verslag - Circuscentrum

Circusbibliotheek
De tijd vliegt en al te vaak ben ik voorbij het bescheiden schoolbibliotheekje gewandeld
zonder er binnen te stappen. Eind februari doe ik dit uiteindelijk; de verantwoordelijke kijkt
nerveus op als ik de deur openzwaai. Russen houden niet van verrassingen, het beste wat je
kunt doen is je uitvoerig excuseren voor het ongemak dat je zogezegd veroorzaakt, dan
worden ze vanzelf wat inschikkelijker. Het wordt een gezellige babbel en terwijl we samen de
rekken overlopen, vertelt ze me over Lenisgradska, de centrale bibliotheek in Moskou. Er zou
een afdeling circusliteratuur te vinden zijn. Ik kijk verbaasd op, en enthousiast krabbelt ze het
adres op een ongebruikte bibliotheekkaart.
Het weekend erop rep ik me naar de centrale bibliotheek. Niet moeilijk te vinden want het
metrostation dat er vlakbij stopt, heet net zo. Ik wandel naar de centrale balie, en in vrij vlot
Russisch leg ik uit wie me gestuurd heeft en wat ik hoop te vinden. De baliebeambte lacht
even en begint te bellen. Er komt al snel nog een bediende bij die me door het enorme
bibliotheekgebouw loodst: door kale, sombere gangen zonder zonlicht met om de zoveel
meter iemand die in een klein kamertje aan het werk blijkt te zijn.
Uiteindelijk komen we aan bij de juiste afdeling. Mijn gids wisselt enkele woorden met de
verantwoordelijke, die me vraagt wat ik exact zoek. Schouderophalend zeg ik circus. Ze
schudt het hoofd en loodst me een ruim vertrek binnen met talloze ijzeren kasten die tegen
elkaar staan; een ingenieus schakelsysteem zorgt ervoor dat je elke kast kan openschuiven en
de inhoud kan raadplegen. Er liggen zonder overdrijven duizenden boeken over circus in deze
zaal, thematisch gerangschikt en van elke herdruk van een boek, minstens een exemplaar.
Fenomenaal.
Ik bekijk willekeurig een boek en blader door een handleiding over hoe men zelf
circusmuziekinstrumentjes bouwt, wat verder heb ik een handleiding dressuur in de hand.
Stapels boeken over de sovjet-circusgeschiedenis wachten om gelezen te worden, van elk
boek is er minstens een exemplaar van elke herdruk bijgehouden, de laatste uitgaven stoppen
eind jaren 80, het einde van de sovjet unie. Boeken over acrobatiekmethodiek,
evenwichtskunst en biografieën van bekende circusartiesten glijden door mijn handen. Ik
doorblader een fantastisch boek met bouwplannen van de mooiste circusgebouwen in de
Sovjet-Unie… Het houdt niet op en de tijd vliegt voorbij. Bij het afscheid verzeker ik de
bibliothecaris dat ik zeker terugkom. We praten wat en ze vraagt waar ik woon, ik noem het
adres en vertel over mijn stage in de school. Ze glimlacht en vraagt of ik Eugène al ontmoet
heb. Ze krabbelt snel een adres op een briefje en stopt het me toe. Pas in de metro bekijk ik
het, herlees het adres, vervolgens mijn adres: enkel het nummer van de kamer verschilt.
Verzamelaar Eugène
De volgende ochtend klop ik twee verdiepingen hoger op de deur. Een oude man in kamerjas
en met leesbril doet open. Eugène is een van de leraren clownerie op de school en hij
archiveert alles wat hij maar kan vinden over circus. Op zijn eentje is hij sinds twee jaar ook
zijn enorme privéarchief op het internet aan het zetten. Ik val bijna van mijn stoel als hij me
op zijn oude computer toont waar hij mee bezig is. Nadat we wat gepraat hebben en hij me
enkele zeldzame fotoboeken heeft getoond, gaat hij vlijtig weer aan de slag. Minutieus scant
hij pagina na pagina in en geeft duiding waar nodig.
Ik wandel door de kamer. De vier muren zijn bezet met enorme boekenkasten vol
circusdocumentatie, behangen met gesigneerde foto’s, en op de grond en tegen het plafond
liggen of hangen souvenirs uit een rijkgevulde circuscarrière. De grote tafel in het midden van