’s dat nu juist niet<br />
do<strong>en</strong> – vindt nog e<strong>en</strong> aftrek vanwege diversificatie plaats.<br />
Op grond van het standaard risicomodel bepaalt pmt het geld<strong>en</strong>de vereiste eig<strong>en</strong><br />
vermog<strong>en</strong>. Het toepass<strong>en</strong> van het standaard risicomodel leidt tot e<strong>en</strong> adequate<br />
inschatting van het totale risicoprofiel van pmt. Als norm hanteert pmt hierbij de<br />
werkelijke asset mix van de belegging<strong>en</strong> op balansdatum. Daarnaast is het vereiste<br />
eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> te bepal<strong>en</strong> op grond van de strategische asset mix. Voor pmt geldt<br />
het volg<strong>en</strong>de vereiste eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> als perc<strong>en</strong>tage van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong>:<br />
Totaal vereist eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> (% van voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting)<br />
Op basis van asset mix <strong>2011</strong> 2010<br />
werkelijke 19,2% 19,9%<br />
strategische 22,1% 22,5%
76 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Op basis van het standaard risicomodel heeft pmt ultimo <strong>2011</strong> op basis van de<br />
werkelijke asset mix e<strong>en</strong> vereist vermog<strong>en</strong> van € 8.891 miljo<strong>en</strong> van de voorzi<strong>en</strong>ing<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> (2010: € 7.728 miljo<strong>en</strong>) nodig. Het vereiste eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> per<br />
eind <strong>2011</strong> op basis van de strategische asset mix bedraagt € 10.226 miljo<strong>en</strong> (2010:<br />
€ 8.724 miljo<strong>en</strong>). Als buffer t<strong>en</strong> behoeve van het solvabiliteitsrisico hanteert pmt het<br />
bedrag op grond van de werkelijke asset mix (norm). Vanuit prud<strong>en</strong>tieel oogpunt<br />
wordt het bedrag op grond van de strategische asset mix als buffer gehanteerd indi<strong>en</strong><br />
deze hoger is dan die op grond van de werkelijke asset mix. Ultimo <strong>2011</strong> <strong>en</strong> 2010 is het<br />
als buffer gehanteerde vereiste eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> gebaseerd op de strategische asset<br />
mix. De volg<strong>en</strong>de tabel laat de uitkomst<strong>en</strong> van het dnb standaard risicomodel per<br />
risicofactor zi<strong>en</strong>.<br />
Vereist eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> (x 1 miljo<strong>en</strong> euro)<br />
Solvabiliteit (na iteratie)<br />
Risicofactor <strong>2011</strong> 2010<br />
werkelijke mix strategische mix werkelijke mix strategische mix<br />
S1 R<strong>en</strong>terisico (inclusief inflatie) 3.969 3.877 3.362 3.980<br />
S2 Aandel<strong>en</strong>- <strong>en</strong> vastgoedrisico 5.618 6.992 4.894 5.713<br />
S3 Valutarisico 2.415 3.053 2.387 1.503<br />
S4 Grondstoff<strong>en</strong>risico 389 846 323 713<br />
S5 Kredietrisico 1.116 1.149 787 725<br />
S6 Verzekeringstechnisch risico 1.478 1.478 1.261 1.261<br />
S7 Liquiditeitsrisico 0 0 0 0<br />
S8 Conc<strong>en</strong>tratierisico 0 0 0 0<br />
S9 Operationeel risico 0 0 0 0<br />
Subtotaal van alle risico’s 14.985 17.395 13.014 13.895<br />
Diversificatie-effect -6.094 -7.169 -5.286 -5.171<br />
Vereist eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> 8.891 10.226 7.728 8.724<br />
Aanwezige algem<strong>en</strong>e reserve -5.310 -5.310 -1.242 -1.242<br />
Saldo -14.201 -15.536 -8.970 -9.966<br />
R<strong>en</strong>terisico<br />
Het r<strong>en</strong>terisico is het risico dat de waard<strong>en</strong> van vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de belegging<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> verander<strong>en</strong> als gevolg van verandering<strong>en</strong> in de marktr<strong>en</strong>te.<br />
De r<strong>en</strong>tegevoeligheid kan word<strong>en</strong> gemet<strong>en</strong> door middel van de duration. De duration<br />
is e<strong>en</strong> maat voor de gewog<strong>en</strong> gemiddelde rester<strong>en</strong>de looptijd van de kasstrom<strong>en</strong> in<br />
jar<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> de duration van de belegging<strong>en</strong> niet ‘matcht’ met de duration van de<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong>, betek<strong>en</strong>t dit dat de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> gevoeliger zijn<br />
voor r<strong>en</strong>teverandering<strong>en</strong> van de belegging<strong>en</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 77<br />
Ultimo <strong>2011</strong> bedraagt de durationbijdrage van de totale beleggingsportefeuille<br />
(exclusief hoogr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong>) 2,8 jaar. De duration van de verplichting<strong>en</strong><br />
bedraagt 19,8 jaar. Met inachtneming van de verhouding van de belegging<strong>en</strong> t<strong>en</strong><br />
opzichte van de verplichting<strong>en</strong>, is er sprake van e<strong>en</strong> ‘duration mismatch’. Dit houdt in<br />
dat de waarde van de verplichting<strong>en</strong> gevoeliger is voor r<strong>en</strong>teontwikkeling<strong>en</strong> dan de<br />
waarde van de belegging<strong>en</strong>. Door middel van r<strong>en</strong>tederivat<strong>en</strong> met in totaal e<strong>en</strong><br />
durationbijdrage van 4,9 jaar is de durationbijdrage van de totale belegging<strong>en</strong><br />
verl<strong>en</strong>gd van 2,8 tot 7,7 jaar. Hierdoor wordt het risico op e<strong>en</strong> daling van de<br />
dekkingsgraad voortvloei<strong>en</strong>d uit e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>tedaling verkleind.<br />
Duration balansposities<br />
(in jar<strong>en</strong>)<br />
Betreft ultimo <strong>2011</strong> ultimo 2010<br />
Duration belegging<strong>en</strong> exclusief r<strong>en</strong>tederivat<strong>en</strong> 2,8 3,0<br />
Duration r<strong>en</strong>tederivat<strong>en</strong> 4,9 3,6<br />
Duration belegging<strong>en</strong> inclusief r<strong>en</strong>tederivat<strong>en</strong> 7,7 6,6<br />
Duration p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> 19,8 19,0<br />
Het verschil in r<strong>en</strong>tegevoeligheid tuss<strong>en</strong> de belegging<strong>en</strong> <strong>en</strong> de verplichting<strong>en</strong> kan ook<br />
zichtbaar word<strong>en</strong> gemaakt door de invloed op de dekkingsgraad van e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>teschok<br />
van 100 basispunt<strong>en</strong> (= één proc<strong>en</strong>tpunt):<br />
Gevoeligheid dekkingsgraad voor verandering<strong>en</strong> in de marktr<strong>en</strong>te<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro)<br />
R<strong>en</strong>teschok<br />
1% daling<br />
Stand<br />
31/12/11<br />
1% stijging<br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> 18.680 15.083 12.354<br />
Overige belegging<strong>en</strong> 25.800 25.800 25.800<br />
Overige balanspost<strong>en</strong> 31 31 31<br />
Totaal p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> 44.511 40.914 38.185<br />
Verplichting<strong>en</strong> 56.871 46.224 38.252<br />
Dekkingsgraad (perc<strong>en</strong>tage) 78,3% 88,5% 99,8%
78 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Aandel<strong>en</strong>- <strong>en</strong> vastgoedrisico<br />
Aandel<strong>en</strong>- <strong>en</strong> vastgoedrisico<br />
Het aandel<strong>en</strong>- <strong>en</strong> vastgoedrisico (marktrisico) is het risico dat de waarde van deze<br />
zakelijke waard<strong>en</strong> verandert als gevolg van verandering<strong>en</strong> in de desbetreff<strong>en</strong>de<br />
marktprijz<strong>en</strong>. Het aandel<strong>en</strong>risico wordt voornamelijk gemitigeerd door het diversificer<strong>en</strong><br />
van de beleggingsportefeuille ofwel het spreid<strong>en</strong> van de belegging<strong>en</strong> over<br />
regio’s.<br />
De onderstaande tabel geeft weer de spreiding van de aandel<strong>en</strong>portefeuille van pmt<br />
naar regio’s:<br />
Regionale verdeling aandel<strong>en</strong> (x 1 miljo<strong>en</strong> euro)<br />
Regio ultimo <strong>2011</strong> ultimo 2010<br />
Aandel<strong>en</strong> Europa 1.941 2.143<br />
Aandel<strong>en</strong> Noord Amerika 3.074 2.793<br />
Aandel<strong>en</strong> Verre Oost<strong>en</strong> 1.011 1.128<br />
Aandel<strong>en</strong> Emerging Markets 2.085 2.488<br />
Totaal 8.111 8.552
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 79<br />
De vastgoedbelegging<strong>en</strong> van pmt zijn deels direct <strong>en</strong> deels indirect. Het betreft voor<br />
34% belegging<strong>en</strong> in Nederland. Deze belegging<strong>en</strong> in Nederland zijn vervolg<strong>en</strong>s<br />
verspreid over verschill<strong>en</strong>de soort<strong>en</strong> vastgoedbelegging<strong>en</strong>. Uit de onderstaande tabel<br />
blijkt de spreiding van de vastgoedportefeuille naar binn<strong>en</strong>- <strong>en</strong> buit<strong>en</strong>land:<br />
Verdeling vastgoed naar binn<strong>en</strong>- <strong>en</strong> buit<strong>en</strong>land (x 1 miljo<strong>en</strong> euro)<br />
Direct/indirect 1) ultimo <strong>2011</strong> ultimo 2010<br />
Direct vastgoed 3.291 3.084<br />
Indirect vastgoed 1.130 1.144<br />
Totaal 4.421 4.228<br />
Binn<strong>en</strong>-/buit<strong>en</strong>land<br />
Nederland 1.525 1.612<br />
Europa (exclusief Nederland) 1.027 992<br />
Ver<strong>en</strong>igde stat<strong>en</strong> 1.053 848<br />
Azië 805 776<br />
Overig 11 0<br />
Totaal 4.421 4.228<br />
Het perc<strong>en</strong>tage zakelijke waard<strong>en</strong> (aandel<strong>en</strong>, vastgoed <strong>en</strong> alternatieve belegging<strong>en</strong>)<br />
in de beleggingsportefeuille van pmt ultimo <strong>2011</strong> is circa 43% (ultimo 2010: 47%).<br />
De sam<strong>en</strong>stelling van de zakelijke waard<strong>en</strong> is in <strong>2011</strong> licht verschov<strong>en</strong> van aandel<strong>en</strong><br />
naar vastgoedbelegging<strong>en</strong> <strong>en</strong> alternatieve belegging<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> waardevermindering van de zakelijke waard<strong>en</strong> met 10% houdt in dat het<br />
vermog<strong>en</strong> t<strong>en</strong> opzichte van ultimo jaar met circa 4% daalt. In <strong>2011</strong> is de waarde van de<br />
zakelijke waard<strong>en</strong> afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> met € 400 miljo<strong>en</strong>, wat 1% van het vermog<strong>en</strong> primo<br />
<strong>2011</strong> betreft (2010: stijging met € 2.627 miljo<strong>en</strong>).<br />
Valutarisico<br />
Het valutarisico betreft het risico dat de waarde van de belegging<strong>en</strong> <strong>en</strong> de verplichting<strong>en</strong><br />
vermindert als gevolg van verandering<strong>en</strong> van vreemde valutakoers<strong>en</strong>.<br />
Aangezi<strong>en</strong> de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> van pmt in euro luid<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijk deel<br />
van de beleggingsportefeuille in vreemde valuta, loopt pmt valutarisico. De voor pmt<br />
belangrijkste valuta is de Amerikaanse Dollar. Het strategisch beleid van pmt in <strong>2011</strong><br />
was om valutaposities in liquide Amerikaanse Dollar belegging<strong>en</strong> voor 100% af te<br />
dekk<strong>en</strong>. Vanwege het met valuta-afdekking verband houd<strong>en</strong>de liquiditeitsrisico<br />
wordt sinds medio <strong>2011</strong> het valutarisico voor de illiquide belegging<strong>en</strong> van pmt<br />
(private equity, internationaal vastgoed <strong>en</strong> infrastructuur) niet meer afgedekt.<br />
1) Directe vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
De waardering van binn<strong>en</strong>landse<br />
directe vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
vindt plaats teg<strong>en</strong> marktwaarde<br />
op basis van de contante waarde<br />
van toekomstige kasstrom<strong>en</strong>.<br />
Hierbij wordt verondersteld dat<br />
het desbetreff<strong>en</strong>de object aan het<br />
einde van het ti<strong>en</strong>de jaar wordt<br />
verkocht. E<strong>en</strong> uitzondering betreft<br />
woning<strong>en</strong>. Hierbij wordt óf<br />
de eerder vermelde methode gebruikt<br />
van verkoop na afloop bij<br />
ti<strong>en</strong> jaar doorexploiter<strong>en</strong>, òf ‘uitpond<strong>en</strong>’,<br />
dat wil zegg<strong>en</strong> het verkop<strong>en</strong><br />
van de woning<strong>en</strong> in e<strong>en</strong><br />
periode van ti<strong>en</strong> jaar volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong><br />
vooraf bepaald schema. Deze<br />
methodiek is in overe<strong>en</strong>stemming<br />
met de richtlijn<strong>en</strong> van ROZ-<br />
IPD. Alle directe vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> jaarlijks extern<br />
getaxeerd. Ultimo verslagjaar is<br />
100% van de directe vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
gewaardeerd op grond<br />
van e<strong>en</strong> externe taxatie.<br />
De waardering van buit<strong>en</strong>landse<br />
belegging<strong>en</strong> vindt plaats teg<strong>en</strong><br />
de netto vermog<strong>en</strong>s waarde. Deze<br />
is gebaseerd op de ultimo jaaropgave<br />
van de beheerder of, indi<strong>en</strong><br />
die niet tijdig beschikbaar is, e<strong>en</strong><br />
gefundeerde inschatting op basis<br />
van marktanalyse door de fiduciaire<br />
vermog<strong>en</strong>sbeheerder (Mn<br />
Services N.V.).<br />
Indirecte vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
De indirecte vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
betreff<strong>en</strong> de aandel<strong>en</strong> in<br />
vastgoedmaatschappij<strong>en</strong> of vastgoedbeleggingsinstelling<strong>en</strong>.<br />
Deze<br />
aandel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gewaardeerd<br />
teg<strong>en</strong> marktwaarde, gebaseerd<br />
op de beurskoers per balansdatum,<br />
inclusief de ultimo jaar toegezegde<br />
maar nog niet verrek<strong>en</strong>de<br />
divid<strong>en</strong>d<strong>en</strong>.<br />
Ook de belang<strong>en</strong> in nietbeursg<strong>en</strong>oteerde<br />
vastgoedmaatschappij<strong>en</strong><br />
of vastgoedbeleggingsinstelling<strong>en</strong><br />
zijn onder<br />
deze post opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Waardering<br />
daarvan vindt plaats teg<strong>en</strong><br />
de netto vermog<strong>en</strong>swaarde. Deze<br />
is gebaseerd op de ultimo jaaropgave<br />
van de fondsmanager of, indi<strong>en</strong><br />
die niet tijdig beschikbaar<br />
is, e<strong>en</strong> gefundeerde inschatting<br />
op basis van marktanalyse door<br />
de fiduciaire vermog<strong>en</strong>sbeheerder<br />
(Mn Services N.V.).
80 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Ultimo <strong>2011</strong> bedraagt de totale marktwaarde van de valutaderivat<strong>en</strong> die zijn<br />
aangegaan om de valutapositie af te dekk<strong>en</strong> ruim € 200 miljo<strong>en</strong> negatief<br />
(2010: € 100 miljo<strong>en</strong> negatief).<br />
De afdekking van valutaposities bij pmt blijkt uit de volg<strong>en</strong>de tabel:<br />
Valutaderivat<strong>en</strong> naar valuta (x 1 miljo<strong>en</strong> euro)<br />
ultimo <strong>2011</strong> ultimo 2010<br />
Valutacontract<strong>en</strong><br />
reële<br />
waarde<br />
contractomvang<br />
contractomvang<br />
reële<br />
waarde<br />
Verkop<strong>en</strong> Amerikaanse Dollar USD 8.324 -194 8.642 -90<br />
Verkop<strong>en</strong> Japanse Y<strong>en</strong> (JPY) 642 -4 101 -3<br />
Verkop<strong>en</strong> Britse Pond (GBP) 547 0 82 -7<br />
Verkop<strong>en</strong> Zweedse Kroon (SEK) 384 -6 0 0<br />
Verkop<strong>en</strong> Noorse Kroon (NOK) 370 1 3 0<br />
Verkop<strong>en</strong> Singaporese Dollar (SGD) 195 -2 0 0<br />
Verkop<strong>en</strong> Australische Dollar (AUD) 299 -11 0 0<br />
Verkop<strong>en</strong> Canadese Dollar (CAD) 198 -4 0 0<br />
Verkop<strong>en</strong> Zuid-Afrikaanse Rand (ZAR) 0 0 3 0<br />
Aankop<strong>en</strong> De<strong>en</strong>se Kroon (DKK) 6 0 0 0<br />
Aankop<strong>en</strong> Zwitserse Frank (CHF) 0 0 4 0<br />
Aankop<strong>en</strong> Turkse Lira (TRY) 0 0 3 0<br />
Aankop<strong>en</strong> Zweedse Kroon (SEK) 0 0 3 0<br />
Totaal 10.965 -220 8.841 * -100<br />
* De contractomvang is in teg<strong>en</strong>stelling tot vorig jaar absoluut weergegev<strong>en</strong>.<br />
Daarnaast is de valuta-afdekking via valutaderivat<strong>en</strong> als volgt te specificer<strong>en</strong>:<br />
Valuta-afdekking<br />
Exposure per valuta ultimo <strong>2011</strong> ultimo 2010<br />
Valuta<br />
voor<br />
derivat<strong>en</strong><br />
valuta -<br />
derivat<strong>en</strong><br />
na<br />
derivat<strong>en</strong><br />
reële waarde<br />
x 1 miljo<strong>en</strong> euro<br />
reële waarde<br />
x 1 miljo<strong>en</strong> euro<br />
Euro 54,8% 23,4% 78,2% 0 0<br />
Amerikaanse Dollar 30,9% -20,4% 10,5% -194 -90<br />
Britse Pond 1,8% -1,4% 0,4% 0 -7<br />
Overige valuta 12,5% -1,6% 10,9% -26 -3<br />
Totaal 100,0% 0,0% 100,0% -220 -100
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 81<br />
Grondstoff<strong>en</strong>risico<br />
Grondstoff<strong>en</strong> ofwel commodities vorm<strong>en</strong> e<strong>en</strong> beleggingscategorie waarin veelal via<br />
indexfutures <strong>en</strong> swaps wordt geïnvesteerd in <strong>en</strong>ergie (olie), metal<strong>en</strong>, edelmetal<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> agroprodukt<strong>en</strong>. De marktwaarde ultimo <strong>2011</strong> van de derivat<strong>en</strong>positie in<br />
commodities bedraagt € 12 miljo<strong>en</strong> positief (2010: € 67 miljo<strong>en</strong> positief).<br />
De positie is gefinan cieerd/onderlegd met kasgeld. De onderligg<strong>en</strong>de waarde van de<br />
belegging<strong>en</strong> in grondstoff<strong>en</strong> is € 944 miljo<strong>en</strong> ofwel circa 2,3% van de totale belegging<strong>en</strong>.<br />
Het grondstoff<strong>en</strong>risico betreft het risico op fluctuaties in grond stoff<strong>en</strong>prijz<strong>en</strong>.<br />
Kredietrisico<br />
Kredietrisico is het risico van financiële verliez<strong>en</strong> voor pmt als gevolg van het feit dat<br />
e<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>partij in gebreke blijft om aan haar verplichting<strong>en</strong> te voldo<strong>en</strong>, bijvoorbeeld<br />
als gevolg van faillissem<strong>en</strong>t of betalingsonmacht. Dit kunn<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> zijn tot<br />
het betal<strong>en</strong> van r<strong>en</strong>te, maar het kan ook om de terugbetaling van de uitgele<strong>en</strong>de<br />
bedrag<strong>en</strong> zelf gaan. Voor pmt betreft het voornamelijk de belegging<strong>en</strong> in obligaties <strong>en</strong><br />
l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>. Het kredietrisico wordt gemitigeerd door spreiding van de vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de<br />
waard<strong>en</strong> naar regio <strong>en</strong> sector.<br />
De sam<strong>en</strong>stelling van de vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> kan als volgt word<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gevat:<br />
Sam<strong>en</strong>stelling vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> (x 1 miljo<strong>en</strong> euro) *<br />
Soort<br />
credit<br />
spread<br />
ultimo <strong>2011</strong> ultimo 2010<br />
Staatsobligaties Europa -0,1% 11.034 6.242<br />
Bedrijfsobligaties Europa 1,5% 4.964 4.464<br />
Inflatie obligaties 0,0% 0 885<br />
Europa High Yield 8,3% 695 700<br />
US High Yield 7,4% 2.304 1.865<br />
Emerging Markets Debt 4,0% 3.512 3.070<br />
Bankloans 0,0% 0 399<br />
Deposito's 0,0% 1.549 2.844<br />
Totaal 24.058 20.469<br />
* Inclusief de netto positie inzake onderpand van voornamelijk OTC derivat<strong>en</strong>.<br />
De creditspread is e<strong>en</strong> maatstaf voor kredietrisico <strong>en</strong> geeft de opslag aan die de markt<br />
vraagt bov<strong>en</strong> de risicovrije r<strong>en</strong>te. De risicovrije r<strong>en</strong>te is de Europese swapr<strong>en</strong>te.<br />
Des te hoger de opslag, des te hoger de markt het kredietrisico op e<strong>en</strong> partij<br />
beoordeelt <strong>en</strong> des te hoger de vergoeding (de spread) is die de markt wil ontvang<strong>en</strong><br />
voor het nem<strong>en</strong> van dit kredietrisico.<br />
De Europese obligaties zijn uitgegev<strong>en</strong> door land<strong>en</strong> <strong>en</strong> het bedrijfslev<strong>en</strong>. Obligaties<br />
kunn<strong>en</strong> luid<strong>en</strong> in verschill<strong>en</strong>de Europese valuta, zoals euro, Zweedse Kroon, Noorse
82 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Kroon <strong>en</strong> Zwitserse Frank. Voor de afdekking van de valutarisico’s wordt verwez<strong>en</strong><br />
naar de paragraaf Valutarisico.<br />
De Staatobligaties Europa bestaat, conform pmt beleid, alle<strong>en</strong> uit land<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />
hoge kredietwaardigheid (voor 48% met rating AAA).<br />
T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van het kredietrisico voor Europese land<strong>en</strong> is in 2010 nieuw land<strong>en</strong>beleid<br />
geformuleerd <strong>en</strong> begin <strong>2011</strong> verder aangescherpt. Conform dit beleid zijn de staatsobligaties<br />
van de perifere Europese land<strong>en</strong> gedur<strong>en</strong>de <strong>2011</strong> verkocht.<br />
De High Yield vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> portefeuilles Europa <strong>en</strong> US bestaan uit hoogr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de<br />
obligaties uitgegev<strong>en</strong> door het bedrijfslev<strong>en</strong>. Het gaat hier om e<strong>en</strong> markt<br />
van bedrijfsobligaties met e<strong>en</strong> creditrating lager dan of gelijk aan BBB.<br />
De Emerging Markets Debts betreft obligaties die zijn uitgegev<strong>en</strong> door land<strong>en</strong> in<br />
opkom<strong>en</strong>de regio’s zoals Latijns Amerika, Azië, Pacific <strong>en</strong> Afrika.<br />
Deposito’s word<strong>en</strong> aangehoud<strong>en</strong> om tijdelijke overtollige liquide middel<strong>en</strong> kortstondig<br />
uit te zett<strong>en</strong>.<br />
Onderhandse l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in de Europese obligaties. De sam<strong>en</strong>stelling<br />
van de onderhandse l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> (inclusief lop<strong>en</strong>de interest) kan als volgt word<strong>en</strong><br />
sam<strong>en</strong>gevat:<br />
Sam<strong>en</strong>stelling onderhandse l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> (x 1 miljo<strong>en</strong> euro)<br />
Soort ultimo <strong>2011</strong> ultimo 2010<br />
Algem<strong>en</strong>e bank<strong>en</strong> 5 10<br />
Hypotheekbank<strong>en</strong> <strong>en</strong> bouwfonds<strong>en</strong> 6 8<br />
Woningcorporaties 0 0<br />
Lagere overheid 1 3<br />
Overige 6 3<br />
Totaal 18 24<br />
Het kredietrisico wordt primair beperkt door te belegg<strong>en</strong> in bedrijv<strong>en</strong> of stat<strong>en</strong> met<br />
e<strong>en</strong> hoge kredietwaardigheid. In onderstaande tabel is de verdeling naar kredietwaardigheid<br />
weergegev<strong>en</strong> zoals deze door internationale rating ag<strong>en</strong>cies wordt<br />
toegek<strong>en</strong>d. Het betreft de portefeuille vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong>:
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 83<br />
Kredietwaardigheid portefeuille vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
Rating categorie <strong>2011</strong> 2010<br />
AAA 48% 40%<br />
AA 8% 4%<br />
A 13% 16%<br />
BBB 12% 14%<br />
84 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
pmt keert ouderdoms- <strong>en</strong> partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> lev<strong>en</strong>slang uit. Daarom is de gemiddelde<br />
lev<strong>en</strong>sverwachting van de actiev<strong>en</strong>, slapers <strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gerechtigd<strong>en</strong> e<strong>en</strong> zeer<br />
belang rijk gegev<strong>en</strong> voor het fonds. De lev<strong>en</strong>sverwachting van de Nederlandse<br />
bevolking is de afgelop<strong>en</strong> dec<strong>en</strong>nia gestaag omhoog gegaan. pmt houdt rek<strong>en</strong>ing met<br />
deze ontwikkeling door de omvang van de verwachte uitkering<strong>en</strong> steeds af te<br />
stemm<strong>en</strong> op rec<strong>en</strong>te informatie inzake de lev<strong>en</strong>sverwachting. Daarnaast doet pmt<br />
regel matig onderzoek naar de sterfteontwikkeling specifiek in de bedrijfstak <strong>Metaal</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>Techniek</strong>.<br />
Ultimo <strong>2011</strong> hanteert pmt de g<strong>en</strong>eratietafel die is afgeleid van de AG Prognosetafel<br />
2010-2060. Deze tafels geld<strong>en</strong> voor de gehele Nederlandse bevolking. Uit onderzoek is<br />
geblek<strong>en</strong> dat deelnemers in de <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> e<strong>en</strong> hogere lev<strong>en</strong>sverwachting<br />
hebb<strong>en</strong> dan de gemiddelde Nederlander. Hiermee is rek<strong>en</strong>ing gehoud<strong>en</strong> in de pmtg<strong>en</strong>eratietafel.<br />
Vooral de verwachte gemiddelde levernsduur voor e<strong>en</strong> 65-jarige is van belang omdat<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> veelal word<strong>en</strong> uitgekeerd vanaf de 65-jarige leeftijd:<br />
Actuariële grondslag<strong>en</strong> pmt verwachte lev<strong>en</strong>sduur<br />
65-jarige <strong>2011</strong> 2010 2009<br />
man 85,3 85,2 83,6<br />
vrouw 87,6 87,5 85,7<br />
De stijging van de gemiddelde verwachte lev<strong>en</strong>sduur van 2010 t<strong>en</strong> opzichte van 2009<br />
komt door de gewijzigde overlevingstabel in 2010.<br />
Liquiditeitsrisico<br />
Liquiditeitsrisico is het risico dat de belegging<strong>en</strong> niet tijdig <strong>en</strong>/of niet teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
aanvaard bare prijs kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> omgezet in liquide middel<strong>en</strong>, waardoor het fonds<br />
op korte termijn niet aan zijn verplichting<strong>en</strong> kan voldo<strong>en</strong>. pmt houdt e<strong>en</strong> liquiditeitsbuffer<br />
aan op rek<strong>en</strong>ing-courant <strong>en</strong> via kort-uitgezette geld<strong>en</strong> om altijd aan haar korte<br />
termijn verplichting<strong>en</strong> te kunn<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>.<br />
Liquiditeitsrisico’s word<strong>en</strong> op verschill<strong>en</strong>de wijz<strong>en</strong> ondervang<strong>en</strong>:<br />
• In periodieke liquiditeitsprognoses wordt rek<strong>en</strong>ing gehoud<strong>en</strong> met premie inkomst<strong>en</strong>,<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitkering<strong>en</strong>, afgegev<strong>en</strong> commitm<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> (mogelijke) margin calls.<br />
• Aan de hand van periodieke overzicht<strong>en</strong> met liquide <strong>en</strong> illiquide belegging<strong>en</strong>,<br />
wordt bepaald of er in voldo<strong>en</strong>de mate <strong>en</strong> zonder irreële afslag voldaan kan<br />
word<strong>en</strong> aan margin calls onder stressed market sc<strong>en</strong>ario’s.<br />
• Illiquiditeit van belegging<strong>en</strong> komt tot uitdrukking in de marktwaarde.<br />
Het risicoprofiel <strong>en</strong> de risicobeheersing van pmt zijn dusdanig dat het standaard<br />
risico model kan word<strong>en</strong> toegepast (er is ge<strong>en</strong> additionele risicobuffer b<strong>en</strong>odigd).
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 85<br />
Conc<strong>en</strong>tratierisico<br />
Conc<strong>en</strong>tratierisico is het risico dat e<strong>en</strong> te groot deel van het vermog<strong>en</strong> bij één debiteur<br />
geconc<strong>en</strong>treerd is. Conc<strong>en</strong>tratierisico’s word<strong>en</strong> in voldo<strong>en</strong>de mate beheerst in het<br />
reguliere beleggings proces, zoals:<br />
• Beleid voor conc<strong>en</strong>tratierisico voor deposito’s.<br />
• Beleid voor conc<strong>en</strong>tratierisico voor counterparties voor OTC derivat<strong>en</strong>.<br />
• Bestaan van e<strong>en</strong> land<strong>en</strong>beleid om de negatieve gevolg<strong>en</strong> van conc<strong>en</strong>tratierisico’s<br />
in staatsobligaties tijdig te ondervang<strong>en</strong>.<br />
• Restricties in mandat<strong>en</strong> voor de maximale exposure naar e<strong>en</strong> individueel<br />
waardepapier.<br />
• Periodiek inzicht in de grootste aandel<strong>en</strong>- <strong>en</strong> obligatieposities.<br />
Als gevolg van de vermelde beheersingsmaatregel<strong>en</strong> is in <strong>2011</strong> de conc<strong>en</strong>tratie in<br />
staatsobligaties van relatief veilige AAA-land<strong>en</strong> toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> tot 23%. Alle andere<br />
posities in vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> zijn 1% of minder dan het totale vermog<strong>en</strong>.<br />
Het risicoprofiel <strong>en</strong> de risicobeheersing van pmt zijn dusdanig dat het standaard<br />
risico model kan word<strong>en</strong> toegepast (er is ge<strong>en</strong> additionele risicobuffer b<strong>en</strong>odigd).<br />
Operationeel risico<br />
Operationele risico’s word<strong>en</strong> in voldo<strong>en</strong>de mate beheerst in de reguliere process<strong>en</strong>:<br />
• De inrichting van e<strong>en</strong> administratieve organisatie <strong>en</strong> interne controle (AO/IC)<br />
inclusief g<strong>en</strong>erieke procesbeschrijving<strong>en</strong> in combinatie met aanwezige controlemaatregel<strong>en</strong>.<br />
• De periodieke uitvoering van Risk Self Assessm<strong>en</strong>ts op de ISAE3402-process<strong>en</strong>,<br />
waarover tev<strong>en</strong>s In Control Statem<strong>en</strong>ts (ICS) word<strong>en</strong> afgegev<strong>en</strong>.<br />
• Het opstell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> jaarlijkse verklaring ISAE3402 voor vermog<strong>en</strong>sbeheer <strong>en</strong><br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoering bij mn.<br />
• Het bestaan van due dilig<strong>en</strong>ce-procedures <strong>en</strong> -criteria bij het selecter<strong>en</strong> van<br />
(externe) vermog<strong>en</strong>sbeheerders.<br />
• Het bestaan van e<strong>en</strong> incid<strong>en</strong>t<strong>en</strong>procedure <strong>en</strong> -rapportage, waaronder action<br />
tracking.<br />
• De inrichting van e<strong>en</strong> Risk Managem<strong>en</strong>t Framework binn<strong>en</strong> mn <strong>en</strong> pmt op basis<br />
van het ‘three lines of def<strong>en</strong>ce-model’.<br />
Het risicoprofiel <strong>en</strong> de risicobeheersing van pmt zijn dusdanig dat het standaard<br />
risico model kan word<strong>en</strong> toegepast (er is ge<strong>en</strong> additionele risicobuffer b<strong>en</strong>odigd).<br />
Risico marktwaardebepaling<br />
De belegging<strong>en</strong> zijn gewaardeerd op marktwaarde. Niet voor alle beleggingsinstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
zijn frequ<strong>en</strong>te marktnotering<strong>en</strong> beschikbaar. Dat levert e<strong>en</strong> hoger risico<br />
op t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de ‘juiste’ waardering van e<strong>en</strong> belegging. In de tabel op de<br />
volg<strong>en</strong>de bladzijde is het totale belegd vermog<strong>en</strong> van € 40.883 miljo<strong>en</strong> uitgesplitst<br />
naar drie soort<strong>en</strong> ‘levels’ van waardering.<br />
Dit betreft het belegd vermog<strong>en</strong>, inclusief de vordering<strong>en</strong> <strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> uit<br />
hoofde van belegging<strong>en</strong> én de liquide middel<strong>en</strong>, dat ook is vermeld in de toelichting<br />
op post 6 van de balans (onder de kop ‘relatie jaarrek<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> beleggingsbeleid’).
86 | Balans per 31 december <strong>2011</strong> | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
De drie levels zijn als volgt toe te licht<strong>en</strong>:<br />
Level 1 Directe marktwaardering<br />
De biedkoers van de beursnotering in e<strong>en</strong> actieve markt (waarop ge<strong>en</strong><br />
prijsaanpassing<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgevoerd).<br />
Level 2 Afgeleide marktwaardering<br />
Ge<strong>en</strong> directe beursnotering maar andere uit de markt waarneembare<br />
data danwel e<strong>en</strong> prijs gebaseerd op e<strong>en</strong> transactie in e<strong>en</strong> niet actieve<br />
markt met e<strong>en</strong> niet-significante prijsaanpassing (gebaseerd op<br />
aannames <strong>en</strong> schatting<strong>en</strong>).<br />
Level 3 Modell<strong>en</strong> <strong>en</strong> techniek<strong>en</strong><br />
Marktwaardebepaling niet gebaseerd op marktdata, maar gebaseerd op<br />
aannames <strong>en</strong> schatting<strong>en</strong> die de prijs significant beïnvloed<strong>en</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 87<br />
Marktwaardebepaling (x 1 miljo<strong>en</strong> euro) * ultimo <strong>2011</strong> ultimo 2010<br />
Beleggingscategorieën<br />
Vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
level 1 level 2 level 3 totaal level 1 level 2 level 3 totaal<br />
directe<br />
marktnotering<br />
afgeleide<br />
marktnotering<br />
niet<br />
gebaseerd<br />
op marktdata<br />
directe<br />
marktnotering<br />
afgeleide<br />
marktnotering<br />
niet<br />
gebaseerd<br />
op marktdata<br />
Directe vastgoedbelegging<strong>en</strong> 0 0 3.291 3.291 0 0 3.084 3.084<br />
Indirecte vastgoedbelegging<strong>en</strong> 679 411 40 1.130 713 388 43 1.144<br />
Aandel<strong>en</strong><br />
Beursg<strong>en</strong>oteerde aandel<strong>en</strong> 5.318 15 0 5.333 5.425 0 22 5.447<br />
Beleggingsinstelling<strong>en</strong> aandel<strong>en</strong> 0 2.778 0 2.778 0 3.086 0 3.086<br />
Belegging<strong>en</strong> voor risico van<br />
deelnemers<br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
0 0 0 0 0 19 0 19<br />
Obligaties 21.970 17 12 21.999 16.777 0 27 16.804<br />
Deposito’s 0 1.510 0 1.510 0 2.844 0 2.844<br />
Beleggingsinstelling<strong>en</strong><br />
vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
0 530 0 530 0 777 0 777<br />
L<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> 0 19 0 19 0 24 0 24<br />
Belegging<strong>en</strong> voor risico<br />
van deelnemers<br />
Alternatieve belegging<strong>en</strong><br />
0 0 0 0 0 20 0 20<br />
Private Equity 0 0 2.469 2.469 0 0 2.453 2.453<br />
Hedge Funds 0 1.731 0 1.731 0 1.427 0 1.427<br />
Derivat<strong>en</strong><br />
R<strong>en</strong>tederivat<strong>en</strong> 0 1.912 0 1.912 0 346 0 346<br />
Swaptions 0 -4 0 -4 0 155 0 155<br />
Commodities 0 12 0 12 0 67 0 67<br />
Credit Default Swaps 0 1 0 1 0 3 0 3<br />
Valutaderivat<strong>en</strong> 0 -220 0 -220 0 -100 0 -100<br />
Totaal 27.967 8.712 5.812 42.491 22.915 9.056 5.629 37.600<br />
Niet in de beleggingscategorieën meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
onderdel<strong>en</strong> van het belegd vermog<strong>en</strong>:<br />
Vordering<strong>en</strong> inzake Credit Support Annex<strong>en</strong> (level 1) 104 127<br />
Verplichting<strong>en</strong> inzake Credit Support Annex<strong>en</strong> (level 1) -1.680 -528<br />
Kortlop<strong>en</strong>de vordering<strong>en</strong> belegging<strong>en</strong> 55 71<br />
Kortlop<strong>en</strong>de schuld<strong>en</strong> belegging<strong>en</strong> -96 -19<br />
Liquide middel<strong>en</strong> positief 145 392<br />
Liquide middel<strong>en</strong> negatief -136 -118<br />
Totaal belegd vermog<strong>en</strong> 40.883 37.525<br />
* Inclusief de netto positie inzake onderpand van voornamelijk OTC derivat<strong>en</strong>.
88 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong><br />
Activa<br />
(1) Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
De post vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> bestaat uit:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Obligaties, l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> op schuldbek<strong>en</strong>t<strong>en</strong>is <strong>en</strong><br />
andere waardepapier<strong>en</strong><br />
22.018 16.848<br />
Beleggingsinstelling<strong>en</strong> vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> 530 777<br />
Deposito’s 1.510 2.844<br />
Waarde 31 december * 24.058 20.469<br />
* Inclusief de netto positie inzake onderpand van voornamelijk OTC derivat<strong>en</strong>.<br />
De balanswaarde van obligaties (<strong>en</strong> ander r<strong>en</strong>tedrag<strong>en</strong>d waardepapier) per<br />
31 december bestaat voor € 18 miljo<strong>en</strong> uit l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> op schuldbek<strong>en</strong>t<strong>en</strong>is<br />
(2010: € 24 miljo<strong>en</strong>). Ultimo <strong>2011</strong> war<strong>en</strong> obligaties uitgele<strong>en</strong>d met e<strong>en</strong> beurswaarde<br />
van € 4.517 miljo<strong>en</strong> (2010: € 3.616 miljo<strong>en</strong>). Voor het risico van niet-teruglevering<br />
word<strong>en</strong> adequate zekerhed<strong>en</strong> gevraagd <strong>en</strong> verkreg<strong>en</strong>. Deze zekerhed<strong>en</strong> word<strong>en</strong> niet<br />
in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
De obligaties, l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> op schuldbek<strong>en</strong>t<strong>en</strong>is <strong>en</strong> andere waardepapier<strong>en</strong> zijn inclusief<br />
de lop<strong>en</strong>de interest ultimo <strong>2011</strong> ad € 393 miljo<strong>en</strong> (2010: € 323 miljo<strong>en</strong>).<br />
Obligaties, l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> op schuldbek<strong>en</strong>t<strong>en</strong>is <strong>en</strong> andere waardepapier<strong>en</strong><br />
Het verloop van de post Obligaties, l<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> op schuldbek<strong>en</strong>t<strong>en</strong>is <strong>en</strong> andere<br />
waardepapier<strong>en</strong> is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Waarde 1 januari 16.848 15.425<br />
Aankop<strong>en</strong> 11.704 12.892<br />
Verkop<strong>en</strong> <strong>en</strong> ontvang<strong>en</strong> aflossing<strong>en</strong> - 7.497 - 12.011<br />
Waarderingsverschill<strong>en</strong> <strong>en</strong> verkoopresultat<strong>en</strong> 891 483<br />
Overige mutaties 72 59<br />
Waarde 31 december 22.018 16.848
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 89<br />
Beleggingsinstelling<strong>en</strong> vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
Het verloop van de post Beleggingsinstelling<strong>en</strong> vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Waarde 1 januari 777 794<br />
Aankop<strong>en</strong> 177 1<br />
Verkop<strong>en</strong> <strong>en</strong> ontvang<strong>en</strong> aflossing<strong>en</strong> - 391 - 132<br />
Waarderingsverschill<strong>en</strong> <strong>en</strong> verkoopresultat<strong>en</strong> - 33 114<br />
Waarde 31 december 530 777<br />
Deposito’s<br />
De deposito’s die ultimo verslagjaar zijn uitgezet hebb<strong>en</strong> allemaal e<strong>en</strong> looptijd van<br />
korter dan één jaar <strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> hoge omloopsnelheid. Om die red<strong>en</strong> wordt het<br />
verloop van de deposito’s niet nader gespecificeerd.<br />
(2) Aandel<strong>en</strong><br />
De post aandel<strong>en</strong> bestaat uit:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Beursg<strong>en</strong>oteerde aandel<strong>en</strong> 5.333 5.466<br />
Beleggingsinstelling<strong>en</strong> aandel<strong>en</strong> 2.778 3.086<br />
Waarde 31 december 8.111 8.552<br />
Ultimo <strong>2011</strong> war<strong>en</strong> aandel<strong>en</strong> uitgele<strong>en</strong>d met e<strong>en</strong> beurswaarde van € 306 miljo<strong>en</strong><br />
(2010: € 229 miljo<strong>en</strong>). Voor het risico van niet terug levering word<strong>en</strong> adequate<br />
zekerhed<strong>en</strong> gevraagd <strong>en</strong> verkreg<strong>en</strong>. Deze zekerhed<strong>en</strong> word<strong>en</strong> niet in de balans<br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. De waarde van aandel<strong>en</strong> is inclusief de ultimo <strong>2011</strong> nog te ontvang<strong>en</strong><br />
divid<strong>en</strong>d<strong>en</strong> ad € 2,5 miljo<strong>en</strong> (2010: € 1,6 miljo<strong>en</strong>).<br />
Onder de aandel<strong>en</strong> is opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> het 78% belang in Mn Services N.V. gevestigd te<br />
Rijswijk.
90 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Beursg<strong>en</strong>oteerde aandel<strong>en</strong><br />
Het verloop van de post Beursg<strong>en</strong>oteerde aandel<strong>en</strong> is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Waarde 1 januari 5.466 4.785<br />
Aankop<strong>en</strong> 4.289 1.747<br />
Verkop<strong>en</strong> - 3.611 - 2.017<br />
Waarderingsverschill<strong>en</strong> <strong>en</strong> verkoopresultat<strong>en</strong> - 814 950<br />
Overige mutaties 3 1<br />
Waarde 31 december 5.333 5.466<br />
Beleggingsinstelling<strong>en</strong> aandel<strong>en</strong><br />
Het verloop van de post Beleggingsinstelling<strong>en</strong> aandel<strong>en</strong> is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Waarde 1 januari 3.086 3.106<br />
Aankop<strong>en</strong> 375 456<br />
Verkop<strong>en</strong> - 761 - 1.112<br />
Waarderingsverschill<strong>en</strong> <strong>en</strong> verkoopresultat<strong>en</strong> 78 636<br />
Waarde 31 december 2.778 3.086<br />
(3) Vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
Onder Vastgoedbelegging<strong>en</strong> zijn per 31 december begrep<strong>en</strong>:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Directe vastgoedbelegging<strong>en</strong> 3.291 3.084<br />
Indirecte vastgoedbelegging<strong>en</strong> 1.130 1.144<br />
Waarde 31 december 4.421 4.228
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 91<br />
Directe vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
Het verloop van de Directe belegging<strong>en</strong> in vastgoed is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Waarde 1 januari 3.084 2.761<br />
Investering<strong>en</strong> <strong>en</strong> aankop<strong>en</strong> 479 248<br />
Verkop<strong>en</strong> - 366 - 82<br />
Waarderingsverschill<strong>en</strong> <strong>en</strong> verkoopresultat<strong>en</strong> 94 157<br />
Waarde 31 december 3.291 3.084<br />
Indirecte vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
Het verloop van de Indirecte belegging<strong>en</strong> in vastgoed is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Waarde 1 januari 1.144 899<br />
Aankop<strong>en</strong> 126 239<br />
Verkop<strong>en</strong> - 50 - 182<br />
Waarderingsverschill<strong>en</strong> <strong>en</strong> verkoopresultat<strong>en</strong> - 90 187<br />
Overige mutaties – 1<br />
Waarde 31 december 1.130 1.144<br />
De waarde van indirecte vastgoedbelegging<strong>en</strong> is inclusief de ultimo <strong>2011</strong> nog te<br />
ontvang<strong>en</strong> divid<strong>en</strong>d<strong>en</strong> ad € 1,4 miljo<strong>en</strong> (2010: € 1,5 miljo<strong>en</strong>).<br />
(4) Alternatieve belegging<strong>en</strong><br />
Onder de Alternatieve belegging<strong>en</strong> zijn per 31 december begrep<strong>en</strong>:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Private equity 2.469 2.454<br />
Hedge funds 1.731 1.426<br />
Waarde 31 december 4.200 3.880
92 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Private equity<br />
Het verloop van de post Private equity is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Waarde 1 januari 2.454 1.944<br />
Investering<strong>en</strong> 546 405<br />
Verkop<strong>en</strong> - 740 - 406<br />
Waarderingsverschill<strong>en</strong> <strong>en</strong> verkoopresultat<strong>en</strong> 209 511<br />
Waarde 31 december 2.469 2.454<br />
Hedge funds<br />
Het verloop van de post Hedge funds is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Waarde 1 januari 1.426 1.307<br />
Investering<strong>en</strong> 365 676<br />
Verkop<strong>en</strong> - 137 - 743<br />
Waarderingsverschill<strong>en</strong> <strong>en</strong> verkoopresultat<strong>en</strong> 77 186<br />
Waarde 31 december 1.731 1.426<br />
(5) Derivat<strong>en</strong><br />
De door middel van derivat<strong>en</strong> verkreg<strong>en</strong> posities zijn in de balans gesplitst<br />
weergegev<strong>en</strong>. De positieve posities uit hoofde van derivat<strong>en</strong>contract<strong>en</strong> zijn<br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> onder de post Derivat<strong>en</strong> (als onderdeel van de Belegging<strong>en</strong>).<br />
De negatieve posities zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> onder de post Verplichting<strong>en</strong> uit hoofde<br />
van belegging<strong>en</strong>.<br />
Per 31 december betreft het de volg<strong>en</strong>de posities:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Saldo positie in derivat<strong>en</strong> (5) 1.701 471<br />
Verplichting<strong>en</strong> inzake derivat<strong>en</strong> (13) 236 184<br />
Derivat<strong>en</strong> (5, Vordering<strong>en</strong>) 1.937 655
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 93<br />
Het verloop van de per saldo posities in derivat<strong>en</strong> is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Waarde 1 januari 471 444<br />
Aankop<strong>en</strong> 195.013 108.051<br />
Verkop<strong>en</strong> - 194.698 - 107.537<br />
Waarderingsverschill<strong>en</strong> <strong>en</strong> verkoopresultat<strong>en</strong> 915 - 569<br />
Overige mutaties – 82<br />
Waarde 31 december 1.701 471<br />
De getoonde aan- <strong>en</strong> verkop<strong>en</strong> inzake derivat<strong>en</strong> bestaan onder andere uit transacties<br />
in verband met de portefeuillebrede afdekking van de Amerikaanse Dollar. De totale<br />
aankooptransacties inzake derivat<strong>en</strong> <strong>2011</strong> zijn € 315 miljo<strong>en</strong> hoger dan de totale<br />
verkooptransacties (2010: € 514 miljo<strong>en</strong> hogere aankooptransacties).<br />
Voor de uitvoering van het beleggingsbeleid maakt pmt gebruik van financiële<br />
derivat<strong>en</strong>. Derivat<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in beginsel def<strong>en</strong>sief gebruikt om risico’s af te dekk<strong>en</strong>,<br />
maar afgeleide instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ook ingezet t<strong>en</strong> behoeve van de asset allocatie<br />
<strong>en</strong> het snel <strong>en</strong> flexibel (tijdelijk) kunn<strong>en</strong> inspel<strong>en</strong> op verander<strong>en</strong>de markt omstandighed<strong>en</strong>.<br />
Voor wat betreft de risicoafdekking word<strong>en</strong> derivat<strong>en</strong> specifiek ingezet t<strong>en</strong><br />
behoeve van afdekking van het r<strong>en</strong>terisico (r<strong>en</strong>te swaps <strong>en</strong> swaptions) <strong>en</strong> afdekking<br />
van het valutarisico (valutatermijncontract<strong>en</strong>). De omvang waarin deze instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
zijn ingezet blijkt uit de navolg<strong>en</strong>de tabel.
94 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
De met betrekking tot de beleggingsportefeuille door middel van derivat<strong>en</strong> per saldo<br />
verkreg<strong>en</strong> positie op balansdatum is als volgt te specificer<strong>en</strong> naar onderligg<strong>en</strong>de<br />
waarde:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Beleggingscategorie <strong>en</strong> soort instrum<strong>en</strong>t<br />
(activa <strong>en</strong> passiva gesaldeerd) 1)<br />
Nominale<br />
waarde 2<br />
Marktwaarde<br />
3<br />
Nominale<br />
waarde 2<br />
Marktwaarde<br />
3<br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong><br />
R<strong>en</strong>teswaps 8.122 1.912 5.650 346<br />
Swaptions – – 4.000 155<br />
Future Bonds 359 - 4 295 –<br />
Credit default swaps - gekocht 34 – 112 2<br />
Credit default swaps - verkocht 32 1 85 1<br />
Aandel<strong>en</strong><br />
Futures – – – –<br />
Contract for differ<strong>en</strong>ces – – – –<br />
Alternatieve belegging<strong>en</strong><br />
Index futures (commodities) 944 12 736 67<br />
Valuta<br />
Valutatermijncontract<strong>en</strong> 10.953 - 220 8.821 - 100<br />
Totaal derivat<strong>en</strong> (per saldo) 1.701 471<br />
1 Het betreft saldo posities van activa <strong>en</strong> passiva <strong>en</strong> dus niet de exposure (die in totaal is verantwoord onder Derivat<strong>en</strong> respectievelijk<br />
Verplichting<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong>).<br />
2 De nominale waarde geeft het absolute bedrag aan waarover het contract is afgeslot<strong>en</strong>.<br />
3 De marktwaarde is de waarde als het contract ultimo jaar zou word<strong>en</strong> verkocht of teruggedraaid.<br />
(6) Totaal belegging<strong>en</strong><br />
De totale belegging<strong>en</strong> bestaan uit:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Belegging<strong>en</strong> voor risico p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds 42.727 37.745<br />
Belegging<strong>en</strong> voor risico deelnemers – 39<br />
Totaal 42.727 37.784<br />
De belegging<strong>en</strong> voor risico van deelnemers bestaan volledig uit het product<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 95<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong><br />
Tot 31 december <strong>2011</strong> voerde pmt het vrijwillige product P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong>.<br />
Het betrof volledig belegging<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> leeftijdsafhankelijke mix van aandel<strong>en</strong>- <strong>en</strong><br />
obligatiefonds<strong>en</strong>. Per 31 december <strong>2011</strong> is dit product ge<strong>en</strong> onderdeel meer van de<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling van pmt. Ultimo <strong>2011</strong> is het rester<strong>en</strong>de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleggingssaldo<br />
omgezet in p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> voor risico van het fonds. De tot dat mom<strong>en</strong>t<br />
aangehoud<strong>en</strong> belegging<strong>en</strong> zijn per einde <strong>2011</strong> verantwoord als belegging<strong>en</strong> voor<br />
risico p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds. Daarom zijn de belegging<strong>en</strong> voor risico van de deelnemers<br />
per 31 december <strong>2011</strong> nihil (2010: € 39 miljo<strong>en</strong>).<br />
Relatie jaarrek<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> beleggingsbeleid<br />
De beleggingscategorieën zoals opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in de jaarrek<strong>en</strong>ing wijk<strong>en</strong> af van de<br />
categorieën zoals die word<strong>en</strong> gehanteerd in het beleggingsbeleid van pmt. In de<br />
jaarrek<strong>en</strong>ing word<strong>en</strong> de belegging<strong>en</strong> gepres<strong>en</strong>teerd naar de aard van de financiële<br />
instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. In de kerncijfers <strong>en</strong> het bestuursverslag word<strong>en</strong> de beleggingscategorieën<br />
gepres<strong>en</strong>teerd conform de wijze waarop het (strategisch) beleggingsbeleid<br />
wordt vormgegev<strong>en</strong>. Het betreft vooral de toerek<strong>en</strong>ing van de derivat<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
liquide middel<strong>en</strong>. In het strategisch beleggingsbeleid is e<strong>en</strong> nulweging toegek<strong>en</strong>d aan<br />
de liquide middel<strong>en</strong>. Uiteraard heeft het fonds wel altijd de beschikking over e<strong>en</strong><br />
bepaalde positie in liquide middel<strong>en</strong>. Voor het beleggingsbeleid word<strong>en</strong> deze liquide<br />
posities toegewez<strong>en</strong> aan de beleggingscategorieën waar wel e<strong>en</strong> strategische weging<br />
aan is toegek<strong>en</strong>d. In de jaarrek<strong>en</strong>ing staan de liquide middel<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> aparte post (9)<br />
verantwoord, buit<strong>en</strong> de belegging<strong>en</strong>. Uit het volg<strong>en</strong>de overzicht blijkt de aansluiting<br />
tuss<strong>en</strong> de jaarrek<strong>en</strong>ing <strong>en</strong>erzijds <strong>en</strong> het beleggingsbeleid anderzijds.<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) Jaarrek<strong>en</strong>ing Beleggingsbeleid<br />
Aandel<strong>en</strong><br />
Belegd vermog<strong>en</strong> 1) Totaal Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>dewaard<strong>en</strong><br />
Vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
Alternatieve<br />
belegging<strong>en</strong><br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> 24.058 23.158 – – 900<br />
Aandel<strong>en</strong> 8.111 – 8.099 12 –<br />
Vastgoedbelegging<strong>en</strong> 4.421 24 – 4.397 –<br />
Alternatieve belegging<strong>en</strong> 4.200 - 48 31 11 4.206<br />
Derivat<strong>en</strong> 1.937 1.937 – – –<br />
Vordering<strong>en</strong> 2) 159 150 1 7 1<br />
Verplichting<strong>en</strong> 2) - 2.148 - 2.033 – – - 115<br />
Liquide middel<strong>en</strong> 145 204 4 21 - 84<br />
Totaal 40.883 23.392 8.135 4.448 4.908<br />
Portefeuillesam<strong>en</strong>stelling ultimo <strong>2011</strong> 57,2% 19,9% 10,9% 12,0%<br />
Portefeuillesam<strong>en</strong>stelling ultimo 2010 53,0% 22,6% 11,4% 13,0%<br />
1 Inclusief de netto positie inzake onderpand van voornamelijk OTC derivat<strong>en</strong>.<br />
2 Vordering<strong>en</strong> respectievelijk verplichting<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong>. De verplichting<strong>en</strong> zijn inclusief negatieve posities uit hoofde van<br />
derivat<strong>en</strong>contract<strong>en</strong> ad € 236 miljo<strong>en</strong>.
96 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
(7) Vordering<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong><br />
Onder de post Vordering<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong> zijn per 31 december<br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Vordering<strong>en</strong> inzake Credit Support Annex<strong>en</strong> 104 127<br />
Kortlop<strong>en</strong>de vordering<strong>en</strong> 55 71<br />
Totaal 159 198<br />
(8) Overige vordering<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de activa<br />
Onder de post Overige vordering<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de activa zijn per 31 december<br />
begrep<strong>en</strong>:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Langlop<strong>en</strong>de vordering<strong>en</strong> 13 14<br />
Te vorder<strong>en</strong> premiebijdrag<strong>en</strong> op werkgevers 39 45<br />
Overige overlop<strong>en</strong>de activa 20 63<br />
Totaal 72 122<br />
Langlop<strong>en</strong>de vordering<strong>en</strong><br />
Per 31 december bestaan de Langlop<strong>en</strong>de vordering<strong>en</strong> uit:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Annuïtaire vordering afkoop herverzekering 7 8<br />
Achtergestelde l<strong>en</strong>ing aan deelneming Mn Services N.V. 6 6<br />
Totaal 13 14<br />
De oorspronkelijke looptijd van de annuïtaire vordering is 23 jaar <strong>en</strong> de rester<strong>en</strong>de<br />
looptijd 7 jaar. De annuïteit is bepaald op basis van e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>r<strong>en</strong>te van 4%.<br />
De achtergestelde l<strong>en</strong>ing aan de deelneming Mn Services N.V. heeft e<strong>en</strong> looptijd tot <strong>en</strong><br />
met 1 december 2020, zodat de rester<strong>en</strong>de looptijd 9 jaar bedraagt. mn is over<br />
vervroegde aflossing<strong>en</strong> boeter<strong>en</strong>te verschuldigd.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 97<br />
Te vorder<strong>en</strong> premiebijdrag<strong>en</strong> op werkgevers<br />
De sam<strong>en</strong>stelling per 31 december is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Te vorder<strong>en</strong> van werkgevers 56 58<br />
Af: Voorzi<strong>en</strong>ing voor oninbare vordering<strong>en</strong> - 17 - 13<br />
Bedrag van de vordering<strong>en</strong> nà aftrek van de<br />
voorzi<strong>en</strong>ing<br />
39 45<br />
Het verloop van de voorzi<strong>en</strong>ing voor oninbare vordering<strong>en</strong> is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Voorzi<strong>en</strong>ing 1 januari 13 12<br />
Mutatie vanwege oninbaarheid - 8 - 1<br />
Mutatie via resultaat 12 2<br />
Voorzi<strong>en</strong>ing 31 december 17 13<br />
De te vorder<strong>en</strong> premies <strong>en</strong> de toevoeging aan de voorzi<strong>en</strong>ing voor oninbare<br />
premievordering<strong>en</strong> zijn exclusief de heffing<strong>en</strong> waarvan de werkgever de<br />
verplichtstelling betwist ad € 68 miljo<strong>en</strong> (2010: € 67 miljo<strong>en</strong>).<br />
Overige overlop<strong>en</strong>de activa<br />
Per 31 december bestaan de Overige overlop<strong>en</strong>de activa uit:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Nog te ontvang<strong>en</strong> inzake winstdeling anw 13 7<br />
Nog te ontvang<strong>en</strong> inzake waardeoverdracht<strong>en</strong> 3 25<br />
Nog te verrek<strong>en</strong><strong>en</strong> premieontvangst<strong>en</strong> met Mn Services 2 30<br />
Diverse vordering<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de activa 2 1<br />
Totaal 20 63<br />
T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de ANW-herverzekering bestaat het te ontvang<strong>en</strong> bedrag ultimo<br />
<strong>2011</strong> uit de voorlopige afrek<strong>en</strong>ing voor de winstdeling over het vierde kwartaal <strong>2011</strong><br />
(ad € 2 miljo<strong>en</strong>). Het bedrag van het vorig boekjaar bestaat uit de afrek<strong>en</strong>ing voor de<br />
winstdeling over de jar<strong>en</strong> 2004-2010 (ad € 30 miljo<strong>en</strong>), welke in <strong>2011</strong> is ontvang<strong>en</strong>.
98 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
(9) Liquide middel<strong>en</strong><br />
De liquide middel<strong>en</strong> ad € 145 miljo<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong> posities in rek<strong>en</strong>ing-courant bij<br />
bancaire instelling<strong>en</strong>. De schuld<strong>en</strong> in rek<strong>en</strong>ing-courant aan bancaire instelling<strong>en</strong> zijn<br />
verantwoord onder de verplichting<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 99<br />
Passiva<br />
(10) Algem<strong>en</strong>e reserve<br />
Het verloop van de Algem<strong>en</strong>e reserve is als volgt:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Beginstand - 1.242 9<br />
Saldo van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> - 4.068 - 1.251<br />
Totaal - 5.310 - 1.242<br />
Op basis van de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>wet is het minimaal vereiste vermog<strong>en</strong> voor pmt 4,3% van<br />
de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong>, zijnde € 1.975 miljo<strong>en</strong> ultimo <strong>2011</strong>.<br />
Het vereiste vermog<strong>en</strong> inclusief solvabiliteitsbuffer is in principe gebaseerd op<br />
het dnb standaard risicomodel uitgaande van de werkelijke asset mix van de<br />
belegging<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> de uitkomst van het dnb standaard risicomodel uitgaande van de<br />
strategische asset mix van de belegging<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> hogere uitkomst leidt, dan wordt<br />
deze vanuit prud<strong>en</strong>tieel oogpunt als solvabiliteitsbuffer gehanteerd. Ultimo <strong>2011</strong> <strong>en</strong><br />
2010 is dat het geval, zodat het vereiste vermog<strong>en</strong> ultimo <strong>2011</strong> <strong>en</strong> 2010 is gebaseerd<br />
op de strategische asset mix.<br />
Ultimo <strong>2011</strong> bedraagt het vereiste vermog<strong>en</strong> inclusief solvabiliteitsbuffer (afgerond)<br />
22,1% van de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong>, zijnde € 10.226 miljo<strong>en</strong> (2010:<br />
22,5%). De algem<strong>en</strong>e reserve ultimo <strong>2011</strong> bedraagt € 5.310 miljo<strong>en</strong> negatief, zodat het<br />
aanwezige vermog<strong>en</strong> lager is dan het vereiste vermog<strong>en</strong>. Daardoor is er zowel sprake<br />
van e<strong>en</strong> dekkingstekort als e<strong>en</strong> reservetekort.<br />
Bij e<strong>en</strong> reservetekort is er te weinig eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> om toekomstige teg<strong>en</strong>vallers op te<br />
vang<strong>en</strong>. Op 31 maart 2009 heeft pmt e<strong>en</strong> herstelplan bij de toezichthouder ingedi<strong>en</strong>d,<br />
welke in juli 2009 is goedgekeurd. Het toeslagbeleid <strong>en</strong> het premiebeleid word<strong>en</strong><br />
ingezet om het herstel te realiser<strong>en</strong>. In de situatie van dekkingstekort verle<strong>en</strong>t het<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds in principe ge<strong>en</strong> toeslag<strong>en</strong>. In geval van reservetekort zal de premie<br />
jaarlijks stijg<strong>en</strong> met 1% van de loonsom tot het maximum van 18% (zoals vastgesteld<br />
in het beleidskader). Weg<strong>en</strong>s de invoering van de FVP-vervang<strong>en</strong>de regeling is de<br />
premie over de loonsom met 0,1 proc<strong>en</strong>tpunt verhoogd tot 18,1%. Met de rec<strong>en</strong>te<br />
verhoging wordt de maximale premie binn<strong>en</strong> het beleidskader in 2012 bereikt.<br />
Het bestuur volgt de ontwikkeling van de dekkingsgraad nauwlett<strong>en</strong>d <strong>en</strong> beraadt zich<br />
op aanvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong>tijds blijkt dat de financiële ontwikkeling<br />
zodanig is dat het vereiste herstel niet tijdig meer kan word<strong>en</strong> gerealiseerd.<br />
Op grond van het Evaluatie Herstelplan per einde <strong>2011</strong> heeft het bestuur<br />
geconcludeerd dat de ontwikkeling achter loopt op het beoogde herstelplan.<br />
Daartoe heeft het bestuur e<strong>en</strong> besluit g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> dat tijdig herstel beoogt.
100 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Het bestuur heeft bij de ingedi<strong>en</strong>de Evaluatie Herstelplan op 10 februari 2012 bij dnb<br />
de volg<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> dan wel aangekondigd:<br />
• Het bestuur van pmt heeft e<strong>en</strong> voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> kortingsbesluit g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om de<br />
ingegane <strong>en</strong> opgebouwde p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> van (ex)-deelnemers te verlag<strong>en</strong> met<br />
maximaal 7% per 1 april 2013, als de dekkingsgraad eind 2012 nog steeds te laag<br />
is;<br />
• De overgangsregeling<strong>en</strong> die vervroegd met p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> gaan mogelijk mak<strong>en</strong>,<br />
word<strong>en</strong> dan ook met 7% verminderd;<br />
• De CAO-partij<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> afgesprok<strong>en</strong> dat werkgevers maximaal 0,65% van het<br />
salaris extra gaan meebetal<strong>en</strong> als de korting<strong>en</strong> word<strong>en</strong> doorgevoerd.<br />
De financiële positie ultimo 2012 is uiteindelijk bepal<strong>en</strong>d of de voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> korting<br />
daadwerkelijk moet word<strong>en</strong> doorgevoerd. In de evaluatie over 2012 kan pmt aanton<strong>en</strong><br />
dat e<strong>en</strong> voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> korting per 1 april 2013 niet of slechts gedeeltelijk geëffectueerd<br />
di<strong>en</strong>t te word<strong>en</strong>, of dat aanvull<strong>en</strong>de korting noodzakelijk is.<br />
De verwachting is dat pmt, door deze voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> ultimo 2013 aan de<br />
minimaal vereiste dekkingsgraad voldoet. De indexatiestaffel is specifiek voor het<br />
Evaluatie Herstelplan verlaagd, zodat pmt ultimo 2023 (einde lange termijn<br />
herstelperiode) uit reservetekort is.<br />
(11) Voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong><br />
De voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> is in <strong>2011</strong> toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> met € 7.400 miljo<strong>en</strong><br />
(2010: toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> met € 5.760 miljo<strong>en</strong>). De sam<strong>en</strong>stelling <strong>en</strong> de ontwikkeling van de<br />
voorzi<strong>en</strong>ing is als volgt nader toe te licht<strong>en</strong>.<br />
Voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> per groep van deelnemers<br />
De voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> kan als volgt word<strong>en</strong> gespecificeerd naar<br />
groep van deelnemers:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Werknemers 21.047 17.326<br />
Arbeidsongeschikt<strong>en</strong> 428 365<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong> – 39<br />
Actieve deelnemers 21.475 17.730<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gerechtigd<strong>en</strong> 16.252 14.224<br />
Slapers 8.497 6.870<br />
Totaal 46.224 38.824<br />
Per 31 december <strong>2011</strong> is de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> berek<strong>en</strong>d uitgaande<br />
van de door dnb gepubliceerde r<strong>en</strong>tetermijnstructuur. De daarvan afgeleide<br />
marktr<strong>en</strong>te ultimo <strong>2011</strong> bedraagt 2,75% (2010: 3,44%).
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 101<br />
Tot <strong>en</strong> met 2010 was de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> inclusief het product<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong>. Dit product werd tot 31 december <strong>2011</strong> voor risico van de deelnemers<br />
gevoerd. Ultimo <strong>2011</strong> is het rester<strong>en</strong>de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleggingssaldo omgezet in<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> voor risico van het fonds, zodat het obligo inzake P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong><br />
ultimo <strong>2011</strong> nihil is (2010: € 39 miljo<strong>en</strong>). De voor p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong><br />
aangehoud<strong>en</strong> saldi zijn per einde <strong>2011</strong> volledig omgezet in aansprak<strong>en</strong>.<br />
De daaruitvolg<strong>en</strong>de voorzi<strong>en</strong>ing is ultimo <strong>2011</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> onder de categorie<br />
‘Werknemers’.<br />
Ontwikkeling van de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong><br />
De Ontwikkeling van de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> in het verslagjaar kan<br />
als volgt word<strong>en</strong> gespecificeerd:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Stand 1 januari 38.824 33.064<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw 1.442 1.218<br />
Toeslag<strong>en</strong> – 2<br />
Toek<strong>en</strong>ning overgangsregeling<strong>en</strong> 420 440<br />
R<strong>en</strong>tetoevoeging 502 432<br />
Onttrekking voor uitkering<strong>en</strong> - 1.313 - 1.265<br />
Wijziging marktr<strong>en</strong>te 6.526 3.558<br />
Schattingswijziging – 1.462<br />
Wijziging uit hoofde van waardeoverdracht<strong>en</strong> - 2 26<br />
Overige mutaties - 175 - 113<br />
Mutatie van de voorzi<strong>en</strong>ing 7.400 5.760<br />
Voorzi<strong>en</strong>ing 31 december 46.224 38.824<br />
De toeslag<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong> correcties op voorgaande jar<strong>en</strong>. Zie de toelichting op de<br />
mutatie voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> (20).<br />
De toek<strong>en</strong>ning van de overgangsregeling<strong>en</strong> vervroegd ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> aan<br />
deelnemers die hier in <strong>2011</strong> gebruik van hebb<strong>en</strong> gemaakt (in totaal: € 420 miljo<strong>en</strong>),<br />
wordt volledig gefinancierd uit de premie die voor dit doel is gehev<strong>en</strong>.<br />
De schattingswijziging betreft het effect van de wijziging van de waarderings grondslag<strong>en</strong><br />
van de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> voor wat betreft de overlevingskans<strong>en</strong>.<br />
Zie ook de toelichting op de mutatie voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong><br />
(20).<br />
De overige mutaties ad € 175 miljo<strong>en</strong> negatief betreff<strong>en</strong> onder andere het resultaat<br />
op p<strong>en</strong>sionering ad € 74 miljo<strong>en</strong> negatief, e<strong>en</strong> vrijval inzake excassokost<strong>en</strong><br />
ad € 55 miljo<strong>en</strong> negatief <strong>en</strong> e<strong>en</strong> vrijval van de reservering<strong>en</strong> inzake onderhand<strong>en</strong>
102 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
waarde overdracht<strong>en</strong> van € 27 miljo<strong>en</strong> negatief. De overige effect<strong>en</strong> bedrag<strong>en</strong><br />
per saldo € 19 miljo<strong>en</strong> negatief.<br />
(12) P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong><br />
Om de dekkingsgraad van het vermog<strong>en</strong> van pmt t<strong>en</strong> opzichte van de lange termijn<br />
verplichting<strong>en</strong> te bepal<strong>en</strong>, is op de balans het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> zichtbaar<br />
gepres<strong>en</strong>teerd. Het betreft het totale vermog<strong>en</strong> van pmt dat bestaat uit het belegd<br />
vermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> het saldo van de overige vordering<strong>en</strong> <strong>en</strong> overige schuld<strong>en</strong> op de balans.<br />
Dit p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> komt overe<strong>en</strong> met de voorzi<strong>en</strong>ing voor p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de algem<strong>en</strong>e reserve.<br />
Ultimo <strong>2011</strong> bedraagt het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> € 40.914 miljo<strong>en</strong> (2010: € 37.582 miljo<strong>en</strong>).<br />
Op basis van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> kan<br />
de dekkings graad als volgt word<strong>en</strong> berek<strong>en</strong>d:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>vermog<strong>en</strong> 40.914 37.582<br />
Voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> 46.224 38.824<br />
Dekkingsgraad 88,5% 96,8%<br />
Door uitzonderlijke marktomstandighed<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebrekkige liquiditeit in het lange eind<br />
van de interbancaire swapmarkt bestaat er volg<strong>en</strong>s dnb onzekerheid omtr<strong>en</strong>t juiste<br />
prijsvorming op de interbancaire swapmarkt. Als gevolg hiervan heeft dnb – in lijn<br />
met artikel 126 van de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>wet – beslot<strong>en</strong> de rts (r<strong>en</strong>tetermijnstructuur) per<br />
ultimo <strong>2011</strong> vast te stell<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> gemiddelde van de rts van alle handelsdag<strong>en</strong> in de<br />
periode 1 oktober tot <strong>en</strong> met 31 december <strong>2011</strong>. De p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> van pmt<br />
per 31 december <strong>2011</strong> zijn berek<strong>en</strong>d op basis van deze door dnb gepubliceerde rts.<br />
(13) Verplichting<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong><br />
Onder de post Verplichting<strong>en</strong> uit hoofde van belegging<strong>en</strong> zijn per 31 december<br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Verplichting<strong>en</strong> inzake Credit Support Annex<strong>en</strong> 1.680 528<br />
Verplichting<strong>en</strong> inzake derivat<strong>en</strong> 236 184<br />
Bancaire instelling<strong>en</strong> 136 118<br />
Kortlop<strong>en</strong>de schuld<strong>en</strong> 96 19<br />
Totaal 2.148 849
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 103<br />
(14) Overige schuld<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de passiva<br />
Onder de post Overige schuld<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de passiva zijn per 31 december<br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Verschuldigde loonheffing 29 31<br />
Af te rek<strong>en</strong><strong>en</strong> uit hoofde van herverzekering 3 26<br />
Af te rek<strong>en</strong><strong>en</strong> met mn 3 1<br />
Nog toe te k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> recht<strong>en</strong> inzake waardeoverdracht<strong>en</strong> 2 1<br />
Handelscrediteur<strong>en</strong> – 2<br />
Te betal<strong>en</strong> aan externe vermog<strong>en</strong>sbeheerders – 2<br />
Diverse schuld<strong>en</strong> <strong>en</strong> overlop<strong>en</strong>de passiva 4 2<br />
Totaal 41 65
104 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong><br />
Bat<strong>en</strong><br />
(15) Premiebijdrag<strong>en</strong><br />
De totale Premiebijdrag<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> zijn € 2.071 miljo<strong>en</strong> (2010: € 1.935 miljo<strong>en</strong>).<br />
Deze bat<strong>en</strong> bestaan uit:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>premies 2.049 1.910<br />
Premie anw p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 21 22<br />
Storting<strong>en</strong> vrijwillige inkoop 1 2<br />
Inleg p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong> – 1<br />
Totaal 2.071 1.935<br />
Voor de vaststelling van de verschuldigde p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>premie voor deelnemers aan<br />
het fonds geld<strong>en</strong> twee premieperc<strong>en</strong>tages, afhankelijk van de hoogte van het<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gev<strong>en</strong>d salaris. In <strong>2011</strong> is over het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gev<strong>en</strong>d jaarsalaris tot het<br />
gr<strong>en</strong>sbedrag van € 75.486 (2010: € 75.486) minus de franchise ad € 15.295<br />
(2010: € 15.295) 30,3% premie gehev<strong>en</strong> (2010: 28,6%). Voor het deel van het<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gev<strong>en</strong>de jaarsalaris bov<strong>en</strong> het gr<strong>en</strong>sbedrag van € 75.486 was dat 21,3 proc<strong>en</strong>t<br />
(2010: 18,7%).<br />
Premies die zijn gefactureerd aan werkgevers die de verplichte aansluiting bij pmt<br />
betwist<strong>en</strong>, zijn niet opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in de post Premiebijdrag<strong>en</strong>.<br />
Als premiebijdrag<strong>en</strong> zijn tev<strong>en</strong>s verantwoord de geaccepteerde storting<strong>en</strong><br />
van werkgevers in het kader van vrijwillige inkoop p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> ad € 1 miljo<strong>en</strong><br />
(2010: € 2 miljo<strong>en</strong>). Vanaf 1 juli 2010 is het niet meer mogelijk om in te legg<strong>en</strong> in<br />
het product P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong>.<br />
Kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie<br />
pmt hanteert in haar beleid e<strong>en</strong> gedempte premie, dat wil zegg<strong>en</strong> dat voor de<br />
bepaling van de kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie wordt uitgegaan van e<strong>en</strong> gemiddeld voor de<br />
kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> verwachte marktr<strong>en</strong>te. Deze r<strong>en</strong>te is voor <strong>2011</strong> gesteld op 4,0% voor de<br />
reguliere p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong> <strong>en</strong> voor de kost<strong>en</strong> van de overgangsregeling<strong>en</strong>. Voor<br />
de bepaling van de kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie voor 2012 is de gedempte r<strong>en</strong>tevoet<br />
vastgesteld op 3,75%.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 105<br />
De kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie kan achteraf als volgt word<strong>en</strong> becijferd:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
op basis van de marktr<strong>en</strong>te op basis van de marktr<strong>en</strong>te<br />
feitelijke gedempte feitelijke gedempte<br />
Totale last<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw 1.829 1.602 1.623 1.442<br />
Kost<strong>en</strong>opslag 34 34 33 33<br />
Solvabiliteitsopslag 411 361 346 307<br />
Totaal 2.274 1.997 2.002 1.782<br />
De premie op basis van de feitelijke marktr<strong>en</strong>te is bepaald op basis van de grondslag<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de r<strong>en</strong>tetermijnstructuur primo <strong>2011</strong>. De gedempte kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie<br />
gaat uit van de grondslag<strong>en</strong> primo <strong>2011</strong> met e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>r<strong>en</strong>te van 4% voor de reguliere<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong> <strong>en</strong> voor de toegek<strong>en</strong>de overgangsregeling<strong>en</strong>.<br />
In de totale last<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> de jaarinkoop, kost<strong>en</strong> overgangs<br />
regeling<strong>en</strong> <strong>en</strong> de risicopremies. De solvabiliteitsopslag zorgt ervoor dat door<br />
de inkoop van nieuwe aansprak<strong>en</strong> de dekkingsgraad niet verwatert, maar op het<br />
b<strong>en</strong>odigde peil blijft. Deze solvabiliteitsopslag hangt af van het vereiste vermog<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
deze bedraagt voor pmt primo <strong>2011</strong> 22,5%.<br />
De post premiebat<strong>en</strong> <strong>2011</strong> inzake p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>premie voor deelnemers ad € 2.049 miljo<strong>en</strong><br />
(2010: € 1.910 miljo<strong>en</strong>) is hoger dan de kost<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>de premie <strong>2011</strong> op basis van de<br />
gedempte marktr<strong>en</strong>te ad € 1.997 miljo<strong>en</strong> (2010: € 1.782 miljo<strong>en</strong>).
106 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
(16) Beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong><br />
De beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong> bestaan uit:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Beleggingsresultaat risico p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds 2.648 3.853<br />
Beleggingsresultaat risico deelnemers - 1 1<br />
Totaal 2.647 3.854<br />
Beleggingsresultaat risico p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<br />
De beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong> (op de fondsportefeuille) kunn<strong>en</strong> als volgt word<strong>en</strong><br />
gespecificeerd:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Beleggingscategorie<br />
Direct<br />
resultaat<br />
Indirect<br />
resultaat<br />
Kost<strong>en</strong><br />
Totaal<br />
resultaat<br />
Direct<br />
resultaat<br />
Indirect<br />
resultaat<br />
Kost<strong>en</strong><br />
Totaal<br />
resultaat<br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de<br />
waard<strong>en</strong><br />
942 831 - 27 1.746 799 614 - 27 1.386<br />
Aandel<strong>en</strong> 149 - 719 - 18 - 588 124 1.616 - 25 1.715<br />
Direct vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
Indirect<br />
vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
107 105 - 11 201 109 166 - 7 268<br />
45 - 90 – - 45 55 187 - 1 241<br />
Alternatieve<br />
belegging<strong>en</strong><br />
– 282 - 9 273 – 703 - 6 697<br />
Derivat<strong>en</strong> 146 915 – 1.061 114 - 568 – - 454<br />
Totaal 1.389 1.324 - 65 2.648 1.201 2.718 - 66 3.853<br />
pmt past e<strong>en</strong> portefeuillebrede valuta-afdekking van de Amerikaanse dollar toe.<br />
De bijbehor<strong>en</strong>de resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> het resultaat op andere valuta-afdekking<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere<br />
derivat<strong>en</strong> zijn verantwoord onder de categorie ‘Derivat<strong>en</strong>’. Dit geldt voor alle<br />
derivat<strong>en</strong> (ook als de positie negatief is).<br />
Onder de beleggingskost<strong>en</strong> zijn begrep<strong>en</strong> de kost<strong>en</strong> waarvoor factur<strong>en</strong> zijn<br />
ontvang<strong>en</strong>. Kost<strong>en</strong> die vermog<strong>en</strong>sbeheerders direct t<strong>en</strong> laste van beleggingsfonds<br />
hebb<strong>en</strong> gebracht zijn niet als kost<strong>en</strong> verantwoord. Zie hoofdstuk 7 van het<br />
bestuursverslag voor e<strong>en</strong> nadere toelichting op de uitvoeringskost<strong>en</strong> van<br />
vermog<strong>en</strong>sbeheer.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 107<br />
Relatie jaarrek<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> beleggingsbeleid<br />
In de jaarrek<strong>en</strong>ing zijn de belegging<strong>en</strong> gerubriceerd naar de aard van de financiële<br />
instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. De beleggingsresultat<strong>en</strong> word<strong>en</strong> op overe<strong>en</strong>komstige manier<br />
verantwoord. In de kerncijfers <strong>en</strong> het bestuursverslag word<strong>en</strong> de beleggingscategorieën<br />
<strong>en</strong> de resultat<strong>en</strong> daarop gepres<strong>en</strong>teerd conform de wijze waarop het<br />
(strategisch) beleggingsbeleid wordt vormgegev<strong>en</strong>. Uit het volg<strong>en</strong>de overzicht blijkt<br />
de aansluiting tuss<strong>en</strong> de jaarrek<strong>en</strong>ing <strong>en</strong>erzijds <strong>en</strong> het beleggingsbeleid anderzijds.<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) Jaarrek<strong>en</strong>ing Beleggingsbeleid<br />
Totaal<br />
Aandel<strong>en</strong><br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>dewaard<strong>en</strong><br />
Vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
Alternatieve<br />
belegging<strong>en</strong><br />
Vastr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de waard<strong>en</strong> 1.746 1.746 – – –<br />
Aandel<strong>en</strong> - 588 – - 588 – –<br />
Direct vastgoedbelegging<strong>en</strong> 201 – – 201 –<br />
Indirect vastgoedbelegging<strong>en</strong> - 45 – – - 45 –<br />
Alternatieve belegging<strong>en</strong> 273 – – – 273<br />
Derivat<strong>en</strong> 1.061 984 – – 77<br />
Totaal 2.648 2.730 - 588 156 350<br />
R<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t <strong>2011</strong> 6,9% 15,5% -5,9% 2,7% 1,1%<br />
R<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t 2010 11,6% 9,6% 20,3% 10,1% 8,0%<br />
Beleggingsresultaat risico deelnemers<br />
Het koersresultaat voor risico van deelnemers betreft volledig het vrijwillige product<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong>. Het negatieve resultaat van € 1 miljo<strong>en</strong> (2010: € 1 miljo<strong>en</strong> positief)<br />
betreft de resultat<strong>en</strong> die zijn behaald op het aandel<strong>en</strong>fonds (-8,2% r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t) <strong>en</strong> het<br />
obligatiefonds (4,3%) waarin tot 31 december werd belegd voor deelnemers die<br />
spar<strong>en</strong> via de individuele leeftijdsafhankelijke mix van aandel<strong>en</strong> <strong>en</strong> obligaties. Het<br />
per deelnemer daadwerkelijk gerealiseerde r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t was hierbij afhankelijk van de<br />
leeftijdsafhankelijke mix waarin wordt belegd. Vanaf 31 december <strong>2011</strong> is het<br />
vrijwillige product P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong> volledig beëindigd. De belegging<strong>en</strong> voor risico<br />
van de deelnemers per 31 december <strong>2011</strong> zijn omgezet in belegging<strong>en</strong> voor risico van<br />
het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds.<br />
(17) Inkom<strong>en</strong>de waardeoverdracht<strong>en</strong><br />
De afhandeling van nieuwe waardeoverdracht<strong>en</strong> is afhankelijk van de hoogte van de<br />
dekkingsgraad. Vanaf 1 november 2008 liet de dekkingsgraad van pmt in principe<br />
ge<strong>en</strong> afhandeling van waardeoverdracht<strong>en</strong> toe. Echter, in <strong>2011</strong> heeft pmt gedur<strong>en</strong>de<br />
e<strong>en</strong> beperkte periode wel nieuwe waardeoverdracht<strong>en</strong> in behandeling kunn<strong>en</strong><br />
nem<strong>en</strong>. Er is € 20 miljo<strong>en</strong> aan inkom<strong>en</strong>de waardeoverdracht<strong>en</strong> gerealiseerd t<strong>en</strong><br />
gunste van boekjaar <strong>2011</strong>. Daarnaast was er eind 2010 € 22 miljo<strong>en</strong> verantwoord aan<br />
onderhand<strong>en</strong> zijnde getek<strong>en</strong>de offertes die voor 1 november 2008 zijn aangevraagd.
108 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Deze zijn in <strong>2011</strong> niet afgerek<strong>en</strong>d <strong>en</strong> per einde <strong>2011</strong> niet als te vorder<strong>en</strong> waardeoverdracht<strong>en</strong><br />
verantwoord. Dit heeft e<strong>en</strong> negatief effect op de post inkom<strong>en</strong>de waardeoverdracht<strong>en</strong><br />
in <strong>2011</strong>, zodat deze per saldo uitkomt op € 2 miljo<strong>en</strong> negatief<br />
(2010: € 20 miljo<strong>en</strong>).<br />
(18) Overige bat<strong>en</strong><br />
De post Overige bat<strong>en</strong> bestaat uit:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Claims herverzekering ANW p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 9 8<br />
Opgelegde boete 9 4<br />
Winstdeling herverzekering ANW p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 7 11<br />
Interest 5 6<br />
Totaal 30 29<br />
De claims <strong>en</strong> de winstdeling herverzekering ANW p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> van € 9 respectievelijk<br />
€ 7 miljo<strong>en</strong> bestaan uit de voorlopige eindafrek<strong>en</strong>ing over het jaar <strong>2011</strong>.<br />
De opgelegde boete betreft de boetebedrag<strong>en</strong> die pmt conform het incassobeleid<br />
oplegt aan de werkgevers die de premi<strong>en</strong>ota niet tijdig voldo<strong>en</strong>.<br />
Onder de interest is verantwoord de r<strong>en</strong>te inzake inkom<strong>en</strong>de waardeoverdracht<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
de r<strong>en</strong>te die is ontvang<strong>en</strong> van werkgevers in verband met de premieheffing.<br />
Last<strong>en</strong><br />
(19) Uitkering<strong>en</strong><br />
De post Uitkering<strong>en</strong> is als volgt opgebouwd:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 642 570<br />
Vervroegd ouderdomsp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 439 422<br />
Partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 169 161<br />
Vroegp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 15 67<br />
Wez<strong>en</strong>p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 3 3<br />
anw P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 11 11<br />
Subtotaal uitkering<strong>en</strong> 1.279 1.234<br />
Afkoopsomm<strong>en</strong> 25 18<br />
Totaal 1.304 1.252
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 109<br />
(20) Mutatie voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong><br />
In <strong>2011</strong> is de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> met € 7.400 miljo<strong>en</strong> toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
(2010: € 5.760 miljo<strong>en</strong> toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>). De grootste invloed op de mutatie van de<br />
voorzi<strong>en</strong>ing betreft de wijziging van de marktr<strong>en</strong>te. Het gaat hierbij om de<br />
omrek<strong>en</strong>ing van de r<strong>en</strong>tetermijnstructuur primo verslagjaar naar de r<strong>en</strong>te termijnstructuur<br />
ultimo verslagjaar. T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van <strong>2011</strong> betreft het de omrek<strong>en</strong>ing van e<strong>en</strong><br />
b<strong>en</strong>aderde rek<strong>en</strong>r<strong>en</strong>te van 3,44% naar 2,75% ad € 6.526 miljo<strong>en</strong> (last). In 2010 was dat<br />
de omrek<strong>en</strong>ing van 3,86% naar 3,44% ad € 3.558 miljo<strong>en</strong> (last).<br />
De voorzi<strong>en</strong>ing wordt ultimo jaar in principe verhoogd met de toeslag<strong>en</strong> die primo het<br />
volg<strong>en</strong>de verslagjaar zijn toegek<strong>en</strong>d. De toeslag<strong>en</strong> word<strong>en</strong> toegepast indi<strong>en</strong> <strong>en</strong> voor<br />
zover de middel<strong>en</strong> van het fonds dit naar het oordeel van het bestuur toelat<strong>en</strong>.<br />
Jaarlijks neemt het bestuur hieromtr<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> besluit. Gezi<strong>en</strong> de financiële positie van<br />
pmt zijn de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> van <strong>en</strong>erzijds actiev<strong>en</strong> <strong>en</strong> anderzijds slapers <strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gerechtigd<strong>en</strong><br />
ultimo <strong>2011</strong> niet verhoogd met de looninflatie respectievelijk de<br />
prijsinflatie.<br />
De mutatie van de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> is inclusief het negatieve<br />
effect van € 11 miljo<strong>en</strong> vanwege het omzett<strong>en</strong> van de saldi uit P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong> in<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong> per einde <strong>2011</strong>. Dit effect wordt veroorzaakt door de opvoer in<br />
de voorzi<strong>en</strong>ing p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> (categorie werknemers) op basis van de<br />
b<strong>en</strong>aderde marktr<strong>en</strong>te van 2,75%, terwijl bij de saldi uit P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong><br />
werd uitgegaan van e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>tevoet van 4%.<br />
(21) Uitgaande waardeoverdracht<strong>en</strong><br />
Ondanks de lage dekkingsgrad<strong>en</strong> bij p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong> zijn er in <strong>2011</strong> gedur<strong>en</strong>de<br />
e<strong>en</strong> beperkte periode wel nieuwe aanvrag<strong>en</strong> tot uitgaande waardeoverdracht<strong>en</strong><br />
afgehandeld. Dit heeft in boekjaar <strong>2011</strong> tot e<strong>en</strong> gerealiseerde last van € 23 miljo<strong>en</strong><br />
geleid (2010: € 1 miljo<strong>en</strong>).<br />
(22) P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoeringskost<strong>en</strong><br />
De kost<strong>en</strong> van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoering ad € 55 miljo<strong>en</strong> (2010: € 51 miljo<strong>en</strong>) zijn<br />
exclusief de beleggingskost<strong>en</strong>. De beleggingskost<strong>en</strong> word<strong>en</strong> direct t<strong>en</strong> laste gebracht<br />
van het beleggingsresultaat (16). De uitvoering van het vermog<strong>en</strong>sbeheer <strong>en</strong> de<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling is net als voorgaande jar<strong>en</strong> uitbesteed.
110 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
De post P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitvoeringskost<strong>en</strong> is als volgt te splits<strong>en</strong> (in duiz<strong>en</strong>d<strong>en</strong> euro’s t<strong>en</strong><br />
behoeve van b<strong>en</strong>odigde specificatie):<br />
(x 1 duiz<strong>en</strong>d euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Uitvoering p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling 47.531 43.621<br />
Personeelskost<strong>en</strong> 2.838 2.418<br />
Bezoldiging bestuurders 261 228<br />
Accountantskost<strong>en</strong> 101 98<br />
Kost<strong>en</strong> actuaris 37 53<br />
Overige kost<strong>en</strong> 4.282 4.799<br />
Totaal 55.050 51.217<br />
De accountantskost<strong>en</strong> ad € 101.000 (2010: € 98.000) zijn als volgt te splits<strong>en</strong> naar<br />
soort:<br />
(x 1 duiz<strong>en</strong>d euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Onderzoek van de jaarrek<strong>en</strong>ing 101 98<br />
Andere controlepost<strong>en</strong> – –<br />
Adviesdi<strong>en</strong>st<strong>en</strong> op fiscaal terrein – –<br />
Andere niet-controle di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> – –<br />
Totaal 101 98<br />
Het fonds heeft ultimo <strong>2011</strong> e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> bezetting van 28 werknemers (2010: 27).<br />
(23) Overige last<strong>en</strong><br />
Onder de Overige last<strong>en</strong> zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Herverzekeringspremie anw p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> 19 23<br />
Mutatie van de voorzi<strong>en</strong>ing voor oninbare vordering<strong>en</strong> 12 1<br />
Overige 1 1<br />
Totaal 32 25<br />
De herverzekeringspremie ANW p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> in <strong>2011</strong> is € 4 miljo<strong>en</strong> lager dan in 2010.<br />
Het betreft voor € 3 miljo<strong>en</strong> e<strong>en</strong> lager afgesprok<strong>en</strong> vergoeding voor de administratievoering.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 111<br />
Actuariële analyse<br />
De actuariële resultat<strong>en</strong> over het verslagjaar kunn<strong>en</strong> als volgt word<strong>en</strong> gespecificeerd:<br />
(x 1 miljo<strong>en</strong> euro) <strong>2011</strong> 2010<br />
Premies t<strong>en</strong> behoeve van p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw 2.050 1.912<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw - 1.442 - 1.218<br />
Toek<strong>en</strong>ning overgangsregeling<strong>en</strong> - 420 - 440<br />
Resultaat op premie 188 254<br />
Beleggingsopbr<strong>en</strong>gst<strong>en</strong> 2.652 3.860<br />
R<strong>en</strong>tetoevoeging - 502 - 432<br />
Resultaat op belegging<strong>en</strong> 2.150 3.428<br />
Resultaat op toeslag<strong>en</strong> – - 2<br />
Resultaat op sterfte <strong>en</strong> gezinssam<strong>en</strong>stelling 36 - 6<br />
Resultaat op arbeidsongeschiktheid - 16 9<br />
Resultaat op kost<strong>en</strong> 1 3<br />
Werkelijke uitkering<strong>en</strong> - 1.304 - 1.252<br />
Onttrekking voor uitkering<strong>en</strong> 1.313 1.265<br />
Resultaat op uitkering<strong>en</strong> 9 13<br />
Resultaat op waardeoverdracht<strong>en</strong> - 1 - 10<br />
Wijziging marktr<strong>en</strong>te - 6.526 - 3.558<br />
Schattingswijziging – - 1.462<br />
Overige resultat<strong>en</strong> 91 80<br />
Saldo van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> - 4.068 - 1.251<br />
pmt heeft per 1 januari <strong>2011</strong> ge<strong>en</strong> toeslag<strong>en</strong> verle<strong>en</strong>d.
112 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> vordering<strong>en</strong><br />
pmt heeft e<strong>en</strong> krediet faciliteit van 12,5 miljo<strong>en</strong> euro verstrekt aan de deelneming<br />
Mn Services N.V.<br />
De kredietfaciliteit heeft e<strong>en</strong> looptijd tot <strong>en</strong> met 31 december 2020. Er zijn ge<strong>en</strong><br />
beperking<strong>en</strong> gesteld aan opnam<strong>en</strong> <strong>en</strong> aflossing<strong>en</strong> door Mn Services N.V.<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong><br />
Ultimo <strong>2011</strong> bedroeg<strong>en</strong> de niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> beleggingsverplichting<strong>en</strong><br />
inzake alternatieve belegging<strong>en</strong> € 860 miljo<strong>en</strong> (2010: € 1.002 miljo<strong>en</strong>).<br />
Deze verplichting<strong>en</strong> zijn maximale bedrag<strong>en</strong> die op basis van afgeslot<strong>en</strong> contract<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gevraagd te stort<strong>en</strong>. De uiteindelijk hieruit voortvloei<strong>en</strong>de<br />
belegging<strong>en</strong> zijn onzeker voor wat betreft werkelijke omvang <strong>en</strong> mom<strong>en</strong>t van<br />
opvrag<strong>en</strong>. Voor 2012 geldt dat t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de normportefeuille rek<strong>en</strong>ing is<br />
gehoud<strong>en</strong> met de verwachte opvraging<strong>en</strong> in <strong>2011</strong>. Daarnaast staan ultimo <strong>2011</strong> voor<br />
€ 401 miljo<strong>en</strong> aan toekomstige verplichting<strong>en</strong> uit in verband met vastgoedbelegging<strong>en</strong><br />
(2010: € 634 miljo<strong>en</strong>).<br />
Ultimo <strong>2011</strong> heeft pmt bij ING Bank N.V. e<strong>en</strong> kredietfaciliteit van € 60 miljo<strong>en</strong>.<br />
Hiervan wordt ultimo <strong>2011</strong> ge<strong>en</strong> gebruik gemaakt.<br />
De rechtspersoon maakt deel uit van e<strong>en</strong> fiscale e<strong>en</strong>heid voor de omzetbelasting <strong>en</strong> is<br />
daarom hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschuld van de fiscale e<strong>en</strong>heid als<br />
geheel.<br />
Rijswijk, 22 mei 2012<br />
Het bestuur<br />
J. Berghuis, voorzitter nam<strong>en</strong>s de werknemers<br />
K.B. van Popta, voorzitter nam<strong>en</strong>s de werkgevers
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 113<br />
Overige gegev<strong>en</strong>s<br />
Gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> na balansdatum<br />
Op 10 februari 2012 heeft het bestuur in de ingedi<strong>en</strong>de Evaluatie Herstelplan aan dnb<br />
e<strong>en</strong> drietal maatregel<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> dan wel aangekondigd, t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van het<br />
herstel van de financiële positie. Deze zijn toegelicht bij post (10) Algem<strong>en</strong>e reserve<br />
<strong>en</strong> in het Bestuursverslag.<br />
Rijswijk, 22 mei 2012<br />
Het bestuur<br />
J. Berghuis, voorzitter nam<strong>en</strong>s de werknemers<br />
K.B. van Popta, voorzitter nam<strong>en</strong>s de werkgevers
114 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Accountantsverklaring<br />
Verklaring betreff<strong>en</strong>de de jaarrek<strong>en</strong>ing<br />
Wij hebb<strong>en</strong> de jaarrek<strong>en</strong>ing <strong>2011</strong> van Stichting <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> te<br />
Rijswijk gecontroleerd. Deze jaarrek<strong>en</strong>ing bestaat uit de balans per 31 december <strong>2011</strong><br />
<strong>en</strong> de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> over <strong>2011</strong> met de toelichting, waarin zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> overzicht van de gehanteerde grondslag<strong>en</strong> voor financiële verslaggeving <strong>en</strong><br />
andere toelichting<strong>en</strong>.<br />
Verantwoordelijkheid van het bestuur<br />
Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmak<strong>en</strong> van de jaarrek<strong>en</strong>ing<br />
die het vermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> het resultaat getrouw di<strong>en</strong>t weer te gev<strong>en</strong>, alsmede<br />
voor het opstell<strong>en</strong> van het jaarverslag, beide in overe<strong>en</strong>stemming met Titel 9 Boek 2<br />
van het in Nederland geld<strong>en</strong>de Burgerlijk Wetboek (BW), met inachtneming van het<br />
bepaalde in artikel 146 P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>wet. Het bestuur is tev<strong>en</strong>s verantwoordelijk voor e<strong>en</strong><br />
zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmak<strong>en</strong> van de<br />
jaarrek<strong>en</strong>ing mogelijk te mak<strong>en</strong> zonder afwijking<strong>en</strong> van materieel belang als gevolg<br />
van fraude of fout<strong>en</strong>.<br />
Verantwoordelijkheid van de accountant<br />
Onze verantwoordelijkheid is het gev<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> oordeel over de jaarrek<strong>en</strong>ing op basis<br />
van onze controle. Wij hebb<strong>en</strong> onze controle verricht in overe<strong>en</strong>stemming met<br />
Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaard<strong>en</strong>. Dit vereist dat wij<br />
voldo<strong>en</strong> aan de voor ons geld<strong>en</strong>de ethische voorschrift<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat wij onze controle<br />
zodanig plann<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> redelijke mate van zekerheid wordt verkreg<strong>en</strong><br />
dat de jaarrek<strong>en</strong>ing ge<strong>en</strong> afwijking<strong>en</strong> van materieel belang bevat.<br />
E<strong>en</strong> controle omvat het uitvoer<strong>en</strong> van werkzaamhed<strong>en</strong> ter verkrijging van controleinformatie<br />
over de bedrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> de toelichting<strong>en</strong> in de jaarrek<strong>en</strong>ing. De geselecteerde<br />
werkzaamhed<strong>en</strong> zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming,<br />
met inbegrip van het inschatt<strong>en</strong> van de risico’s dat de jaarrek<strong>en</strong>ing e<strong>en</strong><br />
afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fout<strong>en</strong>.<br />
Bij het mak<strong>en</strong> van deze risico-inschatting<strong>en</strong> neemt de accountant de interne<br />
beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmak<strong>en</strong> van de jaarrek<strong>en</strong>ing <strong>en</strong><br />
voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzett<strong>en</strong> van controle werkzaamhed<strong>en</strong><br />
die pass<strong>en</strong>d zijn in de omstandighed<strong>en</strong>. Deze risico-inschatting<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />
echter niet tot doel e<strong>en</strong> oordeel tot uitdrukking te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> over de effectiviteit van de<br />
interne beheersing van de stichting. E<strong>en</strong> controle omvat tev<strong>en</strong>s het evaluer<strong>en</strong> van de<br />
geschiktheid van de gebruikte grondslag<strong>en</strong> voor financiële verslaggeving <strong>en</strong> van de<br />
redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schatting<strong>en</strong>, alsmede<br />
e<strong>en</strong> evaluatie van het algehele beeld van de jaarrek<strong>en</strong>ing.<br />
Wij zijn van m<strong>en</strong>ing dat de door ons verkreg<strong>en</strong> controle-informatie voldo<strong>en</strong>de <strong>en</strong><br />
geschikt is om e<strong>en</strong> onderbouwing voor ons oordeel te bied<strong>en</strong>.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 115<br />
Oordeel betreff<strong>en</strong>de de jaarrek<strong>en</strong>ing<br />
Naar ons oordeel geeft de jaarrek<strong>en</strong>ing e<strong>en</strong> getrouw beeld van de grootte <strong>en</strong><br />
sam<strong>en</strong>stelling van het vermog<strong>en</strong> van Stichting <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong><br />
per 31 december <strong>2011</strong> <strong>en</strong> van het resultaat over <strong>2011</strong> in overe<strong>en</strong>stemming met Titel 9<br />
Boek 2 BW, met inachtneming van het bepaalde in het artikel 146 P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>wet.<br />
Paragraaf ter b<strong>en</strong>adrukking van aangeleg<strong>en</strong>hed<strong>en</strong><br />
Wij vestig<strong>en</strong> de aandacht op pagina 15 van het bestuursverslag <strong>en</strong> pagina 99 van<br />
de jaarrek<strong>en</strong>ing alsmede pagina 113 van de overige gegev<strong>en</strong>s, waarin het bestuur<br />
meldt beslot<strong>en</strong> te hebb<strong>en</strong> dat t<strong>en</strong>zij de dekkingsgraad op 31 december 2012<br />
voldo<strong>en</strong>de zal zijn verbeterd per 1 april 2013 zal word<strong>en</strong> overgegaan tot het kort<strong>en</strong><br />
van de opgebouwde aansprak<strong>en</strong> <strong>en</strong> recht<strong>en</strong>. Deze situatie doet ge<strong>en</strong> afbreuk aan<br />
ons oordeel.<br />
Verklaring betreff<strong>en</strong>de overige bij of kracht<strong>en</strong>s de wet<br />
gestelde eis<strong>en</strong><br />
Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e <strong>en</strong> f BW vermeld<strong>en</strong> wij dat ons ge<strong>en</strong> tekortkoming<strong>en</strong><br />
zijn geblek<strong>en</strong> naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor<br />
zover wij dat kunn<strong>en</strong> beoordel<strong>en</strong>, overe<strong>en</strong>komstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, <strong>en</strong><br />
of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot <strong>en</strong> met h BW vereiste gegev<strong>en</strong>s zijn toegevoegd.<br />
Tev<strong>en</strong>s vermeld<strong>en</strong> wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunn<strong>en</strong> beoordel<strong>en</strong>,<br />
ver<strong>en</strong>igbaar is met de jaarrek<strong>en</strong>ing zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.<br />
D<strong>en</strong> Haag, 22 mei 2012<br />
Ernst & Young Accountants LLP<br />
w.g. drs. J. Niewold RA
116 | Balans per 31 december | Staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Kasstroomoverzicht | Algem<strong>en</strong>e toelichting | Risicoparagraaf |<br />
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2011</strong> | Toelichting op de staat van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> | Actuariële analyse |<br />
Niet in de balans opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> | Overige gegev<strong>en</strong>s | Accountants verklaring | Actuariële verklaring<br />
Actuariële verklaring<br />
Opdracht<br />
Door <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> te D<strong>en</strong> Haag is aan Mercer Certificering B.V.<br />
de opdracht verle<strong>en</strong>d tot het afgev<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> actuariële verklaring als bedoeld in de<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>wet over het boekjaar <strong>2011</strong>.<br />
Gegev<strong>en</strong>s<br />
De gegev<strong>en</strong>s waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door <strong>en</strong> tot stand<br />
gekom<strong>en</strong> onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds.<br />
Voor de toetsing van de fondsmiddel<strong>en</strong> <strong>en</strong> voor de beoordeling van de vermog<strong>en</strong>spositie<br />
heb ik mij gebaseerd op de financiële gegev<strong>en</strong>s die t<strong>en</strong> grondslag ligg<strong>en</strong> aan de<br />
jaarrek<strong>en</strong>ing. In overe<strong>en</strong>stemming met de richtlijn ‘Sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> accountant<br />
<strong>en</strong> actuaris ter zake van de controle van verantwoording<strong>en</strong> van verzekeringsinstelling<strong>en</strong>’<br />
heeft de accountant van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds mij geïnformeerd over zijn<br />
bevinding<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de betrouwbaarheid <strong>en</strong> de volledigheid van de<br />
administratieve basisgegev<strong>en</strong>s <strong>en</strong> de overige uitgangspunt<strong>en</strong> die voor mijn<br />
oordeelsvorming van belang zijn.<br />
Werkzaamhed<strong>en</strong><br />
Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikel<strong>en</strong> 126<br />
tot <strong>en</strong> met 140 van de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>wet.<br />
Als onderdeel van de werkzaamhed<strong>en</strong> voor de opdracht:<br />
− heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, het minimaal<br />
vereist eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> het vereist eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> toereik<strong>en</strong>d zijn vastgesteld,<br />
<strong>en</strong><br />
− heb ik mij e<strong>en</strong> oordeel gevormd over de vermog<strong>en</strong>spositie van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds.<br />
Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat e<strong>en</strong> redelijke mate van zekerheid<br />
wordt verkreg<strong>en</strong> dat de resultat<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> onjuisthed<strong>en</strong> van materieel belang bevatt<strong>en</strong>.<br />
Ik heb mij e<strong>en</strong> oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<br />
de tot balansdatum aangegane verplichting<strong>en</strong> kan nakom<strong>en</strong>, mede in<br />
aanmerking nem<strong>en</strong>d het financieel beleid van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds.<br />
De beschrev<strong>en</strong> werkzaamhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> de uitvoering daarvan zijn in overe<strong>en</strong>stemming<br />
met de binn<strong>en</strong> het Actuarieel G<strong>en</strong>ootschap geld<strong>en</strong>de norm<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong>, <strong>en</strong><br />
vorm<strong>en</strong> naar mijn m<strong>en</strong>ing e<strong>en</strong> deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Jaarrek<strong>en</strong>ing | 117<br />
Oordeel<br />
De technische voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> zijn, overe<strong>en</strong>komstig de beschrev<strong>en</strong> berek<strong>en</strong>ingsregels<br />
<strong>en</strong> uitgangspunt<strong>en</strong>, als geheel bezi<strong>en</strong>, toereik<strong>en</strong>d vastgesteld. Het eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong><br />
van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk minimaal vereist<br />
eig<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>. Gemet<strong>en</strong> naar de wettelijke maatstaf is t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de<br />
verplichting<strong>en</strong>, aangegaan tot balansdatum, sprake van e<strong>en</strong> dekkingstekort.<br />
Op basis van het door het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds uitgevoerde evaluatie van het herstelplan<br />
constateer ik, dat naar verwachting het dekkingstekort niet tijdig zal word<strong>en</strong><br />
opgehev<strong>en</strong>. Het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds heeft daarom het voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> besluit g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om<br />
de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong> per 1 april 2013 te zull<strong>en</strong> kort<strong>en</strong>.<br />
Deze korting is niet in aanmerking g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> bij de vaststelling van de technische<br />
voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>.<br />
Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan<br />
aan de artikel<strong>en</strong> 126 tot <strong>en</strong> met 140 van de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>wet met uitzondering van de<br />
artikel<strong>en</strong> 131, 132 <strong>en</strong> 133 waaraan niet wordt voldaan vanwege e<strong>en</strong> dekkingstekort.<br />
De vermog<strong>en</strong>spositie van <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> is naar mijn m<strong>en</strong>ing<br />
slecht, vanwege e<strong>en</strong> dekkingstekort.<br />
Amstelve<strong>en</strong>, 22 mei 2012<br />
Drs. W. Brugman AAG<br />
verbond<strong>en</strong> aan Mercer Certificering B.V.
118 |
Profiel
120 | Klant<strong>en</strong> | Organisatie van pmt | Bestuur <strong>en</strong> functionariss<strong>en</strong> per 31 december <strong>2011</strong> | Werkgeversverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur |<br />
Werknemersverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur | Begripp<strong>en</strong>lijst<br />
Klant<strong>en</strong><br />
De klant<strong>en</strong> van <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> zijn de werkgevers <strong>en</strong> werknemers<br />
die vall<strong>en</strong> onder de verplichtstellingsbeschikking.<br />
De werkgeversled<strong>en</strong> word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd door de Federatie Werkgeversorganisaties<br />
<strong>Techniek</strong> (FWT), waar verschill<strong>en</strong>de werkgeversorganisaties uit de <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>Techniek</strong> bij zijn aangeslot<strong>en</strong>. Bedrijv<strong>en</strong> die onderdeel uitmak<strong>en</strong> van één van de<br />
volg<strong>en</strong>de organisaties zijn verplicht aangeslot<strong>en</strong> bij pmt:<br />
• de Nederlandse ver<strong>en</strong>iging van ondernemers in het carrosseriebedrijf (FOCWA)<br />
• UNETO-VNI<br />
• de Nederlandse ver<strong>en</strong>iging van onderneming<strong>en</strong> op het gebied van de<br />
koudetechniek <strong>en</strong> luchtbehandeling NVKL<br />
• de Ver<strong>en</strong>iging Edelmetaalindustrie<br />
• de Ver<strong>en</strong>iging Goud- <strong>en</strong> Zilversmed<strong>en</strong><br />
• de Nederlandse Ver<strong>en</strong>iging van Ondernemers in het Thermisch Isolatiebedrijf<br />
(VIB)<br />
• de Koninklijke <strong>Metaal</strong>unie, Nederlandse organisatie van ondernemers in het<br />
midd<strong>en</strong>- <strong>en</strong> kleinbedrijf in de metaal<br />
• de Nederlandse ver<strong>en</strong>iging van Modelmakerij<strong>en</strong><br />
• Ver<strong>en</strong>iging van onderneming<strong>en</strong> in de Galvano-technische industrie NGO-SBG<br />
• de Nederlandse Ver<strong>en</strong>iging van Ondernemers in het Graveerbedrijf<br />
• de BOVAG<br />
• Nederlandse Ver<strong>en</strong>iging van Bergingsspecialist<strong>en</strong><br />
• Ver<strong>en</strong>iging van Rolluik<strong>en</strong>-, Markiez<strong>en</strong>- <strong>en</strong> Zonweringbedrijv<strong>en</strong> (RoMaZo)<br />
• de Ver<strong>en</strong>iging van werkgevers in de diamantindustrie<br />
• Stichting Scheepsb<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong>handelar<strong>en</strong>, zeilmakers <strong>en</strong> scheepstuigers<br />
• Nederlandse ver<strong>en</strong>iging van Orthopedist<strong>en</strong> <strong>en</strong> bandagist<strong>en</strong> Orthobanda<br />
De werknemers word<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordigd door de volg<strong>en</strong>de vakorganisaties:<br />
• FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
• CNV Vakm<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
• De Unie, vakbond voor industrie <strong>en</strong> di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
De Vakraad <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> is de overkoepel<strong>en</strong>de organisatie van werkgevers <strong>en</strong><br />
werknemers voor alle branches in de sector. Binn<strong>en</strong> de Vakraad wordt periodiek het<br />
CAO-overleg gevoerd.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Profiel | 121<br />
Organisatie van pmt<br />
<strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> heeft e<strong>en</strong> bestuur, e<strong>en</strong> deelnemersraad, e<strong>en</strong><br />
verantwoordingsorgaan, e<strong>en</strong> visitatiecommissie <strong>en</strong> e<strong>en</strong> bestuursbureau. Het bestuur<br />
bestaat uit ti<strong>en</strong> led<strong>en</strong>, met e<strong>en</strong> gelijk aantal verteg<strong>en</strong>woordigers van werkgevers <strong>en</strong><br />
werknemers. Dit bestuur is verantwoordelijk voor beleidsbepaling <strong>en</strong> dagelijks<br />
toezicht. Uit <strong>en</strong> door het bestuur zijn drie commissies gevormd: de commissie<br />
belegging<strong>en</strong> (CBL), de commissie p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> (CPS) <strong>en</strong> de commissie financiën er<br />
risico’s (CFR). Per 1 januari 2012 is deze laatste commissie opgericht ter vervanging<br />
van de commissie uitbesteding (CUB).<br />
De deelnemers van pmt hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> stem in de vorm van e<strong>en</strong> adviesorgaan: de<br />
deelnemersraad. Deze raad telt veerti<strong>en</strong> afgevaardigd<strong>en</strong>, naar ev<strong>en</strong>redigheid verdeeld<br />
over actieve deelnemers <strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gerechtigd<strong>en</strong>. In 2010 is de huidige deelnemersraad<br />
geïnstalleerd die tot <strong>en</strong> met 31 december 2012 zitting zal hebb<strong>en</strong>. Het jaar 2012<br />
staat in het tek<strong>en</strong> van verkiezing<strong>en</strong> bij de voordrag<strong>en</strong>de organisaties voor de sam<strong>en</strong>stelling<br />
van de deelnemersraad per 2013. Het bestuur b<strong>en</strong>oemt uiteindelijk de led<strong>en</strong><br />
van de deelnemersraad.<br />
Het verantwoordingsorgaan geeft e<strong>en</strong> oordeel over het handel<strong>en</strong> van het bestuur,<br />
over het door het bestuur gevoerde beleid <strong>en</strong> over beleidskeuzes voor de toekomst.<br />
Het verantwoordingsorgaan telt twaalf afgevaardigd<strong>en</strong>, die de werkgevers, de<br />
deelnemers <strong>en</strong> de gep<strong>en</strong>sioneerd<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordig<strong>en</strong>. In 2009 is het verantwoorings<br />
orgaan geïnstalleerd (to<strong>en</strong> nog bestaande uit 21 afgevaardigd<strong>en</strong>). Vanaf 1 januari<br />
2010 bestaat de sam<strong>en</strong>stelling uit 12 afgevaardigd<strong>en</strong>.<br />
Het intern toezicht van pmt berust bij de visitatiecommissie. De visitatiecommissie<br />
heeft tot taak het functioner<strong>en</strong> van het fonds kritisch te bezi<strong>en</strong> <strong>en</strong> te beoordel<strong>en</strong> of<br />
het bestuur zijn taak op de juiste wijze heeft vervuld. pmt heeft sinds 2008 e<strong>en</strong><br />
perman<strong>en</strong>te visitatiecommissie, die bestaat uit drie onafhankelijke person<strong>en</strong>.<br />
In <strong>2011</strong> heeft het bestuur e<strong>en</strong> nieuwe visitatiecommissie b<strong>en</strong>oemd.<br />
Het bestuur wordt ondersteund door e<strong>en</strong> bestuursbureau, dat bestaat uit<br />
deskundig<strong>en</strong> op de gebied<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>sbeheer, risicomanagem<strong>en</strong>t, p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>beleid,<br />
actuariaat, financiën <strong>en</strong> communicatie. Aan het bestuursbureau zijn tev<strong>en</strong>s<br />
werkgevers- <strong>en</strong> werknemersp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>consul<strong>en</strong>t<strong>en</strong> verbond<strong>en</strong>. De leiding van het<br />
bestuursbureau ligt bij de directeur van het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds, die tev<strong>en</strong>s optreedt als<br />
dagelijkse repres<strong>en</strong>tant van het bestuur.<br />
De uitvoering van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling <strong>en</strong> het vermog<strong>en</strong>sbeheer zijn volledig<br />
uitbesteed aan mn. Hoewel de uitvoering van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling <strong>en</strong> het<br />
vermog<strong>en</strong>sbeheer is uitbesteed, blijft het bestuur eindverantwoordelijk.
122 | Klant<strong>en</strong> | Organisatie van pmt | Bestuur <strong>en</strong> functionariss<strong>en</strong> per 31 december <strong>2011</strong> | Werkgeversverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur |<br />
Werknemersverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur | Begripp<strong>en</strong>lijst<br />
Bestuur <strong>en</strong> functionariss<strong>en</strong> per 31 december <strong>2011</strong><br />
Bestuur<br />
1) In <strong>2011</strong> is de heer Kortbeek<br />
b<strong>en</strong>oemd als bestuurslid<br />
zonder stemrecht. Op deze<br />
manier heeft BOVAG, die ge<strong>en</strong><br />
deel meer uitmaakt van FWT,<br />
in <strong>2011</strong> toch zitting in het<br />
bestuur. Per 1 januari 2012 is<br />
de heer Kortbeek b<strong>en</strong>oemd als<br />
bestuurslid met stemrecht, als<br />
opvolger van de heer Naborn.<br />
2) Per 1 januari 2012 is de heer<br />
Swart opgevolgd door de<br />
heer Hulsegge in het bestuur,<br />
nam<strong>en</strong>s CNV Vakm<strong>en</strong>s<strong>en</strong>.<br />
3) De heer Swart heeft per<br />
1 januari 2012 zitting in de<br />
CBL als externe deskundige.<br />
4) De vacature in de CBL is per<br />
1 januari 2012 ingevuld door<br />
de heer Suarez M<strong>en</strong><strong>en</strong>dez,<br />
als externe deskundige.<br />
5) De heer Keijer heeft zitting<br />
in de CPS als externe<br />
deskundige.<br />
6) De heer Naborn heeft<br />
per 1 januari 2012 ge<strong>en</strong><br />
zitting meer in de CPS <strong>en</strong><br />
is opgevolgd door de heer<br />
Van Rhijn.<br />
7) Per 1 januari 2012 is de heer<br />
Swart opgevolgd in de CPS<br />
door de heer Hulsegge.<br />
8) De Commissie Uitbesteding is<br />
per 1 januari 2012 omgevormd<br />
tot de Commissie Financiën<br />
<strong>en</strong> Risico’s.<br />
9) Per 1 januari 2012 is de<br />
heer Naborn opgevolgd<br />
door de heer Van Luun<strong>en</strong><br />
als vice-voorzitter nam<strong>en</strong>s<br />
de werkgevers. De heer<br />
Naborn heeft per deze datum<br />
zitting in de CFR als externe<br />
deskundige.<br />
10) Per 1 januari 2012 heeft de<br />
heer Van Rhijn ge<strong>en</strong> zitting<br />
meer in de CFR <strong>en</strong> is er e<strong>en</strong><br />
vacature aan werkgeverskant<br />
ontstaan die later in 2012<br />
ingevuld wordt.<br />
11) De heer Swart heeft per<br />
1 januari 2012 ge<strong>en</strong> zitting<br />
meer in de CFR <strong>en</strong> is<br />
opgevolgd door de heer<br />
Hulsegge, die per die datum<br />
tev<strong>en</strong>s voorzitter van de<br />
CFR is.<br />
12) De op<strong>en</strong>staande vacature<br />
aan werknemerskant is<br />
per 1 januari 2012 ingevuld<br />
door mevrouw Van Stigt, als<br />
externe deskundige.<br />
Led<strong>en</strong> van werkgeverszijde<br />
F.S. von Balluseck<br />
Federatie Werkgeversorganisaties <strong>Techniek</strong><br />
K.B. van Popta<br />
Federatie Werkgeversorganisaties <strong>Techniek</strong><br />
voorzitter nam<strong>en</strong>s werkgevers<br />
H.J. Van Luun<strong>en</strong><br />
Federatie Werkgeversorganisaties <strong>Techniek</strong><br />
J. Naborn Federatie Werkgeversorganisaties <strong>Techniek</strong><br />
A.Th. van Rhijn<br />
Federatie Werkgeversorganisaties <strong>Techniek</strong><br />
M. Kortbeek 1) Federatie Werkgeversorganisaties <strong>Techniek</strong><br />
Led<strong>en</strong> van werknemerszijde<br />
J. Berghuis FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
voorzitter nam<strong>en</strong>s werknemers<br />
E.H.W. Bosman<br />
FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
J.P.M. Brock<strong>en</strong><br />
FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
I. Slikkerveer De Unie, vakbond voor industrie <strong>en</strong> di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
P. Swart 2) CNV Vakm<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
Commissie Belegging<strong>en</strong><br />
F.S. von Balluseck<br />
E.H.W. Bosman<br />
M. Kortbeek<br />
K.B. van Popta<br />
P. Swart 3)<br />
Vacature 4)<br />
Commissie P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
E.H.W. Bosman<br />
H.J. Keijer 5)<br />
H.J. van Luun<strong>en</strong><br />
J. Naborn 6)<br />
I. Slikkerveer<br />
P. Swart 7)<br />
voorzitter nam<strong>en</strong>s werkgevers<br />
vice-voorzitter nam<strong>en</strong>s werknemers<br />
vice-voorzitter nam<strong>en</strong>s werknemers<br />
voorzitter nam<strong>en</strong>s werkgevers<br />
Commissie Uitbesteding 8)<br />
J. Naborn vice-voorzitter nam<strong>en</strong>s werkgevers 9)<br />
H.J. van Luun<strong>en</strong><br />
A.Th. van Rhijn 10)<br />
I. Slikkerveer<br />
P. Swart voorzitter nam<strong>en</strong>s werknemers 11)<br />
Vacature 12)
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Profiel | 123<br />
Deelnemersraad<br />
P.D. Amels (vice-voorzitter) CNV Vakm<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
W.A. Beijer<br />
FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
W. Beljaars FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
H.F. van de Graaf (voorzitter) FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
C. de Kleine FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
G. Leebeek FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
P. de Jong ( secretaris) De Unie<br />
C. van Rijswijk (plv. secretaris) CNV Vakm<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
H.T.J. Seegers<br />
FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
J.P.T. Stappers<br />
FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
W.H. Tubb<strong>en</strong><br />
CNV Vakm<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
H.J. de Waal<br />
CSO<br />
H.C. Wi<strong>en</strong>es<strong>en</strong><br />
FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
A. Zantingh FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
Verantwoordingsorgaan<br />
W. Beljaars FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
H.F. van de Graaf (voorzitter) FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
J.P.T. Stappers<br />
FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
W.H. Tubb<strong>en</strong><br />
CNV Vakm<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
R. Dries Focwa<br />
P. de Jong (plv. secretaris) De Unie<br />
E. Dons (secretaris) UNETO-VNI<br />
P. Tolsma (plv. voorzitter) Koninklijke <strong>Metaal</strong>unie<br />
H.J. de Waal<br />
CSO<br />
C. van Rijswijk CNV Vakm<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
A. Zantingh FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
J. van d<strong>en</strong> Bos VIB<br />
Visitatiecommissie<br />
J.P.W. Klopper (voorzitter)<br />
A. van der Ve<strong>en</strong><br />
G. Verheij<br />
Directie<br />
A.H.M. Wouters<br />
Uitvoer<strong>en</strong>de organisatie<br />
mn<br />
Accountant<br />
J. Niewold, Ernst & Young<br />
Certificer<strong>en</strong>d actuaris<br />
W. Brugman, Mercer Certificering B.V.
124 | Klant<strong>en</strong> | Organisatie van pmt | Bestuur <strong>en</strong> functionariss<strong>en</strong> per 31 december <strong>2011</strong> | Werkgeversverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur |<br />
Werknemersverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur | Begripp<strong>en</strong>lijst<br />
Werkgeversverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur<br />
F.S. von Balluseck<br />
leeftijd 70 | in bestuur sinds 2010 | beroep Gep<strong>en</strong>sioneerd | nev<strong>en</strong>functie(s) relevant<br />
voor bestuursfunctie Vice voorzitter Raad van Toezicht Stichting Amaris – Lid bestuur,<br />
Stichting Led<strong>en</strong>certificat<strong>en</strong> Rabobank<br />
M. Kortbeek<br />
leeftijd 60 | in bestuur sinds <strong>2011</strong> | beroep Voorzitter Kamer van Koophandel<br />
Midd<strong>en</strong>-Nederland | nev<strong>en</strong>functie(s) relevant voor bestuursfunctie Voorzitter van de<br />
Raad van Commissariss<strong>en</strong> van PGA Nederland nv – Voorzitter Stichting Het Utrechts<br />
Landschap – Lid van de Raad van Commissariss<strong>en</strong> van Aannemingsbedrijf Jurriëns<br />
– Lid van de Raad van Commissariss<strong>en</strong> van Innovam (k<strong>en</strong>nis- <strong>en</strong> opleidingsc<strong>en</strong>trum<br />
voor de mobiliteits branche) – Voorzitter Platform Utrecht Bereikbaar – Lid van de<br />
Raad van Toezicht van De Utrechtse Spel<strong>en</strong> – Bestuurslid Taskforce Innovatie Regio<br />
Utrecht<br />
H.J. van Luun<strong>en</strong><br />
leeftijd 63 | in bestuur sinds 2002 | beroep Secretaris Federatie Werkgeversorganisaties<br />
<strong>Techniek</strong> (FWT) |<br />
nev<strong>en</strong>functie(s) relevant voor bestuursfunctie Werkgeversvoorzitter van de Vakraad<br />
<strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> – Eerste onderhandelaar cao-<strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> – Bestuurslid<br />
van de diverse sociale fonds<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong><br />
J. Naborn<br />
leeftijd 73 | in bestuur sinds 1995 | beroep Lid dagelijks bestuur van de Stichting<br />
Jong Ondernem<strong>en</strong> | nev<strong>en</strong>functie(s) relevant voor bestuursfunctie Bestuurslid CINI<br />
(Stichting Commissie Isolatie Nederlandse Industrie)<br />
K.B. van Popta<br />
leeftijd 59 | in bestuur sinds <strong>2011</strong> | beroep <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong>bestuurder: Werkgeversvoorzitter<br />
<strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> voor de Detailhandel – Werkgeversvoorzitter pmt –<br />
Werkgeversvoorzitter Ver<strong>en</strong>iging van bedrijfstak p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong> VB, bestuurslid<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie – Werkgeversbestuurslid Bpf Schilders – Adviseur strategische<br />
vraagstukk<strong>en</strong> directie VNO-NCW-MKB-Nederland – Vice-presid<strong>en</strong>t UEAPME –<br />
Co-presid<strong>en</strong>t International Small Business Confer<strong>en</strong>ce - Bestuurslid van de<br />
Europese P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>federatie EFRP, Vice-voorzitter van de Occupational P<strong>en</strong>sions<br />
Stakeholdergroup EIOPA | nev<strong>en</strong>functie(s) relevant voor bestuursfunctie Lid van<br />
budgetcomité van UEAPME – Lid van het Europese P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>forum (nam<strong>en</strong>s<br />
UEAPME) – Lid van Commissie Parameters (Don) – Lid P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>commissie SER<br />
– Lid van de Werkgroep p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> van de STAR<br />
A.Th. van Rhijn<br />
leeftijd 53 | in bestuur sinds <strong>2011</strong> | beroep Director Human Resources & Social<br />
Relations GDF Suez Energy Europe
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Profiel | 125<br />
Werknemersverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur<br />
J. Berghuis<br />
leeftijd 60 | in bestuur sinds 2002 | beroep Landelijk Bestuurder FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
voor <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> <strong>en</strong> Metalektro | nev<strong>en</strong>functie(s) relevant voor bestuursfunctie<br />
Werknemersvoorzitter Vakraad <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> – Bestuurslid p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<br />
Metalektro (PME), Bestuurslid Stichting Raad van Overleg voor de Metalektro<br />
(ROM) – Bestuurslid K<strong>en</strong>teq – Bestuurslid Europese <strong>Metaal</strong> Bond (EMB) –<br />
Bestuurslid Internationale <strong>Metaal</strong> Bond (IMB)<br />
E.H.W. Bosman actuaris<br />
leeftijd 45 | in bestuur sinds 2006 | beroep Directeur P<strong>en</strong>sum B.V., certificer<strong>en</strong>d<br />
<strong>en</strong> adviser<strong>en</strong>d actuaris | nev<strong>en</strong>functie(s) relevant voor bestuursfunctie Voorzitter<br />
Bedrijfstakp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds van de Textielgroothandel <strong>en</strong> Aanverwante artikel<strong>en</strong> –<br />
plaatsvervang<strong>en</strong>d voorzitter Bedrijfstakp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds voor het Kappersbedrijf/<br />
voorzitter beleggingscommissie – voorzitter Stichting Vervroeg Uittred<strong>en</strong><br />
Kappersbedrijf – bestuurslid TKP PPI – bestuurslid Stichting <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> van<br />
de Grolsche Bierbrouwerij – bestuurslid Stichting <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> C1000 –<br />
doc<strong>en</strong>t Actuarieel Instituut – adviseur politieke partij<br />
J.P.M. Brock<strong>en</strong><br />
leeftijd 53 | in bestuur sinds 2006 | beroep Landelijk Bestuurder FNV Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong><br />
voor <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> <strong>en</strong> Metalektro | nev<strong>en</strong>functie(s) relevant voor bestuursfunctie<br />
Bestuurslid Vakraad <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> – Werknemersvoorzitter Raad van<br />
Overleg in de Metalektro (ROM) – Bestuurslid <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> Metalektro (PME) –<br />
Bestuurslid Europese <strong>Metaal</strong> Bond (EMB)<br />
I. Slikkerveer<br />
leeftijd 48 | in bestuur sinds 2008 | beroep Stafmedewerker P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><strong>en</strong> - De Unie |<br />
nev<strong>en</strong>functie(s) relevant voor bestuursfunctie Bestuurslid in e<strong>en</strong> 9-tal p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong>,<br />
waaronder <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> Nederlandse Groothandel – Algeme<strong>en</strong><br />
<strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> KLM<br />
P. Swart<br />
leeftijd 63 | in bestuur sinds 1990 | beroep Vakbondsbestuurder CNV Vakm<strong>en</strong>s<strong>en</strong> |<br />
nev<strong>en</strong>functie(s) relevant voor bestuursfunctie Bestuurslid <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> Metalektro<br />
(PME) – <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> Beroepsvervoer over de Weg
126 | Klant<strong>en</strong> | Organisatie van pmt | Bestuur <strong>en</strong> functionariss<strong>en</strong> per 31 december <strong>2011</strong> | Werkgeversverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur |<br />
Werknemersverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur | Begripp<strong>en</strong>lijst<br />
Begripp<strong>en</strong>lijst<br />
Asset & Liability Managem<strong>en</strong>t (ALM)<br />
Het op elkaar afstemm<strong>en</strong> van de belegging<strong>en</strong>, de verplichting<strong>en</strong> <strong>en</strong> het premie- <strong>en</strong><br />
toeslagbeleid. E<strong>en</strong> ALM-studie wordt gebruikt om het meerjarig financieel beleid te<br />
optimaliser<strong>en</strong> uitgaande van verschill<strong>en</strong>de economische sc<strong>en</strong>ario’s.<br />
ANW P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
Vrijwillige overlijd<strong>en</strong>sverzekering (keuze uit drie vaste p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>bedrag<strong>en</strong>), onderdeel<br />
van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong>.<br />
Asset mix<br />
Sam<strong>en</strong>stelling van de beleggingsportefeuille; bijvoorbeeld aandel<strong>en</strong>, obligaties <strong>en</strong><br />
onroer<strong>en</strong>d goed.<br />
B<strong>en</strong>chmark<br />
E<strong>en</strong> objectieve meetlat waarmee het beleggingsresultaat wordt vergelek<strong>en</strong>.<br />
Commodities<br />
Beleggingscategorie gericht op grondstoff<strong>en</strong> zoals graan, metal<strong>en</strong> <strong>en</strong> voedsel.<br />
CSO<br />
Koepel van Ouder<strong>en</strong>organisaties.<br />
Dekkingsgraad<br />
De dekkingsgraad is de verhouding tuss<strong>en</strong> het vermog<strong>en</strong> (= belegging<strong>en</strong>) <strong>en</strong> de<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> dekkingsgraad van 100% wil zegg<strong>en</strong> dat het fonds<br />
precies aan zijn p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong> van dat mom<strong>en</strong>t kan voldo<strong>en</strong>.<br />
De Nederlandsche Bank (dnb)<br />
dnb verzorgt het onafhankelijk (prud<strong>en</strong>tieel) toezicht op p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong>.<br />
Gr<strong>en</strong>sbedrag<br />
E<strong>en</strong> op gehele euro’s naar bov<strong>en</strong> afgerond bedrag dat jaarlijks door het Bestuur wordt<br />
vastgesteld. Indi<strong>en</strong> het p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gev<strong>en</strong>d salaris hoger is dan het gr<strong>en</strong>sbedrag geldt<br />
e<strong>en</strong> ander premieperc<strong>en</strong>tage. Daarnaast bepaalt het gr<strong>en</strong>sbedrag de maximale<br />
waarde waarvoor overgangsregeling<strong>en</strong> word<strong>en</strong> toegek<strong>en</strong>d.<br />
Franchise<br />
E<strong>en</strong> op gehele euro’s naar bov<strong>en</strong> afgerond bedrag dat jaarlijks wordt vastgesteld.<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>opbouw vindt plaats over het loon bóv<strong>en</strong> de franchise.<br />
Financieel Toetsingskader (FTK)<br />
Het financieel toetsingskader is onderdeel van de P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>wet <strong>en</strong> stelt voorschrift<strong>en</strong><br />
aan premiehoogte <strong>en</strong> de omvang van de aan te houd<strong>en</strong> reserves.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> | Profiel | 127<br />
Hedge Funds<br />
Beleggingscategorie waarbij gebruik wordt gemaakt van e<strong>en</strong> brede selectie van<br />
beleggingsstrategieën <strong>en</strong> -instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> om onder alle (markt-)omstandighed<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
positief r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t te hal<strong>en</strong>.<br />
Internal Rate of Return (IRR)<br />
De Internal Rate of Return, ofwel interne r<strong>en</strong>tevoet, is e<strong>en</strong> risicovrije aan de markt<br />
ontle<strong>en</strong>de ‘r<strong>en</strong>tevoet’ voor de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>verplichting<strong>en</strong>, die rek<strong>en</strong>ing houdt met de<br />
verschill<strong>en</strong>de aanvangsmom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> verwachte looptijd<strong>en</strong> van de uitkering<strong>en</strong>.<br />
ISEA 3402<br />
Assurance-rapport<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong>de interne beheersingsmaatregel<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> serviceorganisatie<br />
is e<strong>en</strong> standaard van de International Federation of Accountants (IFAC).<br />
De ISAE 3402 verklaring beschrijft voor e<strong>en</strong> serviceorganisatie in welke mate het<br />
interne beheersingsproces adequaat is vormgegev<strong>en</strong> (type I) <strong>en</strong> functioneert (type II).<br />
Deze verklaring is de vervanger van de SAS 70 verklaring.<br />
Loonindex<br />
Het peil van de lon<strong>en</strong> op 1 januari van <strong>en</strong>ig jaar t<strong>en</strong> opzichte van 1 januari van het<br />
daaraan voorafgaande jaar. Deze index wordt gebaseerd op de voor de <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>Techniek</strong> geld<strong>en</strong>de loonontwikkeling volg<strong>en</strong>s de cao.<br />
Partnerp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
Lev<strong>en</strong>slange uitkering aan e<strong>en</strong> nabestaande partner, vanaf het overlijd<strong>en</strong> van de<br />
deelnemer.<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong><br />
Vrijwillig onderdeel van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong>. Met P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>belegg<strong>en</strong><br />
kon word<strong>en</strong> gespaard voor extra of eerder ingaand p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>. Dit is in 2010<br />
afgeschaft voor nieuwe deelnemers. Eind <strong>2011</strong> zijn de beleggingssaldo’s omgezet in<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>aansprak<strong>en</strong>.<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>grondslag<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>gev<strong>en</strong>d jaarsalaris minus franchise.<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>inkoop<br />
Vrijwillig onderdeel van de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>regeling <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong>. Met P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>inkoop<br />
kan geld word<strong>en</strong> ingelegd voor extra p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>. Het extra p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> kan<br />
ev<strong>en</strong>tueel gebruikt word<strong>en</strong> om eerder met p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> te gaan.<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>richtdatum<br />
De eerste dag van de maand waarin de (gewez<strong>en</strong>) deelnemer of gep<strong>en</strong>sioneerde<br />
65 jaar wordt.<br />
P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>ingangsdatum<br />
De eerste dag van de maand waarop e<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>uitkering aan e<strong>en</strong> (gewez<strong>en</strong>)<br />
deelnemer van het Fonds ingaat.
128 | Klant<strong>en</strong> | Organisatie van pmt | Bestuur <strong>en</strong> functionariss<strong>en</strong> per 31 december <strong>2011</strong> | Werkgeversverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur |<br />
Werknemersverteg<strong>en</strong>woordigers in het bestuur | Begripp<strong>en</strong>lijst<br />
P<strong>en</strong>sion Fund Governance (PFG)<br />
P<strong>en</strong>sion Fund Governance ofwel goed p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fondsbestuur. PFG stelt p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong><br />
eis<strong>en</strong> op het gebied van transparantie, verantwoording, intern toezicht<br />
<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong>schap.<br />
Prijsindex<br />
Het peil van de prijz<strong>en</strong> op 1 juli van <strong>en</strong>ig jaar t<strong>en</strong> opzichte van 1 juli van het daaraan<br />
voorafgaande jaar, blijk<strong>en</strong>s de CBS-opgave van de consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> prijsindex voor alle<br />
huishoud<strong>en</strong>s (afgeleid).<br />
Private Equity<br />
Beleggingscategorie waarbij wordt geïnvesteerd in aandel<strong>en</strong> van niet-beursg<strong>en</strong>oteerde<br />
bedrijv<strong>en</strong>.<br />
Principles for Responsible Investm<strong>en</strong>t (PRI)<br />
Deze Principes richt<strong>en</strong> zich op Environm<strong>en</strong>tal, Social <strong>en</strong> Corporate Governance (ESG)<br />
factor<strong>en</strong>. Het gaat om globale richtlijn<strong>en</strong> (best-pratices), die ingevuld word<strong>en</strong> met<br />
verschill<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong>.<br />
Service Level Agreem<strong>en</strong>t (SLA)<br />
In e<strong>en</strong> Service Level Agreem<strong>en</strong>t word<strong>en</strong> afsprak<strong>en</strong> gemaakt over het niveau van de<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing.<br />
Z-score<br />
E<strong>en</strong> maatstaf voor de mate waarin het werkelijk r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t van e<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds<br />
afwijkt van het r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t van de door het bestuur vastgestelde normportefeuille.<br />
E<strong>en</strong> positieve z-score geeft aan dat het r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t hoger was dan dat van de normporfefeuille.<br />
De performance-toets betreft de cumulatieve Z-score over de laatste<br />
vijf jaar.
Contact<br />
<strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong><br />
Treubstraat 1B<br />
2288 eg Rijswijk<br />
Telefoon (070) 319 84 61<br />
Fax (070) 319 84 70<br />
E-mail info@bpmt.nl<br />
Internet www.bpmt.nl<br />
Ontwerp<br />
Proforma | visual id<strong>en</strong>tity, Rotterdam<br />
(Joop Ridder, Paul Scholte)<br />
Fotografie<br />
Chris P<strong>en</strong>narts, Montfoort<br />
Gidn H<strong>en</strong>driks<strong>en</strong>, D<strong>en</strong> Haag<br />
Realisatie<br />
Bestuursbureau <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong><br />
Tekst<br />
Bestuursbureau <strong>P<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds</strong> <strong>Metaal</strong> <strong>en</strong> <strong>Techniek</strong> <strong>en</strong> Backscratch, Amsterdam<br />
Druk<br />
Schefferdrukkerij, Dordrecht<br />
Oplage<br />
1.500<br />
© 2012