Knelpunten in het management van acute pijn bij kinderen

mei '10 nederlands tijdschrift voor anesthesiologie 21
|
Inleiding
De laatste jaren zijn er initiatieven ontplooid
door medische professionals
op het gebied van pijnbehandeling [1].
Belangrijkste gemeenschappelijk doel
is de kwaliteit van de pijnbehandeling
te verbeteren. Op het gebied van de
beoordeling en management van pijn
bij kinderen zijn er diverse pijnmeetinstrumenten
ontwikkeld. Ook de
kennis over farmacokinetiek van analgetica
bij kinderen is toegenomen [2].
Dit heeft tot gevolg dat er steeds meer
evidence­based gegevens beschikbaar
komen over pijn bij kinderen.
Ondanks de geboekte vooruitgang
verloopt het toepassen van deze kennis
in de dagelijkse praktijk moeizaam.
Hierdoor wordt nog onnodig veel pijn
geleden door kinderen. In 2001 werd
in het WKZ de kinderpijngroep opgericht
met als voornaamste opdracht
bestaande protocollen, richtlijnen en
werkafspraken te ontwikkelen tot een
integraal, wetenschappelijk gefundeerd
en multidisciplinair gedragen
pijnbeleid, om diagnostiek en behandeling
van pijn bij kinderen te verbeteren.
In het kader van de implementatie
van dit pijnbeleid verscheen in 2008
alweer de derde druk van ‘Het pijnkaartje,
management van acute pijn
bij kinderen’. Het pijnkaartje voorziet
in de behoefte aan vooral praktische
aanbevelingen, binnen het WKZ maar
ook daarbuiten (figuur 1).
Bij het opstellen en uitvoeren van dit
pijnbeleid voor kinderen bleek het
toepassen van het juiste pijnmeetinstrument
bij kinderen van verschillende
leeftijden en het uniform voorschrijven
van analgetica een knelpunt
te zijn. Deze knelpunten en de oplossingen
hiervoor worden hier besproken
tegen de achtergrond van enkele
nationale initiatieven.
Knelpunt 1: pijnmeting
bij kinderen?
De Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie
bracht in samenwerking
met het Kwaliteitsinstituut voor de
Gezondheidszorg (CBO) in 2003 de
‘Richtlijn postoperatieve pijnbehandeling’
uit [3]. In 2007 volgde de Nederlandse
Vereniging voor Kindergeneeskunde
met de ‘Richtlijn pijnmeting
en behandeling van pijn bij kinderen’.
Figuur 1. Het Pijnkaartje.
Deze richtlijn richt zich behalve op
postoperatieve pijn, ook op andere
vormen van acute en chronische pijn.
Beide richtlijnen benadrukken het
belang van het gebruik van pijnmeetinstrumenten
bij het management
van pijn bij kinderen. Het meten van
pijn bij postoperatieve patiënten is
ook één van de indicatoren uit de
Basisset Prestatie­indicatoren Ziekenhuizen;
deze werd in 2008 voor de
zevende maal gepresenteerd door de
Inspectie voor de Gezondheidszorg
[4]. Het meten van kwaliteit van zorg
met behulp van prestatie­indicatoren
is een vast onderdeel geworden van
de huidige kwaliteitszorg. Pijnmeting
is een voorwaarde voor optimaal
pijnmanagement: het leidt tot meer
inzicht in een effectieve pijnbestrijding.
Dit is van belang voor het
welbevinden van de patiënt en voor
het genezingsproces. In deze basisset
zijn de volgende exclusiecriteria vastgesteld:
patiënten die in dagopname
worden geopereerd en kinderen jonger
dan 7 jaar.
Dit geldt ook voor de door de Nederlandse
Vereniging voor Anesthesiologie
ontwikkelde indicator postoperatieve
pijn [5]. Deze indicator concentreert
zich meer op het voorkomen
van ernstige pijn op enig moment in
de eerste 72 uur na een operatie. Ook
hier worden kleine kinderen die geen
score kunnen aangeven (jonger dan 6
jaar); patiënten in dagbehandeling en
(gesedeerde) patiënten die niet zelf de
score kunnen aangeven uitgesloten.
In het Wilhelmina Kinderziekenhuis,
komen jaarlijks ongeveer 6.000 kinderen
voor diagnostische en/of operatieve
ingrepen naar de operatieafdeling;
60% van patiënten wordt behandeld
in dagopname, 60% van de patiënten
is jonger dan 7 jaar oud. Bij een evenredige
verdeling van de diverse leeftijdscategorieën
over dagbehandeling
en klinische behandeling, zou bij ruim
80% van de kinderen die een bezoek
hebben gebracht aan de operatieafdeling
van het WKZ, post operatieve
pijnmeting gemist worden.