PSSST! Bij doorbraak<strong>pijn</strong> heb je geen tijd voor omwegen en kies je liever de snelste weg. Daarom is er nu Instanyl®: de eerste <strong>in</strong>tranasale toedien<strong>in</strong>gsvorm <strong>van</strong> fentanyl. Instanyl maakt <strong>het</strong> mogelijk om doorbraak<strong>pijn</strong> zelf <strong>in</strong> de hand te houden. Meer weten? NIEUW! Tegen doorbraak<strong>pijn</strong> <strong>bij</strong> kanker www.doorbraak<strong>pijn</strong><strong>bij</strong>kanker.nl Snel 1-3 Kortwerkend 2,3 Eenvoudig 4 HET NIEUWSTE SNUFJE TEGEN DOORBRAAKPIJN BIJ KANKER
mei '10 nederlands tijdschrift voor anesthesiologie 3 | colofon Het Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie is <strong>het</strong> officiële orgaan <strong>van</strong> de Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor Anesthesiologie. Het stelt zich ten doel om door middel <strong>van</strong> publicatie <strong>van</strong> overzichtsartikelen, kl<strong>in</strong>ische en laboratoriumstudies en casuïstiek, de verspreid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> kennis betreffende de anesthesiologie en gerelateerde vakgebieden te bevorderen. Pijnspecial Voorwoord Frank Huygen Hoogleraar Anesthesiologie <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>bij</strong>zonder Pijn genees kunde Afdel<strong>in</strong>g Anesthesiologie Erasmus Medisch Centrum Rotterdam REDACTIE Kernredacteuren: Dr. C. Boer, Prof. Dr. A. Dahan, Dr. H. <strong>van</strong> Dongen, Dr. H.G.D. Hendriks, Prof. Dr. S. de Hert, Dr. M. Klimek, Prof. Dr. J. Knape, Prof. Dr. M.A.E. Marcus, Prof. Dr. G. Scheffer. Ondersteunend redacteuren: Drs. M. <strong>van</strong> der Beek, Drs. E. Bouman, Dr. P. Bru<strong>in</strong>s, Drs. G. Filipp<strong>in</strong>i, Dr. D. Gommers, Prof. Dr. M. Hollmann, Dr. W. Klei, Dr. A. Koopman, Prof. Dr. S.A. Loer, Dr. S. Schiere, Dr. B. <strong>in</strong> <strong>het</strong> Veld, Dr. K. Vissers, Dr. J.K.G. Wietasch, Drs. E. Wiewel. Secretaresse: mw. W. <strong>van</strong> Engelshoven Voor <strong>in</strong>formatie over adverteren en <strong>het</strong> reserveren <strong>van</strong> advertentieruimte <strong>in</strong> <strong>het</strong> Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie: Mw W. <strong>van</strong> Engelshoven e-mail: ntva@mumc.nl REDACTIE-ADRES Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie, mw. W. <strong>van</strong> Engelshoven, Academisch Ziekenhuis Maastricht, Afdel<strong>in</strong>g Anesthesiologie, Postbus 5800, 6202 AZ Maastricht; ntva@mumc.nl <strong>in</strong>ternet: www.anesthesiologie.nl INZENDEN VAN KOPIJ Richtlijnen voor <strong>het</strong> <strong>in</strong>zenden <strong>van</strong> kopij v<strong>in</strong>dt u op www.anesthesiologie.nl of kunt u opvragen <strong>bij</strong> de redactie of de uitgever. OPLAGE 2.500 exemplaren, 5x per jaar Het NTvA wordt uitsluitend toegezonden aan leden <strong>van</strong> de NVA. Adreswijzig<strong>in</strong>gen: Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor Anesthesiologie, Postbus 20063, 3502 LB Utrecht, tel. 030-2823385, fax 030-2823856, e-mail nva@anesthesiologie.nl PRODUCTIE Bladcoörd<strong>in</strong>atie: Drs. Thomas Elder<strong>in</strong>g (023-5259332) Ontwerp: Dimitry de Bru<strong>in</strong> E<strong>in</strong>dredactie: Monique de Mijttenaere AUTEURSRECHT EN AANSPRAKELIJKHEID © De Sticht<strong>in</strong>g tot Beheer <strong>van</strong> <strong>het</strong> Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie 2009. Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie® is een wettig gedeponeerd woordmerk <strong>van</strong> de Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor Anesthesiologie. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen <strong>in</strong> een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, <strong>in</strong> enige vorm of op enige wijzen, <strong>het</strong>zij elektronisch, mechanisch, door foto kopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemm<strong>in</strong>g. Dames en heren, Pijngeneeskunde staat steeds meer <strong>in</strong> de belangstell<strong>in</strong>g. Dat blijkt, <strong>bij</strong>voorbeeld, uit de rol <strong>van</strong> de overheid. Door f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>pijn</strong>kenniscentra heeft zij getracht de kennis en kunde op <strong>het</strong> gebied <strong>van</strong> <strong>pijn</strong>geneeskunde te bevorderen. Ziekenhuizen worden door de Inspectie voor de Gezondheidszorg verplicht systematisch <strong>bij</strong> te houden hoeveel patiënten ernstige <strong>pijn</strong> lijden na een operatie. In 2010 is b<strong>in</strong>nen de Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor Anesthesiologie een register geopend voor anesthesiologen met aandachtsgebied <strong>pijn</strong>geneeskunde. Pijn wordt gedef<strong>in</strong>ieerd als een onplezierige sensorische en emotionele gewaarword<strong>in</strong>g geassocieerd met actuele of potentiële weefsel beschadig<strong>in</strong>g of beschreven <strong>in</strong> termen <strong>van</strong> beschadig<strong>in</strong>g. Onderscheid kan worden gemaakt <strong>in</strong> <strong>acute</strong>, chronisch benigne en oncologische <strong>pijn</strong>. Pijngeneeskunde is de medische discipl<strong>in</strong>e die zich bezig houdt met de diagnostiek en behandel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>pijn</strong> en zich richt op symptoomcontrole daar waar curatieve behandel<strong>in</strong>g niet meer mogelijk is. Kennis <strong>van</strong> <strong>pijn</strong>geneeskunde moet <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe behoren tot de basisvaardigheid <strong>van</strong> alle geneeskundigen. Een aantal medische specialisten, zoals anesthesiologen, neurologen, revalidatieartsen en psychologen, houdt zich verdiepend bezig met onderdelen <strong>van</strong> de <strong>pijn</strong>geneeskunde. In de jaren tachtig begon de anesthesioloog naast <strong>acute</strong> <strong>pijn</strong> zich ook bezig te houden met <strong>het</strong> op<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> <strong>pijn</strong> <strong>in</strong> complexere en langduriger trajecten en later ook symptoomcontrole <strong>in</strong> <strong>het</strong> kader <strong>van</strong> palliatieve geneeskunde. De maatschappelijke rele<strong>van</strong>tie <strong>van</strong> <strong>pijn</strong>geneeskunde wordt <strong>in</strong>gegeven door <strong>het</strong> feit dat epidemiologische studies een hoge prevalentie <strong>van</strong> onbehandelde <strong>pijn</strong> <strong>in</strong> de algemene populatie laten zien. Acute <strong>pijn</strong> zoals postoperatieve <strong>pijn</strong> is nog steeds een belangrijk punt <strong>van</strong> zorg. Daarnaast lijdt een aanzienlijk deel <strong>van</strong> de bevolk<strong>in</strong>g onder chronische <strong>pijn</strong> met een grote variëteit <strong>van</strong> etiologie. Door vergrijz<strong>in</strong>g zal dit <strong>in</strong> de komende jaren nog duidelijk toenemen. Onbehandelde <strong>pijn</strong> vormt een belangrijk probleem voor <strong>het</strong> <strong>in</strong>dividu maar heeft ook sterke sociaal economische consequenties voor <strong>het</strong> gezondheidszorgsysteem en de gemeenschap <strong>in</strong> <strong>het</strong> algemeen. De behandel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>pijn</strong> leidt aantoonbaar tot een verbeter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> de kwaliteit <strong>van</strong> leven en een verm<strong>in</strong>der<strong>in</strong>g <strong>van</strong> sociaal economische schade. S<strong>in</strong>ds e<strong>in</strong>d jaren negentig heeft <strong>in</strong> de <strong>pijn</strong>geneeskunde een verschuiv<strong>in</strong>g plaatsgevonden <strong>van</strong> de empirische behandel<strong>in</strong>g naar <strong>het</strong> begrijpen <strong>van</strong> de mechanismen. De behandel<strong>in</strong>g wordt hierdoor veel rationeler. De implicatie hier<strong>van</strong> is dat <strong>het</strong> meten <strong>van</strong> <strong>pijn</strong>, de diagnose en de behandel<strong>in</strong>g veranderen. Het doel zal zijn <strong>het</strong> identificeren <strong>in</strong> <strong>in</strong>dividuele patiënten welk mechanisme verantwoordelijk is voor de <strong>pijn</strong> en een specifieke behandel<strong>in</strong>g hier op afstemmen. In dit nummer <strong>van</strong> <strong>het</strong> Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie wordt <strong>in</strong> een aantal artikelen uit<strong>in</strong>g gegeven aan dit pr<strong>in</strong>cipe. Zo wordt de rol <strong>van</strong> genetica <strong>in</strong> <strong>pijn</strong> belicht. Er wordt <strong>in</strong>gegaan op de diagnostiek en de behandel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>pijn</strong> <strong>bij</strong> neonaten, k<strong>in</strong>deren, patiënten <strong>in</strong> chirurgische dagbehandel<strong>in</strong>g en na cardiothoracale chirurgie. De anesthesioloog heeft <strong>in</strong> Nederland een voortrekkersrol op <strong>het</strong> terre<strong>in</strong> <strong>van</strong> <strong>pijn</strong>geneeskunde. Deze rol kunnen wij alleen behouden door goed onderzoek. Dit vormt immers de basis voor opleid<strong>in</strong>g en bepaalt uite<strong>in</strong>delijk <strong>het</strong> dome<strong>in</strong>. Frank Huygen
Change language