Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Konstruktief<br />
halfjaarlijks naslagwerk zestiende jaargang<br />
1|2003#41
‘Konstruktief’ is een uitgave<br />
van Lannoo Drukkerij nv<br />
in opdracht van Ytong nv<br />
en RC System nv<br />
Hoofdredacteur<br />
Ann Baeke<br />
Redactie<br />
Eduard Coddé<br />
architect Christophe Mercier<br />
Vorm, druk en afwerking<br />
Lannoo Drukkerij<br />
Kasteelstraat 97<br />
8700 Tielt<br />
tel. 051/42 42 11<br />
lannoo@lannooprint.be<br />
www.lannooprint.be<br />
Advertentiewerving<br />
Ytong<br />
Ytong nv<br />
Kruibeeksesteenweg 24<br />
B-2070 Burcht<br />
tel. +32 3 250 47 00<br />
fax +32 3 250 47 06<br />
e-mail: info@ytong.be<br />
www.ytong.be<br />
www.industrie.ytong.fr<br />
www.konstruktief.be<br />
RC System nv<br />
Industriezone 11<br />
B-3400 Landen<br />
tel. +32 11 690 311<br />
fax +32 11 832 004<br />
e-mail: info@rcsystem.com<br />
www.rcsystem.com<br />
1|2003#41<br />
halfjaarlijks naslagwerk<br />
zestiende jaargang<br />
In dit nummer:<br />
architectuur<br />
Grijpbare architectuur 4<br />
Wim Van Beeck<br />
Kwaliteit is geen toeval 12<br />
Francis Haulot<br />
Vierkanten, driehoeken en cirkels 24<br />
Kris Devolder<br />
Architectuur zonder compromissen 32<br />
Jean-Luc Marrini<br />
Industriële technieken ten dienste van het<br />
huishoudelijk comfort 38<br />
Pierre Renier<br />
De stad laat architectuur ontkiemen 46<br />
A33 architecten<br />
Zichzelf telkens opnieuw in vraag<br />
stellen blijft de boodschap. 58<br />
Atelier 20<br />
Architectuur vanuit<br />
de dialoog met de klant 66<br />
Jan Gorteman<br />
Stedenbouw tot in de details 74<br />
Architectes Associés<br />
constructie<br />
Complementariteit tussen functiewaarde<br />
en vastgoedwaarde 82<br />
Redevco<br />
Waar wacht men nog op om<br />
te prefabriceren? 90<br />
Quille<br />
Aannemingsbedrijf Pirard 96<br />
Pirard<br />
actua<br />
De overname van Fels (Hebel)<br />
en Ytong door de Haniel-groep is<br />
nu helemaal afgerond. 106<br />
Duurzaam bouwen geen ijdel begrip<br />
bij YTONG 108<br />
Konstruktief
YTONG BESCH<strong>ERMT</strong><br />
Bij het ontwerpen van een woning moet een architect<br />
verder denken dan vandaag. Want elk gebouw verandert<br />
onze natuurlijke omgeving voor een zeer lange<br />
tijd. De keuze van het bouwmateriaal is dan ook heel<br />
belangrijk. Bij Ytong begint de zorg voor het milieu al<br />
van bij de grondstoffen: enkel ruim voorkomende<br />
natuurlijke elementen zoals zand, water en kalksteen<br />
worden er in verwerkt. De gesloten, energiebesparende<br />
productie-cyclus zorgt ervoor dat de natuur zo<br />
min mogelijk belast wordt. Zowel het productie- als<br />
sloopafval worden gerecycleerd en hergebruikt.<br />
Ook bij het bouwen biedt Ytong onovertroffen voordelen.<br />
De lichtheid van het materiaal beperkt het energieverbruik,<br />
zowel bij het transport als de verwerking.<br />
Maar er is nog meer. Wanden van een woning omgeven<br />
ons als een tweede huid. Het bouwen met één enkel<br />
materiaal en het verwerken met dunne mortelvoegen<br />
vermijden koudebruggen in de wand, zodat er een<br />
gelijkmatige, optimale isolatie ontstaat. Deze hoge isolatiewaarde<br />
vermindert de energiekosten en de CO 2<br />
-<br />
uitstoot van de verwarming. Ytong is een compact<br />
bouwproduct dat de warmte zeer goed vasthoudt.<br />
Zijn cellenstructuur met luchtbelletjes slorpt de<br />
warmte op als het te heet is en geeft deze weer af als het<br />
frisser wordt. Zo blijft een woning heerlijk koel in de<br />
zomer en gezellig warm in de winter. Bovendien creëert<br />
de hoge oppervlaktetemperatuur aan de binnenkant<br />
van de wanden ‘s winters een bijkomend behaaglijkheidsgevoel.<br />
De goede dampdoorlaatbaarheid zorgt<br />
eveneens voor een aangenaam woonklimaat. De wanden<br />
nemen het teveel aan vocht op en geven dit weer af<br />
zodra de luchtvochtigheid binnen afneemt. En doordat<br />
de Ytong-wanden steeds perfect droog blijven kan er<br />
ook geen schimmel ontstaan.<br />
Tot slot is Ytong uiterst duurzaam en brandveilig.<br />
Genoeg kwaliteiten om uw opdrachtgever jarenlang<br />
gezond en probleemloos wooncomfort te verzekeren.<br />
Als u verder denkt, stuurt u onderstaande coupon<br />
vandaag nog terug.<br />
U ontvangt dan een<br />
volledig documentatiepakket.<br />
PROTECTING PEOPLE<br />
vdbn<br />
Ja, ik wil meer info over Ytong-bouwsystemen van kelder tot dak.<br />
Naam<br />
Voornaam<br />
Adres<br />
✂<br />
Tel. / Fax /<br />
Ytong, Kruibeeksesteenweg 24, 2070 Burcht<br />
Tel. 03 250 47 00 • Fax 03 250 47 06 • E-mail info@ytong.be • Website www.ytong.be<br />
KON-7
Duurzaam ondernemen en<br />
duurzaam bouwen zijn thema’s<br />
welke we reeds gedurende enkele<br />
jaren in dit tijdschrift behandelen.<br />
Het is een belangrijk onderwerp<br />
omdat het gaat om een breed<br />
maatschappelijk gebeuren waarbij<br />
men nadenkt hoe men kan<br />
voldoen aan de noden van het<br />
heden, zonder de behoeftevoorziening<br />
van de volgende<br />
generaties in het gedrang te<br />
brengen.<br />
Duurzaam bouwen is ook niet de<br />
exclusiviteit van één discipline uit<br />
de bouwsector maar het vormt<br />
een geheel waar zowel de<br />
ontwerpers van gebouwen,<br />
studiecentra, aannemers en<br />
producenten van bouwmaterialen<br />
bij betrokken zijn. De politiek kan<br />
hierbij een stimulerende rol<br />
spelen door een positief klimaat te<br />
scheppen voor bedrijven welke<br />
innoverend zijn inzake duurzaam<br />
ondernemen. (Het hoeven niet<br />
altijd beperkende maatregelen of<br />
milieuheffingen te zijn …)<br />
editoriaal<br />
ir. Jos Cox, Gedelegeerd bestuurder Ytong<br />
Bouwmaterialenproducenten zijn<br />
meer en meer overtuigd dat de<br />
economische rentabiliteit van hun<br />
bedrijf niet los staat van sociale,<br />
ethische en milieu factoren.<br />
Door minder grondstoffenverbruik,<br />
minder afval (verpakking,<br />
bouw - en sloopafval) en<br />
meer recyclage verlaagt men de<br />
kostprijs en bekomt men een<br />
beter milieurapport. Ons<br />
leefmilieu is onze habitat en<br />
aantasting daarvan ondergraaft het<br />
eigen voortbestaan alsook dat van<br />
een bedrijf.<br />
Deze zorg geldt niet enkel voor<br />
het productieproces maar ook de<br />
ontwikkeling van producten en<br />
diensten moeten kaderen in een<br />
concept van ‘duurzaam bouwen’.<br />
Gebouwen bieden grote mogelijkheden<br />
voor energiebesparingen<br />
(en aldus een verminderde CO 2<br />
uitstoot) waarbij een geïntegreerde<br />
aanpak duidelijk aangewezen is.<br />
Deze aanpak vergt een juiste<br />
inplanting en oriëntatie van het<br />
gebouw, een goede isolatie,<br />
optimale verwarmingsinstallaties,<br />
een gecontroleerde ventilatie,<br />
energiezuinige verlichting, actieve<br />
zonnewinsten en het gebruik van<br />
duurzame energiebronnen.<br />
Hierbij horen uiteraard nieuwe of<br />
verbeterde materialen: isolerende<br />
bouwmaterialen, akoestische<br />
isolatie, speciale beglazingen,<br />
zonnecollectoren en domotica -<br />
systemen …<br />
1|2003#41<br />
Duurzaam ondernemen,<br />
Duurzaam bouwen,<br />
geen ijdele begrippen voor<br />
bouwmaterialen-producenten<br />
Voor de professionelen uit de<br />
bouwsector wordt het begrip<br />
‘duurzaam bouwen’ stilaan een<br />
evidentie. Men mag echter de<br />
belangrijkste partij voor het slagen<br />
van dit concept niet uit het oog<br />
verliezen nl. de woonconsument.<br />
Indien deze al een associatie maakt<br />
tussen ‘duurzaam bouwen’ en<br />
milieu hecht de consument<br />
(terecht) in de eerste plaats belang<br />
aan wooncomfort en<br />
betaalbaarheid. Bovendien wordt<br />
het begrip duurzaam bouwen vaak<br />
gelinkt aan een nostalgische<br />
terugkeer naar het verleden met<br />
materialen en bouwwijzen uit een<br />
ver verleden. Een goede communicatie<br />
welke de particuliere bouwheer<br />
aanspreekt is dus zeker nodig.<br />
Het in 2002 geopende ‘Centrum<br />
Duurzaam Bouwen’ in Heusden-<br />
Zolder gaat juist in deze richting.<br />
Dit centrum wil op een<br />
wetenschappelijk wijze een<br />
communicatief en didactisch<br />
middel zijn voor zowel<br />
vakmensen, kandidaat-bouwers en<br />
scholen. Dit initiatief verdient dan<br />
ook alle steun vanwege alle<br />
disciplines uit de bouwsector<br />
Met constructieve groeten,<br />
Jos Cox<br />
3
Voor architect Wim Van Beeck<br />
is het belangrijk te kunnen<br />
werken vanuit een zelf<br />
opgedane ervaring. Hij steekt<br />
dan ook graag de handen uit<br />
de mouwen om zelf te leren<br />
omgaan met bouwmaterialen<br />
en technieken, alvorens ze<br />
anderen voor te schrijven!<br />
Wim<br />
tekst<br />
Eduard Coddé<br />
fotografie<br />
Van Beeck<br />
Dries Van Den Brande<br />
Grijpbare<br />
architectuur
architectuur<br />
Aandacht voor budget<br />
Wim Van Beeck studeerde in<br />
1983 af te Hasselt en begon<br />
meteen een zelfstandige carrière.<br />
‘Het was crisis in de bouwsector en<br />
de mogelijkheden om stages te lopen<br />
waren minimaal’, vertelt hij.<br />
In 1987 werd de eerste steen<br />
gelegd voor de eigen woning, een<br />
Ytong-blok wel te verstaan! Op<br />
dat ogenblik was het een vooruitstrevend<br />
project, temeer omdat de<br />
architect het bouwmateriaal aan<br />
de binnenkant van de woning<br />
zichtbaar wou laten. Bovendien<br />
zou de woning met eigen handenarbeid<br />
worden opgetrokken…<br />
‘Aandacht voor de kosten – al dan<br />
niet uit noodzaak – heeft me altijd<br />
bezig gehouden’, verklaart hij. Voor<br />
de eigen woning werd het aantal<br />
benodigde blokken minutieus uitgerekend.<br />
Het ontwerp werd zelfs<br />
20 maal herbegonnen om tot een<br />
minimaal materiaalgebruik te<br />
komen! ‘Toen ik de woning<br />
gebouwd had, restten mij nog amper<br />
1,5 blok op de werf!’, krijgen we te<br />
horen. ‘Dat de Ytong blokken geen<br />
verdere afwerking behoefden, sprak<br />
me ook meteen aan. Ik hou trouwens<br />
van materialen die toelaten ze<br />
puur te gebruiken. Een eventuele<br />
afwerking kan dan tot later worden<br />
uitgesteld of als opfrissing worden<br />
opgevat’.<br />
Wim Van Beeck geeft zelf aan<br />
wat ‘lui’ te zijn geweest bij het<br />
ontwerpen van zijn eigen woning.<br />
Hij tekende slechts één helft en<br />
spiegelde die symmetrisch om<br />
het plan volledig te maken. De<br />
strakke architectuur was ook<br />
handig om een zelfde stijl door te<br />
trekken in het interieur.<br />
Bij het opmaken van de plannen
architectuur<br />
werd een strikte maatvoering<br />
gevolgd: de deuren zijn 90 cm<br />
breed, doorgangen 180 cm en de<br />
tussenruimte tussen de steunpunten<br />
meet telkens 360 cm.<br />
De voorgevel is naar het zuiden<br />
gericht en wordt ingeleid door een<br />
uitspringend glazen deel, dat als<br />
inkom fungeert en tevens heel wat<br />
natuurlijk licht in de woning<br />
sluist. Van hieruit stapt men direct<br />
in de leefruimte, waarachter een<br />
6 m hoge ruimte volgt, met centraal<br />
neergepote, doorzichtige trapstructuur.<br />
Hier rond zijn de eetkamer<br />
en de werkruimte van de<br />
architect gespiegeld. Achter aan de<br />
Wim Van<br />
Beeck<br />
woning is er een wasplaats, keuken,<br />
technische ruimte en toilet.<br />
Op de verdieping liggen twee grote<br />
vertrekken achter elkaar. Ze worden<br />
gedeeld door de centrale as<br />
van de woning. Het eerste<br />
vertrek is de ouderlijke kamer,<br />
door de in de as van de woning<br />
neergezette dressing opgedeeld in<br />
een slaap- en badkamerhelft.<br />
Daarachter ligt een oorspronkelijk<br />
als ‘multifunctioneel’ ruimte<br />
ingetekend vertrek, dat nu als<br />
jeugdkamer een nieuwe bestemming<br />
kreeg. Een uitgekiende<br />
bemeubeling zorgt voor een<br />
compartimentering en draagt bij<br />
De eigen woning onderging door<br />
de jaren al drie gedaanteverwisselingen.<br />
Momenteel zijn de<br />
Ytong-blokken bekleed met<br />
metaalplaten, die een sinusvormig<br />
golfpatroon vertonen, dat<br />
horizontaal is verwerkt.<br />
tot de nodige privacy voor de<br />
jongeren.<br />
Nog een bijzonder kenmerk, dat<br />
het gevolg is van een minutieuze<br />
kostencalculatie, is het gebruik van<br />
trekschakelaars in de woning. ‘De<br />
schakelaars werden op de vloerplaat<br />
gemonteerd, wat mij heel wat slijpwerk<br />
bespaarde’, licht de<br />
architect toe. ‘Het gebruik van trekkoorden<br />
aan de schakelaars, zorgt<br />
bovendien voor een ludiek accent’.<br />
Overigens werd het ganse elektriciteitsplan<br />
door de architect zelf<br />
bepaald en extreem vereenvoudigd,<br />
door gebruik te maken van<br />
een kringloopsysteem.<br />
6
De voorgevel is naar het zuiden gericht<br />
en wordt ingeleid door een uitspringend<br />
glazen deel, dat als sas fungeert tussen de<br />
buitenwereld en de daarachter gelegen<br />
leefruimte.<br />
Eigen huis versie 1.0 tot 3.0<br />
Architect Wim Van Beeck slaagde<br />
met glans in de zichzelf opgelegde<br />
uitdaging: in amper 6 weken<br />
was de ruwbouw voltooid.<br />
Tot op heden heeft het oorspronkelijke<br />
concept van de woning de<br />
tijd goed doorstaan. Heel bijzonder<br />
is dat het uitzicht van de<br />
eigen woning in de loop der jaren<br />
een aantal aanpassingen onderging,<br />
waardoor het ging lijken<br />
alsof de architect al driemaal een<br />
nieuwe woning heeft gebouwd.<br />
Bij de eerste fase werd de gevel<br />
helemaal niet afgewerkt, zodat de<br />
witte blokken zichtbaar bleven.<br />
Later volgde een ‘groene periode’,<br />
waarbij klimop werd voorgezet<br />
en het huis achter een groene<br />
schil verdween. In de actuele<br />
‘versie 3.0’ fase is de gevel<br />
bekleed met een metaalplaat.<br />
Het betreft een product van het<br />
Finse Ranila, met een sinusvormig<br />
golfpatroon als oppervlak en<br />
RAL 9006 kleur. Dergelijke platen<br />
worden normaal slechts voor<br />
industriële projecten toegepast.<br />
Architect Wim Van Beeck zag er<br />
een uitdaging in voor een nieuw<br />
experiment met bouwmaterialen.<br />
Zo werd het golfpatroon van de<br />
platen niet verticaal gebruikt<br />
zoals initieel bedoeld, maar wel<br />
horizontaal.<br />
Het oorspronkelijke dak uit<br />
Eternit-platen werd vervangen<br />
door vlakke metaalplaten, verzinkt<br />
en afgewerkt met polyesterlak,<br />
die met een staande naad<br />
aan elkaar zijn gezet.<br />
Het gedeelte boven de living, dat<br />
geniet van een rijkelijke bezonning,<br />
werd aangewend als afgesloten<br />
dakterras, met een oppervlakte<br />
van 24m 2 . Voor de afwerking<br />
koos de architect Bankirai,<br />
een materiaal dat ook nog mooi<br />
contrasteert met de plaatafwerking<br />
van de gevel.<br />
7
Het gebruik van Ytong stelt<br />
geen enkele beperking in stijl.<br />
Getuige hiervan deze<br />
‘romantische’ woning in<br />
Amerikaans/koloniale stijl.<br />
architectuur<br />
De woning bleef niet onopgemerkt<br />
en kreeg vrij snel navolging.<br />
Wim Van Beeck bouwde in<br />
zijn onmiddellijke omgeving nog<br />
een aantal woningen met Ytong<br />
en minder voor de hand liggende<br />
gevelafwerking.<br />
Gevoel voor karakters<br />
Na de eigen ervaring met zowel<br />
ontwerp als realisatie van een<br />
woning met Ytong-materialen,<br />
was er een band ontstaan, die<br />
uitnodigde om de mogelijkheden<br />
verder te ontdekken.<br />
‘De aard en de het karakter van het<br />
ontwerp bepalen in niet geringe<br />
mate de keuze voor Ytong’, verklaart<br />
de architect. ‘Toch moet de<br />
klant er ook zelf rijp voor zijn.<br />
Hem dwingen is uit den boze’,<br />
leert zijn ervaring. ‘Anderzijds hel<br />
ik proefondervindelijk vastgesteld<br />
dat eigenlijk heel veel stijlen een<br />
uitvoering met Ytong toelaten’,<br />
krijgen we te horen. Op de referentielijst<br />
van Wim Van Beeck<br />
staan een ‘romantische’ woning<br />
in Amerikaans/koloniale stijl,<br />
evenals een realisatie in<br />
Pastorijstijl met voorgemetselde<br />
gevelsteen.<br />
Een favoriet terrein voor het toepassen<br />
van Ytong is renovatie.<br />
De architect houdt van dergelijke<br />
opdrachten en heeft er ook een<br />
eigen visie voor ontwikkeld. ‘Bij<br />
een renovatieproject dient het verleden<br />
van het pand herkenbaar te<br />
blijven, om het aan te vullen en te<br />
actualiseren met nieuwbouw.<br />
Integratie van het bestaande oude<br />
deel in het nieuwe deel, is veelal de<br />
beste oplossing. Men mag zich echter<br />
niet laten verleiden om kost wat<br />
kost te willen bewaren. Panden die<br />
gewoon geen of te weinig waarde<br />
hebben om ze te renoveren, dienen<br />
gesloopt en vervangen te worden<br />
door nieuwbouw’, argumenteert<br />
onze gastheer. ‘Ze toch willen<br />
behouden kost veel energie en investering,<br />
terwijl het sop de kool niet<br />
waard is’.<br />
Voor Wim Van Beeck is bewaren<br />
van bestaande woningen geen<br />
dwingend gegeven. Hij is niet zo<br />
te vinden voor het bouwen van<br />
woningen met de bedoeling ze<br />
400 jaar te kunnen gebruiken.<br />
8
Wim Van<br />
Beeck<br />
De strakke buitenarchitectuur biedt een<br />
goede basis voor het uitwerken van de<br />
interieurinrichting in eenzelfde stijl.<br />
‘In de Verenigde Staten bouwt men<br />
gemiddeld voor een periode van<br />
amper 20 tot 30 jaar’, merkt hij op.<br />
‘Zelfs na die relatief korte tijd, blijft<br />
er vaak niet veel bruikbaars meer<br />
over voor de volgende generatie<br />
bewoners’, vult hij aan.<br />
Voorrang aan structuren<br />
Voor Wim Van Beeck zijn de<br />
indeling en de structuur van de<br />
woning primordiaal voor het ontwerp.<br />
Het uitzicht aan de buitenkant<br />
is daaraan ondergeschikt.<br />
‘Het is in essentie het kleedje rond<br />
de functies en relaties tussen vertrekken’,<br />
verduidelijkt hij zijn<br />
visie. Hij heeft een voorliefde<br />
voor compact bouwen, ontwerpen<br />
op mensenmaat. ‘Kinderen<br />
mogen niet worden opgeslokt door<br />
de woning waarin ze leven.<br />
Immense ruimten hebben vaak een<br />
beangstigend effect’, klinkt het<br />
overtuigend.<br />
De keuze van de materialen is<br />
een gevoelig punt voor Wim Van<br />
Beeck. ’Men moet de materialen<br />
gebruiken waarvoor ze gemaakt<br />
zijn en er niet teveel van verwachten’,<br />
stelt hij. ‘Als architect draag<br />
je een verantwoordelijkheid die verder<br />
gaat dan de creatie. Je slaat de<br />
brug tussen het ontwerp en de realisatie<br />
en mag daarom geen risico’s<br />
nemen door te experimenteren met<br />
materialen waarvan je onvoldoende<br />
kennis en/of ervaring hebt’. De<br />
architect verwijst in dat verband<br />
ook graag naar het verleden, toen<br />
een architect ook ‘bouwmeester’<br />
was. In deze uitvoerende functie<br />
verwierf de architect automatisch<br />
de praktische ervaring met de<br />
voorgeschreven materialen.<br />
Vandaag wordt een architect<br />
teveel gedwongen zich bezig te<br />
houden met juridische aspecten,<br />
waardoor de aandacht voor<br />
materiaalkennis enigszins op de<br />
achtergrond wordt gedrongen.<br />
Hij heeft evenmin een afkeer van<br />
zelfbouwers, integendeel. Wim<br />
Van Beeck helpt vaak mensen die<br />
het realiseren van hun woondroom<br />
zelf willen aanpakken.<br />
‘Doe-het-zelvers zijn heel erg<br />
gemotiveerd en gaan zorgzaam te<br />
werk’, weet hij. ‘Hun aanpak staat<br />
los van een noodzakelijk te behalen<br />
9
Bij dit renovatieproject<br />
werd het onmogelijke waar<br />
gemaakt: een natuurlijke<br />
lichtdoorstroming doorheen<br />
de ganse woning. Toch werd<br />
de band met het verleden<br />
niet doorbroken.<br />
rendement en daardoor nemen ze<br />
de tijd om alles zorgvuldig uit te<br />
voeren’. De architect verzorgt niet<br />
alleen het ontwerp en de administratieve<br />
afhandeling, maar staat<br />
ook bij met praktisch advies en<br />
verzekert de werfopvolging.<br />
Architect Wim Van Beeck heeft<br />
80% van zijn activiteiten in de<br />
particuliere woningbouw en de<br />
eengezinswoningen in het bijzonder.<br />
Daarnaast komen er<br />
steeds meer opdrachten voor<br />
openbare gebouwen. Zo werkt<br />
hij aan de uitbreiding van een<br />
school, een gefaseerd project,<br />
waarbij losse units worden<br />
toegevoegd en een sporthal<br />
geïntegreerd wordt. Er komen<br />
aparte vleugels voor kleuterschool<br />
en basisonderwijs, elk op<br />
maat van de kinderen getekend.<br />
Zonder stijldwang<br />
‘Hoewel een bepaald ontwerp vrijwel<br />
automatisch naar het gebruik van<br />
Ytong als bouwmateriaal leidt, is het<br />
toepassen van Ytong helemaal niet<br />
dwingend voor de stijl’, ontdekte<br />
architect Wim Van Beeck. Zo is<br />
het ‘verplicht’ gebruik van pleisterwerk<br />
voor de gevelafwerking<br />
voor hem volstrekt uit den boze.<br />
Een typisch bewijs van de<br />
ongedwongen omgang met<br />
stijlen, is een woning in<br />
‘Amerikaanse’ stijl. Heel<br />
typerend zijn de oversteken ter<br />
hoogte van de verdieping, die<br />
gedragen worden door houten<br />
kolommen. De ruwbouw werd in<br />
Ytong-blokken uitgevoerd en<br />
afgewerkt met ‘sidings’ van<br />
Eternit.<br />
De uitdaging van het<br />
onmogelijke<br />
De opdracht voor het renoveren<br />
van een woning daterend uit<br />
1929, hem goed bekend daar ze<br />
had toebehoord aan zijn<br />
10
Wim Van<br />
Beeck<br />
grootmoeder, betekende een<br />
grote uitdaging.<br />
‘De woning was destijds verkeerd<br />
georiënteerd – de tuin ligt aan de<br />
noordkant – en daardoor “gedoemd”<br />
om van veel natuurlijke lichtinval<br />
verstoken te blijven’, wist de architect<br />
maar al te goed. De oorspronkelijke<br />
achterbouw werd gesloopt,<br />
terwijl het hoofdgebouw bewaard<br />
bleef, als band met het verleden.<br />
Om de lichtdoorstroming mogelijk<br />
te maken, werd de 3-delige<br />
deur tussen de eerste twee<br />
kamers verwijderd. Boven de<br />
derde kamer werd een vide uitgewerkt<br />
voor een versterkte lichtinval.<br />
Tenslotte werd achteraan een<br />
nieuwbouw opgetrokken uit<br />
Ytong-blokken. De woning is nu<br />
17m diep – de maximum toegelaten<br />
bouwdiepte – en heeft niet<br />
langer een tekort aan daglicht.<br />
Als verwijzing naar het verleden<br />
werd de oude kerselaar in de tuin<br />
geaccentueerd met een voetlicht.<br />
Dit project illustreert duidelijk de<br />
visie van Wim Van Beeck op<br />
renovatie: respectvol bewaren wat<br />
waardevol is uit het verleden en<br />
consequent aanvullen met nieuwbouw<br />
voor een optimale balans<br />
tussen kosten en baten.<br />
Voor de architect vormt nieuwbouw<br />
een uitstekend complement op het<br />
gerenoveerde verleden.<br />
Wim Van Beeck<br />
Septakkers 119<br />
3920 Lommel<br />
T:011/54 28 53<br />
F: 011/54 28 53<br />
architectuur<br />
11
tekst: Christophe Mercier<br />
fotografie: Jean-Luc Laloux en<br />
Jean-François Piersotte<br />
Het verleden respecteren,<br />
meegaan met de tijd en half<br />
werk vermijden. Zo luidt het<br />
motto van dit Naamse bureau,<br />
dat onlangs twee projecten<br />
realiseerde in samenwerking<br />
Francis<br />
met RC System.<br />
Haulot<br />
architect<br />
Kwaliteit is geen toeval<br />
texte:<br />
Eduard Coddé<br />
photographie:<br />
Dries Van Den Brande<br />
13
Detail van een trapleuning. Het<br />
bureau van architect Haulot<br />
houdt eraan haar architectuur<br />
te verzorgen tot en met het<br />
kleinste detail.<br />
FrancisHaulot<br />
architectuUR<br />
Vooraleer hij de eerste schetsen<br />
op papier zet, observeert en<br />
analyseert Francis Haulot grondig<br />
alle facetten van een project.<br />
Daarmee is hij eerder een<br />
uitzondering in een sector waar<br />
alles draait om winst. Geduldig<br />
ontleedt hij het programma, de<br />
stedenbouwkundige en<br />
architecturale context, de<br />
technieken en materialen die zich<br />
lenen voor het project. Vervolgens<br />
gaat hij op zoek naar het juiste<br />
antwoord, naar de beste<br />
oplossing, waarbij hij een<br />
hedendaagse objectarchitectuur<br />
als te gemakkelijk afdoet, zonder<br />
echter te vervallen in goedkope<br />
imitaties van het verleden. ‘Wij<br />
werken veel in stedelijk gebied’, legt<br />
de architect uit. ‘Wij willen<br />
rekening houden met de context.<br />
Kwaliteitsarchitectuur moet<br />
evolueren, haar kracht en wortels<br />
vinden in de bestaande omgeving.<br />
Door een grondige analyse te maken<br />
van de context willen wij een<br />
hedendaags antwoord formuleren.<br />
Dat is een boeiende uitdaging.’<br />
De uitbreiding van het Naamse<br />
stadhuis, in samenwerking met<br />
J.P.Ledoux, illustreert deze<br />
filosofie uitstekend. De nieuwe<br />
structuur moest een rechtlijnig,<br />
recent gebouw verbinden met een<br />
rijkelijk bewerkte gevel uit de 19 e<br />
eeuw. ‘Ons bureau legde zich toe op<br />
de studie van de gevel aan de<br />
straatkant. Deze gevel moest<br />
ongetwijfeld de nieuwe ingang van<br />
het stadhuis worden. Voorts wilden<br />
we een harmonieuze, eigentijdse<br />
schakel creëren als natuurlijke,<br />
naadloze overgang tussen twee sterk<br />
verschillende architectuurstijlen. We<br />
wilden een “vloeiende verbinding”<br />
maken door in de nieuwe gevel de<br />
meest significante elementen van de<br />
aanpalende architectuur te<br />
integreren en te herinterpreteren.<br />
Aan de recente constructie<br />
ontleenden we het systematische<br />
ritme van de stenen kolommen. Hoe<br />
dichter we bij het oude gebouw<br />
komen, hoe luchtiger de stijl wordt<br />
om ruimte te maken voor glasramen<br />
en balkons met metalen spijlen die<br />
de balkons en vensters van vroeger<br />
oproepen.’ De architect koos voor<br />
steen en metaal omdat deze<br />
materialen zich makkelijk laten<br />
integreren in het verleden, maar<br />
tegelijkertijd uitstekend bij onze<br />
tijdsperiode passen. Voor de<br />
regionale OMOB-zetel die de<br />
benedenverdieping van het<br />
gebouw inneemt, konden de<br />
architecten hun ideeën vrijuit<br />
vorm geven: van het meubilair tot<br />
de keuze van de afwerking. Een<br />
totaalproject, van stedenbouw tot<br />
het kleinste detail, dat in 1997 de<br />
prijs ‘La Pierre Naturelle dans<br />
l‘Architecture’ in de wacht<br />
sleepte.<br />
14
15<br />
Gebouw ‘Bibot’ te Namen -<br />
zetel van de provinciale<br />
stedenbouwkundige administratie.
FrancisHaulot<br />
architectuur<br />
Kantoorgebouw ‘rue Dewez’<br />
en ‘rue Namèche’, te Namen.<br />
Twee vergelijkbare<br />
aangezichten voor één en<br />
hetzelfde gebouw dat<br />
toegankelijk is vanuit 2 straten.<br />
RC SYSTEM voor slanke en<br />
elegante raampartijen<br />
Architecture et Urbanisme heeft<br />
voor twee recente projecten een<br />
beroep gedaan op RC SYSTEM.<br />
Het bureau mocht de nieuwe<br />
studio’s voor Canal C en een<br />
kantoorcomplex in Namen<br />
tekenen. ‘Wij appreciëren het<br />
product, de slanke aanzichtbreedte<br />
van de profielen’, legt Francis<br />
Haulot uit. ‘De raamopeningen<br />
zijn luchtig en elegant dankzij de<br />
profielsystemen van RC SYSTEM.<br />
We zijn zeer tevreden over het<br />
gamma, het beantwoordt aan de<br />
verwachtingen en is goed ontworpen.<br />
De technische follow-up is uitstekend<br />
en het Project Team bekwaam,<br />
vanaf het ontwerp tot op de werf.’<br />
Inzake afwerking kozen de<br />
ontwerpers van deze werven voor<br />
gemoffeld antraciet. Een<br />
geslaagde en esthetisch<br />
verantwoorde kleurenkeuze<br />
omdat de donkere kleur van het<br />
raamwerk vervaagt in het glas en<br />
de gevulde ruimtes en vides goed<br />
doet uitkomen. Een lichte tint zou<br />
het raamwerk te veel<br />
benadrukken omdat ze zou<br />
contrasteren met de donkere<br />
opening. Daardoor zou het<br />
luchtige effect dat men met de<br />
gevelelementen wil bereiken,<br />
verloren gaan.<br />
Het kantoorcomplex in de rue<br />
Dewez en de rue Namèche<br />
(waarvan het buitenschrijnwerk<br />
gerealiseerd werd door de firma<br />
Dinjart uit Meux) bestaat uit twee<br />
gebouwen die tot hetzelfde blok<br />
behoren, maar in andere straten<br />
liggen. Ze zijn met elkaar<br />
verbonden door twee<br />
ondergrondse verdiepingen en<br />
een patio-tuin. ‘Wij kozen bewust<br />
voor gebouwen die dezelfde stijl<br />
uitademen’, begint de architect,<br />
‘zodat men kan zien dat ze tot<br />
eenzelfde geheel behoren. De<br />
ingangen zijn bijna identiek.<br />
Volgens de stedenbouwkundige<br />
voorschriften moesten we de percelen<br />
17
FrancisHaulot<br />
architectuur<br />
gescheiden houden. Dankzij het<br />
niveauverschil van de straat konden<br />
we aan deze eis voldoen en toch de<br />
eenheid van het geheel benadrukken.<br />
Om het complex mooi te integreren<br />
sluiten de ramen aan bij de ramen<br />
van de bestaande huizen. Maar<br />
naarmate men zich verder van het<br />
gebouw verwijderd, verzwakt de<br />
nabootsing en wordt plaats gemaakt<br />
voor hedendaagse ramen.’ Deze<br />
aanpak past perfect in de<br />
architecturale visie van Francis<br />
Haulot en zijn medewerkers.<br />
Televisiearchitectuur<br />
Een droomopdracht kunnen we<br />
wel zeggen: televisiestudio’s<br />
bouwen voor de communautaire<br />
zender Canal C in Namen.<br />
Omdat het terrein minder<br />
stedelijk gelegen is, heeft de<br />
architect een grotere uitdrukkingsvrijheid.<br />
Het gebouw is<br />
bestemd voor twee uiteenlopende<br />
functies en biedt onderdak aan<br />
drie televisiestudio’s, per definitie<br />
gesloten ruimtes waar geen<br />
daglicht of omgevingsgeluid kan<br />
doordringen, en aan een<br />
administratief gedeelte dat veel<br />
opener is. Dit omvangrijke project<br />
beslaat zo’n 2500 vierkante<br />
meter. De hoofdstudio heeft een<br />
volume van 15 op 15 meter bij een<br />
hoogte van 10 meter. Op vlak van<br />
akoestiek worden hoge eisen<br />
gesteld. Daarom beslist het<br />
bureau samen te werken met<br />
onderzoekers van de Faculteit in<br />
Bergen. De bijzondere ruimtes en<br />
delicate technieken moeten<br />
immers met de nodige<br />
omzichtigheid aangepakt worden.<br />
18
De studio’s van Canal C te Namen.<br />
De blauwe muur, grenzend aan de<br />
ingang, fungeert als signaal en<br />
ondersteunt terzelfdertijd het<br />
balkon uit gegalvaniseerd staal.<br />
De studio’s van Canal C te Namen.<br />
Een gebouw dat er niet voor<br />
terugschrikt haar moderniteit<br />
openlijk te tonen.<br />
architectuur<br />
Het gebouw is opgevat als één<br />
compact volume. De verticale<br />
verbinding doet dienst als schakel<br />
tussen de administratieve en de<br />
televisiefunctie. Aan de ingang<br />
krijgen bezoekers een markant<br />
signaal in de vorm van het blauwe<br />
muurvak dat hen naar de<br />
ontvangstbalie in bepleisterd<br />
metselwerk leidt, waarboven zich<br />
een HEA schraagbalk en een<br />
gezandstraald glastablet bevinden.<br />
Het geheel werd in neutrale tinten<br />
gehouden: een donkergrijze vloer,<br />
zichtbaar wit metselwerk, een<br />
gladde, zichtbare, geverfde<br />
vloerplaat. Achter het onthaal<br />
contrasteert een rood volume met<br />
de rustige tinten van de ruimte.<br />
Hier bevindt zich ook de lift.<br />
Ingewikkelde signalisatie is<br />
overbodig: de architectuur drukt<br />
glashelder uit welke functie de<br />
volumes hebben. De gevels zijn<br />
bepleisterd, terwijl de ‘doos’ met<br />
metalen bekleding de technische<br />
ruimtes en decoropslagplaatsen<br />
huisvest. Voor het aluminium<br />
buitenschrijnwerk, geplaatst door<br />
de firma Vermeire uit Achet, werd<br />
gekozen voor een thermisch<br />
onderbroken tweekamersysteem.<br />
De keuze voor aluminium<br />
schrijnwerk van RC SYSTEM lag<br />
voor de hand: doordachte<br />
conceptie, onderhoudsvriendelijk,<br />
duurzaam en robuust!<br />
Kortom, een geslaagd project dat<br />
uitstekend afgestemd is op zijn<br />
hedendaagse functie, zonder te<br />
ontaarden in nutteloos<br />
formalisme.<br />
19
architectuur<br />
Axonometrisch<br />
perspectief van het B.E.P.<br />
gebouw: renovatie- en<br />
nieuwbouwproject te<br />
Namen dat weldra van<br />
start gaat.<br />
Timmeren aan<br />
architectuurwedstrijden<br />
Het bureau neemt regelmatig<br />
deel aan architectuurwedstrijden<br />
die in Francis Haulots ogen<br />
belangrijk zijn, ook al leiden ze<br />
soms tot teleurstellingen. In<br />
samenwerking met de<br />
gerenommeerde Zwitserse<br />
architect Mario Botta en het<br />
Atelier de l’Arbre d’Or werd<br />
Architecture et Urbanisme in 1995<br />
uitgeroepen tot laureaat voor de<br />
constructie van het Waals<br />
parlement op de Grognon-site in<br />
Namen. Echter, onder druk van<br />
de publieke opinie ziet men<br />
enkele maanden later af van het<br />
project, jammerlijk te wijten aan<br />
een gebrek aan ambitie bij de<br />
politieke klasse. In Parijs, Londen<br />
of zelfs Vlaanderen zou een<br />
dergelijk scenario gewoon<br />
ondenkbaar zijn. Wallonië kan<br />
niet met trots terugblikken op<br />
deze gemiste kans. De oplossing<br />
die vervolgens uit de bus komt –<br />
het onderbrengen van het<br />
parlement in het oude Saint-<br />
Gilles-gasthuis – versterkt het<br />
beeld van een gewest dat alleen<br />
oog heeft voor zijn verleden en<br />
niet voor de toekomst.<br />
Over de algemene problematiek<br />
rond wedstrijden zegt Francis<br />
Haulot: ‘De wetgever streeft met<br />
deze wedstrijden de lovenswaardige<br />
doelstelling na om de kwaliteit van<br />
de architectuur op te drijven door<br />
ideeën te vergelijken en uit te wisselen.<br />
Helaas moeten we vaststellen<br />
dat deze doelstelling zelden bereikt<br />
wordt. Architecten worden vaak het<br />
slachtoffer van wedstrijden die slecht<br />
georganiseerd zijn. Of, de investeringen<br />
die bij de deelname komen<br />
kijken, zijn aanzienlijk. Voor de<br />
toekomst van ons beroep, evenals<br />
voor de culturele toekomst van de<br />
architectuur is het dan ook van<br />
wezenlijk belang dat de organisatie<br />
niet mank loopt, dat er duidelijke<br />
toekenningscriteria gehanteerd<br />
worden, dat men een beroep doet op<br />
een bekwame en zo objectief mogelijke<br />
jury, dat de deelnemers een<br />
billijke beloning krijgen en ten slotte<br />
dat de organisatoren het bekroonde<br />
project ten uitvoer brengen.’<br />
20
FrancisHaulot<br />
21
Een molen uit de<br />
17e en 18e eeuw die<br />
onlangs werd<br />
gerenoveerd tot<br />
woonhuis voor de<br />
architect en zijn<br />
gezin.<br />
architectuur<br />
FrancisHaulot<br />
Een molen om bij weg te dromen<br />
De architect toont ons nog enkele<br />
foto’s van opvallende realisaties<br />
van het bureau.<br />
De zetel van de Waalse regering<br />
in 1989-90 en de kantoren van de<br />
Waalse Executieve. Een mooie<br />
renovatie van een herenhuis<br />
tegenover de Grognon, langs de<br />
Maas. De uitbreiding van het<br />
museum Félicien Rops in 2000-<br />
2001 die zich mooi laat inpassen<br />
in het straatbeeld, ook al heeft ze<br />
onmiskenbaar een eigentijdse<br />
uitstraling. ‘Het museum ligt in het<br />
oude hart van Namen, in een straat<br />
die oorspronkelijk alleen een woonfunctie<br />
had. Wij wilden de culturele<br />
functie van het museum onderstrepen<br />
door ondubbelzinnige architectuur.<br />
Omdat het museum maar<br />
weinig natuurlijk licht nodig had,<br />
kozen we voor een zachte, zijdelingse<br />
verlichting door twee gleuven<br />
die langs een gekromde muur lopen.’<br />
En dan, te midden van de talrijke<br />
grote projecten zoals in 1999 de<br />
restauratie van het geklasseerde<br />
Bibot-gebouw om er de thuishaven<br />
van de provinciale<br />
stedenbouwkundige administratie<br />
van te maken, eindelijk toch een<br />
woonhuis…<br />
Op de foto’s zien we een molen<br />
uit de 17 e en 18 e eeuw die onlangs<br />
werd gerenoveerd tot woonhuis<br />
voor de architect en zijn gezin.<br />
‘Omdat het gebouw een nieuwe<br />
functie kreeg, moesten er meer<br />
ramen gemaakt worden om licht<br />
binnen te laten stromen. Ik wilde<br />
het oorspronkelijke gebouw echter<br />
geen geweld aandoen en de schaarse<br />
getuigenissen uit het verleden tot<br />
hun recht laten komen. Aan het<br />
plafond van de benedenverdieping<br />
Architecture et Urbanisme<br />
Francis Haulot BVBA<br />
Luiksesteenweg 564<br />
5100 JAMBES<br />
Tel.: 081/30 90 70<br />
Fax: 081/30 86 04<br />
arch-urb.f.haulot@online.be<br />
waren drie molenstenen bevestigd<br />
samen met de as van het schoepenrad.<br />
Vaak vraagt men me waarom<br />
ik een halfcirkelvormig raam achter<br />
deze overblijfselen plaatste. Met dit<br />
visuele effect wil ik het grote rad<br />
suggereren dat vroeger boven het<br />
water gedraaid moet hebben. Je<br />
hoeft je ogen maar een beetje te<br />
sluiten, en het lijkt of je het ziet<br />
rondwentelen…’<br />
Hoewel geen enkel architecturaal<br />
element lukraak gekozen is, heeft<br />
de creatie een dromerige en<br />
poëtische uitstraling. Ze verraadt<br />
de verborgen passie die Francis<br />
Haulot voor zijn vak en de<br />
architectuur in het algemeen<br />
koestert. ‘Zonder passie en zonder<br />
dromen zou mijn vak zijn menselijk<br />
karakter verliezen en zouden<br />
architecten niet opgewassen zijn<br />
22
tegen de hoge eisen en de groeiende<br />
verantwoordelijkheden die<br />
architectuur met zich meebrengt.<br />
Maar wanneer een project wordt<br />
afgerond, hoe moeilijk het ook<br />
geweest is, voelt het altijd alsof je<br />
afscheid moet nemen van iets<br />
dierbaars. Dan is het tijd om het<br />
potlood weer op te pakken en je in<br />
een nieuw architectuuravontuur te<br />
storten, meestal bijzonder boeiend<br />
en vol nieuwe ontmoetingen.’<br />
En dat doet Francis Haulot met<br />
het uitbreidingsproject voor het<br />
Economisch Bureau van de<br />
provincie Namen en het<br />
tentoonstellingscomplex, een<br />
project dat Architecture et<br />
Urbanisme momenteel bestudeert<br />
in samenwerking met bureau<br />
SOMVILLE – PRESCIUTTI, naar<br />
aanleiding van de Europese<br />
wedstrijd die ze wonnen in 2000.<br />
De molen ‹Haulot›,<br />
zicht vanuit de<br />
woonkamer. Een<br />
werk van Félix Roulin<br />
sluit perfect aan bij de<br />
inrichting van het<br />
interieur.<br />
23
architect<br />
25
Het streven naar eenvoud in<br />
de buitenarchitectuur legt de<br />
basis voor een interieurinrichting<br />
die rust en harmonie<br />
uitstraalt.<br />
KrisDevolder<br />
architectuur<br />
Kiezen voor zelfstandigheid<br />
Architect Kris Devolder studeerde<br />
af aan Sint-Lucas, waar hij naast<br />
architectuur ook nog een opleiding<br />
stedenbouw doorliep. Na<br />
zijn studietijd volgde hij stages te<br />
Brussel en te Brugge, terwijl hij<br />
parallel ook al heel snel zijn eigen<br />
projectjes wist op te starten. Zo<br />
kwam hij 11 jaar geleden op een<br />
keerpunt, waarbij gekozen werd<br />
voor een verdere carrière als zelfstandig<br />
architect.<br />
Hij toont een breed geïnteresseerde<br />
aanpak in zijn projecten’.<br />
Inmiddels heeft Kris Devolder<br />
een goede samenwerking ontwikkeld<br />
met collega Luc Dedeyne,<br />
eveneens uit Torhout, die zich<br />
vooral heeft toegespitst op de<br />
techniciteit van de architectuur;<br />
met bovendien diepgaande studies<br />
aangaande energie, verwarming,<br />
ventilatie, isolatie,…<br />
Gevarieerde portfolio<br />
In de voorbije 11 jaren heeft onze<br />
gastheer aan een opvallend breed<br />
gevarieerde waaier projecten<br />
gewerkt. ‘Elke klant is voor mij<br />
belangrijk, ongeacht of hij met een<br />
kleine opdracht en dito budget komt,<br />
dan wel met grootschalige projecten’,<br />
klinkt het.<br />
Bij de particuliere woningbouw<br />
ontdekken we zowel eengezinswoningen,<br />
villa's als appartementsgebouwen.<br />
Kleinere en grotere<br />
industriële projecten worden<br />
evenmin geschuwd. Zo wordt<br />
thans gewerkt aan de beschutte<br />
werkplaats ‘Tordale’ te<br />
Lichtervelde. Het betrof het centraliseren<br />
van verspreid gelegen<br />
werkplaatsen naar één enkele site.<br />
Het project werd een mix van<br />
conversie van een bestaand<br />
26
Voor zichzelf renoveerde de architect een bestaande woning, die aan de achterzijde een zuidgerichte halfronde uitbouw kreeg aangezet,<br />
waardoor veel licht naar binnen wordt gehaald. Ideaal voor het ontwerpatelier!<br />
fabriekspand, renovatie en uitbreiding<br />
met nieuwbouw met een<br />
oppervlakte van 6000 m 2 .<br />
Heel uitzonderlijk is de betrokkenheid<br />
van de architect bij de<br />
(her)aanleg van kampeerterreinen.<br />
Het gaat dan over integratie<br />
in het omgevingsplan en het optimaliseren<br />
van de functionaliteit<br />
aan de normen van vandaag en<br />
morgen.<br />
Niet alleen de variatie in schaalgrootte<br />
en aard van de projecten<br />
zijn opvallend, de belangstelling<br />
voor restauratie is dat niet minder.<br />
Eén voorbeeld: het pand ‘De<br />
Bisthoven’ in de Nieuwstraat te<br />
Brugge, dat in opdracht van<br />
Familiehulp Brugge door Kris<br />
Devolder samen met de architecten<br />
Philip Cardinael en Luc<br />
Dedeyne werd getransformeerd<br />
tot kantoorruimte. Het pand werd<br />
grondig gerestaureerd met bijzondere<br />
aandacht voor het historisch<br />
interieur. Naast bewaring en restauratie<br />
van het waardevolle<br />
kunstpatrimonium, moesten<br />
moderne technieken worden<br />
ingebracht voor de nieuwe<br />
bestemming van het gebouw. In<br />
functie van toegankelijkheid van<br />
het gebouw voor gehandicapten<br />
werd een lift ingeplant en dienden<br />
de brandveiligheidsvoorschriften<br />
te worden toegepast<br />
zonder afbreuk te doen aan de<br />
historische waarde en karakter<br />
van het pand. ‘Restauratie is een<br />
bijzonder boeiende aangelegenheid<br />
en krijgt steeds meer belang binnen<br />
onze activiteiten’, verklaart de<br />
architect. Het is ook duidelijk verschillend<br />
van ‘renovatie’. Kris<br />
Devolder doet beiden. ‘Bij renovatie<br />
wordt eveneens tewerk gegaan<br />
met diep respect voor de authenticiteit<br />
uit het verleden, maar dat<br />
behoud is niet altijd dwingend’,<br />
licht hij het verschil toe.<br />
Analytische vormgeving<br />
Architect Kris Devolder houdt van<br />
eenvoud in architectuur en heeft<br />
een diepe bewondering voor de<br />
bouwkunst uit het verleden.<br />
‘Historische gebouwen zijn meestal<br />
zeer goed geordend en sterk symmetrisch<br />
opgebouwd, wat op zich een<br />
vorm van eenvoud en duidelijkheid<br />
insluit’, merkt hij op. ‘Wij, jonge<br />
architecten kunnen daar heel veel<br />
uit leren!’.<br />
Zelf tracht hij zijn ontwerpen ook<br />
altijd te herleiden tot eenvoud.<br />
Waarschijnlijk was het ook zijn<br />
specialisatie stedenbouw, die bij<br />
27
Aan de straatzijde zorgen twee,<br />
parallel achter elkaar geplaatste lange<br />
muren voor de gewenste privacy.<br />
architectuur<br />
KrisDevolder<br />
Kris Devolder de liefde voor geometrische<br />
vlakken liet ontkiemen.<br />
Vierkanten, rechthoeken, cirkels<br />
en driehoeken vormen de bouwstenen<br />
die hij in zijn architectuur<br />
assembleert tot een geheel dat<br />
veel meer is dan de samenstellende<br />
delen.<br />
Dit streven naar eenvoud in zijn<br />
architectuur laat zich goed combineren<br />
met Ytong als bouwmateriaal.<br />
Bovendien heeft hij een uitgesproken<br />
voorliefde voor hout en<br />
pleister. ‘De Belg – en de<br />
Vlamingen in deze streek in het bijzonder<br />
– zijn met de spreekwoordelijke<br />
baksteen in de maag geboren’,<br />
weet hij al te goed. Voor de architect<br />
zijn de weerhouden vormgeving<br />
en een eventuele voorkeur<br />
voor pleisterafwerking bij de<br />
klant, vaak doorslaggevend voor<br />
het kiezen voor cellenbeton van<br />
Ytong.<br />
Voor de presentatie van zijn ontwerpen<br />
aan de klant, zweert Kris<br />
Devolder bij maquettebouw; zijn<br />
collega is dan weer gewonnen<br />
voor driedimensionale computersimulaties.<br />
‘Vooral de kleinere studiemaquettes<br />
betekenen een zeer<br />
waardevolle hulp’, voegt hij nog<br />
toe. Eventuele fouten in de architectuur<br />
komen direct tot uiting na<br />
het bouwen van een maquette.<br />
Klanten koesteren een maquette<br />
ook heel lang nadat hun woning<br />
voltooid is.<br />
‘Ontwerpen is een driedimensionaal<br />
denk- en werkproces. Het uitwerken<br />
van een ontwerp naar een bouwplan<br />
is echter een zuiver tweedimensionaal<br />
gegeven. De tekentafel wordt<br />
alleen nog gebruikt om te schetsen of<br />
maquettes te maken en werd voor<br />
nauwkeurig tekenwerk verdrongen<br />
door de computer’, verklaart de<br />
architect. ‘Eigenlijk is het vooral een<br />
kwestie van het beoogde doel, dat<br />
bepaalt welke middelen best worden<br />
ingezet. Bij specifieke wedstrijden en<br />
28
De liefde voor geometrische<br />
vlakken resulteert zowel aan<br />
binnen als buitenzijde in<br />
geslaagde optische effecten.<br />
projecten worden steeds meer driedimensionale<br />
computervoorstellingen<br />
gevraagd, doch dit is een arbeidsintensieve<br />
aangelegenheid die voor de<br />
meeste projecten vaak economisch<br />
niet verantwoord is’, vernemen we<br />
nog.<br />
Wonen & werken versmolten<br />
Architect Kris Devolder en zijn<br />
echtgenote advocaat Hilde Crevits<br />
werden voor hun woning en kantoor<br />
aangetrokken door de centrale<br />
ligging, de fraaie gevel (daterend<br />
van tussen de twee wereldoorlogen)<br />
en de daarachter gelegen<br />
tuin van het bestaande pand<br />
in de Kortemarkstraat 30 te<br />
Torhout. Veel verdere kwaliteiten<br />
bezat het gebouw niet echt… De<br />
grond was slecht en het geheel<br />
bevond zich in een vrij bouwvallige<br />
staat. Het was in de loop der<br />
jaren geteisterd door de zo typische<br />
Vlaamse ‘expansiedrang’,<br />
gekenmerkt onder de vorm van<br />
diverse minderwaardige bijgebouwen.<br />
Maar als architect zag Kris<br />
Devolder daar doorheen en in<br />
zijn hoofd rijpte het beeld van een<br />
nieuwe toekomst voor dit pand<br />
met karaktervolle façade.<br />
Aanpalend was er ook nog een –<br />
zij het smalle – bouwplek<br />
beschikbaar, die toeliet de<br />
gewenste bijkomende woon- en<br />
werkruimte te scheppen.<br />
De oorspronkelijke voorgevel is<br />
wel een halve meter dik!<br />
De vroegere waterdoorlatende<br />
buitenmuren aan de zijgevel en<br />
achteraan werden na de werken<br />
binnenmuren. Men realiseerde<br />
aan de achterzijde een zuidgerichte<br />
halfronde uitbouw met grote<br />
dakoversteken, die heel veel licht<br />
naar binnen haalt en een aangename<br />
plek werd geboren voor het<br />
ontwerpatelier. Boven de halfronde<br />
uitbouw ontstond een terras<br />
voor het privé-gedeelte.<br />
29
30<br />
Een indrukwekkende cirkelvormige<br />
waterpartij vervult<br />
de rol van draaiplateau tussen<br />
de woning, het tuinhuis en de<br />
tuin. Het tuinhuis met<br />
driehoekige doorsnede, werd<br />
ontworpen als kantoor en<br />
tentoonstellingsruimte.
In functie tot het terreinverloop,<br />
werden twee driehoeken in elkaar<br />
verweven: één horizontaal in het<br />
grondvlak en één verticaal in de<br />
doorsnede van het hoofdgebouw.<br />
KrisDevolder<br />
Gezien de slechte toestand van de<br />
grond, werd uitgekeken naar licht<br />
bouwmateriaal. In combinatie<br />
met het verlangen naar goede isolatie-eigenschappen<br />
vormden<br />
metaal, hout en Ytong de beste<br />
keuze.<br />
De achterzijde en de voorgevel<br />
van het nieuw aangebouwde<br />
gedeelte – hierin is ook een garage<br />
opgenomen – werd met cederhout<br />
bekleed, dat een natuurlijk<br />
vergrijzingproces ondergaat.<br />
Lange muur<br />
Het verlanglijstje van de bouwheer<br />
vermeldde veel ruimte,<br />
afscherming van de straatzijde en<br />
de integratie van een werkruimte<br />
voor informaticus voor informaticus<br />
Niko Vervenne en zijn<br />
echtgenote Diane Embo. Het was<br />
de bedoeling zelf zoveel mogelijk<br />
werken uit te voeren. Voor de<br />
afwerking was het gebruik van<br />
bepleistering een<br />
uitgemaakte zaak.<br />
Vanuit dat lijstje volgde haast<br />
automatisch de keuze van Ytongblokken<br />
voor de realisatie van de<br />
woning. De architect bepaalde<br />
een eenvoudige, horizontaal<br />
gelijnde vormgeving met heel veel<br />
woonruimte. Teruggebracht naar<br />
de favoriete geometrische vormen,<br />
gaat het om drie rechthoeken,<br />
waarvan twee verticaal zijn<br />
geplaatst. Door het optrekken van<br />
twee achter elkaar liggende<br />
muren, die uit de gevel ontspringen,<br />
wordt de complete afscherming<br />
aan straatzijde als niet<br />
brutaal ervaren.<br />
Het dak in pagodevorm en opgebouwd<br />
uit tegelpannen, lijkt<br />
boven de woning te zweven als<br />
gevolg van de t.o.v. het basisvolume<br />
inspringende verdieping.<br />
Opwaardering<br />
Voor Architect een bestaande Kris Devolder laagbouwwoning<br />
kreeg de architect de<br />
Kortemarkstraat 30<br />
8820 Torhout<br />
opdracht T: 050 21 75 een 27 tuinhuis te verbouwen<br />
F: 050/22.10.12 tot tentoonstellings- en ont-<br />
architectuur<br />
31
vangstruimte en meteen ook het<br />
tuinplan te herzien.<br />
Onze gastheer tekende een<br />
indrukwekkende cirkelvormige<br />
waterpartij uit, die als een draaiplateau<br />
fungeert tussen woning,<br />
het tuinhuis en de tuin. Om het<br />
geheel nog meer uitstraling te<br />
geven, werd een glazen as ingezet<br />
in de cirkelvorm – parallel verlopend<br />
aan de woning – die een<br />
boven het watervlak zwevend pad<br />
en vijverterras laat ontstaan.<br />
's Avonds accentueert de vloerverlichting<br />
van het terras nog meer<br />
de bijzondere uitstraling. Haaks<br />
hierop zijn vanuit het terras achter<br />
de woning stapstenen uitgezet<br />
in het watervlak. Het watervlak<br />
wordt afgeboord door een optisch<br />
verruimende kiezelrand.<br />
Het tuinhuis zelf kreeg een driehoeksvorm<br />
als doorsnede. De<br />
bouw met veel glas en staalconstructie-elementen<br />
resulteert in<br />
een luchtige indruk. De bouwheer<br />
Geert Denoo-Vandenbroucke,<br />
gespecialiseerd aannemer voor<br />
binnenhuisinrichting, heeft het<br />
interieur volledig zelf uitgevoerd.<br />
Geknoopte driehoeken<br />
Zo zou men de analyse van dit laatste<br />
project voor anesthesist Dr.<br />
Stefaan Gouwy en Mevr. Lieve<br />
Verfaillie kunnen<br />
omschrijven. Kris Devolder vertrok<br />
vanuit twee driehoeken: één in het<br />
grondvlak en één in de doorsnede<br />
van het hoofdgedeelte. Het verloop<br />
van het bouwperceel, dat schuin<br />
van de straat wegloopt, geeft de aanzet<br />
tot deze benadering. Boeiend is<br />
verder het vormenspel van de<br />
ramen in de zijgevel: rechthoeken<br />
voor gelijkvloers en eerste verdieping,<br />
vierkanten voor de tweede verdieping<br />
en een cirkel als kroon.<br />
‘Er was een grote eensgezindheid tussen<br />
klant en architect’, blikt Kris<br />
Devolder terug op dit project. De<br />
keuze voor Ytong-blokken werd<br />
mede bepaald door de ondergrond<br />
van het terrein en de zware belasting<br />
door het grote gebouw. Voor<br />
de nog niet voltooide afwerking<br />
worden geel en grijs pleisterwerk<br />
tegenover elkaar gezet: de kleur<br />
van de zon voor de verticale driehoek<br />
en de kleur van blauwe steen<br />
voor de horizontale.<br />
‘De keuken heeft een driehoekig<br />
grondplan en ik zou het fantastisch<br />
vinden als de eigenaars zich lieten<br />
verleiden tot het plaatsen van een<br />
driehoekige tafel!’, geeft de gastheer<br />
ons mee als afscheid.<br />
32
Hij is tegelijk ontwerper van<br />
gezinswoningen en hoofd<br />
projecten in een groot bureau.<br />
Deze architect is verliefd op<br />
zijn vak en houdt niet van<br />
Jean-Luc<br />
halfslachtige oplossingen.<br />
Marrini<br />
Architectuur<br />
zonder compromissen<br />
tekst: Christophe Mercier<br />
architect<br />
Jean-Luc Marrini zegt van zichzelf<br />
dat hij nog een groentje is als<br />
architect. Nochtans stapelt hij<br />
sinds hij Saint-Luc in Luik in<br />
1991 verliet, verrijkende professionele<br />
ervaringen op. Eerst op<br />
stage bij Philippe Frère die hij als<br />
zijn peter in het vak beschouwt.<br />
Van hem heeft hij een zekere<br />
filosofie van het beroep overgenomen,<br />
een compromisloze attitude<br />
die hem ertoe brengt slechts de<br />
projecten te aanvaarden die hem<br />
bevallen. Met Frère ontwikkelde<br />
hij de School van Jupille.<br />
Ondanks zijn statuut als stagiair<br />
genoot hij van een grote vrijheid<br />
van handelen. Al snel komt hij de<br />
rangen van het architectenbureau<br />
AUDEX van François Louwet in<br />
Luik versterken. Een bedrijf dat<br />
grote zaken aanneemt en met<br />
budgetten goochelt tot<br />
25 000 000 euro. Hoewel hij projectverantwoordelijke<br />
is, behoudt<br />
hij zijn zelfstandigheid en ontwikkelt<br />
hij daarnaast zijn eigen architectuur.<br />
Het gaat om de bouw of<br />
de renovatie van eengezinswoningen<br />
met bescheidener budgetten<br />
en andere doelstellingen.<br />
Hoe slaagt architect Marrini erin<br />
deze twee facetten van zijn<br />
activiteit te rijmen? ‘Het zijn twee<br />
verschillende benaderingen. Bij<br />
AUDEX moeten we rekening<br />
houden met verschillende partijen:<br />
projectontwikkelaars, quantity<br />
surveyors, project managers, allerhande<br />
studiebureaus enz. Het is<br />
niet eenvoudig ze op één lijn te krijgen.<br />
Iedereen heeft zijn esthetische,<br />
technische of commerciële visie op de<br />
33
Woning Paulet in Wezet – Voorgevel.<br />
Een eenvoudig volume dat de interne<br />
functies onderstreept.<br />
Woning Paulet in Wezet –<br />
Achtergevel. Brede openingen naar<br />
de tuin toe.<br />
architectuur<br />
bouw. Het is niet makkelijk onze<br />
esthetische argumenten tegenover<br />
pure rentabiliteitsbegrippen te plaatsen.<br />
Voor het plan van een gezinswoning,<br />
speelt het emotionele een<br />
hoofdrol. De klanten zijn vooral<br />
gevoelig voor de ruimten en voor het<br />
beeld van de woning die ze tientallen<br />
jaren gaan bewonen. Uiteraard<br />
bestaat het financieel aspect, maar<br />
het is minder aanwezig in het ontwerp.<br />
Maar ook bij de projectontwikkelaars<br />
bestaat emotie. Ze zullen<br />
fier zijn op een gebouw dat goed in<br />
elkaar steekt en zijn bekommerd om<br />
het kwaliteitslabel dat het uitstraalt.<br />
Toch is het in de eerste plaats een<br />
investering en moet het geld opbrengen.’<br />
zegt hij. Een betere samenvatting<br />
van deze dualiteit die<br />
typisch is voor de bouwindustrie,<br />
is moeilijk denkbaar.<br />
Jean-Luc<br />
Marrini<br />
Ytong: een goed plan<br />
Bij verschillende recente ‘emotionele’<br />
projecten, maakte de architect<br />
gebruik van Ytong-blokken.<br />
Een materieel dat hij in hoge<br />
mate waardeert. Hij vertelt ons<br />
zijn ervaringen: ‘Drie jaar geleden<br />
werkte ik voor het eerst met cellenbeton.<br />
Dat was voor de woning Paulet<br />
in Wezet. Het technisch kwaliteitsen<br />
montageniveau zijn uitstekend.<br />
Ik was onmiddellijk gewonnen voor<br />
dit materiaal. De aannemer – met<br />
wie ik in vertrouwen werk voor de<br />
meeste van mijn plannen – had<br />
nooit met Ytong gebouwd. Op mijn<br />
aanraden, heeft hij er zich aan<br />
gewaagd. Nu is hij overtuigd van de<br />
techniek.’ Het zal niet bij deze ene<br />
test blijven. In de rue du Pressoir<br />
in Luik is zonet een woning<br />
annex bureau uit de grond gerezen.<br />
Marrini ontwierp het in<br />
samenwerking met architect<br />
Oberge. Het is zo’n succes dat het<br />
werd weerhouden bij de finalisten<br />
van de prijs van Stedenbouw van<br />
de provincie.<br />
‘We zijn vertrokken van een vaststelling’,<br />
zegt Jean-Luc Marrini. ‘De<br />
evolutie van de maatschappij en de<br />
bouw is dusdanig, dat de gebouwen<br />
steeds minder het vaste uitzicht hebben<br />
dat ze vroeger bezaten. Men verbouwt,<br />
renoveert, recycleert, men<br />
wijzigt bestemmingen. Met de bouwheer<br />
hebben we dus getracht volumes<br />
te creëren die makkelijk kunnen verbouwd<br />
worden. Op dit ogenblik<br />
biedt het gebouw plaats aan kantoren,<br />
maar het is ontworpen om op<br />
termijn een eengezinswoning te worden’.<br />
Deze vooruitstrevende visie<br />
is vooralsnog marginaal in een<br />
sector die nog altijd zweert voor<br />
de eeuwigheid te willen bouwen.<br />
Door hun lichtheid, maken de<br />
Ytong-blokken deze aanpak<br />
mogelijk. Een wand van 10 cm<br />
cellenbeton kan makkelijker verplaatst<br />
worden dan een muur van<br />
beton. En zal ook makkelijker<br />
gerecycleerd kunnen worden.<br />
34
Apotheek en woning in Saint-Rémy.<br />
Harmonische verhoudingen,<br />
verzorgd ontwerp<br />
Het ontwerp van de woning in de<br />
rue du Pressoir is simpel. De<br />
ruimte wordt in twee zones verdeeld.<br />
Een smalle ruimte bevat de<br />
diensten: inkom, trap, stookplaats<br />
enz. Het tweede deel, een bijna<br />
vierkant plan van 7 meter bij 10,<br />
bestaat uit kantoorruimten die<br />
kunnen omgebouwd worden tot<br />
woonzones en slaapkamers. Het<br />
terrein helt sterk. Het stijgt vanaf<br />
de straat. De garage op de gelijkvloerse<br />
verdieping zit dus half in<br />
de grond. In de toekomst moet<br />
een loopbrug de eerste verdieping<br />
met de tuin verbinden. De gevels<br />
zijn zeer verzorgd. De zeer mooie<br />
verhoudingen worden nog beklemtoond<br />
door de materialen: donkergrijze<br />
en lichtgrijze betonblokken.<br />
Men kan de twee zones, waarvan<br />
het dienstengedeelte lichtjes achteruit<br />
gebouwd is, duidelijk onderscheiden.<br />
De gevel, die gemeenschappelijk<br />
is en aan een nog niet<br />
bebouwd stuk grond paalt, zit vol<br />
kleine glasbouwstenen. Een effect<br />
dat overdag voor het nodige ritme<br />
zorgt en de blinde muur’s nachts<br />
een eigen taal geeft.<br />
Een recente verbouwing deed de<br />
architect eens temeer teruggrijpen<br />
naar Ytong-blokken. Het gaat<br />
om de woning van zijn aannemer.<br />
Dit gebouw uit het begin<br />
van de eeuw, dat aan de rand van<br />
een nationale route ligt, heeft een<br />
lange lijdensweg achter de rug.<br />
Het stond lang leeg, werd<br />
gekraakt, raakte in verval tot het<br />
compleet onbewoonbaar werd. De<br />
beslissing werd vlug genomen:<br />
het huis werd volledig ontdaan<br />
van alle binnenelementen, de<br />
vloeren inclusief, om binnen de<br />
bestaande enveloppe van nul te<br />
herbeginnen. De gelijkvloerse verdieping<br />
heeft een volledig commerciële<br />
bestemming. Op dit<br />
ogenblik bevindt er zich een<br />
apotheek in.<br />
De woning bevindt zich op de<br />
eerste verdieping en kijkt helemaal<br />
naar de achterkant uit. De<br />
badkamer, wc en keuken, zullen<br />
aan de straatzijde worden<br />
geplaatst en doen dienst als<br />
buffer. Zelfs de ingang bevindt<br />
zich aan de achterkant, teneinde<br />
hem te onderscheiden van de<br />
toegang tot de winkel. Sinds het<br />
nieuwe terras er ligt, heeft men<br />
een onbelemmerd zicht op het<br />
platteland van Blegny-Trembleur.<br />
Kwaliteitsvolle architectuur laat<br />
niets aan het toeval over<br />
Jean-Luc Marrini is niet alleen<br />
een liefhebber van Ytong-producten.<br />
Hij is ook een onvoorwaardelijke<br />
voorstander van de<br />
aluminium profielsystemen van<br />
RC system. ‘We moeten<br />
toegeven dat aluminium ramen<br />
lange tijd een slechte reputatie<br />
35
Bureau/woning in Cointe, in<br />
samenwerking met architect<br />
Oberge. Een gebouw dat de<br />
evolutie van de markt volgt<br />
door van bij zijn ontwerp, een<br />
flexibiliteit in te calculeren die<br />
aanpassingen toelaat voor<br />
verschillende toepassingen.<br />
36
architectuur<br />
Binnenzicht van het<br />
bureau/woning in Cointe.<br />
Ruimtes die baden in het licht<br />
en een dynamisch ontwerp.<br />
hebben gehad’, stelt hij vast. ‘Maar<br />
sinds enkele jaren zijn deze producten<br />
zo geëvolueerd dat de nadelen<br />
van weleer niet meer zijn dan slechte<br />
herinneringen. De thermische<br />
onderbrekingen zijn doeltreffend en<br />
de slanke aanzichtbreedte van de<br />
profielen maakt er een uitgelezen<br />
materiaal van voor de eigentijdse<br />
architectuur.’<br />
Zich vragen stellen over zijn vak,<br />
daarmee is architect Marrini constant<br />
bezig. Men voelt bij deze<br />
ontwerper de behoefte meer in de<br />
richting van de efficiëntie, van<br />
juistheid in de architecturale keuzes<br />
te gaan en van harmonie tussen<br />
alle betrokken partijen op de<br />
werf. ‘De aannemer is meer dan een<br />
uitvoerder. Hij is uiteraard belast<br />
met de uitvoering, maar tegelijk een<br />
volwaardig partner in het creatief<br />
proces. Hoe beter de verstandhouding,<br />
hoe verder we kunnen gaan in<br />
de methodiek.’ Deze nood aan uitwisseling<br />
is goed voelbaar in de<br />
wil zich, zolang het project duurt,<br />
met de collega’s voor hetzelfde<br />
Jean-Luc<br />
Marrini<br />
doel in te spannen. ‘Ik vind het verrijkender<br />
met twee te werken. Dat<br />
leidt tot een openheid van geest. Men<br />
leert toegevingen te doen. Wanneer<br />
men alleen is, loopt men het gevaar<br />
hersenschimmen na te jagen en uit<br />
te monden in weinig interessante<br />
projecten.’ Die goede verstandhouding<br />
zoekt de architect in zijn<br />
omgeving: zijn beste vriend of de<br />
peter van zijn dochter die hetzelfde<br />
beroep uitoefenen als hij...<br />
Het imago en de ruimte<br />
De conversatie gaat verder over de<br />
bevoorrechte relaties met zijn<br />
klanten: ‘Het is soms moeilijk de<br />
boodschap te doen overkomen. De<br />
mensen zijn gevoelig voor twee<br />
zaken in hun huis: de ruimte en het<br />
imago. De ruimte, dat is wat ze<br />
gaan beleven. Het imago, dat is wat<br />
ze zien wanneer ze binnen- of buitengaan.<br />
Wanneer we ons richten op<br />
het imago, bestaat het gevaar dat we<br />
ons zelf niet gaan afvragen wat de<br />
mens als ruimte wil beleven.<br />
Iedereen ziet die anders. Voor nietingewijden,<br />
valt dat moeilijk te<br />
bevatten, zeker als we met nieuwe<br />
begrippen afkomen, zoals split-levels<br />
bijvoorbeeld. Klanten zien de ruimte<br />
niet in een plan. Aan ons om de<br />
boodschap te laten aankomen,<br />
zoniet zullen de kandidaat-bouwers<br />
er misschien de voorkeur aan geven<br />
de fermette van de buurman te<br />
kopiëren. Dat mag dan banaal zijn,<br />
verrassingen zijn er niet.’ Wanneer<br />
Jean-Luc Marrini bijna klaar is<br />
met zijn werk en de bewoners in<br />
verrukking hun voltooide woning<br />
ontdekken, is het genoegen zijn<br />
vak zonder compromissen te hebben<br />
beoefend, er slechts groter<br />
op. ‘Ik denk aan één klant in het<br />
bijzonder. Soms vraag ik hem: En,<br />
bevalt uw huis u nog altijd zo?’<br />
Dan antwoordt hij: ‘Het bevalt me<br />
nog steeds evenzeer!’ Is dat niet de<br />
mooiste beloning die je als architect<br />
kunt dromen?<br />
Bureau Audex<br />
Jean-Luc Marinni<br />
Rue Raikem 8<br />
4000 Liège<br />
T: 04 253 51 00<br />
F: 04 252 38 73<br />
37
PierreRenier<br />
tekst: Christophe Mercier<br />
Hoe een loft ontwerpen<br />
zonder in koele soberheid te<br />
vervallen? Hoe de recentste<br />
technieken aanwenden die op<br />
de markt zijn? Pierre Renier<br />
geeft ons enkele denkpistes.<br />
Industriële technieken<br />
ten dienste van het<br />
huishoudelijk comfort<br />
‘Wat me aan de Ytong-blokken<br />
bevalt, is de snelheid waarmee<br />
gebouwd kan worden. De delicate<br />
verbindingen die typisch zijn voor<br />
dubbele muren, worden vereenvoudigd.<br />
Men heeft de eigenschappen<br />
van twee materialen samen in één:<br />
structureel en isolerend. Voor<br />
gevelbepleistering is het de ideale<br />
basisstructuur.’ Pierre Renier kent<br />
de producten in cellenbeton. De<br />
architect is voorstander van<br />
industriële technieken en heeft ze<br />
onlangs toegepast in twee interessante<br />
projecten, allebei gelegen in<br />
Andrimont: de grondige renovatie<br />
van een apotheek en een klein<br />
industrieel gebouw. We ontdekken<br />
samen deze twee, zowel vanuit<br />
technisch als esthetisch standpunt,<br />
geslaagde bouwwerken.<br />
Een apotheek in Ytong:<br />
rendabiliteit en imago<br />
De bouwheren vroegen de architect<br />
de ruimte voor het publiek in<br />
het bestaand gebouw te vergroten<br />
en een klein bureau te maken. In<br />
de kelderverdieping komt een<br />
show-room, waar verpleegmaterieel,<br />
een specialiteit van de zaak,<br />
wordt opgeslagen. Omdat de kelders<br />
geïsoleerd moeten zijn, heeft<br />
de architect een origineel en doeltreffend<br />
technisch detail bedacht.<br />
Vaak hoort men aannemers en<br />
architecten de efficiëntie van<br />
Ytong als funderingsmuur in<br />
twijfel trekken. Toch zweren de<br />
ingenieurs van de firma uit<br />
Burcht bij hoog en bij laag dat<br />
daar geen enkele reden toe is. Als<br />
oplossing maakt Pierre Renier<br />
een dubbele keldermuur in<br />
zwaarbeton met Ytong-blokken,<br />
gebruik makend van de eigenschappen<br />
van beide materialen.<br />
Het plan draait rond de ingang,<br />
die in een hoek van het volume is<br />
gemaakt. Een spectaculaire<br />
glasgevel trekt de klanten aan.<br />
Bovendien zorgt hij ervoor dat het<br />
bureau en de kelderverdieping in<br />
daglicht baden. De verdeling<br />
gebeurt via een centrale trechter<br />
en een metalen trap. Om een<br />
breuk te maken met de neutrale,<br />
voornamelijk grijze, tinten – die<br />
de voorkeur wegdragen van de<br />
ontwerper – is het linoleum<br />
groen, een kleur die logischerwijs<br />
wordt geassocieerd met de functie<br />
van de plaats. De muren van<br />
39
Apotheek in Andrimont. Gebouwd met<br />
Ytong, met een crepi van neutrale kleur,<br />
een constante bij deze architect.<br />
Apotheek in Andrimont.<br />
Een evenwichtige compositie,<br />
waar gevulde ruimtes en vides<br />
in harmonie met elkaar leven.<br />
Pierre<br />
Renier<br />
architectuur<br />
Apotheek in Andrimont. De<br />
ontwerpers maken van het<br />
hoogteverschil gebruik om<br />
in de kelderverdieping een<br />
showroom te installeren.
Opslagruimte voor de firma Multitra in<br />
Thimister. Eenvoudige volumes waarin<br />
het glazen dak de hoofdingang aangeeft.<br />
Gymnasium in Dison. Omgekeerd<br />
façadisme: men heeft de vloeren en<br />
de binnenvolumes behouden, maar<br />
de gevel gewijzigd.<br />
Ytong-blokken werden bedekt<br />
met een in de massa gekleurde<br />
minerale crépi, een snelle en<br />
rendabele oplossing. Het resultaat<br />
is sober en functioneel.<br />
Commercieel gezien is het een<br />
investering die het imago van de<br />
apotheek ten goede is gekomen.<br />
Een gymnasium en een hal,<br />
gebouwd volgens dezelfde<br />
logica<br />
De firma MULTITRA had nood<br />
aan een opslagruimte. Deze<br />
firma, die gespecialiseerd is in<br />
transport over land, lucht en zee,<br />
bewaart goederen enige tijd in<br />
transit, om ze daarna verder te<br />
vervoeren. Naast de loods – een<br />
metalen constructie – heeft men<br />
een klein volume gebouwd waarin<br />
het bureau is ondergebracht.<br />
Deze ruimte vergde een groter<br />
thermisch comfort. Teneinde<br />
snelle uitvoering en isolatie te<br />
combineren, opteerden de bouwheer<br />
en de architect voor Ytongblokken.<br />
Het spel tussen functies<br />
is subtiel, een schakering van<br />
harmonische volumes. Opvallend<br />
is de klemtoon die op de ingang<br />
werd gelegd, met de grote<br />
glaspartij en de luifel die het<br />
onthaal helder en aangenaam<br />
maken. Zoals voor de apotheek is<br />
de architectuur van het gebouw<br />
vrij van gratuite interventies. En<br />
weer is grijs op het rendez-vous.<br />
Dezelfde esthetische benadering<br />
vinden we voor het gymnasium<br />
van Dison. Dit is omgekeerd<br />
façadisme. Men heeft met andere<br />
woorden de volumes en de<br />
vloeren behouden maar de gevel<br />
ingrijpend gewijzigd. Weer<br />
vinden we de neutraal grijze<br />
kleuren terug maar andere materialen:<br />
zink met stootvoegen en<br />
Betorixblokken. Binnenin overheerst<br />
verzinkt staal op een achtergrond<br />
van onbezette bakstenen<br />
en witgeschilderde, geribbelde<br />
tegels. Net zoals voor de burelen<br />
in de opslagruimte, zorgt de<br />
architect voor contrast via het<br />
linoleum. Hier krijgt oranje de<br />
voorkeur. Een manier om de<br />
ruimte op te warmen zonder dat<br />
de felle kleur van de vloer te<br />
nadrukkelijk aanwezig is.<br />
41
(boven) Woning van de<br />
architect in Ensival.<br />
Een glazen loopbrug laat<br />
het licht van één enkele<br />
halogeenlamp door.<br />
Woning van de architect in<br />
Ensival. De keuken is<br />
bemeubeld zoals de renovatie:<br />
met veel eenvoud. Een ruwe<br />
bepleistering bedekt de<br />
beschadigde of heterogene<br />
plaatsen.<br />
42
Woning van de architect in Ensival. De RC-system ramen passen zich aan alle situaties aan.<br />
Hier een boog, gelijk aan de bestaande.<br />
architectuur<br />
Een interieur met<br />
industrieel design<br />
Het kunstwerk bij uitstek van<br />
Pierre Renier, zijn akte van<br />
geloof, is zijn woning. In deze<br />
oude brouwerij uit het einde van<br />
de XIXde eeuw, heeft de architect<br />
zijn opvatting over de stiel in<br />
praktijk kunnen omzetten, zonder<br />
toegevingen te moeten doen<br />
tegenover een klant. ‘In het kader<br />
van de actie “Mijn huis, mijn architect”,<br />
hebben we hier een indrukwekkende<br />
menigte ontvangen. Niet<br />
iedereen bleek voorstander van de<br />
industriële esthetiek van deze plaats,<br />
maar ze laat in ieder geval niemand<br />
onberoerd. We hebben het karakter<br />
Pierre<br />
Renier<br />
van de voorgevel bewaard, maar de<br />
achterzijde naar de tuin breed<br />
geopend. Er werden praktisch geen<br />
wanden aan de oorspronkelijke<br />
muren toegevoegd. Alle ingrepen<br />
zijn uitgesproken. Zo werden de<br />
bakstenen gewelfjes die voor problemen<br />
zorgden, vervangen door ruw<br />
beton. De schuifdeuren zijn van glas<br />
en onderscheiden zich daardoor van<br />
het bestaand bouwweefsel. Overal<br />
werd deze geest met talent en zuiverheid<br />
gerespecteerd.’<br />
Om de kleuren te laten overeenkomen,<br />
greep de ontwerper terug<br />
naar een weinig gebruikt procédé.<br />
Sommige metalen balken werden<br />
toegevoegd, onder meer om een<br />
mezzanine te creëren tussen de<br />
gelijkvloerse en eerste verdieping.<br />
Er werden vensters gedicht om de<br />
intimiteit te vrijwaren. Sommige<br />
muren werden hersteld. Het idee<br />
was deze ingrepen te doen voor<br />
de zandstraling van de bestaande<br />
muren, die van de verf en bepleistering<br />
moesten ontdaan worden.<br />
De nieuwe elementen ondergingen<br />
daardoor een vroegtijdig verouderingsproces.<br />
Het geheel werd<br />
vervolgens met de hogedrukreiniger<br />
onder handen genomen,<br />
waardoor de metalen balken op<br />
termijn een roestlaag zullen krijgen.<br />
Op de vloer werd overal<br />
dezelfde techniek aangewend: een<br />
43
Woning van de architect in<br />
Ensival. Een XXL-badkamer.<br />
De badkuip rust in een gladde<br />
betonnen kubus, de douche is<br />
‘voor het gezin’.<br />
industrieel polybeton dat een<br />
monolitisch oppervlak geeft met<br />
marmereffecten.<br />
Een XXL-badkamer<br />
De badkamer is een indrukwekkende<br />
plaats in het huis van<br />
Pierre Renier. Om zijn bouwlogica<br />
te respecteren, wilde hij geen<br />
wanden optrekken om aan de<br />
standaardafmetingen te komen<br />
van een klassieke badkamer. Hoe<br />
derhalve deze plaats van 35m 2<br />
gevuld, groot genoeg om er een<br />
salon in onder te brengen? Opdat<br />
de sanitaire toestellen in het groot<br />
volume tot hun recht zouden<br />
komen, heeft men er de grootte<br />
van overdreven. De douche is er<br />
een voor het hele gezin. De<br />
muren zijn bedekt met een<br />
gewoon vochtafstotende pleister.<br />
De badkuip is een XXL-model en<br />
rust in een enorme kubus van<br />
glad beton. Deze opties blijven in<br />
verhouding tot het comfort dat ze<br />
bieden, bescheiden qua prijs.<br />
De ramen van deze restauratie<br />
zijn uitgerust met aluminium<br />
profielen van RC System. Het is<br />
verrassend vast te stellen in welke<br />
mate het profiel precies kan gebogen<br />
worden met respect voor de<br />
bestaande architectuur van de<br />
raamopening in het gebouw.<br />
Zegt de architect: ‘Het is de firma<br />
DETHIER (Henri Dethier NV) uit<br />
Waimes, die het werk heeft gedaan.<br />
Ze hebben eerst een nauwkeurig<br />
patroon getekend en vervolgens de<br />
elementen naar een firma gestuurd<br />
die in dit werk is gespecialiseerd.<br />
Het is een delicate operatie, toch<br />
kan cintrage een ‘kromming’ aan<br />
van een straal van om en bij de 250<br />
à 300 mm afhankelijk van het feit of<br />
het gaat om een twee- of driekamerprofiel.’<br />
Het meest verbazingwekkend<br />
is vast te stellen dat de<br />
keuze voor aluminium, ondanks<br />
de moeilijkheden bij het buigen,<br />
44
Woning van de architect in<br />
Ensival. Dank zij het grote<br />
nieuwe raam baadt de living<br />
in licht.<br />
goedkoper uitviel dan een<br />
oplossing in afzelia. En dat ze<br />
beter paste bij het industrieel<br />
karakter van de plaats.<br />
Grijze gevels met<br />
mooie toekomst<br />
Sinds hij van Saint-Luc in Luik in<br />
1986 afstudeerde, heeft Pierre<br />
Renier een hele weg afgelegd.<br />
Hij werkte tot 1993 voor andere<br />
bureaus. Daarna begon hij op<br />
zijn eentje. Sinds één jaar laat hij<br />
zich bijstaan door een jong<br />
medewerker, wat hem in staat<br />
stelt het hoofd te bieden aan de<br />
groter wordende vraag.<br />
architectuur<br />
Of het nu om eengezinswoningen,<br />
verbouwingen, handelspanden of<br />
industriële gebouwen gaat,<br />
steeds hanteert de ontwerper<br />
dezelfde zin voor ruimte en<br />
brengt hij net die extra<br />
esthetische toets die zo vaak<br />
ontbreekt in de bouwindustrie.<br />
Zonder ooit in vormelijkheid of<br />
vervelend minimalisme te<br />
vervallen, is de architect in de<br />
opmerkelijke verbouwing van zijn<br />
woning, tot volle rijpheid<br />
gekomen. Het is een briljant<br />
bewijs van zijn enorm talent.<br />
Pierre<br />
Renier<br />
Architect Pierre Renier<br />
Rue des Chapeliers 88<br />
4800 Ensival<br />
T: 087/31 31 75<br />
45
A33<br />
architecten<br />
De stad laat<br />
architectuur<br />
ontkiemen<br />
architecuur<br />
tekst: Eduard Coddé<br />
fotografie: Jan Van Goidsenhoven<br />
Voor architect Ludo Bekker is<br />
de stad het uitverkoren<br />
actieterrein. De stedelijke<br />
omgeving brengt architectuur<br />
samen, confronteert ze met<br />
elkaar en laat ze dialogiseren.<br />
De grote verscheidenheid aan<br />
gebouwen en hun typische<br />
functies – wonen, werken,<br />
winkelen, opleiding,… –<br />
maken de stad uitermate<br />
boeiend voor het experimenteren<br />
met nieuwe concepten.
Het begrip 'kwaliteit' in<br />
architectuur dekt voor Ludo<br />
Bekker zowel esthetiek als<br />
functionaliteit. Een harmonieus<br />
samengaan van renovatie<br />
gecombineerd met uitbreiding<br />
door nieuwbouw, zijn<br />
kenmerkend voor heel wat<br />
A33-projecten.<br />
Sociaal-ecologisch engagement<br />
Architect Ludo Bekker studeerde<br />
in 1978 af als architect en in 1981<br />
als stedenbouwkundige, waarna<br />
hij meteen aan de slag ging in de<br />
Leuvense agglomeratie. Hij heeft<br />
een sterk ecologisch bewustzijn<br />
en wordt uitermate geboeid door<br />
energiebesparing, zonder daarbij<br />
echter de realiteit uit het oog te<br />
verliezen. Villabouw in het<br />
alsmaar schaarser wordende<br />
platteland, is dan ook niet aan<br />
hem besteed.<br />
Het begrip ‘kwaliteit’ in architectuur<br />
dekt voor Ludo Bekker zowel<br />
esthetiek als functionaliteit.<br />
Samen met zijn sociale gerichtheid<br />
leidt dit haast automatisch<br />
tot stedenbouw, een thema dat<br />
hem in zeer ruime mate boeit.<br />
Stadsvernieuwing door renovatie<br />
of nieuwbouw, meer globale<br />
stedenbouwkundige planning,<br />
zijn slechts enkele voorbeelden<br />
van zijn werkterrein.<br />
Sociale woningbouw kreeg van<br />
meetafaan een heel bijzondere<br />
plaats toebedeeld in het portfolio<br />
van de architect. Op de vraag of<br />
hij zich bij dit soort projecten als<br />
architect niet te zeer beperkt<br />
voelt, antwoordt hij: ‘Integendeel<br />
zelfs, want enkel budget en bouwprogramma<br />
zijn voorgeschreven. Daar<br />
staat tegenover dat men als architect<br />
veel meer vrijheid geniet om te<br />
vernieuwen. Men kan ontwerpen<br />
zonder gedicteerd te worden door de<br />
marktwetten en niet gedwongen door<br />
commerciële stromingen aan de slag<br />
gaan. Bovendien steunt de Vlaamse<br />
Huisvestingsmaatschappij vernieuwing<br />
in de architecturale aanpak’.<br />
De architect is vol lof over de<br />
goed gestructureerde en vooruitstrevende<br />
aanpak van de V.H.M.,<br />
met o.a. een coherent programma,<br />
typebestek, een overzicht van<br />
alle normen en wetten, die geactualiseerd<br />
op het Internet worden<br />
gepubliceerd. ‘Het is als een soort<br />
receptenboek, waarin meer dan 80<br />
jaar ervaring en kennis m.b.t. de<br />
sociale woningbouw zijn samengebracht’,<br />
vat Ludo Bekker samen.<br />
Partners in en voor de stad<br />
Toen Ludo Bekker zijn architectencarrière<br />
startte, werd zijn<br />
48
De stad is het favoriete<br />
actieterrein voor architect<br />
Ludo Bekker. Stadsvernieuwing<br />
door renovatie of nieuwbouw,<br />
een globale stedenbouwkundige<br />
planning, zijn slechts enkele<br />
facetten uit de rijk gevulde<br />
portfolio van A33.<br />
A33 architecten<br />
actieterrein afgebakend door de<br />
bereikbaarheid per fiets. Leuven<br />
werd het centrum van waaruit<br />
alles begon. Daar ontmoette hij<br />
ook zijn collega architect Johan<br />
Cockelaere, die amper enkele<br />
straten verderop zijn bureel vestigde.<br />
In 1994 verenigden beide<br />
architecten hun creatieve krachten<br />
en werd A33 geboren. ‘De A<br />
staat voor atelier; 33 was toevallig<br />
het huisnummer van onze beide<br />
kantoren’, luidt de verklaring voor<br />
de naamgeving.<br />
A33 begon met 3 mannen en 2<br />
vrouwen en vormde de logische<br />
voortzetting van de gekozen<br />
stedenbouwkundige richting.<br />
Vandaag is A33 een kantoor waar<br />
uitsluitend architecten werken.<br />
Onder hen een binnenhuisarchitect,<br />
twee afgestudeerden<br />
van Sint-Lucas en verder<br />
ingenieur-architecten. Binnen het<br />
architectenteam hebben 4 op 10<br />
een specialisatie stedenbouw.<br />
‘Het is onze bedoeling een nog<br />
belangrijker aandeel te verwerven in<br />
ruimtelijke vormgeving, van de grote<br />
schaal tot het kleine detail’, licht<br />
Ludo Bekker toe, ‘en om voor<br />
andere specialismen zoals stabiliteit,<br />
technische installaties, bouwfysica,<br />
mobiliteit en landschapsinrichting<br />
een associatie aan te gaan met de<br />
meest geschikte partner’.<br />
Elk van de A33 medewerkers<br />
heeft een bepaalde specialiteit,<br />
maar binnen het team moet<br />
iedereen multifunctioneel<br />
inzetbaar zijn. Het komt er<br />
immers op aan zo flexibel<br />
mogelijk te kunnen inspelen op<br />
de binnenkomende opdrachten.<br />
Eén van beide vennoten treedt<br />
altijd op als projectverantwoordelijke,<br />
bijgestaan door een<br />
projectarchitect en één of twee<br />
assistent-architecten.<br />
A33 is volledig geïnformatiseerd<br />
en elke medewerker heeft een<br />
eigen werkpost. Toch wordt er<br />
nog met de hand getekend.<br />
‘Concepten uitwerken gaat<br />
handmatig vaak sneller’, licht Ludo<br />
Bekker toe. Het driedimensionaal<br />
verfijnen lukt beter op de<br />
computer. Voor de architect is de<br />
wisselwerking tussen ‘traditionele’<br />
werkwijzen – schetsen,<br />
architectuur<br />
49
Onder leiding van architect Renaat Braem (1910-2001) werd tussen 1963 en 1969 in het Leuvense stadscentrum het ‘Sint Maartensdal’ gebouwd.<br />
A33 kreeg de renovatie van de torens met 300 appartementen toegewezen.<br />
maquettebouw of ontwerpen op<br />
de computer – een interessant<br />
gegeven. ‘Het gaat er niet om de<br />
ene werkwijze te verwerpen voor een<br />
andere, het komt er juist op aan<br />
zich als architect in elke situatie van<br />
de meest aangewezen methode te<br />
kunnen bedienen’, verklaart hij.<br />
Zo biedt volgens de architect de<br />
maquette een veel duidelijker<br />
beeld van een complex interieur,<br />
waarbij de relaties tussen de<br />
ruimten en lichtinvallen beter<br />
zichtbaar worden. Bovendien<br />
kunnen driedimensionale details<br />
realistischer onderzocht worden.<br />
Daar staat tegenover dat een<br />
driedimensionale computervoorstelling<br />
vooral geschikt is<br />
voor de buitenkant van een<br />
gebouw. De toeschouwer ervaart<br />
het ontwerp vanuit een meer<br />
realistische kijkhoek, terwijl het<br />
vogelperspectief bij het bekijken<br />
van een maquette ver van de<br />
werkelijkheid verwijderd ligt.<br />
Toch biedt een maquette naar de<br />
opdrachtgever toe een grote<br />
overtuigingskracht.<br />
De portefeuille van A33 bestaat<br />
vandaag hoofdzakelijk uit<br />
overheidsprojecten. Dat maakt<br />
deelname aan architectuurwedstrijden<br />
dan ook<br />
onvermijdelijk. Ludo Bekker<br />
betreurt echter dat het winnen<br />
van een wedstrijd niet betekent<br />
dat men als architectenbureau<br />
ook gelast wordt met de realisatie<br />
van het project. Dit heeft te<br />
maken met het intrekken van<br />
budgetten of wijziging van beleid,<br />
waardoor een project gewoon<br />
weer in de lade verdwijnt. Dat is<br />
jammer omdat deelnemen aan<br />
wedstrijden telkens weer een zeer<br />
zware investering met zich<br />
meebrengt.<br />
Renovatie door de tijd<br />
Het eerste renovatieproject<br />
waarvoor architect Ludo Bekker<br />
tekende, betrof de omvorming van<br />
een oude breigoedfabriek tot 25<br />
sociale woningen. De opdracht<br />
dateert uit 1981, onmiddellijk na<br />
de start van zijn architectenloopbaan.<br />
Het ontwerp werd<br />
uitgewerkt in nauwe samenspraak<br />
met de kandidaat huurders.<br />
50
architectuur<br />
A33<br />
architecten<br />
Elk van de A33 medewerkers<br />
heeft een bepaalde specialiteit,<br />
maar binnen het team moet<br />
iedereen multifunctioneel<br />
inzetbaar zijn.<br />
Voor dit transformatieproject<br />
van een 19e-eeuwse stadsschool,<br />
ontving Ludo Bekker in 1994 de<br />
prijs van de Vlaamse<br />
Gemeenschap. Het integreren van<br />
hedendaagse kunst – de<br />
kunstenaars Guy Rombouts en<br />
Monica Droste (†), ontwikkelden<br />
een eigen alfabet uit lijnvormen<br />
en kleuren – was een persoonlijk<br />
initiatief van Ludo Bekker.<br />
Tussen 1984 en 1987 werkte hij<br />
als medewerker van groep URBA<br />
aan het omvormen van de oude<br />
graanmolen ‘Dijlemolens’ tot een<br />
woon- en werkgemeenschap met<br />
35 appartementen en 15 bedrijfsruimten.<br />
Daarbij werden alle<br />
mogelijke vormen van alternatieve<br />
energie geïntegreerd: o.a. actieve<br />
(zonneboilers) en passieve<br />
zonne-energie, warmtepompen<br />
en maximale isolatie. Het oude<br />
waterrad werd gerestaureerd en<br />
van een alternator voorzien. In de<br />
Dijle werd een waterturbine geïnstalleerd<br />
voor elektriciteitsproductie.<br />
Op dat ogenblik was werken<br />
met alternatieve energie nog heel<br />
‘experimenteel’, een nieuw gegeven<br />
met weinig ervaringrapportering<br />
en waarmee de leveranciers<br />
evenmin vertrouwd waren. Het<br />
werd dus leren met vallen en<br />
opstaan.<br />
Projecten met een ziel<br />
Voor de transformatie van de 19 e -<br />
eeuwse stadsschool nr. 4 tot 28<br />
sociale woningen, waarvan 5 aangepast<br />
voor bewoners met een<br />
fysieke handicap, ontving Ludo<br />
Bekker in 1994 meteen de prijs<br />
van de Vlaamse Gemeenschap.<br />
De aangepaste woningen werden<br />
ontworpen in nauw overleg met<br />
de bewoners zelf, zodat specifieke<br />
aanpassingen in functie van de<br />
handicap konden gebeuren. Het<br />
project stond symbool voor vernieuwing<br />
door de combinatie van<br />
sociale huisvesting, zelfstandig<br />
wonen van gehandicapten, monumentenzorg<br />
en het integreren van<br />
hedendaagse kunst, een persoonlijk<br />
initiatief van Ludo Bekker.<br />
De kunstenaars, Guy Rombouts<br />
en Monica Droste(†), ontwikkelden<br />
een eigen alfabet uit lijnvormen<br />
en kleuren. Met dat kunstalfabet<br />
werden kunstwerken<br />
gecreëerd die tevens woorden of<br />
teksten voorstellen en daardoor<br />
een eigen taal spreken, waardoor<br />
vorm aan inhoud kan gekoppeld<br />
worden.<br />
In een oude school, waar zoveel<br />
generaties het alfabet leerden en<br />
die getransformeerd werd tot<br />
sociale woningen, herleidde men<br />
het alfabet tot kunstvorm.<br />
51
Bij de renovatie van het 'Sint<br />
Maartensdal' koos A 33 voor een<br />
glazen inkomhal die het zonlicht<br />
als het ware volledig binnen in het<br />
gebouw trekt.<br />
Ook de nieuwbouwprojecten voor<br />
sociale huisvesting (Nobelstraat en<br />
Glasblazerijstraat te Leuven) trachtten<br />
een wezenlijke bijdrage te leveren<br />
tot de regeneratie van achtergestelde<br />
buurten.<br />
In samenwerking met de Waalse<br />
architecten Carnoy en Deru ontwierp<br />
Ludo Bekker de nieuwe<br />
locatie van de ‘Zonnewijzer’, de<br />
Leuvense Steinerschool. De oude<br />
theaterzaal van de Remyfabrieken<br />
in Wijgmaal (arch. De Ligne 1933)<br />
werd gerenoveerd en uitgebreid<br />
met een nieuwbouw voor klaslokalen.<br />
De architecten vroegen de kinderen<br />
om zelf hun ‘ideale school’ te<br />
tekenen en inspireerden zich op de<br />
kindertekeningen. Ook de ouders<br />
en leerkrachten werden ruim in het<br />
ontwerpproces betrokken.<br />
Nieuwe uitdagingen<br />
Na een eerste periode, waarin<br />
vooral transformaties werden uitgevoerd,<br />
volgde een nieuwe uitdaging<br />
met het herwaarderen van<br />
bestaande sociale huisvestingsprojecten<br />
als opdracht.<br />
In Kessel-Lo werd het Koning<br />
Albertgebouw (arch. Leon<br />
Stijnen) aangepakt. Ondanks<br />
talrijke herstellingswerken, was<br />
het gebouw 30 jaar na de<br />
oplevering nog altijd niet<br />
waterdicht. Men opteerde voor<br />
het voorzetten van een<br />
gordijngevel, waartoe de<br />
vensterbanken werden afgezaagd.<br />
Deze keuze werd o.a. ingegeven<br />
door een minimale hinder voor<br />
de bewoners tijdens het uitvoeren<br />
van de werkzaamheden, het<br />
positieve effect op de isolatiewaarde<br />
en de gegarandeerde<br />
waterdichtheid. Bovendien gaf het<br />
plaatsen van de gordijngevel een<br />
volledig nieuw uitzicht aan het<br />
oude gebouw.<br />
In 1994 associeerde Ludo Bekker<br />
zich met Johan Cockelaere en<br />
werd A33 opgericht. Johan<br />
Cockelaere had zich voor de<br />
oprichting van A33 vooral bezig<br />
gehouden met kantoorgebouwen<br />
– o.a. Nestlé te Anderlecht (als<br />
medewerker van Archi+I) – en<br />
bejaardentehuizen (als<br />
medewerker van Arch-I).<br />
Het project ‘Casa Blanca’<br />
behelsde de renovatie van 57<br />
sociale woningen van Leon<br />
Stijnen. De gelegenheid werd te<br />
baat genomen om de<br />
52
A33 won de wedstrijd voor het<br />
renoveren van de Antwerpse<br />
‘Silvertoptorens’. Het project<br />
bestaat uit de ontmanteling voor<br />
herstelling van de torens en het<br />
herinrichten van de verdiepingen<br />
met ruimere appartementen als<br />
doelstelling.<br />
stedenbouwkundige context te<br />
vervolledigen. Twee nieuwe<br />
kopgebouwen markeren de<br />
toegangspoort tot de wijk, het<br />
centrale plein en de aanliggende<br />
straten kregen een facelift i.s.m.<br />
landschapsarchitect Pauwels.<br />
A33 verzorgde het uitvoeringsdossier<br />
en de werfopvolging van<br />
het nieuwe kantoorgebouw van<br />
‘De Lijn’ aan het station van<br />
Leuven (een ontwerp van de<br />
Catalaanse architect Manuel de<br />
Solà Morales).<br />
In Bornem is A33 eveneens<br />
betrokken bij de revalorisatie van<br />
de stationsbuurt. Het betreft een<br />
totaalproject, waarin de stad, de<br />
NMBS en De Lijn optreden als<br />
bouwheren. Het plan omvat een<br />
fietsenstalling, een<br />
architectuur<br />
ondertunneling van de sporen,<br />
een busstation, de aanleg van een<br />
parking en stationsplein.<br />
Bovendien zal het ontwerp<br />
fungeren als ‘typeaankleding’<br />
voor een latere verfraaiing van de<br />
Bornemse straten.<br />
In Wijgmaal wordt de<br />
beschermde silotoren van Remy<br />
omgebouwd tot kantoren en<br />
aangevuld met nieuwbouw.<br />
A33 won ook de wedstrijd voor het<br />
renoveren van de ‘Silvertoptorens’<br />
aan de Antwerpse ring. De torens<br />
gaan ontmanteld worden voor<br />
herstelling en krijgen een nieuwe<br />
look. Verder worden de plateaus<br />
‘herverkaveld’, zodat ruimere<br />
appartementen ontstaan. De aanbesteding<br />
van deze werken zal in<br />
2003 gebeuren.<br />
A33<br />
architecten<br />
Stedenbouw<br />
Naast de stadsvernieuwingsprojecten<br />
werkt A33 aan de<br />
Gemeentelijke Ruimtelijke<br />
Structuurplannen van Bierbeek,<br />
Tielt-Winge, Linter, Geetbets en<br />
Machelen. Er is niet alleen<br />
aandacht voor de vernieuwing van<br />
stedelijke kernen en oude<br />
industriegebieden (Wilsele,<br />
Wijgmaal, Machelen), maar ook<br />
voor de kwaliteit van het landelijk<br />
wonen (inbreidingsprojecten in<br />
Bierbeek), versterking van de<br />
ecologische infrastructuur<br />
(herwaardering Getegebied),<br />
recreatieve voorzieningen<br />
(fietsroutenetwerk Tienen) en de<br />
ruimtelijke herwaardering van<br />
oude steenwegen (N2 Leuven-<br />
Diest i.s.m. Langzaam Verkeer).<br />
53
A33<br />
architecten<br />
architectuur<br />
Hommage aan architect<br />
Renaat Braem<br />
Het Leuvense ‘Sint Maartensdal’<br />
is in volle stadscentrum gelegen<br />
naar het ontwerp van architect<br />
Renaat Braem (1910-2001). Het<br />
complex werd in de periode 1963<br />
-1969 gebouwd en bestaat uit<br />
6 gebouwen, waarvan 3 torens en<br />
3 langsblokken. De hoogste toren<br />
meet ruim 60 m en wordt<br />
gekroond met een hoog in de<br />
lucht priemende antenne.<br />
‘Eigenlijk is dit een monument dat<br />
verdient beschermd te worden’,<br />
verklaart Ludo Bekker.<br />
De opdracht die A33 kreeg<br />
toegewezen, bestond uit de<br />
renovatie van de torens met 300<br />
appartementen en hield betonherstelling,<br />
brandbeveiliging en<br />
vernieuwing van de technische<br />
installaties in.<br />
De gebouwen hadden enorm te<br />
kampen met betonrot, die zich<br />
zeer snel verspreidde, dit ondanks<br />
herhaalde behandelingen. De<br />
gevel was opgebouwd uit platen,<br />
die met tegels waren bezet.<br />
Hierdoor ontstond een dubbele<br />
‘vochtaanval’: enerzijds was er het<br />
via de voegen insijpelende water<br />
en anderzijds de condensvorming<br />
tussen tegels en betonplaten. A33<br />
zocht naar een gevelherstelling<br />
met respect voor het werk van<br />
Renaat Braem. Na herstelling<br />
kreeg het beton een 6 cm dikke<br />
isolatie voorgezet. Daarvoor<br />
werden keramische tegels (26 x<br />
60 cm) gehangen, gedragen door<br />
een aluminium structuur. De<br />
oorspronkelijke houten ramen,<br />
voorzien van dubbele beglazing,<br />
verkeerden nog in redelijk goede<br />
staat. De aansluiting met de<br />
ruwbouw veroorzaakte echter<br />
diverse lekkages – de houten<br />
raamkaders waren destijds<br />
ingegoten in het beton – zodat<br />
A33 drastisch te werk ging en de<br />
ramen verving door een<br />
aluminium gordijngevel om<br />
koudebruggen te voorkomen. De<br />
indeling van de nieuwe ramen<br />
werd gekozen met maximaal<br />
respect voor het originele werk<br />
van architect Renaat Braem. Ze<br />
zijn opgebouwd uit aluminium<br />
profielen voor vliesgevels,<br />
Elegance 52 ST, van RC SYSTEM<br />
met een beperkt aantal<br />
indelingen, dit om economische<br />
redenen. De plaatsing ervan werd<br />
toevertrouwd aan de firma<br />
Groven+ uit Puurs.<br />
De opengaande vleugel is<br />
uitgevoerd met profielen met<br />
verborgen vleugel waardoor er<br />
visueel geen onderscheid bestaat<br />
tussen vaste en opengaande<br />
delen. Uit veiligheidsoverwegingen<br />
werd de gebruikelijke draai-kip<br />
constructie vervangen door een<br />
kip-draai werking. Er zijn<br />
ingezette kleurvakken, perfect<br />
integreerbaar in het Elegance 52<br />
ST profielsysteem, waarbij het<br />
toepassen van zonnecellen werd<br />
overwogen, doch dit bleek niet<br />
haalbaar binnen het beschikbare<br />
budget.<br />
In de torens bevinden zich per<br />
verdieping 6 wooneenheden:<br />
2 appartementen met elk 2<br />
slaapkamers, 2 met 1 slaapkamer<br />
en 2 studio’s. Ze zijn 2 aan 2<br />
gekoppeld met centraal de natte<br />
cel en keuken. Op de lagere<br />
verdiepingen werden telkens 2<br />
appartementen gecombineerd tot<br />
één om een aantal wooneenheden<br />
voor gehandicapten te integreren<br />
(13 in totaal).<br />
Het oorspronkelijke gebouw bezat<br />
centraal één hoge trapschacht, die<br />
in geval van brand ongetwijfeld<br />
als een schouw zou werken en<br />
elke evacuatie onmogelijk zou<br />
maken, zoniet sterk bemoeilijken.<br />
Een dubbele traphal met<br />
gekruiste trappen bracht de<br />
oplossing, één trap als vluchtweg<br />
en één als toegang tot de<br />
appartementen. Deze aanpak<br />
werd vervolledigd met 3<br />
ontrokingsinstallaties voor het<br />
wegzuigen van de rook bij brand.<br />
De installaties zorgen ervoor dat<br />
op de bordessen de hoeveelheid<br />
weggezogen lucht gelijk is aan de<br />
hoeveelheid ingeblazen lucht,<br />
zodat de rook wordt afgezogen<br />
zonder het vuur aan te wakkeren.<br />
‘De wetgeving op de brandpreventie<br />
is van toepassing op nieuwe<br />
gebouwen maar niet voor renovatie’,<br />
merkt Ludo Bekker op. In het<br />
geval van ‘Sint Maartensdal’ werd,<br />
in overleg met de Leuvense<br />
brandweer, het KB voor<br />
nieuwbouw zo dicht mogelijk<br />
benaderd.<br />
Van het totale budget voor dit<br />
project ging één derde op aan de<br />
traphal (herindeling en<br />
herinrichting aan de binnenzijde)<br />
en één derde werd opgemaakt aan<br />
de technische vernieuwing<br />
(centrale verwarming,<br />
rookafzuiging,…). De gevelrenovatie<br />
vertegenwoordigde het<br />
resterende derde.<br />
De werken aan toren 1 werden<br />
aangevat in 1998. In 2002 werd<br />
toren 3 voltooid.<br />
54
Het verdiepingsplan van de<br />
torens werd hertekend, met<br />
ruimere wooneenheden tot<br />
gevolg. Een dubbele traphal met<br />
gekruiste trappen – één trap als<br />
vluchtweg en één als toegang tot<br />
de appartementen – bracht de<br />
oplossing voor verantwoorde<br />
brandveiligheid.<br />
55
De torens van het ‘Sint<br />
Maartensdal’ hadden enorm te<br />
kampen met betonrot. A33 zocht<br />
naar een gevelherstelling met<br />
respect voor het werk van Renaat<br />
Braem en opteerde voor plaatsing<br />
van een aluminium gordijngevel<br />
van RC SYSTEM.
A33 Architecten<br />
Fonteinstraat 1A<br />
3000 LEUVEN<br />
T : 016/207200<br />
F : 016/299800<br />
info@A33.be<br />
www.A33.be<br />
In de nabijheid van de Leuvense<br />
stadskern gelegen graansilo’s,<br />
werden door A33 nieuw leven<br />
ingeblazen als kantoorgebouw,<br />
aangevuld met enkele<br />
horecazaken.<br />
architectuur<br />
A33<br />
architecten<br />
Silo-T<br />
De voormalige graansilo’s,<br />
gunstig gelegen t.o.v. de Leuvense<br />
stadskern, vielen bij diverse<br />
projectontwikkelaars die ze<br />
wilden ombouwen tot lofts, niet<br />
echt in de smaak. A33<br />
bewandelde een andere weg en<br />
zag een nieuw leven als<br />
kantoorgebouw, aangevuld met<br />
enkele horecazaken. ‘Omdat<br />
bedrijven de BTW kunnen<br />
recupereren, gaat het kostenplaatje<br />
er al heel anders uitzien’, licht<br />
Ludo Bekker toe. A33 pakte de<br />
zaken aan in eigen beheer en<br />
nam een aannemer onder de arm<br />
voor de ombouw tot casco<br />
eenheden. Elk werkplateau telt<br />
360 m 2 bruikbare oppervlakte.<br />
Via mond-tot-mond reclame<br />
waren 4 op 7 eenheden snel<br />
verkocht. Het architectenbureau<br />
nam zelf 1 plateau in gebruik.<br />
In de betonnen silo’s werden<br />
ramen gezaagd. De zaagsnede<br />
werd zichtbaar gelaten en<br />
gevernist. Om de dwarsstijfheid<br />
van het gebouw te verzekeren,<br />
werden de wanden alternerend<br />
weggebroken. Hierdoor zijn<br />
werkcellen ontstaan, die<br />
geïsoleerd of in groep als<br />
landschapskantoor kunnen<br />
worden gebruikt.<br />
Het enthousiasme voor<br />
architectuur in een stedelijke<br />
omgeving is uitgegroeid tot een<br />
hoge graad van specialisatie. Het<br />
is dan ook niet verwonderlijk dat<br />
steeds grotere projecten aan A33<br />
worden toevertrouwd.<br />
57
Atelier 20<br />
Zichzelf telkens<br />
opnieuw in vraag<br />
stellen blijft<br />
de boodschap.
Met de renovatie van het<br />
SOPIMA-gebouw, in de<br />
Regentschapsstraat, bewijst<br />
Atelier 20 nog maar eens zijn<br />
vakmanschap voor het<br />
realiseren van omvangrijke<br />
projecten. Dit in samenwerking<br />
met RC System met de keuze<br />
voor slanke raamprofielen.<br />
tekst: Christophe Mercier<br />
fotografie: Jan Van Goidsenhoven<br />
Met de restauratie van een villa<br />
van ‘De Koning’, de bouw van<br />
kantoren, appartementen,<br />
sportinfrastructuur, theaters,<br />
scholen, ziekenhuizen,<br />
restaurants of<br />
eengezinswoningen, heeft het<br />
bureau zich een specialisatie<br />
toegeëigend: eclecticisme. ‘Een<br />
middelgroot kantoor zoals het onze<br />
kan niet altijd keuzes maken, we<br />
moeten ons aanpassen aan de<br />
vraag’, legt Patrick De Simpel<br />
uit. Dertig jaar geleden koppelde<br />
hij zijn professionele toekomst<br />
aan die van Christian Lechien.<br />
Soms in barre, maar vooral in<br />
goede tijden. De samenwerking<br />
heeft immers de jaren getrotseerd<br />
door aan zeer diverse opdrachten<br />
een antwoord te bieden, zonder<br />
ooit te tornen aan de kwaliteit van<br />
de geleverde inspanningen. De<br />
gevels van het bureau zijn bedekt<br />
met roestkleurige crepi wat doet<br />
denken aan de herfstkleuren van<br />
het nabijgelegen Zoniënwoud.<br />
We worden er door de architect<br />
onthaald en ondergedompeld in<br />
het verhaal van zijn rijk gevulde<br />
en afwisselende loopbaan.<br />
De renovatie van de Kruidtuin<br />
‘Na de renovatie van de Kruidtuin,<br />
het culturele centrum van de Franse<br />
Gemeenschap in Brussel, kregen wij<br />
de smaak te pakken. Het project was<br />
erg boeiend en omvatte diverse<br />
zaken: theaterzalen, café-restaurant,<br />
bioscoopzaal, museum, kantoren,<br />
bibliotheek, ateliers, tropische<br />
plantentuinen, enz.’ Een opdracht<br />
die kadert binnen de ‘alles-inéén’-trend<br />
van de ontwerpers.<br />
Een moeilijke opdracht ook, want<br />
de originele architectuur van de<br />
site moest ondanks het<br />
aanbrengen van hedendaagse<br />
elementen gerespecteerd worden.<br />
Patrick De Simpel en Christian<br />
Lechien namen de uitdaging aan<br />
en creëerden met succes als het<br />
ware een dialoog tussen heden en<br />
verleden. Zo vind je in de<br />
kantoren een bestaande, vervallen<br />
muur naast een hedendaagse<br />
trap. Bovendien slaagden zij erin<br />
om op een geniale manier<br />
gebruikscomfort te geven aan<br />
ruimtes die aanvankelijk niet<br />
waren bedoeld om ooit als<br />
cultureel centrum te dienen. Al<br />
59
SOPIMA gebouw,<br />
Regentschapsstraat te<br />
Brussel. De aluminium<br />
vliesgevel van RC SYSTEM is<br />
bestudeerd geweest om een<br />
onovertroffen luchtigheid te<br />
creëren.
Atelier20<br />
architectuur<br />
twintig jaar is de Kruidtuin een<br />
niet te miskennen onderdeel van<br />
het culturele leven in Brussel.<br />
Een bewijs dat Atelier 20 de juiste<br />
architecturale keuzes maakt.<br />
In dezelfde wijk genoot ook een<br />
ander project van de architecten<br />
internationale aandacht: hotel<br />
Siru op het Rogierplein. Het<br />
gebouw ligt tegenover de<br />
teloorgegane Martini Toren en is<br />
een buitenbeentje in het<br />
Brusselse architectonische<br />
erfgoed. Al in de 18 de eeuw<br />
brachten koetsen de gasten naar<br />
Hotel Saint-Jean, waar ook de<br />
geliefden Rimbaud en Verlaine<br />
nog hebben gelogeerd. In 1932<br />
werd het gebouw in een nieuw<br />
kleedje gestoken: Art deco met<br />
een exotisch tintje. Pittig detail:<br />
het hotel beschikte toen over zijn<br />
eigen warmwaterbron. Ongeveer<br />
tien jaar geleden wilde de<br />
eigenaar het hotel nieuw leven<br />
inblazen. Hij speelde met een<br />
bijzonder idee en vroeg een aantal<br />
Belgische kunstenaars om elk de<br />
inrichting van één kamer op zich<br />
te nemen. Zo kunnen de gasten<br />
er een nacht doorbrengen tussen<br />
de werken van Ravel, Somville,<br />
Sweetlove of zelfs François<br />
Schuiten. Een briljante inval die<br />
veel meer is dan een slimme<br />
marketingzet: op deze manier<br />
kan kunst temidden van de<br />
mensen en niet uitsluitend in<br />
kunstgalerijen worden beleefd.<br />
RC SYSTEM, slankheid troef<br />
Onlangs voltooide Atelier 20 een<br />
opmerkelijk project waarbij<br />
aluminium ramen van<br />
RC SYSTEM werden geplaatst.<br />
Het gaat om een kantoorgebouw<br />
voor de onderneming SOPIMA,<br />
in de Regentschapsstraat, vlakbij<br />
het Poelaertplein en het<br />
Justitiepaleis te Brussel. Het<br />
gebouw dateert uit de jaren<br />
zestig. Het diende opgefrist en<br />
groter gemaakt te worden. Zoals<br />
vaak het geval is, werd de<br />
architecten een totaalopdracht<br />
toevertrouwd. Zodoende kon het<br />
concept van de ruwbouw in detail<br />
uitgewerkt worden, en werd de<br />
klant een quasi coherent geheel<br />
aangeboden. De voorgevel werd<br />
enkel voorzien van een glazen<br />
overkapping, inclusief nieuwe<br />
inkomhal. Achteraan werd<br />
grondiger ingegrepen. Een<br />
verticaal glaselement omvat 4<br />
panoramische liften. Op elke<br />
verdieping brengen armen het<br />
gewicht van de gordijngevel over<br />
op de interne metaalstructuur die<br />
losstaat van de gevels. Dankzij de<br />
goede conceptie en finesse van de<br />
aluminium gevelconstructie<br />
Elegance 52 ST door RC SYSTEM<br />
geeft het geheel een lichte en<br />
luchtige indruk.<br />
Voor het kantoorgedeelte werd<br />
het driekamer profielsysteem met<br />
‘verborgen vleugel’ van<br />
RC SYSTEM, Excellence 65 HV,<br />
gebruikt. Waar standaardramen<br />
een aanzichtbreedte hebben van<br />
minimaal 10 centimeter, bedraagt<br />
deze bij dit profielsysteem slechts<br />
77 millimeter. Bovendien valt er<br />
visueel geen verschil te merken<br />
tussen vaste en opengaande<br />
delen. De hele technologie van<br />
thermische onderbreking, EPDM<br />
dichting, decompressiekamers,<br />
enz. zit nl. in de vleugel vervat.<br />
‘Vaste ramen zijn niet langer de<br />
trend, zelfs niet wanneer er airco<br />
aanwezig is’, benadrukt de<br />
architect. ‘De mensen voelen zich<br />
niet graag opgesloten, dat is gewoon<br />
een psychologisch gegeven.’<br />
Om aan de brandveiligheidsnormen<br />
te beantwoorden, moet<br />
het onderlicht tussen de<br />
raamopeningen van de burelen<br />
minstens een meter hoog zijn. In<br />
plaats van deze naar de hoogte toe<br />
op te trekken, hebben de<br />
ontwerpers ervoor gekozen om ze<br />
lager aan te brengen. Zo krijg je<br />
meer uitzicht naar beneden toe<br />
en is er een betere afscherming<br />
van direct zonlicht. Daarmee is<br />
het bewijs geleverd dat ook een<br />
eenvoudige kantoorinrichting de<br />
creativiteit van een studiebureau<br />
op de proef kan stellen.<br />
We bladeren verder door de<br />
plannen en foto’s van het<br />
SOPIMA-project. Patrick De<br />
Simpel loodst ons doorheen de<br />
complexiteit van de opdracht en<br />
de verwezenlijking ervan:<br />
‘Vandaag de dag zijn er haast geen<br />
kantoorgebouwen meer waar nog<br />
voor alle gevels gewoon dubbel glas<br />
wordt gebruikt. Naargelang de<br />
oriëntatie wordt berekend welke K-<br />
waarde nodig is voor het beste<br />
rendement. Die denkpiste zie je veel<br />
minder bij eengezinswoningen.’ Ook<br />
hier zorgen de Excellence 65 HV<br />
ramen van RC SYSTEM dankzij<br />
hun isolatieklasse 2.1 (DIN 4108)<br />
voor een passende oplossing. Ook<br />
de firma Cartoflex uit Sint-<br />
Amandsberg welke instond voor<br />
de plaatsing van het aluminium<br />
schrijnwerk is zeer tevreden over<br />
de verwerking en de<br />
61
Atelier20<br />
SOPIMA gebouw,<br />
Regentschapsstraat te Brussel.<br />
De glazen gevel zorgt voor<br />
een zachte overgang tussen<br />
de twee volumes van het<br />
pand.<br />
SOPIMA gebouw,<br />
Regentschapsstraat te Brussel.<br />
De medewerkers van het<br />
bureau willen geen vaste<br />
ramen meer. RC SYSTEM biedt<br />
opengaande systemen aan<br />
met ‘verborgen-vleugel’<br />
waarbij er aan de buitenzijde<br />
geen visueel onderscheid te<br />
bemerken valt tussen<br />
opengaande en vaste delen<br />
van de raampartijen.<br />
architectuur<br />
62
63<br />
SOPIMA gebouw,<br />
Regentschapsstraat te Brussel.<br />
De inkomhal, met vervolgens<br />
het volume van de vliesgevel,<br />
verzekeren een volledige en<br />
vlotte distributie doorheen<br />
het gebouw.
Renovatie van een oude<br />
brasserie naar een<br />
landschapsbureau,<br />
Kazernenlaan te Brussel.<br />
Een ludiek samenbrengen<br />
van architecturale<br />
elementen.<br />
mogelijkheden van dit<br />
profielsysteem.<br />
In de gangen onttrekken fijne<br />
roestvrijstalen roosters het<br />
ventilatiesysteem aan het oog en<br />
filteren ze het kunstlicht. Een<br />
eenvoudig, minimalistisch detail,<br />
dat duidelijk maakt dat men hier<br />
niets aan het toeval heeft willen<br />
overlaten en op zoek is gegaan<br />
naar een elegante oplossing voor<br />
alle afwerkingdetails van het<br />
gebouw.<br />
Steeds op zoek<br />
Spelen met licht, dynamische<br />
ruimtes creëren en toezicht<br />
houden over elk hoekje van de<br />
werf, dat zijn de kenmerken die<br />
je in het landschapsbureau aan de<br />
Kazernenlaan, nog steeds in<br />
Brussel, terugvindt. Naast het<br />
legendarische, intussen<br />
verdwenen, ‘Do Brasil’, wachtte<br />
een oude brasserie om<br />
opgesmukt te worden. Op drie<br />
verdiepingen, geschikt rondom<br />
een atrium, wisten de ontwerpers<br />
met beperkte middelen heel wat<br />
effecten te creëren. Een grote,<br />
schuine zwarte muur bevindt zich<br />
naast een reeks loopbruggen en<br />
een draaitrap. Metaal overheerst,<br />
er wordt gespeeld met de<br />
oorspronkelijke onderdelen van<br />
het gebouw: stalen structuren,<br />
een fabrieksvloer. Een<br />
buitengewone werkplek die,<br />
ondanks een zeer uitgesproken<br />
design, niets aan functionaliteit<br />
inboet.<br />
Toch blijft Atelier 20 ook<br />
aandacht hebben voor woningen.<br />
Enkele eengezinswoningen,<br />
gebouwd met dezelfde<br />
nauwkeurigheid en dezelfde<br />
vindingrijkheid, maken hun<br />
orderboek compleet. Voor de<br />
dienst Ruimtelijke Ordening van<br />
Etterbeek hebben de architecten<br />
zopas een reeks opvallende<br />
woningen gerealiseerd. Het<br />
project omvat 17 appartementen,<br />
4 nieuwe en 4 gerenoveerde<br />
eengezinswoningen.<br />
‘Bij het ontwerp van een woning,’<br />
64
SOPIMA gebouw,<br />
Regentschapsstraat te Brussel.<br />
Snedes.<br />
vertelt architect De Simpel, ‘is het<br />
onze eerste zorg om de volumes<br />
minder alledaags te maken en te<br />
komen tot een eclectisch resultaat.<br />
Ook voor de binnenkant zijn we op<br />
zoek naar verrassings- of<br />
lichteffecten. Dat is een duidelijke<br />
vraag vanwege de promotoren die<br />
zich willen onderscheiden van de<br />
rest door alternatieven aan te bieden<br />
voor de traditionele Brusselse “drie<br />
opeenvolgende kamers”. We<br />
ontwerpen dan ook gebogen of<br />
schuine muren, niveauverschillen,<br />
muren met levendige kleuren en<br />
schuifdeuren.’ Sommige mensen<br />
vergeten het wel eens, maar<br />
originaliteit en kwaliteit van een<br />
ruimte dragen bij tot een vlotte<br />
architectuur<br />
verkoop.<br />
Kwaliteit en rentabiliteit<br />
We hebben in dit artikel<br />
onvoldoende ruimte om dieper in<br />
te gaan op dertig goed gevulde<br />
jaren waarin uiteenlopende<br />
projecten gerealiseerd werden.<br />
We keren toch nog even terug<br />
naar een gebouw uit de<br />
beginjaren van het duo De<br />
Simpel-Lechien, een reeks<br />
rijwoningen in Kraainem. We<br />
moeten toegeven dat het design<br />
in 30 jaar tijd toch wat verouderd<br />
is geraakt. ‘Dat is het mooiste<br />
compliment dat we kunnen<br />
krijgen. Uiteraard evolueren we,<br />
volgen we technische en esthetische<br />
invloeden. De filosofie van ons<br />
Atelier20<br />
bureau is dan ook om ons niet te<br />
richten op een welbepaalde stijl,<br />
maar om onszelf voortdurend<br />
opnieuw in vraag te stellen’. Als je<br />
de eclectische werking van het<br />
bureau bekijkt, blijkt ook dat die<br />
keuze loont. Het werk van Atelier<br />
20 valt op in de Brusselse<br />
bouwwereld, waar rentabiliteit en<br />
kwaliteit niet altijd hand in hand<br />
gaan.<br />
Atelier 20<br />
Kouterlaan, 2<br />
1160 Brussel<br />
T: 02/660 43 73<br />
F: 02/672 87 48<br />
a20@pophost.eunet.be<br />
65
Atelier 20<br />
Zichzelf telkens<br />
opnieuw in vraag<br />
stellen blijft<br />
de boodschap.
Met de renovatie van het<br />
SOPIMA-gebouw, in de<br />
Regentschapsstraat, bewijst<br />
Atelier 20 nog maar eens zijn<br />
vakmanschap voor het<br />
realiseren van omvangrijke<br />
projecten. Dit in samenwerking<br />
met RC System met de keuze<br />
voor slanke raamprofielen.<br />
tekst: Christophe Mercier<br />
fotografie: Jan Van Goidsenhoven<br />
Met de restauratie van een villa<br />
van ‘De Koning’, de bouw van<br />
kantoren, appartementen,<br />
sportinfrastructuur, theaters,<br />
scholen, ziekenhuizen,<br />
restaurants of<br />
eengezinswoningen, heeft het<br />
bureau zich een specialisatie<br />
toegeëigend: eclecticisme. ‘Een<br />
middelgroot kantoor zoals het onze<br />
kan niet altijd keuzes maken, we<br />
moeten ons aanpassen aan de<br />
vraag’, legt Patrick De Simpel<br />
uit. Dertig jaar geleden koppelde<br />
hij zijn professionele toekomst<br />
aan die van Christian Lechien.<br />
Soms in barre, maar vooral in<br />
goede tijden. De samenwerking<br />
heeft immers de jaren getrotseerd<br />
door aan zeer diverse opdrachten<br />
een antwoord te bieden, zonder<br />
ooit te tornen aan de kwaliteit van<br />
de geleverde inspanningen. De<br />
gevels van het bureau zijn bedekt<br />
met roestkleurige crepi wat doet<br />
denken aan de herfstkleuren van<br />
het nabijgelegen Zoniënwoud.<br />
We worden er door de architect<br />
onthaald en ondergedompeld in<br />
het verhaal van zijn rijk gevulde<br />
en afwisselende loopbaan.<br />
De renovatie van de Kruidtuin<br />
‘Na de renovatie van de Kruidtuin,<br />
het culturele centrum van de Franse<br />
Gemeenschap in Brussel, kregen wij<br />
de smaak te pakken. Het project was<br />
erg boeiend en omvatte diverse<br />
zaken: theaterzalen, café-restaurant,<br />
bioscoopzaal, museum, kantoren,<br />
bibliotheek, ateliers, tropische<br />
plantentuinen, enz.’ Een opdracht<br />
die kadert binnen de ‘alles-inéén’-trend<br />
van de ontwerpers.<br />
Een moeilijke opdracht ook, want<br />
de originele architectuur van de<br />
site moest ondanks het<br />
aanbrengen van hedendaagse<br />
elementen gerespecteerd worden.<br />
Patrick De Simpel en Christian<br />
Lechien namen de uitdaging aan<br />
en creëerden met succes als het<br />
ware een dialoog tussen heden en<br />
verleden. Zo vind je in de<br />
kantoren een bestaande, vervallen<br />
muur naast een hedendaagse<br />
trap. Bovendien slaagden zij erin<br />
om op een geniale manier<br />
gebruikscomfort te geven aan<br />
ruimtes die aanvankelijk niet<br />
waren bedoeld om ooit als<br />
cultureel centrum te dienen. Al<br />
59
SOPIMA gebouw,<br />
Regentschapsstraat te<br />
Brussel. De aluminium<br />
vliesgevel van RC SYSTEM is<br />
bestudeerd geweest om een<br />
onovertroffen luchtigheid te<br />
creëren.
Atelier20<br />
architectuur<br />
twintig jaar is de Kruidtuin een<br />
niet te miskennen onderdeel van<br />
het culturele leven in Brussel.<br />
Een bewijs dat Atelier 20 de juiste<br />
architecturale keuzes maakt.<br />
In dezelfde wijk genoot ook een<br />
ander project van de architecten<br />
internationale aandacht: hotel<br />
Siru op het Rogierplein. Het<br />
gebouw ligt tegenover de<br />
teloorgegane Martini Toren en is<br />
een buitenbeentje in het<br />
Brusselse architectonische<br />
erfgoed. Al in de 18 de eeuw<br />
brachten koetsen de gasten naar<br />
Hotel Saint-Jean, waar ook de<br />
geliefden Rimbaud en Verlaine<br />
nog hebben gelogeerd. In 1932<br />
werd het gebouw in een nieuw<br />
kleedje gestoken: Art deco met<br />
een exotisch tintje. Pittig detail:<br />
het hotel beschikte toen over zijn<br />
eigen warmwaterbron. Ongeveer<br />
tien jaar geleden wilde de<br />
eigenaar het hotel nieuw leven<br />
inblazen. Hij speelde met een<br />
bijzonder idee en vroeg een aantal<br />
Belgische kunstenaars om elk de<br />
inrichting van één kamer op zich<br />
te nemen. Zo kunnen de gasten<br />
er een nacht doorbrengen tussen<br />
de werken van Ravel, Somville,<br />
Sweetlove of zelfs François<br />
Schuiten. Een briljante inval die<br />
veel meer is dan een slimme<br />
marketingzet: op deze manier<br />
kan kunst temidden van de<br />
mensen en niet uitsluitend in<br />
kunstgalerijen worden beleefd.<br />
RC SYSTEM, slankheid troef<br />
Onlangs voltooide Atelier 20 een<br />
opmerkelijk project waarbij<br />
aluminium ramen van<br />
RC SYSTEM werden geplaatst.<br />
Het gaat om een kantoorgebouw<br />
voor de onderneming SOPIMA,<br />
in de Regentschapsstraat, vlakbij<br />
het Poelaertplein en het<br />
Justitiepaleis te Brussel. Het<br />
gebouw dateert uit de jaren<br />
zestig. Het diende opgefrist en<br />
groter gemaakt te worden. Zoals<br />
vaak het geval is, werd de<br />
architecten een totaalopdracht<br />
toevertrouwd. Zodoende kon het<br />
concept van de ruwbouw in detail<br />
uitgewerkt worden, en werd de<br />
klant een quasi coherent geheel<br />
aangeboden. De voorgevel werd<br />
enkel voorzien van een glazen<br />
overkapping, inclusief nieuwe<br />
inkomhal. Achteraan werd<br />
grondiger ingegrepen. Een<br />
verticaal glaselement omvat 4<br />
panoramische liften. Op elke<br />
verdieping brengen armen het<br />
gewicht van de gordijngevel over<br />
op de interne metaalstructuur die<br />
losstaat van de gevels. Dankzij de<br />
goede conceptie en finesse van de<br />
aluminium gevelconstructie<br />
Elegance 52 ST door RC SYSTEM<br />
geeft het geheel een lichte en<br />
luchtige indruk.<br />
Voor het kantoorgedeelte werd<br />
het driekamer profielsysteem met<br />
‘verborgen vleugel’ van<br />
RC SYSTEM, Excellence 65 HV,<br />
gebruikt. Waar standaardramen<br />
een aanzichtbreedte hebben van<br />
minimaal 10 centimeter, bedraagt<br />
deze bij dit profielsysteem slechts<br />
77 millimeter. Bovendien valt er<br />
visueel geen verschil te merken<br />
tussen vaste en opengaande<br />
delen. De hele technologie van<br />
thermische onderbreking, EPDM<br />
dichting, decompressiekamers,<br />
enz. zit nl. in de vleugel vervat.<br />
‘Vaste ramen zijn niet langer de<br />
trend, zelfs niet wanneer er airco<br />
aanwezig is’, benadrukt de<br />
architect. ‘De mensen voelen zich<br />
niet graag opgesloten, dat is gewoon<br />
een psychologisch gegeven.’<br />
Om aan de brandveiligheidsnormen<br />
te beantwoorden, moet<br />
het onderlicht tussen de<br />
raamopeningen van de burelen<br />
minstens een meter hoog zijn. In<br />
plaats van deze naar de hoogte toe<br />
op te trekken, hebben de<br />
ontwerpers ervoor gekozen om ze<br />
lager aan te brengen. Zo krijg je<br />
meer uitzicht naar beneden toe<br />
en is er een betere afscherming<br />
van direct zonlicht. Daarmee is<br />
het bewijs geleverd dat ook een<br />
eenvoudige kantoorinrichting de<br />
creativiteit van een studiebureau<br />
op de proef kan stellen.<br />
We bladeren verder door de<br />
plannen en foto’s van het<br />
SOPIMA-project. Patrick De<br />
Simpel loodst ons doorheen de<br />
complexiteit van de opdracht en<br />
de verwezenlijking ervan:<br />
‘Vandaag de dag zijn er haast geen<br />
kantoorgebouwen meer waar nog<br />
voor alle gevels gewoon dubbel glas<br />
wordt gebruikt. Naargelang de<br />
oriëntatie wordt berekend welke K-<br />
waarde nodig is voor het beste<br />
rendement. Die denkpiste zie je veel<br />
minder bij eengezinswoningen.’ Ook<br />
hier zorgen de Excellence 65 HV<br />
ramen van RC SYSTEM dankzij<br />
hun isolatieklasse 2.1 (DIN 4108)<br />
voor een passende oplossing. Ook<br />
de firma Cartoflex uit Sint-<br />
Amandsberg welke instond voor<br />
de plaatsing van het aluminium<br />
schrijnwerk is zeer tevreden over<br />
de verwerking en de<br />
61
Atelier20<br />
SOPIMA gebouw,<br />
Regentschapsstraat te Brussel.<br />
De glazen gevel zorgt voor<br />
een zachte overgang tussen<br />
de twee volumes van het<br />
pand.<br />
SOPIMA gebouw,<br />
Regentschapsstraat te Brussel.<br />
De medewerkers van het<br />
bureau willen geen vaste<br />
ramen meer. RC SYSTEM biedt<br />
opengaande systemen aan<br />
met ‘verborgen-vleugel’<br />
waarbij er aan de buitenzijde<br />
geen visueel onderscheid te<br />
bemerken valt tussen<br />
opengaande en vaste delen<br />
van de raampartijen.<br />
architectuur<br />
62
63<br />
SOPIMA gebouw,<br />
Regentschapsstraat te Brussel.<br />
De inkomhal, met vervolgens<br />
het volume van de vliesgevel,<br />
verzekeren een volledige en<br />
vlotte distributie doorheen<br />
het gebouw.
Renovatie van een oude<br />
brasserie naar een<br />
landschapsbureau,<br />
Kazernenlaan te Brussel.<br />
Een ludiek samenbrengen<br />
van architecturale<br />
elementen.<br />
mogelijkheden van dit<br />
profielsysteem.<br />
In de gangen onttrekken fijne<br />
roestvrijstalen roosters het<br />
ventilatiesysteem aan het oog en<br />
filteren ze het kunstlicht. Een<br />
eenvoudig, minimalistisch detail,<br />
dat duidelijk maakt dat men hier<br />
niets aan het toeval heeft willen<br />
overlaten en op zoek is gegaan<br />
naar een elegante oplossing voor<br />
alle afwerkingdetails van het<br />
gebouw.<br />
Steeds op zoek<br />
Spelen met licht, dynamische<br />
ruimtes creëren en toezicht<br />
houden over elk hoekje van de<br />
werf, dat zijn de kenmerken die<br />
je in het landschapsbureau aan de<br />
Kazernenlaan, nog steeds in<br />
Brussel, terugvindt. Naast het<br />
legendarische, intussen<br />
verdwenen, ‘Do Brasil’, wachtte<br />
een oude brasserie om<br />
opgesmukt te worden. Op drie<br />
verdiepingen, geschikt rondom<br />
een atrium, wisten de ontwerpers<br />
met beperkte middelen heel wat<br />
effecten te creëren. Een grote,<br />
schuine zwarte muur bevindt zich<br />
naast een reeks loopbruggen en<br />
een draaitrap. Metaal overheerst,<br />
er wordt gespeeld met de<br />
oorspronkelijke onderdelen van<br />
het gebouw: stalen structuren,<br />
een fabrieksvloer. Een<br />
buitengewone werkplek die,<br />
ondanks een zeer uitgesproken<br />
design, niets aan functionaliteit<br />
inboet.<br />
Toch blijft Atelier 20 ook<br />
aandacht hebben voor woningen.<br />
Enkele eengezinswoningen,<br />
gebouwd met dezelfde<br />
nauwkeurigheid en dezelfde<br />
vindingrijkheid, maken hun<br />
orderboek compleet. Voor de<br />
dienst Ruimtelijke Ordening van<br />
Etterbeek hebben de architecten<br />
zopas een reeks opvallende<br />
woningen gerealiseerd. Het<br />
project omvat 17 appartementen,<br />
4 nieuwe en 4 gerenoveerde<br />
eengezinswoningen.<br />
‘Bij het ontwerp van een woning,’<br />
64
SOPIMA gebouw,<br />
Regentschapsstraat te Brussel.<br />
Snedes.<br />
vertelt architect De Simpel, ‘is het<br />
onze eerste zorg om de volumes<br />
minder alledaags te maken en te<br />
komen tot een eclectisch resultaat.<br />
Ook voor de binnenkant zijn we op<br />
zoek naar verrassings- of<br />
lichteffecten. Dat is een duidelijke<br />
vraag vanwege de promotoren die<br />
zich willen onderscheiden van de<br />
rest door alternatieven aan te bieden<br />
voor de traditionele Brusselse “drie<br />
opeenvolgende kamers”. We<br />
ontwerpen dan ook gebogen of<br />
schuine muren, niveauverschillen,<br />
muren met levendige kleuren en<br />
schuifdeuren.’ Sommige mensen<br />
vergeten het wel eens, maar<br />
originaliteit en kwaliteit van een<br />
ruimte dragen bij tot een vlotte<br />
architectuur<br />
verkoop.<br />
Kwaliteit en rentabiliteit<br />
We hebben in dit artikel<br />
onvoldoende ruimte om dieper in<br />
te gaan op dertig goed gevulde<br />
jaren waarin uiteenlopende<br />
projecten gerealiseerd werden.<br />
We keren toch nog even terug<br />
naar een gebouw uit de<br />
beginjaren van het duo De<br />
Simpel-Lechien, een reeks<br />
rijwoningen in Kraainem. We<br />
moeten toegeven dat het design<br />
in 30 jaar tijd toch wat verouderd<br />
is geraakt. ‘Dat is het mooiste<br />
compliment dat we kunnen<br />
krijgen. Uiteraard evolueren we,<br />
volgen we technische en esthetische<br />
invloeden. De filosofie van ons<br />
Atelier20<br />
bureau is dan ook om ons niet te<br />
richten op een welbepaalde stijl,<br />
maar om onszelf voortdurend<br />
opnieuw in vraag te stellen’. Als je<br />
de eclectische werking van het<br />
bureau bekijkt, blijkt ook dat die<br />
keuze loont. Het werk van Atelier<br />
20 valt op in de Brusselse<br />
bouwwereld, waar rentabiliteit en<br />
kwaliteit niet altijd hand in hand<br />
gaan.<br />
Atelier 20<br />
Kouterlaan, 2<br />
1160 Brussel<br />
T: 02/660 43 73<br />
F: 02/672 87 48<br />
a20@pophost.eunet.be<br />
65
ureau architecture architect<br />
an Gorteman<br />
Architectuur vanuit<br />
de dialoog met de klant<br />
tekst<br />
Eduard Coddé<br />
fotografie<br />
Dries Van Den Brande<br />
Architect Jan Gorteman kijkt<br />
realistisch aan tegen architectuur:<br />
het beroep van<br />
architect wordt alsmaar<br />
complexer, heeft hij geleerd<br />
en bouwen doe je niet voor<br />
jezelf. Ontwerpen blijft echter<br />
een boeiende bezigheid, al<br />
wordt de creatieve vrijheid van<br />
de architect beperkt door zijn<br />
klant. Juist daarom is de<br />
dialoog met die klant zo<br />
belangrijk, om de eigen<br />
creatieve grenzen toch te<br />
blijven verleggen.<br />
Beroep in evolutie<br />
Architect Jan Gorteman studeerde<br />
architect<br />
in 1985 af aan het Gentse Sint-<br />
Lucas. Naast de creatieve inhoud<br />
van het beroep, dient de architect<br />
vandaag een steeds groter deel<br />
van zijn tijd te besteden aan andere<br />
taken als bv. de regionaal vaak<br />
sterk verschillende wetgeving, het<br />
berekenen van isolatiewaarden,<br />
de integratie van nieuwe technieken,<br />
veiligheidscoördinatie, enz.<br />
Maar ook opvolging en begeleiding<br />
nemen een steeds groter<br />
aandeel van de tijdsbesteding op.<br />
Jan Gorteman ziet daarin enigszins<br />
een bedreiging van de<br />
creatieve vrijheid, die de eigenlijke<br />
basis vormt voor het beroep<br />
van architect.<br />
Toen hij zijn carrière als zelfstandig<br />
architect aanvatte, was de<br />
vraag naar ‘fermettes’ nog zeer<br />
groot. Vanuit zijn creatieve ingesteldheid,<br />
stelde hij in die periode<br />
aan zijn klanten altijd een –<br />
hedendaags getint – ontwerp als<br />
alternatief voor. Soms lukte het<br />
om de klant te overtuigen een<br />
andere richting te kiezen, doch<br />
veelal komt de toekomstige bouwheer<br />
met een vast stijlidee aanzetten,<br />
waar nauwelijks of niet wordt<br />
van afgeweken. Jan Gorteman<br />
stelt ook vast dat de hedendaagse<br />
klanten gaan ‘shoppen’ bij architecten<br />
en collega’s tegen elkaar<br />
uitspelen. Zelf geeft hij hen graag<br />
een referentielijst mee, alvorens<br />
echt aan de slag te gaan.<br />
‘Voor wat hoort wat, zeker in de<br />
bouwsector’, verdedigt hij.<br />
‘Goedkoop bouwen kan slechts voor<br />
zover de klant aanvaardt dat hieraan<br />
onvermijdelijk beperkingen<br />
gekoppeld zitten. Goedkoop bouwen<br />
is bijgevolg niet altijd een uitdaging,<br />
maar veeleer een pijnlijke beperking<br />
van de mogelijkheden’, licht Jan<br />
Gorteman toe.<br />
De bouw van eengezinswoningen<br />
vormt het zwaartepunt in de activiteiten<br />
van Jan Gorteman.<br />
Hoewel de meeste van zijn projecten<br />
traditioneel worden uitgevoerd<br />
– de klanten bouwen nog<br />
altijd zeer conservatief – zitten er<br />
jaarlijks toch een aantal met<br />
67
In de achteraan de woning breed<br />
uitgewaaierde woonvertrekken,<br />
wordt een wijds uitzicht op de tuin<br />
en het terras geboden.<br />
JanGorteman<br />
architectuur<br />
Ytong uitgevoerde woningen bij.<br />
Renovatieprojecten nemen een<br />
steeds belangrijker plaats in voor<br />
de architect. ‘Dat is enerzijds te verklaren<br />
door de sterk gestegen grondprijzen<br />
en anderzijds doordat de<br />
bouwheer bij renovatie kan kiezen<br />
voor een gespreide aanpak in tijd en<br />
budgettaire besteding’, ervaart Jan<br />
Gorteman. ‘Ik ontmoet twee soorten<br />
klanten: diegenen die voor een<br />
totaalaanpak kiezen en slechts na de<br />
voltooiing van de werken verhuizen,<br />
of zij die voor een gefaseerde aanpak<br />
kiezen, terwijl ze het pand al bewonen.<br />
In dit laatste geval is het<br />
belangrijk als architect betrokken te<br />
worden om een totaalvisie te kunnen<br />
projecteren op de renovatie’.<br />
Ytong ontdekt<br />
Heel wat stijlrichtingen zijn<br />
gebonden aan een periode in de<br />
tijd; ze zijn ‘trendgevoelig’ en<br />
tegen die stroom kan men als<br />
architect slechts moeilijk tegenin<br />
roeien…<br />
Zo ontdekte architect Jan<br />
Gorteman Ytong in 1996, een<br />
periode waarin het gebruik van<br />
bepleistering als gevelafwerking<br />
populairder werd in België.<br />
Aanvankelijk stond hij enigszins<br />
sceptisch tegenover het gebruik<br />
van Ytong, omdat hij vreesde dat<br />
zijn stokpaardje – de creatieve<br />
vrijheid – niet verenigbaar zou<br />
zijn met het gebruik van cellenbeton.<br />
Dat veranderde echter snel,<br />
toen hij ontdekte dat er naar<br />
vormgeving geen beperkingen<br />
worden gesteld. ‘Zelfs cilinders<br />
stellen geen probleem’, klinkt het nu<br />
enthousiast.<br />
Vanzelfsprekend ontdekte hij al<br />
snel de thermische en geluidsisolerende<br />
kwaliteiten van Ytong.<br />
‘K55 wordt gemakkelijk haalbaar<br />
met het gebruik van 30 cm blokken’,<br />
vult hij aan.<br />
Architect Jan Gorteman werkt in<br />
zijn ontwerpen graag met geometrische<br />
volumes – balken, cilinders,<br />
kubussen – die hij combineert<br />
door ze aan elkaar te zetten<br />
of in elkaar te laten versmelten.<br />
Het samenspel van vormen levert<br />
boeiende effecten op voor zowel<br />
buiten- als binnenkant van de<br />
woning. De gevels van Jan<br />
Gorteman laten een opeenvolging<br />
van open en gesloten vlakken<br />
zien, waarmee een naadloze overvloeiing<br />
van buiten naar binnen<br />
wordt benadrukt.<br />
Buitenarchitectuur kan voor Jan<br />
Gorteman niet zonder een visie<br />
op het interieur, al beperkt hij<br />
zichzelf wel tot het uitzetten van<br />
de grote lijnen, met het accent op<br />
oriëntatie, inplanting en basisinrichting<br />
van de vertrekken.<br />
Techniek in dienst van de mens<br />
De complexiteit van het architectenberoep<br />
heeft ook te maken<br />
met het snel toenemend aanbod<br />
materialen en technieken, waarin<br />
voor de architect ook een boeiende<br />
uitdaging schuilt.<br />
Door het bestuderen van dergelijke<br />
nieuwigheden kan men de<br />
klant een woning voorstellen met<br />
meer comfort tegen een gunstiger<br />
gebruikskost en beter in harmonie<br />
met de omgeving.<br />
Architect Jan Gorteman heeft<br />
zich grondig verdiept in verwarmings-<br />
en verluchtingstechnieken.<br />
Hij is een fervente voorstander<br />
van het Masser-systeem, dat<br />
op heel natuurlijke wijze de<br />
woning verwarmt en dat met<br />
minimale inbreng van energie.<br />
De Masser-verwarming onttrekt<br />
met behulp van een buizenlabyrint,<br />
dat een 60 cm diep in de<br />
tuin ligt, warmte aan de grond.<br />
De oppervlakte waarover de bui-<br />
68
69<br />
De centrale cilinder, waarrond<br />
een paar boogvormig toelopende<br />
volumes zitten, werd<br />
opgevat als scharnierpunt<br />
voor de woning. Een glazen<br />
draaitrap accentueert deze<br />
functie nog extra.
Het reliëf in de<br />
gevels verhoogt de<br />
uitdrukkingskracht<br />
van het geheel.<br />
De beide rond de<br />
centrale as gezette<br />
woonvolumes staan<br />
tevens voor een<br />
functionele opdeling in<br />
‘dienstenblok’ en<br />
leefzone.<br />
JanGorteman<br />
architectuur<br />
zen verspreid liggen, dient gelijk<br />
te zijn aan de te verwarmen<br />
woonoppervlakte. Via een compressor/circulatiepomp<br />
en vloermatten<br />
wordt de warmte gedistribueerd<br />
in de woning. Tot de bijzondere<br />
pluspunten rekent de<br />
architect het overbodig worden<br />
van een schouw, de afwezigheid<br />
van verbranding en daarmee<br />
gepaard het uitsluiten van onderhoud<br />
en controle voor verwarmingsketels<br />
en schouwen. De<br />
enige energie, die dient toegevoerd<br />
te worden, is deze voor de<br />
circulatiepomp.<br />
Tegenover ‘domotica’ staat architect<br />
Jan Gorteman niet onverdeeld<br />
positief. ‘Zodra de lichtfuncties<br />
in een woning bepaald zijn, blijven<br />
die meestal behouden en heeft<br />
men niet de behoefte ze om de<br />
haverklap opnieuw te gaan programmeren’,<br />
weet hij uit ervaring.<br />
Heel wat door ‘domotica’ vooropgestelde<br />
functionaliteit laat zich<br />
vandaag ook realiseren met de<br />
geavanceerde producten van<br />
bekende merken voor ‘traditioneel’<br />
elektrisch schakelmaterieel.<br />
Zo is het automatisch aanspringen<br />
van de verlichting bij het<br />
betreden van een ruimte best nuttig,<br />
in het bijzonder bij transitzones<br />
als gang en overloop. Ook de<br />
beveiligingsfunctie door het simuleren<br />
van bewoning is haalbaar<br />
met het actuele aanbod schakelmateriaal,<br />
zonder daarvoor beroep<br />
te moeten doen op complexe<br />
computersturingen.<br />
Compositie met vormen<br />
Wanneer architect Jan Gorteman<br />
voldoende creatieve speelruimte<br />
wordt gelaten, gaat hij aan het<br />
experimenteren met geometrische<br />
vormen, die hij telkens opnieuw<br />
tot een verrassende en unieke<br />
compositie weet te assembleren.<br />
Een zeer geslaagd voorbeeld van<br />
70
Met deze dubbele half<br />
open bebouwing, die<br />
bovendien in twee fasen<br />
werd gebouwd, wist de<br />
architect individuele<br />
eigenheid en harmonische<br />
verbondenheid maximaal<br />
tot uiting te brengen.<br />
deze werkwijze is de tweewoonst,<br />
een dubbele half open bebouwing,<br />
die in twee fasen werd gerealiseerd.<br />
‘Met dit soort projecten<br />
moet het altijd wat meezitten, dat de<br />
tweede bouwheer in dezelfde stijlrichting<br />
wil meegaan als de eerste,<br />
zoniet kijkt men aan tegen twee<br />
woningen die elkaar vervloeken!’,<br />
geeft Jan Gorteman aan. ‘In dit<br />
geval kwamen we tot een eenheid<br />
van stijl, terwijl toch twee verschillende<br />
woningen werden gebouwd’.<br />
De vormgeving kan herleid worden<br />
tot een cilinder, waarin een<br />
kubus werd gezet, waarna delen<br />
van de cilinder werden verwijderd.<br />
Bij de linker woning is het<br />
volledige woongebeuren op het<br />
gelijkvloers uitgezet. Boven is er<br />
enkel een logeerkamer. De tweede<br />
woning wordt gekenmerkt<br />
door een boogvormige wand in<br />
glasdallen. Gezien de beide<br />
woningen op een relatief klein<br />
terrein liggen, was het binnenhalen<br />
van veel licht – zonder echter<br />
een inkijk van buitenaf mogelijk<br />
te maken – één van de uitdagingen<br />
waarmee de architect te kampen<br />
kreeg. Voor beide met Ytong<br />
opgetrokken woningen werd een<br />
bepleistering als gevelafwerking<br />
aangewend.<br />
Een tweede voorbeeld van de<br />
geprefereerde werkwijze van de<br />
architect is een ruime eengezinswoning,<br />
waarbij een paar boogvormig<br />
toelopende volumes rond<br />
een centrale cilinder zijn uitgewaaierd.<br />
De cilindervorm wordt<br />
nog eens herhaald in de tuin, als<br />
berging en wordt via een arcade<br />
gekoppeld aan de woning. Het<br />
reliëf in de gevels verhoogt de uitdrukkingskracht<br />
van het geheel.<br />
Als afwerking werd voor pleisterwerk<br />
gekozen, dat mooi harmonieert<br />
met het grijze schrijnwerk<br />
en dito dak.<br />
71
De vormgeving kan ontleed worden naar twee kubussen die in elkaar gezet zijn.<br />
In de centrale cilinder, opgevat als<br />
scharnierpunt voor de woning, is<br />
een glazen trap ingezet. Het ene<br />
volume is uitgewerkt als ‘dienstenblok’,<br />
het andere als leefzone.<br />
De keuken met wijds uitzicht op<br />
de tuin en het terras, zit centraal<br />
achteraan ingetekend.<br />
De harmonie tussen het contrast<br />
Voor de eigen woning, die op het<br />
ogenblik van ons bezoek nog<br />
maar net in gebruik was genomen,<br />
opteerde de architect voor<br />
een strikt doorgetrokken beperking<br />
van kleuren: zwart en wit<br />
kregen het alleenrecht. De<br />
zwart/wit contraststelling werd<br />
consequent doorgedreven naar<br />
zowel bouwmaterialen als meubilering.<br />
Bij het ontwerp werd rekening<br />
gehouden met de aanwezige terreinglooiing.<br />
Zo zit het bouwwerk<br />
deels in een heuvel verwerkt en<br />
werd afgeweken van de traditionele<br />
niveau-indeling, om te kiezen<br />
voor een meerlagig ontwerp. De<br />
vormgeving kan ontleed worden<br />
naar twee kubussen die in elkaar<br />
gezet zijn. De ‘doorsnede’ van<br />
beide volumes vormt een immense<br />
lichtsluis met glazen dakinzet,<br />
die tevens heel wat boeiende<br />
panorama’s laat ontstaan en zorg<br />
draagt voor een hechte band tussen<br />
de omgeving en het woongebeuren.<br />
Toch is er geen doorkijk<br />
in de woning mogelijk van op de<br />
straatzijde. Een trapconstructie en<br />
loopbruggen in glas, zorgen dat<br />
het transparante karakter van het<br />
centrale deel ongeschonden blijft.<br />
Voor de bouw van de woning<br />
werden Ytong blokken (30 cm) en<br />
overspanningen gebruikt. Als<br />
afwerking viel de keuze op een<br />
witte bepleistering.<br />
In de terreinglooiing werden een<br />
dubbele garage, een ontvangst-/<br />
werkruimte, een archief en een<br />
wijnkelder – uitgewerkt in<br />
Ardense steen – verwerkt.<br />
Enkele betonzuilen, die als<br />
72
tekst<br />
Eduard Coddé<br />
fotografie<br />
Dries Van Den Brande<br />
Complementariteit<br />
tussen functiewaarde<br />
en vastgoedwaarde<br />
‘Redevco Europe Services’<br />
constructie<br />
‘Redevco’ staat voor een<br />
bedrijf met internationale<br />
vertakkingen, gespecialiseerd<br />
in projectontwikkeling,<br />
verhuur en beheer van<br />
strategisch sterk gelegen<br />
winkelpanden, industriële<br />
en kantoorgebouwen. We<br />
waren te gast bij de<br />
Belgische tak, waar we<br />
werden verwelkomd door<br />
Dhr. Wim Ghoris, ‘Building,<br />
Maintenance & Development<br />
Manager’.<br />
Internationale speler<br />
met lokaal karakter<br />
‘Redevco Europe Services’ behoort<br />
toe aan de familie Brenninkmeijer<br />
en werd in 1999 opgericht<br />
als zelfstandige vastgoedtak,<br />
afgesplitst van de bekende<br />
Nederlandse kledingswinkelketen<br />
C&A. Daaruit werd 150 jaar<br />
ervaring in vastgoedbeheer<br />
meegebracht.<br />
De Europese hoofdzetel is gevestigd<br />
te Amsterdam en er zijn<br />
talrijke vertakkingen met eigen<br />
lokale vestigingen in Duitsland,<br />
België, Nederland, Frankrijk,<br />
Groot-Brittannië, Spanje &<br />
Portugal, Centraal Europa met<br />
daaronder ook Zwitserland. Elke<br />
vertakking heeft zijn eigen<br />
verantwoordelijkheid en vaart een<br />
lokale koers.<br />
Voor de Belgische markt werd<br />
de vastgoedafdeling van de GIB-<br />
Group – GIB-IMMO – in 2001<br />
opgenomen binnen Redevco<br />
Belgium.<br />
‘Redevco’ is de samenvoeging van<br />
Real Estate Developing Company.<br />
In België toont een overzicht van<br />
de portefeuille aan dat commercieel<br />
vastgoed (winkelruimten)<br />
het overgrote aandeel, liefst 95%,<br />
vertegenwoordigd. Toch zijn de<br />
activiteiten in de retailsector niet<br />
de enige. Als industriële projecten<br />
worden 2 grootschalig opgevatte<br />
distributiecentra gecatalogeerd,<br />
die in opdracht van Carrefour<br />
Logistics te Kontich en Nijvel<br />
werden gerealiseerd. De kantorenmarkt<br />
is een ander actieterrein,<br />
waar Redevco Belgium<br />
vastberaden is zijn naam stevig<br />
door te drukken. Momenteel zijn<br />
twee projecten in ontwikkeling in<br />
hartje Brussel en aan de<br />
Brusselse stadsrand.<br />
Redevco Belgium kan een<br />
respectabele ‘huurderslijst’<br />
voorleggen, met namen als<br />
Carrefour, Brico (behorend tot de<br />
Vendex-groep), Inno (deel van<br />
Kaufhof / Metro), Lunch Garden<br />
(recent opgenomen door<br />
Carestel), C&A met ook Marca,
Redevco<br />
Er werd gekozen voor een modulaire<br />
invulling van de bouwwensen.<br />
Aldus is op elk ogenblik een<br />
herindeling mogelijk en kan elke<br />
module als een zelfstandige unit<br />
worden verhuurd.<br />
constructie<br />
Auto 5 (behorend tot Nordauto),<br />
enz. In totaal worden in België<br />
ruim 200 commerciële<br />
eigendommen beheerd. De<br />
verhuurcontracten bepalen veelal<br />
dat de huurders zelf instaan voor<br />
de onderhoudswerken, wat door<br />
Redevco nauwlettend wordt<br />
gecontroleerd.<br />
Rentabiliteitsberekening<br />
stuurt groei<br />
‘We willen evolueren naar een<br />
herschikking van onze Belgische<br />
portefeuille tot 75% activiteiten in<br />
de retailbranche, 10% in industriële<br />
projecten en 15% in de<br />
kantorenmarkt’, verklaart Wim<br />
Ghoris. ‘Toch zullen de<br />
winkelpanden altijd onze<br />
kernactiviteit blijven’, voegt hij er<br />
aan toe.<br />
‘Omgaan met commercieel vastgoed<br />
betekent dat we de markt zeer<br />
scherp in de gaten moeten houden’,<br />
weet Wim Ghoris. ‘Deze markt is<br />
wetmatig eng begrensd, maar biedt<br />
anderzijds voortdurend nieuwe<br />
mogelijkheden. Socio-economisch is<br />
de markt beslist niet dood.<br />
Uitbreiding van bestaande panden<br />
met 1 tot 2000 m 2 behoort tot de<br />
reële mogelijkheden’, leert ons<br />
Wim Ghoris.<br />
Voor de komende 3 jaar worden<br />
investeringscijfers van 185<br />
miljoen Euro genoemd, waarvan<br />
110 miljoen al in de eerstkomende<br />
2 jaar. Redevco Belgium is<br />
voortdurend op zoek naar<br />
geschikte, commerciële oppervlakten<br />
in en rond de belangrijkste<br />
stadskernen en werkt<br />
daarvoor de noodzakelijke<br />
vergunningsaanvragen uit.<br />
Redevco Belgium handelt op<br />
vraag van de klanten en promoot<br />
vastgoed met een stevige<br />
realiteitszin. ‘Een grondige<br />
rendementsberekening is in deze<br />
specialisatie essentieel’, zweert Wim<br />
84
Redevco Belgium werd de realisatie<br />
van 3 regionale – Vlaanderen, Wallonië<br />
en Brussel - centrale opslagruimten<br />
toevertrouwd voor Carrefour Logistics.<br />
Ghoris. Er worden ook zelf<br />
opportuniteiten gezocht, vooral<br />
op het vlak van industriebouw,<br />
die dan worden voorgesteld aan<br />
potentiële klanten. ‘Ook andere<br />
projecten – hotel, restaurant,<br />
appartementen,… – worden niet<br />
geschuwd voor zover de rentabiliteitsberekening<br />
groen licht geeft’,<br />
vult onze gesprekspartner nog<br />
aan. Wat de rentabiliteit betreft,<br />
zijn de resultaten van een door<br />
Wim Ghoris uitgevoerde<br />
vergelijkende studie voor de<br />
bouwkosten van een magazijn in<br />
1990 t.o.v. 2000 veelzeggend.<br />
Terwijl de kosten voor de<br />
ruwbouw slechts lichtjes stegen –<br />
2 à 3% – namen de kosten voor<br />
speciale technieken met wel 15 tot<br />
20% toe! Dat is vooral toe te<br />
schrijven aan meer aandacht voor<br />
veiligheid, ergonomie, klimaatbeheersing,<br />
enz. Het navolgen<br />
van de actuele milieuwetgeving<br />
veroorzaakt eveneens een<br />
meerkost van 2 tot 3% in<br />
vergelijking tot 10 jaar terug.<br />
Ontwikkeling in sneltreinvaart<br />
Nadat het Franse Carrefour met<br />
internationale activiteiten in de<br />
grootdistributie het Belgische GB<br />
had overgenomen, werd het plan<br />
opgevat om 3 regionale –<br />
Vlaanderen, Wallonië en Brussel<br />
– centrale opslagruimten te<br />
creëren. Er zou gebruik gemaakt<br />
worden van de bestaande sites.<br />
Dat bracht Carrefour Logistics bij<br />
Redevco Belgium, dat in<br />
september 2000 aan de slag ging<br />
met het denkwerk voor twee van<br />
de voorgenomen 3 centra.<br />
Amper vier maanden later<br />
konden de definitieve plannen<br />
worden voorgelegd en vergunningen<br />
aangevraagd voor de<br />
bestaande sites van Kontich en<br />
Nijvel. Na aanpassing van de<br />
hydraulische studie – er zou<br />
85
De brandwanden, die het gebouw<br />
in 6 verschillende compartimenten<br />
verdelen, zijn geplaatst in<br />
betonnen H-kolommen.
Redevco<br />
constructie<br />
Door het toepassen van Ytongwandplaten<br />
kon in zeer hoog tempo<br />
worden gebouwd. Dagelijks werden<br />
tot 400m 2 gerealiseerd!<br />
gebouwd worden in een gebied<br />
met aanzienlijk overstromingsgevaar<br />
– en het herzien van de<br />
mobiliteitsinfrastructuur werden<br />
de vergunningen voor Kontich<br />
afgeleverd in september 2001.<br />
Voor het Waalse distributiecentrum<br />
werd tot februari 2001<br />
gewacht op de onontbeerlijke<br />
vergunningen. De werken werden<br />
uiteindelijk op beide sites vrijwel<br />
simultaan aangevat. Ondanks een<br />
winterperiode, die ruim 3 maanden<br />
voor waterproblemen zorgde, werd<br />
Nijvel al eind 2002 opgeleverd;<br />
Kontich moet eind januari 2003<br />
operationeel worden. Voor de<br />
algemene aannemingswerken<br />
tekenden IBO NV uit Mechelen en<br />
IMW voor de staalstructuren.<br />
Polyvalent ontwerp<br />
‘De klant vroeg een aantal vierkante<br />
meters opslagruimte te creëren en hun<br />
exploitatienormen te respecteren’,<br />
blikt Wim Ghoris terug. ‘Als<br />
vastgoedmaatschappij moet je de<br />
functionele verwachtingen van de<br />
klant inlossen, terwijl anderzijds een<br />
maximale vastgoedwaarde dient<br />
nagestreefd te worden’. De<br />
architecten Johan Van Dorpe (site<br />
Nijvel), Geert De Ridder en Ignace<br />
Vermeire (site Kontich) werkten<br />
een polyvalent ontwerp uit – hallen<br />
met groot volume dat niet<br />
verstoord wordt door kolommen –<br />
voor beide distributiecentra, terwijl<br />
de respectievelijke aanpak heel<br />
verschillend was. De beschikbare<br />
oppervlakte in de hallen is<br />
moduleerbaar, wat een positieve<br />
invloed heeft op de vastgoedwaarde.<br />
‘We opteerden voor een<br />
modulaire invulling van de door de<br />
klant gestelde vraag’, licht de<br />
gastheer toe. ‘Waar nodig, kunnen<br />
de modules ten allen tijde opgesplitst<br />
worden en als zelfstandige units<br />
opnieuw worden verhuurd’. Redevco<br />
Belgium stelde een alles omvattende<br />
‘sleutel-op-de-deur’ formule<br />
voor.<br />
In Nijvel bestond het project in een<br />
uitbreiding van de bestaande gebouwen.<br />
Voor de afdeling ‘droge<br />
voeding’ werden 16.000m 2 opslagruimte<br />
bijgevoegd, met een stapelhoogte<br />
van 11,2 m. Er kwam een<br />
gekoelde hal met 6.700m 2 oppervlakte<br />
en 9 m stapelhoogte. De<br />
87
Redevco<br />
constructie<br />
controleafdeling voor het leeggoed<br />
werd met 800m 2 vergroot en er<br />
kwamen verder een nieuwe portiersloge<br />
en expeditiekantoor bij.<br />
Voor het 570 leden tellende personeelsbestand<br />
werd 15.000m 2 parking<br />
aangelegd.<br />
In Kontich opteerde men voor het<br />
slopen van 4 van de bestaande 5 gebouwen.<br />
De oude beenhouwerij, de<br />
waterzuivering (die uit de zeventiger<br />
jaren dateerde) en de technische<br />
centrale verdwenen meteen.<br />
De leeggoedcentrale wordt in 2003<br />
neergehaald. Enkel de hal ‘droge<br />
voeding’ werd behouden.<br />
In de plaats verrees een nieuwe hal,<br />
35.976 m 2 groot, en omwille van de<br />
brandveiligheid samengesteld uit 6<br />
eenheden die elk minder dan<br />
6.000 m 2 netto vloeroppervlakte<br />
tellen. De netto overspanning is<br />
45,20 m, wat resulteert in een totale<br />
gevellengte van ruim 270 m.<br />
De nuttige stapelhoogte bedraagt<br />
11,2m.<br />
Er werd een logistiek complex getekend,<br />
dat is opgebouwd uit 2 bouwlagen<br />
van telkens 2700 m 2 . Op het<br />
gelijkvloers zijn een laadzaal voor<br />
de vorkheftrucks en technische<br />
ruimten ingetekend. De verdieping<br />
wordt ingenomen door de exploitatie,<br />
kantoren, vergaderzalen en<br />
faciliteiten voor het personeel.<br />
Het initiële plan voor Kontich werd<br />
teruggefloten uit vrees voor mobiliteitsproblemen.<br />
Liefst 15.000 m 2<br />
terrein werden heraangelegd om<br />
de nodige infrastructuur te voorzien,<br />
waaronder 8.000 m 2 wachtparking<br />
voor de vrachtwagens van<br />
de toegangsweg tot het complex.<br />
Spectaculair was het uitwerken van<br />
een 4.100 m 2 vattende buffer voor<br />
het opvangen en opslaan van regenwater,<br />
om het nadien vertraagd<br />
te lozen in een open sloot.<br />
‘Het totale complex telt 20 hectare<br />
verhard oppervlak’, licht Wim Ghoris<br />
toe. ‘We kregen te maken met een<br />
regio met groot risico voor overstromingen<br />
en een wettelijke bepaling, die<br />
de te lozen hoeveelheid hemelwater tot<br />
2,5 l/s/hectare beperkte!’.<br />
Magazijn voor de 21e eeuw<br />
‘Het was niet onze bedoeling de<br />
gebruikelijke paden te bewandelen en<br />
een ontwerp neer te zetten met een<br />
levenscyclus van gemiddeld 10 jaar’,<br />
verklaart Wim Ghoris. ‘Redevco<br />
wou een soort modelconcept tonen,<br />
dat zich over een veel langere periode<br />
– 20 tot 30 jaar – zou weten te<br />
bewijzen’. Daarom werd er ook heel<br />
wat geïnvesteerd in<br />
studiewerk en techniek.<br />
Voor beide projecten werd een<br />
vloerbelasting van 4 ton/m 2<br />
gehanteerd en een puntlast van 12<br />
ton voor een vlak van 10 x 15 cm.<br />
Een grondverbetering was dan ook<br />
onvermijdelijk. In Nijvel gebeurde<br />
dat door het infrezen van<br />
ongebluste kalk. In Kontich werd<br />
‘Geogrit’ ingebracht.<br />
Elk van deze projecten met<br />
vergelijkbare opslagoppervlakte –<br />
65.000 m 2 voor Kontich en<br />
70.000 m 2 voor Nijvel – wordt<br />
gedragen door 2200 palen.<br />
Voor de bouw maakte men<br />
gebruik van beton voor de onderbouw<br />
en de kolommen, gecombineerd<br />
met ruimtelijk vakwerk in<br />
spanmetaal voor het dak. De binnenwanden<br />
bestaan uit YTONGblokken.<br />
De brandwanden, die het<br />
gebouw in 6 verschillende compartimenten<br />
verdelen, zijn uitgevoerd<br />
met YTONG-wandplaten, geplaatst<br />
in betonnen H-kolommen.<br />
‘De keuze is gegroeid vanuit een<br />
positief overleg tijdens de voorstudie<br />
tussen REDEVCO, ERGON en<br />
YTONG’, verklaart onze gastheer.<br />
‘Het gebruik van de YTONGplaten<br />
betekende een groot<br />
voordeel naar bouwtijd. Er werden<br />
wel 400 m 2 per dag gerealiseerd!’.<br />
De inplanting van de rekken werd<br />
door Carrefour Logistics bepaald.<br />
Er werd een tussenruimte van<br />
3,20 m gedicteerd. Redevco opteerde<br />
voor een ‘in’ en ‘uit’ opvatting<br />
van de opslaghallen. Het plan<br />
omvat een in- en tegenoverliggende<br />
uitkant, die zo ingetekend werden<br />
dat de poort telkens in de as<br />
van een gang tussen de stapelrekken<br />
zit. In totaal beschikt het distributiecentrum<br />
over 94 laad/loskaden,<br />
terwijl de algemene norm<br />
slechts 1/1000 m 3 opslagruimte<br />
voorschrijft! Elke laad/losplaats is<br />
uitgerust met een afstandsbedienbare<br />
EIB-brug.<br />
Voor de brandveiligheid ging de<br />
voorkeur naar een sprinklerinstallatie<br />
van het ESFR-type. De<br />
planning werd gebaseerd op de<br />
Amerikaanse NFPA-norm en de<br />
hoogste beveiligingsgraad (K25).<br />
‘Vooral de opslag van PET-flessen<br />
verplicht tot een zeer hoge graad van<br />
brandbeveiliging’, merkt Wim<br />
Ghoris op.<br />
‘Het perfecte samenspel van alle<br />
partners die bij deze projecten<br />
betrokken waren, heeft ons<br />
toegelaten de distributiecentra in<br />
een absolute recordtijd operationeel<br />
te maken. Zij verdienen alle lof en<br />
mijn grote dank!’, besluit Wim<br />
Ghoris, ‘Building, Maintenance<br />
& Development Manager’ bij<br />
Redevco Belgium.<br />
88
Verleenden hun medewerking<br />
Nijvel, Kontich<br />
Architecten<br />
Johan Van Dorpe<br />
Geert De Ridder<br />
Ignace Vermeire<br />
Infrastructuur<br />
TRAMO<br />
Hens<br />
Voorgespannen beton<br />
Ergon<br />
REDEVCO<br />
Wim Ghoris,<br />
‘Building, Maintenance<br />
& Development Manager’<br />
Leopold Plaza<br />
Troonstraat 108 B6<br />
1050 Brussel<br />
T: 02/645 37 00<br />
F: 02/645 37 11<br />
Studiebureau stabiliteit<br />
RIBEL engineering<br />
Algemene<br />
aannemingswerken<br />
IBO (Mechelen)<br />
IMW (staalstructuren)<br />
Cellenbeton-brandwanden<br />
YTONG<br />
Verwarming & klimaatregeling<br />
De Clercq (Izegem)<br />
Elektriciteitswerken<br />
VNA<br />
sprinklerinstallatie<br />
Le Sprinkel Rationel<br />
89
Enkele betonzuilen, die als<br />
ondersteuning in de tuin zijn<br />
ingeplant, verstevigen de<br />
band tussen woning en tuin.<br />
Architect<br />
Jan Gorteman<br />
Bredeweg 67<br />
1790 Affligem<br />
T 053/67 04 39<br />
JanGorteman<br />
ondersteuning in de tuin zijn<br />
ingeplant, verstevigen de band<br />
tussen woning en tuin.<br />
De living zit in de zuidelijk georiënteerde<br />
zijkant van de woning<br />
en is voorzien van een in het terrein<br />
uitspringende ‘glaspunt’.<br />
Aan de tegenoverliggende zijde<br />
van de lichtsluis bevinden zich de<br />
keuken – van waaruit men een<br />
uitkijk heeft naar de leefruimte –<br />
en de eetkamer, gescheiden door<br />
een centraal ingetekende berging.<br />
In de zuidelijke vleugel werd op<br />
een hoger niveau ruimte gereserveerd<br />
voor een Tv-kamer. De<br />
andere vleugel herbergt de slaapkamers<br />
en badkamer.<br />
Opvallend is dat het zeer lichte en<br />
luchtige karakter van de woning<br />
hier geen aanleiding is tot een<br />
‘aquariumgevoel’. De witte wanden,<br />
waaraan de architect absoluut<br />
geen decoratie wenst op te<br />
hangen, contrasteren met het<br />
zwart van de natuurstenen vloeren.<br />
Opmerkelijk origineel is het<br />
gebruik van glazen boorden aan<br />
vensterbanken en afboordingen.<br />
Waar enigszins mogelijk, werden<br />
binnendeuren weggelaten.<br />
Vanzelfsprekend viel de keuze<br />
voor de eigen woning op een<br />
Masser-verwarmingssysteem,<br />
aangevuld met ventilatie. Centraal<br />
in de woning wordt verse lucht<br />
ingezogen en, eventueel voorverwarmd,<br />
net boven de vloer uitgeblazen<br />
in de woonvertrekken.<br />
Voor Jan Gorteman is ‘creatie’ de<br />
kern van zijn bestaan als architect.<br />
Hij heeft een persoonlijke<br />
vormentaal ontwikkeld, die – hoewel<br />
transparant als gevolg van het<br />
componeren met in essentie eenvoudige<br />
vormen – toch steeds<br />
weer verrassend nieuwe realisaties<br />
oplevert. Ze zijn gegroeid<br />
vanuit een dialoog tussen klant en<br />
creatieve geest van de architect en<br />
lokken op hun beurt ook steeds<br />
weer nieuwe dialogen uit met<br />
omgeving en toeschouwers.<br />
architectuur<br />
73
Stedenbouw tot<br />
in de details<br />
Architectes<br />
associés<br />
Het Parijse bureau<br />
‘Architectes Associés’,<br />
verenigt architecten die<br />
met hetzelfde talent, heel<br />
verscheiden programma’s<br />
kunnen opmaken.<br />
Het heeft zich onlangs onderscheiden<br />
door het ontwerp en<br />
de realisatie van de sociale<br />
zetel van de ‘Mousquetaires’.
Warenhuis te Rambouillet (dpt 78),<br />
cellenbeton en harspanelen<br />
Ook de industrie en de grootdistributie<br />
doet beroep op zijn<br />
diensten, om het even of het gaat<br />
om kantoren, handelscentra,<br />
entrepots, logistieke platformen<br />
of fabrieken van landbouwproarchitectenbureau<br />
tekst: Christophe Mercier<br />
ARCHITECTES ASSOCIES SARL<br />
werd in 1988 opgericht door<br />
Alain-François BUREL en Daniel<br />
VIAL, architecten DPLG, waar<br />
zich later Pascal GUILLEMET en<br />
Olivier BUREL, respectievelijk<br />
architect en burgerlijk bouwkundig<br />
ingenieur, bijvoegden.<br />
Sindsdien stapelt het architectenbureau<br />
de belangrijke projecten<br />
in Frankrijk en Europa op. Of het<br />
nu om private of openbare, ingewikkelde<br />
of eenvoudige bestellingen<br />
gaat, steeds slagen ze erin die<br />
kwaliteit te brengen die het verschil<br />
maakt tussen architectuur<br />
en bouw. Een ontmoeting met de<br />
sympathieke Parijzenaars, die<br />
open kaart spelen en zeker zijn<br />
van de deugdelijkheid van hun<br />
werk.<br />
Eclecticisme en<br />
architecturale kwaliteit<br />
‘Het is niet eenvoudig architecturale<br />
kwaliteit uit te drukken aan de<br />
hand van een programma zoals bijvoorbeeld<br />
een entrepot’, zegt Pascal<br />
GUILLEMET.<br />
‘Voor de meeste klanten zijn deze<br />
volumes in de eerste plaats functioneel<br />
en economisch. Aan ons aan te<br />
tonen dat het mogelijk is met weinig<br />
middelen hun imago te verbeteren.<br />
Een overdachte inplanting, eenvoudige<br />
volumes in combinatie met een<br />
zeer bijzondere aandacht voor de<br />
verhoudingen en een strakke<br />
aanwending van de materialen,<br />
zorgen ervoor dat het gebouw het<br />
gewenst effect krijgt.’<br />
Deze filosofie wil het architectenbureau<br />
toepassen op alle sectoren<br />
die het bestrijkt. Over het hele<br />
spectrum van zijn activiteiten.<br />
Sinds 14 jaar hebben deze<br />
Parijzenaars immers alles aan<br />
gepakt: collectieve en individuele<br />
gebouwen, stadswoningen,<br />
stedenbouw tot zelfs binnenhuisinrichting.<br />
In de woningbouw<br />
vinden we residentiële gebouwen,<br />
verkavelingen, sociale woningen,<br />
herstellingen in onderaanneming<br />
van gebouwen in het centrum van<br />
Parijs, tot enkele originele villa’s<br />
toe.<br />
75
Commercieel centrum Selestat<br />
(dpt 67). Het gebouw, gesitueerd in<br />
het centrum van de stad, doet<br />
denken aan tabaksilos uit de Elzas<br />
(hout)<br />
Appartementsgebouw aan Front de Lac<br />
‹Les Philippines› te Creteil (dpt 94)<br />
Architectes<br />
Associés<br />
architectuur<br />
Grootwarenhuis te Compeigne<br />
Ytong, glas en aluminium
School ‹Gaston Deferre› te<br />
Creteil (dpt 94)<br />
Logistiek platform<br />
te Moulins<br />
Appartementsgebouw<br />
‹Coteaux du Sud› te Creteil (dpt 94)<br />
ducten. Zoals een conservenfabriek<br />
van foie gras in de Gers,<br />
een industriële bakkerij in<br />
Beuvry, een atelier voor verpakking<br />
van olie in Tourcoing of een<br />
bedrijf gespecialiseerd in machinefabricatie<br />
in Laval.<br />
Het bureau is niet bang om de<br />
problematiek van de renovatie en<br />
de restauratie, zoals die van commerciële<br />
centra of een gebouwencomplex<br />
uit de XVIII de eeuw,<br />
waar 13 woningen in moeten<br />
komen, aan te pakken. Zo kregen<br />
de vier verschillende stedenbouwkundige<br />
ontwerpstudies toevertrouwd:<br />
vernieuwing van het historisch<br />
centrum van Maisons-<br />
Alfort, inrichting van de universiteitscampus<br />
van Orléans of renovatie<br />
van stadswijken. Verder nog<br />
verschillende openbare gebouwen,<br />
opdrachten in het kader van<br />
ontspanning en binnenhuisarchitectuur<br />
voor verschillende handelscentra.<br />
Deze – onvolledige –<br />
lijst geeft een idee over het<br />
gamma dat het agentschap<br />
bestrijkt. Een ruim aanbod dat<br />
inspeelt op een heel verscheiden<br />
vraag.<br />
De sociale zetel van de<br />
‘Mousquetaires’: een origineel<br />
programma<br />
Het gaat om het Park van<br />
Tréville, een speciaal programma<br />
besteld door de groep van de<br />
‘Mousquetaires’, een grote<br />
Europese distributiemaatschappij.<br />
Dit consortium – dat onder meer<br />
de bekende warenhuizen INTER-<br />
MARCHE, BRICOMARCHE,<br />
VETIMARCHE, STATIONMAR-<br />
CHE groepeert, wenste een sociale<br />
zetel van een nieuw type te<br />
creëren. Waar ze van droomden,<br />
was een plaats te vinden die door<br />
alle Europese leden in minder<br />
dan drie uur kon bereikt worden.<br />
Daarom lieten de verantwoordelijken<br />
van de groep hun oog vallen<br />
op dit grote beboste stuk grond<br />
op 40 km ten zuiden van Parijs,<br />
niet ver van de luchthaven van<br />
Orly. En al wordt ze nog niet<br />
benut door vrachtvliegtuigen, was<br />
de aanwezigheid van een start- en<br />
landingsbaan in de nabijheid van<br />
de site onder meer één van de<br />
belangrijke elementen die de<br />
keuze bepaalde.<br />
Alain-Fraçois BUREL herinnert<br />
zich goed hoe het plan gestalte<br />
kreeg. ‘We hadden het geluk dat we<br />
heel vroeg in het vormingsproces van<br />
het programma konden ingrijpen,<br />
iets wat eerder uitzonderlijk is in de<br />
bouwsector. De bedrijfsleiders hadden<br />
de grote lijnen van het programma<br />
getrokken: kleine kantoorgebouwen,<br />
duurzame constructie, alle<br />
werkposten op de eerste verdieping.<br />
Het zou eenvoudiger geweest zijn<br />
zich in een toren van La Défense te<br />
installeren, maar dat beantwoorde<br />
niet aan de bedrijfscultuur. Ze wensten<br />
iets horizontaals, zonder piramidale<br />
structuur.’<br />
77
78<br />
Het Parc de Treville,<br />
Bedrijfscampus, hoofdzetel<br />
van de Mousquetaires<br />
- groep te Vert - Le - Grand en<br />
Plessis - Pate (dpt 91)
Het Parc de Treville, gebouw<br />
van de Holding (dpt 91)<br />
architectuur<br />
Dat is de reden waarom de<br />
‘Architectes Associés’ een groot<br />
bedrijfspark hebben uitgedacht<br />
dat qua concept en in werkelijkheid<br />
mijlenver staat van de<br />
clichés van de pronkerige en<br />
gecentraliseerde sociale zetels in<br />
de stad.<br />
Stedenbouw als initiatie<br />
Op de 80 ha van de site, worden<br />
er 30 ha ingenomen door een<br />
geklasseerd bos. De ontwerpers<br />
willen er gebruik van maken door<br />
er een wandelweg en een gezondheidsparcours<br />
voor het personeel<br />
in aan te leggen. De gebouwen<br />
van één of twee verdiepingen,<br />
Architectes<br />
Associés<br />
bedekt met zink en bekleed met<br />
baksteen, herbergen alle filialen<br />
van de groep. Ze liggen rond een<br />
kunstmatig meer. Het gebouw<br />
van de holding (de directie) ligt<br />
aan de oevers. Het water weerspiegelt<br />
het silhouet van het wit<br />
volume. Alle perspectieven<br />
komen in deze waterpartij samen.<br />
Het paviljoen van de hoofdingang,<br />
dat tot in de details is<br />
bewerkt, staat vooraan, met in<br />
perspectief het gebouw van de<br />
holding, het verdwijnpunt van dit<br />
geheimzinnig parcours.<br />
Het park van Tréville omvat andere<br />
functies. Een oude boerderij<br />
werd gerestaureerd en doet dienst<br />
als ‘club’, een gezellige ontvangstplaats<br />
dat het hotel van 80<br />
kamers aanvult. Ietwat achterin<br />
bevindt zich een vormingscentrum<br />
met 8 zalen, waar de toekomstige<br />
bedrijfsleiders worden<br />
opgeleid. Het hotel biedt plaats<br />
om ze comfortabel te herbergen,<br />
met vrouw en kinderen. Twee<br />
tentoonstellingshallen werden<br />
voorzien om er de nieuwste producten<br />
voor te stellen.<br />
Verschillende malen per jaar trekt<br />
deze plek ter gelegenheid van de<br />
algemene vergaderingen en allerhande<br />
manifestaties, de grote<br />
familie van de ‘Mousquetaires’<br />
79
Het Parc de Treville,<br />
de tentoonstellings -<br />
en vergaderruimte.<br />
(dpt 91).<br />
aan, wat de parking van 3.000<br />
wagens voor deze gebouwen<br />
verklaart.<br />
‘De oppervlakte van deze parking<br />
bestaat uit stevig gras, gezaaid op<br />
een keienstructuur’, verklaart<br />
Olivier BUREL. ‘Het zou doodzonde<br />
geweest zijn zo’n enorme oppervlakte<br />
met asfalt te bedekken voor<br />
het occasioneel gebruik dat we ervan<br />
maken.’ Een esthetische en ecologische<br />
bekommernis die het perfectionisme<br />
illustreert waarmee<br />
het studiebureau dit project heeft<br />
geleid.<br />
In maart 2000 ontving deze realisatie<br />
de ‘EQUERRE 91’, de eerste<br />
prijs voor architectuur van de<br />
werf, die de bouwheer en de<br />
architecten wil bekronen die erin<br />
geslaagd zijn een kwaliteitsvol<br />
bouwwerk neer te zetten in het<br />
departement van de Essonne.<br />
Op zoek naar nieuwe<br />
oplossingen<br />
Architectes Associés SARL heeft<br />
grote interesse voor nieuwe<br />
bouwtechnieken. Op de site van<br />
Tréville hebben de<br />
‘Mousquetaires’ een soort van<br />
reusachtige, experimentele<br />
maquette ontworpen om de schikking<br />
binnen hun magazijnen te<br />
testen. Het architecturaal antwoord<br />
op dit specifiek programma<br />
beantwoordt helemaal aan dit<br />
avant-garde idee. Het gaat om een<br />
gebouw zonder funderingen,<br />
gebouwd met lichte materialen:<br />
aluminium voor de structuur en<br />
een dak in opgespannen zeilen.<br />
Eerst wordt gewoon de bodem<br />
gestabiliseerd, vervolgens wordt<br />
de infrastructuur ‘gespijkerd’.<br />
Men kan het gebouw, dat niet<br />
bedoeld is om de eeuwen te trotseren,<br />
verplaatsen, een beetje<br />
zoals tijdelijke tentoonstellingen.<br />
‘Het zijn technieken die vooral interessant<br />
zijn voor de Oostbloklanden<br />
waar we mee werken, zoals Polen of<br />
Bosnië’, zegt Daniel VIAL.<br />
‘Vermits het er zeer moeilijk is<br />
grond in volle eigendom te verwer-<br />
80
Het Parc de Treville, een<br />
bedrijfscampus op een terrain<br />
van 80 hectare (dpt 91)<br />
ven, heeft men daar infrastructuur<br />
nodig die snel kan worden opgebouwd<br />
en eventueel afgebroken. Of<br />
ze blijft bestaan is nooit zeker’.<br />
Ytong, de ideale brandwerende<br />
oplossing<br />
Het was logisch dat een bedrijf<br />
dat zoveel belangstelling heeft<br />
voor toekomstgerichte bouwoplossingen,<br />
ook interesse zou betonen<br />
voor Ytong-producten. In het bijzonder<br />
de brandwerende panelen,<br />
waarvan de nieuwe Franse wetgeving<br />
inzake brandbeveiliging, tot<br />
een ware boom op de markt heeft<br />
geleid. Voor de winkels van<br />
Intermarché in Checy, Saumur<br />
en Benfeld, werd deze techniek<br />
architectuur<br />
met succes toegepast.<br />
Opmerkelijk is de verfijning waarmee<br />
deze volumes werden getekend.<br />
In Benfeld heeft men<br />
geverfde Ytong-panelen vermengd<br />
met een bekleding in<br />
hout. In Saumur werd gepleisterd<br />
cellenbeton gecombineerd met<br />
tufsteen, wat een interessant<br />
effect geeft. Het bureau slaagt<br />
erin met hetzelfde gemak stedenbouwkundige<br />
oefeningen als<br />
detailontwerpen tot een goed eind<br />
te brengen. Met inbegrip de materialen<br />
van morgen, zoals de<br />
Ytong-panelen of demonteerbare<br />
infrastructuren.<br />
Architectes<br />
Associés<br />
Architectes Associés<br />
Rue Benoît Malon 12<br />
92150 Suresnes<br />
France<br />
T: 0033 1 41 38 82 00<br />
F: 0033 1 41 38 82 10<br />
81
Quille, filiaal van<br />
Bouygues in Rouen<br />
constructie<br />
tekst: Christophe Mercier<br />
fotografie: Quille<br />
Waar wacht men<br />
De bouwsector heeft er alle<br />
belang bij zich de principes<br />
van de prefabricatie eigen<br />
nog op om te<br />
De bouwsector heeft er<br />
maken. Bij Quille bereidt<br />
alle belang bij zich de<br />
men zich voor op een<br />
principes van de<br />
toekomst waar men almaar<br />
prefabricatie eigen te<br />
sneller zal bouwen…<br />
maken. Bij Quille bereidt<br />
prefabriceren?<br />
men zich voor op een<br />
toekomst waar men almaar<br />
sneller zal bouwen…
Dankzij zijn brandwerende<br />
eigenschappen, is Ytong een<br />
onmisbaar materiaal geworden<br />
voor de bouw van industriehallen.<br />
Hier zien we de heropbouw van<br />
een hal voor de ‘lampes Berger’,<br />
nabij Rouen.<br />
De oorspronkelijke gebouwen<br />
gingen... in vlammen op.<br />
Bouygues. De naam alleen al is<br />
een legende. De reusachtige<br />
Franse bouwonderneming is<br />
mondiaal geworden en heeft haar<br />
activiteiten gediversifieerd. Zoals<br />
een kleine aandeelhouder er<br />
belang bij heeft niet al zijn eieren<br />
in dezelfde mand te leggen, heeft<br />
de groep zich met andere sectoren<br />
verrijkt: beheer van openbare<br />
diensten, communicatie (TF1),<br />
telecommunicatie (Bouygues<br />
Télécom), vastgoed, wegenbouw.<br />
Maar opgelet: men houdt het<br />
hoofd koel.<br />
Rouen, 300.000 inwoners. Een<br />
stad in het Noord-Westen van<br />
Frankrijk, op 1u15 van de hoofdstad<br />
langs de autosnelweg van<br />
Caen. Tegelijk te dicht en te ver<br />
van Parijs. Het filiaal van de<br />
streek heet Quille, maar het ovale<br />
en oranje logo is hetzelfde als dat<br />
van het moederbedrijf. Noël<br />
Gardie, ‘koper West’ voor Byefe<br />
(Bouygues entreprises France<br />
Europe) ontvangt ons: ‘30.000<br />
mensen werken voor de bouwsector<br />
van de groep’, zegt hij. ‘Alleen al<br />
hier, zijn we met 1600.’ Hoewel de<br />
firma een sterke hiërarchie heeft,<br />
is ze niet gesloten. De communicatie<br />
tussen de verschillende<br />
niveaus is makkelijk tijdens de<br />
vele vergaderingen of informele<br />
bijeenkomsten.’ Men voelt dat<br />
deze man een scherp beeld heeft<br />
van zijn vak, een verlangen om de<br />
kwaliteit in zijn sector op te voeren<br />
en vooral, om vooroordelen te<br />
laten varen, om de manier waarop<br />
de bouw moet gezien worden, te<br />
moderniseren.<br />
De prefabgeest, van<br />
bij het ontwerp<br />
Eén van de grote betrachtingen<br />
van Noël Gardie, is zijn collega's<br />
te overtuigen zoveel mogelijk<br />
gebruik te maken van prefabricatie.<br />
Dit concept bestaat sinds het<br />
begin van de vorige eeuw, maar<br />
lijkt slechts moeizaam tot de<br />
gewoonten van de ondernemingen<br />
door te dringen.<br />
‘Handenarbeid wordt steeds zeldzamer’,<br />
zegt dit kaderlid van Quille.<br />
‘Anderzijds zijn de klanten veeleisend<br />
als het op termijnen aankomt.<br />
92
Bij Quille is men voorstander van<br />
snelle en rendabele technieken<br />
zoals de Ytong-brandwanden.<br />
Quille<br />
Vaak is het de snelste die de zaak<br />
binnenhaalt. Als men bijvoorbeeld<br />
voor Carrefour bouwt, lopen de vertragingsboetes<br />
in de duizenden franken<br />
op.’<br />
Voor een koper is de taak vaak<br />
moeilijk. ‘Neem het voorbeeld van<br />
de automobielindustrie’, gaat<br />
meneer Gardie verder. ‘Bij<br />
Renault wordt een achteruitkijkspiegel<br />
ontworpen vijf jaar voor de auto<br />
op de markt komt. De leverancier<br />
heeft ruimschoots de tijd om het ontwerp,<br />
de fabricatie enzovoort, te<br />
optimaliseren en dus de productiekost<br />
te drukken. In de bouwsector<br />
tekenen de architecten een plan en<br />
hebben de fabrikanten enkele weken<br />
om de materialen op de werf te leveren.<br />
Het is moeilijk om te doen<br />
begrijpen dat wanneer men van de<br />
norm afwijkt, door bijvoorbeeld een<br />
paal te wijzigen, de prijs van het element<br />
niet in m 3 kan berekend worden.<br />
Dat is een voorbijgestreefde<br />
manier om de kostprijs van een<br />
bouw in te schatten. Vorig jaar heb<br />
ik een bestelling gedaan van 1600<br />
palen van 50 x 50 cm. Elke dag 20<br />
elementen. Het is duidelijk dat de<br />
prijs en de leveringstermijnen van<br />
deze palen niet voordelig zullen zijn<br />
wanneer men ze voor elke werf wijzigt.’<br />
Vandaar het belang om de<br />
contacten tussen leveranciers en<br />
ontwerpers te intensiveren. De<br />
fabrikanten maken niet om het<br />
even wat om het even hoe. Het is<br />
door met dit gegeven aan de basis<br />
rekening te houden dat de aannemers<br />
hun productiviteit zullen<br />
kunnen verbeteren.<br />
Ytong: koning van de brandwerende<br />
muren en de termijnen<br />
Een recent contract bewijst heel<br />
het belang van de timing in de<br />
huidige bedrijfswereld. Het gaat<br />
om de gebouwen van de ‘Lampes<br />
Berger’, niet ver van Rouen, waarvan<br />
de oude structuren op…11<br />
september 2001 vuur vatten. Het<br />
is geen grapje. Men begrijpt<br />
onmiddellijk het belang dat in dit<br />
project werd besteed aan brandbeveiliging<br />
en brandwerende<br />
muren. Quille vraagt een offerte<br />
aan gespecialiseerde firma's die<br />
ze goed kent. Ytong is reeds een<br />
constructie<br />
93
In combinatie met een betonskelet<br />
van palen en balken,<br />
kunnen de Ytong-panelen<br />
moeiteloos op deze<br />
onvervormbare structuur<br />
worden geplaatst.<br />
betrouwbare partner. De industriële<br />
vloeren hebben hun gelijke<br />
niet op gebied van brandveiligheid<br />
met een brandweerstand van<br />
6 uren. Maar opgelet, er moet<br />
heel snel gebouwd worden en dus<br />
moet er binnen zeer korte termijnen<br />
gefabriceerd en geleverd worden.<br />
‘We hebben ons antwoord moeten<br />
geven in november’, herinnert<br />
zich Noël Gardie. ‘De zaak werd<br />
op 1 december beklonken. De werf<br />
moet beginnen eind januari. Het is<br />
een echte challenge. Er bestaat geen<br />
andere mogelijkheid dan de prefabricatie,<br />
de traditionele methode is te<br />
traag.’<br />
Ytong haalt de zaak binnen door<br />
een leveringstermijn van 5 weken<br />
vanaf de bestelling te beloven. Een<br />
uitdaging! De fabriek in Burcht bij<br />
Antwerpen stelt alles in het werk<br />
om deze zeer strakke kalender te<br />
respecteren. Uiteindelijk zal de<br />
ruwbouw van dit moeilijk gebouw<br />
van 5000 vierkante meter gerealiseerd<br />
worden op één maand en<br />
enkele dagen. Ondanks de druk,<br />
zullen de gebouwen zonder problemen<br />
worden opgetrokken.<br />
Boven een betonnen sokkel, die<br />
noodzakelijk is omwille van de<br />
schokken, volgen de Ytong-wandplaten<br />
elkaar netjes op. Een techniek<br />
die de firma Ytong goed<br />
onder de knie heeft. De technische<br />
raadgevers staan de bouwvakkers<br />
permanent bij. Met een<br />
record aan brandweerstand, is de<br />
fabriek thans gewapend om de<br />
jaren probleemloos te trotseren.<br />
Nieuwe verhouding<br />
constructeurs/leveranciers<br />
Teneinde voorzorgen te nemen<br />
en geleidelijk aan de verhoudingen<br />
tussen producenten en constructeurs<br />
te laten evolueren, nam<br />
Quille het initiatief om haar leveranciers<br />
op een aanbesteding te<br />
laten inschrijven vertrekkend van<br />
een algemeen bureaumodel. Het<br />
gaat om een plan van algemene<br />
principes dat van toepassing is<br />
voor alle logistieke platforms die<br />
de firma realiseert. Niets dwangmatigs<br />
tot daar, maar een schema<br />
94
Quille<br />
Quille Industrie<br />
18 Rue Henri Rivière<br />
BP 1048<br />
76172 Rouen Cedex<br />
France<br />
T 0033 235 14 49 92<br />
F 0033 235 14 49 67<br />
constructie<br />
Flexibiliteit – betrouwbaarheid<br />
van de offerte – respect van de<br />
termijnen. Drie basiselementen,<br />
die de bouwprijs doen zakken,<br />
die door Ytong gegarandeerd<br />
worden.<br />
dat dagelijks geactualiseerd zal<br />
worden volgens de specifieke<br />
omstandigheden van een project.<br />
Een basis en een referentie voor<br />
alle realisaties van kantoorgebouwen<br />
van de groep.<br />
Drie regels moeten strikt gevolgd<br />
worden:<br />
1 De modulariteit die aan de basis<br />
ligt van elke prefabricatie. Het is<br />
nutteloos te werken op een typeplan<br />
wanneer aan deze voorwaarde<br />
niet voldaan wordt.<br />
2 De betrouwbaarheid van de<br />
offerte. Een essentieel economisch<br />
gegeven dat onontbeerlijk<br />
is in elke stap die men zet om<br />
de leveranciers stroomopwaarts<br />
te raadplegen. Het komt erop<br />
aan een geloofwaardig partnerschap<br />
op te bouwen.<br />
3 Het respect van de termijnen.<br />
Elke vertraging van de levering<br />
heeft haar weerslag op de bouwtermijnen.<br />
‘Time is money’, zegt<br />
het bekende spreekwoord. Het<br />
is meer dan ooit van toepassing<br />
in onze huidige economische<br />
wereld, waar de concurrentie op<br />
mondiaal vlak gevoerd wordt.<br />
Het typeplan omvat de goed<br />
gekende en beheerste standaardafmetingen.<br />
De overspanningen zijn<br />
een sleutelelement en sommige<br />
materialen hebben hun eisen. Het<br />
is ook door van bij het ontwerp<br />
deze gegevens te verwerken, dat<br />
men de prijs van de bouw drukt.<br />
Een vloerplaat van Ytong bijvoorbeeld<br />
heeft een overspanning van<br />
5 en niet van 6 meter. Ten allen<br />
koste de eigenschappen van de elementen<br />
willen doen overeenkomen<br />
met een een plan dat zonder<br />
bouwfilosofie is ontworpen, valt<br />
veel duurder uit. Bij Quille heeft<br />
men dat ingezien. Bij de afrekening<br />
zal deze evolutie alle deelnemers<br />
aan de bouw winst opleveren.<br />
De bouwheer wiens termijnen<br />
men zal kunnen respecteren. De<br />
aannemer van de ruwbouw die tijd<br />
en geld zal uitsparen. De leverancier<br />
die de fabricatie van de elementen<br />
zal optimaliseren. Wat<br />
wacht men nog om dit elementair<br />
principe dat men al zo lang kent,<br />
in daden om te zetten?<br />
95
Verbouwing van een oud station<br />
voor Forem in Hannuit, een plan<br />
van architect Greisch.<br />
De gevelbekledingstechnieken<br />
in cederhout en zink gaan heel<br />
goed samen.
Aannemingsbedrijf<br />
Mathieu<br />
PIRARD<br />
tekst<br />
Christophe Mercier<br />
fotografie<br />
Jacques Breuer<br />
Het aannemingsbedrijf Pirard<br />
uit Ensival heeft de wind in de<br />
zeilen. Het werkt met<br />
dynamische mensen die houden<br />
van nieuwe technologieën en<br />
een kwaliteitsvolle<br />
architectuur<br />
constructie<br />
Mathieu Pirard, die ingenieur is<br />
van opleiding, heeft zich gedurende<br />
20 jaar kunnen vormen bij<br />
Wust. De man heeft echter teveel<br />
ambitie om heel zijn leven als<br />
bediende te blijven werken. Hij is<br />
dol op avontuur en begin ’95<br />
waagt hij de sprong en richt hij<br />
zijn eigen bedrijfje op. Op dat<br />
ogenblik heeft de aannemer<br />
amper een handvol mensen<br />
rondom zich. We zijn juli, het<br />
begin van de vakantie. Er wordt<br />
een bureau ingericht in de<br />
woning van de baas. Toch wordt<br />
de situatie snel onhoudbaar. Drie<br />
maanden later verhuist het gezelschap<br />
naar Verviers, in een<br />
comfortabelere ruimte. Om te<br />
belanden in Ensival in december<br />
1997, in een gebouw van 320 m 2 .<br />
‘Toen we hier neerstreken vroegen<br />
we ons af hoe we de ruimte zouden<br />
vullen’, herinnert Mathieu Pirard<br />
zich nog. ‘Vandaag de dag hebben<br />
we een bureau tekort om<br />
comfortabel te kunnen werken’!<br />
Het bedrijf telt namelijk, kaders en<br />
arbeiders inclusief, 72 werknemers.<br />
Zeven jaar terug waren ze met vijf.<br />
Die snelle ontwikkeling heeft het<br />
bedrijf niet alleen te danken aan<br />
zijn professionalisme en aan de<br />
goede relaties die het onderhoudt<br />
met zijn cliënteel, maar ook aan het<br />
team van Mathieu Pirard. Deze<br />
laatste heeft zich op alle vlakken<br />
weten te omringen: in de opvolging<br />
van de werven, de commerciële<br />
dienst, de logistiek, het secretariaat<br />
en de boekhouding. Allemaal<br />
eigenschappen waarvoor hij de<br />
‘Gazelletrofee’ in de categorie kleine<br />
bedrijven in de wacht sleepte, van<br />
het magazine Trends. Het cliënteel<br />
beslaat nu de hele oppervlakte van<br />
Wallonië en Brussel. Er is slechts<br />
één hindernis om verder te groeien:<br />
het ontbreken van gekwalificeerd<br />
personeel. ‘Het is niet makkelijk om<br />
jongeren te motiveren voor jobs in de<br />
bouw. Toch is het geen moeilijk werk<br />
meer, dankzij de nieuwe werktuigen<br />
en de nieuwe normen. En het loon is<br />
97
constructie<br />
deftig. Het is jammer, want dit is<br />
een rem op de economische expansie<br />
van onze bedrijven’. Werkzoekenden<br />
weten waarheen!<br />
Onderhoud, moeilijke<br />
technieken<br />
Om zijn plaatsje op te eisen,<br />
bespeelt de aannemer een sector<br />
waar niemand in geïnteresseerd<br />
is: het onderhoud. ‘Het is niet<br />
altijd even leuk als job. Bovendien<br />
vraagt het een zeer grote<br />
beschikbaarheid. Je moet altijd klaar<br />
staan, ook ’s nachts en tijdens de<br />
weekends. Geen sprake van de<br />
activiteiten te onderbreken tijdens<br />
uw werk. De ijzersmelterij<br />
MAGOTTEAUX, de koffiefabriek<br />
Mathieu<br />
Pirard<br />
EDEL, de werktuigenfabrikant<br />
PRECICARB, het katoenverwerkingsbedrijf<br />
ARMA, de<br />
steengroeve GRALEX zijn vaste<br />
klanten. En dan vooral de groep<br />
GB-Carrefour.’ Mathieu Pirard<br />
schetst de moeilijkheden van een<br />
onderhoudsbedrijf in de tertiaire<br />
sector: ‘Het komt erop aan snelle<br />
oplossingen te vinden en ze uit te<br />
voeren zonder de verkoop te<br />
hinderen. Vaak is het een kwestie<br />
van improvisatie. Men moet de<br />
technieken kennen opdat de<br />
herstelling ’s anderendaags niet hoeft<br />
overgedaan te worden. Als een kassei<br />
in een weg loskomt, is er geen sprake<br />
van hem te herstellen door hem in<br />
een vol mortelbad te leggen. Dan<br />
Een appartementsgebouw in<br />
Marche-en-Famenne van<br />
architect Minne. De verzorgde<br />
details zijn een handelsmerk<br />
van het bedrijf.<br />
moet de klus geklaard worden met<br />
snellijm’! Het is een veeleisende<br />
maar rendabele activiteit, op<br />
voorwaarde dat men goed<br />
georganiseerd is.<br />
Onderhoud is niet de enige<br />
bedrijvigheid van het<br />
aannemingsbedrijf Pirard, verre<br />
van. Ook de industriebouw maakt<br />
deel uit van zijn activiteiten.<br />
Hallen of supermarkten, om het<br />
even: het bedrijf beheerst de<br />
technieken. En in het bijzonder<br />
de Ytong-panelen die deel<br />
uitmaken van de materialen<br />
waarmee ze liefst werken. ‘Het is<br />
in de eerste plaats de bevoorrechte<br />
contacten met de firma Ytong die<br />
98
Het veelzijdig bouwbedrijf Pirard houdt zich ook<br />
bezig met infrastructuurwerken. Hier een brug<br />
voor de burgerlijke bouwkunde in Trois-Ponts.<br />
ons het cellenbeton hebben laten<br />
ontdekken’, zegt Mathieu Pirard.<br />
‘Een uitstekende technische service<br />
en uitstekende public relations. Wat<br />
het zo interessant maakt, is dat het<br />
tegelijk een hard en isolerend<br />
materiaal is. Een metalen<br />
gevelbekleding heeft nooit dezelfde<br />
mechanische weerstand en<br />
betonpanelen, zelfs als ze isoleren,<br />
bieden nooit dezelfde prestaties.<br />
Vermits de verwerking niet<br />
moeilijker is, zijn de Ytong-panelen<br />
vaste keuzes van zodra het<br />
thermisch aspect doorslaggevend is.<br />
Zo kan men bijvoorbeeld in een<br />
fabriek waar veel waterdamp of<br />
warmte wordt geproduceerd,<br />
condensfenomenen beperken.’<br />
Van de industriële naar de<br />
subtielere bouw<br />
Onlangs verving het bedrijf het<br />
dak van de papierfabriek<br />
ARJOWIGGINS in Nijvel met<br />
panelen cellenbeton. In Luik<br />
worden voor REDEVCO, een<br />
handelszaak, andermaal de<br />
technieken van Ytong aangewend.<br />
Mathieu Pirard, die van opleiding<br />
ingenieur is, geeft tekst en uitleg:<br />
‘Eén van de kwaliteiten van Ytong is<br />
dat de elementen een afgewerkt<br />
uitzicht hebben, dat ze verfklaar<br />
zijn. Bovendien worden de<br />
problemen met koudebruggen<br />
voorkomen. Er is verder het<br />
brandwerend aspect. Voor<br />
PARCABEL bijvoorbeeld, een<br />
drukkerij in Petit-Rechain, hebben<br />
we via compartimentering twee<br />
hallen gerealiseerd om de<br />
verspreiding van brand te beletten.<br />
De dubbele metaalstructuur is<br />
gescheiden door een wand in Ytongpanelen.<br />
Het daktimmerwerk is er<br />
beurtelings aan bevestigd. Zo blijft<br />
in geval van brand in één van de<br />
twee delen, de muur overeind.’ En<br />
vermits de 6 uur brandweerstand<br />
van de cellenbetonelementen een<br />
plaatsje verdient in het Guinness<br />
book, zijn de kansen dat de<br />
vlammen naar de aanpalende hal<br />
overslaan voor de aankomst van<br />
de brandweer, nihil.<br />
Toch stopt de productie van het<br />
aannemingsbedrijf Pirard niet bij<br />
99
De uitbreiding van<br />
de provinciale<br />
jeugddienst. Een<br />
architectuur die niet<br />
bang is eigentijds<br />
te zijn.<br />
de snelbouw in de industrie. Zijn<br />
ploegen zijn in staat werven met<br />
de meest subtiele details aan te<br />
pakken. Zoals de uitbreiding van<br />
de provinciale jeugddienst in<br />
Grivegnée, een ontwerp van<br />
architect Podgorski. Ook hier<br />
werden weer Ytong-blokken als<br />
bouwsysteem weerhouden. Het<br />
gaat om een soort jeugdherberg<br />
voor toeristen die halt houden in<br />
deze streek waar het prettig<br />
wandelen is. Een architectuur die<br />
niet bang is eigentijds te zijn, met<br />
de ronding waarin de traphal<br />
schuilt en het grote raam.<br />
Opmerkelijk is de zorg die<br />
besteed werd aan de afwerking en<br />
het geslaagd gebruik van ceder als<br />
tegengewicht voor crepi. ‘Wanneer<br />
men besluit een pleister te gebruiken,<br />
is het duidelijk dat cellenbeton de<br />
beste oplossing is’, zegt Mathieu<br />
Pirard. ‘Maar crepi is een delicate<br />
techniek om uit te voeren. Er moet<br />
rekening gehouden worden met een<br />
aantal specifieke details, zoals<br />
verhogingen enzovoort. Wanneer er<br />
twee verdiepingen of een puntgevel<br />
zijn, dient men op te letten voor de<br />
stortnaden. Niet iedereen is in staat<br />
deze techniek op een correcte manier<br />
uit te voeren.’ Bedenkingen die,<br />
voor wie er nog mocht aan<br />
twijfelen, de vakkennis van de<br />
aannemer onderstrepen.<br />
Een afwerkingsgevoelig tijdperk<br />
Mathieu Pirard is meer dan louter<br />
een uitvoerder. Men voelt bij deze<br />
man een scherp inzicht in zijn<br />
vak en de sector waarin hij actief<br />
is. Zijn ideeën bewijzen het. ‘Het<br />
tijdperk van het ruw industrieel<br />
design is voorbij. Vandaag de dag<br />
willen de klanten een afwerking op<br />
hun cellenbetonpanelen. Of het een<br />
handelszaak of een entrepot is,<br />
steeds meer vermijdt men metalen<br />
gevelbekledingen of gewassen beton.’<br />
Tijdens het gesprek overlopen we<br />
de laatste producties van het<br />
bouwbedrijf. Kwaliteitsgebouwen<br />
in Marche en Spa. De verbouwing<br />
van een oud station voor de<br />
Forem, de Waalse VDAB, met de<br />
architect Greish, zoon van de<br />
beroemde Luikse ingenieur. Een<br />
verzorgde architectuur, met een<br />
gevelbekleding van zink en vuren.<br />
Aan de modules van de ramen<br />
herkent men de naam van de<br />
auteur. En dan, als om terug te<br />
100
De uitbreiding van de provinciale jeugddienst in Grivegnée, een ontwerp van<br />
architect Podgorski. Detail van de ‘toren’, waarin de traphal is verwerkt.<br />
construction<br />
Mathieu<br />
Pirard<br />
101
Verbouwing van een oud station voor<br />
Forem in Hannuit, door architect Greisch.<br />
Een eenvoudige constructie die nooit<br />
verveelt.<br />
keren naar meer bedrijfsgerichte<br />
bouwwerken, valt ons oog op een<br />
foto van een<br />
waterzuiveringsstation en een<br />
brug van burgerlijke bouwkunde.<br />
Ze kunnen werkelijk alles aan, bij<br />
Pirard!<br />
Het meest merkwaardig opzet<br />
van de firma Pirard is<br />
ongetwijfeld deze<br />
projectontwikkeling in Louveigné,<br />
de ‘Clos des Doges’. Het gaat om<br />
een geheel van 18 woningen, 16<br />
appartementen en 2 individuele<br />
huizen. Het uitgangspunt is<br />
knap. Vertrekkend van het<br />
principe van de kasteelhoeve,<br />
kijken alle woningen uit op een<br />
binnenhof. Het gebouw valt op<br />
door zijn verzorgde architectuur<br />
en zijn kwaliteitsmaterialen:<br />
Betorixblokken, natuursteen uit<br />
de streek, platte pannen in<br />
terracotta. De toegangen<br />
gebeuren via het binnenhof, waar<br />
een fontein en een groene ruimte<br />
komt. De woonruimtes kijken uit<br />
naar buiten en het landschap. ‘We<br />
willen iets anders bieden, gebaseerd<br />
op de gezelligheid en de veiligheid’,<br />
verklaart de aannemer. ‘Met deze<br />
ruimtelijke indeling worden de<br />
mensen ertoe gedwongen elkaar te<br />
kruisen en een gesprek aan te gaan.<br />
Het is de enige manier om uit de<br />
dagelijkse mallemolen te komen. Ik<br />
dacht dat vooral oudere mensen zich<br />
zouden aangesproken voelen door<br />
het concept, maar de grote<br />
meerderheid van de woningen werd<br />
aangekocht door jonge koppels.’<br />
Misschien gewoon omdat dit<br />
systeem de toekomst voorspelt:<br />
kleinere investeringen, de<br />
densiteit, het gemengd karakter,<br />
het respect voor het milieu. Het<br />
zijn de krachtlijnen van een<br />
doordacht stedenbouwkundig<br />
beleid. Hier heeft men dat al heel<br />
vroeg begrepen.<br />
102
constructie<br />
Mathieu<br />
Pirard<br />
Projectontwikkeling in<br />
Louveigné: de ‘Clos des<br />
Doges’, van architect<br />
Greisch. Een nieuwe<br />
constructie in de geest<br />
van de oude hoeves:<br />
woningen die rond een<br />
binnenhof zijn geschikt,<br />
waardoor de<br />
gastvrijheid in de hand<br />
gewerkt wordt.<br />
103
104<br />
De ‘Clos des Doges’ in<br />
Louveigné. Edele<br />
materialen, eenvoudige<br />
vormen en een geslaagde<br />
integratie in een<br />
landelijke omgeving.
105<br />
Mathieu Pirard Construction<br />
Rue Auguste Dupont, 22<br />
4800 Ensival<br />
T: 087/35 31 41<br />
F:087/35 26 56<br />
constructie<br />
Mathieu<br />
Pirard
106
107<br />
D<br />
o<br />
n<br />
v
Ytong<br />
In het kader van het concept<br />
duurzaam bouwen ontwikkelde<br />
Ytong recentelijk twee nieuwe<br />
producten<br />
Door zijn samenstelling, zijn<br />
fabricatietechniek met laag energieverbruik,<br />
zijn hoge isolatiewaarden<br />
en zijn potentieel integrale<br />
recyclage, is cellenbeton een<br />
van nature duurzaam en ecologisch<br />
materiaal. Innovatie betekent<br />
voor YTONG een constante<br />
zoektocht ter verbetering van zijn<br />
producten, zowel op het vlak van<br />
de duurzaamheid als op dat van<br />
het economisch rendement (engineering<br />
van de levenscyclus).<br />
Ytong is fier twee nieuwe producten<br />
te mogen voorstellen: de<br />
C2/04-blokken en de CC2/400-<br />
panelen. De belangrijkste innovaties<br />
hebben betrekking op de<br />
eigenschappen van het product<br />
en de productietechniek. Deze<br />
blokken en panelen zijn superisolerend<br />
en worden gemaakt van<br />
gerecycleerd cellenbeton.<br />
Blokken van het type C2/04<br />
Isolerende draagblokken die zowel<br />
kunnen gebruikt worden voor<br />
nieuwbouw als voor renovatie binnen<br />
de residentiële, utiliteits- of<br />
industriële bouw. De nieuwe blokken<br />
kunnen verwerkt worden als<br />
buitenmuren, binnenmuren of<br />
brandwerende muren. Deze blokken<br />
worden met lijmmortel aan<br />
elkaar bevestigd.<br />
De YTONG C2/04-blokken worden<br />
gekenmerkt door volgende eigenschappen:<br />
duurzaamheid, thermische<br />
isolatie, akoestische isolatie,<br />
lichtheid, ergonomie, snelle verwerking,<br />
hoge brandweerstand.<br />
Panelen van het type CC2/400<br />
Isolerende draagpanelen die<br />
gebruikt kunnen worden voor<br />
industriële, utiliteits- of residentiële<br />
bouw als buitenmuren,<br />
binnenmuren of brandwerende<br />
muren. Deze panelen worden op<br />
een draagstructuur bevestigd.<br />
De YTONG CC2/400-panelen<br />
bieden volgende eigenschappen:<br />
duurzaamheid, brandweerstand,<br />
thermische isolatie, akoestische<br />
isolatie, lichtheid, ergonomie,<br />
snelle verwerking.<br />
108
Duurzaam bouwen<br />
Geen ijdel begrip<br />
bij YTONG<br />
SAMENVATTING VAN DE VOOR-<br />
NAAMSTE EIGENSCHAPPEN VAN<br />
DEZE TWEE PRODUCTEN OP HET<br />
GEBIED VAN DUURZAAMHEID<br />
De belangrijkste innovaties hebben<br />
betrekking op de kwaliteiten<br />
zelf van het product en op de productietechniek.<br />
1) Zeer isolerend bouwmateriaal<br />
waarvan de isolatiecoëffciënt<br />
nog werd verbeterd:<br />
Het C2/04-blok heeft een λ u,i<br />
-<br />
waarde = 0,10 W/mK. (Ter vergelijking,<br />
het ‘oude’ blok C3/05<br />
heeft λ u,i<br />
-waarde 0,12 W/mK).<br />
Dat geeft de volgende<br />
k-waarden (zonder bijkomende<br />
isolatie):<br />
YTONG<br />
C2/04<br />
- YTONG C2/04 dikte 30 cm<br />
+ crepi aan de buitenkant<br />
k = 0.31 W/m 2 K<br />
- YTONG C2/04 dikte 36,5 cm<br />
+ crepi aan de buitenkant<br />
k = 0.26 W/m 2 K<br />
YTONG<br />
C2/04<br />
- YTONG C2/04 dikte 20 cm<br />
+ spouw + parementsteen:<br />
k = 0.42 W/m 2 K<br />
- YTONG C2/04 dikte 24 cm<br />
+ spouw + parementsteen:<br />
k = 0.36 W/m 2 K<br />
Deze zeer lage k-waarden zorgen<br />
ervoor dat men een perfect geïsoleerde<br />
woning heeft (zonder bijkomende<br />
isolatie) die zeer weinig<br />
energie verbruikt en de CO-2 uitstoot<br />
van de verwarming terugdringt.<br />
109
Recyclage van cellenbetonresten (fabriek te Burcht, België)<br />
2) Materiaal geproduceerd met<br />
gerecycleerd cellenbeton<br />
Er werden aanzienlijke investeringen<br />
gedaan in de recyclage<br />
van afval. Alle afval van cellenbeton<br />
wordt vandaag de dag<br />
gerecycleerd en hergebruikt in<br />
de fabriek. De productie<br />
gebeurt in gesloten kring.<br />
De C2/04-blokken en de<br />
CC2/400-panelen bevatten voor<br />
een groot deel gerecycleerd cellenbeton.<br />
De recyclage van het afgewerkt<br />
product is mogelijk dankzij de<br />
gloednieuwe unit voor de hergebruik<br />
van cellenbetonafval.<br />
Deze unit laat niet alleen toe van<br />
voor 100% de productieafval te<br />
recycleren, maar ook van de afval<br />
van bouwplaatsen of van de<br />
afbraak van gebouwen te recycleren.<br />
De afval wordt vermalen tot<br />
men een fijn poeder bekomt dat<br />
als grondstof in de fabricatie<br />
wordt aangewend ter vervanging<br />
van zand.<br />
Alle afval wordt integraal gerecycleerd<br />
en in het productieproces<br />
opgenomen. We hebben maw een<br />
gesloten kring.<br />
Cellenbeton is een inert product<br />
(steenachtig materiaal) en de afval<br />
is niet milieubelastend. Het kan<br />
op verschillende manieren gerecycleerd<br />
worden.<br />
De volledige recyclage van de<br />
productieafval op de site zelf en<br />
het hergebruik ervan in het fabricatieproces,<br />
biedt nochtans vele<br />
voordelen:<br />
- Geen enkele afval meer.<br />
- Opheffing van de opslag van de<br />
afval op de site, dus minder<br />
hinder voor de onmiddellijke<br />
omgeving van de fabriek<br />
(lawaai, stof).<br />
- Minder grondstoffen nodig<br />
voor de productie.<br />
- Men hoeft de afval niet meer af<br />
te voeren, dus minder transport<br />
door energieverslindende<br />
en hinderlijke vrachtwagens<br />
voor de directe omgeving van<br />
de fabriek.<br />
- Besparing op de kosten voor<br />
het vervoer van de afval en het<br />
storten ervan.<br />
3) Licht materiaal dat nog<br />
minder grondstoffen bevat<br />
De densiteit van de blokken<br />
van het type C2/04 en van de<br />
panelen van het type CC2/400<br />
is kleiner (minder dan 400<br />
kg/m3) dan de blokken en<br />
panelen met een densiteit<br />
C3/05 en CC3/500. Deze<br />
blokken en panelen bevatten<br />
minder grondstoffen.<br />
De voortdurende recyclage bij<br />
de fabricatie laat bovendien toe<br />
van slechts de precieze<br />
hoeveelheid nodige materie te<br />
gebruiken.<br />
110
Autoclaven, fabriek van Burcht.<br />
Nieuwe stoomgenerators, fabriek Burcht.<br />
4) Vermindering met 30% van de<br />
energiehoeveelheid nodig<br />
voor de productie<br />
De productie van cellenbeton<br />
wordt gekenmerkt door een<br />
energiebalans die zeer gunstig<br />
is voor het milieu. De balans<br />
van de C2/04- en CC2/400-<br />
densiteiten is nog gunstiger.<br />
De ontwikkeling van deze twee<br />
nieuwe samenstellingen van<br />
blokken en panelen ging verder<br />
gepaard met talrijke<br />
investeringen in de fabricatieunit<br />
om de milieu- en<br />
economische aspecten te<br />
optimaliseren (engineering van<br />
de levenscyclus).<br />
De ontwikkeling van de twee<br />
nieuwe densiteiten en de<br />
investeringen die gedaan<br />
werden op het vlak van de<br />
automatisering van de<br />
autoclaven en de nieuwse<br />
stoomgenerators hebben een<br />
eneriebesparing mogelijk<br />
gemaakt van 30% (energie- en<br />
milieuwinst).<br />
Energieverbruik bij de productie<br />
Cellenbeton is een geautoclaveerd<br />
materiaal. De licht verharde pasta<br />
die na de vermenging van de<br />
grondstoffen wordt bekomen,<br />
wordt uit de vorm genomen, in<br />
blokken of platen versneden en in<br />
de autoclaven geplaatst.<br />
De producten blijven ongeveer 12<br />
uur in de autoclaven onder een<br />
druk van 10 atm en een<br />
temperatuur van 180° C. Na het<br />
autoclaveren, zijn de materialen<br />
hard en gebruiksklaar.<br />
Dit verhardingsproces door<br />
autoclavering verbruikt weinig<br />
energie.<br />
Er werden grote investeringen<br />
gedaan in de automatisering van<br />
de besturing van de autoclaven.<br />
Deze investeringen maakten het<br />
mogelijk de hoeveelheid<br />
noodzakelijke stoom in de<br />
autoclaven te verminderen en<br />
zodoende het energieverbruik te<br />
drukken.<br />
Vermits de C2/04- en CC2/400-<br />
densiteiten kleiner zijn, is de<br />
hoeveelheid energie die nodig is<br />
voor de productie, eveneens<br />
kleiner.<br />
Stoomproductie van<br />
de autoclaven<br />
Sinds de zomer van 2002,<br />
wordt de stoom die in de autoclaven<br />
gebruikt wordt, geproduceerd<br />
door middel van twee ultramoderne<br />
Clayton-stoomgenerators die<br />
op aardgas werken.<br />
De installatie van deze twee<br />
stoomgenerators maakte een<br />
energiebesparing van 15%<br />
mogelijk ten opzichte van de<br />
oude generators. De gasuitstoot<br />
in de atmosfeer is eveneens veel<br />
zuiverder.<br />
111
Autoclaven, fabriek van Burcht.<br />
Nieuwe stoomgenerators, fabriek Burcht.<br />
4) Vermindering met 30% van de<br />
energiehoeveelheid nodig<br />
voor de productie<br />
De productie van cellenbeton<br />
wordt gekenmerkt door een<br />
energiebalans die zeer gunstig<br />
is voor het milieu. De balans<br />
van de C2/04- en CC2/400-<br />
densiteiten is nog gunstiger.<br />
De ontwikkeling van deze twee<br />
nieuwe samenstellingen van<br />
blokken en panelen ging verder<br />
gepaard met talrijke<br />
investeringen in de fabricatieunit<br />
om de milieu- en<br />
economische aspecten te<br />
optimaliseren (engineering van<br />
de levenscyclus).<br />
De ontwikkeling van de twee<br />
nieuwe densiteiten en de<br />
investeringen die gedaan<br />
werden op het vlak van de<br />
automatisering van de<br />
autoclaven en de nieuwse<br />
stoomgenerators hebben een<br />
eneriebesparing mogelijk<br />
gemaakt van 30% (energie- en<br />
milieuwinst).<br />
Energieverbruik bij de productie<br />
Cellenbeton is een geautoclaveerd<br />
materiaal. De licht verharde pasta<br />
die na de vermenging van de<br />
grondstoffen wordt bekomen,<br />
wordt uit de vorm genomen, in<br />
blokken of platen versneden en in<br />
de autoclaven geplaatst.<br />
De producten blijven ongeveer 12<br />
uur in de autoclaven onder een<br />
druk van 10 atm en een<br />
temperatuur van 180° C. Na het<br />
autoclaveren, zijn de materialen<br />
hard en gebruiksklaar.<br />
Dit verhardingsproces door<br />
autoclavering verbruikt weinig<br />
energie.<br />
Er werden grote investeringen<br />
gedaan in de automatisering van<br />
de besturing van de autoclaven.<br />
Deze investeringen maakten het<br />
mogelijk de hoeveelheid<br />
noodzakelijke stoom in de<br />
autoclaven te verminderen en<br />
zodoende het energieverbruik te<br />
drukken.<br />
Vermits de C2/04- en CC2/400-<br />
densiteiten kleiner zijn, is de<br />
hoeveelheid energie die nodig is<br />
voor de productie, eveneens<br />
kleiner.<br />
Stoomproductie van<br />
de autoclaven<br />
Sinds de zomer van 2002,<br />
wordt de stoom die in de autoclaven<br />
gebruikt wordt, geproduceerd<br />
door middel van twee ultramoderne<br />
Clayton-stoomgenerators die<br />
op aardgas werken.<br />
De installatie van deze twee<br />
stoomgenerators maakte een<br />
energiebesparing van 15%<br />
mogelijk ten opzichte van de<br />
oude generators. De gasuitstoot<br />
in de atmosfeer is eveneens veel<br />
zuiverder.<br />
111