Afscheid Kampen 11 mei 2012, toespraak Van der Sar, vz. CvB.docx

Openingstoespraak afscheid Kampen, 11 mei 2012, dr. Henk van der Sar, vz. CvB
Geachte leden en oud-leden van de wetenschappelijke en van de ondersteunende staf,
studenten en oud-studenten, vertegenwoordigers van het College van Burgemeester en
Wethouders van de gemeente Kampen, vertegenwoordigers van de Generale Synode en
van de plaatselijke kerken, vertegenwoordigers van andere universiteiten, oud-curatoren,
leden van de Raad van Toezicht en van de Raad van Advies, en overige belangstellenden.
Geachte dames en heren,
Het is mij een voorrecht u vanmorgen welkom te heten in deze bijzondere bijeenkomst.
Bijzonder voor de Protestantse Theologische Universiteit, bijzonder voor de stad Kampen,
bijzonder ook voor velen van u persoonlijk.
De oud-medewerkers en oud-studenten die hier vandaag zijn bestrijken vele decennia. Als ik
u de namen noem van prof. Gerrit Hartvelt, geboren in 1921, dr. Benjamin Wentsel,
ingeschreven in 1947, en prof. Johannes de Moor, aangetreden in 1963, dan is u duidelijk
hoeveel generaties hier zijn. En als u om u heen kijkt - of naar u zelf - dan ziet u dat
bevestigd.
Het wordt een gevarieerde dag, van ontmoetingen – vaak na vele jaren weer – en van
terugblikken, van ervaringen delen én ervaringen opdoen. En dat alles onder het motto:
afscheid en perspectief. Het één niet zonder het ander. Sterker nog: het één juist vanwege
het ander.
We vertrekken uit Kampen, niet omdat onze idealen hun glans verloren hebben of omdat
onze verwachtingen uiteindelijk niet konden worden waargemaakt. Nee, we nemen afscheid
omdat we als Protestantse Theologische Universiteit in Amsterdam en Groningen een beter
perspectief hebben dan in onze huidige drie vestigingsplaatsen Utrecht, Leiden en Kampen.
Het is niet zo dat de stad Kampen te klein was geworden voor onze universiteit. Het is wel zo
dat onze universiteitsvestiging hier in Kampen inmiddels een maat had die niet meer past in
moderne verhoudingen van universitaire schaal, breedheid aan onderwijs en ambiance voor
onderzoek.
Deze ontwikkelingen zijn ons als College van Bestuur, Raad van Toezicht en Generale
Synode niet overkomen. Nee, ze zijn door ons bewust ingeschat en op hun merites bekeken.
En uiteindelijk bleek het besluit om te vertrekken wel moeilijk vanwege het afscheid, maar
niet vanwege het perspectief.
Het vertrek uit Kampen mag dan niet onverwacht komen, impact heeft het wel, en veel. Voor
de huidige medewerkers en studenten die voor ingrijpende veranderingen staan. Voor de
stad Kampen die trots is op de Universiteit die zolang haar naam heeft gedragen. Voor de
kerkelijke gemeentes van de Burgwalkerk en de Open Hof, die zo nauw verbonden waren
met wie werkten en studeerden aan Oudestraat en Koornmarkt.
Met veertig studenten en vier docenten ging de universiteit in 1854 van start. Een besluit van
de Zwolse synode van de kerken van de Afscheiding was daaraan vooraf gegaan. De
centrale ligging en de lage stedelijke belasting gaven bij de keuze voor Kampen de doorslag,
zo lezen we in de notulen. Amsterdam, Arnhem, Groningen en Hoogeveen vielen af, evenals
Franeker en Leiden. En nu - 63 hoogleraren, 142 promoties en 3900 studenten later - een
afscheid; hét afscheid. Nu pas, nadat er vaker – bij geruchte en in realiteit – sprake was van
plannen om te vertrekken. Maar niet tegen elke prijs, en zeker niet tegen elk aanbod!

Is er reden voor triestheid? Is er reden voor weemoed? Nee, waarom? Het was waardig en
waardevol. Er zijn predikanten opgeleid en theologen gevormd. Er is gewetensvol en met
ambachtelijkheid onderzoek gedaan. Er zijn relaties gelegd, wereldwijd en op de vierkante
meter. Er is gemeenschap beleefd, eerst in isolement, later steeds meer in kracht. Het woord
civitas werd hier werkelijkheid.
Kampen staat voor theologie die zich niet te groot weet voor de kerk of te klein voor de
maatschappij. Kampen staat voor theologie die van geloof wil weten en vooral ook van
geloven. Kampen staat voor theologie die voluit wetenschappelijk in de breedte van de
universiteit wil zijn. En mede dáárom vertrekt ze als deel van de Protestantse Theologische
Universiteit binnen enkele maanden naar Amsterdam en Groningen.
De geschiedenis van Kampen nemen we daarin als rijkdom mee, evenals de vele
internationale en oecumenische relaties, aan wie we zoveel te danken hebben. Als we van
hen horen hoe zoveel van hun studenten zich hier in Kampen hebben thuis gevoeld en met
genoegen terugkijken op hun wetenschappelijke opleiding en ontwikkeling hier, dan maakt
ons dat stil.
Wanneer straks de Protestantse Theologische Universiteit vertrokken is, dan rest alleen nog
het verleden. Maar dat verleden mag er dan ook zijn! Het is het verleden – in uw tijd – van
het ook internationaal zo hoog aangeschreven Semiticum, van de Bijbelcommentaren, van
de Classicale Acta, van de Noordmans-uitgave, van het Catechetisch Centrum van Kor
Schippers. Het verleden van de bestuurskracht van Wim Veenendaal. Het verleden ook van
de disputen, van het studentenpastoraat van Jaap Faber, en van het jaarlijkse
studentenvoetbaltoernooi. En van nog zo héél, héél veel meer. En dan heb ik het ook over
uw eigen ervaringen en belevenissen. Die te koesteren stemt niet weemoedig, maar geeft
juist inspiratie.
Dit is niet het moment om stil te staan bij allerlei hoogte- en dieptepunten van de
geschiedenis van Theologische Universiteit Kampen en van de vestiging Kampen van de
Protestantse Theologische Universiteit. Hoe groot de verleiding ook is om nog eens te
verwijzen naar de nog maar zeventien studenten in 1903 of naar de meer dan 450 studenten
in 1980. Voor wat het ThUK-deel daarvan betreft verwijs ik graag naar het gedenkboek dat
Beatrice de Graaf en Gert van Klinken in 2004 geschreven hebben, en de talloze publicaties
van Jaap van Gelderen. Voor één gebeurtenis wil ik evenwel een uitzondering maken. Dat is
de Vrijmaking in 1944. Een schaduwkant aan onze geschiedenis hier; in de publieke
beeldvorming, ja zeker, maar vooral in relaties tussen mensen. Des te meer hecht ik eraan
mijn waardering uit te spreken voor de uitstekende collegiale verhouding met onze
zusteruniversiteit aan de Broederweg. Moge het ook die universiteit goed gaan in haar
toekomstige ontwikkeling.
Ik sluit af. Ik wens u allen – net als mijzelf - een goede en inspirerende dag. Afscheid nemen
in perspectief - dat kun je alleen maar als de herinnering meer is dan verleden tijd.
Dankbaarheid komt eerst. En de rest zal ons geschonken worden, bovendien.
Graag zie ik u ook terug. U bent van harte welkom in Amsterdam en Groningen. Als
deelnemer aan de permanente educatie of een studiedag. Of gewoon op de diesviering, die
ook in de toekomst op 6 december zal plaatsvinden. U bent voor ons in Amsterdam en
Groningen geen vreemden. We zetten daar immers de geschiedenis van Kampen voort,
samen met die van Utrecht en van Leiden. Dát is een perspectief dat wenkt. Zo gaan
geschiedenissen verder, aan afscheid voorbij.
En daarmee geef ik het woord aan Klaas Spronk, de voorzitter van de
voorbereidingscommissie en van deze bijeenkomst.
Ik dank u wel.