Knelpunten in het management van acute pijn bij kinderen

Knelpunten in het management van acute pijn bij kinderen Knelpunten in het management van acute pijn bij kinderen

anesthesiologie.nl
from anesthesiologie.nl More from this publisher
28.11.2014 Views

PSSST! Bij doorbraakpijn heb je geen tijd voor omwegen en kies je liever de snelste weg. Daarom is er nu Instanyl®: de eerste intranasale toedieningsvorm van fentanyl. Instanyl maakt het mogelijk om doorbraakpijn zelf in de hand te houden. Meer weten? NIEUW! Tegen doorbraakpijn bij kanker www.doorbraakpijnbijkanker.nl Snel 1-3 Kortwerkend 2,3 Eenvoudig 4 HET NIEUWSTE SNUFJE TEGEN DOORBRAAKPIJN BIJ KANKER

mei '10 nederlands tijdschrift voor anesthesiologie 3 | colofon Het Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie is het officiële orgaan van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie. Het stelt zich ten doel om door middel van publicatie van overzichtsartikelen, klinische en laboratoriumstudies en casuïstiek, de verspreiding van kennis betreffende de anesthesiologie en gerelateerde vakgebieden te bevorderen. Pijnspecial Voorwoord Frank Huygen Hoogleraar Anesthesiologie in het bijzonder Pijn genees kunde Afdeling Anesthesiologie Erasmus Medisch Centrum Rotterdam REDACTIE Kernredacteuren: Dr. C. Boer, Prof. Dr. A. Dahan, Dr. H. van Dongen, Dr. H.G.D. Hendriks, Prof. Dr. S. de Hert, Dr. M. Klimek, Prof. Dr. J. Knape, Prof. Dr. M.A.E. Marcus, Prof. Dr. G. Scheffer. Ondersteunend redacteuren: Drs. M. van der Beek, Drs. E. Bouman, Dr. P. Bruins, Drs. G. Filippini, Dr. D. Gommers, Prof. Dr. M. Hollmann, Dr. W. Klei, Dr. A. Koopman, Prof. Dr. S.A. Loer, Dr. S. Schiere, Dr. B. in het Veld, Dr. K. Vissers, Dr. J.K.G. Wietasch, Drs. E. Wiewel. Secretaresse: mw. W. van Engelshoven Voor informatie over adverteren en het reserveren van advertentieruimte in het Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie: Mw W. van Engelshoven e-mail: ntva@mumc.nl REDACTIE-ADRES Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie, mw. W. van Engelshoven, Academisch Ziekenhuis Maastricht, Afdeling Anesthesiologie, Postbus 5800, 6202 AZ Maastricht; ntva@mumc.nl internet: www.anesthesiologie.nl INZENDEN VAN KOPIJ Richtlijnen voor het inzenden van kopij vindt u op www.anesthesiologie.nl of kunt u opvragen bij de redactie of de uitgever. OPLAGE 2.500 exemplaren, 5x per jaar Het NTvA wordt uitsluitend toegezonden aan leden van de NVA. Adreswijzigingen: Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie, Postbus 20063, 3502 LB Utrecht, tel. 030-2823385, fax 030-2823856, e-mail nva@anesthesiologie.nl PRODUCTIE Bladcoördinatie: Drs. Thomas Eldering (023-5259332) Ontwerp: Dimitry de Bruin Eindredactie: Monique de Mijttenaere AUTEURSRECHT EN AANSPRAKELIJKHEID © De Stichting tot Beheer van het Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie 2009. Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie® is een wettig gedeponeerd woordmerk van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijzen, hetzij elektronisch, mechanisch, door foto kopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. Dames en heren, Pijngeneeskunde staat steeds meer in de belangstelling. Dat blijkt, bijvoorbeeld, uit de rol van de overheid. Door financiering van pijnkenniscentra heeft zij getracht de kennis en kunde op het gebied van pijngeneeskunde te bevorderen. Ziekenhuizen worden door de Inspectie voor de Gezondheidszorg verplicht systematisch bij te houden hoeveel patiënten ernstige pijn lijden na een operatie. In 2010 is binnen de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie een register geopend voor anesthesiologen met aandachtsgebied pijngeneeskunde. Pijn wordt gedefinieerd als een onplezierige sensorische en emotionele gewaarwording geassocieerd met actuele of potentiële weefsel beschadiging of beschreven in termen van beschadiging. Onderscheid kan worden gemaakt in acute, chronisch benigne en oncologische pijn. Pijngeneeskunde is de medische discipline die zich bezig houdt met de diagnostiek en behandeling van pijn en zich richt op symptoomcontrole daar waar curatieve behandeling niet meer mogelijk is. Kennis van pijngeneeskunde moet in principe behoren tot de basisvaardigheid van alle geneeskundigen. Een aantal medische specialisten, zoals anesthesiologen, neurologen, revalidatieartsen en psychologen, houdt zich verdiepend bezig met onderdelen van de pijngeneeskunde. In de jaren tachtig begon de anesthesioloog naast acute pijn zich ook bezig te houden met het opvangen van pijn in complexere en langduriger trajecten en later ook symptoomcontrole in het kader van palliatieve geneeskunde. De maatschappelijke relevantie van pijngeneeskunde wordt ingegeven door het feit dat epidemiologische studies een hoge prevalentie van onbehandelde pijn in de algemene populatie laten zien. Acute pijn zoals postoperatieve pijn is nog steeds een belangrijk punt van zorg. Daarnaast lijdt een aanzienlijk deel van de bevolking onder chronische pijn met een grote variëteit van etiologie. Door vergrijzing zal dit in de komende jaren nog duidelijk toenemen. Onbehandelde pijn vormt een belangrijk probleem voor het individu maar heeft ook sterke sociaal economische consequenties voor het gezondheidszorgsysteem en de gemeenschap in het algemeen. De behandeling van pijn leidt aantoonbaar tot een verbetering van de kwaliteit van leven en een vermindering van sociaal economische schade. Sinds eind jaren negentig heeft in de pijngeneeskunde een verschuiving plaatsgevonden van de empirische behandeling naar het begrijpen van de mechanismen. De behandeling wordt hierdoor veel rationeler. De implicatie hiervan is dat het meten van pijn, de diagnose en de behandeling veranderen. Het doel zal zijn het identificeren in individuele patiënten welk mechanisme verantwoordelijk is voor de pijn en een specifieke behandeling hier op afstemmen. In dit nummer van het Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie wordt in een aantal artikelen uiting gegeven aan dit principe. Zo wordt de rol van genetica in pijn belicht. Er wordt ingegaan op de diagnostiek en de behandeling van pijn bij neonaten, kinderen, patiënten in chirurgische dagbehandeling en na cardiothoracale chirurgie. De anesthesioloog heeft in Nederland een voortrekkersrol op het terrein van pijngeneeskunde. Deze rol kunnen wij alleen behouden door goed onderzoek. Dit vormt immers de basis voor opleiding en bepaalt uiteindelijk het domein. Frank Huygen

mei '10 nederlands tijdschrift voor anesthesiologie 3<br />

|<br />

colofon<br />

Het Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie<br />

is <strong>het</strong> officiële orgaan <strong>van</strong> de<br />

Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor Anesthesiologie.<br />

Het stelt zich ten doel om door<br />

middel <strong>van</strong> publicatie <strong>van</strong> overzichtsartikelen,<br />

kl<strong>in</strong>ische en laboratoriumstudies<br />

en casuïstiek, de verspreid<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> kennis betreffende de anesthesiologie<br />

en gerelateerde vakgebieden te<br />

bevorderen.<br />

Pijnspecial<br />

Voorwoord<br />

Frank Huygen<br />

Hoogleraar Anesthesiologie <strong>in</strong><br />

<strong>het</strong> <strong>bij</strong>zonder Pijn genees kunde<br />

Afdel<strong>in</strong>g Anesthesiologie Erasmus<br />

Medisch Centrum Rotterdam<br />

REDACTIE<br />

Kernredacteuren: Dr. C. Boer,<br />

Prof. Dr. A. Dahan, Dr. H. <strong>van</strong> Dongen,<br />

Dr. H.G.D. Hendriks, Prof. Dr. S. de Hert,<br />

Dr. M. Klimek, Prof. Dr. J. Knape,<br />

Prof. Dr. M.A.E. Marcus, Prof. Dr. G. Scheffer.<br />

Ondersteunend redacteuren:<br />

Drs. M. <strong>van</strong> der Beek, Drs. E. Bouman,<br />

Dr. P. Bru<strong>in</strong>s, Drs. G. Filipp<strong>in</strong>i, Dr. D. Gommers,<br />

Prof. Dr. M. Hollmann, Dr. W. Klei,<br />

Dr. A. Koopman, Prof. Dr. S.A. Loer,<br />

Dr. S. Schiere, Dr. B. <strong>in</strong> <strong>het</strong> Veld, Dr. K. Vissers,<br />

Dr. J.K.G. Wietasch, Drs. E. Wiewel.<br />

Secretaresse: mw. W. <strong>van</strong> Engelshoven<br />

Voor <strong>in</strong>formatie over adverteren en <strong>het</strong><br />

reserveren <strong>van</strong> advertentieruimte <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />

Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie:<br />

Mw W. <strong>van</strong> Engelshoven<br />

e-mail: ntva@mumc.nl<br />

REDACTIE-ADRES<br />

Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie,<br />

mw. W. <strong>van</strong> Engelshoven, Academisch<br />

Ziekenhuis Maastricht, Afdel<strong>in</strong>g<br />

Anesthesiologie, Postbus 5800,<br />

6202 AZ Maastricht; ntva@mumc.nl<br />

<strong>in</strong>ternet: www.anesthesiologie.nl<br />

INZENDEN VAN KOPIJ<br />

Richtlijnen voor <strong>het</strong> <strong>in</strong>zenden <strong>van</strong> kopij v<strong>in</strong>dt u<br />

op www.anesthesiologie.nl of kunt u opvragen<br />

<strong>bij</strong> de redactie of de uitgever.<br />

OPLAGE<br />

2.500 exemplaren, 5x per jaar<br />

Het NTvA wordt uitsluitend toegezonden<br />

aan leden <strong>van</strong> de NVA. Adreswijzig<strong>in</strong>gen:<br />

Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor Anesthesiologie,<br />

Postbus 20063, 3502 LB Utrecht,<br />

tel. 030-2823385, fax 030-2823856,<br />

e-mail nva@anesthesiologie.nl<br />

PRODUCTIE<br />

Bladcoörd<strong>in</strong>atie: Drs. Thomas Elder<strong>in</strong>g<br />

(023-5259332)<br />

Ontwerp: Dimitry de Bru<strong>in</strong><br />

E<strong>in</strong>dredactie: Monique de Mijttenaere<br />

AUTEURSRECHT EN<br />

AANSPRAKELIJKHEID<br />

© De Sticht<strong>in</strong>g tot Beheer <strong>van</strong> <strong>het</strong> Nederlands<br />

Tijdschrift voor Anesthesiologie 2009. Nederlands<br />

Tijdschrift voor Anesthesiologie® is een<br />

wettig gedeponeerd woordmerk <strong>van</strong> de Nederlandse<br />

Verenig<strong>in</strong>g voor Anesthesiologie. Alle<br />

rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave<br />

mag worden verveelvoudigd, opgeslagen <strong>in</strong> een<br />

geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar<br />

gemaakt, <strong>in</strong> enige vorm of op enige wijzen, <strong>het</strong>zij<br />

elektronisch, mechanisch, door foto kopieën,<br />

opnamen of enige andere manier, zonder<br />

voorafgaande schriftelijke toestemm<strong>in</strong>g.<br />

Dames en heren,<br />

Pijngeneeskunde staat steeds meer <strong>in</strong><br />

de belangstell<strong>in</strong>g. Dat blijkt, <strong>bij</strong>voorbeeld, uit<br />

de rol <strong>van</strong> de overheid. Door f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

<strong>pijn</strong>kenniscentra heeft zij getracht de kennis<br />

en kunde op <strong>het</strong> gebied <strong>van</strong> <strong>pijn</strong>geneeskunde<br />

te bevorderen. Ziekenhuizen worden door de<br />

Inspectie voor de Gezondheidszorg verplicht<br />

systematisch <strong>bij</strong> te houden hoeveel patiënten<br />

ernstige <strong>pijn</strong> lijden na een operatie. In 2010<br />

is b<strong>in</strong>nen de Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor<br />

Anesthesiologie een register geopend voor<br />

anesthesiologen met aandachtsgebied <strong>pijn</strong>geneeskunde.<br />

Pijn wordt gedef<strong>in</strong>ieerd als een onplezierige<br />

sensorische en emotionele gewaarword<strong>in</strong>g<br />

geassocieerd met actuele of potentiële weefsel<br />

beschadig<strong>in</strong>g of beschreven <strong>in</strong> termen <strong>van</strong> beschadig<strong>in</strong>g.<br />

Onderscheid kan worden gemaakt<br />

<strong>in</strong> <strong>acute</strong>, chronisch benigne en oncologische<br />

<strong>pijn</strong>.<br />

Pijngeneeskunde is de medische discipl<strong>in</strong>e die<br />

zich bezig houdt met de diagnostiek en behandel<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> <strong>pijn</strong> en zich richt op symptoomcontrole<br />

daar waar curatieve behandel<strong>in</strong>g niet<br />

meer mogelijk is.<br />

Kennis <strong>van</strong> <strong>pijn</strong>geneeskunde moet <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe<br />

behoren tot de basisvaardigheid <strong>van</strong> alle<br />

geneeskundigen. Een aantal medische specialisten,<br />

zoals anesthesiologen, neurologen,<br />

revalidatieartsen en psychologen, houdt zich<br />

verdiepend bezig met onderdelen <strong>van</strong> de <strong>pijn</strong>geneeskunde.<br />

In de jaren tachtig begon de anesthesioloog<br />

naast <strong>acute</strong> <strong>pijn</strong> zich ook bezig te houden met<br />

<strong>het</strong> op<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> <strong>pijn</strong> <strong>in</strong> complexere en langduriger<br />

trajecten en later ook symptoomcontrole<br />

<strong>in</strong> <strong>het</strong> kader <strong>van</strong> palliatieve geneeskunde.<br />

De maatschappelijke rele<strong>van</strong>tie <strong>van</strong> <strong>pijn</strong>geneeskunde<br />

wordt <strong>in</strong>gegeven door <strong>het</strong> feit dat<br />

epidemiologische studies een hoge prevalentie<br />

<strong>van</strong> onbehandelde <strong>pijn</strong> <strong>in</strong> de algemene populatie<br />

laten zien. Acute <strong>pijn</strong> zoals postoperatieve<br />

<strong>pijn</strong> is nog steeds een belangrijk punt <strong>van</strong> zorg.<br />

Daarnaast lijdt een aanzienlijk deel <strong>van</strong> de bevolk<strong>in</strong>g<br />

onder chronische <strong>pijn</strong> met een grote<br />

variëteit <strong>van</strong> etiologie. Door vergrijz<strong>in</strong>g zal dit<br />

<strong>in</strong> de komende jaren nog duidelijk toenemen.<br />

Onbehandelde <strong>pijn</strong> vormt een belangrijk probleem<br />

voor <strong>het</strong> <strong>in</strong>dividu maar heeft ook sterke<br />

sociaal economische consequenties voor <strong>het</strong><br />

gezondheidszorgsysteem en de gemeenschap<br />

<strong>in</strong> <strong>het</strong> algemeen. De behandel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>pijn</strong> leidt<br />

aantoonbaar tot een verbeter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> de kwaliteit<br />

<strong>van</strong> leven en een verm<strong>in</strong>der<strong>in</strong>g <strong>van</strong> sociaal<br />

economische schade.<br />

S<strong>in</strong>ds e<strong>in</strong>d jaren negentig heeft <strong>in</strong> de <strong>pijn</strong>geneeskunde<br />

een verschuiv<strong>in</strong>g plaatsgevonden<br />

<strong>van</strong> de empirische behandel<strong>in</strong>g naar <strong>het</strong> begrijpen<br />

<strong>van</strong> de mechanismen. De behandel<strong>in</strong>g<br />

wordt hierdoor veel rationeler. De implicatie<br />

hier<strong>van</strong> is dat <strong>het</strong> meten <strong>van</strong> <strong>pijn</strong>, de diagnose<br />

en de behandel<strong>in</strong>g veranderen. Het doel zal<br />

zijn <strong>het</strong> identificeren <strong>in</strong> <strong>in</strong>dividuele patiënten<br />

welk mechanisme verantwoordelijk is voor<br />

de <strong>pijn</strong> en een specifieke behandel<strong>in</strong>g hier op<br />

afstemmen.<br />

In dit nummer <strong>van</strong> <strong>het</strong> Nederlands Tijdschrift<br />

voor Anesthesiologie wordt <strong>in</strong> een aantal<br />

artikelen uit<strong>in</strong>g gegeven aan dit pr<strong>in</strong>cipe. Zo<br />

wordt de rol <strong>van</strong> genetica <strong>in</strong> <strong>pijn</strong> belicht. Er<br />

wordt <strong>in</strong>gegaan op de diagnostiek en de behandel<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> <strong>pijn</strong> <strong>bij</strong> neonaten, k<strong>in</strong>deren, patiënten<br />

<strong>in</strong> chirurgische dagbehandel<strong>in</strong>g en na<br />

cardiothoracale chirurgie. De anesthesioloog<br />

heeft <strong>in</strong> Nederland een voortrekkersrol op <strong>het</strong><br />

terre<strong>in</strong> <strong>van</strong> <strong>pijn</strong>geneeskunde. Deze rol kunnen<br />

wij alleen behouden door goed onderzoek.<br />

Dit vormt immers de basis voor opleid<strong>in</strong>g en<br />

bepaalt uite<strong>in</strong>delijk <strong>het</strong> dome<strong>in</strong>.<br />

Frank Huygen

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!