download - CAD Magazine

Ontwikkelingen in CAD, CAM en CAE
1
Jan./Febr. 2009
jaargang 20
● Bouw & ICT ● Licentiebeheer ● Digitaal kleien ● Gedrag van deeltjes
● Tijdwinst door integratie ● Anderen helpen, zelf leren
www.cadmagazine.nl

Digital Prototyping Workshops
Een digitaal prototype is een simulatie van
een product of installatie die kan worden
getest op functie, vorm en samenhang.
Het prototype bevat naast de geometrie
uit Autodesk Inventor eventueel ook de
elektrische installatie uit AutoCAD Electrical
en het leidingwerk. Door tijdens
alle ontwerpstadia kennis toe te voegen
aan één digitaal prototype gaat geen kennis
meer verloren bij overdracht tussen
de ontwerpstadia en personen. Leer op
onze workshops hoe u kunt besparen op
kosten van fysieke prototypes en fouten
en frustraties kunt voorkomen.
www.cadac.com
www.autodesk.nl

Colofon
CAD-Magazine is een vaktijdschrift voor
(po tentiële) gebruikers van CAD, CAM, CAE, Mapping
en Visua li sa tiesystemen en informeert over de
ontwikkelingen en toepassings gebieden, alsmede
over software- en hardware-produc ten, leveranciers
en gebruikers. CAD-Magazine verschijnt 8x per jaar
in Nederland en België.
Directie/uitgever:
Dhr. R. Groothuis
Redactie:
redactie@cadmag.nl
Tel.: (0527) 619 000
Fax: (0527) 620 989
Hoofdredacteur:
Redacteuren:
ruud.groothuis@cadmag.nl
drs. J.F.O. van Haaften
job.van.haaften@cadmag.nl
drs. E. van Rees
eric.van.rees@cadmag.nl
R. Sman
rob.sman@cadmag.nl
Aan deze uitgave werkten mee:
Willem Barendsz Dominic Jukes
Jaap Dubbelaar Lambert/Jan Koops
Jean-Pierre van Gastel Renso Kuster
Ronald van der Heide Remco Takken
Gerard IJzermans Johan Vreede
Kurt IJzermans Silke Zandstra
Danny Joseph
Advertentie-exploitatie:
wilfred.westerhof@cadmag.nl
Tel.: (0527) 619 000
Fax: (0527) 620 989
Dhr. W. Westerhof
Abonnementenservice:
services@cadmag.nl
Tel.: (0527) 619 000
Fax: (0527) 620 989
Mw. L. Pels
Niet alleen negatief
Overal hoor je de negatieve geluiden over recessie, maar het hoeft allemaal zo negatief niet
te zijn. Op momenten dat er minder opdrachten zijn, is het des te belangrijker om die
opdrachten binnen te halen, ofwel de concurrent voor te zijn. Een belangrijke mogelijkheid
daarvoor is door meer te bieden in minder tijd en daar komt de software om de hoek kijken.
Je hoort vaak dat er de tijd niet is om van de vertrouwde software over te stappen op een
nieuwe versie, en dat de tijd ontbreekt om nieuwe mogelijkheden en features te verkennen in
de gebruikte software. Dit betekent dat als er nu minder opdrachten zijn, dit een goede
gelegenheid biedt om die tijd wel te investeren, omdat die investering kan zorgen voor het
aanbieden van werk tegen concurrerende prijzen.
Ook zijn er ontwikkelingen gaande die buiten de recessie lijken te staan, maar daar
wel door versterkt kunnen worden. Overheden spreken over extra investeringen in de
infrastructuur, of in ieder geval het tempo van geplande investeringen versnellen om de
werkgelegenheid te ondersteunen. Er is een groeiende interesse voor duurzaamheid en
milieuvriendelijkheid. Er worden nieuwe technologieën ontwikkeld om aan deze vraag te
voldoen. Duurzaam bouwen en minder energieverbruik in gebouwen zijn daar goede
voorbeelden van, maar ook energiezuinige auto’s.
Ook de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen om de verbranding van fossiele
brandstoffen te verminderen is zo’n ontwikkeling, zowel omdat die opraken, als vanwege de
CO2-emissie. Dat broeikaseffect noodzaakt ons te investeren in dijkverhogingen en andere
maatregelen, om overstromingen door de zeespiegelstijging te voorkomen.
Het is bekend dat in tijden van nood de beste innovatieve ideeën boven komen drijven en de
beste prestaties worden geleverd. Dus niet alles is negatief, kijk waar de mogelijkheden zijn.
Ontwerp:
Sander van der Kolk
CMedia Productions, Emmeloord
Druk:
Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel
Uitgever:
CMedia Productions B.V.
Noordzijde 2b, 8302 GL Emmeloord
Postbus 231, 8300 AE Emmeloord
Abonnementen:
Uitgebreide informatie over een abonnement op
CAD-Magazine vindt u in de rubriek Lezersservice.
Job van Haaften
Hoofdredacteur CAD-Magazine
CAD-Magazine op Internet:
www.cadmagazine.nl
www.cadmagazine.nl/banenmarkt
www.cadplaza.nl
ISSN 1386-1689
Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk
worden overgenomen en vermenig vuldigd zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van de
uitgever.
© Copyright 2009 CMedia Productions B.V.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
3

Onderbouwde
argumentatie
geven
Het project ‘Eendragtspolder’ is een
ambitieus project voor de herinrichting
van 300 hectare landbouwgebied
naar een waterbergings- en recreatiegebied
aan de noordrand van
Rotterdam.
Bouw & Civiel, Pagina 28.
Uitstervend ras:
systeembeheerder
Het beheer van een CAD-omgeving
is uiterst complex, laat daar
geen misverstanden over bestaan.
Systeembeheerders zijn permanent
op zoek naar de ideale situatie.
Experts zoals jij 64
Goed gereedschap is het halve
werk 74
Overbelasting vermijden 10
Platform, Pagina 14.
Rommelen, column 19
Objectgericht werken,
3D komt later 24
Onderbouwde argumentatie
geven 28
Tijdwinst boeken door integratie 38
Investeren in gereedschap 37
Meer grip met ‘grips’ 40
Bouw & ICT 43
De overstap van een 2D- naar een
3D-systeem 50
Europese presentatie Bentley V8i 62
Compleet modelleren 80
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
Goed beheer bespaart kosten 8
Systeembeheer was nog
nooit zo eenvoudig 14
Solva, meer dan een leverancier
van software 18
Interactieve aanpak 22
Waarschuwingwaarschuwing,
column 25
Twee elkaar aanvullende boeken 26
Anderen helpen, zelf leren 52
Horoscoop, column 51
Houd de zaag scherp 58
Het beste uit je software halen 60
Polyjet
Matrix-technologie
Met de Polyjet Matrix-technologie
slaat 3D printen een nieuwe richting
in, er kunnen meer materialen
in dezelfde print worden verwerkt.
De Connex500 van Objet
Geometries maakt van deze techniek
gebruik.
Hardware, Pagina 13.
3D-printen met mengsel twee
materialen 13

Minder trucs nodig
hebben
Op de Autodesk University, was
uitgebreid aandacht voor Mecha -
nical en verwante onderwerpen.
Vandaar dat verslag wordt gedaan
van enkele sessies, onder meer door
Buzz Kross van Autodesk’s
Manufacturing Solu tions Division
en de bekendste ‘ambassadeur’
daarvan: Jay Tedeschi.
Mechanical & Design, Pagina 70.
Een mensgerichte aanpak in
ontwerpen 6
Multifysisch FEM op
mathematische grondslag 36
Langenpac denkt na over
functie en design 48
Gedrag van deeltjes bestuderen 54
Een andere manier van
ontwerpen 67
Extra snelheid bij grote
samenstellingen 68
Minder trucs nodig hebben 70
Van Traditional naar Synchronous 72
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
Digitaal Kleien
Een jaar nadat Autodesk het
Nieuw Zeelandse bedrijf Sky
Matter en daarmee het product
Mudbox heeft overgenomen, is er
een nieuwe versie op de markt.
Autodesk Mudbox 2009 genaamd
en is bedoeld voor professionele
artiesten in de film-, games- en designindustrie.
Mudbox 2009 is een
zogenaamd ‘sculpting’-programma
waarmee je in 3D kunt kleien
zonder rekening te hoeven houden
met technische details.
Visualisatie, Pagina 20.
Digitaal kleien 20
Verschil in mogelijkheden
en snelheid 56
nParticles de moeite waard 78
Voorplaat
Een ontwerp van architect V. Gloor
gemaakt in VectorWorks, gevisualiseerd
door Raumgleiter met
Cinema 4D van Maxon. Met dank
aan Raumgleiter.
Zoals Altijd
Zie Pagina 34.
Trainingswijzer 16
Agenda 30
CAD-Courant 41
Kort Nieuws 32
Lezersservice 82
Volgende keer 82

MECHANICAL & DESIGN
Manikin voor werken in Pro/Engineer
Een mensgerichte aanpak in
Door de redactie
Tot nu toe hadden gebruikers van Pro/Engineer keuze uit twee
mogelijkheden om de menselijke interactie met hun ontwerpen te onderzoeken.
Of een fysiek prototype bouwen, of dure software aanschaffen.
Nu is er het eigen Manikin.
De Pro/Engineer Manikin extensie helpt ontwerpers de interactie te
zien en te analyseren tussen mensen, producten en de werkplek.
De interactie tussen mens en product zoals bij duwen en trekken,
kan de ontwerper simuleren.
Om een ontwerp te testen in het gebruik, konden ontwerpers
met Pro/Engineer kiezen om een fysiek prototype te
bouwen of software aan te schaffen van een andere partij,
die dan niet geïntegreerd was in hun eigen systeem. Geen
van beide ideaal. Het maken van een fysiek prototype is
kostbaar en het onderzoek tijdrovend. Ook is met een fysiek
prototype het aantal wijzigingen en varianten, dat je kunt
onderzoeken, gelimiteerd. Bovendien komen de resultaten
van dergelijk onderzoek vaak als het ontwerpproces al in
vergevorderde staat is, waardoor het moeilijk en kostbaar
wordt om nog wijzigingen aan te brengen in het ontwerp.
Software om menselijke interactie met productontwerpen te
simuleren was tot nu vaak erg duur en vereiste specifieke
expertise. Daarnaast was het moeilijk in het gebruik en onvoldoende
geïntegreerd met de eigen CAD-software.
Manikin
Pro/Engineer heeft nu een eigen software voor ontwerpers
met Pro/Engineer Manikin. Deze software modelleert menselijke
modellen, gebaseerd op een ISO standaard voor de
definitie van menselijke modellen. Het is te integreren in
Pro/Engineer, niet zo kostbaar en eenvoudiger in gebruik
dan de software van derden. Het kan door de ontwerpers
van het product zelf gebruikt worden. Het testen van verschillende
alternatieven en het vergelijken van de resultaten,
is een stuk eenvoudiger. Bovendien kan het al in een vroeg
stadium worden ingezet, zodat vroegtijdig met de resultaten
rekening gehouden kan worden in het ontwerpproces.
Landbouwmachine
Als voorbeeld nemen we het ontwerp van de cabine voor
een landbouwmachine, die veilig en comfortabel moet zijn
en waar goed in gewerkt moet kunnen worden. Met
Manikin kan een persoon gemodelleerd worden, opdat de
menselijke factoren meegenomen kunnen worden in het
eerste ontwerp van de cabine. Uit een uitgebreide bibliotheek
kan een menselijk model gekozen worden dat in de
Pro/Engineer-omgeving geplaatst kan worden en kan bestaan
in de geometrie van de cabine. De software biedt een
ruime selectie aan modellen, die voldoen aan eisen van verschillende
landen en in diverse formaten, zodat de ontwerpen
getest kunnen worden voor een brede range van potentiële
klanten verspreid over de hele wereld.
Controleren van beweging
Het Manikin-model ofwel het ‘manikin’ kan de machine
‘bedienen’ bijvoorbeeld om te kijken of de besturing de bewegingsvrijheid
van de benen van de bestuurder hindert, en
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
6

ontwerpen
of de bestuurder het stuur volledig kan draaien. Er is een bibliotheek
met ‘manikins’ in diverse houdingen. Als een
houding is geselecteerd, is er een speciale tool om het ‘manikin’
in de juiste positie te plaatsen, bijvoorbeeld door het
manipuleren van verschillende onderdelen van het ‘manikin’
als groep onderdelen of elk onderdeel apart.
Onderdelen kunnen ook met constraints worden vastgezet
aan een object in de cabine, zoals het stuur en de stoel.
Daardoor zal bij beweging het ‘manikin’ het object volgen
of andersom: het object volgt de beweging van het ‘manikin’.
Zo kan gecontroleerd worden of de bestuurder overal bij de
apparatuur voor bediening en besturing kan. De reikwijdte
van de armen en benen en het draaien van het lichaam, kunnen
hiermee gesimuleerd worden. Ook combinaties van
handelingen die gelijktijdig uitgevoerd moeten kunnen worden,
zoals het stuur vasthouden en de
knop voor de airconditioning indrukken,
kunnen getest worden.
Ook kunnen standaardtools van
Pro/Engineer toegepast worden zoal
‘clash’, ‘collision’, afstanden en bewegingsvrijheid
kunnen aangepast
worden om in te spelen op de resultaten
tijdens het testen. Als eenmaal
de bewegingen en houdingen zijn
gedefinieerd, is het eenvoudig om
een kleiner of groter ‘manikin’ te gebruiken
of van een ander geslacht of
nationaliteit. De test kan opnieuw
worden uitgevoerd zonder dat alles
opnieuw geprogrammeerd hoeft te
worden.
Zicht
Als onderdeel van de test kan ook
naar het zicht gekeken worden vanuit
de positie die een bestuurder inneemt.
Ook tijdens de bewegingen
en veranderingen van houding die met het ‘manikin’ worden
gesimuleerd. De zichtlijnen kunnen in beeld gebracht
worden, het hoofd kan gedraaid worden en ook de ogen,
Ontwerpers kunnen producten analyseren en
optimaliseren, met gebruikmaking van richtlijnen
voor veiligheid en gezondheid bij het
dragen van objecten, en daarbij rekening
houden met lokale wetgeving.
om het zicht in verschillende posities te bekijken.
Het is ook mogelijk door de ogen van het ‘manikin’ te kijken,
ofwel om te zien wat de bestuurder zou zien.
Bijvoorbeeld kan zo geconstateerd worden of de bestuurder
van een graafmachine vanuit zijn cabine de gehele shovel
kan zien, en dat geen bedienings- of besturingsapparatuur
het zicht belemmert op belangrijke controlepanelen.
Mocht een ontwerper diepgaander onderzoek willen naar
de mogelijkheden van een mens met zijn product dan bestaat
er een ‘Analysis Extension’. Deze extensie heeft uitgebreidere
mogelijkheden om meer in detail de interactie tussen
mens en product te simuleren. Het heeft gereedschappen
om scenario’s te testen waarbij een product gehanteerd
wordt, eraan getrokken of tegenaan geduwd wordt, optillen
en laten zakken, en hoe het gedragen en getransporteerd kan
worden. Zo kunnen alle mogelijke
soorten interactie tussen gebruiker
van het product en het product zelf
gesimuleerd worden en geëvalueerd,
voordat het product als prototype beschikbaar
is.
Invloed van de klant
Pro/Engineer Manikin biedt de ontwerpers
deze mogelijkheden om het
menselijke gebruik te simuleren.
Uitgebreide mogelijkheden om een
product te testen voordat het eerste
exemplaar geproduceerd wordt, iets
dat tijd en geld zal besparen ten opzichte
van traditionele methodes.
Daarbij kan ook rekening worden
gehouden met andere nationaliteiten,
verschillen in lichaamsbouw en wettelijke
regels die gelden in het land
van de opdrachtgever. De klant en
gebruiker van het product heeft op
die manier al vroeg in het ontwerpproces
invloed op het eindproduct.
www.ptc.com en www.hecbv.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
7

PLATFORM
Elk verhaal van de - meestal Engelstalige - leverancier over bewaking van licentie begint
met “You want to make sure your licences are up to date and managed correctly.”
Of dat we dat nou zo graag willen, kun je jezelf afvragen, maar het is een feit dat we
ons bij de aanschaf van de software verplicht hebben om het beschreven gebruiksrecht te
respecteren. Daarom is het goed te weten hoeveel licenties je hebt, hoeveel er
daadwerkelijk gebruikt worden en misschien ook door wie.
Goed beheer bespaart kosten
Door Johan Vreede
Voor diegenen voor wie dit allemaal nog erg onbekend
terrein is, is hieronder een kleine opsomming van de meest
gebruikte principes gemaakt.
FlexLM en ‘borrowing licenses’.
Licentiebeheer vooral administratief werk
Voor het beheren van de licenties heeft de leverancier
meestal wel één of ander klein programmaatje meegeleverd,
waarmee je kan zien welke licentie je hebt, hoeveel
maal de software gelijktijdig gestart mag worden en voor
welke modules dat geldt.
Erg belangrijk natuurlijk. Vooral voor onszelf opdat we niet
te veel betalen. Want als een licentie nooit gebruikt wordt, is
het zonde om er een onderhoudscontract voor te hebben.
Eigenlijk zouden we die licentie
dan willen afstoten,
maar dat blijkt vaak niet eenvoudig.
Aanschaffen gaat
snel en soepel, maar afschaffen
is een ander verhaal. Dan
blijkt dat die ene licentie deel
uitmaakt van een ‘pakket’
(jawel, als die licentie voorkomt
op een lijstje waar meer
licenties op staan, dan kan er
al sprake zijn van een pakket….)
en dat aanpassing van
dat pakket omslachtig is, en
ook weer kosten met zich
mee brengt…
Het zal duidelijk zijn dat de
bedoeling achter ‘licensing’
is, dat alleen van de software
door gebruikers gebruikt
wordt die daarvoor toestemming
hebben. Dat is niet alleen
interessant voor de leverancier,
maar ook voor de beheerder
binnen het eigen bedrijf,
die kan zo sturen hoeveel
en misschien zelfs door wie de software gebruikt
wordt. Dit kan op een aantal manieren geregeld worden.
Locale licenties en sleutels
Het meest duidelijke systeem – voor de leverancier – is het
systeem waarbij de software afhankelijk is van een ‘hardware
lock’ op de PC. De zogeheten sleutel; zonder sleutel
werkt het gewoon niet. Het kan ook voorkomen dat er
meerdere sleutels nodig zijn, omdat er van verschillende
modules gebruik gemaakt moet worden. Bij applicaties boven
op CAD-software komt dit regelmatig voor.
Merknamen als Sentinel en Aladdin HASP komen u misschien
niet onbekend voor. (Wist u dat HASP Hardware
Against Software Piracy betekent?)
Vaak is voor zo’n ‘hardware
lock’ of ‘dongle’ een speciale
driver nodig om de sleutel te
herkennen, die moet dus op
elke PC waar de sofware gedraaid
kan worden aanwezig
zijn, en niet zelden levert dit
voor WerkplekBeheer ongewenste
problemen op…
Jammer genoeg is het probleem
niet veel kleiner bij de
zogeheten ‘node locked’-licenties.
‘Node locked’ betekent
dat een licentie alleen op
een bepaalde PC gebruikt
kan worden. Meestal zit in de
licentiecode dan de naam van
de PC opgenomen of soms
zelfs het codenummer van de
processor of de harddisk. Dat
betekent dat dezelfde gebruiker
de software niet op een
andere PC kan gebruiken.
Wilt u dat?
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
8

Netwerklicenties
Bij licenties is soms sprake van een ‘floating license’ of van
‘concurrent use’. Dat betekent dat de licenties door een server
verdeeld worden en dat hierbij een willekeurig aantal
gebruikers bediend kan worden, zolang het aantal gelijktijdig
gebruikte licenties het maximum niet overschrijdt. Dan
is het natuurlijk wel belangrijk dat een licentie die niet meer
in gebruik is, snel vrijgegeven wordt. Helaas heb ik al meegemaakt
dat dit niet zo was. De licentieserver moest regelmatig
‘herstart’ worden. De licenties zijn in zo’n geval geregistreerd
bij de server. Dit wordt de ‘licentiepool’ genoemd.
Vaak is dat een klein distributieprogrammaatje dat werkt
met een softwarematige code, waarin het aantal toegestane
gebruikers versleuteld is. Het kan ook zo zijn dat op de server
alsnog een sleutel nodig is en dan mag de discussie met
ServerBeheer weer gevoerd worden.
Trust licensing
Tot slot kennen we tegenwoordig bij
sommige software ‘Trust licensing’.
Dat houdt in dat de betreffende software
gewoon altijd door iedereen
gebruikt kan worden, maar dat het
gebruik geregistreerd wordt, zodat
achteraf gecontroleerd kan worden
of dit binnen de gemaakte afspraken
valt (maximale aantallen en zo) en
eventueel ook achteraf aanvullende
kosten bepaald kunnen worden. Dit
laatste is natuurlijk erg wrang.
Inzicht in licentiegebruik
Om er nu achter te komen hoeveel
gebruik op een willekeurig moment
van de software gemaakt wordt, zijn
monitorsystemen nodig. Een programmaatje dat kijkt of
een licentie in gebruik is, en vooral hoe lang al en bij wie,
dat kan op een aantal manieren. Tot voor kort gebeurde dat
vaak met een ‘heartbeat’-systeem periodiek, dat wil zeggen
een aantal malen per minuut of zelfs per seconde, werd gekeken
of een licentie in gebruik was.
Een ander methode is ‘harvesting’: stuur op een gekozen
moment een signaal over het lokale netwerk om te bepalen
welke gebruikers een bepaalde licentie op dat moment in
gebruik hebben. (Dit is in AutoCAD-land erg gebruikelijk.)
In beide gevallen kan een ‘log file’ interessante informatie
bieden over het gebruik binnen een bepaalde afgebakende
periode. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van piekgebruik en
er kan ook sprake zijn van gebruikers die een licentie onnodig
lang vasthouden; allemaal in detail terug te vinden in
zo’n ‘log file’. Hoewel het aantal namen voor software bij
licentiemanagement groot is, is de bekendste toch wel
FlexLM. AutoCAD en vele andere leveranciers gebruiken
deze software. Voor distributie van licenties en voor ‘harvesting’
is FlexLM uitermate geschikt. Voor het genereren
van ‘log files’ wat minder. Daarvoor is bijvoorbeeld een
hulpprogramma als X-Formation aan te raden. Hiermee kan
de inhoud van de ‘log file’ zeer precies geregeld worden, en
bovendien kan de weergave van het resultaat (meestal in
HTML webpagina formaat) naar wens aangepast worden.
Basis licentie-informatie.
Twee eenvoudige stelregels voor licentiebeheer
Het is belangrijk twee zaken goed in het oog te houden:
1. Hoeveel licenties heb ik? (ook van deelmodules) Het is
aan te bevelen dit op een centrale plaats te registreren,
opdat ook anderen op elk gewenst moment kunnen zien
wat er is, al was het alleen maar dat op het moment dat
de software politie (Bussiness Software Alliance) er om
vraagt, de registratie ook werkelijk aangetoond kan
worden. Bijzondere aandacht verdienen de incidentele
uitbreidingen die hier kunnen plaatsvinden: wanneer gedurende
het jaar één of meer licenties toegevoegd zijn.
Het kan tegenwoordig zelfs voorkomen dat ‘geleende’
of ‘gehuurde’ licenties gebruikt worden. Ook die zullen
geregistreerd moeten worden, maar wellicht is daarvoor
geen onderhoud nodig of gewenst.
2. Hoeveel onderhoud betaal ik en hoe lang lopen de onderhoudscontracten?
Behalve dat de aantallen soms niet
kloppen, komt het niet zelden voor dat onderhoud betaald
wordt voor software die al
lang niet meer in gebruik is.
Bovendien zijn de onderhoudscontracten
vaak meerjarig en is tussentijdse
bijstelling moeizaam, zodat
het interessant kan zijn te weten
wanneer contractverlenging aan de
orde is, zeker als die verlenging stilzwijgend
is.
Home license en borrowing
licenses
Een ander onderwerp dat hierbij aan
de orde is, is de ‘home license’, ofwel
het recht om bepaalde software
ook thuis – niet productief te gebruiken,
voor zelfstudie. Dit kan
een extra licentie zijn of een licentie die tijdelijk uit de licentiepool
op de server gehaald wordt. In sommige licensemanagers
wordt dit ‘borrowing’ genoemd. En zo kan een
medewerker tijdelijk ook op een andere plaats dan zijn reguliere
werkplek werken. De beheerder kan bepalen aan
wie en hoe lang die licentie uitgegeven wordt.
Uit het bovenstaande blijkt dat er mogelijkheden genoeg
zijn om de licentie-uitgifte binnen het bedrijf te regelen en
informatie over het licentiegebruik te verzamelen, maar dat
het vooral een kwestie is van ‘goed in de gaten houden’ zodat
klachten over niet beschikbaar zijn van licenties en
klachten over te hoge rekeningen voorkomen kunnen worden.
Johan Vreede is freelance redacteur voor CAD-Magazine.
Voor vragen of opmerkingen is de auteur bereikbaar
via j.vreede@home.nl.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
9

BOUW & CIVIEL
Radicale maatregelen om steden te redden
Overbelasting vermijden
Door Dominic Jukes
Dominic Jukes is Marketing Programs Manager bij Autodesk en
heeft twaalf jaar ervaring in de ‘Geospatial solutions’-markt in een
variëteit aan rollen. Hij meent dat de trend van urbanisatie een immense
druk legt op de infrastructuur, één die alleen opgelost kan
worden met een totaal andere aanpak.
Ironisch maar deze recessie treft ons
in het midden van een infrastructurele
hoogconjunctuur. Wereldwijd is er
vraag naar het bouwen van infrastructuur
zoals vliegvelden, spoorwegen
en wegen om de snelle industriële
groei en urbanisatie te ondersteunen
van plekken op de wereld zoals
China, India, Saoedi-Arabië en Oost
Europa.
In West Europa zijn we allemaal druk
in de weer om oude pijplijnnetwerken
en andere structuren te vervangen,
waarvan er sommige nog dateren uit
de industriële revolutie. Bijvoorbeeld
in Groot-Brittannië zijn er belangrijke
initiatieven zoals ‘Building Schools
for the Future’ een project waarbij er
veel nieuwe scholen worden
gebouwd, ‘Crossrail’ een groot spoorwegenproject,
de verbreding van de
M25, de komende Olympische
Spelen en de grote renovatieprojecten
in delen van Oost Londen.
Behalve deze immense Britse projecten,
is er een wereldwijde trend die
onze steden zowel groter als meer
geconcentreerd maakt. In het Westen
is er nog steeds migratie naar de
buitenwijken, om de kwaliteit van
leven te verbeteren, en worden binnensteden
verlaten. Toch is in het algemeen
de stroom van mensen nog
steeds naar de steden en wordt
verwacht dat in 2010 de helft van de
wereldpopulatie in de steden woont.
Als consequentie van deze factoren,
staat infrastructuur recent hoog op de
politieke agenda, met Barack Obama
die pleit voor het besteden van honderden
miljarden dollars voor civiele
projecten, om daarmee de economie
van de VS nieuw leven in te blazen.
En in Groot-Brittannië moedigt de
regering aan om met herstelplannen
te komen.
Internationale trends
Op de achtergrond is niet alleen de
koude wind van een recessie, maar er
zijn krachtige windstoten van verschillende
andere internationale trends waar
we tegenop moeten boksen, zoals de
aanhoudende uitdaging van de klimaatverandering.
Ook is het nog steeds
moeilijk om genoeg personeel te vinden
met de juiste kwalificaties.
Vorig jaar heeft de Confederation of
British Industry (CBI) ontdekt dat zestig
procent van de werkgevers moeite
hadden om gediplomeerde werknemers
te vinden voor technische banen,
en er zijn cijfers die aangeven dat dit
probleem zich in heel Europa voordoet
en ook daarbuiten. Het is waar dat de
financiële situatie wellicht meer studenten
lokt om technische studies op te
pakken, maar het zal wel even duren
voordat deze studenten op de arbeidsmarkt
komen.
Daarnaast is er een overduidelijk gebrek
aan investeringen in ‘Research &
Development’ (R&D) binnen de
civiele techniek, vergeleken met andere
bedrijfstakken. Uitgaven aan R&D in
de civile techniek bedragen 0,01 tot
0,04 van de omzet voor de OECD-landen
(Organisation for Economic Co-
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
10

In het algemeen is de stroom van mensen nog
steeds naar de steden en wordt verwacht dat
in 2010 de helft van de wereldpopulatie in de
steden woont. Dat legt een immense druk op
de infrastructuur. Verkeerschaos in de straten
van La Paz, Bolivia.
operation and Development). Ter
vergelijking: dat is drie tot vier procent
in de maakindustrie en twee tot
drie procent voor alle bedrijfstakken.
Er zijn echter tekenen die erop
wijzen dat dit verandert.
Dominic Jukes: “Deze recessie treft ons in
het midden van een infrastructurele
hoogconjunctuur.”
Nieuwe technologieën
Om het mogelijk te maken voor architecten,
ingenieurs, ontwerpers en
de eigenaren en beheerders van
gebouwen en infrastructuur om deze
uitdagingen aan te gaan, worden er
bepaalde technologieën naar voren
geschoven. Waaronder BIM, dat het
eenvoudiger maakt de visualisatie, simulatie,
analyse en ruimtelijke informatie
(geografie), ook in samenhang,
toe te passen in deze sectoren.
Het geeft een platform voor integratie
van deze technologieën gedurende het
gehele leven van gebouw of infrastructuurelement
betreffende investeringen,
ontwerp, constructie en gebruik, en het
geeft naadloos toegang tot de
bouwkundige, ontwerp- en geografi -
sche data. Door deze gegevens te integreren
in een interactieve 3D-visualisatie,
kunnen de ontwerpers een complete
omgeving simuleren. Feitelijk
zijn deze gegevens al beschikbaar voor
een naadloze presentatie, in de vorm
van CAD-bestanden, BIM-modellen,
data bases met infrastructuur en geo -
grafische data.
De vraag is eerder hoe deze data te
hergebruiken en te integreren die
gecreëerd is bij het ontwerp van een
object. Het vraagt een grote precisie bij
de integratie van deze data om een
digitale omgeving te creëren waarin
simulaties en analyses kunnen worden
uitgevoerd voor bijvoorbeeld binnen:
gas- en waterleidingen, elektriciteitsleidingen,
telecommunicatiesystemen,
meubilair, liften, muren, deuren, ramen
en andere structurele details. Maar ook
voor de directe omgeving van een object:
luchtvaart, volledige wijken in 3D,
bereikbaarheid over de weg, en ondergronds
voor water, riool, gas, elektriciteit,
telecommunicatiesystemen.
Deze data en de integratie daarvan zijn
met name belangrijk in stedelijk gebied,
waar de complexiteit groot is.
Deze data kunnen beschikbaar worden
gemaakt via een interactief model dat
de gebruiker de mogelijkheid biedt alle
facetten van een object te visualiseren
en analyseren.
Bijvoorbeeld kan een dergelijk type
van simulatie van een stedelijk gebied
gebruikt worden om de impact te
berekenen van een gebouw op het
netwerk van nutsvoorzieningen, het effect
van de schaduw van een gebouw
op de omgeving op verschillende momenten
van de dag en het jaar, de hoe -
veelheid geluid van een nabijgelegen
sportstadion voor de bewoners van het
gebouw en het effect van het gebouw
op verkeerstromen. Het kan toegepast
worden voor administratie van het gebruik
van nutsvoorzieningen, beheer,
onderhoud en, heel belangrijk, het kan
burgers betrekken bij de ontwikkelingen
in hun leefomgeving.
Pilotproject in Salzburg
In Salzburg, Oostenrijk, is als pilotproject
een samenwerking gestart tussen
Autodesk en de overheid een ‘Digital
Cities Initiative’. Autodesk gaat
Salzburg helpen om alle beschikbare
data te integreren tot een zeer gedetailleerd
3D-model van de stad. De
combinatie van de data met realisti -
sche visualisatie- en simulatietools
zal het de betrokkenen mogelijk
maken het stadslandschap te zien, en
de interactie: analyseren en simu -
leren van wijzigingen daarin, zoals
de planning van stadsontwikkeling
en toeristische en economische ont -
wikkelingen. En dat kan voordat die
ontwikkelingen werkelijkheid worden
en de projecten uitgevoerd worden.
Wetenschappelijk personeel van het
Salzburger Universitair Centrum
voor Geoinformatie, die erbij betrokken
zijn, beshouwen het als:
“één van de meest ambitieuze, innovatieve
projecten van de wereld”.
Het potentieel dat digitale steden
bieden is immens. Tot de moge -
lijkheden behoren het meten van
verkeer en verkeerstromen, analyses
van energiepatronen in een stad of
simulatie van overstromingen. De
huidige animatietools maken het de gebruiker
mogelijk een kijkje te nemen in
het model, er als het ware doorheen te
rijden of overheen te vliegen, om de
impact te zien van bijvoorbeeld een
nieuwe hoofdverkeersroute vanuit diverse
perspectieven.
De methode kan ingezet worden om
investeringen te krijgen voor herstelprojecten,
of op een praktisch niveau
om ondergrondse ‘botsingen’ te
voorkomen wanneer een gebouw
ge pland wordt op een plek waar de infrastructuur
er niet op berekend is.
Na de start van het Salzburger initiatief,
is Autodesk ook begonnen aan een
samenwerking met de Incheon Free
Economic Zone en de Incheon Urban
Development Corporation in Korea,
om de eerste digitale stad van Azië te
verwezenlijken, en spoedig worden er
meer projecten verwacht.
Om onze steden te laten voortbestaan
en leefbaar te houden, met de huidige
vraag om uitbreiding van de infrastructuur,
moeten radicale maatregelen worden
genomen. Het is duidelijk dat er in
een aantal steden al iets aan gebeurt en
het ziet ernaar uit dat dit aantal snel zal
groeien.
www.autodesk.com
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
11

eal power
ALS U GEEN ZANDKASTELEN BOUWT, GEBRUIK DAN SOLIDWORKS.
U hoeft geen beeldhouwer te zijn om indrukwekkende ontwerpen in 3D te maken. SolidWorks®
(SWIFT) beschikt over zeer krachtige hulpmiddelen om uw model te bewerken. Dit vereenvoudigt
en automatiseert het ontwerpproces voor uw team. U maakt aantrekkelijke producten,
waarmee u zich onderscheidt van uw concurrentie.
Skip Barber Racing School LLC gebruikt SolidWorks 3D-CAD software om de prestaties van
hun raceauto te verbeteren, terwijl de ontwerptijd met circa 80% wordt teruggebracht.
Lees meer over de voordelen van SolidWorks op www.solidworks.com/sand
DESIGN BETTER PRODUCTS
SolidWorks is een geregistreerd handelsmerk en SWIFT is een handelsmerk van SolidWorks Corporation. ©2008 Dassault Systèmes. Alle rechten voorbehouden.

Polyjet Matrix-technologie
3D-printen met mengsel
twee materialen
Door de redactie
HARDWARE
Met de Polyjet Matrix-technologie slaat 3D printen een nieuwe richting in, er kunnen meer
materialen in dezelfde print worden verwerkt. De Connex500 van Objet Geometries
maakt van deze techniek gebruik.
In één printproces kunnen verschillende
materialen worden gebruikt en
mengsels daarvan. De werking is te
vergelijken met kleuren prints, de
kleuren kunnen gescheiden en gemengd
worden geprint in elke gewenste
verhouding. De Connex500 is
het eerste 3D printsysteem dat gebruik
maakt van deze Polyjet Matrixtechnologie
en twee materialen kan
gebruiken in één en dezelfde print.
Voor de Benelux is het RapidJet in
Enschede die deze ‘rapid prototyping’-mogelijkheden
biedt met de
Connex500 van Objet Geometries.
Deze 3D-printer maakt het mogelijk
om modellen en assemblages, bestaande
uit verschillende materialen,
gelijktijdig in 3D te printen. De
Connex500 3D-printer kan modellen
bestaande uit verschillende materialen
in één keer printen en kan zelfs
composieten, ‘digital’ materialen, gebruiken.
Deze digitale materialen
worden tijdens het printen aangemaakt
door het mengen van standaardmaterialen.
Er zijn 21 verschillende composietmaterialen
beschikbaar. Deze composieten
hebben mechanische eigenschappen
die niet beschikbaar zijn in
die standaardmaterialen, zoals een variërende
flexibiliteit. Er zijn zes standaardmaterialen,
zoals een transparant
materiaal en rubberachtige materialen.
De Connex500, met zijn ‘digital’
materialen, geeft designers de
mogelijkheid om meerdere prototypes
met verschillende mechanische eigenschappen
gelijktijdig te laten printen
om zo sneller modellen te kunnen
evalueren en sneller beslissingen te
nemen. De Connex 500 is uitermate
geschikt voor toepassingen waarbij
voorheen diverse delen, in verschillende
materialen, van een model
moesten worden verlijmd. Ook is het
zeer geschikt voor eindproducten die
geproduceerd worden via 2K-spuitgieten
of overmoulding (achterspuiten).
Het is nu mogelijk direct ook
meer complexe vormen in 3D te printen
van twee materialen en combinaties
daarvan.
Het grootste formaat dat geprint kan
worden in de Connex500 is 490 x 390
x 200 millimeter, de laagdikte is vanaf
16 micron en de resolutie 600 x
600 x 1600 dpi (X x Y x Z-as). De
precisie is 0,1 tot 0,3 millimeter, afhankelijk
van de geometrie, oriëntatie
van het van het te printen object en de
grootte. RapidJet is voor de Benelux
vertegenwoordiger van Objet Geo me -
tries, de producent van de
Connex500.
www.rapidjet.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
13

PLATFORM
Systeembeheer was nog nooit zo eenvoudig
Door Willem Barendsz
Het beheer van een CAD-omgeving is uiterst complex, laat daar geen
misverstanden over bestaan. Systeembeheerders zijn permanent op
zoek naar de ideale situatie. Noodzakelijk is een stabiele omgeving,
snel uitbreidbaar en eenvoudig te beheren. Deze is echter niet in één
keer te verkrijgen, al doen applicatie-fabrikanten het
tegenovergestelde voorspiegelen. De laatste ontwikkeling op het
gebied van systeembeheer met twee vingers in uw neus is: SaaS.
De computerwereld is al een tijdje
bezig met SaaS wat staat voor
‘Software as a Service’. Ik moet eerlijk
bekennen dat ik er veel over heb gezien
en gelezen maar dat ik dacht: weer een
ontwikkeling die voorbij gaat zonder
dat we er last van hebben gehad. Maar
sinds Microsoft zich serieus met het
onderwerp bezighoudt, heb ik mijn
mening moeten herzien. De wereldmarktleider
uit Redmond op het gebied
van besturingssystemen en applicaties,
heeft al wat bedrijven opgekocht om de
benodigde kennis en ontwikkeling te
gebruiken en het product een vliegende
start te geven. Daarmee is voor mij een
ding duidelijk: SaaS komt.
Maar wat is SaaS eigenlijk. Met
‘Software as a Service’ wordt bedoeld
dat software niet geïnstalleerd wordt op
locatie bij de gebruiker, maar dat deze
draait op een server van de leverancier.
De gebruiker krijgt via het internet de
mogelijkheid om bepaalde en betaalde
functionaliteit van de gewenste software
te gebruiken. De gebruiker
bespaart hiermee op kosten voor hardware
en beheer. Andere termen
die u tegen kunt komen maar die hetzelfde
als SaaS betekenen zijn: ‘On-
Demand Applications’ of ‘On-Demand
Software’.
Ook de CAD-wereld
Ik hoop dat ook de producenten van
CAD-software deze ontwikkelingen
op de voet volgen of eigenlijk meer
dan dat. Ze zullen toch al projecten
hebben draaien waarin deze firma’s
zich voordoen als een SaaS-leverancier?
Niet dat ik van die service gebruik
ga maken, want wie heeft nu
‘kaal’ een CAD-applicatie draaien?
Niemand toch. Soms schrik ik wel
van de rekeningen die binnenkomen
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
14

voor het gebruik van de applicaties
die geïntegreerd zijn in de CAD-applicaties.
Nee marktwerking zal snel
op gang moeten komen. Wie springt
er in het gat in de markt? De nieuwe
business zal zich moeten toeleggen
op SaaS inclusief alle programmatuur
die de gebruiker wenst. Met andere
woorden dat kunnen alleen de ‘preferred
suppliers’, of hoe ze mogen heten,
van CAD-producten zijn en niet de
producenten zelf. Ik kan niet wachten
tot de toekomst werkelijkheid wordt.
Als eerste ontsla ik de systeembeheerders
en ga een goed servicecontract
aan. Probleem, ik kan me niet voorstellen
dat er nog problemen zijn
maar afijn, bel het servicenummer en
de oplossing is nabij. Wel zie ik één
probleempje, lees uitdaging, opkomen
voor wat betreft alle andere software,
zeg maar het standaard Officepakket
en niet CAD-gerelateerde softwarematige
benodigdheden. Want de
SaaS leverancier kan niet van alles
verstand hebben, anders lopen ze tegen
dezelfde problemen aan als de
huidige situatie. Mijn mening: SaaS
voor alles of niets.
systeembeheerder
Als eerste ontsla ik de systeembeheerders en ga een goed service-contract aan.
Geen marketingoorlog
Een early adapter zal ons bedrijf, vanwege
de productieplicht in het primaire
proces, nooit worden, maar
meegroeien met de ontwikkeling is
absoluut van groot belang. Dan staan
we straks gesteld voor een weloverwogen
keuze in plaats van het slachtoffer
te worden van een marketingoorlog
waarbij onder druk de verkeerde
keuze wordt gemaakt.
Ook al is SaaS een ontwikkeling voor
de komende jaren, het is van groot
belang hier nu al kennis van te nemen.
Dit om inschattingen over investeringen
ten aanzien van netwerk,
servers en werkstations of koerswijzigingen
over besturingssystemen te
kunnen maken. Blijven we de koers,
die Microsoft uitzet, noodgedwongen
volgen of maken we met z’n allen de
switch naar de Open Source systeembesturing.
Want als ik de geluiden
mag geloven wordt hier steeds serieuzer
naar gekeken. Ik ben dus zeer
geïnteresseerd in uw mening en ervaringen.
Gaat het systeem nog steeds
onaangekondigd plat, is het trager dan
voorheen, werken allerlei koppelingen
en routines nog? Graag ook informatie
hoeveel het implementatieproces
heeft gekost in uren, dagen of
maanden en tegen welke prijs (en dan
bedoel ik niet alleen de euro’s). U
wordt dus van harte uitgenodigd om
op het bovenstaand geschrift te reageren
en deze te sturen naar redactie@cadmag.nl.
Bij interessante reacties
komen wij erop terug. Alle reacties
worden anoniem gehouden, tenzij
in de mail is aangegeven dat het vermelden
van naam en toenaam is toegestaan.
Ing. Willem Barendsz is normaal
gesproken uw columnist van
CAD-Magazine maar hij had in dit
artikel meer woorden nodig om van een
belangrijk onderwerp een punt
te maken.
www.isdgroup.nl
» Met parametrische én dynamische modelleertechnieken
» Voor plaatwerk, machine-, staal-, metaal- en installatiebouw
» Betere performance, ook bij grote samenstellingen
ISD Benelux
Het Zuiderkruis 33
5215 MV ’s-Hertogenbosch
+31 (0)73 615 38 88
+31 (0)73 615 38 99
info@isdgroup.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
15

Ons doel:
U een perfecte CAD-specialist maken
www.cadix.nl
USG Innotiv Training Center is gespecialiseerd in het ontwikkelen
en organiseren van standaard- en maatwerk trainingen voor
CAD-specialisten.
Bel of mail voor een informatiepakket of kijk voor trainingsdataen
prijzen op www.usginnotiv.nl. Hier kunt u ook onze brochure
downloaden.
AutoCAD 2D - AutoCAD 3D - AutoCAD Advanced
Autodesk Inventor Professional
MicroStation V8 - Essentials (2D)- Level 2 (3D)
(Introduction to) Pro/ENGINEER Wildfire 3.0
Update from Pro/ENGINEER Wildfire 2.0
Introduction to Windchill PDMLink 8.0
033 - 450 40 80 trainingcenter@usginnotiv.nl
www.usginnotive.nl
HOFSTEDE VAN ERKEL
www.cadcenter.nl
Hofstede van Erkel
Bilderdijkkade 13a
1053 VA Amsterdam
tel.: 020-6124780
fax: 020-6124730
www.inventor-professional.nl
* AutoCAD Basis
* AutoCAD Update
* AutoCAD Gevorderd
* AutoCAD Update
* AutoCAD Mechanical
Professional
Certification
* Inventor Suite Basis Spoed (3 1/2 dag)
* Inventor Suite Basis Stnd. (5 dagen)
* Inventor Suite Basis Extra (6 dagen)
* Inventor Suite Gevorderd
* Inventor Professional Basis
* Inventor Release Update
* Inventor Thema Training
* Inventor Professional Modules
* Vault
Autodesk Value Added Reseller
Wij adviseren, trainen en begeleiden bedrijven om de centrale rol van de engineering ten volle te kunnen
benutten voor een optimaal rendement van uw investeringen en een hoger bedrijfsresultaat.
Change Management ** maatwerk opleidingen ** standaard producttrainingen
www.cadmatch.nl
Meerstoel 26 4904 SV Oosterhout (Nb) tel. 0162-490101 www.cadmatch.nl
www.wia.nl
GA NAAR WWW.CADMAGAZINE.NL
En vraag een gratis proefexemplaar aan.
1 Bedragen zijn excl. 6% BTW. U ontvangt automatisch een factuur. Het jaarabonnement geldt tot wederopzegging en wordt automatisch omgezet in een regulier jaarabonnement. CAD-Magazine verschijnt 8 keer per jaar.
De reguliere prijs voor een jaarabonnement is € 72,50 excl. BTW voor verzending binnen Nederland. Voor verzending buiten Nederland bedraagt de prijs € 98,-
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
16

TRAININGSWIJZER
TEC / CAD College BV
Autodesk Authorized Training Centre
• AutoCAD Basis • AutoCAD Update • AutoCAD Gevorderden • AutoCAD 3D • AutoCAD Optimalisatie
• AutoCAD & VBA Basis • AutoCAD & VBA Gevorderden • Inventor Basis • Inventor Gevorderden
• Inventor Ontwerpen • 3ds Max • Revit Basis • Revit Gevorderd
Het CAD-Centrum TEC, ook wel genoemd het CAD College, verzorgt sinds 1984 kennis-overdracht in de vorm van
CAD -opleidingen, -leerboeken en educatieve software. Bij de cursus ontvangt u een uitgebreid Nederlandstalig
leer- en naslagwerk van R. Boeklagen die tevens uw docent is. U krijgt een Autodesk-certificaat bij de cursussen
en een HBO-diploma bij de opleidingen.
Autodesk trainingen standaard en
op maat met trainingslocaties door
het hele land.
Kijk voor ons complete aanbod op
http://opleidingen.itannex.com
www.itannex.com
AutoCAD (LT)
Revit Architecture
Revit Structure
Autodesk NavisWorks
AutoCAD Architecture
AutoCAD Civil 3D
AutoCAD Map 3D
opleidingen.itannex.com
Autodesk HBO instituut
Behaal uw HBO diploma! TEC biedt de mogelijkheid u verder te bekwamen tot een Autodesk Certified Engineer
(ACE). U doorloopt een bepaald traject van cursussen, maakt een praktische eindopdracht, bij voorkeur passend
binnen uw werk en bij uw eigen werkgever en verdedigt deze. Slaagt u, dan heeft u een Autodesk HBO diploma
verdiend! De opleiding is inclusief materialen als boeken en software. Toelatingseisen: MBO. Studierichtingen:
System Manager (AutoCAD), 3D Designer (AutoCAD/3ds Max) en Mechanical Designer (Inventor).
Kerkenbos 1018 B 6546 BA Nijmegen T: (024) 356 56 77 F: (024) 354 19 31
E: info@cadcollege.nl CP: Leonie Bergsma
Kijk op Internet www.cadcollege.nl of vraag de brochure aan.
www.cadcollege.nl
Holland Engineering Consultants bv (HEC) verzorgt trainingen en workshops voor de software die wij aan
onze klanten kunnen leveren. Deze trainingen vinden doorgaans plaats in ons pand in Nieuwegein maar kunnen
op verzoek ook op locatie gegeven worden. De trainingen hebben een hoog “hands-on” gehalte daar de praktijk
nog steeds de beste leermeester is.
Ons trainingsaanbod bestaat o.a. uit:
3D CAD
Pro/ENGINEER Basis training
Pro/ENGINEER Update training
Pro/ENGINEER voor Pro/MECHANICA
gebruikers
Sterkte- en stijfheidsberekeningen
Pro/ENGINEER Mechanica Basis training
Pro/ENGINEER Mechanica Update training
Pro/ENGINEER Fatique Advisor
Stromings- en warmteoverdracht
NIKA EFD Basis training
Mechanisme berekeningen
Pro/ENGINEER MDO Basis training
Code
P10 Pipestress Basis training
P10 Pipestress Advanced training
P10 Pipestress Update training
Microprotol Basis training
Realiseer voorsprong met kennis!
Met een beginners-, gevorderden-, of updatetraining
van CAD & Company haalt u kennis in huis die u direct
in de praktijk kunt brengen. U werkt meteen effectiever,
sneller én beter met uw CAD software. Bekijk het
actuele trainingsaanbod op www.cadcompany.nl.
CAD & Company Training Centers:
Alkmaar - Amsterdam - Boxtel - Emmen - Oosterhout - bij u op locatie
www.cadcompany.nl
Nieuw!!! Haal nu uw
Autodesk certificering
NedGraphics B.V.
Autodesk Authorized Training Center
Ir. D.S. Tuynmanweg 10
AutoCAD Basis
4131 PN VIANEN AutoCAD Upgrade
AutoCAD Applicatiebeheer/Gevorderden
AutoCAD MAP
tel: +31 (0)347 329 626
AutoCAD Civil 3D
fax: +31 (0)347 329 666
E-mail: cursussen-gis@nedgraphics.nl
Contactpersoon: mevrouw K. van ‘t Reve
Voor meer informatie: www.nedgraphics.nl
Databeheer
Windchill PDMLink
Windchill ProjectLink
CM II Change management
Kijk voor meer informatie op de website of neem contact met ons op.
Holland Engineering Consultants bv Ratelaar 39, 3434 EW Nieuwegein
T 030 600 60 60 F 030 600 60 61 E info@hecbv.nl W www.hecbv.nl
www.hecbv.nl
www.nedgraphics.nl
Onze sterke punten:
Persoonlijke aandacht
Flexibel
Uitstekende trainers
Goed uitgeruste leslokalen
Gevarieerd cursusaanbod
Mogelijkheid van maatwerk
Officiële certificaten
Certificering van Autodesk
Certificering van Microsoft
Locaties: Gouda, Heerlen,
Meppel, Vianen, Hasselt (be)
of onsite
www.cadac.com
Autodesk Certified
Associate
Autodesk Certified
Professional
basis, vervolg & update trainingen
AutoCAD
Inventor
Inventor Professional
AutoCAD P&ID
AutoCAD Electrical
AutoCAD Architecture
Revit Architecture
Revit Structure
AutoCAD Civil 3D
AutoCAD MAP
00800 2255 22322
training@cadac.com
Arkey-ASD • 2D Tekenen Basis en Gevorderden
• 3D Tekenen • Strategiecursus • Beheercursus
Normworm • Cursus
Woordpoort • Cursus
Woordpoort
Knaakbaak • Informatiebijeenkomst
Droomstroom • Informatiebijeenkomst
Knaakbaak • Cursus inclusief Kostenbestand
ALFA • Basiscursus 2D
ALFA NextGen • Workshop • Gevorderden • 3D Tekenen
Uw trainingen een heel jaar lang in
CAD-Magazine en op
www.cadmagazine.nl
voor slechts € 1300,–
Het Digitale Huis • 073 614 04 08 • cursus@hetdigitalehuis.nl
www.cadmagazine.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
17

De trend is dat de klant zelf gaat ‘engineeren’
Solva, meer dan een
leverancier van software
Door Job van Haaften
PLATFORM
Bij de Solva Groep staan innovatie en het introduceren van nieuwe
methoden voor de maakindustrie voorop. Daarbij helpen ze
bedrijven graag op weg met nieuwe technologie, introduceren
die en begeleiden de implementatie. Hans Maessen is aan het
woord over het bedrijf waar hij commercieel directeur is.
De Solva Groep bestaat uit een aantal bedrijven: Somatech, CAD Service en
Greenock. Alle drie werken ze samen vanuit hun eigen invalshoeken. Hans Maessen:
“De naam Somatech is opgebouwd uit twee delen: ‘Soma’ staat voor lichaam in het
Grieks en ‘tech’ voor techniek. Somatech was al in 1983 een ingenieursadviesbureau
voor de maakindustrie, maar al snel kwam de focus op automatisering te liggen, vooral
de automatisering van de werkvoorbereiding, waaronder CAM-oplossingen.”
Greenock in Nederland en CAD Service in België begeleiden voornamelijk de
engineeringsprocessen. Maessen: “Bedrijven die dozen met CD’s verkopen zijn er. De
combinatie die Solva vormt, is in staat bruggen te bouwen die de afzonderlijke processen
met elkaar verbinden. Onze focus ligt op integratie.
Dus veel meer dan alleen CAD en CAM, ook de logistiek, het reserveren van machinecapaciteit,
calculatie en voorbereiding van de productie door simuleren van het productieproces.
Calculatie is meer dan alleen de kostprijs van de materialen bij elkaar optellen,
ook de kosten van de toegevoegde waarde uit het productieproces zoals de kosten
van de diverse bewerkingsstappen, de gereedschapskeuze, ‘handling’, logistiek en
voorbereiding.
We gaan verder dan: Welke softwaretools zijn er nodig voor een bepaald productieproces?
We zijn meer dan een leverancier van software, we ontwikkelen ook software
specifiek, voor een enkele klant, tot en met generieke CAM-systemen. Een bedrijf is
niet in een softwaretool geïnteresseerd, maar in de productie van het eigen bedrijf en
verbetering van dat productieproces. Zo is de eigen software SomaBend ontwikkeld
voor het aansturen van machines zoals kantbanken, een machine-onafhankelijk en
off-line programmeersysteem.”
Somatech richt zich op, plaatmetaal (sheet metal), verspaning, gereedschappenbouw,
matrijzen en de houtverwerkende industrie. We zoeken steeds naar technologische
kansen en mogelijkheden, oplossingen die ontwikkeld moeten worden, de link tussen
standaardsoftware en de integratie van systemen, het ontsluiten en beschikbaar stellen
van product- en productiegegevens. Kortom het leveren van toegevoegde waarde.
Het eindigt niet bij het leveren van een softwarepakket, daar begint het juist.”
Part in ‘layered based
manufacturing’ en een
part in metaal.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
18

Direct in 3D printen
Een techniek die de laatste tijd in opmars
is, is het 3D-printen. Maessen:
“Rapid Prototyping vind ik eigenlijk
een ongelukkige term, de techniek is inzetbaar
voor veel meer dan alleen prototypes,
het kan ook het eindproduct
zijn dat gemaakt wordt. Het is het printen,
fysiek maken, van een geometrie.
Beter is het om dat printproces ‘Layer
Based Manufacturing’ te noemen.
Neem bijvoorbeeld gehoorapparaten
die voor iedere patiënt specifiek worden
gemaakt, dat is een eindproduct dat met
deze techniek wordt vervaardigd. Maar
ook het model van een huis of ander gebouw
heeft een eigen functie: presentatie.
Geometrie die in een beperkte oplage
nodig is kan met 3D-printen met relatief
lage kosten geproduceerd worden,
dat was vroeger ondenkbaar. Con -
sumenten kunnen direct bij ons een
CAD-ontwerp aanleveren, dat wij voor
ze printen. Willen ze meer, dan leveren
wij desgewenst ook de printers en de
ondersteuning hiervoor.”
Productconfiguratie
Maessen vervolgt: “De integratie van
CAD en CAM zie ik groeien. De tekening
als informatiedrager tussen de
oorspronkelijke engineerings- en werkvoorbereidingsafdeling
zal langzaam
verdwijnen. Als gegevens eenmaal zijn
vastgelegd staan ze digitaal ter beschikking
van de volgende fase in het proces.
Je ziet ook steeds meer dat de consument
zelf invloed krijgt op de vorm
van een product. Dat kan al lang voor
een deel met bijvoorbeeld auto’s: kleur,
velgen en meer. De klant kan op een
website zijn keuzes invullen en meteen
zien hoe het eindproduct er uit zal zien.
Dut is een methodiek die zeker de komende
tijd zal groeien, uiteraard moet
het product zich er voor lenen.”
Als voorbeeld noemt
Maessen Fikszo:
Hun schuifwandsystemen
kun nen op met productconfiguratie
worden
samengesteld. Hele kastwanden
worden besteld,
klantspecifiek, aangepast
aan de maten en bijzonderheden
van een wand
en de inrichting van de
consument. Het is ‘engineering to order’,
de klant geeft de maten in, en specifieke
eigenschappen zoals schuine
stukken waar een dak zit. De klant bepaalt
het aantal laden en planken, de
onderlinge afstanden en meer, vervolgens
geeft het programma een prijscalculatie
en wordt de bestelling gemaakt.
Op de achtergrond is dan tegelijkertijd
de gehele werkvoorbereiding gerealiseerd;
de productie kan direct starten.
Dat soort ontwikkelingen, daar willen
we op inspelen: ‘customizing’ en webgebasseerde
systemen, de consument
zelf laten ‘engineeren’.”
Totaalproces
Maessen vat samen: “We ondersteunen
bedrijven in het totale proces van engineering
tot en met productie, met alles
wat daar bij komt kijken. Met gereedschappen
die op zichzelf al zeer omvangrijk
zijn zoals CAD, CAM, PDM,
ERP, MES, DNC, zo kan ik nog wel
even doorgaan. Maar ook producthantering
en robotica in de productieomgevingen
behoren tot ons pallet.
Tussen engineering en productie zit een
belangrijk gebied, waar afstemming
nodig is, dat is de hele werkvoorbereiding.
Het optimaliseren van het hele
proces, soms zelfs voor de wensen van
bedrijven uit. Om hen mogelijkheden
te laten zien die zij zelf nog niet ontdekt
hebben, dat drijft ons en geeft voldoening.
De volledige automatisering
van het ‘engineeren’, tot en met het
produceren blijft onze kernbezigheid.
Hierbij proberen wij tijdig trends te signaleren
als ‘layer based manufacturing’,
productconfiguratie en automatisering
van producthantering , zodat wij
onze klanten steeds van de nieuwste
technieken kunnen blijven voorzien.”
www.solvagroep.nl
COLUMN
Rommelen
Iedereen doet het wel eens. En dan bedoel ik
afwijken van de standaard gang van zaken om
‘even snel’ iets te bereiken. Zo hebben wij bij
een uitwisselingstest tussen twee partijen met
twee verschillende CAD-systemen moeten
constateren dat er het nodige fout ging. En dat
had noch met de CAD-software, noch met het
uitwisselformaat te maken. Maar met het simpele
feit dat de tekenaar van de zendende partij
had gerommeld. Wanneer hij een deur van
een afwijkende breedte nodig had, loste hij dit
op door simpelweg een andere deur te plaatsen,
die in losse lijnen uiteen te laten vallen en
de hele handel op te rekken tot de juiste breedte.
Het ging hem tenslotte om het resultaat en
dat zag er toch goed uit?
Maar wat als de ogen, waarmee gekeken
wordt, geen menselijke maar computerogen
zijn? Als de ontvanger van de informatie met
behulp van een telprogramma wil vaststellen
hoeveel deuren van een bepaald type aanwezig
zijn?
U voelt het al, een zak losse lijnen is geen
deur. Maar als we van tekenen naar modelleren
willen gaan is zo’n ‘goed uitziende’ oplossing
niet goed genoeg.
Als u zich afvraagt of u of uw organisatie al
aan BIM toe is, zou u eens kritisch moeten kijken
naar de wijze waarop uw huidige tekeningen
in elkaar zitten. Als variatie op een bekend
gezegde zou je kunnen zeggen: Toon mij uw
tekeningen en ik zal u zeggen of u aan BIM toe
bent. Mocht de uitslag van dit onderzoek teleurstellen,
dan is het jaar 2009 nog jong genoeg
om daar met goede voornemens iets aan
te doen.
Voor de ontwikkelaars van de software ligt
hier overigens ook een uitdaging. Maak het
werken volgens de standaard zo eenvoudig
mogelijk en het afwijken daarvan lastig. Zodat
de afwijking alleen wordt toegepast als het
echt niet anders kan. Ik wens u allen nog een
goed (BIM)jaar toe.
Arie van Kranenburg
directeur Arkey Systems
Het zelfde part als links in een 3D CAD-systeem.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
19

VISUALISATIE
Afbeelding 6.
Autodesk Mudbox 2009
Door Jean-Pierre van Gastel
Een jaar nadat Autodesk het Nieuw Zeelandse bedrijf Sky Matter en
daarmee het product Mudbox heeft overgenomen, is er een nieuwe versie
op de markt. Autodesk Mudbox 2009 genaamd. Dit is bedoeld voor
professionele artiesten in de film-, games- en designindustrie. Mudbox
2009 is een zogenaamd ‘sculpting’-programma waarmee je in 3D kunt
kleien zonder rekening te hoeven houden met technische details.
Afbeelding 1.
Mudbox 2009 is beschikbaar in een
32 ,- evenals een 64 bits-versie. Omdat
het aantal polygonen flink kan oplopen,
is de keuze voor 64 bits aan te raden.
Ook bij vier gigabyte geheugen of
meer in de computer, is het gebruik van
64 bits de juiste keuze. Mudbox 2009
werkt op dit moment alleen onder
Microsoft Windows XP en Windows
Vista. Waarschijnlijk zal het product
volgend jaar beschikbaar zijn voor
Apple Mac OS , waarmee Mudbox
2009 in combinatie met Maya een
complete Autodesk 3D-oplossing is op
het Mac platform.
Werken met Mudbox 2009 is eenvoudig
aangezien de gebruikersinterface
duidelijk en overzichtelijk is. Bij het
starten van Mudbox 2009 kan de gebruiker
kiezen met welke vorm hij wil
starten. Zo kan er een keuze gemaakt
worden uit een hoofd, een stier, een kubus,
een menselijk lichaam, een plat
vlak, een reptiel, een bol of een boomstam,
zie afbeelding 1. Dit zijn, zeg
maar, basis 3D-vormen waarmee de
gebruiker verder kan gaan kleien. De
eigen creativiteit van de gebruiker is
hierbij de enige beperking. Gebaseerd
op een plat vlak kan hij bijvoorbeeld
een compleet terrein boetseren, vanuit
een kubus, een auto enzovoorts.
Daarnaast is het mogelijk om een al bestaand
3D-model ontworpen in 3ds
Max (Design) of Maya te importeren
gebaseerd op het obj-bestandsformaat.
3ds Max heeft direct
al een Mudbox
2009 export preset
waarmee de juiste
instellingen zijn te
maken voor dit bestandsformaat,
zie
afbeelding 2.
de gebruiker kiest
voor de combinatie
3ds Max of Maya,
is de werkwijze als
volgt. Gebaseerd
op de verschillende
Afbeelding 2.
bestaande 3D-ontwerpmogelijkheden,
maakt de gebruiker een eenvoudig
3D-model in 3ds Max of Maya dat bestaat
uit vlakken (‘quads’) en exporteert
vervolgens dit 3D-model via het
obj-bestandsformaat naar Mudbox
2009. In Mudbox 2009 importeert de
gebruiker het gemaakte 3D-model en
vervolgens kan hij hier de details in
aanbrengen. Deze details aanbrengen
doet de gebruiker op basis van diverse
‘Brushes’ (kwasten) die allemaal hun
eigen specifieke eigenschap hebben.
Onderin het scherm van Mudbox 2009
bevindt zich in het tabblad ‘Sculpt
Tools’ een grote hoeveelheid brushes.
Deze brushes zijn in versie 2009 uitgebreid,
zie afbeelding 3.
Geometrie bewerken
Zodra de gebruiker een ‘Brush’ activeert
kan hij de geometrie bewerken
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
20

met behulp van de muis of een drukgevoelige
pen in combinatie met een tablet.
De vervorming die plaatsvindt op
de geometrie, is gebaseerd op de aanwezige
punten (vertices) in het 3D-model.
Het aantal punten kan de gebruiker
in Mudbox 2009 eenvoudig uitbreiden
door het model verder te verfijnen
(‘Subdivide’). Dit verfijnen kan via het
menu ‘Mesh’ of met de sneltoets
Shift+D. Door het model te verfijnen, is
het boetseren een stuk eenvoudiger omdat
de gebruiker simpelweg meer details
kan aanbrengen. Door geen lagenstructuur
te gebuiken, kan de gebruiker
per laag een verfijning aanbrengen.
Hierdoor kan hij te allen tijde terug naar
een bepaald niveau van de verfijning
door de laag weer actief te zetten.
Uiteraard kunnen er ook lagen aan- en
uitgezet worden. Het verfijnen van een
model heeft gevolgen voor het geheugengebruik.
Dit wordt rechtsonderin
het programma goed bijgehouden.
Overigens is een model met meer dan
tien miljoen vlakken geen enkel probleem
voor Mudbox 2009. De nieuwe
versie is namelijk vele malen sneller
met complexe modellen dan de vorige.
Beschilderen
Nieuw in Mudbox 2009 zijn ook de
mogelijkheden om het 3D-model te beschilderen
in real-time. Via het tabblad
‘Paint Tools’ naast het tabblad ‘Sculpt
Tools’, zijn onder andere een verfkwast
en airbrush terug te vinden. Dit beschilderen
kan op basis van een kleur die de
gebruiker uitkiest of op basis van een
bestaande textuur of foto. Hiermee worden
de kleuren uit de textuur of foto gebruikt
om het model te beschilderen, zie
afbeelding 4.
Op basis van een lagenstructuur kan er
gewerkt worden met diverse kleuren.
Naast het simpelweg aanbrengen van
kleur, kan de gebruiker er ook voor kiezen
om reflectie of reliëf (‘bump’) aan
te brengen gebaseerd op één van de
‘Paint’-mogelijkheden. Al deze informatie
wordt apart opgeslagen in een bestand
op de harddrive. De resolutie van
deze texturen loopt van een simpel 8 bit
png-bestand tot een 32 bit (‘Floating
Point’) EXR-bestand. Een andere methode
om kleur aan te brengen, is het
aanmaken van een materiaal. Overigens
heeft Mudbox 2009 in het tabblad
‘Material Presets’ al een berg met standaardmaterialen
beschikbaar.
Afbeeldingen 3, 4 en 5.
Camera-effecten en lichtbronnen
‘Viewport Filters’ zijn ook nieuw in
Mudbox 2009. Viewport Filters zijn real-time
camera-effecten zoals scherptediepte.
Gebaseerd op een ‘Blur’ (waas)
factor en kijkafstand, wordt de scherptediepte
direct weergegeven in de
viewport. Zelfs het zogenaamde
‘Ambient Occlusion’-effect is in realtime
te zien in de viewport, zie afbeelding
5. ‘Ambient Occlusion’ is het effect
van zachte schaduw die in een
hoek ontstaat, als bijvoorbeeld twee
vlakken elkaar raken.
Lichtbronnen plaatsen in Mudbox kon
in de vorige versie al in real-time. In
Mudbox 2009 ziet de gebruiker zelfs
de schaduw van de lamp direct op het
3D-model weergegeven. Ook kan hij
gebruik maken van het zogenaamde
‘Image Based Lighting’. Kortom het
3D-model uitlichten gebaseerd op een
bestaande foto-opname, zie afbeelding
6.
‘Maps’-menu
Als het 3D-model uiteindelijk helemaal
voorzien is van allerlei details, kan dit
niet apart gerenderd worden naar een
bestand. Als de gebruiker Mudbox
2009 alleen gebruikt als ‘Sculpting’-
tool kan hij een ‘print screen’ maken
van de viewport en dat gebruiken als
referentiemateriaal. In combinatie met
3ds Max (Design) en Maya gaan de
mogelijkheden wel verder. Zoals in het
begin al aangegeven, kan de gebruiker
een eenvoudig 3D-model maken en deze
exporteren naar Mudbox 2009 via
het obj-bestandsformaat. Vervolgens na
het aanbrengen van alle details, bewaard
de gebruiker al deze informatie
in de vorm van een zogenaamde
‘Displacement’ of ‘Normal Map’.
Beide mappen kunnen gebruikt worden
in 3ds Max of Maya waardoor de
vervorming, die is aangebracht in
Mudbox, is terug te zien op het 3Dmodel.
‘Displacement Maps’ zijn het
meest nauwkeurig, aangezien hierbij
de geometrie echt vervormd wordt.
‘Normal Maps’ zijn te vergelijken met
een super ‘Bump Map’ en zijn een illusie,
waarbij er tijdens het renderen (of
real-time weergave) pixels worden opgetild
en ingeduwd. Game-ontwikkelaars
kunnen echter alleen ‘Normal
Maps’ gebruiken in hun ‘game engine’
en zijn om die reden erg populair. Het
aanmaken van deze mappen doet de
gebruiker vanuit Mudbox 2009 via het
‘Maps’-menu, waarin hij een keuze
kan maken uit deze twee soorten mappen.
In Mudbox 2009 is dit dialoogvenster
geoptimaliseerd, waardoor dit
proces nog eenvoudiger en sneller verloopt.
Vervolgens is het een koud
kunstje om de gemaakte mappen aan te
brengen in een materiaalsoort in 3ds
Max (Design) of Maya, waardoor hetzelfde
model ontstaat als de gebruiker
in Mudbox 2009 tot stand heeft gebracht.
Autodesk Mudbox 2009 is een snel en
gebruikersvriendelijk product geworden.
Ideaal om in 3D-bewerkingen uit
te voeren die de gebruiker simpelweg
gewoon niet kan modeleren, omdat dit
teveel tijd in beslag neemt of gewoonweg
niet kan. Autodesk Mudbox 2009
is als dertig dagen trial-versie beschikbaar
via onderstaande website.
Jean-Pierre van Gastel
jean-pierre.van.gastel@pollux.nl is
freelance redacteur voor CAD-
Magazine. Voor dit onderwerp zie ook:
www.autodesk.com/mudbox.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
21

PLATFORM
Plan-de-CAMpagne gebruikersdag
Interactieve aanpak
Door de redactie
Bemet International uit Veenendaal had op donderdag 13 november de jaarlijkse Plande-CAMpagne
gebruikersdag. Ruim 200 gebruikers van het Enterprise Resource Planningpakket
(ERP-pakket) Plan-de-CAMpagne waren van de partij bij het
conferentiecentrum Nimac in Ede. Dit jaar stond de gebruikersdag geheel in het teken van
het efficiënt en effectief toepassen. Anders dan voorheen was nu gekozen voor een interactief
programma. De deelnemers reageren enthousiast op deze nieuwe aanpak.
In groepjes wisselen gebruikers van Plan-de-CAMpagne ervaringen uit.
Het hele programma draait om het
thema Plan-de-CAMpagne efficiënt
en effectief toepassen. In kleine groepen
worden specifieke bedrijfsprocessen
zoals verspaning, plaatwerkproductie,
projectmatig werken en machinebouw
doorlopen. Zo krijgen de
gebruikers inzicht in verbeterpunten
aangaande hun eigen bedrijfsproces,
waardoor ze Plan-de-CAMpagne nog
beter kunnen inzetten.
Er is veel interactie tussen de gebruikers
onderling; ze wisselen ervaringen
uit en bediscussiëren vraagstukken
met mogelijke oplossingen in
Plan-de-CAMpagne. Met deze nieuwe,
interactieve opzet van de gebruikersdag,
is gehoor gegeven aan de
wens van deelnemers op vorige gebruikersdagen.
Uit de reacties van de deelnemers
blijkt dat ze positief zijn over het interactieve
programma en dat ze nog
meer ondersteuning bij de groepsgesprekken
wensen. Deze constatering
neemt de organisatie mee in de voorbereiding
op de volgende gebruikersdag.
Live demonstratie
De deelnemers kwamen naar de gebruikersdag
om ervaringen met elkaar
uit te wisselen, maar ook om hun kennis
van Plan-de-CAMpagne bij te spijkeren.
De programmaonderdelen ‘Tips
en Tricks’ en What's new zijn erg in
trek bij de aanwezigen. Tijdens de
‘Tips en Tricks’-sessie werden tips om
nog efficiënter te werken met de software
live gedemonstreerd, zodat de gebruikers
direct zien hoe ze de tips in de
praktijk kunnen toepassen. Bij het onderdeel
‘What’s new’ hoorden ze wat
de belangrijkste nieuwe functies inhouden.
Functionaliteiten die de revue passeerden
zijn de nieuwe projectplanning,
planning tegen oneindige capaciteit,
de ‘scheduler’ om taken te plannen
zoals transport naar de klant en de
nieuwe opties van de tijdregistratie.
Webshop
Een andere, vernieuwde functionaliteit
die aan de orde kwam, is de E-business
module. Met deze module bieden gebruikers
hun klanten de mogelijkheid
om via een webshop offertes aan te
vragen en/of orders te plaatsen. De
deelnemers kregen de mogelijkheden
en voordelen van een webshop te zien.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
22

Are You a
Pro
Enterprise Resource Planning is het plannen van de
bedrijfsmiddelen.
ENGINEER?
Zo zorgt het onder meer voor minder telefoonen
e-mailverkeer, omdat de complete bestelling
via de website verloopt. Klanten voeren zelf hun
aanvragen en orders in, bovendien kunnen ze
zelf de productievoortgang volgen. Het systeem
is voor de klant op elk moment van de dag en elke
dag van de week benaderbaar. Ook levert het
minder handmatige invoer van gegevens op,
omdat de online bestelling automatisch in Plande-CAMpagne
terechtkomt. Bemet werkt zelf
ook met de E-business module. Klanten van
Bemet kunnen via de Plan-de-CAMpagne webshop
cursusboeken, scripts en hardware bestellen.
Sinds kort is de webshop uitgebreid met het
iDEAL betalingssysteem.
Meer producten
Tijdens de gebruikersdag was er ook een bedrijvenmarkt
gaande met partners van Bemet.
Op deze bedrijvenmarkt konden de deelnemers
terecht bij AccountView voor boekhoudkundige
software, Duranmatic voor barcode
scanners, Stodt voor bijscholing van vakmensen,
Adcos voor optimalisatie van het productieproces
en Bemet die naast Plan-de-
CAMpagne ook leverancier is van CAD- en
CAM-software. Een groot aantal van de deelnemers
maken dankbaar gebruik van deze gelegenheid
en laten zich voorlichten over het
uitgebreide productenaanbod.
Als afsluiting van de gebruikersdag kregen alle
deelnemers een aandenken mee, dat aansluit
bij het thema Plan-de-CAMpagne efficiënt en
effectief toepassen. Ze ontvingen namelijk een
muismat met Plan-de-CAMpagne sneltoetsen.
Veel deelnemers reageerden enthousiast op de
muismat, omdat niet iedereen alle sneltoetsen
uit zijn hoofd kent.
[Be Progressive] Design without compromise with
Pro/ENGINEER ® , the most trusted 3D CAD software
for true engineering professionals the world over.
[Be Proficient] From conceptual design, through
tooling, machining and more. [Be Prolific] So
product changes made anywhere, update everywhere.
[Be a Pro/ENGINEER] Learn why this simple, yet
powerful tool is the professional’s choice. Visit:
PTC.com/go/exp
www.pdc.eu
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
©2009 Parametric Technology Corporation (PTC).
PTC, the PTC logo, and Pro/ENGINEER are trademarks or registered trademarks of PTC.

BOUW & CIVIEL
NL 2D CAD-standaard gepresenteerd
Objectgericht werken, 3D komt
Door Remco Takken
Een werkbare CAD-standaard voor de Grond-, Weg- en Waterbouwsector moet een volledig
gedocumenteerde, goed te onderhouden set van afspraken zijn, voorzien van tools via de
markt. Een stevige aanzet is de ‘Nederlandse CAD Standaard’, ofwel NLCS.
Op 12 november 2008 is de
‘Nederlandse CAD Standaard’, ofwel
NLCS gepresenteerd.
Ongeveer tweehonderd belangstellenden
van gemeenten, provincies,
rijksoverheden, ingenieursbureaus,
aannemers en softwareleveranciers
kwamen naar het LEF Future
Center van Rijkswaterstaat in
Utrecht. Al heel lang bestaat er de
wens om een landelijke standaard
te krijgen voor de bestandsopbouw
van CAD-tekeningen. Ook zijn er
al enkele initiatieven gesneuveld,
of blijven steken in goede bedoelingen.
De NLCS-website meldt:
“Deze poging gaat echter slagen.”
De noodzaak voor een dergelijke
standaard wordt namelijk steeds
groter en er is een breed draagvlak
voor de standaard.
De NLCS heeft betrekking op het
maken en overdragen van 2D digitale
tekeningen in de GWW-sector.
De gezamenlijke standaard herbergt
de kennis en ervaring van
twaalf bedrijven in zich, ook voor
stedenbouw en gemeentelijke toepassingen.
De NLCS voorziet in een aansluiting
op de Cheobs objectenbibliotheek,
het objectgerichte denken geniet
sowieso de voorkeur voor de
CAD-tekenaar van de toekomst.
Bovendien is er aansluiting op nationale
en internationale CAD-standaarden,
waarmee het draagvlak wordt
vergroot.
Deelnemers
Het NLCS-project is niet bij nul begonnen.
Rijks waterstaat heeft al een
paar jaar een eigen standaard in gebruik,
de ‘Richtlijn Tekeningen ver -
keer Waterstaat’ (RTW). RWS
schrijft deze voor aan externe partijen.
De overige deelnemers die vanaf
het begin hebben deelgenomen zijn
Westraven het geheel vernieuwde
gebouw van Rijkswaterstaat in Utrecht.
geen kleine spelers. Namens de overheden
participeren naast Rijks water -
staat ook de Dienst Vast goed De -
fensie en Gemeentewerken Rotter -
dam (namens de vier grote gemeenten),
namens de ingenieursbureau's
Oranjewoud, Gront mij en DHV en
namens de bouwbedrijven Van
Hattum en Blankevoort, INFRA
Consult + Engineering, Breijn en
BAM Infraconsult. Daarnaast neemt
CROW ook deel in het project vanuit
haar achtergrond van ontwikkelaar
van Cheobs (objectenbibliotheken).
Het initiatief wordt gefaciliteerd door
CUR Bouw & Infra, die als penvoerder
optreedt in het project. Grote,
door de organisatie betreurde, want
niet aan de NLCS deelnemende, afwezige
was ProRail.
Vier categorieën
De NLCS bevat in grote lijnen
vier categorieën met afspraken
voor metadata, basisafspraken digitaal
tekenen, het uiterlijk van de
tekening en ordening/codering en
representatie van objecten.
Letterlijk betekent ‘Metadata’
niets anders dan ‘data over deze
data’. In NLCS-termen wordt er
onder verstaan: de (minimale) set
van informatie over een tekening
die noodzakelijk is voor adequaat
document management.
Software-leveranciers
Een van de ‘basisafspraken’ die te
vinden is in de nieuwe CAD-standaard
luidt: tijdens de verwerking
van het ontwerp wordt gebruik
gemaakt van ‘Layout’ (Auto -
CAD) of ‘Sheet Models’ (Micro -
Station) om de plotcompositie samen
te stellen. Twee productnamen
worden hier met name genoemd,
deze grote softwareleveranciers
zijn dan ook in een vroeg
stadium betrokken bij de NLCS.
Autodesk
Autodesk’s Peter van Keulen lichtte
in Utrecht tijdens de NLCS-presentatie
de ‘Countrykit’ toe voor en Civil
3D. In deze countrykit bevinden zich
richtlijnen van Aquafin (België),
maar ook de Richtlijnen Tekenen
Water staat (RTW), de ROA en Rona
ontwerprichtlijnen en de Riool cata -
logus.
Nedgraphics
Nedgraphics gaat NLCS implementeren
in de gebruikersinterface van de
NedInfra Suite, aldus Theo Wiering.
Als mede-ontwikkelaar van de RTWtoolbox
geen onlogische zet, verrassend
is de aangekondigde koppeling
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
24

later
John Schippers tijdens de enige live-presentatie.
tussen de NLCS-laag en het Infor -
matiemodel Kabels en Leidingen. Een
gouden greep, in het kader van het vele
tekenwerk van kabels, buizen en leidingen
in het kader van de recente wet
WION voor veilig graven.
Bentley
Henk Kersten van Bentley wijst op
het 2D-karakter van de standaard, en
dat is hij eigenlijk ook wel aan zijn
stand verplicht. De ‘Style Sets’
Bentley’s MX Road zijn immers al
RTW-conform in 3D. De Country Kit
van Bentley bevat naast een
Nederlandse objectenbibliotheek en
lengte- en dwarsprofiel-templates, nu
ook de NLCS.
Paragraph
De enige leverancier die het aandurfde
om een stukje te tekenen met behulp
van de nieuwe CAD-standaard,
was ParaGraph’s John Schippers.
Paragraph’s MicroStation-tekenapplicatie
Organize biedt een standaard
opzet volgens de NLCS-GWW norm,
compleet ‘cell’-bibliotheken, ‘custom
line styles’, ‘textstyle’, ‘dimension
styles’, etc. Het programma heeft ook
een controletool om te controleren of
de tekening aan de standaard voldoet.
Objectgericht
Een belangrijk uitgangspunt voor de
NLCS is, dat de standaard moet voldoen
aan de voorwaarden voor objectgericht
tekenen. Dat houdt in dat
de informatie die in een tekening
wordt opgenomen, wordt gekoppeld
aan de objecten die het onderwerp
zijn van GWW-projecten. Een getekend
object is dan niet enkel een verzameling
van lijnen en vlakken, maar
een betekenisvolle entiteit in een digitaal
bestand. Daardoor kunnen niet alleen
mensen, maar ook verschillende
computerprogramma’s de informatie
interpreteren als representatie van het
betreffende object, inclusief de relevante
eigenschappen ervan. Doel van
de objectgerichte benadering is de
NLCS een laagdrempelige opstap te
doen zijn, naar wat algemeen wordt
gezien als de na te streven toekomst:
het werken met een BIM.
Derde dimensie
Partijen in de bouw bereiden zich
langzaam voor op 3D-modelleren en
het werken met een BIM (Bouwwerk
Informatie Model). Frans van Dam
van de Data Informatie Dienst bij
Rijkswaterstaat: “De werkwijze gaat
uit nu uit van het 2D-model als basis.
De standaard zal gaan fungeren als
opstap naar geïntegreerde 3D-modellen
en het gebruik van objectbibliotheken.”
Momenteel wordt er nog veel in 2D
getekend. De verwachting is dat dit
bij het plannen en realiseren van infrastructuur
nog geruime tijd zo zal
blijven. Ook wanneer het werken met
een BIM gemeengoed zal zijn, zullen
2D-tekeningen nodig blijven om bepaalde
informatie over het project te
representeren en uit te wisselen tussen
de betrokken partijen.
De praktijk zal uitwijzen of de 2D-generalisaties
van partijen die al in 3D
werken, ook voldoen aan de NLCS.
Het is immers de vraag of de 3D’ers
meteen zullen beseffen dat de 2Dstandaard
óók hen aangaat.
Remco Takken
remco.takken@cadmag.nl is redacteur
voor CAD-Magazine. Voor verdere
gegevens over het onderwerp van dit
artikel: www.nlcs-gww.nl.
COLUMN
Waarschuwingwaarschuwing
Pas maar op, vertrek vroeg van huis, het
wordt morgen glad dus lange files worden
verwacht. En als je dan in de file komt...
zorg er dan voor dat je voldoende warme
kleren bij je hebt, een thermoskan met warme
drank. Is je accu wel op peil? De wegenwacht
doet er meer dan drie uur over om u
te komen helpen. Wellicht een paar winterbanden
aanschaffen? Het kan altijd veiliger
nietwaar?
De ANWB verwacht topdrukte naar de kust
want het wordt 25 graden. Ga dus vroeg van
huis en neem voldoende te drinken mee om
uitdroging te voorkomen. Zorg ervoor dat
uw koel-vloeistof op peil is om oververhitting
van uw motor te vermijden. Of ga eigenlijk
liever gewoon maar niet, want als je
het al redt naar het strand, dan raak je vast
je auto niet kwijt.
De beurs gaat hard onderuit, aandelen zijn
niet langer zaligmakend. Kijk naar de verschillen-de
actualiteitenprogramma’s om bij
te blijven. Ook al belegt u niet op de beurs,
dan nog is het zeer belangrijk om te weten
hoe hard de beurs in Wallstreet keldert. Of
dat u het exact ver-loop van de Foetsie-index
in Japan kent. Zelfs uw favoriete radio
DJ weet u bang te maken door alle dalende
koersen op te noemen.
Heeft u plannen om te gaan verhuizen? Dan
moet u eigenlijk eerst zorgen dat u uw huidige
woning verkoopt, want die raakt u anders
aan de straatstenen niet kwijt! En denk maar
niet dat u een hypotheek kunt afsluiten want
banken willen wel uw geld stallen maar
geen geld uitlenen.
Een auto kopen in deze tijd? Niet doen, we
gaan namelijk een recessie in en dan krijg je
twee auto’s voor hetzelfde geld. Vooral
Amerikaanse auto’s, die worden echt goedkoop,
dat verze-ker ik je!
Wordt u ook zo moe van de zelfbevestigende
voorspellingen die iedereen lijkt te verkondigen?
Ik stel voor dat we hier in 2009 NIET
aan meedoen, hebben we een deal?
Rob Roef
directeur vMV
CAD-adviseurs bv
robroef@mac.com
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
25

PLATFORM
Product Data Management
Twee elkaar aanvullende boeken
Door Job van Haaften
In korte tijd verschenen er twee boeken over Product Data Management (PDM). Het eerste
oorspronkelijk Nederlandstalige boek met de titel ‘Product Data Management’ en het tweede
boek is in het Engels uitgegeven: CAD and PDM; Optimizing Processes by Integrating
Them. Hetzelfde onderwerp maar een zeer verschillende aanpak.
Product Data Management
uitgegeven door Maj Engineering
Publishing
ISBN 978 90 79182 02 2
102 pagina’s, paperback
Verkoopprijs 19,95 euro
CAD and PDM; Optimizing Processes
by Integrating Them
uitgegeven door Carl Hanser Verlag
ISBN 978 3 446 41327 6
268 pagina’s, hard cover
Verkoopprijs 50 euro exclusief
verzendkosten
Product Data Management
Het in het Nederlands geschreven boek ‘Product Data
Management’ is een gezamenlijk project van Jérôme la
Fontaine, Marko Hoogeboom en Bas Könst, alledrie werkzaam
voor DIM4. Naast de tekst is uitgebreid gebruik gemaakt
van cartoons. Het boek begint met een definitie van
PDM: ‘Alle activiteiten die te maken hebben met het managen
van data rondom het productontwikkelingsproces.
Het gaat dan over het opslaan, bewaken, beheren en beschikbaar
stellen van alle productgerelateerde data en dat
gedurende de gehele productlevenscyclus.’
Waarom PDM?
Bij de ontwikkeling van een product, wijzigen de productgegevens
voortdurend. Met als gevolg dat er steeds nieuwe
versies en nieuwe documenten ontstaan Om problemen in
het ontwikkelingsproces van het product te voorkomen, is
het voor een bedrijf uiterst belangrijk dat steeds de juiste, en
meest recente, informatie beschikbaar is. Anders ontstaat er
miscommunicatie tussen medewerkers, tussen afdelingen
en /of tussen bedrijf en klant, waardoor veel tijd wordt verspild.
In het boek wordt overzichtelijk en duidelijk behandeld
wat de oorzaken van zulke miscommunicatie kunnen
zijn, hoe deze te voorkomen zijn en op te lossen met een
goed PDM-systeem. Oorzaken zijn bijvoorbeeld outsourcing
en globalisering waardoor verschillende teams, geografisch
verspreid aan één product werken; het met pensioen
gaan van ervaren krachten waardoor kennis verloren
gaat; informatie-explosie door de automatisering, meer mogelijkheden
dus meer documenten en bestanden. Met PDM
kan hier overzicht en structuur in worden aangebracht.
Om de wenselijkheid van PDM te verduidelijken, wordt
ook aandacht besteed aan het ontwikkelingsproces van een
product en de toename daarbij van overleg tussen bedenkers,
ontwerpers, werkvoorbereiders en verantwoordelijken
voor de productie. Verder is het aantal softwarepakketten
dat gebruikt wordt steeds toegenomen en daarmee de complexiteit.
Even een greep daaruit: er zijn niet alleen CADbestanden,
maar er worden ook simulaties uitgevoerd, er
zijn visualisaties, brochures en handleidingen bij het product.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
26

Hoe werkt het
Hoe werkt een PDM-systeem: Er
is een centrale opslag (vault), metadata
ofwel informatie over de
informatie zoals tijdstip van wijzigingen
in bestanden en door
wie worden ook bewaard. Het
toewijzen van rechten aan medewerkers
en het in- en uitchecken
van bestanden; het vrijgeven van
bestanden voor een volgende fase;
visualisatie en viewers, al deze
zaken komen aan de orde.
Diverse termen zoals ‘Life Cycle
Management’, ‘Work flow’, ‘Change Management’ en
‘Engineering Change Request’ (ECR), ‘Enterprise
Resource Planning’ (ERP) en ‘Lean Manufaturing’ worden
in aparte paragrafen uitgelegd.
Helder en duidelijk
Wat vooral opvalt in dit boek is het heldere taalgebruik, de
duidelijke uitleg en eenvoud als het eenvoudig kan. Daarbij
zijn de cartoons een plezierige aanvulling die het zeer levendig
en leesbaar maken. Het is een prima leerboek, met
veel voorbeelden en een structuur die het gebruik ervan op
scholen heel goed mogelijk maakt.
CAD and PDM
Dit boek is vertaald uit het Duits naar het Engels en is inmiddels
toe aan zijn tweede editie, die flink is uitgebreid ten
opzichte van de eerste editie uit 2005. De schrijvers, Ulrich
Sendler en Volker Wawer, geven aan dat er tussen die twee
edities veel veranderd is, onder meer zijn het niet alleen de
grote bedrijven zoals multinationals die het belang zien van
PDM, ook middelgrote bedrijven erkennen het belang en
maken steeds meer gebruik van dergelijke software. Om te
beginnen vinden de schrijvers dat PDM niet moet blijven
hangen op afdelingen maar dat juist het management moet
beseffen hoeveel profijt ermee te behalen valt.
Ook voor management
Het boek benadrukt dat de productgegevens langer een rol
spelen dan alleen tijdens de ontwikkeling, ook bij de productie,
de verkoop, onderhoud, evaluatie ten behoeve van
verbeteringen en uiteindelijk ontmanteling of recycling.
Ofwel tijdens de hele levenscyclus van een product, vandaar
het verband met Product Lifecycle Management
(PLM). Daardoor is PDM ook een kwestie die het management
aangaat. Dat geeft ook meteen de andere benadering
van dit boek aan ten opzichte van het eerst besproken boek,
het is geschreven op een hoger abstractieniveau. Dat wil
zeggen het is voor een andere doelgroep, niet de CAD-gebruikers
en de leerlingen zoals het eerste boek, maar meer
de managers.
Er wordt gesproken over een ‘data tsunami’, de opkomst
van visualisatie ook als animaties, de exponentiële toename
van de hoeveelheid geheugen die PC’s en netwerken aankunnen.
En er ligt veel nadruk op de tijd- en geldwinst die
behaald kan worden door het goed managen/beheren en gebruiken
van data, zoals minder faalkosten, wijzigingen op
basis van onderzoek en simulatie
eerder in het ontwerpproces,
waardoor minder ingrijpend dus
makkelijker uit te voeren. Een
snellere productontwikkeling
geeft een bedrijf voorsprong op
zijn concurrenten, of voorkomt
tenminste het achterblijven wanneer
ieder bedrijf PDM invoert.
Onderbouwing
Om hun stelling dat PDM noodzakelijk
is, kracht bij te zetten
gaan de schrijvers in op de historie
van CAD, en de vele technische en organisatorische ontwikkelingen
van de laatste ruim twintig jaar in bedrijven.
Organisatorische ontwikkelingen bijvoorbeeld door groei
en conglomeratie, ofwel het samengaan van bedrijven, het
opkopen van kleinere concurrenten, waardoor de structuur
van die grote conglomeraten, voor de buitenstaander zeker,
onduidelijk wordt. Dat heeft ook intern belangrijke effecten,
waarbij PDM een belangrijke rol kan vervullen, door een
meer geïntegreerde in plaats van versnipperde aanpak.
‘Enterprise Resource Planning’ (ERP) en PDM raken elkaar
en kunnen met elkaar zijn verweven om ervoor te zorgen
dat het eerste exemplaar dat geproduceerd wordt van een
product, dezelfde kenmerken en kwaliteiten heeft als het
tweemiljoenste exemplaar. En dat terwijl er ondertussen
misschien enkele malen van productiebedrijf en toeleveranciers
van onderdelen is gewisseld.
In het boek wordt ook de basis van PDM uitgelegd: Om
welke bestanden gaat het, wie moet ze kunnen inzien, en
wie mag ze bewerken of wijzigen.? Hoe gaat de onderlinge
afstemming en communicatie? Welke afdelingen of onderdelen
van een bedrijf zijn er bij betrokken? In het kort is het
antwoord op deze laatste vraag: de ontwerpafdeling, het
projectmanagement, productie, sales en marketing en uiteindelijk
de onderhoudsafdeling of klantenservice.
PDM staat of valt met hoe de medewerkers ermee omgaan,
dus hoe ze erin getraind zijn om de correcte werkwijze toe
te passen. Waarbij ook beveiliging een belangrijke rol
speelt.
Doordat dit tweede boek zoveel dikker is, is er meer ruimte
om ook in detail te gaan. Allerlei mogelijkheden die CADapplicaties
bieden zoals het klonen van onderdelen of samenstellingen
worden daarbij ook toegelicht en nog veel
meer. Er zijn veel voorbeelden uit met name de Duitse industrie
en daarbij wordt veelal het PDM-systeem Pro.File
van Procad aangehaald.
Beiden zijn het waardevolle boeken voor de juiste doelgroep,
en daar ligt ook het verschil. ‘Product Data
Management’ is ook door zijn verhelderende illustraties een
goed leerboek. ‘CAD and PDM’ zal vooral de afdelingshoofden,
managers en de top van een bedrijf kunnen overtuigen
van de meerwaarde die Product Data Management
kan hebben en de winst die het op kan leveren.
www.dim4.nl en www.cadcenter.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
27

BOUW & CIVIEL
Autocad versus Civil3D bij landinrichtingsplannen
Onderbouwde argumentatie
Door Ronald van der Heide en Silke Zandstra
Het project ‘Eendragtspolder’ is een ambitieus project voor de herinrichting van 300 hectare
landbouwgebied naar een waterbergings- en recreatiegebied aan de noordrand
van Rotterdam. Het plan voorziet in ruim vier miljoen kubieke meter extra waterberging, dat
vanuit de Rotte in de polder gelaten kan worden, om wateroverlast elders te voorkomen.
Copijn tuin- en landschapsarchitecten
heeft voor dit project het inrichtingsplan
gemaakt. Het plan bestaat uit een
stelsel van waterkerende kades die uitkijken
over open water, moerassen en
natte graslanden.
Al in een vroeg stadium is begonnen
de ontwerpstappen in AutoCAD vast te
leggen. Hoewel AutoCAD in principe
een technisch tekenprogramma is, hebben
we voor dit project de mogelijkheden
voor het maken van presentatietekeningen
gezocht.
Ondanks de vele hoogteverschillen in
het plan zijn we lang blijven tekenen in
2D. Op het moment dat we de driedimensionale
gegevens nodig hadden om
de grondbalans op te stellen en het waterbergend
vermogen te berekenen,
hadden we een aanvulling van onze
programmatuur nodig. Op datzelfde
moment was binnen Arcadis, het voor-
PDF van het definitieve inrichtingsplan.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
28

geven
Vogelvlucht, februari 2007, Copijn
Tuin- en landschapsarchitecten.
malige moederbedrijf van Copijn tuinen
landschapsarchitecten, een promotietour
rond Civil 3D aan de gang en
werd een project gezocht om het programma
toe te passen. Zo hebben wij
de krachten gebundeld.
Knopen doorhakken
Met Civil 3D bleken veel gegevens
redelijk snel voorhanden. De hoeveelheden
werden precies berekend, doorsneden
direct gegenereerd. Op het
moment dat Civil 3D in beeld kwam,
zat er nog ruimte in het plan om met
elementen te schuiven en zo de
grond-, water- en kostenbalans met
elkaar in evenwicht te krijgen. De berekeningen
uit Civil 3D zijn gebruikt
om knopen door te hakken en een
goed onderbouwde argumentatie te
geven.
Echter, je moet deze gegevens niet té
letterlijk nemen. Je werkt met verschillende
grondsoorten, het hele terrein
wordt vergraven en er wordt water
ingelaten. Dit zijn natuurlijke materialen
en natuurlijke processen met
een eigen wil. Je kunt alles nog zo
goed berekenen; de exacte grondzetting
bijvoorbeeld valt er niet uit te halen,
je doet een aanname gebaseerd
op onderzoeks- en ervaringsgegevens.
En dat is het leuke. Door de wisselwerking
tussen ontwerp en programmatuur,
kom je een stapje dichter bij
‘de waarheid’ maar tot en met de uiteindelijke
aanleg blijft het een spannend
proces!
De komende maanden wordt het definitief
inrichtingsplan verder uitgewerkt
tot bestekstekeningen. Hierbij
zal niet langer AutoCAD, maar Civil
3D als hoofdprogramma ingezet worden.
AutoCAD is dan nog slechts een
hulpprogramma. Al met al zal het
ons, bij Copijn tuin- en landschapsarchitecten,
niet verbazen als Civil 3D
de toekomst is voor dit soort landinrichtingsprojecten
en AutoCAD een
stapje terug zal doen.
Ronald van der Heide is landschapsarchitect,
en Silke Zandstra is technisch
ontwerper bij Copijn Tuin- en
Landschapsarchitecten.
www.copijn.nl
Tekla Structures is de doorontwikkeling van 3D
modelleersoftware voor constructiebouw
Tekla Structures is Building Information Modeling
(BIM) software dat het mogelijk maakt zeer
gedetailleerde 3D constructies te ontwerpen en
te beheersen ongeacht van welk materiaal of
moeilijkheidsgraad.
Zo kan het Tekla 3D model worden gebruikt
gedurende het complete bouwproces, vanaf het
ontwerp tot en met de fabricage en oplevering
Eigenschappen
- Realtime 3D gerenderd werken,
- “wat je ziet is wat je maakt”
- Constructies van staal, hout en beton
- Snelle, gemakkelijke en accurate modelopbouw
- Stabiel bij kleine en (zeer) grote projecten
- Compacte modeldata, (gemiddeld tot 10 Mb)
- Softwarebeveiliging met FLEXnet
Voordelen
- Sneller modelleren/ ontwerpen
- Onderdellen passen altijd (clash check)
- Snel wijzigen
- Geen fouten (door wijzigingen)
- Automatische generatie van tekeningen en lijsten
- Uitwisselen gegevens met derden
a en b: Doorsneden, AutoCAD-presentatie van december 2007 en Civil 3D-berekening met
verschillende waterstanden van april 2008, Copijn/Arcadis.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
29
Construsoft
Hengelder 16
T: 0316 340 192
6902 PA Zevenaar E: sales@construsoft.com
WWW.CONSTRUSOFT.COM

De agenda bevat aankondigingen van gratis workshops, seminars, themadagen en andere kosteloze activiteiten van CAD-leveranciers en dealers.
Daarnaast is er natuurlijk ook aandacht voor relevante beurzen in Nederland en België. De agenda is doorlopend en beslaat in ieder geval de
evenementen tot aan de volgende uitgave van CAD-Magazine. Hiervoor kunnen beurzen, gratis seminars en workshops per e-mail worden
aangemeld bij de redactie: services@cadmag.nl. Vermeld de datum, plaats, website en een korte inhoud, en geef als onderwerp van uw mail 'Agenda'.
Februari
9 februari, Seminar EPLAN ESG
(Data-engineering)
Waalre
www.eplan.nl
9 februari, Seminar EPLAN P8 Platform
Zevenaar
www.eplan.nl
10 - 12 februari, Bouw & ICT
Jaarbeurs, Utrecht
www.bouwenict.nl
10 - 12 februari, Grafische Vakbeurs
Evenementenhal, Gorinchem
www.evenementenhal.net
10 februari, Digital Prototyping
Workshop/Inloopdag
Meppel
www.cadac.com
10 februari, Hands-on Inventor
Aalst (B)
www.cadservice.be
10 februari, CAD/BIM en Revit Seminar
's-Hertogenbosch
www.icn-solutions.nl
18 februari, Practice Session: Archivering
met Enterprise Vault
Huizingen (B)
www.realdolmen.com
19 februari, SolidWorks Flow Simulation
Bruchem
www.designsolutions.nl
19 februari, ShareViews bijeenkomst -
Thema BIM
Hotel Oud London, Zeist
www.npqcad.com
20 februari, Introductie simulatie en analyse
software Femap
Oldenzaal
www.boschengineering.nl
23 februari, Workshop SolidWorks/PDM
Bruchem
www.designsolutions.nl
23 februari, Seminar EPLAN
Blokeigenschappen
Waalre
www.eplan.nl
23 februari, CAD/BIM en Revit Seminar
- BIM/Revit
Rotterdam
www.icn-solutions.nl
27 februari, Ervaar zelf Solid Edge with
Synchronous Technology
Oldenzaal
www.boschengineering.nl
Maart
2 maart, Seminar EPLAN Electric P8 -
Change over
Waalre
www.eplan.nl
3 maart, Seminar: Eenvoudig data overzetten
van 2D naar 3D ontwerp
Gent (B)
www.cadmes.com
3 maart, Seminar EPLAN Electric P8 -
What's new
Reeuwijk
www.eplan.nl
3 maart, Seminar: Trends in CAD en
PDM
's-Hertogenbosch
www.siemens.com/plm
4 maart, Digital Prototyping
Workshop/Inloopdag
Hasselt (B)
www.cadac.com
2 maart, Wegwijs in Product
Datamanagement
Oldenzaal
www.boschengineering.nl
12 maart, BIMformatiedag
Vianen
www.cadac.com
12 maart, Demo/Workshop SolidWorks
ROC Friese Poort, Drachten
www.cadmes.com
12 maart, Demo/Workshop SolidWorks
Gent (B)
www.cadmes.com
12 maart, Roadshow PRO.File
Hajé Hotel, Heerenveen
www.plmxpert.nl
12 maart, Windchill ProductPoint
Antwerpen (B)
www.savaco.com
16 maart, Workshop SolidWorks/PDM
Bruchem
www.designsolutions.nl
17 - 19 maart, Aqua Nederland Vakbeurs
Evenementenhal, Gorinchem
www.evenementenhalgorinchem.nl
11 februari, Digital Prototyping
Workshop/Inloopdag
Gouda
www.cadac.com
11 februari, Hands-on Revit
Aalst (B)
www.cadservice.be
11 februari, Workshop SolidWorks/PDM
Bruchem
www.designsolutions.nl
12 februari, Demo/Workshop Mastercam
's-Hertogenbosch
www.cadmes.com
12 februari, Demo/Workshop SolidWorks
Gent (B)
www.cadmes.com
12 februari, Seminar EPLAN Fluid
Zevenaar
www.eplan.nl
12 februari, Hands-on Mathcad
Kortrijk (B)
www.savaco.com
17 februari, Seminar: Eenvoudig data
overzetten van 2D naar 3D ontwerp
Almelo
www.cadmes.com
17 februari, Hands-on Pro/ENGINEER
Kortrijk (B)
www.savaco.com
18 februari, Seminar EPLAN Electric P8
- Change over
Reeuwijk
www.eplan.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
24 februari, CoCreate Tips&Tricks
Sint-Niklaas (B)
www.savaco.com
25 februari, Hands-on AutoCAD
Electrical
Aalst (B)
www.cadservice.be
26 februari - 8 maart, Batibouw -
Internationale Beurs voor de Bouw,
Renovatie en Inrichting
Expo, Brussel (B)
www.batibouw.be
26 - 27 februari, Build-IT - het IT-gebeuren
voor de bouw, tijdens Batibouw
Expo, Brussel (B)
www.build-it.be
26 februari, Seminar CAM voor het
MKB
Oldenzaal
www.boschengineering.nl
26 februari, Inloopdag Elektrotechniek
Gouda
www.cadac.com
26 februari, Inloopdag voor de Proces industrie
Gouda
www.cadac.com
26 februari, Workshop: Gratis nieuwe
productieve modules in Pro/ENGINEER
Wildfire 4.0
Nieuwegein
www.hecbv.nl
26 februari, IsoDraw
Kortrijk (B)
www.savaco.com
4 maart, Demo/Workshop SolidWorks
's-Hertogenbosch
www.cadmes.com
4 maart, AutoCAD P&ID
Eindhoven
www.cadteam.nl
4 maart, Autodesk NavisWorks
Eindhoven
www.cadteam.nl
4 maart, Workshop SolidWorks/PDM
Bruchem
www.designsolutions.nl
5 maart, Solid Edge Introductietraining
Bergambacht
www.cadcenter.nl
5 maart, Hands-on Workshop: Ervaar zelf
de kracht en eenvoud van Pro/ENGI-
NEER!
Breda
www.gposolutions.nl
5 maart, Seminar Documentbeheer
Bunnik
www.npqcad.com
6 maart, Seminar EPLAN Fluid
Reeuwijk
www.eplan.nl
10 maart, Demo/Workshop SolidWorks
Almelo
www.cadmes.com
11 maart, Digital Prototyping
Workshop/Inloopdag
Gouda
www.cadac.com
AGENDA
30
17 - 20 maart, Efficiënt Automatiseren
Ede-Veenendaal
www.demoweek.nl
17 maart, Seminar EPLAN ESG
(Data-engineering)
Zevenaar
www.eplan.nl
18 maart, Comsol Multiphysics
Modelling Workshop
Delft
www.comsol.nl
18 maart, Practice Session: Archivering
met Enterprise Vault
Huizingen (B)
www.realdolmen.com
19 maart, 100 keer sneller ontwerpen met
Solid Edge
Oldenzaal
www.boschengineering.nl
19 maart, Inloopdag Elektrotechniek
Heerlen
www.cadac.com
19 maart, Inloopdag voor de Proces industrie
Heerlen
www.cadac.com
19 maart, Seminar EPLAN
Blokeigenschappen
Reeuwijk
www.eplan.nl
20 maart, Renderen met PhotoView 360,
PhotoWorks of Maxwell
Bruchem
www.designsolutions.nl

Cadac Group is gespecialiseerd
in het optimaliseren van uw
ontwerpomgeving.
Wij heten u van harte welkom
op de Bouw & ICT beurs,
standnummer 05B073.
Revit Architecture & Structure
Autodesk Revit Architecture & Structure
- Ontwerpen - besluiten - wijzigen -
- beoordelen - tekenen -
- presenteren - visualiseren -
Ontwerpen is vastleggen wat nog niet vastligt.
Een iteratief proces dat mogelijk wordt
met een intelligent gebouwmodel (BIM).
Autodesk Revit Architecture en Structure
met DeModus - de Cadac werkmethodiek
& bibliotheek voor de dagelijkse praktijk
- optimaliseert dit gehele proces. Het bewaakt
het model, presenteert consistente
tekeningen, visualisaties en hoeveelheden.
Bezoek onze BIMformatiedagen!
Kijk voor meer informatie op cadac.com
www.cadac.com
www.autodesk.nl

Het is de twintigste jaargang van CAD-Magazine, dat in april
1990 voor het eerst verscheen. In de aanloop naar dat jubileum,
passeren enkele ‘oude nieuwtjes’ de revue. Wat toen nieuws
was, is nu zo verouderd dat het vreemd aandoet.
FeatureCAM 2009 is uit
Uitslag CAD Cover Challenge
De cover van het vorige
nummer was voor
Roeleveld-Sikkes, tot
winnaar uitgeroepen van
de CAD Cover Chal -
lenge. Het uitgebreide
jury-oordeel is nog niet
bekendgemaakt en de
concurrentie is nog niet
getoond. Door ruimtegebrek
worden deze uiteindelijk
niet in het blad
maar wel op de website
gepubliceerd op de redactietafel
onder de titel
‘En de winnaar was ….’
www.cadmag.nl
Delcam heeft Fea -
tureCAM 2009
uitgebracht, een feature
gebaseerd
CAM-systeem
met veel verbeteringen
en veranderingen
in de volledige
range van
functionaliteiten.
Een belangrijke verbetering is de uitgebreide ondersteuning voor
‘mill-turn’ apparatuur. Deze machines worden steeds meer ingezet
vanwege de mogelijkheid om complete onderdelen te frezen in één
opstelling in plaats van verschillende opstellingen voor twee of meer
machines. De ontwikkelingen in FeatureCAM hebben een nadruk
op de ondersteuning van de meer complexe machines, zoals revolverdraaibanken
en meervoudige assen. Ook is de range met vijfassige
opties uitgebreid, zoals vijfasssig boren en trimmen. Doordat er
minder verschillende opstellingen nodig zijn wordt de productiviteit
vergroot. Daarnaast zijn er veel verbeteringen op het gebied van vierassig
simultaan frezen en de efficiëntie bij drieassig frezen.
www.delcam.com
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
32

Het is de twintigste jaargang van CAD-Magazine, dat in april
1990 voor het eerst verscheen. In de aanloop naar dat jubileum,
passeren enkele ‘oude nieuwtjes’ de revue. Wat toen nieuws
was, is nu zo verouderd dat het vreemd aandoet.
FeatureCAM 2009 is uit
Uitslag CAD Cover Challenge
De cover van het vorige
nummer was voor
Roeleveld-Sikkes, tot
winnaar uitgeroepen van
de CAD Cover Chal -
lenge. Het uitgebreide
jury-oordeel is nog niet
bekendgemaakt en de
concurrentie is nog niet
getoond. Door ruimtegebrek
worden deze uiteindelijk
niet in het blad
maar wel op de website
gepubliceerd op de redactietafel
onder de titel
‘En de winnaar was ….’
www.cadmag.nl
Delcam heeft Fea -
tureCAM 2009
uitgebracht, een feature
gebaseerd
CAM-systeem
met veel verbeteringen
en veranderingen
in de volledige
range van
functionaliteiten.
Een belangrijke verbetering is de uitgebreide ondersteuning voor
‘mill-turn’ apparatuur. Deze machines worden steeds meer ingezet
vanwege de mogelijkheid om complete onderdelen te frezen in één
opstelling in plaats van verschillende opstellingen voor twee of meer
machines. De ontwikkelingen in FeatureCAM hebben een nadruk
op de ondersteuning van de meer complexe machines, zoals revolverdraaibanken
en meervoudige assen. Ook is de range met vijfassige
opties uitgebreid, zoals vijfasssig boren en trimmen. Doordat er
minder verschillende opstellingen nodig zijn wordt de productiviteit
vergroot. Daarnaast zijn er veel verbeteringen op het gebied van vierassig
simultaan frezen en de efficiëntie bij drieassig frezen.
www.delcam.com
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
32

Opleider TEC / CAD College drievoudig winnaar
CAD opleider TEC / CAD College uit Nijmegen is voor het derde
achtereenvolgende jaar uitgeroepen tot het beste Autodesk
Training Center van Nederland. Het Autodesk Learning Team uit
Amerika maakte dit bekend en geeft aan trots te zijn op de continue
toewijding en de enthousiaste inzet van TEC.
De laatste drie jaar worden de resultaten en de mate van tevredenheid
van alle cursisten in Europa centraal verzameld door
Autodesk. Hiermee genereren de cursisten zelf de kwaliteitscijfers
per land. In de Benelux werden de beste scores behaald door
Nederland en wel door TEC / CAD College uit Nijmegen. De
score voor deze award moet een algemene tevredenheid aangeven
van minimaal een 9 over zaken als het functioneren van de
docent (Ronald Boeklagen, Paul Arts en Jean-Pierre van Gastel),
de organisatie en begeleiding, de lesomgeving en het cursusmateriaal.
TEC ontvangt deze prijs al voor het derde achtereenvolgende
jaar. TEC is uitgegroeid tot een CAD Kenniscentrum. Met de
boeken (de AutoCAD- en Inventor boeken van R. Boeklagen),
educatieve software en opleidingen, waaronder ook HBO, is het
gegroeid en is de naam CAD College een begrip geworden.
www.cadcollege.nl
Speelgoed van het jaar ontworpen met SolidWorks
Uit meer dan 200 inzendingen werd de MOOV van
Berg Toys verkozen tot Speelgoed van het Jaar
2008. Berg Toys, klant van Cadmes heeft
de MOOV ontworpen met SolidWorks.
Berg Toys ontwerpt haar hele scala aan
producten met SolidWorks. Het idee
voor de MOOV is vier jaar geleden ontstaan
en door het ontwikkelteam uitgewerkt.
Na drie ontwikkelingsjaren
krijgt de zeepkist van weleer
nieuw elan door MOOV.
Kinderen worden zelf monteur met eventueel hun ouders in de rol
van assistent. Dankzij een duidelijke handleiding met sprekend
beeldmateriaal, zijn ze in staat van de losse ringetjes, assen,
frames en plankjes, zonder het gebruik van gereedschap, hun
eigen gewenste creatie zoals een skelter of step te maken.
Berg Toys is vooral bekend als producent van skelters en trampolines.
Naast de MOOV ontwikkelt het bedrijf regelmatig ander
speelgoed, begin dit jaar kwam ook de echte Ferrari skelter
(FXX) met schijfremmen op de markt. Berg Toys heeft eerder
prijzen gewonnen zoals de ‘RED Dot honourable mention’ en
‘Goldene Schaukelpferd’ in Duitsland.
www.bergtoys.nl
www.cadmes.nl
Simscape-taal voor fysische modellering
The Mathworks introduceert de Simscape-taal, een nieuwe mogelijkheid
voor het definiëren van fysische domeinen en componenten
voor de ontwikkeling van mechatronische en andere multidisciplinaire
systemen in Simulink. De Simscape-taal is een nieuwe
functie voor het tekstueel produceren van componenten voor fysische
modellering, domeinen en bibliotheken in de Simulink-omgeving.
De nieuwe taal maakt deel uit van Simscape: een uitbreiding
van Simulink voor het modelleren en simuleren van mechatronische
en andere multidisciplinaire systemen aan de hand van een
fysisch netwerk. De Simscape-taal, die gebaseerd is op de welbekende
Matlab-taal, biedt technici de mogelijkheid om vrijelijk modellen
van componenten en systemen te ontwikkelen voor snel opkomende
technologieën, zoals brandstofcellen, windturbinesystemen
en hybride elektrische voertuigen. Met deze functie kan
Simscape door eindgebruikers en partners worden uitgebreid met
eenvoudig herbruikbare en uitwisselbare modellen. Dat verhoogt
de efficiëntie van teams en verbetert de communicatie.
Met deze uitwisselbare fysische modellen kunnen ontwerpteams
systeemgedrag nauwkeuriger simuleren en betere regelstrategieën
ontwikkelen. Ook kunnen ze eenvoudiger ontwerpalternatieven
vergelijken en eventuele gebreken vroeg in het ontwikkelproces
opsporen. Bedrijven kunnen zo meer alternatieven onderzoeken en
de testkosten verlagen, aangezien fouten al bij de simulatie worden
gevonden en de behoefte aan hardwareprototypes daardoor vermindert.
www.mathworks.com/products/simscape
VectorWorks 2009 is uit
Vector Works 2009 heeft nu een Parasolid-kernel, de best beschikbare
technologie afkomstig van Siemens PLM. Het kan
grotere en meer complexere modellen aan en ondersteunt daardoor
een hoger niveau van ontwerpen. En er is meer nieuws.
‘Similar Object Creation’ is zo’n nieuwe tool. Een handige manier
om een kopie te maken van een eerder ontworpen object, dat
weer aangepast kan worden. Met ‘Move Command for Symbols
in Walls’ kunnen symbolen in een wand eenvoudig worden verplaatst,
met een preview-mogelijkheid voor de verschuiving en
verplaatsing. Soms moet een gebruiker een snelle verandering
aanbrengen in een ontwerplaag vanuit de ‘viewport’ daarom is er
nu een navigatie beschikbaar tussen ontwerplagen ‘viewports’ en
ontwerplagen. Importeren van bestanden met een simpele ‘drag
and drop’ is nu ook mogelijk. De DWG en DXF-import en –export
is verbeterd, en ook de 2009-versies kunnen worden gebruikt.
In de ‘Workspace Editor’ zijn alle nieuwe, gewijzigde en
al bekende tools en menu’s terug te vinden.
Voor wie meer wil weten over de nieuwe release, een uitgebreide
PDF is te downloaden op onderstaande website.
www.nemetschek.net
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
34

HOE U MET BEHULP VAN
AUTOCA
SLIMMER EN NAUWKEURIGER
KUNT ONTWERPEN.
Van landmeetgegevens tot constructietekeningen
en visualisatie, met behulp van AutoCAD®
Civil 3D® kunt u de productiviteit, kwaliteit en
coördinatie doorheen uw hele civieltechnische
project verbeteren.
AutoCAD® Civil 3D®
autodeskseminars.com/civil
Autodesk en AutoCAD zijn geregistreerde handelsmerken van Autodesk, Inc., in de Verenigde Staten en/of andere landen. Alle andere merknamen, productnamen en handelsmerken zijn eigendom van hun respectievelijke eigenaars. Autodesk behoudt zich het recht voor om
productaanbiedingen en specificaties op ieder tijdstip en zonder kennisgeving aan te passen, en is niet verantwoordelijk voor eventuele typografische of grammaticale fouten in dit document. © 2008 Autodesk, Inc. Alle rechten voorbehouden.

MECHANICAL & DESIGN
Comsol 3.5
Multifysisch FEM op
mathematische grondslag
Door Job van Haaften
Sinds 2004 is Gerard Hegemans managing director van Comsol in de Benelux. Hij vertelt
over de mathematische grondslag van Comsol’s software die onderscheidend is ten opzichte
van de concurrentie. Dat de software slechts langzaam aan populariteit wint, wijt hij aan het
wetenschappelijke imago. Ten onrechte, want juist bedrijven kunnen er veel profijt van
hebben.
In 1986 is het Zweedse Comsol begonnen
met het verkopen van
MathWorks producten (Matlab) in
Scandinavië. Vervolgens zijn ze zelf
software gaan ontwikkelen, eerst als
uitbreiding op Matlab, omdat ze daar
markt voor zagen. Gerard Hegemans:
“Het bedrijf is daarna meer en meer
een eigen leven gaan leiden, het begon
met software voor de ‘Eindige
Elementen Analyse’ met een mathematische
grondslag. Dat in tegenstelling
tot de meeste andere software
voor simulaties en analyses, die zijn
vaak gespecialiseerd op de simulatie
van één aspect, en soms van daaruit
verder ontwikkeld. Comsol heeft wereldwijd
ongeveer 170 medewerkers
exclusief de distributeurs.
Comsol heeft vanaf het begin getracht
zo veel mogelijk terrein af te dekken,
het multifysische verhaal wordt nu alleen
maar belangrijker. Het betekent
dat meer aspecten tegelijk in ogenschouw
genomen kunnen worden.
Neem bijvoorbeeld warmte, dat heeft
op bepaald materiaal ook effect voor
de sterkte en de buigzaamheid, dat
communiceert met elkaar.”
Verlaten van gebaande weg
Over het marktaandeel van Comsol
vertelt Hegemans: “Op dit moment is
het zo dat de meeste simulaties gedaan
worden op meestal één gebied,
bijvoorbeeld structuurmechanica,
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
36

sterkteleer. Dat is mede de oorzaak
dat Comsol nu vooral in de onderzoekswereld
bekend is en gebruikt
wordt. En dat terwijl het zeer geschikt
is voor toepassing door mensen die
dagelijks met ontwerpen in de
Mechanical-sector bezig zijn. De reden
dat dit nog weinig gebeurt, ligt
volgens onze klanten niet in de prijs
of gebruikersvriendelijkheid. Het is
meer dat het moeilijk is om de vertrouwde
methodes te verlaten en een
andere simulatieomgeving te leren.
Hierin is meestal expertise opgebouwd
binnenshuis en voor iets
nieuws moet de stap gemaakt worden
om die expertise te ontwikkelen en
dat kost moeite, denkt men. In de
praktijk valt dat erg mee volgens onze
klanten. Bovendien zijn fouten kostbaar,
opdrachtgevers willen graag
vooraf zien dat een apparaat of installatie
ook werkt. Er wordt meer en
meer gevraagd om bijvoorbeeld niet
alleen naar de sterkte te kijken”
Meer aspecten tegelijk
Als voorbeeld noemt Hegemans een
waterzuiveringsinstallatie die is berekend
met Comsol. “Het ging om bezinkseltanks,
de snelheid waarmee
het water beweegt in die tanks moet
een bepaald minimum hebben om het
bezinken te voorkomen: bacteriën
hebben stromend water nodig om te
kunnen mengen en hun zuiverende
werk te doen. Daarvoor moesten de
nieuw te bouwen tanks uitgebreid getest
worden, zowel het mechanische
deel als de stroming. Welke invloeden
hebben wijzigingen in de geometrie?
Of een velglasmachine: de lasnaad
was niet altijd perfect. Ligt het aan de
verdeling van electrische stromen of
wordt het niet stevig genoeg dichtgedrukt
tijdens het lassen?, Daarbij
moet ook naar meer dan één aspect
tegelijk worden gekeken. Door een
goede simulatie kan in zo’n geval
vaak het productieproces verbeterd en
verfijnd worden, minder fouten, dus
meer snelheid en meer productie.
Ook bij Philips DAP (Domestic
Appliances and Personal Care) is
Comsol toegepast bij het optimaliseren
van de scheerkappen. De aspecten
die daar gelijktijdig een rol speelden,
wat het een multifysisch proces
maakt, zijn stroming, elektriciteit en
warmte. Een verbetering in productiesnelheid
kan bij zo’n artikel dan al
veel besparing opleveren, door de
grote aantallen waar het omgaat.
Ook bij medische toepassingen kan
de software een belangrijke rol spelen,
zoals een katheter die gebruikt
wordt om constant een vloeistof in de
bloedbaan te brengen. Die katheter
moet stabiel en rustig blijven, omdat
het anders schade ontstaat aan het
bloedvat, Daar komt mechanica bij
kijken en stroming. Het bleek dat een
gewijzigde uitstroommond voorkwam
dat er een draaiende beweging
ontstond, zoals je kent van een liggende
tuinslang.”
Comsol Multiphysics 3.5 is voorzien
van de meest recente Parasolid geometrische
kernel. Versie 3.5 werkt nu
direct met Parasolid-bestanden
(Siemens PLM) en hoeft geen conversie
naar Comsol’s eigen formaat
meer te maken. Overigens is Comsol
3.5 al gekoppeld met SolidWorks en
Inventor, daarvoor zijn bidirectionele
interfaces; het komend jaar wordt deze
lijst van softwarepakketten nog uitgebreid
en komen er volledig geïntegreerde
versies.
www.comsol.nl
COLUMN
Investeren in
gereedschap
Eind september 2008 bereikte de omvang
van de orderportefeuille in de bouw het
laagste niveau sinds augustus 2004. In één
maand is de orderportefeuille met twaalf
procent gedaald volgens het Economisch
Instituut voor de Bouwnijverheid.
Daarnaast zijn de faalkosten bij architecten
juist gestegen in 2001, 8,8; 1n 2005, 9,0 en
in 2008 11,2 procent.
En dan nog al die informatie over de financiële
crisis, is er nog positief nieuws?
Ja. Ook ik liep met de billetjes bij elkaar, ook
ik liet me beïnvloeden door al die kommer
en kwel. Alhoewel, zakelijk viel het wel mee,
tegen alle verwachtingen in bleef men investeren.
Dat maakte me toch wel nieuwsgierig.
Schrijven in een column is lekker vrij, je
kunt alles beweren, maar toch. Dat past niet
zo bij mij, ik ben niet bang voor een debat,
discussie, en natuurlijk, de één is de ander
niet, en zoveel personen, zoveel meningen.
Wat altijd al latent aanwezig is, die nieuwsgierigheid
waarom de één wel en de ander
niet, resulteerde dit keer in: “Goh, waarom
eens niet gevraagd.” Onder het mom van,
nou ik zoek weer eens iets bondigs voor mijn
column, benaderde ik de wel-en niet- investeerders.
Eigenlijk kan ik het resumé van die telefoontjes
gebruiken als mijn gelijk, lezers van
mijn eerdere columns kunnen dat beamen.
BIM, ieder heeft zo zijn eigen uitleg, heerlijk
om al die producenten te zien reageren, ageren.
Simpel, fouten voorkomen is consistentie
van de informatie, betrouwbaarheid, één
en dezelfde bron. 11,2% faalkosten, zo, ik
lees dus; 11,2% van uw omzet, 11,2% van
uw verdiensten!
Uw gereedschap is geen loterij, als ik me het
gebruik van het logo van de staatsloterij
mag permitteren: een klein visje uitgooien,
geeft een veel grotere vis, vertaald, investeren
is uiteindelijk profiteren. Het verschil
tussen die organisaties die, juist nu, innoveren:
investeren in gereedschap.
Ad de Jongh
Salesmanager ICN
Solutions
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
37

BOUW & CIVIEL
Constructies van beton en staal
Tijdwinst boeken door integra
Door de redactie
Tekla Structures en ConstruSteel zijn de twee meest in het
oogspringende softwarepakketten voor de CAD-markt
van Construsoft. Tekla Structures als CAD-pakket voor
constructeurs en ConstruSteel als ERP-pakket ofwel
Enterprise Resource Planning.
Het kan heel handig zijn om bouwmaterialen niet te lang op de bouwplaats te
hebben liggen, vanwege ruimtegebrek maar ook om beschadiging te voorkomen.
Construsoft is gespecialiseerd in de
levering en ontwikkeling van technisch
bouwkundige software voor de
constructieve bouw. De pakketten
ConstruSteel en Tekla Structures worden
gebruikt door ondernemingen
van klein tot groot.
Tekla Structures
Tekla Structures is een Structural
Building Information Modeling
(SBIM) systeem voor tekenaars en
constructeurs. Inmiddels is versie 14.1
in gebruik. De software bevat tools
voor het complete constructieve ontwerp
proces voor ontwerpen, detailleren,
fabriceren en monteren.
Met de programmatuur van Tekla
Structures kan de gebruiker met gemak
en snel intelligente 3D-modellen ontwerpen,
ongeacht de grootte en complexiteit.
Met de software kan een heel
scala aan constructies van staal en beton
of andere materialen ontworpen
worden. Met één model kunnen berekeningen,
controleresultaten, tekeningen,
rapporten en diverse andere output
gegenereerd worden.
Alle informatie wordt zeer compact
opgeslagen namelijk in één database
op één plaats. De tekeningen en rapporten
zijn volledig geïntegreerd in het
model, hierdoor zijn tekeningen en rapporten
altijd up-to-date en worden fouten
voorkomen. Binnen Tekla Struc -
tures bestaat de mogelijkheid om met
meer gebruikers tegelijk aan één model
te werken (multi-users), hierdoor wordt
de informatiestroom beter gestroomlijnd.
Geïntegreerd rekenen
Het is mogelijk om 3D-modellen van
Tekla Structures te integreren met diverse
rekensoftware, zoals Scia
Engineer, AxisVM, Robot en
BuildSoft. De constructeur kan vanuit
het 3D-model rekenen met staal, beton
en andere materialen. Alle invoer en
aansturing van het rekenproces voor de
hoofdberekening wordt gestuurd vanaf
Tekla Structures, maar dit kan ook vanuit
het rekenpakket. Kolommen, liggers
en staalverbindingen kunnen afhankelijk
van de rekensoftware worden
berekend en gecontroleerd volgens de
NEN, Eurocode, DIN en BS.
Rekenmodellen worden direct gelinkt
aan het 3D CAD-model, waardoor de
gegevens van onder meer geometrie en
belastingen altijd up-to-date zijn. De
rekenmodellen kunnen 2D- of 3D-berekeningen
zijn van een deel van het
CAD-model. Spanningen, krachten,
momenten, reacties en verplaatsingen
kunnen allemaal weergegeven worden
als onderdeel van de berekeningen.
Alle modelgegevens worden opgeslagen
in het model. Bij wijzigingen
wordt de berekening opnieuw uitgevoerd
en vervolgens worden de nieuwe
resultaten simpelweg gecontroleerd.
4D en 5D
De bedrijfsbrede integratie van informatie
levert veel voordelen op met name
in tijd (4D). Voor allerlei deeltaken
zijn softwareoplossingen; voor ERP,
CAD en CAM bijvoorbeeld. Wanneer
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
38

tie
HBO-deeltijdopleiding
voor CAD engineers
AutoCAD • Inventor •
Revit • 3ds Max
Met Tekla Structures worden ook grote projecten
verwezenlijkt, zoals dit stadion in de VS.
dat eilandoplossingen zijn, op zichzelf staand en niet samenwerkend,
kan dat problemen opleveren wanneer er
uitwisseling van gegevens nodig is en samenwerking.
Integratie van deze bedrijfsprocessen kan veel voordelen
bieden, minder werk dat opnieuw gedaan moet worden
en meer snelheid.
ConstruSteel, het ERP-pakket van Construsoft, en Tekla
Structures zijn goed op elkaar afgestemd met als voordelen
hergebruik en terugkoppeling. Ofwel als er iets gewijzigd
wordt in een ontwerp dan wordt dat door die terugkoppeling
ook doorgevoerd in bijvoorbeeld de calculatie.
Door die integratie is terug te vinden of en wanneer een
product af is, wanneer het verzonden/ getran spor teerd/
verscheept is, of het al gefactureerd is. De hele planning
en status rond een project is overzichtelijk en daardoor
beter beheersbaar. In het model, dat gemaakt is in Tekla
Structures, kunnen met kleuren de fases worden weergegeven
van de bouw, van gepland en getekend tot en met
gereed.
En goede integratie van informatie helpt om de opslag
van materialen op de bouwplaats zo kort mogelijk te houden,
ofwel afleveren kort voor gebruik. Dat betekent dat
er ter plekke minder opslagruimte nodig is en het betekent
minder zoeken en minder kans op schade door groot materieel
omdat het minder lang ligt. Als dit accuraat gebeurt,
levert het tijd op en kunnen projecten op tijd af zijn
of zelfs vervroegd worden opgeleverd.
Als vijfde dimensie (5D) kunnen de kosten worden gezien.
Wanneer materiaal vervroegd kan worden ingekocht,
kan dat geld sparen bij stijgende prijzen zoals van
de grondstoffen maar ook bij het vervoer.
Van Tekla Structures komt versie 15 uit in het voorjaar.
Met de versie 15 is onder andere de gebruikersinterface
verbeterd waardoor het pakket sneller geïmplementeerd
en gebruikt kan worden. Voor elk type gebruiker, van
staalbouw, prefab betonbouw, engineering en aannemers
zijn nieuwe ontwikkelingen toegevoegd voor het modelleren
en genereren van tekeningen.
www.construsoft.com
U bent een CAD engineer en heeft een MBO getuigschrift op
zak. U wilt uw kennis en vaardigheden vergroten, u voelt
voor specialisatie, kortom u wilt vooruit. TEC biedt een unieke
opleiding die snel en gericht uw ambitie realiseert*.
Bovendien mag u voortaan de titel Autodesk Certified
Engineer voeren.
* Inclusief uw eerste project (binnen uw werk)
ACE System Manager
Een AutoCAD System Manager is in staat om zelfstandig AutoCAD
toepassingen binnen een tekenkamer te begeleiden en te beheren. Hij
is op de hoogte van de modernste tekentechnieken zodat hij tekenaars
kan begeleiden om zo efficiënt mogelijk te werken. Hij kent de technieken
om een professionele toepassing voor AutoCAD te maken. Hij
heeft bewezen dat hij deze technieken kan toepassen.
ACE 3D Designer
Een 3D Designer heeft kennis over de nieuwste 3D tekentechnieken van
AutoCAD en 3dsMax en kan deze toepassen om een geavanceerd 3D
model samen te stellen. Hij kan vanuit het 3D model 2D tekeningen
genereren en fotorealistische presentaties en animaties maken.
ACE Mechanical Designer
Een Mechanical Designer past de nieuwste 3D modelleertechnieken
toe in Inventor om *parametrische modellen samen te stellen *sneller
een efficiënt mechanisch ontwerp te maken *vanuit een 3D model
werk- en samenstellingtekeningen te genereren. Hij kan het
Methodisch Ontwerpproces toepassen op elk nieuw product.
ACE Architectural Designer
De richting ACE Architectural Designer maakt van u een specialist in
het digitaal bouwen in 3D met Revit en 3ds Max.
Nieuw:
cursus
REVIT
of of
3 x
ATC
Best Authorised Training Center
the
Benelu x
Autodesk
NIEUW
Examinatoren
van de Hogeschool
van Amsterdam
www.cadcollege.nl
Vraag de gratis informatieset aan:
tel • (024) 356 56 77 • fax (024) 354 19 31
• E-mail: info@cadcollege.nl
• Internet: www.cadcollege.nl
Kerkenbos 1018 B 6546 BA Nijmegen
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1

BOUW & CIVIEL
StabiCAD gebruikersdag
Door de redactie
Zo’n driehonderd StabiCAD-tekenaars hebben donderdag 20
november de nieuwe versie van StabiCAD kunnen ‘proeven’ tjidens
de StabiCAD Users Meeting in Voorthuizen (SUM). Een middag vol
met informatie en demo’s van StabiCAD, de plannen voor 2009,
cabaret ter ontspanning en bijpraten met collega-tekenaars en
medewerkers van Stabiplan.
Grips zijn zogenaamde aangrijpingspunten op bijvoorbeeld een getekend kanaalof
leidingdeel of een appendage.
Onder het thema ‘Goed kan altijd beter’
is een aantal onderwerpen de revue
gepasseerd. Zoals de nieuwe huisvesting
van Stabiplan in Rijn burcht en de
vernieuwde service van supportmeldingen
via e-mail. En het duidelijkste
voorbeeld: de huidige en de nieuwe
versie van StabiCAD naast elkaar. Zo
zijn er in StabiCAD 8 minder muisklikken
nodig voor hetzelfde resultaat,
veel tekensnelheid door de toepassing
van ‘grips’ en meer overzicht in allerlei
functies. De nieuwe software gaat niet
zomaar de markt in. Daar is een intensief
test- en pilottraject bij ervaren
StabiCAD-tekenaars aan voorafgegaan.
De meningen onder deze gebruikers
over StabiCAD 8 zijn positief.
Sneller symbolen plaatsen
Voorbeelden daarvan in de module E-
installatietechniek zijn het sneller plaatsen
en wijzigen van symbolen en symboolgegevens
en het aanpassen van
groepsgegevens vanuit één scherm.
Ook in de modules voor W-installatietechniek
zijn er diverse voorbeelden:
met grips direct doortekenen op een
kanaal of een compleet stelsel stret -
chen, veranderen van representatie, zoals
van enkellijns naar dubbellijns of
3D, zonder opnieuw te tekenen. Of bijvoorbeeld
met een enkele muisklik een
systeem veranderen van diameter, materiaal
of fabrikaat en nieuwe rekenmodules
voor lucht woningbouw en tapwater.
De structuur van StabiBase is in
StabiCAD 8 verbeterd door een uitbreiding
van de projectenboom en een
snelle zoekfunctie. Bovendien is alle
functionaliteit van deze module in
StabiBase WEB Server beschikbaar
via intra– en internet.
Gemak van grips
Grips zijn een uitbreiding van de functionaliteit
van het Stabiplan Distri -
butionModel. Het levert de tekenaar
extra tekensnelheid op. Zo werkt het:
grips zijn zogenaamde aangrijpingspunten
op een getekend kanaal-, leidingdeel
of een appendage. In de visuele
presentatie zijn het gele driehoekjes,
blokjes, bolletjes en pijltjes.
Zonder een teken- of wijzigfunctie aan
te roepen kan direct worden doorgetekend
aan een stelsel door een grip vast
te pakken en te bewegen in de richting
waarin het kanaal of de leiding verder
moet gaan. Automatisch worden alle
gegevens van het kanaal overgenomen
en daar waar nodig voegt StabiCAD
zelf bochten toe.
Het doortekenen via een grip werkt op
zowel horizontale- als verticale kanalen.
Afhankelijk van de gekozen grip is
het ook mogelijk een installatie, of deel
daarvan, te stretchen, inclusief de aanwezige
appendages. Ook het omzetten
naar een andere representatie en het
wijzigen van hoogte of materiaal kan
met behulp van grips.
Ambitie
De nieuwe versie is ook taalonafhankelijk.
Het betekent dat de software meegroeit
met de ontwikkelingen in de installatiebranche.
Stabiplan kan haar internationale
ambities vormgeven dankzij
de lokalisatiemogelijkheden van de
software.
www.stabiplan.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
40

Courant
Brussel krijgt fietslift
Pag 2.
Een bijzonder stevig
kaartenhuis bouwen
Pag 2.
Pagina 1. | Gratis verspreiding in iedere uitgave van CAD-Magazine
1 Januari | 2e jaargang | nummer 1
Sophos rapporteert
over criminaliteit
via internet
Biometrisch beveiligde
USB-geheugenstick
Stroomstoringen
door
batterij-auto’s
geval ‘de vingerafdruk’. De ING Bank heeft gekozen
voor de biometrisch beveiligde USB-memory
stick genaamd ‘Signature’ en deze in haar
productcatalogus voor medewerkers toegevoegd.
OXFORD - Sophos brengt regelmatig rapporten
uit over alles wat er in een bepaalde periode
mis is gegaan met computers door hackers,
geïnfecteerde mails, malafide websites en
meer internetgerelateerde gevaren.
Zo heeft het lekken van gegevens het afgelopen
jaar voor diverse krantenkoppen gezorgd.
Niet alleen door verloren USB-sticks en weggegooide
laptops maar ook door bewuste spionage
via internet. Er zijn diverse criminele
bendes die op zoek gaan naar onveilige
draadloze netwerken. Ze installeren soms
schadelijke programmatuur en verkopen gestolen
informatie. Een bekend voorbeeld is de
creditcard-gegevens die enige tijd geleden te
koop werden aangeboden.
De beste verdediging tegen hackers, die het
op bedrijfinformatie hebben voorzien, is om
de data zelf direct te beveiligen. Dat kan door
coderen, achter een biometrisch ‘slot’ of zelfs
al met een wachtwoord, zo’n oplossing moet
volgens Sophos alleen gezien worden als laatste
redmiddel. Natuurlijk moet het systeem op
alle mogelijke manieren beveiligd worden,
maar het coderen van data en het achter een
wachtwoord zetten zijn goede aanvullingen.
Voor rapporten over soorten internetcriminaliteit
en tips voor maatregelen zie de website
van sophos.
www.sophos.com
School voor aanleg
A2-tunnel
MAASTRICHT - De gemeente Maastricht begint
een speciale school voor 1500 werkzoekenden
die zij de komende tien jaar wil inzetten bij de
aanleg van de A2-tunnel door die stad. De
gemeente heeft dringend behoefte aan werknemers
voor grote bouwprojecten in de
komende jaren. Maastricht wil op deze manier
zeker 150 langdurig werklozen en schoolverlaters
zonder diploma per jaar laten instromen.
De A2-school is op basis van het aloude
meester-gezel-principe. Elke leerling krijgt daar
vakmanschap bijgebracht, dat later in zijn
salaris doorwerkt.
AMSTERDAM - Biometrische systemen worden
vaak gebruikt om de identiteit van personen
vast te stellen door middel van de unieke eigenschappen
van het menselijk lichaam, in dit
Dergelijke systemen moeten natuurlijk volledig
betrouwbaar zijn, geen ongemak opleveren,
technisch of persoonlijk, en snel werken. De basis
van de Signature geheugenstick bestaat uit
gepatenteerde ontwerpen, waaronder ‘dual vingerafdrukherkenning’,
het bevat geen stuurprogramma's,
er is geen software nodig, is wachtwoordvrij
en platformonafhankelijk.
Gebruikers en beheerders kunnen hierdoor
meer tijd besteden aan efficiënt gebruik van de
oplossing zelf in plaats van het moeizaam volgen
van de functies en instructies hiervan. Per
direct kan het ING-personeel de veilige gegevensdrager
aanschaffen en in gebruik gaan nemen.
Het doel van deze beslissing is het databeschermingsniveau
van haar klanten naar een
hoger plan te tillen. Wanneer een gebruiker onverhoopt
de Signature mocht verliezen dan is
die persoonlijke informatie onbereikbaar voor
de vinder.
www.norman.com
Een milieubewust lettertype
UTRECHT- Veel printerinkten vervuilen het milieu.
Wie minder inkt verbruikt, spaart dus het milieu.
Vanuit die eenvoudige gedachte heeft communicatiebureau
Spranq een nieuw lettertype ontworpen
dat fraai oogt maar toch inkt bespaart: het Ecofont.
Tijdens een brainstorm kwam Colin Willems op het
idee om te onderzoeken hoeveel je van een letter
kunt weglaten zonder de leesbaarheid aan te tasten.
Na een testfase met allerlei vormen is de keuze
gevallen op het uitsparen van kleine rondjes. Het
resultaat is het Ecofont dat tot 20% minder inkt gebruikt.
“We verbruiken met elkaar in Nederland al
snel een mammoettanker printerinkt per jaar”, vertelt
Gerjon Zomer van Spranq. “Het zou mooi zijn
als we daar een flink deel vanaf kunnen halen.”
Met het Ecofont wil het bureau ook de bewustwording
stimuleren. “Ten eerste zouden mensen zich
kunnen afvragen óf ze echt moeten printen”, zegt
Zomer. Daarnaast ziet hij ook een rol voor softwareontwikkelaars
en printermakers. “Zij zouden een lettertype
kunnen ontwikkelen dat niet standaard in
100% zwart print, maar in grijswaarden. Ook dat
zou veel inkt schelen”, aldus Zomer.
Het Ecofont is gebaseerd op een Open Source font
dat tegelijk fris en zakelijk oogt. Het lettertype is
niet gemaakt vanuit winstoogmerk en is kosteloos
te gebruiken door bedrijven en particulieren. Ecofont
versie 2.0 is te downloaden op onderstaande website.
Ondertussen innoveren de makers verder, er
wordt nu al gewerkt aan een nieuwe versie en nieuwe
fonttypen die nog minder inkt gebruiken en een
nog beter resultaat opleveren.
Het Ecofont is voor zowel particulieren als bedrijven
gratis te downloaden van www.ecofont.nl.
ARNHEM - Uit simulaties van KEMA blijkt dat er
grote problemen kunnen ontstaan als Nederland
massaal overstapt op batterij-auto’s. Als iedereen
bij thuiskomst zijn auto aan het stopcontact
zou leggen, zou dat de transformatorhuisjes in
de wijk zwaar overbelasten, waardoor de
stroom uitvalt.
De capaciteit van de transformatorhuisjes is
doorgaans afgestemd op een afgenomen vermogen
per huishouden van 700 watt. Een elektrische
auto moet veel meer vermogen trekken,
anders duurt het opladen te lang. De berekeningen
van KEMA gaan er overigens vanuit dat
twintig procent van de bewoners een elektrische
auto zou hebben. Als alle forensen bij thuiskomst
uit het werk hun auto aan het stopcontact
hangen, valt in heel stedelijk Nederland de
stroom uit.
De oplossing moet komen van aanbodgestuurd
opladen, via een nog in te voeren automatisch
systeem. Er wordt gedacht aan een mogelijkheid
om de massaal op te wekken stroom uit windenergie
hiervoor te gebruiken. Omdat het niet
altijd even hard waait, zal het meeste van die
energie verloren gaan als er niet een goed ‘reservoir’
komt om de stroom tijdelijk op te vangen.
Oplaadbare auto’s zijn het ideale middel
om pieken en dalen in de productie van windstroom
op te vangen. De elektrische personenauto
kan opgeladen worden als het waait, tijdens
de minstens 20 uur per dag dat de auto’s
toch stilstaan. Daar zouden dan aparte oplaadstations
voor kunnen komen.

Pagina 2. | Gratis verspreiding in iedere uitgave van CAD-Magazine
Stormvloedkering St. Petersburg
bereikt belangrijk punt
NIJMEGEN - De historische stad St. Petersburg
wordt al honderden jaren geteisterd door eveneens
honderden overstromingen, variërend van
lichte tot catastrofale overstromingen. Om die
reden besloot de Russische regering eind jaren
’70 van de vorige eeuw een dam aan te leggen
in de Neva Bay, het uiteinde van de Finse Golf.
Het Nederlandse Royal Haskoning is nu betrokken
bij het project.
1 Januari | 2e jaargang | nummer 1
Een bijzonder
stevig
kaartenhuis
bouwen
Het damcomplex in de Neva Bay wordt circa 25 kilometer lang. (beeld: Royal Haskoning) Onlangs bereikte de stormvloedkering
die in het Russische St. Petersburg wordt gebouwd een belangrijk punt. Op 7 oktober opende president Poetin het belangrijkste
onderdeel van deze stormvloedkering: een grote afsluitbare scheepvaartopening.
Rusland begon met de aanleg van een damcomplex
dat in totaal een lengte van 25 km moet
krijgen, met als middelpunt het eiland Kotlin.
Door gebrek aan geld en door sterke protesten
van milieuactivisten werd de bouw echter 15
jaar lang stilgelegd. Pas in 2003 werd het project
weer opgepakt.
In de 25 km lange dam zijn zes sluiscomplexen
aangelegd voor de afwatering en twee scheepvaartopeningen
die afgesloten kunnen worden.
De dam maakt onderdeel uit van een zesbaans
rondweg om St. Petersburg.
Sinds de jaren ’90 is Royal Haskoning betrokken
bij het project, dat volgens het ingenieursbureau
het best te omschrijven is als ‘een combinatie
van de Afsluitdijk, de Haringvlietsluizen,
de Hartelkering en de Maeslantkering in één
project.’ Royal Haskoning adviseert de
Russische overheid op het gebied van waterbouwkundige,
uitvoeringstechnische en contractuele
aspecten. Ook het Nederlandse bagger -
bedrijf Boskalis is bij het megaproject betrokken.
Met de officiële opening van het belangrijk -
ste onderdeel van het damcomplex, een scheepvaartopening
die door een soort ‘Maes lant -
kering’ kan worden afgesloten, is er een belangrijke
mijlpaal in het project bereikt. De afbouw
van het immense damcomplex zal naar verwachting
nog enkele jaren in beslag nemen.
www.royalhaskoning.nl
Brussel krijgt fietslift
BRUSSEL - Fietsers hoeven vanaf mei 2009 niet
meer de steile helling van de Kunstberg in
Brussel op te fietsen. Als tweede stad ter wereld
krijgt Brussel een fietslift die de tweewielers naar
boven trekt.
De lift werkt als een skilift. De fietser haakt zijn
voet in een houder en wordt dan de helling opgesleept
met een snelheid van zeven kilometer per
uur.
UTRECHT - Eind oktober heeft Strukton Civiel bij
de aanleg van een afzinktunnel in Zuid-Korea
een duikboot ingezet, een primeur voor de civiele
bouwsector.
Het afzinken van de tunnel gebeurde op een
diepte van 60 meter, als onderdeel van het project
Busan-Geoje Fixed Link in Zuid-Korea. Dit
project verbindt, met twee tuibruggen en de afgezonken
tunnel met een lengte van 3,2 kilometer,
de Zuid-Koreaanse stad Busan met het
schiereiland Geoje. De totale investeringswaarde
van dit project bedraagt 1,5 miljard euro.
Strukton Civiel zette de duikboot in om bij
Om gebruik te kunnen maken van de lift hebben
de fietsers een pasje nodig. In eerste instantie is
dat gratis. In het Noorse Trondheim is al een
fietslift. Daar betalen de gebruikers een tientje
voor een jaarabonnement. De aanleg kost ongeveer
1200 euro per meter.
In mei dit jaar vindt in de Belgische hoofdstad de
Velo City 2009 plaats, de grootste fietsconferentie
van Europa. Het is dan ook de planning dat de
fietslift voor die tijd in gebruik wordt genomen.
Strukton zet duikboot in voor afzinktunnel
eventuele problemen bij het afzinkproces snel
mensen in en uit het afgezonken element te halen.
De duikboot kan aanloggen aan het tunnelelement
zodat mensen via een mangat het element
binnenkomen om herstelwerkzaamheden
uit te kunnen voeren. De duikboot werd in
Zuid-Korea ook gedoopt en kreeg de naam
Aurora. Dit is de naam van de Romeinse godin
van de dageraad.
De duikboot is in november 2007 aangekocht
door Struktondochter OTN en heeft in augustus
een aantal tests doorstaan in de Roermondse
Maasplassen. Strukton wil de duikboot op termijn
gebruiken voor werkzaamheden tot op
dieptes van 300 meter, bijvoorbeeld voor zeebodemonderzoek
en onderhoud aan kabels en
leidingen in de Noordzee.
www.struktonciviel.com
LONDON - De in Londen gevestigde architecten
Amenity Space, zijn international geprezen
voor hun unieke gerecyclede bouwelementen,
die compleet zijn opgebouwd uit in onbruik
geraakte landkaarten.
De ‘Map Compression Block’ is opgebouwd uit
kaarten van de Britse Nationale Cartografische
instantie ‘Ordnance Survey’. De kaarten zijn
opgestapeld en vormen zo een warmte-isolerende
en sterke bouw-‘steen’. In San Francisco
kreeg dit unieke bouwelement de ‘Urban
Re:Vision Award’, een prijs voor een innovatieve
aanpak bij het ontwikkelen van milieuvriendelijke
en duurzame bouwmaterialen.
Er worden gaten geboord in het midden van
elke landkaart die dan opgestapeld worden
over stalen pinnen die vastzitten in een houten
rail. De zijkanten worden dan voorzien van een
vuur- en waterbestendige laag en de kaarten
worden vervolgens samengeperst tot een solide
bouwelement.
Nicky Kirk, directeur bij Amenity Space: “Het
project startte toen we met Ordnance Survey
praatten over het recyclen van in onbruik geraakte
kaarten. Het idee om er een bouwelement
van te maken begon daar. Het element
dat we gemaakt hebben heeft een hogere
dichtheid dan een 250 millimeter dik betonblok
en heeft dezelfde sterkte.”
Gill Blake van Ordnance Survey geeft commentaar:
“landkaarten zijn zeer veelzijdig, maar we
hadden nooit verwacht dat iemand er bouwelementen
van zou maken. Het is een mooi voorbeeld
van hergebruik en ik wil het team van
Amenity Space feliciteren met de erkenning die
ze krijgen door het winnen van deze prijs.”
www.mapblock.org

BOUW & CIVIEL
De beurs Bouw & ICT staat voor dinsdag 10 tot en met donderdag
12 februari in de agenda. In CAD-Magazine presenteren we
een aantal standhouders met hun producten en of diensten.
Gelijktijdig is ook de Internationale BouwBeurs 2009, ook in de
Utrechtse Jaarbeurs. De deuren voor beide beurzen zijn open
vanaf 9.30 uur tot en met 17.30 uur. Bezoekers kunnen zich gratis
registreren op de website van de beurs of bij een standhouder.
www.bouw-en-ict.nl
Bricsys en STABU stand 5.F032
Stichting STABU zal samen met Bricsys
Nederland aanwezig zijn op de komende
beurs Bouw & ICT. Op standnummer
5F032 wordt het gezamenlijke product PIM
gepresenteerd.
Doel van de projecten website en extranet
van PIM (Project Informatie Manage -
mentsysteem) is dat iedere deelnemer via internet snel en
efficiënt over alle voor hem relevante projectinformatie kan
beschikken. Deelnemers kunnen het project volgen; opmerkingen,
wijzigingen en goedkeuringen geven, maar ook
tekeningen zien, termijnen in de gaten houden of op afstand
communiceren. Alle data die tijdens het (ontwerp)proces
van een object ontstaan, worden opgeslagen in PIM, en die
liggen voor iedereen eenduidig vast. Versiebeheer zorgt ervoor
dat iedereen met de juiste versie van de gegevens aan
de slag gaat. Tevens wordt hierdoor automatisch een projectendossier
opgebouwd.
Om met PIM te gaan werken hoeven gebruikers geen software
te installeren. De projectdata zijn vanaf iedere internetwerkplek
toegankelijk. PIM biedt een onbeperkt gebruik
aan in aantallen gebruikers en projecten tegen een vast jaartarief.
PIM: meer dan online projectmanagement
Stichting STABU biedt met PIM een complete infrastructuur
aan de bouw. In PIM is een koppeling gebouwd tussen
de vernieuwde Elementenmethode en de STABU-systematiek,
waardoor het mogelijk is een specificatiemodule 'element-
of bouwdeelgericht' op te bouwen via een voorlopig
ontwerp, het definitieve ontwerp naar het bestek.
Probeer PIM nu kosteloos voor 30 dagen uit: Om iedereen
in staat te stellen met PIM kennis te maken, bieden Bricsys
en STABU een kosteloos dertig-dagen gebruik van PIM.
De geïnteresseerde kan zijn persoonlijke PIM trial-project
aanmaken via onderstaande website.
www.werkenmetpim.nl
CADez stand E047
CADez BV, exclusief distributeur
van ARC+, Render pro, Imagold en
vanaf 2009 ook Artlantis, presenteert
aanstaande Bouw & ICT-beurs de
nieuwste versies. ARC+ 2009 heeft
inspelend op de BIM-ontwikkelingen
een slimme en unieke 3D-2D koppe -
ling met groot respect voor de 2D-gebruiker.
Groot voordeel is namelijk dat de gebruiker in 2D
zaken kan toevoegen of automatisch laten knippen, waardoor
niet alles in 3D gemaakt hoeft te worden. Door het
vernieuwde 3D-2D beheer en ‘docking’ ziet de gebruiker
direct lagenbeheer en zoomposities.
De grafische integratie die als sinds 2007 is ingezet krijgt
een enorme impuls met ARC+ Sketch. Deze licentie wordt
vergezeld van een ruime collectie van 2000 symbolen die
zowel schetslijnen als ingekleurde marker weergave
hebben. Deze unieke symbolen van onder meer ‘isymbols’
garanderen zo een handmatige warme stijl. Met ARC+
Photo corrigeert de gebruiker met enkele klikken èn op
schaal een foto binnen ARC+. Deze techniek is afkomstig
uit Imagold maar is vijfmaal zo snel en tweemaal zo goedkoop.
Levensechte en sfeervolle renderpresentaties maakt
de gebruiker voortaan zeer snel en gemakkelijk door de
Artlantis ATL 2-uitwisseling.
‘True type’ fonts zijn voortaan supersnel en scherp. Op het
vernieuwde en snellere afdrukken zou elk ander programma
jaloers kunnen zijn: alle instellingen die de gebruiker
maakt, koppelt ARC+ automatisch aan de tekening of systeem.
Zowel papierafmeting, marges als inhoud zijn
overzichtelijk en snel te bepalen met de scherpe ‘preview’.
Tevens kan de gebruiker direct afdrukken naar 46 grafische
bestandstypes (jpg/tga/tif).
Meest aansprekende verbetering van ARC+ 2009 is tot slot
de verbetering aan de primaire basis van selecties en
be werkingen. Het minste aantal handelingen op de meest
logische manier en dat grafisch gestuurd. ARC+ 2009 zet
daarmee ARC+ definitief terug op de rails voor zowel
bestaande als nieuwe gebruikers. Ontdek ook ARC+ 2009:
Het productieve, logische en volwassen tekenprogramma
tegen een goede prijs. Oordeel zelf.
www.cadez.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
43

CAD & Company stand E041
Net als afgelopen jaar staat in 2009
CAD & Company op de Bouw &
ICT en wel in hal 5 op standnummer
E041. Tijdens deze beurs presenteren
zij een aantal van hun
oplossingen voor het verbeteren van
ontwerp-, teken- en managementprocessen
van organisaties. Dit doen
zij aan de hand van een aantal door
hun opdrachtgevers gerealiseerde
projecten. Met deze oplossingen realiseren opdrachtge -
vers van CAD & Company een grotere winstgevendheid
en doeltreffendheid in hun organisaties. Een aantal van de
oplossingen die zij zullen tonen tijdens deze beurs zijn:
Bouwkundige ontwerpsoftware van Autodesk
Met de nieuwste bouwkundige software van Autodesk realiseren
hun klanten aantoonbaar een verhoging van 25
tot 40% van hun productiviteit. Dit in combinatie met een
sterke verhoging van de kwaliteit heeft dit geresulteerd in
een verlaging van de kosten. Door hun ‘Gegarandeerd
Goed’-projectmethodiek zorgt CAD & Company er
bovendien voor dat deze projecten zonder risico voor hun
opdrachtgevers worden geïmplementeerd.
BIMslim.nl
BIMSlim, het onafhankelijke en platform voor de Revitgebruikers,
zorgt er voor dat hun klanten sneller en
makkelijker kunnen ontwerpen en werken met Autodesk
Revit. Hierdoor zijn hun opdrachtgevers sneller productief
en doordat zij deze service gratis aanbieden vergroot
dit ook hun winstgevendheid.
Sharepoint out of the box
Veel van hun opdrachtgevers willen een goed stuk
gereedschap om hun eigen projecten te bewaken. De
‘Gegarandeerd Goed’-aanpak voor SharePoint zorgt ervoor
dat hun opdrachtgevers snel en goed een digitale
werkplek krijgen voor al hun projectinformatie, zodat
deze op één plek inzichtelijk is voor het gehele projectteam.
Naast hun oplossingen presenteren zij een aantal van hun
succesvolle projecten uit de praktijk die zij bij hun
klanten hebben uitgevoerd. Geïnteresseerden kunnen zich
tijdens deze beurs informeren over wat de professionals
van CAD & Company voor hun onderneming kunnen
betekenen.
www.cadcompany.nl
Océ stand 05.E082
Onderzoek toont aan dat maar liefst ruim 11% van de
omzet in de bouwsector verloren gaat aan faalkosten. Met
de juiste ondersteuning van hard- en software bewijst Océ
dat deze kosten aanzienlijk gereduceerd kunnen worden.
Door de toepassing van kleur in technische documenten
wordt de leesbaarheid enorm vergroot en daarmee wordt
de kans op foute interpretatie geminimaliseerd. Software
van Océ helpt om papierstromen te digitaliseren en te organiseren,
zodat alle betrokkenen op ieder moment en op
iedere locatie over de juiste informatie beschikken.
Hardware voor reproductie van
technische tekeningen en
kantoordocumentatie
op de stand: Océ
ColorWave 600,
de allereerste grootformaat toner-kleurenprinter
ter wereld; Océ
TDS700, compacte alleskunner
voor werkgroepen, met kleurenscanner;
Océ CS2236, grootformaat
kleurensysteem voor optimale
ontwerptekeningen; Océ
CS231, multifunctioneel A4/A3-
kleurensysteem voor de kantooromgeving.
Océ Project Logic software
De software die Océ biedt: Organice, onze software voor
project document management, gebaseerd op Microsoft
SharePoint. Met de Organice Explorer krijgt de gebruiker
toegankelijk documentbeheer. Bovendien sluit Organice
naadloos aan op de bestaande ICT-infrastructuur.
Organice Transmit ondersteunt een bedrijfszekere en
traceerbare verzending van de projectdocumentatie.
Océ Matrix Logic Professional is software voor het automatisch
gesorteerd printen van sets van documenten.
Met name bij het versturen van offerteaanvragen en
verzendadviezen voorkomt de gebruiker dure fouten en
bespaart veel tijd. De gebruiker hoeft zijn documentensets
niet langer handmatig samen te stellen: voortaan
worden ze door de printer gemaakt, voorzien van een
overzichtelijke documentlijst als voorblad.
www.oce.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
44

Technosoft stand D058
Technosoft BV uit Deventer is in
ruim 31 jaar uitgegroeid tot één van
de grootste in het leveren van constructieve
reken- en tekenprogrammatuur
voor de Benelux.
Sinds 1997 levert Technosoft het product Robot voor het
maken van constructieve 3D FEM-berekeningen.
Autodesk, de ontwikkelaar van o.a. AutoCAD en Revit
Structure, was gecharmeerd van de krachtige koppeling
tussen Robot Millennium en Revit Structure. Dit heeft begin
2008 geresulteerd in de overname van Robobat, de
Franse ontwikkelaar van Robot, door Autodesk. Vanaf
november is het product ingepast in het productassortiment
van Autodesk en heeft het ook een andere productnaam
gekregen, te weten: Autodesk Robot Structural Analyses
Professional 2009.
Autodesk Robot Structural Analyses
Van dit product zijn twee varianten mogelijk, het instapproduct
Robot Structural Analyses en de uitgebreide variant
Robot Structural Analyses Professional. Deze laatste is,
zoals de naam het ook doet vermoeden, voor de constructeur
bestemd die niet beperkt wil worden in de mogelijkheden.
Naast het ongelimiteerde aantal knopen en elementen,
kent het product ook volume-elementen en diverse ‘high
end’ oplossingsmethoden, zoals o.a. ‘push-over’, ‘elastoplastic’
en ‘frequency response’ analyses. Beide varianten
hebben de beschikking over een breed scala aan belasting-,
staal- en betonnormen. Naast o.a. de mogelijkheid van
NEN6720 voor plaatwapening en NEN6770/71 voor staalconstructies,
zijn ook de Eurocode’s aanwezig.
Koppeling met Revit Structure
Zoals gezegd, Robot Structural Analyses kent een ongelooflijk
goede koppeling met Revit Structure, in twee
richtingen. Zonder verlies van informatie kan de constructeur
met de tekenaar het model uitwisselen; BIM (Building
Information Modeling) staat dichterbij dan u denkt. Tijdens
de Bouw & ICT 2009 op 10, 11 en 12 februari, wordt dit
nieuwe Autodesk product bij Technosoft gedemonstreerd in
hal 5 en stand D058.
www.technosoft.nl en www.autodesk.com
Kubus stand C034
Kubus, leverancier van gebruiksvriendelijke
software voor de ontwerpende
bouw, onderscheidt zich in het bijzonder
door haar vakkundigheid, persoonlijke
benadering en hoge kwaliteit van
service. Met ArchiCAD, het hoofdproduct
van Kubus, versnelt de gebruiker het proces van ontwerpen
en tekenen. ArchiCAD maakt als enige in de wereld
gebruik van multicore processors, waardoor een hogere
prestatie van de gegevensverwerking bereikt wordt. Het
genereren van doorsneden, plattegronden en andere documenten
uit het gebouwmodel gaat een stuk sneller. Met het
vliesgeveltool kunnen vliesgevels en andere modulaire systemen
eenvoudig gemodelleerd worden. Deze tool is
gebaseerd op de nieuwe systeemtechnologie binnen
ArchiCAD, waarmee in de toekomst meerdere systeemgeoriënteerde
bouwcomponenten hun intrede zullen doen. Met
het 3D-document van ArchiCAD kan iedere 3D-view van
het model als basis dienen om een document te creëren
waarin maten, teksten en zelfs extra 2D-elementen kunnen
worden toegevoegd. Hierdoor kan een ontwerp eenvoudiger
gecommuniceerd worden naar anderen. De standaardbibliotheek
van ArchiCAD bevat meer dan 2.000 slimme,
parametrische 2D- en 3D-elementen, speciaal ontwikkeld
voor de Nederlandse markt. De door Kubus ontwikkelde
NL+ editie is een uitbreiding op deze standaardbibliotheek:
een complete werkmethodiek met speciale bibliotheken voor
diverse fases en ‘templates’ voor het starten van
projecten waarin lagenindeling, tekeningindelingen en derge -
lijke zijn opgenomen. Ook de ontwerpmodule is onderdeel
van de NL+ editie: speciaal voor ontwerpers om eenvoudig
met ArchiCAD schetsontwerpen te maken tot en met VO.
Bezoek de stand van Kubus om meer informatie te ontvangen
over de meest volledige en flexibele BIM-oplossing. Op
de website van Kubus kunt u ervaringen van ArchiCAD-gebruikers
lezen. Wie goed kijkt, kiest voor ArchiCAD.
Brink Groep stand C045
Sinds het voorjaar van
2008 heeft Brink Groep een
nieuw product in haar portfolio:
Ibis4BIM. Voor
Brink Groep is dit product
van strategisch belang om
marktleider te blijven in
‘bouw calculatiesoftware’.
Deze positie heeft Brink
Groep in de afgelopen jaren verworven met Ibis-Trad.
Aangezien er steeds meer gebruik wordt gemaakt van
Bouw Informatie Modellen in het bouwproces is
Ibis4BIM de brug tussen kosten en 3D-gebouwmodellen.
Wie Ibis4BIM wil zien, kan komen naar de Bouw & ICT,
Hal 5 stand C.045. Daar kan hij dan kennismaken met
Ibis4BIM en zien hoe hij zijn calculatieproces kan optimaliseren.
www.brinkgroep.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
45

Cadac Group stand B073
Opgericht in 1986 is de Cadac Group in circa 20 jaar tot een
internationaal opererende onderneming gegroeid. Cadac
Group is gespecialiseerd in het bieden van automatiserings -
oplossingen voor het creëren, beheren & delen van digitale
ontwerpinformatie. Bij de Cadac Group zijn 225 consultants
werkzaam, verdeeld over een vijftal vestigingen in de
Benelux en Verenigde Staten.
DeModus
Doel van DeModus is om architectenbureaus een snelle en
succesvolle start met Autodesk Revit Architecture en/of
Structure te garanderen. DeModus is ontwikkeld op basis
van jarenlange ervaring met Revit en bevat een samenhangende
en consistente bibliotheek passend bij haar werkmethodiek.
Hierdoor is een gestruc¬tureerde start met Revit
mogelijk. DeModus voorziet in een uitgebreide hoeveelheid
basissymbolen voor een bureaustandaard, en versnelt de implementatie
en de acceptatie van Revit. DeModus 2009 is
onlangs uitgebreid met de KVT-details en bevat inmiddels
meer dan 1900 elementen, zowel 2D als 3D, waarvan de
meeste parametrisch, alle uit één bron, met consistente opbouw,
naamgeving van parameters en gedrag.
NedInfra
Wereldwijd wordt er voor civieltechnische toepassingen het
meest gewerkt met producten van Autodesk. De producten
AutoCAD Civil 3D en AutoCAD Map 3D bieden zeer veel
standaardfunctionaliteit. Toch sluit deze
wereldstandaard niet altijd aan op de locale
behoeften. Deze lacune wordt
opgevuld met de NedInfra-oplossingen
van NedGraphics. NedInfra is een
verzameling van applicaties voor het
civieltechnische ontwerp, waarmee de
gebruiker zijn werk volgens lokale standaarden
kan optimaliseren.
Organice
Organice is een softwaresuite die
volledig gebaseerd is op Microsoft
SharePoint en .NET technologie. Organice is ont wikkeld op
basis van bedrijfservaring in de bouw en architectuur
(AEC) en andere projectgeoriënteerde industrieën en op basis
van Microsoft-technologie, Autodesk-technologie en
verschillende ‘Document Management’-oplossingen
(EDM, PDM, DMS). Klanten herkennen Organice als toonaangevend
in ‘Engineering Document Management’,
CAD-tekeningbeheer, documentregistratie, documentdistributie
en documentcontrole, allemaal gebaseerd op
SharePoint.
www.cadac.com
www.demodus.com
www.nedinfra.com
www.organice.com
Kraan stand E030
In tijd van economische
crisis is één van de belangrijkste
items voor
een bouwbedrijf kostenverlaging.
Kosten kun je
verlagen door te besparen
op de uitgaven,
maar in sommige
gevallen kun je beter investeren
in ICT. Samenwerking en integraal procesmanagement
zijn noodzakelijk om faalkosten te reduceren en dus het
rendement te verbeteren. Dit vereist communicatie, afstemming,
informatie vastleggen en delen; hierdoor wordt ICT
een strategische factor. Ook dient ICT een organisatie beheersbaar
te maken en snel inzicht te kunnen verschaffen om flexibel
in te kunnen spelen op veranderende omstandigheden. Een
onderdeel in kostenbesparing is een besparing in dubbel werk;
dubbele invoer van gegevens in diverse administraties kan
fouten veroorzaken. Kraan Bouwcomputing probeert ook tijdens
Bouw & ICT in te spelen op deze problematiek en toont
daarvoor onder meer de volgende producten:
Factuurscan
Voor het digitaliseren heeft Kraan Probis Factuurscan
ont wikkeld. Door het automatiseren van het inkoopproces kan
de gebruiker vijftig procent op de verwerkingskosten besparen.
Klussenwerk
Een uitbreiding van de module Burgerwerk is Probis
Mobile. Een mobiele oplossing voor het klussenbedrijf.
Met dit systeem wordt de onderhoudsmedewerker inge -
pland en gestuurd, terwijl tegelijkertijd de administratie
op kantoor wordt verwerkt.
Kopersbeheer met Xpect
Xpect in combinatie met Kopersbeheer is een fantastisch
marketinginstrument. Kraan communiceert de ‘kopers -
keuzelijst’ via internet en heeft dit volledig geïntegreerd met
haar Probis-module Kopersbeheer. Snel en eenvoudig de
gekozen opties aan de koper bevestigd en verwerkt in het
factureringssysteem, de mutaties in de werkbegroting en in
de meterkast(fiets)lijst.
Materieel afroepen via internet
Probis Materieelweb biedt de bouwbedrijven de moge -
lijkheid om hun uitvoerders op locatie in de vorm van een
‘webwinkel’ materieelstukken en verkoopartikelen af te
roepen of te laten ophalen. Deze aan- en afvoerbonnen worden
door een ‘webservice’ aangeboden aan het
Materieelpakket binnen Probis iSeries. De werf kan vervolgens
de bonnen in behandeling nemen en afhandelen.
www.kraan.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
46

Kooijman stand C081
De marges in de bouw staan enorm onder druk.
Vermijdbare kosten worden in belangrijke mate veroorzaakt
door tijdsdruk, dubbele invoer van gegevens, fouten en een
te lage aanneemsom. Bovendien gebruiken veel bedrijven
verschillende softwarepakketten die niet optimaal met
elkaar communiceren.
Kooijman software, onderdeel van Exact software, is van
mening dat goede samenwerking, juiste informatieuitwisseling
en heldere communicatie juist van
doorslaggevend belang zijn om als bedrijf een efficiency -
slag te kunnen maken en het rendement op de omzet te verhogen.
Dankzij ruim vijfenveertig jaar kennis van het bouwproces
maakt Kooijman innovatieve software die goed aansluit
op uw eisen en wensen. Software waarmee u het totale
bedrijfs proces van uw organisatie geïntegreerd kunt
automatiseren. Software die niet alleen vraagstukken binnen
de bouwwereld oplost, maar tevens
zorgt voor een prima aansluiting op de
gebruikte programmatuur in aanpalende
disciplines en bovendien de onderlinge
samenwerking tussen verschillende partijen
tijdens het bouwproces ondersteunt.
Steeds meer bedrijven onderkennen de
kracht van onze vooruitstrevende automatiseringsfilosofie
en plukken daar
dagelijks de vruchten van. En het bewijs is er: Vorig jaar is
Bimmerman Projectafbouw B.V. uit Wervershoof wegens
haar innovatieve toepassing van Kooijman software door
een onafhankelijke jury uitgeroepen tot De Digitale
Aannemer van het jaar 2007.
Ook dit jaar staat Kooijman software weer op de
Bouw&ICT beurs. Bezoek de stand en laat u adviseren
door hun experts.
Parabuild stand F052
Parabuild is een tekenpakket op
AutoCAD voor het gedetailleerd
uitwerken van 3D staalstructuren,
waarmee automatisch stuklijsten en werkplaatstekeningen
gemaakt kunnen worden.
Verbindingen in Parabuild blijven na
creatie intelligent en passen zich aan na
elke wijziging van het project. Intelligente
verbindingen kunnen door de tekenaar
zelf aangemaakt worden, zonder programmeerwerk.
Parabuild versie 1.3
Het tekenen van windverbanden wordt nu een stuk sneller en
gemakkelijker en er werden standaarden voor verbindingen
ontwikkeld om de tekenaar tijd te laten besparen. Tenslotte
werd er ondersteuning ingebouwd voor 64-bit processoren en
voor de CIS/2 norm.
Windverbanden
De routine die het uittekenen van windverbanden automatiseert,
werd volledig vernieuwd. Er werden nieuwe soorten
verbanden toegevoegd, en de keuze aan verbindingen tussen
verband en profiel werden uitgebreid. Het tekenen van een
windverband gaat op de typische snelle en eenvoudige wijze
van Parabuild.
Kortom het plaatsen van een windverband is in een handomdraai
gebeurd, ook in moeilijke omstandigheden zoals schuine
dakvlakken, asymetrische verbanden, tussen balken die niet
dezelfde doorsnede hebben of tussen balken die niet uitgelijnd
zijn. Meerdere windverbanden plaatsen gaat nog sneller, omdat
het volstaat de volgende basisprofielen te selecteren om
een volledig windverband met dezelfde gegevens opnieuw te
tekenen. De beschikbare windverbanden en schetsplaten kunnen
uitgebreid worden indien ze getekend worden met geo -
metrische regels.
www.parabuild.com
Design8 stand E046
Design8 zal op de
Bouw&ICT de nieuwste
ontwikkelingen rond
EarthExposure presenteren.
Bij EarthExposure
krijgt de gebruiker
een volledig navigeerbaar
3D Google Earthvenster
op zijn eigen
website. De exacte locatie
zal worden weergegeven door middel van een marker,
waarachter een pop-up verscholen zit met allerlei nuttige informatie
over bijvoorbeeld het bedrijf dat daar gevestigd is
of het project dat daar gerealiseerd wordt.
Bovendien kan de gebruiker er voor kiezen om het gebouw
of project er volledig in 3D te laten visualiseren en deze op
de locatie neer te laten zetten. Hiermee is EarthExposure
dus ook een unieke presentatietool, omdat de gebruiker de
bezoekers alvast een virtuele rondleiding kan geven.
EarthExposure is er in drie soorten: 1. Earth3DLocation:
een volledig navigeerbaar 3D Google Earth venster met
marker en keuze uit drie standaard 3D-objecten;
2.- Earth3DObject: eveneens een volledig navigeerbaar 3D
Google Earth-venster met daarbij de klant zijn pand of project
volledig in 3D gevisualiseerd; 3. Earth3DAnimation:
hierbij kan de gebruiker met een zelf te bepalen voertuig
over de locatie rijden of lekker achterover op een tour langs
verschillende objecten.
www.design8.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
47

MECHANICAL & DESIGN
Kartonneersystemen uit Wijchen gaan de wereld over
Langenpac denkt na over functie
Door Lambert-Jan Koops
Langen Pacaging Group is een ontwikkelaar en producent van
kartonneer -systemen die zijn producten wereldwijd levert.
Het bedrijf heeft inmiddels meer dan twintig jaar ervaring in het
automatisch verpakken van de meest uiteenlopende producten.
Van gloeilamp tot tissuedoekjes en alle producten daartussenin.
opgeleid. We wilden daarom een
‘mainstream’ 3D-pakket en dat is
Inventor geworden. Bij die keuze
speelde mee dat de tekeningen van
McBravo te converteren waren naar
het AutoCAD-formaat, zodat we ze in
Inventor konden inlezen.”
De kartonneermachines van Lan -
gen pac zijn overal ter wereld terug te
vinden: van Chili en Australië tot het
Midden-Oosten, overal staat wel een
systeem van het in Wijchen gevestigde
bedrijf. De machines zijn letterlijk
een soort inpakmachines, die er voor
zorgen dat er een kartonnen doos om
een product heen komt. Dat kunnen
gedroogde producten zijn zoals cornflakes,
melkpoeder en gedroogd
voedsel, maar ook verse en diepvriesproducten
zoals kant-en-klaar maaltijden
en pizza’s. Daarnaast zijn er de
biscuit, bak - en zoetwaren, maar ook
non-food verbruiksgoederen, zoals
papieren zakdoekjes, servetten,
maandverbandartikelen en luchtverfrissers
worden van een verpakking
voorzien door de machines van
Langenpac.
Van origine is Langenpac een bedrijf
dat zich richtte op de speciaalmachinebouw:
aan de hand van specifieke
klantenwensen werden kartonneersystemen
ontwikkeld en gebouwd.
De laatste jaren heeft er echter een
verandering plaatsgevonden binnen
het werkproces, zo stelt Berto
Mathijssen, hoofd mechanical engineering
bij Langepac. “We maken
nog steeds machines die volledig voldoen
aan de exacte specificaties die
onze klanten ons opgeven, maar tegenwoordig
is tachtig procent van de
gevraagde functionaliteit al standaard
aanwezig in onze belangrijkste machine,
de Chinook. Dat betekent dat
we met dit model beginnen en vervolgens
de resterende twintig procent
nog aanpassen aan het systeem.”
Het werken met een model dat het
grootste deel van de gewenste functies
al standaard in huis heeft, is het
beste voorbeeld dat Langenpac
de afgelopen zes jaar is overgestapt
van het maken van speciaalmachines
naar een meer productgerichte
strategie. Niet toevallig
viel die verandering samen met de introductie
van een 3D-pakket binnen
het bedrijf. Mathijssen: “Voor we met
3D werkten, gebruikten we het CADpakket
Mc Bravo, wat een soort 2,5D
biedt. Er zijn 3D-modellen in te bouwen,
maar dat zijn draadmodellen en
die zijn niet te vergelijken met de
echte 3D-modellen. Bovendien liepen
we bij McBravo constant tegen het
feit aan dat er een zeer kleine gebruikersgroep
is in Nederland en al het
personeel dus intern moest worden
Compleet systeem
Het aantal Inventor-gebruikers binnen
Langenpac is relatief groot. Van de
honderd werknemers bij het bedrijf
werken er tien op de engineeringafdeling.
Daarbij vallen de werkzaamheden
uiteen in twee soorten taken: enkele
engineers werken aan de ‘after
sales engineering’, waarbij ze machines
ombouwen, aanpassen of verbeteren.
De andere ontwerpers werken de
aangenomen orders uit. ”Daarbij gaat
het om de twintig procent aan functies
die niet standaard in de machine
zit en dus aangepast moeten worden,
bijvoorbeeld omdat er een ander product
moet worden verpakt. De ene
keer heeft de klant koekjes in een
‘tray’, de andere keer in een zakje.
Bovendien is het niet alleen zo dat we
de Chinook moeten aanpassen. We leveren
in principe een compleet verpakkingssysteem.
Dat betekent dat
we ook rekening moeten houden met
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
48

en design
de aanvoer naar de machine. In principe
kun je de machine handmatig
vullen of er een simpele lopende band
voor zetten waarbij er tachtig producten
per minuut worden verpakt. Het is
ook mogelijk om er een complete robotstraat
voor te zetten, waarin verschillende
producten bijeen worden
gebracht voor ze van het karton worden
voorzien, en dan wordt een snelheid
mogelijk van meer dan vijfhonderd
producten per minuut. Dat zijn
zaken die uiteraard van groot belang
zijn bij het uitwerken van de machine.
De projecten hebben dan ook een
zeer uiteenlopende doorlooptijd, die
varieert van enkele maanden tot
enkele jaren, afhankelijk van de exacte
wensen van de klant,” aldus
Mathijssen.
PDM
Het gebruik van Inventor staat binnen
Langenpac niet helemaal op zichzelf,
zo is er bijvoorbeeld een koppeling
met het ERP-systeem dat gevuld
wordt met data uit het 3D-programma.
Ook gebruiken Mathijssen en
zijn collega’s verschillende tools en
een zelf geschreven macro. Voor de
toekomst staat echter ook de introductie
van een PDM-systeem op het
programma. “Momenteel wordt er
binnen Langenpac gekeken naar de
optimalisatie van het bedrijfsproces
en automatisering maakt daar deel
van uit. Uiteraard zal PDM daar een
rol bij spelen, alhoewel we nog niet
concreet voor ogen hebben hoe dat er
precies uit zal zien. Momenteel oriënteren
we ons nog op de mogelijkheden,
onder andere met steun van
Cadac, dat ook onze Inventor-leverancier
is. De mensen van Cadac denken
goed met ons mee over onze situatie
en hebben al verschillende suggesties
gedaan waar we wat aan hadden.”
Oog voor de vorm
Eén van de meest opvallende aspecten
van de Chinook is volgens
Mathijssen het uiterlijk van de machine.
“Ik vind dat we een mooie machine
hebben gebouwd,” stelt het hoofd
van de engineering-afdeling. “Na -
tuur lijk is het functioneel ook een
topmachine, maar we hebben ook
echt aandacht besteed aan het uiterlijk.
Bij de meeste fabrieksmachines
zie je dat er alleen maar functies in
zijn gestopt, zonder enig oog voor de
vorm. Dat lijkt me een onderschatting
van de kracht die het design heeft.
Wij hebben de vorm een belangrijke
plek toebedeeld toen we aan de
machine begonnen en dat zo goed
vormgegeven dat het onze huisstijl is
geworden. De ‘sheetmetal’-module
van Inventor heeft ons enorm geholpen
het design te verbeteren.
Daarmee is het, zonder dat er concessies
zijn gedaan aan de functionaliteit,
een mooie, nette machine geworden
die een positieve uitstraling heeft. En
dat is prettig, voor zowel ons als ontwerpers
als voor de mensen die hem
gaan gebruiken.”
Kansen
In november 2008 is Langenpac verhuisd
naar een naastgelegen, groter
pand, omdat de onderneming in de jaren
daarvoor behoorlijk was gegroeid.
Uiteraard past dan de vraag of een
dergelijke groei kan worden doorgezet
of dat ook Mathijssen de economische
woeligheden met een donkere
blik aan ziet komen. Van dat laatste is
echter geen sprake. “Het is heus niet
zo dat ik de huidige onzekerheid af
wil doen alsof het niks is, maar ik
vind dat we er ook weer een niet al te
groot probleem van moeten maken.
Natuurlijk, we houden de situatie
scherp in de gaten en weten wat we
moeten doen als het echt de spuigaten
uitloopt, maar vooralsnog zien we
vooral ook kansen in de huidige
markt. Zo spreiden we onze activiteiten
steeds meer uit en weten we allerlei
nieuwe markten aan te boren.
Verder proberen we met nieuwe activiteiten
de crisis te overbruggen, zodat
we er sterker uit kunnen komen.”
Lambert-Jan Koops info@lambertjan.nl
is voormalig hoofdredacteur van
CAD-Magazine. Voor verdere informatie
over het onderwerp van dit artikel zie:
www.langenpac.nl en www.cadac.com.
De Chinook is niet alleen een functioneel sterke verpakkingsmachine, maar heeft ook nog een beschaafd uiterlijk.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
49

BOUW & CIVIEL
Seminar ‘Bewust Kiezen’ richt zich op BIM
De overstap van een 2D- naar een
Door Lambert-Jan Koops
‘Bewust Kiezen’ was de titel van het seminar dat op 5 november in Utrecht werd gehouden
door Kubus architectural solutions, voorheen bekend onder de naam Kubus
Informatiesystemen. De bijeenkomst stond met name in het teken van vragen, waarbij de basisvraag
was: wat zijn de gevolgen als ik overstap van een 2D- naar een 3D-systeem?
Na het welkomstwoord van Leon
Nouwen, was Sander van Herpen de
eerste die de groep van veertig aanwezigen
toesprak. De accountmanager
van Kubus architectural solutions
ging hierbij met name in op de
verschillende aspecten van het
Building Information Model (BIM):
de virtuele 3D-werkomgeving die
ondersteund wordt door een database
vol met informatie over het bouwproject.
De gegevens binnen BIM worden,
bij de producten die Kubus levert,
uitgewisseld op basis van IFC.
Dit is Industry Foundation Classesstandaard,
waarin is vastgelegd hoe
gegevens moeten worden gedefinieerd
en opgeslagen.
Dankzij de onderliggende database,
zijn alle waarden binnen een project
gekoppeld en heeft de gebruiker
meer inzicht in zijn gegevens. Bij een
wijziging in een bouwmodel worden
bijvoorbeeld direct de bijbehorende
2D-tekeningen en de materiaallijsten
aangepast aan de nieuwe situatie.
Een dergelijke koppeling zorgt er
voor dat de faalkosten binnen een
project omlaag gaan, zo hield Van
Herpen zijn toehoorders voor.
Daarnaast zal de doorlooptijd van het
bouwproces afnemen en is het gebouw
efficiënter te beheren en eventueel
te slopen.
Bouwketen
Omdat de voordelen van BIM inmiddels
steeds duidelijker zijn, leveren alle
grote CAD-ontwikkelaars tegenwoordig
software die BIM ondersteunen. In
het geval van Nemetschek, de partner
van Kubus architectural solutions, zijn
dit pakketten als ArchiCAD en Allplan.
Jan Wijnand Groenendaal legde uit
wat de voordelen van BIM in de
praktijk zijn.
Ondanks de wijde verspreiding van
BIM-software, blijven de voordelen er
van vaak binnenskamers. Van Herpen
gaf het schrijnende voorbeeld van partners
in een bouwketen die op zichzelf
allemaal werkten met BIM, maar uitwisselden
in 2D. Hierbij werd 3D-informatie
omgezet in 2D, deze geëxporteerd
en geïmporteerd, uitgewerkt in
3D en weer omgezet in 2D voor de uitwisseling.
Geen optimale constructie
volgens de spreker en hij stelde dan
ook dat samenwerking binnen een groter
verband zal moeten plaatsvinden,
op initiatief van de architect of de opdrachtgever,
omdat die het overzicht
hebben om een dergelijke samenwerking
te kunnen laten slagen.
BIM in de praktijk
Nadat de algemene opzet van BIM was
besproken, was het tijd voor een specifieke
demonstratie van ArchiCAD.
Christian Dalhuizen verzorgde een
werkpresentatie waarbij hij een gebouw
maakte, en vooral liet zien hoe
de software werkte en hoe de databasekoppeling
in de praktijk zorgt draagt
voor eenduidige modellen.
In het verlengde van het verhaal van
Dalhuizen lag de bijdrage van Jan
Wijnand Groenendaal, die als gebruiker
van ArchiCAD, mocht uitleggen
hoe het er in de praktijk aan toe gaat
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
50

Geboeid luisterde het publiek naar de
voordelen van 3D ten opzichte van 2D.
met een BIM-systeem. Hij gaf hierbij
een mooi voorbeeld van het gebruik
van de databasegegevens: door een visualisatie
te maken, is het in het voorlopige
ontwerpstadium al mogelijk om
inzichtelijk te maken hoe de schaduw
van woningen zal vallen op elk willekeurig
moment van de dag, in welk
jaargetijde dan ook. Op die manier krijgen
bijvoorbeeld beleidsmedewerkers
van een gemeente duidelijker een beeld
van de toekomstige situatie, en kunnen
ze beter geïnformeerde beslissingen
nemen. Groenendaal was overigens
ook in andere opzichten erg tevreden
over de koppeling met visualisatietools,
want hij liet een filmpje zien van
een bouwproject, dat volgens hem niet
zo heel veel werk had gekost, maar
voor de uitstraling van het project wel
veel had opgeleverd. Vervolgens brak
er een discussie uit over de vraag hoe
een dergelijke visualisatie het best kan
worden aangepakt: gewoon binnen
ArchiCAD of toch met behulp van het
visualisatiepakket Artlantis. De algemene
ervaring was dat Artlantis toch
echt nodig is voor het maken van fotorealistische
beelden, maar een van de
aanwezigen claimde dat het ook met
ArchiCAD mogelijk is om dergelijke
afbeeldingen te genereren, mits het
programma is voorzien van de juiste
plug-ins, add-ons en modules.
BIM Experience Kit
De uitwisseling van ideeën, meningen
en tips tijdens het praatje van
Groenendaal was een voorproefje op
systeem
het afsluitende onderdeel van de dag:
de groepsdiscussie. Deze stond vooral
in het teken van technische vragen:
hoe zorg je voor een koppeling met
andere systemen, hoe neem je ontwerpen
mee vanuit een 2D-systeem
en wat zijn de consequenties voor de
bedrijfsvoering?
Dit alles vond echter plaats na de uitreiking
van een volledig werkende,
commerciële licentie van ArchiCAD
12 aan Cock van Eck, architect en directeur
van Port-Said Design &
Architecture in Rotterdam. Hij kreeg
deze dankzij zijn deelname aan de internationale
BIM Experience Kit
competitie. Met deze kit kunnen geïnteresseerden
oefenen met een dertigdagen-versie
van ArchiCAD en zo de
eerste stappen doen in de wereld van
BIM.
Van Eck was uiteraard zeer verguld
met de gewonnen prijs. Hij vertelt
over zijn ervaring: “Ik had enkel ervaring
met 2D-CAD software. Zoekend
naar een 3D-ontwerpprogramma voor
zowel het maken van tekeningen, ontwerpen
en presentaties vond ik de
BIM Experience Kit van ArchiCAD.
Dankzij de bijgeleverde ‘Interactive
Training Guide’ kon ik het programma
snel onder de knie krijgen. Ik zal
dan ook voluit gebruik maken van de
volledige versie die ik nu heb gewonnen.”
www.kubusinfo.nl
www.graphisoft.nl
COLUMN
Horoscoop
“Dit gaat ‘m niet worden, dit geeft problemen”.
Ik was al een tijdje stil toen ik me
met deze oneliner in het gesprek mengde.
Stomverwonderd keken mijn collega’s op.
“Niet worden? Problemen? Willem dit is
een pracht opdracht in zowel technisch inhoudelijk
als financiële zin. Nieuwe opdrachtgever.
Schitterend project met veel
potentie en uitdagingen. Hier kunnen we
als bedrijf echt mee scoren. Ook is het mogelijk
om onze CAD-expertise te tonen en
hoogstandjes neer te zetten. Alles OK
dus”. “Ik blijf erbij: dit gaat ‘m niet worden”.
Blijkbaar had ik de volledige aandacht
van mijn collega’s want ze kwamen
steeds dichterbij of was het dat ik hen mateloos
irriteerde. “Kun je misschien iets
specifieker zijn?
Mercurius.
Mercurius?
Ja, Mercurius. Deze planeet staat de komende
tijd in de invloedssfeer van Pluto en
dat is voor deze opdracht nu niet bepaald
een goed voorteken”. Rood aangelopen en
met stoom uit zijn oren nam de directeur
het woord: “Wat is dit allemaal voor een
astraal gezwets. Weet je waar jij mee bezig
bent Barendsz. Dit is regelrechte horoscopische
insubordinatie! Als jij het allemaal
zo goed weet, wat zeggen de sterren dan
over arbeid gerelateerde zaken?”
“In de sterren staat geschreven dat mijn
inbreng op de werkvloer niet onopgemerkt
is gebleven bij mijn leidinggevende. De
sterren staan gunstig om tijdens het functioneringsgesprek
met deze prestaties de
onderhandelingen over promotie en salaris
naar mijn hand te zetten.”
“Fout!”
“Fout?”
“Ja fout Barendsz. Je bent ontslagen”!
Jullie snelle reactie graag op mijn foutieve
sterrenkundige analyse. Laat het me weten:
redactie@cadmag.nl. Met wat verfrissende
astrale feedback ga ik proberen mijn
baan terug te krijgen.
Willem Barendsz
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
51

PLATFORM
Anderen helpen, zelf leren
Life Experience 2008
Door Rob Sman en Job van Haaften
Life Experience is het jaarlijkse evenement van het portaal
AutoCADExchange waarbij sprekers vertelen over nieuwe
ontwikkelingen in Autodesk-software die voor de AutoCAD-gebruikers
van belang kunnen zijn. Ook is het de gelegenheid om de
gebruikers van het portaal te ontmoeten en worden de vijf beste
gebruikers van het portaal in het zonnetje gezet. Het evenement was
op 19 november in Houten gecombineerd met het CADCAM Event.
Van links naar rechts: Job van Haaften, Richard Groen en Jos van der Heijden.
Tot op het laatst was het spannend
wie de top tien van gebruikers aan
ging voeren. Ze verzamelen punten
door problemen van anderen op te
lossen, die andere kent dan punten toe
(CAD-credits). Al enige jaren zijn er
enkele gebruikers in die top tien die
nu en dan van plaats wisselen, maar
ook komt er wel eens een nieuwe
naam bovendrijven. De top vijf is hetzelfde
als vorig jaar, maar dan in een
andere volgorde, met aantallen ‘credits’
tussen de 700 en 810.
Richard Groen van De Bijenkorf
stond vorig jaar derde en voert nu de
lijst aan. Jos van der Heijden, die bij
Lenco Zonwering werkt, was vorig
jaar tweede en staat nu op de vijfde
plaats met zijn ‘CAD-credits’.
Richard Groen geeft als belangrijkste
reden voor zijn gebruik van het portaal:
“Het is voornamelijk om andere
mensen te helpen en daar zelf ook
kennis door op te doen. Want kom ik
er zelf niet uit, dan ga ik op internet
speuren, er zijn bepaalde sites die ik
daarvoor bezoek. Pas als ik het echt
niet kan vinden, ga ik zelf een vraag
stellen. Het is echt een goede informatieve
site, en erg leuk om elkaar
weer eens op dit evenement te ontmoeten.”
Jos van der Heijden: “Het is ook nuttig
om de vragen en antwoorden van
anderen te bekijken, die antwoorden
kunnen altijd leerzaam zijn. De laatste
tijd ben ik meer met Inventor bezig
dan AutoCAD dus dat zal mijn
activiteiten in het portaal gaan beïnvloeden.”
Van der Heijden ontwerpt functionele
en optische ellipsvormige lamellen in
allerlei materialen voor zonwering.
Dat kunnen ook luifels zijn, schuifframes
en alles wat architecten bedenken
als zonwering. Van der Heijden:
“Niet elke baas laat zijn tekenaars
gaan naar zo’n bijeenkomst als vandaag,
die wil hem niet graag een dag
missen. Zo is mijn baas gelukkig niet,
hij snapt dat dit uiteindelijk veel oplevert
en ik hoef er dus geen snipperdag
voor op te nemen.”
Richard Groen doet ‘Store Design’
voor De Bijenkorf, het gaat om twaalf
vestigingen, de verbouwingen en wijzigingen
in de indeling. Groen:
“Behalve dat ik AutoCAD gebruik,
kijk ik ook naar andere pakketten zoals
AutoCAD Architecture, we kijken op
het moment rond naar wat het beste bij
ons past. De vierkante meters zijn voor
ons erg belangrijk. Het gebeurt regelmatig
dat een bepaald merk een aantal
vierkante meters ter beschikking krijgt
in de winkel, dat moet ingevuld worden
en in 3D gepresenteerd, zowel
naar de interne klant: de vestiging, als
de externe klant: het merk.”
Tijdens het gesprek komt Wim
Hardeman langs onze tafel, hij is van
Timmerfabriek De Brug en staat dit
jaar vierde in de top tien, vorig jaar
vijfde. Hij wordt meteen bij het gesprek
betrokken, ze kennen elkaar immers
als collega’s en vrienden.
Hardeman: “Ik steek er erg veel van
op, je gaat zelf op zoek bij een vraag
en negen van de tien keer vind je toch
weer iets dat je niet wist.” Hardeman
is werkvoorbereider en tekenaar en
ontwerpt alles in hout behalve kozijnen.
Groen: “Het is ook leuk als je eens opmerkt
dat iets niet kan, meestal krijg je
dan direct tientallen tips en suggesties.”
Hardeman: “Ik ben nu een jaar
of drie actief op AutoCADExchange,
de meeste kennis die ik heb over
AutoCAD, heb ik daar opgedaan.
Doordat ik de enige tekenaar ben bij
ons bedrijf, is het voor mij een heel belangrijke
informatiebron. Ook omdat
je zelf aan het zoeken en uitvinden
wordt gezet.”
Trends en ontwikkelingen
Tijdens de Life Experience sprak
Mikael Löwenhielm van Autodesk
over contacten tussen en met gebruikers.
Peter van Keulen, Autodesk, had
het over de trends en ontwikkelingen in
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
52

de software. Zoals het toenemen van
het toepassen van 3D en de Grond-
Weg- en Waterbouwsector. AutoCAD
Civil 3D is gebaseerd op AutoCAD en
kan ook 2D ingezet worden. Het maakt
gebruik van een dynamisch model, dat
wil zeggen dat een wijziging in het hele
model wordt doorgevoerd, met alle
gevolgen voor ander aspecten en onderdelen.
Inclusief alle dwarsprofielen
en visualisaties, die dus niet pas aan het
eind van het ontwerpproces hoeven te
worden gemaakt, maar al eerder een
rol kunnen spelen. De gebruiker kan
tijdens het ontwerpen zien in de visualisatie
wat de gevolgen zijn van wijzigingen.
Ontwerp testen
Fred de Graaf van Autodesk sprak
over ‘Digital Prototyping’. Alles in
ons leven wordt gedigitaliseerd,
mobiele telefoons, spelcomputers,
televisie en meer. Dat geeft meer
mogelijkheden om wereldwijd werk
uit te besteden en samen te werken
aan een project. Met ‘Digital
Prototyping’ kunnen testen uitgevoerd
worden op het ontwerp, de implicaties
van keuzes kunnen beoordeeld
worden. De informatie kan uitgewisseld
worden met de opdrachtgever:
Is dit wat ie bedoelde? En met
de toeleveranciers: Kunnen jullie dit
onderdeel leveren?
Jean-Pierre van Gastel, Pollux, vertelde
over het digitaal kleien met 3ds
Max en Maya, zijn artikel hierover
staat elders in dit nummer. Hans
Vermeulen had het over AutoCAD
Architecture en de mogelijkheden om
met verschillende tekenaars tegelijk
aan een ontwerp bezig te zijn.
Maarten Wouters van Pollux sprak
over 3D-modellen en BIM met Revit
Architecture en bijvoorbeeld het opsplitsen
van een model met rechten
voor aparte teams. En er was nog veel
meer die dag.
www.autocadexchange.com
Mikael Löwenhielm
In eerdere artikelen heb ik bericht over evenementen van de Autodesk User Group International, en het vermoeden
geuit dat AUGI wellicht in Nederland of de Benelux een lokale afdeling (chapter) zou opzetten. De situatie ligt
inmiddels enigszins anders. Mikael Löwenhielm is Autodesk’s Brand& PR Manager voor Noord Europa, en weet
hier alles van. Aanwezig op de Live Experience, sprak ik hem hierover.
V:Autodesk heeft inmiddels zijn steun toegezegd
aan AutocadExchange, in plaats van aan AUGI.
Waarom?
A: Laat ik vooropstellen dat Autodesk het belang van onafhankelijke
gebruikersgroepen inziet. Onderlinge kennisuitwisseling
, positief of negatief, is van belang voor
alle gebruikers en daarmee ook voor Autodesk. Ons oog
is op AutocadExchange gevallen omdat het een zeer
goed functionerend portal is met een grote mate van activiteit,
die ook door de opzet van de portal wordt uitgelokt.
Daarom hebben we besloten liever een reeds goed
werkend apparaat te steunen, dan iets geheel nieuws op
te zetten.
Autodesk, dat zelf de paraplu is waar ook Autocad -
Exchange onder zit, zeer binnenkort vormgegeven gaat
worden aan de wijze waarop ook
andere gebruikersgroepen en
portals onder de paraplu
gebracht gaan worden.
Er zal dan ook een naam
worden gekozen voor dat
grotere geheel.
V:AutocadExchange is een initiatief van Pollux, één
van Autodesk’s distributeurs. Vallen de gebruikers
van producten die onder een andere distributeur
vallen niet buiten de boot?
A: Ik zie daar ook wel even een probleem, maar niet zonder
een oplossing. Ik ben er zeker van dat we een modus
kunnen vinden waarin alle partijen kunnen samenwerken.
Dat is mijn uitdaging en tevens grote kans. Ik wil
uiteindelijk een platform bieden aan gebruikers van alle
producten van Autodesk.
V: Wil je de partijen eventueel tot samenwerking
dwingen?
A: Nee, en dat lijkt me ook niet nodig; ik denk dat we
uiteindelijk allemaal dezelfde visie hebben. We willen
trouwens helemaal niets dwingen, of besturen. Wij willen
als Autodesk alleen maar faciliteren.
Het bovenstaande werd in November opgetekend.
Inmiddels ( januari) is mij duidelijk dat er inderdaad
overleg is tussen de distributeurs, en dat in overleg met
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
53

HEC Event 2008
MECHANICAL & DESIGN
Gedrag van deeltjes
Door Rob Sman
Holland Engineering Consultants hield in november weer een HEC Event. Er is altijd een
goede reden voor deze seminars, want de disciplines waarin HEC zich onderscheidt, zijn
niet bepaald de eenvoudigste. De dag is opgebouwd uit een aantal algemene presentaties
en twee gebruikersbijeenkomsten. De voornaamste reden voor mijn bezoek was eindelijk
eens kennis te maken met analyse volgens de Discreet Element Method.
Roland Feldhinkel was spreker voor Mentor Graphics dat Flomerics heeft overgenomen.
De algemene presentaties werden verzorgd door drie
van de vier leveranciers die HEC vertegenwoordigt:
MSC, Mentor Graphics en DEM Solutions. Na het welkomstwoord
en twee korte presentaties over HEC zelf,
beet Edwin de Vries, Technical Director van MSC
Software UK het spits af.
Aquaplaning
SimXpert is het product waarin veel van de mogelijkheden
die MSC op het gebied van analyse te bieden heeft
samenkomen. Hiermee wordt het streven om uiteindelijk
vanuit één omgeving te kunnen werken ingevuld.
Overeenkomstig de toekomstvisie die Dan Wolf van
MSC een jaar op het HEC Event presenteerde worden op
deze wijze ook gekoppelde berekeningen mogelijk met
één solver (Nastran); multidisciplinair (MD) wordt dat
genoemd. Als voorbeeld voor de inzetbaarheid daarvan
werd een berekening met betrekking tot aquaplaning genoemd,
waarin mechanische- en CFD-aspecten elkaar
wederzijds beïnvloeden.
Inmiddels is men er ook in geslaagd delen van Marc, de
solver voor niet-lineaire problemen, in Nastran op te nemen.
Voor Adams, het pakket voor motion, geldt dat
daarentegen niet; de solver is niet in Nastran te integreren,
maar een groot deel van Adams is toch in SimXpert
opgenomen. Interessant is het belang dat De Vries, terecht
natuurlijk, toekent aan de analyse-experts. Zij blijven degenen
die uiteindelijk de uitkomsten evalueren. SinXpert
is in de CAD-omgeving (Pro/E, Catia V5 of NX) te integreren.
Hiermee wordt het ook voor niet-experts mogelijk
al vroeg, en dus kostenbesparend, in het ontwerpproces
fouten of problemen vast te stellen. Heel mooi hierbij is
dat eventueel gebruik gemaakt kan worden gemaakt van
door analyse-experts in de vorm van ‘templates’ vastgelegde
processen. De experts krijgen dan de automatisch
gegenereerde rapporten. Al met al is MSC hard op weg
haar technische doelstellingen te realiseren.
Warmte, vloeistof en elektriciteit
Roland Feldhinkel was de volgende spreker. Mentor
Graphics staat er nu op zijn visitekaartje, maar dat komt
alleen maar door één van de vele overnames in de software-branche.
Daarvoor was hij werkzaam bij Flomerics,
en daarvoor weer bij NIKA, dat door Flomerics in 2006
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
54

estuderen
werd overgenomen. Flomerics was een toonaangevende
ontwikkelaar van software voor warmteoverdracht en
Engineering Fluid Dynamics (EFD, de inbreng van NI-
KA). Mentor is dé leverancier van software voor
Electronic Design Automation (EDA). Met de overname
van Flomerics hebben ze nu een Mechanical Analysis
Division (MAD), maar zó gek is dat niet: het wordt nu
mogelijk voor de gebruikers van de EDA-tools om de
warmtehuishouding in een ontwerp te optimaliseren.
Vooralsnog, aldus Feldhinkel, blijft MAD redelijk zelfstandig.
Dat klopt: begin januari vind ik op de website
van Mentor geen woord over MAD, en kom ik alleen
maar op de MAD-site via flomerics.com . Naast dit alles
is er behalve een paar nieuwe namen voor bestaande producten
geen echt nieuws.
Gedrag van deeltjes
De laatste presentatie was van geheel andere aard. John
Favier is oprichter en directeur van DEM Solutions, vertegenwoordigd
door HEC. DEM staat voor Discrete
Element Method. Met deze simulatiemethode wordt het
mogelijk het gecombineerde gedrag van een uit ‘deeltjes’
bestaande stof bestuderen. Die massa kan bijvoorbeeld bestaan
uit zandkorrels of brokken steenkool, maar ook uit
graan of kersen. In heel wat situaties zou je willen weten
hoe die massa zich in een bepaalde omgeving gedraagt.
Meestal gaat het dan om bottlenecks bij het transport van
de deeltjes, of bijvoorbeeld het mengen, of juist scheiden,
van meerdere stoffen.
Om de simulatie te kunnen uitvoeren, moeten dus zowel
de omgeving, een machine bijvoorbeeld, en de massa,
rotsblokken bijvoorbeeld, in het programma EDEM worden
samengevoegd. De machine kan eenvoudigweg uit
een CAD-systeem geïmporteerd worden. Het gedrag van
de deeltjes moet worden vastgelegd in een aantal fysische
eigenschappen, en eventueel kan de exacte vorm van deeltjes
worden vastgelegd. De analyse die wordt uitgevoerd
kan gecombineerd worden met die uit andere disciplines.
Favier toonde een korte demonstratiefilm waarin voor een
graafmachine de belasting werd gegenereerd door het
deeltjesgedrag, de resulterende belasting van het hydraulisch
systeem, en de dynamiek van de machine, werden
aan de hand daarvan door MSC Easy5 respectievelijk
Adams geanalyseerd. Bij een soortgelijke analyse werd
aangetoond hoe met een paar aanpassingen de productie
van een graafwiel in de mijnbouw met vele tonnen per
dag kon worden opgevoerd. De terugverdientijd staat in
zo’n geval niet ter discussie. Een ander voorbeeld betrof
het inzichtelijk maken en optimaliseren van ‘shot-peening’
voor een bepaald product. Na zijn indrukwekkende
presentatie was ik in de gelegenheid John nog een paar
vragen te stellen
Het gedrag van deeltjes onder bepaalde omstandigheden
simuleren.
V: Hoe succesvol is EDEM inmiddels ?
Favier: “We hebben nu, na drie jaar, zo’n honderd
klanten. Veelal in de mijnbouw en procesindustrie.
Daar reken ik levensmiddelen ook onder.”
V: Voor mij was je voordracht een eerste kennismaking
met DEM. Is de techniek zo nieuw, of zo
onbekend?
Favier: ”Voornamelijk onbekend. Al in de zeventiger
jaren van de vorige eeuw is het begrip geïntroduceerd,
toen nog met name voor geofysische doeleinden.
Uiteraard is DEM zeer rekenintensief, en pas sinds een
paar jaar zijn desktop-pc’s krachtig genoeg om simulaties
met een flinke hoeveelheid deeltjes uit te voeren.
Daarmee kan DEM uiteindelijk door iedere designer
of analist worden ingezet. Ons product EDEM was het
eerste dat van die mogelijkheid gebruik maakt.”
V: Het lijkt mij van het grootste belang dat je je
deeltjes goed kunt beschrijven. Is dat niet erg
moeilijk? Ik kan me voorstellen dat er alleen al
erg veel soorten zand zijn.
Favier: “Inderdaad. En soms zul je ook proefondervindelijk
simulatie en werkelijkheid met elkaar in overeenstemming
moeten brengen. Maar zelfs als je er
enigszins naast zit, dat weet je mét DEM nog altijd verschrikkelijk
veel meer dan zónder; het helpt processen
inzichtelijk maken die voorheen niet of nauwelijks te
doorgronden of te berekenen waren: ‘the black box is
opened’. Overigens is het één van de voornemens van
HEC om de klanten in de materiaaldefinitie bij te staan
en ook de standaardbibliotheek helpen uitbreiden.”
Terwijl ik het gesprek met John heb zijn de twee parallelsessies
inmiddels van start gegaan. Zowel de Pro/ -
Mechanica gebruikersbijeenkomst als die voor EFD waren
voornamelijk opgebouwd uit voordrachten door enkele,
vaak zeer bekende, gebruikers. Altijd weer goed om te
zien dat het gezamenlijk gebruik van een bepaald pakket
zo’n bindende factor kan zijn, en dat er partijen zijn die er
geen moeite mee hebben hun ervaringen te delen met anderen.
Ten slotte mochten de producenten van beide pakketten
de nieuwe ontwikkelingen nog voor het voetlicht
brengen.
www.hecbv.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
55

VISUALISATIE
Mental Ray in Revit 2009 vs 3ds Max: Deel 1
Verschil in mogelijkheden en
Door Jean-Pierre van Gastel
De ‘render engine’ Mental Ray, ooit ontwikkeld door Mental Images en inmiddels in
handen van Nvidia, is al jaren een ‘render engine’ in tal van Autodesk-producten.
Denk bijvoorbeeld aan AutoCAD Architecture, 3ds Max Design en Maya. Ook in Revit
Architecture 2009 maakt Mental Ray inmiddels deel uit van de software en daarmee
is de oude Accu Render-oplossing vervangen.
Afbeelding 1.
Toch zijn er in deze diverse softwareproducten grote verschillen
terug te vinden op het gebied van renderen met
Mental Ray. Nu zijn uiteraard AutoCAD Architecture en
Revit Architecture gemaakt om bouwkundig juist te kunnen
ontwerpen en zijn 3ds Max (Design) en Maya vooral gemaakt
om te renderen. Mental Ray in AutoCAD en Revit
Architecture is dus lang niet zo compleet en zo snel als in
3ds Max en Maya het geval is. Dat is direct al te zien wanneer
de gebruiker daadwerkelijk gaat renderen in de verschillende
softwareproducten. Een scène gerenderd in Revit
Architecture en AutoCAD op exact dezelfde hardware
neemt gemiddeld meer dan 50% tijd extra in beslag, vergeleken
met het renderen van hetzelfde ontwerp in 3ds Max
en Maya.
Daarnaast zijn er nog wat meer beperkingen terug te vinden
op het gebied van het aantal processorkernen dat ondersteund
wordt in AutoCAD Architecture en Revit
Architecture. Hier is erg veel verwarring over en die hoop
ik met dit artikel weg te nemen. Mental Ray telt normaal
gesproken het aantal ‘Sockets’, ofwel processors, ongeacht
het aantal kernen dat daar in zit. Zo is een zogenaamde
QuadCore-processor slechts één processor die vier taken tegelijk
kan doen. Deze taken worden gedaan door het aantal
kernen van vier. Tijdens het renderen met AutoCAD ziet de
gebruiker dan ook vier zogenaamde ‘Buckets’ van Mental
Ray die de afbeelding uitrenderen. Bij 3ds Max en Maya
gebeurt dit op dezelfde wijze. In Revit Architecture worden
de vier kernen wel goed gebruikt, maar is dit niet goed
zichtbaar tijdens het renderen omdat er maar één ‘Bucket’
wordt getoond. Zodra de gebruiker echter in het Windows
taakbeheer kijkt, is er wel degelijk te zien dat alle kernen
van de processor gebruikt worden om de afbeelding te berekenen,
zie afbeelding 1.
Naast een enkele QuadCore-processor kan de gebruiker uiteraard
ook twee QuadCore-processors plaatsen op het
‘mainboard’ als dit ondersteund wordt. Hierdoor zijn er totaal
acht processorkernen beschikbaar. Echter zal zowel
AutoCAD als Revit Architecture hier geen gebruik van
kunnen maken. Dat is een zeer grote beperking aangezien
dit de rendersnelheid zou verdubbelen. 3ds Max en Maya
hebben geen beperkingen op het gebied van het aantal aanwezige
processorkernen. Nou ja bij 512 processorkernen
houdt het op, en Microsoft Windows kan niet meer dan 256
processorkernen aansturen op dit moment.
Lichtbronnen
Alle eerder genoemde producten
hebben uitgebreide
mogelijkheden voor het
plaatsen van lichtbronnen.
AutoCAD (Architecture)
heeft overigens wel de
minste mogelijkheden. In
AutoCAD plaatst de gebruiker
lichtbronnen het
gemakkelijkst via het
‘Dashboard’. Hierin is er
direct een keuze te maken
tussen een ‘Point’ (punt)
lichtbron, een ‘Spot’ of
een compleet daglichtsysteem.
De instellingen die
hierbij terug zijn te vinden,
zijn tot de werkelijke wereld
te herleiden. De kleur
van de lamp is weergegeven
in kleurtemperatuur in
Kelvin, lichtsterkte in
Lumen, Candela of gebaseerd
op een IES-bestand
dat de gebruiker bij de fabrikant
van de lamp kan
Afbeelding 2.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
56

snelheid
downloaden, zie bijvoorbeeld
de link onderaan dit
artikel van Erco. De lichtsterkte
neemt kwadratisch
af over afstand,
zoals dat in werkelijkheid
ook is, zie afbeelding 2.
Revit Architecture heeft
uiteraard dezelfde mogelijkheden
op het gebied
van lichtbronnen, maar
gaat nog een stapje verder.
Lichtbronnen in
Revit Architecture zijn
gebaseerd op een
‘Family’ die de gebruiker
zelf kan aanmaken of uit
een ‘Lokaliser’ kan halen.
Revit Architecture kan
gebruik maken van een
Afbeelding 3.
puntlichtbron, een lijnvormige
lichtbron (TLverlichting),
een rechthoekige lichtbron (lichtbak) of een
ronde lichtbron. Daarnaast kan de gebruiker apart instellen
wat de zogenaamde distributie van het licht gaat doen. Dit
kan bolvormig zijn: ‘Sphere’, ‘Hemi Spherical’ (halve bol),
een spot of een ‘Web’ waarvoor er weer een IES-bestand
geladen kan worden, zie af beelding 3.
Wat hier overigens wel bij opvalt, is dat de eigenschappen
van de lichtbron zoals lichtsterkte zich niet aanpassen na het
laden van een IES-bestand. 3ds Max en Maya hebben uiteraard
genoeg lichtbronnen beschikbaar met het grote voordeel
dat ze heel erg eenvoudig zijn in te stellen, gebaseerd
op standaard beschikbare sjablonen en dat ze real-time
zichtbaar zijn in de ‘Viewport’. Uiteraard gaan de mogelijkheden
in 3ds Max nog veel verder dan in Revit Architecture
en AutoCAD vooral op het gebied van schaduwinstellingen,
toekennen van allerlei effecten en complete controle
over elke instelling die de gebruiker terugvindt.
Het opzetten van een daglichtsysteem gaat in alle producten
redelijk vergelijkbaar. Echter de mogelijkheid om de horizon
en lucht real-time in beeld te zien is een groot gemis in
Revit Architecture, omdat de overige producten deze mogelijkheid
wel hebben. Een eigen wolkenlucht plaatsen als
achtergrond in zowel AutoCAD als Revit Architecture is
helaas niet mogelijk. De meegeleverde luchten in Revit
Architecture zijn wel terug te vinden in de folderstructuren
in de vorm van EXR-bestanden. Dit is een bestandsformaat,
ooit ontwikkeld door Industrial Light and Magic (ILM), dat
alle kleurinformatie bevat in het zogenaamde ‘Floating
Point’, vergelijkbaar met een HDR foto-opname. In 3ds
Max en Maya is het wel mogelijk om eigen EXR- of HDRbestanden
te gebruiken als achtergrond voor wolken.
Renderen
Om het renderen te versnellen
in 3ds Max, kan
de gebruiker over een
netwerk heen renderen.
Een afbeelding kan over
maximaal acht ‘Sockets’
worden verdeeld, zonder
dat er extra Mental Raylicenties
benodigd zijn,
zie afbeelding 4. Dit
wordt het zogenaamde
Afbeelding 4.
‘Distributed Bucket’-
rendering genoemd. Bij
het renderen van een
animatie heeft de gebruiker
helemaal geen beperkingen
en kunnen alle
PC’s, die zich in het
netwerk bevinden, gebruikt
worden om te renderen.
Bij het renderen
in Revit Architecture en
Auto CAD staat het gebruik
van de zogenaamde
‘Final Gather’ standaard
actief. Door deze
techniek te gebruiken,
worden er vanuit de camerapositie
extra lichtstralen
de scène ‘ingevuurd’ waardoor de gehele scène
lichter wordt. Deze extra lichtstralen weerkaatsen namelijk
in de ruimte, waardoor er indirect licht wordt berekend.
Zodra de gebruiker echter de camerapositie aanpast,
klopt het indirecte licht niet meer en om die reden
wordt dat telkens opnieuw berekend. Dit berekenen lijkt
op een soort ‘Mosaic’-beeld waarna de complete render
wordt opgebouwd. In 3ds Max en Maya is het mogelijk
om deze ‘Final Gather’-informatie te bewaren in een bestand,
zodat dit hergebruikt kan worden indien de camerapositie
niet wordt aanpast. Als dit wel het geval is, dan
kan de ‘Final Gather’-map worden uitgebreid, waardoor
er extra lichtinformatie wordt toegevoegd.
In het volgende deel ga ik verder in op de verschillen op
het gebied van materialen en ‘Exposure’-technieken.
Jean-Pierre van Gastel jean-pierre.van.gastel@pollux.nl is
freelance redacteur voor CAD-Magazine. Voor dit onderwerp
zie ook: www.autodesk.nl en www.erco.com.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
57

PLATFORM
Kennis blijven vernieuwen
Houd de zaag
Door Rob Sman
scherp
Houd de zaag scherp is de titel van een serie evenementen dat
Cad&Company organiseert. Het is echter meer dan een titel,
het is tevens een motto. Of misschien wel zelfs een dogma.
Het betekent dat je periodiek lichaam en geest moet
vernieuwen. In dit geval draagt Cad&Company haar
steentje bij aan de ‘geestelijke vernieuwing’ door
de bezoekers van deze evenementen nieuwe
kennis bij te brengen.
Stephen Covey is een auteur van een
bestseller waarin hij de, zijns inziens,
voor succes benodigde leefregels uiteenzet.
De zevende en laatste is
‘Houd de zaag scherp’ (HDZS).
Ontleend aan een verhaaltje waarin
een houtvester, die de grootste moeite
heeft een boom om te zagen, niet de
tijd neemt zijn botte zaag te scherpen,
omdat hij nog zoveel moet zagen.
Succes- en carrièregerichte managers
kennen wellicht de werken en ideeën
van Covey al. Cad&Company’s directeur
Rob Oud hangt die ideeën in
ieder geval aan, en laat daar met deze
evenementen het publiek ervan meeprofiteren.
Dat publiek immers neemt
nu wèl de tijd om de zagen te scherpen.
Ik keek eens mee op 13 november
in Maarssen. Het thema van deze
HDZS was Rekenen en Tekenen.
Gebruik wat voorhanden is
Om een niet te grote inbreuk te maken
op de normale werkuren begint
het evenement om drie uur ’s middags.
Dat vergt natuurlijk ook een
stukje investering buiten de gewone
werkuren, maar dat hadden heel wat
mensen er voor over. In zijn welkomstwoord
zette Rob Oud de betekenis
van de naam van het evenement
uiteen, en het belang van kennis en
vernieuwing.
Op dat moment had de kredietcrisis
de volle aandacht in het wereldnieuws,
en dat is natuurlijk de aanleiding
bij uitstek om je af te vragen hoe
het nu verder moet. In de visie van
Rob Oud is het reduceren van kosten
door ontslagen een vernietiging van
kennis. Vergroting van de effectiviteit
en productiviteit door het beter inzetten
van de voorhanden zijnde middelen
is beter. In het ontwerpproces zijn
die middelen, wat Cad&Company betreft,
de producten van Autodesk,
waarmee ontworpen, gevisualiseerd,
gesimuleerd en geanalyseerd kan
worden. Om dat te illustreren was er
een viertal praktijksessies opgezet,
waarvan er steeds twee parallel verliepen.
Voordat de deelnemers daarheen
mochten gaan, bond Rob Oud
hen nog op het hart om gedurende dit
evenement ook te leren van medebezoekers;
praat met elkaar. Voor wie
dat ook later wil blijven doen heeft
Cad&Company een Linked-In groep
opgezet.
Hetzelfde streven
Iedere sessie begon met een voorstelronde
waarin iedereen zich even kon
voorstellen en zijn verwachtingen van
de betreffende sessie kon uitspreken.
Een uitstekend initiatief, waarbij al
snel duidelijk werd dat vrijwel iedereen
op zoek is naar de door Rob Oud
in het welkomstwoord al genoemde
doelen. Ook als je het tijdsbesparing
of tijdwinst noemt, of kwaliteitsverbetering,
we streven bijna allemaal naar
hetzelfde. Het publiek was trouwens
flink gemêleerd; van tekenaar in loondienst
tot ZZP-er en van project-engineer
tot directeur. Wel vrijwel zonder
uitzondering bestaande klanten van
Cad&Company, en een enkele pros -
pect die het evenement ging gebruiken
om een beslissing op te baseren.
De sessie die ik bijwoonde was getiteld
‘Rekenen en Tekenen met
AutoCAD’. Deze oudgediende krijgt
nog altijd de zalen vol en deze sessie
was daarop geen uitzondering. Het rekenen
betrof voor AutoCAD de mogelijkheden
tot het tellen van
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
58

Gastspreker Peter van Avondt
(Prodesk) legt uit hoe modellen
aangestuurd kunnen worden met
relaties tussen parameters.
‘Blocks’, de functie ‘QuickSelect’, en
de mogelijkheden van ‘Data -
Extraction’ in combinatie met de koppeling
naar Excel. Een aantal onderwerpen
was gebaseerd op reeds langer
aanwezige functionaliteit, maar uit de
vragen en reacties van het publiek, dat
gaandeweg steeds meer meedoet,
blijkt wel dat het af en toe bijwonen
van een updatecursus of een evenement
als dit niet gauw overbodig is.
Dat gold ongetwijfeld ook voor de
drie andere sessies, want zowel tijdens
de maaltijd tussen de eerste en tweede
sessie, als tijdens de afscheidsborrel
werd er door de deelnemers vaak verder
gepraat over de bijgewoonde sessie.
De andere sessies gingen overigens
over een energieberekening in
een BIM-omgeving, FEA in 3D en
productconfiguratie in Auto desk
Inventor Automation Profes sional.
Het netwerkadvies van Rob Oud
werkte in ieder geval.
Om circa half negen was het evenement
afgelopen. Gelet op de reacties
van de deelnemers zeker de moeite
waard. Ongebruikelijk is de prima service
achteraf; alle deelnemers ontvingen
een verslag van het evenement
met links naar de ‘downloads’ van de
in de sessies gebruikte presentaties en
naar de Linked-In groep.
www.cadcompany.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
59

PLATFORM
Het beste uit je software halen
Door Rob Sman en Job van Haaften
19 november was het dan zo ver. Hoewel er al
enkele jaren geen landelijk CAD-evenement in
Nederland was gehouden, ging in Houten het
tweedaagse CADCAM Event van start, omdat de
organisatie ervan overtuigd is dat er in één of
andere vorm er altijd plaats moet zijn voor
een dergelijk evenement. Maar toch;
zou het evenement uitpakken zoals bedoeld,
en hoe zouden bezoekers en deelnemers
uiteindelijk oordelen?
Het evenement was uit twee hoofdbestanddelen opgebouwd.
Enerzijds is er het beursgedeelte, waar grote en kleinere
leveranciers hun producten en diensten presenteerden
of lieten vertegenwoordigen. Vrijwel alle grote namen waren
op die manier aanwezig. Het event is niet aan een bepaalde
bedrijfstak gebonden; en je kon hier dus qua software zowel
terecht voor zowel bijvoorbeeld werktuigbouw, bouw, als civiele
techniek. Ook algemeen inzetbare software op het gebied
PLM, document management en dergelijke vond hier
een plek. Overigens was het niet alleen software wat de klok
sloeg. De typische CAD- en CAM-hardware zoals plotters,
grafische kaarten en ‘workstations’ waren ook in diverse
vormen te bewonderen.
Anderzijds kreeg het evenement meerwaarde door een keur
aan presentaties en seminars. Hier kon de bezoeker kennisnemen
van technologieën en tendensen op het gebied van
ontwerp-, fabicage- en simulatiesoftware. In de huidige
vorm was een aantal seminars wel erg product- of leveranciergebonden.
Zo hadden bijvoorbeeld zowel Siemens als
Autodesk een eigen seminarzaal. Voor bepaalde zaken is dat
niet zo vreemd; als een leverancier over unieke technologie
beschikt is het logisch dat hij daar op een evenement als dit
mee voor het voetlicht komt. Ook biedt het de bezoeker de
mogelijkheid om uit eerste hand informatie te verkrijgen.
Toch waren er ook wel onderwerpen die ondanks het feit dat
ze door één van de exposanten werden gepresenteerd makkelijk
in een breder kader kunnen worden gezien.
Voorbeelden zijn de diverse seminars betreffende BIM, of
‘Innovatie vereist Simulatie’.
Een ander niet onbelangrijke bijeenkomst was die van
AutocadExchange.com. Autodesk ondersteunt nu deze gebruikersgroep.
Wij doen er verslag van in een separaat artikel.
‘Kwaliteit’ bezoekers
In de twee dagen dat het evenement
werden 1262 bezoekers
geteld. Hoewel dat er
aanmerkelijk minder zijn dan
de 1732 die zich op voorhand
hadden geregistreerd,
zegt dat niet alles over het
slagen van het evenement. Zeker, qua aantal had meer zéker
gemogen, maar aan de andere kant waren het blijkbaar wel
gemotiveerde bezoekers en serieus geïnteresseerden, want
heel wat exposanten, die ik even aansprak, meldden dat ze
weliswaar niet al te veel, maar wel goede contacten hadden
gelegd. Dat zal niet in de laatste plaats komen doordat zo’n
veertig procent van de bezoekers aangaf een beslissende
stem te hebben in de keuze voor software. Natuurlijk was
niet iedere exposant even tevreden, maar toch kan de organisatie
u nu al melden dat er aan de hand van de reacties
van de exposanten en sprekers van de seminars besloten
dat het evenement ook in 2009 plaats zal vinden. De toegang
zal wederom gratis zijn. De datum is vastgesteld op 18
en 19 november en via onderstaande website kunt u zich nu
al registreren. De bezoekers die dit jaar aanwezig waren beoordeelden
de kwaliteit van de geboden informatie als
hoog.
Tweemaal CAD-Magazine Award
Tijdens het CADCAM Event is voor de eerste maal de
CAD-Magazine Award uitgereikt. Deze was bestemd voor
het beste CAD-ontwerp in twee categorieën: Mechanical en
Bouw en Architectuur. Kandidaten voor de prijs konden
voorgedragen worden door de op het event vertegenwoordigde
softwareleveranciers. De prijs, in beide categorieën
bestond, behalve uit een fraaie bokaal, uit een Canon Image
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
60

De prijs in de categorie Bouw en
Architectuur werd in ontvangst genomen
door Gert-Jan Borgman, architect
directeur van Room for architecture B.V.
Links van hem Jan Baggen, directeur
van de Cadac Group en rechts
Jan de Geus, expertise manager
building solutions van de
Cadac Group.
Prograf grootformaat printer, de iPF610 34L. Deze zijn beschikbaar
gesteld door Canon Nederland.
De uitreiking van de prijs was op de tweede dag van het
CADCAM Event, donderdag 20 november vanaf 13.00 uur
door Ruud Groothuis als directeur en uitgever van CMedia,
en Robert Holscher, Product
Manager Large Format So -
lutions van Canon Nederland.
De twee CAD-Magazine
Awards 2008 gingen naar
Room for Architecture uit Rijs -
wijk en Indes in Enschede. De
jury bestond uit Hans Hendriks,
bekend als ‘deBIM specialist’
(Bouw & Architectuur); Rob
Sman, redacteur Mechanical
(Mechanical); Jean-Pierre van Gastel redacteur Visualisatie;
Job van Haaften, hoofdredacteur en Ruud Groothuis, uitgever
CAD-Magazine.
Bouw en architectuur
In deze categorie ging de prijs naar: Room for architecture
(R4A) met de verbouwing van de ‘Benedictus en
Bernadettekerk’ te Rijswijk. De motivatie van de jury: Een
bestaand gebouw zodanig verbouwen dat de nieuwe situatie
‘eigen karakter’ uitstraalt is een hele opgave. R4A weet op
een schitterende manier, middels een BIM-model en daaruit
gegenereerde visualisaties, dit karakter over te brengen.
De verbouwing van de ‘Benedictus en Bernadettekerk’
wordt hiermee eenvoudig en helder weergeven. De gestructureerde
opzet van het BIM-model zal zeker bijdragen aan
consistente tekeningen en bouwvoorbereiding, dit is duidelijk
te zien aan de gedetailleerdheid van model.
De CAD-applicatie is ingezet voor meerdere doeleinden zoals
informeren, tekeningen genereren tot en met kozijntekeningen,
ruimtelijsten en meer. Er is gewerkt met Revit
Architecture 2009, met gebruikmaking van DeModus van
Cadac en Mental Ray voor de visualisatie.
Mechanical
De award in deze categorie ging naar Indes uit Enschede
met de Sprizer bedverhoger. De motivatie van de jury:
Onder de vele ‘Mechanical’-inzendingen die wij ontvingen,
was het toch over het algemeen de omvang van het ontwerp
dat respect afdwong. Slecht een enkele keer liet zich ook de
complexiteit inschatten. Als goed extra argument zou maatschappelijk
belang een rol kunnen spelen, of iets anders dat
op ‘menselijke schaal’ meetbaar is. Producten voor de medische
zorg bijvoorbeeld.
Wanneer een nuttig product ook nog eens mooi vormgegeven
is, heb je een potentiële winnaar. Om die redenen kozen
wij voor de Sprizer bedverhoger. Een apparaat dat zowel
het zware werk in de zorg verlicht, als patiënten kan helpen
langer zelfstandig te blijven. De wijze waarop het in het
CAD-systeem is opgezet, getuigt van een goede beheersing
van de mogelijkheden. Het uiterlijk weerspiegelt zowel de
mogelijkheden van de software als de goede smaak van de
ontwerpers.
Er is gewerkt met Pro-Engineer van PTC voor het ontwerpen
van dit hulpmiddel, dat met een speciale
matras, gebruikt kan worden om tijdelijk een bed
te verhogen, waardoor de gebruiker van het bed
beter in staat is om, met of zonder hulp, uit bed
te stappen.
Twee winnaars die veel uit de CAD-applicatie en
andere software wisten te halen zowel qua
ontwerp als visualisatie.
www.r4a.nl
www.indes.nl
www.cadcamevent.nl
De Mechanical-prijs werd in ontvangst
genomen door Niek Willink, account
manager van Indes uit Enschede.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1

BOUW & CIVIEL
Het vervolgverhaal MicroStation
Europese presentatie Bentley
Door Remco Takken
Het voornaamste nieuws uit de Bentley-hoek: verbeteringen in ontwerpmodellering,
dynamische views, geo-coördinatie en performance binnen een geïntegreerd platform met
allerlei formaten. Verder noemenswaardig in MicroStation V8i: de geïntegreerde print
organizer en de iteratieve Luxology-rendering.
In november 2008 introduceerde Bentley V8i, een veelomvattend
softwareportfolio voor infrastructuur professionals
in één enkele release. Het bevat producten voor alle typen
Bentley-gebruikers. Vooral de uitbreidingen van het interoperabiliteitsplatform,
nodig bij het werken in geïntegreerde
projecten, vallen op. De V8i-software–portfolio wordt gepresenteerd
als één groot geheel voor meerdere disciplines
en over verschillende projectteams door de gehele infra -
structurele onderhoudscyclus. De focus van V8i ligt op het
vlak van de interoperabiliteit. ‘Intra-operabiliteit’ bestaat
tussen Bentley’s eigen producten, zonder informatieverlies.
Interoperabiliteit ontstaat als andermans werk, weggeschreven
in andere formaten, wordt hergebruikt. Dat zijn meestal
de facto standaarden als DGN, PDF, DWG, SHP, ISO
15926 en IFC.
Het interoperabiliteitsplatform maakt het mogelijk dat de
applicaties alle vormen van asset-data in stand kunnen houden,
delen en visualiseren in grotere samenwerkingsverbanden.
Multidisciplinair werken tussen ingenieurs, architecten,
GIS-professionals, constructeurs en eigenaars/gebruikers
wordt zo vergemakkelijkt.
Indrukwekkend praktijkvoorbeeld
Een van de indrukwekkendste praktijkvoorbeelden die
werd getoond tijdens de V8i-launch was een ontwerp van
Henning Larsen Architects: Massar Discovery Centre. De
ontstaansgeschiedenis van dit unieke gebouw in het
Midden-Oosten, in de vorm van een roos, werd geheel uit
de doeken gedaan met behulp van de vijf kernkwaliteiten
Met dank aan Henning
Larsen Architects.
van v8i. De uitdaging waar Henning Larsen Architects voor
stond, was het ontwikkelen van een duurzaam ontwerp
waar passief energiegebruik centraal stond, natuurlijke ventilatie
en hergebruik van water. Daarbij moest lokaal beschikbaar
bouwmateriaal worden gebruikt.
Het projectteam moest zich verdiepen in alternatieve ontwerpen
en goed overdacht beslissen tussen vorm en functie.
Hierbij is Generative Com ponents ingezet, een associatief,
parametrisch modelleersysteem voor architecten en ingenieurs
om iteraties te versnellen en het ontwerpproces te automatiseren.
Dit Gene rative Components is in te zetten als
stand-alone applicatie, of binnen een MicroStation 3D
workflow, dan wel met andere met Bentley-applicaties als
BIM, Civil and Plant.
Vijf kernpunten
Tijdens Bentley’s ‘European launch of
V8i’, eind 2008 in het Amsterdamse
Okura Hotel, kwamen de vijf kernpunten
van V8i in alle presentaties
terug, in het Engels keurig beginnend
met de letter ‘i’. Genoemd
zijn de intuïtieve ontwerpmodellering,
interactieve dynamische
views, intrinsieke geo-coördinatie
en het interoperabiliteitsplatform.
De volgens Bentley
‘ongelofelijke’ (incredible) project-performance
laten we voor het
gemak voor rekening van de leveran-
Met dank aan Henning Larsen Architects.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
62

V8i
cier. Verder noemenswaardig: de geïntegreerde ‘print organizer’
en de iteratieve Luxology rendering.
Intuïtieve ontwerpmodellering
Als MicroStation-gebruikers naadloos kunnen overstappen
van modelleren naar visualiseren binnen één omgeving,
scheelt dat tijd bij het afronden van architectuur en andere
ontwerpen. Het is de bedoeling dat intuïtieve ontwerpmodellering
uitkomst biedt bij tijdverslindende processen,
waar verschillende softwaretools worden ingezet. Hier
komt nog bij dat fouten en datacorruptie op de loer liggen.
Generative Components is één van de voorbeelden van intuïtieve
ontwerpmodellering in V8i.
Interactieve dynamische views
De interactieve views in V8i helpen bij het coördineren van
wijzigingen tussen 2D- en 3D-documenten. Met het inzetten
van ‘display sets’, kunnen gebruikers verschillende onderdelen
van een 3D-model anders presenteren binnen hetzelfde
werkscherm. Het visualiseren en ‘resymbolizen’ van
2D- en 3D-ontwerpen geschiedt zo in real-time.
Intrinsieke geo-coördinatie
In grote infrastructurele projecten werken mensen samen
vanuit verschillende disciplines. Soms wordt gewerkt met
verschillende coördinaatsystemen om de locatie te bepalen,
denk aan grensgebieden tussen twee landen, of bedrijfseigen
coördinaten. De intrinsieke geo-coördinatie synchroniseert
‘true and projected’ coördinaatsystemen voor de juiste
referentie. Bentley heeft het de laatste tijd vaak over ‘vooruitstrevend
willen zijn’ op het gebied van GIS voor infra -
structuur. Geo-coördinatie is een goed voorbeeld van deze
bedrijfsstrategie.
Iteratieve Luxology fotorealistische rendering
De nieuwe Luxology render–engine die tegenwoordig te
vinden is in MicroStation software, is in te zetten in alle op
MicroStation gebaseerde applicaties en is bedoeld voor
near-real-time renderen in de ontwerpfase. Er is dus geen
data-transfer meer nodig naar externe renderers, waardoor
visualisaties sneller kunnen worden gerealiseerd. De opname
van Luxology in MicroStation dateert al van augustus
2008, toen Bentley een licentie verkreeg voor het gebruik
van de technologie. Volgens Bentley zal de integratiegraad
van Luxology met MicroStation nog verder worden uitgebreid.
Geïntegreerde Print Organizer
De print-organizer die tijdens de Europese launch van
MicroSation V8i werd getoond, lijkt te zijn bedoeld voor
gebruikers die relatief veel tijd kwijt zijn aan het voorbereiden
en maken van enkele vellen printmateriaal. De organizer
stroomlijnt ‘publishing workflows’ en reduceert enkele
handmatige stappen. Voor hen die hele batches printen, of
werkpakketten, wordt verwezen naar ProjectWise InterPlot
V8i.
De economische situatie
Bentley COO Malcolm Walter lijkt zich goed bewust van
de huidige economische situatie. Hij citeert uit één van de
artikelen van Dennis K. Berman in Wall Street Journal:
“…Misschien doet America er goed aan als iets meer mensen
nadachten over technische constructies en structuren in
plaats van de ‘gestructureerde producten’ van Wall Street.
De markt heeft zich uitgesproken en de boodschap is duidelijk:
het is tijd om aan het werk te gaan. Echt werk.”
Walter benadrukt nog dat overheden over de gehele wereld
nadenken over het investeren in infrastructurele projecten
om de economie draaiend te houden. Verrassend genoeg
haalt hij zelfs Premier Balkenende aan, die afgelopen najaar
zei in NRC Handelsblad: “Het kabinet wil vasthouden aan
de afgesproken uitgaven in de begroting. (…) Geplande investeringen
in de infrastructuur, het waterbeheer en duurzame
energie kunnen wel naar voren gehaald worden door
snellere besluitvorming.”
Duurzame infrastructuur
Geheel in lijn met de huidige trend om ‘duurzaam’ of zelfs
‘groen’ te willen zijn, wil Bentley niet alleen ons milieu
duurzaam tegemoet treden, maar ook de samenleving en
‘ons vakgebied’. Op het eerste gezicht klinkt dat nogal
pompeus, maar het is natuurlijk wel waar dat ingenieurs en
civieltechnici tegenwoordig voor een dubbele taak staan.
Naast allerhande duurzaamheidseisen zijn er de wereldwijde
economische (prijs-)ontwikkelingen en ligt er overal een
verouderende infrastructuur. De noodzaak van een betere en
vernieuwde infrastructuur botst met de realiteit van massapensionering
en een geringe aanwas van jong bloed.
Bentley’s Joe Croser gaat nog even door op de actuele economie,
en concludeert dat er geen betere tijd te verzinnen is
om een software-upgrade aan te schaffen. Volgens hem is er
tijdens een piekperiode geen tijd is voor nieuwe software,
hoewel er zeker behoefte is aan het vernieuwen van business-cycli
en processen. “Tijdens de rustiger tijden zoals
nu,” aldus Croser, “is er nog steeds behoefte aan innovatie,
maar er is ook meer tijd voor implementatie van de vernieuwingen.”
www.bentley.com/v8i.
Met dank aan Henning Larsen Architects.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
63

PLATFORM
Autodesk University 2008
Experts zoals jij
Door Rob Sman
Ook deze keer was het Venetian Hotel in Las Vegas het toneel voor
Autodesk University, kortweg AU. Dit voor de eindgebruikers
bestemde evenement was massaler dan ooit: meer dan 9000
deelnemers uit 74 landen hadden er de reis voor over. Onder hen
ruim 40 uit de Benelux; duidelijk meer dan de 25 van verleden jaar.
Ook CAD-Magazine was er weer bij, en gunt u graag een blik op dit
grootse gebeuren.
De door AUGI opgestelde wish-list voor AutoCAD. En nu maar afwachten
wanneer we ze terugzien.
‘Experts Like You’ was de slogan
voor AU. De bijbehorende afbeeldingen
tonen personen die ‘net als u’ keien
zijn in het inzetten van hun software.
Maar ook zij komen naar deze
University om hun kennis en kunde uit
te breiden. Die expert, dat bent u ook,
of u kunt het hier worden.
AU is bedoeld als kennisbron. Ruim
600 ‘classes’ van anderhalf uur stonden
er op het menu, waaruit deelnemers
van te voren een keuze konden maken.
Veelal kan hier kennis worden vergaard
over onderwerpen die in reguliere
trainingen niet of nauwelijks aan bod
komen. Daarnaast zijn er natuurlijk
bijeenkomsten, de zogeheten ‘key -
notes’, waarin voor Autodesk als
geheel of per marktgroep vaak een
visie wordt neergezet, of een blik op
toekomstige ontwikkelingen wordt gegund.
Deze keynotes zijn in de regel
van gastsprekers, die de Autodeskboodschap
kracht bijzetten met hun
eigen verhaal. Er is het nodige te
beleven op AU, en voor veel deelnemers
betekent dit, dat vaak lastige
keuzes moeten worden gemaakt, want
veel zaken vinden uiteraard gelijktijdig
plaats.
Een aantal groepen binnen de
Autodesk-wereld maakt gebruik van de
gelegenheid om hier een eigen
bijeenkomst te organiseren; daags voor
de eigenlijke aanvang van AU waren er
conferenties van de geautoriseerde
trainingcentra (ATC’s) en de onafhankelijke
applicatieontwikkelaars
(ADN: Autodesk Developer Network).
Uiteraard alleen toegankelijk voor
leden van deze organisaties. Voorts was
er die dag een vrij toegankelijke conferentie
betreffende het oprichten en
besturen van gebruikersgroepen. Aan
gebruikersgroepen wordt elders in dit
nummer aandacht geschonken. Ook
niet onbelangrijk tenslotte zijn de
bijeenkomsten die onder de noemer
‘feestje’ vallen: recepties, welkomstborrels,
de onvermijdelijke ‘AUGI
Beerbust’ en theaterbezoeken voor
genodigden.
Bieden van inspiratie
Verreweg de belangrijkste keynote is
de General Session Keynote, het verhaal
van Autodesk als geheel. Dit is
ook de enige bijeenkomst waarbij niet
tegelijkertijd ‘classes’ of andere
gebeurtenissen plaatsvinden. Hoewel je
deze sessie kunt zien als de aftrap voor
AU, hadden al heel wat mensen er op
deze eerste dag al een lesje opzitten
toen op twee december om half elf de
deuren opengingen. De ‘classes’ beginnen
al om acht uur.
Autodesk’s boegbeeld Lynn Allen
heette iedereen welkom en onthulde
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
64

het bezoekersaantal van ruim 9000 op
deze zestiende AU, maar vertelde daar
nog bij dat je daarbij eigenlijk de bezoekersaantallen
van een tweetal andere
AU’s zou moeten optellen. Er
waren namelijk in november lokale
AU’s gehouden in China en Japan.
Na Lynn kwam Autodesk’s CEO Carl
Bass aan het woord. Hij gaf aan dat
het bieden van inspiratie één van de
doelstellingen van Autodesk is.
Inspiratie, die je zou kunnen opdoen uit
de showrooms met het werk van anderen,
die Autodesk inmiddels in de
VS heeft, maar misschien ook wel uit
het observeren van de natuur. Die inspiratie
moet het mogelijk maken te
komen tot het innovatief oplossen van
je ontwerptaak.
Om dat kracht bij te zetten introduceerde
Carl gastspreker Tom Kelly,
de general manager van IDEO, een
veelvoudig onderscheiden bureau verantwoordelijk
voor innovatieve ont -
werpen als de Apple-muis, en Oral-B
tandenborstels. Innovatie vergt een ont -
werpproces, en met de wereldwijde
concurrentie van vandaag moet je erg
goed zijn. Tom schreef onder meer het
boek ‘Ten Faces of Innovation’ waarin
hij tien types van innoverende ontwerpers
beschrijft. In zijn toespraak
beperkte hij zich tot het voorstellen van
twee daarvan. Ten eerste de ‘antro -
poloog’ die vaststelt welk probleem er
eigenlijk opgelost dient te worden, en
die in staat is ervaring en aannames
opzij te zetten en dus onbevangen aan
de slag kan gaan.
Als voorbeeld noemt hij hier het ont -
werp van tandenborstels voor kin deren.
Deze waren vroeger uitgevoerd als
verkleinde tandenborstels voor volwassenen,
maar sinds een ontwerper
van het type ‘antropoloog’ vaststelde
dat kinderen die tandenborstel heel anders
hanteren dan volwassenen, hebben
we die tandenborstels met dikke steel
en een betere grip. Het tweede type is
de ‘experience architect’ die niet het
product centraal stelt, maar die uit is op
het verbeteren van de omgang, of ervaring,
van de gebruiker met het pro d-
uct.
Consequenties van veranderingen
Voor Carl Bass, die hierna weer het
woord krijgt, was het nu eenvoudig om
aan te geven hoe Autodesk de ontwer -
per kan helpen. Digital Prototyping kan
immers zorgen voor de ‘experience’ en
Carl Bass: “Cloud-computing’ zal denk
ik wel een verlengstuk worden voor de
desktop om pieken op te vangen.”
biedt inzicht in de consequenties van
veranderingen in het ontwerp. Maak je
fouten, nodig om van te leren, liefst
digitaal. Om dit te illustreren werd zelfs
de moderne beeldhouwkunst erbij
gehaald. Beeldhouwer Bruce Beasly
bijvoorbeeld ontwikkelt beelden vaak
met 3D-software, wat hem in staat stelt
interactief met het ontwerp om te gaan
(‘What If ….’) en minder geslaagde
bewerkingen ongedaan te maken. Pas
daarna gaat de beitel in het graniet. De
software is hier zowel inspiratiebron
als visualisatiegereedschap.
Ten slotte voert Carl Bass nog twee begrippen
ten tonele. ‘Biomimicry’ ten
eerste is al een oeroud begrip; het opdoen
van inspiratie in de natuur. Hoe
voorkom je dat je hogesnelheidstrein
een dreun geeft bij het verlaten van een
tunnel? Stroomlijn hem als de snavel
van een ijsvogel.
Het tweede begrip, ‘Algorithmic
Design’, is van recenter datum. Hierbij
moet het mogelijk worden een basis -
ontwerp van een aantal randvoorwaarden
te voorzien. Denk daarbij aan
pre staties, vorm en kosten. Een script,
het algoritme, verzint aan de hand daarvan
varianten en analyseert deze. Het
voordeel hiervan, boven de bekende
ontwerpmethoden, is dat zo veel meer
mogelijkheden onderzocht kunnen
worden, dan wanneer ontwerpers zelf
interactief met hun parametrische modellers
aan de slag moeten.
De resultaten kunnen verrassend zijn;
tijdens een studie betreffende een hypersonisch
vliegtuig bij Boeing kwam
de software met een ontwerp op de
proppen, dat omschreven wordt als
contra-intuïtief. Korte filmpjes die tijdens
dit verhaal werden geprojecteerd,
doen vermoeden dat Autodesk al ont -
wikkelingen op dit terrein doet. Dan is
het goed mogelijk dat we die spoedig
gaan zien, want de ontwikkelingen
gaan snel, en steeds sneller.
Chief Technology Officer Jeff
Kowalski benadrukte die exponentiële
curve in zijn voordracht nog eens. De
‘Digital City’ bijvoorbeeld, die
verleden jaar op AU een blik bood op
technieken van de toekomst, is inmiddels
al op een paar locaties gerealiseerd.
Hij voorziet een enorme groei
in de rekenkracht, zowel in individuele
computers alsook door ‘cloud-computing’.
Hiermee kan het mogelijk worden
om software een aantal mogelijke vervolgstappen
in een ontwerpproces zelfstandig
te laten uitvoeren. Dan hoeft de
gebruiker alleen nog maar te kiezen
welke hij wil gebruiken (‘What
Else..’).
Ook grafisch zal die rekenkracht
ongekende mogelijkheden gaan bie -
den. Door sterk vereenvoudigde be die -
ning die hiermee mogelijk wordt, zal
de ontwerper zich steeds meer op zijn
doel kunnen richten in plaats van bezig
te zijn met het bedienen van de software.
Carl Bass sluit deze keynote,
alles nog eens samenvattend, af: “AU
is een goede plaats om kennis te maken
met wat we nu al doen, en in de
toekomst willen bereiken.”
De visie van Carl Bass
Het was overigens niet het laatste wat
ik die dag van Carl Bass te horen
kreeg. ’s Avonds stond hij een aantal
journalisten te woord. Op zich al aardig
want liever ziet Autodesk de journalisten
op hun ‘Press Days’ verschijnen,
maar dat er ook een aantal op AU
afkomen kun je niet vermijden. Het
werd een bijna informele ontmoeting,
waarbij hij ontspannen overkwam,
maar op zeer directe wijze zijn ant -
woor den klaar had.
“Wilt u uw visie geven op de huidige
economische situatie?” “Er is domweg
te veel geld geleend aan teveel mensen
die dat niet kunnen terugbetalen. De
huizenmarkt moet eerst weer stabiel
zijn, en dan kan herstel nog wel 12 à 24
maanden vergen. Overigens is het effect
van de crisis op onze business per
regio verschillend. In de UK is de situatie
bovengemiddeld slecht, maar in de
rest van Europa is er nauwelijks iets
aan de hand. We verwachten echter wel
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
65

dat over de hele linie de gevolgen
merkbaar zullen zijn, en wij zullen dus
ook op onze kosten moeten letten.
(Met een glimlach.) Het geeft ons
overigens wat meer tijd om zaken door
te ontwikkelen die we eerder nog snel
op de markt hadden willen brengen.
Overigens biedt iedere situatie zijn
eigen kansen; er is meer dan ooit behoefte
aan efficiënt werken, en aandacht
voor ‘groen’ ontwerpen.”
“Eerder vandaag werd gesproken over
de overcapaciteit aan rekenkracht. Hoe
gaat Autodesk die benutten ?” “Dat kan
ik niet precies zeggen. ‘Cloud-computing’
zal denk ik wel een verlengstuk
worden voor de desktop om pieken op
te vangen bij zeer zware taken in engineering
en rendering bijvoorbeeld, ook
valt te denken aan ‘on-demand’-
applicaties.”
“Wil Autodesk zelf ook een cloud
opzetten ?” “Op dit moment bouwen
IBM, HP maar bijvoorbeeld ook
Amazon ‘clouds’. Ik wil dat het liefst
ook aan anderen overlaten.” “Verwacht
u een revolutie met de komst van Intels
grafische chip ‘Larrabee’?” “Als het
gaat werken als gepland, zal het voor
renderen en dergelijke geweldig kunnen
zijn. Wij willen onze klanten echter
niet geobsedeerd laten zijn door
dergelijke technologie.” “Autodesk
heeft tegenwoordig een nogal omvang -
rijk portfolio van zo’n 150 producten.
Recent is ook AutoSketch daaraan
weer toegevoegd, waarom?” “Inder -
daad hebben we nu wel heel erg veel
De expert dat ben jij.
producten, en de eerlijkheid gebiedt te
zeggen dat sommige in de markt onbekend
zijn, en niet of nauwelijks winstgevend.
Ik denk dat we er toe zouden
kunnen overgaan een aantal pakketten
te bundelen. Auto Sketch is terug omdat
er domweg vraag naar een dergelijk
pakket is.”
“Hoe staat het met de samenwerking
met Bentley?” “Goed. Wij geloven dat
het vlekkeloos kunnen uitwisselen van
data cruciaal is. Wij zijn ook beslist
bereid met andere partijen een derge lijke
uitwisseling van formaten aan te gaan.”
Op de morgen van de tweede dag hield
een aantal divisies gelijktijdig hun
keynote-sessie. Een verslag van de
Manufacturing keynote vindt u in dit
nummer onder de Inventorrubriek. Een
bezoek later deze dag aan de General
Design Keynote, die hoofdzakelijk
over AutoCAD zou gaan, vormde een
schril contrast met de eerder bijgewoonde
keynotes. Om te beginnen was
de opkomst erg laag. Lynn Allen
nodigde iedereen uit maar zoveel mogelijk
bij elkaar te gaan zitten, zodat het
publiek nog een beetje als één groep
aangesproken kon worden. De bij
Autodesk teruggekeerde Guri Stark is
in zijn functie van Vice President
AutoCAD and Platform Products voornamelijk
blij met de enorme bekendheid
van AutoCAD, maar iets minder
blij dat iedereen het wel kent als hét
standaardtekenpakket maar dat slechts
weinigen inzien dat de 3D-functies die
sinds AutoCAD 2007 zijn toegevoegd
het pakket geschikt maken voor conceptueel
ontwerp. In een toch wel redelijk
interessante demonstratie werden
de 3D-mogelijkheden nog eens onderstreept,
in combinatie met het programma
Geomagic van het gelijknamige
bedrijf. Om een onderdeel van een motorblok
aan te passen werd dit live ingescand
met een laserscanner van Faro.
In Geomagic werd uit deze data het
model opgebouwd dat vervolgens in
AutoCAD werd aangepast. Hierbij
werd gebruik gemaakt van de typische,
‘direct-modeling’-achtige mogelijkheden
van AutoCAD. Al met al een
krachtige illustratie van de mogelijkheden
die Autodesk’s oerproduct nog
altijd biedt.
AUGI
Een bijeenkomst van geheel andere
aard was de AUGI Annual Meeting.
Uiteraard wordt hier verslag gedaan
van de activiteiten van de vereniging,
bestuursverkiezingen en andere zaken
bekend van ledenvergaderingen. Een
bijzonderheid is wél het overhandigen
van de door AUGI verzamelde wenslijs
ten per divisie aan Autodesk. Om
aan te geven hoe zeer Autodesk naar
haar gebruikers luistert liet Buzz Kross
even zien hoeveel wensen uit de Top
10 voor Manufacturing in het verleden
al zijn gerealiseerd, maar ook dat heel
wat van de wensen uit de actuele
wenslijst in de komende release van
Inventor gerealiseerd gaan worden.
Goed om te weten dat er ook daad -
werkelijk naar de gebruikers geluisterd
wordt.
Het verwerven van informatie en kennis,
het netwerken met de andere
Experts, de ‘buitenschoolse’ activiteiten
en het weekje Las Vegas maakten
bij elkaar opgeteld van AU 2008 een
evenement dat de moeite van het bezoeken
zeker waard was.
www.autodesk.com
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
66

Spaceclaim professional 2008
Een andere manier
van ontwerpen
Door de redactie
MECHANICAL & DESIGN
Spaceclaim Corporation heeft onlangs haar Spaceclaim professional versie 2008
uitgebracht; de meest geavanceerde versie van deze 3D-ontwerptool. Spaceclaim zegt
wereldwijd de eerste aanbieder te zijn van de inmiddels bekende synchronisatie
technologie, een nieuwe manier van ontwerpen.
Door de uitgebreide importen
exportmogelijkheden is het
mogelijk om snel modellen
aan te passen van bijna alle
geïmporteerde CAD-extensies.
Aanpassingen aan een model kunnen direct en onafhankelijk van
hoe iemand het model gemaakt heeft, dus ‘history’-onafhankelijk.
In haar nieuwe release heeft Spaceclaim enkele belangrijke
aanpassingen aangebracht binnen het ‘rapid product design’,
‘Multi CAD model re-use’ en ontwerpen in 2D. Door
de synchronisatie technologie (Synchronous Technology)
zullen CAD-gebruikers, die tegen belemmeringen aanlopen
binnen andere CAD-software, in Spaceclaim kunnen modelleren
op de manier waarop zij denken, volgens
Spaceclaim. Daarnaast is het mogelijk om via de uitgebreide
import- en exportmogelijkheden snel modellen aan te
passen van bijna alle geïmporteerde CAD-extensies. Dit
maakt Spaceclaim een product dat geschikt is voor snelle
productaanpassingen.
Samenstellingen
Voor veel ‘parts’ en ‘assemblies’ gemaakt door ontwerpers,
geldt dat bestaande CAD-programma’s nog al eens moeite
hebben met het eindresultaat dat bestaat uit deelontwerpen.
Het kan moeilijk zijn om te werken met ontwerpen van anderen
door de mix van incidentele aanpassingen, ongewenste
maar onvermijdelijke complexiteit en de interne relaties
binnen een model. Met Spaceclaim kunnen CAD-gebruikers
direct werken met een model, op iedere manier die
zij willen.
Hergebruik
Als productdata langs meerdere CAD-kanalen gaan, zoals
afdelingen, leveranciers, klanten, systemen, partners of applicaties,
lijken problemen met het verwerken van CAD-data
van derden onvermijdelijk. De reden hiervoor is dat de
verschillende traditionele CAD-software niet is ontworpen
om met de data van andere software om te gaan. Gebruikers
verspillen hun tijd dan aan het opnieuw creëren van een
ontwerp in hun eigen CAD-pakket.
Met Spaceclaim kunnen ontwerpen uit elk van de traditionele
merken CAD-software direct aangepast worden alsof
zij in Spaceclaim zelf zijn ontworpen. Hierdoor is
Spaceclaim een goede aanvulling op de bestaande CAD-applicaties
of als op zichzelf staande software.
Ontwerp in 2D
Voor sommigen volstaat het maken van onderdelen en producten
in 2D, maar ze zien de voordelen wel in van het ontwerpen
in 3D. Daarbij valt te denken aan ‘mass properties’,
‘interference checking’ en visualisatie. Traditionele 3Dtools
vereisen echter een hoge investering in tijd bij het leren
van modelleren, en als resultaat kunnen schijnbaar makkelijke
modellen eindigen in hopeloze complexiteit.
Binnen de conceptuele simpelheid van Spaceclaim kunnen
2D-gebruikers ontwerpen in een omgeving die comfortabel
voor ze is, gecombineerd met de mogelijkheid om voordeel
te halen uit het gebruik van 3D.
Spaceclaim in de Benelux
Sinds de start van 2008 is Spaceclaim officieel beschikbaar
binnen de EMEA (Europa, Midden Oosten en Afrika). Voor
de Benelux is het bedrijf AESC distributeur. Op de website
van AESC is een gratis trial van de software te vinden die
dertig dagen bruikbaar is.
www.aesc.nl
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
67

MECHANICAL & DESIGN
SolidWorks 2009 deel 1
Extra snelheid bij grote samen
Door Renso Kuster
In voorgaande versie van CAD-Magazine heeft u al
het een en ander kunnen lezen over SolidWorks
2009. Deze uitgave wil ik verder ingaan op de
technisch inhoudelijke vernieuwingen van
versie 2009. Omdat zoals in elke versie het aantal
vernieuwingen weer talrijk is, meer dan 250,
zal ik me in dit eerste deel richten op een select
aantal onderwerpen. Deze onderwerpen zijn,
samenstellingen, stuklijsten, ‘sheetmetal’ en
de schetsomgeving.
Clearance verification
Als een gebruiker verleden jaar voor het eerst SolidWorks
2008 opende, zag deze een sterk gewijzigde interface. Met
versie 2009 is de interface nagenoeg gelijk gebleven en
maar op een paar kleine punten, op klantwens, aangepast.
De gebruiker zal dus minder snel en direct op de talloze vernieuwingen
worden gewezen. Dit komt ook omdat er veel
wijzigingen onder de ‘motorkap’ zijn gedaan, om de beleving
met SolidWorks nog makkelijker en sneller te maken.
Omgaan met grote samenstellingen
Eén van die veranderingen ‘onder de motorkap’ is het werken
met grote samenstellingen. Er is een goede analyse gemaakt
van alle veelvoorkomende werkzaamheden op grote
samenstellingen, om vervolgens deze punten sterk te versnellen.
Maar dan niet door het aanmaken van nieuwe functies
en werkmethodieken, maar door het verbeteren van de
algoritmes die onder de bestaande functies zaten. Of door
het toepassen van nieuwe hardwaretechnologieën. Dit resulteert
erin dat het werken met samenstellingen tussen de
5.000 en 100.000 componenten gemiddeld 65 procent sneller
is. Dat is te merken tijdens het maken van tekeningen en
het uitvoeren van veel voorkomende taken als zoomen, opslaan
en dergelijke.
SpeedPak
Een compleet nieuwe techniek in SolidWorks voor het omgaan
met grote samenstellingen, is SpeedPak. Met deze
techniek is het mogelijk om te werken volgens de ogenschijnlijke
tegenstelling dat je als engineer het liefst werkt
met een model dat zo licht mogelijk is en zo weinig mogelijk
detail heeft, maar dat je toch alles op je scherm wilt
zien. Met name voor mensen die lay-outs moeten maken is
deze methode ideaal.
SpeedPak is gebaseerd op het maken van een extra afgeleide
configuratie, waarin de gebruiker zelf bepaalt welke ‘bodies’
of vlakken meegenomen worden naar het model dat
de gebruiker in een hogere samenstelling gebruikt. Dit bepalen
kan hij handmatig maar ook automatisch laten doen.
Omdat deze SpeedPak alleen ‘body’- en ‘face’-informatie
bevat, zal deze versie zeer licht zijn en snel laden. In de samenstelling
waar de gebruiker deze in SpeedPak geopende
subassemblies gebruikt, zijn gewoon alle onderdelen te
zien, net als in een normale samenstelling. Echter als hij met
zijn muis over de modellen heen beweegt, ziet hij de ‘viewbubble’
ontstaan. Deze geeft, in een gebied om de muisaanwijzer
heen, alleen de vlakken en ‘bodies’ uit de Speedpak
weer. Het is dus ook alleen mogelijk om met deze vlakken
en ‘bodies’ ‘mates’ aan te leggen, want deze zijn als enige
fysiek aanwezig. Van deze zeer lichte samenstellingen is het
ook mogelijk om 2D-tekeningen te maken. Met als verduidelijking,
van wat wel en niet fysiek in het model aanwezig
is, een verschil in kleur. De aanwezige ‘bodies’ en vlakken
worden normaal zwart weergegeven en de vlakken en ‘bodies’
die alleen grafisch aanwezig zijn, worden grijs weergegeven.
Assembly Clearance Check
Als aanvullingen op bestaande controlefuncties, zoals de
‘collision’ en ‘interference’ check die al jaren in SolidWorks
beschikbaar zijn, is er nu de ‘clearance’ check. Bij de eerst
genoemde checks moesten onderdelen elkaar altijd raken
voor er een waarschuwing gegenereerd kan worden. Met de
nieuwe ‘clearance check’ is het mogelijk om te controleren
of delen in de buurt van andere zitten. Dit kan handig zijn
als er onderdelen in een ontwerp zitten die warmte genereren.
Indien een ander onderdeel in de buurt hiervan zit, zal
deze de warmte overnemen wat negatieve gevolgen kan
hebben. Met deze check kan de gebruiker dus kijken of bijvoorbeeld
een minimale afstand van tien millimeter tot het
warmte generende onderdeel in acht genomen wordt.
BOM
De belangrijkste van vele wijzigingen aan de stuklijst is, dat
deze nu al gemaakt kan worden zonder dat de gebruiker een
2D-samenstellingstekening heeft gemaakt. Via de reeds bekende
commando’s maakt de gebruiker een ‘Bill of
Materials’ (BOM) aan, die direct in de samenstelling wordt
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
68

stellingen
DWG editor
geplaatst. Vanuit de BOM kan de gebruiker deze ook direct
opslaan in allerlei nieuwe formaten zoals Excel 2007,
DWG, DXF en PDF. Indien de gebruiker een tekening
maakt, kan hij ervoor kiezen om de in de samenstelling gemaakte
BOM te gebruiken of een nieuwe te plaatsen.
Voor het herstructureren van een BOM zijn ook verschillende
nieuwe mogelijkheden gekomen. Zo is het mogelijk om
gelijke items, die op verschillende niveaus in de samenstelling
zitten, te combineren tot één niveau. Ook kan de gebruiker
nu items van een hoger of lager niveau verslepen
naar een ander niveau. Daarnaast nu de mogelijkheid om de
items uit ‘weldments’ volledig op te nemen in deze stuklijst.
Toolbox en Sheet Metal
Als toevoeging op de Toolbox functionaliteit is de instant
3D-functionaliteit geïntroduceerd. Hiermee kan de gebruiker
na het plaatsen van een bout de lengte slepen naar de
juiste lengte. Dit gaat, omdat de gebruiker direct de visuele
terugkoppeling heeft, vele malen sneller dan de oude manier.
Ook kan de gebruiker nu direct bij het model de juiste
diameter kiezen.
In de ‘sheetmetal’-omgeving zijn twee belangrijke wijzigingen
te bespeuren. De eerste is de mogelijkheid om een
‘crossbreak’ aan te maken in een plaatwerkmodel. Dit is een
kruisvormige doordrukking om een plaat te verstevigen.
Daarnaast is er een nieuwe functie die heet ‘convert to
sheetmetal’. Hiermee kunnen ‘solid’- of ‘surface’-modellen
direct worden omgezet naar plaatwerkproducten. Ongeacht
of ze nu dunwandig of van vol materiaal zijn. Door de juiste
vlakken aan te klikken, bepaalt SolidWorks zelf waar de
buigradii moeten komen en waar de plaat moet worden
opengeknipt. Deze functie zal voor veel mensen veel tijd
besparen zeker bij complexer plaatwerk.
Lasnaden
Sketch slots, negative dims
In de schetsomgeving is ook een aantal zaken gewijzigd,zo
is er een nieuw schetsitem gecreëerd om ‘slots’ te
maken. Dit kunnen zowel rechte als gekromde ‘slots’ zijn.
Wat betreft het plaatsen van dimensies in een schets kan
dit nu automatisch gebeuren op het moment dat een gebruiker
de schets maakt. Dus als deze bijvoorbeeld een
rechthoek tekent, verschijnen direct de twee bijbehorende
maten. Door de juiste waarde in te geven en met een tab
naar de volgende maat te gaan, is de schets direct volledig
bepaald. Indien de gebruiker nu de maten van de schets
wil wijzigen zijn hier nu nog flexibelere methodes voor.
Zo kan de gebruiker nu het ‘stretch’-commando gebruiken
om meerdere schetsentiteiten te verplaatsen, ook al zijn
deze al volledig bepaald. Ook is het nu mogelijk om maten
met een negatieve waarde of een nulwaarde te gebruiken.
Hiermee is het maken van varianten met bijvoorbeeld
configuraties vele malen flexibeler geworden.
View palette
Met de nieuwe ‘view palette’ is het mogelijk om
SolidWorks-ontwerpen direct in nieuwe of bestaande
DWG-bestanden te plaatsen. Dit is met name handig in gecombineerde
omgevingen waar SolidWorks en de DWGeditor/AutoCAD
naast elkaar gebruikt worden. In de
DWG-editor klikt de gebruiker op tools view palette een
los ‘window’ verschijnt. Hierin kan de gebruiker het
SolidWorks-bestand opzoeken waarvan hij een aanzicht toe
wil voegen in de DWG. Een overzicht van de aanzichten
verschijnt, die de gebruiker vervolgens in de tekening kan
slepen. De gebruiker heeft hierbij de keuze of het aanzicht
gekoppeld moet blijven met SolidWorks ja of nee. Ook kan
hij direct een toewijzing van layers voor de verschillende
lijnen verzorgen.
Renso Kuster renso@cadmes.nl is
freelance redacteur voor CAD-Magazine. Voor meer gegevens
over dit onderwerp zie: www.solidworks.nl.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
69

MECHANICAL & DESIGN
Te verwachten nieuwigheden
Minder trucs nodig hebben
Door Rob Sman
De Proteus is één van
de bekende ontwerpen
van Burt Rutan, die
graag en veel gebruik
maakt van composietmaterialen.
In 1998
vloog de Proteus op 19
kilometer hoogte, 18
uur aan een stuk met
drie mensen aan boord.
Op de Autodesk University, zie ook eerder in dit magazine, was uitgebreid aandacht voor
Mechanical en verwante onderwerpen. Vandaar dat hieronder verslag wordt gedaan van
enkele sessies, onder meer door Buzz Kross van Autodesk’s Manufacturing Solutions
Division en de bekendste ‘ambassadeur’ daarvan: Jay Tedeschi.
Buzz Kross, Senior Vice President of
the Manufacturing Solutions Division
(MSD), opende de keynote, die als titel
Next Generation Design Innovation,
Digital Prototyping had meegekregen.
Het blijft interessant, maar Digital
Prototyping is al een tijdje het stokpaardje
van MSD. Het verrast dan ook
niemand dat we een pleidooi hoorde
voor het visualiseren en simuleren van
ontwerpen, doorregen met succesverhalen
zoals vijftig procent tijdsbesparing
bij bepaalde reusachtige projecten.
Burt Rutan’s verhaal ging over inspiratie, innovatie en het bereiken van doorbraken.
Inspiratie, innovatie en
doorbraken
Na Buzz echter was het de beurt aan de
gastspreker, en ik denk dat een flink
deel van het aanwezige publiek speciaal
voor hem gekomen was: Burt
Rutan. Voor wie hem niet kent; deze
man bouwt al tientallen jaren eigenzinnige
en experimentele vliegtuigen.
Kenmerken van die toestellen zijn
sterk, licht en zuinig, en het grote aandeel
van composietmaterialen in de
constructie. Grootste successen: de
Voyager en de SpaceShipOne. De eerste
vloog als eerste non-stop en zonder
bijtanken rond de wereld, met de tweede
werd de Ansari X-Prize gewonnen,
uitgeloofd (kort gezegd) aan het eerste
herbruikbare vliegtuig dat naar de
ruimte kan vliegen. De geldprijs van 10
miljoen dollar woog niet helemaal op
tegen de investering van 100 miljoen.
Maar goed dat Paul Allen, medeoprichter
van Microsoft, het project financierde.
Kortom, daar staat nogal iemand
op het toneel. Voeg daarbij dat de man
een uiterlijk heeft waarmee je zo een
hoofd rol in een western kunt vervullen
en het plaatje van de eigenzinnige en
briljante durfal is kompleet.
Burt’s verhaal ging over inspiratie, innovatie
en het bereiken van doorbraken.
Een verhaal dat hij met groot gemak
en enige humor, maar vooral ook
op overtuigende en inspirerende wijze
vertelde. Geboren in 1943, werd hij als
jongen al geïnspireerd door grootheden
als Charles Lindbergh, Wernher von
Braun, en Howard Hughes. Die overigens
alledrie van dezelfde generatie
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
70

zijn en als jongen de opkomst
van het vliegen meemaakten,
in het begin van
de twintigste eeuw. De
nieuwste generatie ondernemers
in deze branche, zoals
Paul Allen en Richard
Branson, ontlenen hun inspiratie
ook aan hun jeugd,
in de periode van Sputnik
tot Apollo. Kortom, een periode
met veel vernieuwing
inspireert een volgende generatie.
Maar waardoor
wordt die innovatie dan uitgelokt?
In tijden van nood is
de mens op zijn best, en het
meest creatief. De grootste
technologische vernieuwingen
vinden plaats tijdens of
kort na een crisis, chaos of andere
slechte tijden. De redenen hiervoor lopen
uiteen van de drang tot overleven,
wanneer het milieu bedreigd wordt bijvoorbeeld,
tot het verwerken van nederlagen.
Het hele Apollo-ruimteprogramma
kwam in een stroomversnelling
omdat de Russen de eerste satelliet
hadden. Met andere woorden: ‘we’ gingen
naar de maan toen de dreiging van
de Koude Oorlog op zijn hevigst was,
de oorlog in Vietnam voor verdeeldheid
en chaos zorgde, net als de rassen -
onlusten en de moorden op de
Kennedy’s en Martin Luther King. In
tijden van betrekkelijke rust en stabiliteit
wordt er vervolgens niets bereikt.
Na het voltooien van de missies naar
de maan, ging men vervolgens niet
naar Mars in de tachtiger en negentiger
jaren. Creativiteit is één ding, maar een
doorbraak iets anders. Doorbraken
worden niet automatisch bereikt met
enorme budgetten. De doelstelling van
de SpaceShuttle bijvoorbeeld is niet
gehaald.
In de visie van Burt Rutan vergt innovatie
visie, durf, het accepteren van
mislukkingen, maar ook het hebben
van ‘fun’. Helemaal aansluitend bij zijn
eigen imago, komt het er ruwweg op
neer dat management zich moet beperken
tot het definiëren van een doelstelling
en het werven van fondsen.
Daarna moeten de ontwerpers-uitvinders
de vrije hand krijgen. Een vernieuwing
is alleen maar achteraf als een
doorbraak te beschouwen. Vooraf echter
moet het bij voorkeur op een krankzinnig
idee lijken.
Het behoeft denk ik geen uitleg dat een
Met ‘Fusion’ moet het mogelijk worden onderdelen uit andere
pakketten, zonder vertaling, in samenstellingen binnen Inventor
op te nemen, en ook nog eens te bewerken door middel van
‘direct editing’.
presentatie van deze strekking koren op
de molen van het publiek is. Deze keynote-sessie
scoort mede daardoor heel
behoorlijk in de evaluaties. Wie denkt
dat hij zich ook door Burt Rutan kan
laten inspireren raad ik een zoektochtje
op YouTube aan.
Minder trucs nodig
Jay Tedeschi is voor MSD wat Lynn
Allen is voor AutoCAD. Hij bood het
publiek in mogelijkheden en ontwikkelingen
die we mogelijkerwijs op kortere
of langere termijn in producten van
MSD terug kunnen zien. Ik laat hier
een paar van de belangrijkste de revue
passeren.
Sheetmetal in Inventor krijgt sterk verbeterde
mogelijkheden voor uitslagen
van het type ‘afzuigkap’, dat wil zeggen
dat de gebruiker niet meer een arsenaal
aan tips en tricks uit de kast
moet halen om een resultaat te behalen.
Het wordt makkelijker om mechanismen
te engineeren in een zogenaamde
lay-out met behulp van 2D-componenten,
die ‘blocks’ worden genoemd. In
de part-omgeving gaat het gebruik van
‘multi-body’ onderdelen worden geïntroduceerd,
waardoor uit één onderdeel
meerdere onderdelen kunnen worden
afgeleid. Het is daarmee een alternatief
voor het werken met ‘Derived Parts’.
Qua FEA komt de Plassotech-technologie
eindelijk in beeld: analyse van samenstellingen
en parametrische optimalisatie
komen er aan. (Noot: enkele
weken na AU werd bekend gemaakt
dat Autodesk ook Algor overneemt.
Algor heeft enkele unieke technologieën
in huis.) Ook werd een niet met
name genoemd pakket getoond
met daarin sketchtechnieken
die iedere beschrijving
tarten. Met 2D
sketches werden curves
ontwikkeld die later heel
eenvoudig 3D te maken
zijn, en die vervolgens kunnen
worden verwerkt in een
andere omgeving. Werkt
ook op een Mac, net als
SketchBook Pro.
Op het gebied van plastics
is qua modelleren natuurlijk
de ‘Plastic Features’ inmiddels
bekend bij een
breed publiek. Voor eenieder
te downloaden op
Auto desk Labs. Maar met
de aankoop van Moldflow
heeft Autodesk inmiddels heel wat
meer in huis, en ook mogen we uiteindelijk
‘tool’- en ‘mould-base’ design
tegemoet zien. Ook helemaal nieuw is
een programma voor ‘Interactive
Product Documentation’, waarmee van
3D-ontwerpen, uit welke bron dan ook,
eenvoudig ‘exploded views’ kunnen
worden gegenereerd, waarbij diverse
stadia in een storyboard kunnen worden
opgeslagen.
Vooral valt ook de gebruikersinterface
op, afkomstig uit de Alias-producten.
Als klap op de vuurpijl wordt dan nog
‘Fusion’ getoond. Met ‘Fusion’ moet
het mogelijk worden onderdelen uit andere
pakketten, zonder vertaling, in samenstellingen
binnen Inventor op te
nemen, en ook nog eens te bewerken
door middel van ‘direct editing’. Ook
hier is de gebruikersinterface weer volgens
Alias, maar nu binnen Inventor.
‘Direct editing’ is natuurlijk ‘hot’ op dit
moment, en het was dan ook te verwachten
dat Autodesk zou reageren op
de aandacht die de producten en technologie
van de concurrenten op dit moment
krijgen.
Alles wat getoond werd is onder voorbehoud,
dus beloofd is er niks, maar de
verwachtingen bij de gebruikers zijn
gewekt en hooggespannen. Ik kan u
beloven dat we in de nabije toekomst
in de Inventor-rubriek het nodige te bespreken
zullen hebben over de nieuwe
versie. Voor wie niet wachten kan is er
nog altijd de Labs website, en bovendien
is voor ‘Fusion’ een aparte site opgezet.
www.inventorfusion.com
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
71

MECHANICAL & DESIGN
Solid Edge Tips & Tricks
Van Traditional naar Synchro
Door Jaap Dubbelaar
Om de nieuwe ‘Synchronous Technology’ te kunnen toepassen op
bestaande, traditionele ontwerpen dienen deze omgezet te worden
naar de ‘history-free’-techniek. Daarnaast wordt in dit artikel een
overzicht gegeven van de ‘ST’ samenstellingomgeving, ‘template
files’ en de nieuwe ‘Help’-functies.
Het stretchen van een samenstelling waarbij met ‘Active’ en ‘In-active’ geregeld kan
worden of onderdelen zelf aanpassen of alleen meeschuiven naar een andere positie.
Voor zowel ‘Part’- als ‘Assembly’-
files kent Solid Edge sinds de nieuwste
versie twee uitvoeringen: een
‘Traditional’- en een ‘Synchronous’-
type. Voor nieuwe bestanden maakt
de gebruiker de keuze door het selecteren
van de juiste ‘template file’. Zo
is de template ‘Iso Part.par’ het startpunt
voor een traditioneel onderdeel,
dus werkend met een ‘history-based’
featureopbouw, en dient met de template
‘Sync Iso Part.par’ begonnen te
worden voor een ‘Synchronous’ model.
Deze laatste geeft de mogelijkheid
om het model geheel ‘historyfree’
op te bouwen. Voor samenstellingen
zijn templates met vergelijkbare
namen beschikbaar. Alle overige
bestandstypes: ‘Draft’, ‘Sheetmetal’
en ‘Weldment’ bestaan in deze Solid
Edge-versie alleen nog traditionele
uitvoeringen. Het kunnen kiezen van
de verschillende templates is afhankelijk
van het gekozen ‘User Profile’
binnen de Solid Edge-opties. In het
veld ‘User type’ wordt ingesteld of de
gebruiker ‘Traditional only’, ‘Syn -
chronous only’ of ‘Traditional and
Synchronous’ wil werken. van deze
keuze worden de betreffende templates
zichtbaar bij het ‘File New’-commando
en op het startscherm onder
‘Create’. Voor alle duidelijkheid zijn
de namen van de standaard templates
gewijzigd naar namen die aangeven
welk type template het betreft. Dit ter
vervanging van namen als ‘Nor -
mal.par’ en ‘Normal.asm’.
Convert
‘Traditional’-bestanden kunnen worden
omgezet naar ‘Synchronous’. Dit
wordt gedaan middels de ‘Convert’-
functie binnen het applicatiemenu.
Bestanden kunnen afzonderlijk worden
verwerkt, maar ook een complete
samenstelling met alle onderdelen en
subsamenstellingen. Tijdens de conversie
wordt de ‘history-based feature’
opbouw omgezet naar ‘historyfree
fase sets’. Hierna kan het model
geheel volgens de nieuw ‘Syn chro -
nous’-methoden worden bewerkt.
Een omzetting is permanent en in één
richting: van ‘Traditional’ naar ‘Syn -
chronous’. Na het selecteren van de
bestanden geeft de ‘converter’ aan of
de bestanden omgezet kunnen worden.
Indien er bijvoorbeeld ‘sheetmetal’
of ‘synchronous’ onderdelen in de
samenstelling zitten, wordt gewaarschuwd
dat deze niet zullen worden
verwerkt. Tevens wordt de gebruiker
gewaarschuwd voor eventuele associatieve
links tussen onderdelen en
speciale situaties als ‘Family of parts’
of ‘Family of assemblies’. Via de
‘Process’-knop wordt het converteren
vervolgens gestart. Met de ‘Report’-
knop kunnen de op- en aanmerkingen
van de ‘converter’ voor documentatie
worden weggeschreven in een tekst file.
Samenstellingen
In een samenstelling kan een mix
worden gebruikt van ‘traditional’ en
‘synchronous’ onderdelen en sub-samenstellingen.
Voor het in de context
van de samenstelling kunnen werken
aan een onderdeel dient de samenstelling
wel van het gelijke type te zijn
als het onderdeel. Dus een ‘synchronous’
part binnen een ‘synchronous’
assembly of een ‘traditional’ part bin-
In het ‘User Profile’ wordt ingesteld welke typen
‘templates’ gebruikt kunnen worden voor het aanmaken
van nieuwe bestanden. Alleen ‘Traditional’,
alleen ‘Synchronous’ of beide.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
72

nous
De ‘Help Index’ geeft een compleet overzicht
van alle ‘Help’-functies, on-line trainingen
en verwijzingen naar supportpagina’s.
De ‘Traditional to Synchronous Converter’ voor het
omzetten van modellen en complete samenstellingen
naar de ‘Synchronous history-free technology’.
nen een ‘traditional’ assembly.
Een groot voordeel van een ‘ST’ assembly
is de mogelijkheid om een samenstelling
te ‘stretchen’. Dit lijkt op
de oude 2D-tekenfunctie om bijvoorbeeld
een hele machine een stuk te
verlengen. Nu binnen Solid Edge
worden echter de 3D-modellen opgerekt
of zonodig verplaatst. Dit werkt
als volgt:
Uitgaande van een samenstelling die
via de normale ‘Mate’- en ‘Allign’-
relaties is opgebouwd, wordt de
‘Selection priority’ van de assembly
op ‘Faces’ gezet. Hierdoor worden bij
het selecteren vlakken in plaats van
complete onderdelen gevonden.
Vervolgens worden alle te verplaatsen
vlakken van de verschillende onderdelen
geselecteerd via ‘Ctrl-select’ of
via een ‘Fence Select’ waarna deze
Binnen de vernieuwde
‘Path -
finder’ kun nen
onderdelen
‘checkbox’ aan
en uit worden
gezet. Bij een
‘In Place
Activate’ blijft
de samenstellingstructuur
zichtbaar.
oplichten en het bekende ‘Steering
Wheel’ verschijnt. Zoals eerder besproken
in deze serie artikelen over
‘Synchronous Technology’, wordt dit
‘Steering Wheel’ gebruikt om vlakken
te verplaatsen of te roteren. Net
als bij het aanpassen van enkelvoudige
onderdelen werken de ‘Live Rules’
op de achtergrond, om automatisch
modelwijzigingen door te voeren die
door het systeem worden herkend op
basis van geometrische eigenschappen
zoals concentriciteit, symmetrie
of vlakken die op gelijke hoogte liggen.
Indien complete onderdelen binnen
de ‘Fence Select’ vallen, kunnen deze
beter worden gedeselecteerd of van te
voren ‘in-active’ gezet worden.
Verplaatsen van alle vlakken van zo’n
onderdeel is meestal niet wenselijk en
ook vaak niet nodig omdat de samenstellingsrelaties
er voor zullen zorgen
dat het onderdeel meeschuift met de
gerelateerde ‘parts’.
Tijdens het verplaatsen of roteren van
vlakken kan ‘ge-snaped’ worden naar
de geometrie van omliggende onderdelen.
Delen ‘even lang’ of ‘even dik’
maken zijn zo een eenvoudige handelingen
binnen de samenstelling geworden.
Assembly Pathfinder
Andere vernieuwingen in de samenstellingsomgeving
van de nieuwste
Solid Edge zijn de ‘show/hide checkboxes’
voor de onderdelen in de
‘pathfinder’. Met de vinkjes wordt de
weergave van de betreffende delen
gestuurd. Ook wanneer via ‘In Place
Activate’ (IPA) binnen de context van
een samenstelling aan een onderdeel
gewerkt wordt kunnen hiermee nu
onderdelen ‘aan’ en ‘uit’ gezet worden.
In vergelijking tot voorgaande
versies van Solid Edge scheelt dit
veel heen en weer schakelen tussen
bestanden. Ook zal tijdens het IPA
werken de ‘feature tree’ van het actieve
onderdeel zichtbaar zijn binnen de
‘assembly pathfinder’.
Helpers
De nieuwste Solid
Edge is uitgevoerd
met een groot aantal
‘Help’-functies. Om
te beginnen zijn er
‘Tutorials’ toegevoegd
aan de bestaande
serie die via
het startscherm gekozen
kunnen worden.
Een compleet nieuwe
hulpfunctie is de
‘Command Finder’
rechtsonder in het
scherm. Deze is
vooral handig voor
de beginnende gebruiker
die nog niet
snel genoeg een commando
weet te vinden.
Door een term
in te typen die lijkt
op de gewenste functie,
komt Solid Edge
met een lijst met
commando’s die hier mee overeen
komen. Tevens knippert de commandoknop
op de ‘command ribbon’ zodat
deze in het vervolg direct gebruikt
kan worden.
Via de ‘Help Index’-knop, rechtsboven
in het scherm, wordt een overzicht
gegeven van alle online Helpbestanden
zoals ‘Synchronous Help’,
‘Traditional Modelling Help’ en
‘Help for AutoCAD Users’. Nieuw in
deze lijst is de ‘Solid Edge Self-Paced
Training’. Dit is een beknopte training
over de belangrijkste onderwerpen
zoals het modelleren van een
part, samenstellingen bouwen en tekeningen
genereren.
Jaap Dubbelaar is freelance redacteur
voor CAD-Magazine. Voor dit
onderwerp zie ook: www.solidedge.com
en www.solidedge.nl. Eventuele vragen
of opmerkingen zijn welkom via
solidedge.benelux.plm@siemens.com.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
73

PLATFORM
Tuning AutoCAD
Goed gereedschap is het halve
Door Gerard en Kurt IJzermans
Sinds de introductie van het toolpalet in AutoCAD 2004 heeft deze voorziening in vrijwel elke
versie een verandering ondergaan. Na een palet met slechts drie tabbladen laten de nieuwere
versies toolpaletten zien met een groot aantal tabbladen. Dit en hetgeen de toolpaletten op
het eerste gezicht tonen nodigt niet bepaald uit om gretig met zo'n tool aan de slag te gaan.
Want wat moeten we met tools als ‘Tag Imperial’, ‘Callout Bublle’, ‘Section Callout’
enzovoorts?
Afbeelding 1: Toolpaletten in de ribbon.
Wel, dit waren maar een paar voorbeelden die als eerste
worden getoond omdat het tabblad ‘Annotations’ in alfabetische
volgorde bovenop ligt in de stapel tabbladen van het
toolpalet. In deze aflevering van ‘Tuning Auto CAD’ willen
wij laten zien dat het toolpalet een krachtig en efficiënt stuk
gereedschap is. Maar voordat we hiervan kunnen genieten
moet wel eerst wat werk worden verzet.
Dat Autodesk het heeft aangedurfd om de ‘Old Grand
Lady’ AutoCAD van toolpaletten te voorzien getuigt toch
wel van moed(/t). Moeten we na jarenlang te hebben gewerkt
via commando’s en iconen nu overstappen op toolpaletten?
Natuurlijk niet, de vertrouwde werkmethoden blijven
behouden en de nieuwe toolpaletten vormen een aanvulling
daarop. Iedereen kan zelf bepalen wat het beste en
het prettigste werkt. De ene methode of de andere of wellicht,
zoals meestal, een combinatie van alle methodes.
Menigeen zal na een eerste kennismaking met toolpaletten
dit venster hebben weggeklikt met het voornemen hier later
eens wat beter naar te kijken. Wel, laten wij dat dan hier
maar eens gaan doen.
De gebruiker kan het toolpalet-venster op verschillende manieren
weer worden opgeroepen, onder andere door de
toetscombinatie + in te voeren, door in de standaard
toolbar het icoon ‘Toolpalettes window’ aan te klikken
of door in de ribbon ‘View’ in het palet ‘Palettes’ de
button ‘Tool Palettes’, zie afbeelding 1.
Het toolpalet-venster dat dan verschijnt, laat een reeks tabbladen
zien die elk een afzonderlijk toolpalet vormen. Voor
wat de besturing betreft komt het toolpalet overeen met die
van andere drijvende vensters zoals
onder meer ‘Properties’, de ‘Xref
Manager’ en het ‘Dashboard’. Zo
opent de gebruiker door rechtsklikken
in de titelbalk een menu met de
vertrouwde opties voor links of
rechts ankeren en ‘Auto-hide’. De
afmetingen van het venster kunnen
door klikken en slepen op de bovenen
de onderrand worden aangepast.
Arceertool
Als met de rechtermuistoets op het
onderste stapeltje tabbladen wordt
geklikt, verschijnt een overzicht van
alle momenteel beschikbare toolpaletten.
Ook hieruit blijkt dat er voor
onze gading niet veel bij is.
Bijvoorbeeld het standaard toolpalet
‘Hatch…’, zie afbeelding 2. Dit bevat
arceerpatronen die gebaseerd zijn
op het Angelsaksische (‘Imperial
Hatches’) en het metrieke stelsel
(‘ISO Hatches’).
Laten we eens een arceertool proberen.
Teken hiervoor een rechthoek
die met een verticale lijn in tweeën
is gedeeld, zoals afbeelding 3 laat
zien.
Afbeelding 2: Gedeelte van het
standaard toolpalet 'Hatches
and Fills'.
Om bijvoorbeeld de linkerhelft te arceren, klikt de gebruiker
in het toolpalet op het gewenste arceerpatroon. Voor dit
voorbeeld is dat het icoon ‘Steel’. Vervolgens plaatst de gebruiker
de cursor in het gesloten gebied dat hij wil arceren,
de linkerhelft van de rechthoek dus. Door hier nu te klikken,
wordt binnen de begrenzing de arcering uitgevoerd volgens
de specificaties van de geselecteerde optie. Wow, een arcering
in slechts twee klikken! Vergelijk dit nu eens met de
klassieke wijze van arceren, waarbij de gebruiker zich eerst
door een dialoogvenster met verscheidene instellingen moe-
Alle in dit artikel genoemde eigenschappen van en mogelijkheden in AutoCAD 2009 gelden ook voor
AutoCAD LT 2009.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
74

werk
Afbeelding 3: Arcering met het arceertool 'Steel' van het
toolpalet.
ten werken en onder meer een arceerpatroon selecteren, dan
het te arceren gebied aangeven door daarin een punt te selecteren,
vervolgens weer terug te keren naar het dialoogvenster
om uiteindelijk door op ‘OK’ te klikken de arcering
uit te voeren. Via het toolpalet is dit hele proces in twee
klikken te realiseren. De eerlijkheid gebiedt hier te zeggen
dat de gebruiker in het toolpalet gebruik heeft gemaakt van
een vooringesteld arceerpatroon. Klik hiervoor maar eens
met de rechtermuistoets op de arcering en selecteer de optie
‘Properties’, zie afbeelding 4.
Het ‘Properties’-venster laat de vooringestelde specificaties
van de arcering zien. Maar zoals de gebruiker dat gewend is
van AutoCAD, kan hij in dit venster ook instellingen wijzigen,
bijvoorbeeld de hoek (‘Angle’). Als we de waarde ‘0’
veranderen in ‘90’ dan zien we in de rechthoek dat het arceerpatroon
dienovereenkomstig draait. Nu is het natuurlijk
niet de bedoeling om op deze manier alle arceringen in een
tekening aan te gaan passen, maar dit voorbeeld illustreert
wel hoe eenvoudig wijzigingen kunnen worden uitgevoerd.
Toolicoon aanmaken
De gebruiker kan
ook zelfeen nieuwe
arceertool aan
het toolpalet toe-
Afbeelding 4:
Eigenschappen van
de arcering.
voegen. Dit kan heel
eenvoudig aan de hand
van de ‘nieuwe’ arcering
met het patroon
‘Steel’ waarvan de hoek
op 90˚ is ingesteld.
Hiervoor hoeft de arcering
alleen maar te worden
aangeklikt waarna
deze, na opnieuw te
zijn aangeklikt, met ingedrukt
gehouden
muistoets naar het toolpalet
kan worden gesleept.
Een cursor laat
de positie zien, waar
het nieuwe toolicoon
wordt ingevoegd. Het
toolpalet beschikt nu
over twee varianten
voor een arcering met
Afbeelding 5: Eigenschappen van een
toolicoon.
het arceerpatroon
‘Steel’. Was het arceren met behulp van het toolpalet al eenvoudig
en snel, het aanmaken van een variant op het arceertool
op het palet is dat niet minder. Als iets niet helemaal
naar de zin is, kan dat eenvoudig worden gewijzigd via de
eigenschappen van het toolicoon, zie afbeelding 5. Ook deze
zijn weer te openen door met de rechter muistoets op het
icoon te klikken.
De kracht van het toolpalet is niet alleen dat het gemakkelijk
is in het gebruik, maar ook dat het eenvoudig en snel is
uit te breiden en dat de tooliconen in hun eigenschappen
zijn aan te passen. Doorgaans wordt in een tekening slechts
één arceerpatroon in enkele varianten toegepast. Zoals in
ons voorbeeld is de hoek één van de variabelen, een andere
is de schaal. Dit betekent dat meestal volstaan kan worden
met een viertal varianten. Door deze alle vier op een toolpalet
te plaatsen beschikken we in ieder geval over een reeks
snelle arceertools voor de meeste toepassingen. Maar het
kan nog slimmer. Voor arceringen wordt meestal ook een
afzonderlijke layer toegepast. Zoals in afbeelding 4 is te
zien maakt de layer deel uit van de eigenschappen van de
arcering. Door de layers aan de arceertools te koppelen,
zorgt de gebruiker ervoor dat elke arcering direct op de juiste
layer wordt geplaatst. Hiervoor hoeft niet eerst in de tekening
zo’n layer te worden aangemaakt, evenmin hoeft de
layer daarvoor te worden voorgezet. Dit hoeft allemaal
slechts één keer te gebeuren, namelijk bij het aanmaken van
de arceertools.
Toolpalet aanmaken
Als eerste kan de gebruiker een afzonderlijk toolpalet voor
zijn nieuwe arceertools aanmaken. De gebruiker klikt hier-
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
75

De beste bestemming voor stedenbouw
Nederland is ambitieus gestart om bestemmingsplannen, structuurvisies en
rijksplannen op het terrein van de ruimtelijke ordening straks voor burgers, bedrijven
en overheden digitaal beschikbaar en gemakkelijk toegankelijk te krijgen. Met
NedPlan biedt NedGraphics voor stedenbouwkundige bureaus en gemeenten een
applicatie om de bestemmingsplankaarten te vervaardigen, beheren, controleren en
muteren. Een veelzijdige oplossing geschikt voor de meest gebruikte CAD applicaties;
AutoCAD MAP, Microstation, NedView Pro en IGOS.
NedGraphics is niet alleen ‘leverancier’
maar levert een compleet (modulair)
pakket met een uitgebreide support,
individuele service en eigen scholing.
Daarbij zorgt de inbreng van de
gebruikers community ervoor dat de
kwaliteit en het niveau van de software
gewaarborgd blijft.
NedGraphics heeft vele jaren ervaring
met de ontwikkeling en levering van
organisatiebrede CAD en GIS oplossingen
voor gemeenten, provincies,
waterschappen, Rijkswaterstaat en
ingenieursbureaus. De oplossingen die
door NedGraphics worden geboden zijn
onder andere gebaseerd op de
systemen IGOS, AutoCAD, NedView,
MicroStation en Oracle.
NedGraphics B.V.
Van opbouw tot uitlevering, met NedPlan is
de veelzijdigheid van uw plan gegarandeerd!
Nederland
Ir. D.S. Tuijnmanweg 10
4131 PN VIANEN
T: + 31 (0) 347 329600
F: + 31 (0) 347 329666
E: CADGIS.info@nedgraphics.nl
www.nedgraphics.nl
België
Luikersteenweg 167 Bus2
3500 HASSELT
T: + 32 (0) 11300 911
F: + 32 (0) 11300 910
E: CADGIS.info@nedgraphics.be
www.nedgraphics.be
NedGraphics. Voor complete en modulaire CAD/GIS systemen.
GEOCAD, IGOS, NedBrowser, NedGeodataManager, NedGeodataWarehouse, NedInwinning, NedOffi ce,
NedPlan, NedTekeningenbeheer, NedView, TopoCAD, NedInfra

Afbeelding 6: instellingen voor het eerste arceerpatroon.
voor met de rechtermuistoets op één van de tabs en selecteert
in het menu, dat dan verschijnt, de optie ‘New palette’.
Aan dit nieuwe palet kan de gebruiker meteen een naam geven,
voor dit voorbeeld ‘Arceren’. Hij start nu een nieuwe
tekening op, waarop hij de vier arceerpatronen gaat definiëren.
De gebruiker tekent hiervoor op layer ‘0’ vier gesloten
figuren, bijvoorbeeld vier cirkels of vier rechthoeken. Hij
maakt vervolgens voor de arceringen een nieuwe layer aan,
bijvoorbeeld met de naam ‘Arceringen’ en geef deze een
geschikte kleur, bijvoorbeeld rood. Bedenk hierbij dat bij
het afdrukken de pendikte aan de kleur kan worden gekoppeld.
De gebruiker maakt van de layer Arceringen de actuele
layer. Omdat het standaard toolpalet geen geschikte arceerpatronen
biedt, zal hij op zijn minst één arcering op de
klassieke wijze moeten maken, zie afbeelding 6.
Voor dit voorbeeld kiest de gebruiker voor een arcering met
het patroon ‘ANSI31’, hoek ‘0’ en schaal ‘1’. Het eerste figuur
vult hij met een arcering met deze specificaties. Hierna
creëert hij zijn eerste arceertool: arcering aanklikken, opnieuw
aanklikken en met ingedrukte rechtermuistoets naar
het palet ‘Arcering’ slepen. Hierbij moet hij erop letten de
twee muisklikken niet te vlug na elkaar uit te voeren.
AutoCAD zou dit als
dubbelklikken kunnen
interpreteren en het dialoogvenster
‘Hatch Edit’
starten. De gebruiker arceert
via het nieuwe arceertool
ook de tweede
figuur. Van de arcering in
de tweede figuur past hij
via de ‘Properties’ de
hoek aan, ‘0’ wordt ‘90’.
Hiervan creëert hij met
klikken en slepen het
tweede arceertool. De
gebruiker arceert nu beide
resterende figuren, elk
Afbeelding 7: Toolpalet Arceren
via een van de arceertools.
Hij verandert vervolgens via de eigenschappen de
schaal van de laatste twee figuren, en maakt in beide van
‘Scale 1’ nu ‘Scale 2’ en sleept deze als nieuw toolicoon
naar het toolpalet. Als laatste geeft hij aan de vier tooliconen
passende namen. Hiervoor klikt hij met de rechtermuistoets
het icoon aan en selecteert in het menu de optie ‘Rename’.
De gebruiker wijzigt voor de iconen van de arcering met
schaal 1 de naam ‘ANSI31’ bijvoorbeeld in ‘Arcering 1’ en
voor die van schaal 2 in ‘Arcering 2’. De iconen laten zelf
al de richting van de arcering zien, zie afbeelding 7.
Voor de hiervoor besproken arceertools hebben ook wij onze
toevlucht moeten nemen tot voorbeelden. Iedereen zal
zelf moeten bepalen hoeveel en welke arceertools nodig
zijn. De beschreven procedures voor het aanmaken van
toolpaletten en tooliconen zijn echter voor iedereen toe te
passen. Bovendien zijn deze zo eenvoudig dat ze voor niemand
een belemmering hoeven te vormen om van toolpaletten
gebruik te maken.
In een volgende aflevering van Tuning AutoCAD zullen wij
laten zien hoe de kracht en de veelzijdigheid van toolpaletten
efficiënt kunnen worden ingezet voor andere AutoCADobjecten
zoals blokken, tekst en dergelijke.
Gerard en Kurt IJzermans zijn freelance redacteuren van
CAD-Magazine. Voor eventuele vragen en/of opmerkingen
over dit artikel zijn de auteurs bereikbaar per e-mail: g.w.ijzermans@Gmail.com.
Voor meer informatie over dit
onderwerp zie: www.autodesk.nl.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
77

VISUALISATIE
Journey to the Center of the Earth.
Met dank aan Frantic Films
Door Jean-Pierre van Gastel
Maya 2009 Deel 3
nParticles de moeite waard
In dit laatste deel over de nieuwe mogelijkheden in Maya 2009, komen onder andere de
nieuwe nParticles aan bod, die alleen al de moeite waard zijn om over te stappen naar de
laatste versie van dit 3D-softwareproduct.
Waar Maya ten opzichte van bijvoorbeeld 3ds Max
(Design) erg goed in is dat zijn de animatiemogelijkheden.
Uiteraard kan de gebruiker in 3ds Max ook alles animeren
wat hij maar kan bedenken, maar Maya doet bijna alles in
real-time waarbij 3ds Max eerst een precalculatie moet
doen voordat het eindresultaat weergegeven kan worden. In
Maya Unlimited zijn er standaard mogelijkheden aanwezig
om vloeistoffen te animeren de zogenaamde Maya ‘Fluid
Effects’. Maya Fluids zijn gebaseerd op wiskundige vergelijkingen
die kunnen reageren op verschillende omgevingsfactoren.
Niet alleen vloeistoffen maar ook explosies, rook,
vuur, wolken en mist zijn hier heel goed mee te maken.
Overigens biedt Maya 2009 genoeg standaard ‘Fluids’ om
Afbeelding 1.
daar mee te starten zodat de gebruiker deze naar hartelust
kan aanpassen, zie afbeelding 1.
Maya Nucleus, beschikbaar in Maya Unlimited, biedt allerlei
mogelijkheden voor dynamische simulaties. In Maya 8.5
was de nCloth al geïntroduceerd en nu in Maya 2009 is de
tweede module beschikbaar in de vorm van de zogenaamde
de nParticles. nParticles kunnen gebruikt worden voor een
groot aantal effecten zoals vloeistoffen, wolken, rook, stof
enzovoorts. Uiteraard zijn er ook standaard ‘Particles’ aanwezig
in Maya maar de nParticles gaan vele malen verder
en zijn ook vele malen sneller. Zo kunnen bijvoorbeeld
nParticles met elkaar ‘botsen’ waardoor er met nParticles
een volume gevuld kan worden, zie afbeelding 2. Denk bijvoorbeeld
aan het vullen van een silo met graan of een zak
zand. Indien de gebruiker het volume dat hij wil gaan vullen
met nParticles aanmaakt op basis van een nCloth, kan dit
volume reageren op zowel de nParticles als de nCloth.
Simpel gezegd als de gebruiker een zak zand vult, zal de
zak uitrekken onder invloed van het gewicht van het zand.
Dit vullen gaat in real-time. Daarnaast zijn er nog tal van
parameters, constraints enzovoorts beschikbaar in combinatie
met de nParticles.
Plakkende modder
Een nieuwe optie in Maya 2009 is de zogenaamde
‘Stickiness’-eigenschap voor zowel Maya nCloth, Maya
nParticles en nRigids. Hiermee kan de gebruiker bijvoor-
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
78

eeld iets onderspuiten met modder die vervolgens vast
blijft kleven. Zelfs als het object dat onder de modder zit
nog apart geanimeerd wordt, blijft de modder aan het object
kleven. Om het geheel laagdrempelig te houden kan de gebruiker
ook een keuze maken uit standaard meegeleverde
presets, die vervolgens naar eigen wensen compleet zijn aan
te passen. Het uitproberen van deze presets is geweldig leuk
om te doen en zeker vanwege de real-time mogelijkheden.
De reden van deze geweldige snelheid is deels doordat de
‘Fluid Effects’ opgeslagen kunnen worden in een nCache.
Deze nCache is een extern bestand dat opgeslagen wordt op
de harddrive en direct wordt gebruikt bij het opnieuw bekijken
van de simulatie. Daarnaast maakt Maya steeds meer
gebruik van meerdere processors (‘Multi-threading’) als deze
aanwezig zijn in een computer tijdens de diverse bewerkingen,
waardoor de snelheid positief wordt beïnvloed.
Assets
Maya Assets stellen de gebruiker in staat om complexe data,
verwerkt in een 3D-model te beheren, te delen enzovoorts.
Denk bijvoorbeeld aan een motorfiets die tal van opties
in zich heeft. Met of zonder spatborden, de soort spatborden,
de verschillende uitvoeringen met betrekking tot
kleuren en stickers. Al deze mogelijkheden kunnen aangebracht
worden in een model, waardoor de technische regisseur
alleen nog maar door middel van het aanvinken of uitvinken
de diverse mogelijkheden hoeft te kiezen om dat het
uiteindelijke 3D-model te komen, zie afbeelding 3.
In Maya 8.5 is hiertoe al de eerste stap gezet in de vorm van
zogenaamde containers. In een container worden verschillende
‘Nodes’ samengevoegd tot een groep. Echter gebaseerd
op deze techniek gaan de Maya Assets nog vele malen
verder. Uiteraard is de eerste stap om het complete
model op te bouwen inclusief texturen, animatiemogelijkheden
en meer. Daarna bepaalt de gebruiker
welke delen er beschikbaar komen in de Assets door
deze te publiceren via de ‘Asset Editor’ die terug te
vinden is in het Assets-menu in het ‘Animation’-
menu. De keuzes die de gebruiker hier maakt zijn op
te slaan in een template, waarin alle ‘Attributes’
zichtbaar zijn die hij heeft gepubliceerd.
Overigens is deze template een XML-bestand, dat
eventueel handmatig ook nog aangepast kan worden.
Op basis van verschillende templates, die al dan niet
beveiligd kunnen worden, kunnen er diverse templates worden
aangemaakt in een standaardbibliotheek met al hun
specifieke instellingen. Denk bijvoorbeeld aan aparte templates
voor licht, materialen en objecten. Dit is absoluut een
prachtige oplossing voor bedrijven die met standaardelementen
werken en op een zeer snelle manier een 3D-model
tot stand willen brengen in welke vakdiscipline dan ook.
‘Attribute’-waarden verplaatsen
Zodra de gebruiker in Maya 2009 een aantal objecten heeft
geplaatst met dezelfde eigenschappen, en hij wil daar later
nog een specifieke eigenschap aan toevoegen, dan kan hij
hiervoor het nieuwe ‘Transfer Attribute Values’ gebruiken.
Denk bijvoorbeeld aan een specifieke dimmer van een
lichtbron die gekopieerd mag worden naar alle andere lichtbronnen.
Daarnaast zijn er nog tal van kleine, opvallende verbeteringen.
Vooral de snelheid en de ondersteuning van meerdere
processors tijdens het werken en niet alleen tijdens het renderen
met Maya 2009 vallen direct op. Veel details die
nieuw zijn, komt de gebruiker tegen in bijna alle dialoogvensters
waar er met filters gewerkt kan worden, om bepaalde
eigenschappen onzichtbaar te maken. Daarnaast ziet
Maya 2009 er gewoon strak uit, vanwege de icoontjes die
aangepast zijn en daardoor veel duidelijker worden. Ook de
nieuwe ‘Panel Toolbar’, die direct zichtbaar is in elk
‘Panel’, is erg overzichtelijk en maakt het werken met
Maya een stuk eenvoudiger. Zeker voor personen die net
hun eerste stappen in het gebruik van Maya gaan zetten.
Jean-Pierre van Gastel jean-pierre.van.gastel@pollux.nl is
freelance redacteur voor CAD-Magazine.
dit onderwerp zie ook: www.autodesk.nl.
Afbeelding 2. Afbeelding 3.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
79

BOUW & CIVIEL
Revit MEP geeft extra dimensie aan BIM
Compleet modelleren
Door Danny Joseph
MEP is een acroniem voor Mechanical, Electrical en Plumbing.
Tot nu toe heb ik het alleen over de bouwkundige en constructieve kanten van Revit gehad.
In dit artikel ga ik in op het modelleren van installaties met Revit MEP.
MEP systems browser
Revit Architecture, Revit Structure
en Revit MEP vormen een drie-eenheid
om complete gebouwen mee te
modelleren. Installaties zijn zeer verweven
met alle functies binnen een
gebouw. We spreken normaal over W
(werktuigbouwkundige) en E (elektrotechnische)
installaties. De W-installaties
zijn verdeeld in water (koud
en warm), riolering en luchtbehandeling.
Met Revit MEP zijn deze installaties
te modelleren en te dimensioneren.
Verwevenheid
Installaties zijn als netwerk- en boomstructuren
verweven met bouwkunde
en constructie. Kanalen zijn bevestigd
aan de constructie, elektra zit
ingebouwd in de wanden, leidingen
lopen door dekvloeren. Bouwkundige
schachten maken ruimte voor verticale
leidingen. Daarom hebben installaties
een grote invloed op de bouw. In
elke fase van het bouwproces zijn
voorzieningen nodig voor de installaties.
Bouwkundige sparingen moeten
kloppen, voorzieningen, zoals ingestorte
leidingen moeten op tijd zijn
aangebracht. Een goede coördinatie
vanuit een 3D-model kan hier enorm
bij helpen.
Bij met name grote gebouwen is er
een sterke behoefte aan coördinatie in
de ontwerpfase tussen de diverse disciplines
in de bouw. Vooral het ruimtebeslag
van leidingsystemen speelt
in de ontwerpfase van gebouwen een
grote rol. Building Information
Modeling (BIM) heeft als doel om
deze coördinatie al in de ontwerpfase
tot stand te brengen, door alle systemen
in 3D op een intelligente manier
te modelleren. Er ontstaat dan een
model van de werkelijkheid, nog
voordat de echte bouw van start gaat.
Ook na de bouw, in de beheersfase
kan een BIM-model van groot nut
zijn voor ‘Facility Management’.
Systemen
Revit MEP is in staat om de verschillende
systemen te modelleren en te
dimensioneren. Één apparaat, kan
aangesloten zijn op verschillende systemen.
Een gasgestookte CV-ketel is
bijvoorbeeld aangesloten op (1) elektriciteit,
(2) thermostaat, (3) waterleiding,
(4) gas, (5) riolering, (6) luchtaanvoer
van buiten, (7) rookgasafvoer
naar buiten en radiatorcircuit met een
(8) aanvoer- en (9)retourleiding. Al
MEP CV-installatie
deze systemen volgen een andere route
door het gebouw. Bij de meterkast
komt water, gas en elektriciteit het gebouw
binnen. In het dak zijn doorvoeren
van rookgas, luchtaanvoer en
beluchting nodig. Bij de CV-ketel komen
al deze systemen samen. Bij het
ontbreken van één van de systemen
werkt het apparaat niet.
Voor de verschillende onderdelen van
installaties kent Revit MEP evenzoveel
verschillende ‘Families’. Hierbij
wordt onderscheid gemaakt tussen
gewone ‘Families’ en ‘System
Families’. Apparaten , T-stukken, kranen
en afsluiters zijn allemaal families.
De leidingen ertussen zijn altijd
System Families. In Revit MEP is
het niet nodig het hele leidingverloop
zelf te tekenen. Met de ‘Layout’-
functie kan Revit MEP zelf het leidingoverloop
tekenen.
Systems Browser en Connector
Met de ‘Systems Browser’ zijn de
verschillende systemen te configureren
en inspecteren. Aan elk leidingsysteem
worden de bijbehorende
functies toegekend. Hierna zal de
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
80

Begrip
MEP
Duct
Pipe
Wire
Fitting
Omschrijving
Mechanical Electrical & Plumbing. Omvat alle
W- en E-installaties.
Rechthoekige of ronde buis of kanaal voor
luchtbehandeling, rookgasafvoer en meer.
Pijp voor het transporteren van vloeistof, water,
rioolwater.
Bedrading.
Verbindingen tussen Ducts of Pipes.
Systemen komen bij elkaar
Equipment
Accessoire
Connector
System
Layout
Sizing
‘Systems Browser’ deze herkennen.
Apparaten en leidingen zijn automatisch
met elkaar verbonden. We zagen
eerder in dit artikel dat aan een apparaat
vaak meer dan één aansluiting
voorkomt. Revit ‘Families’ zijn voor
de aansluiting van leidingen voorzien
van connectoren. Bij elkaar behorende
aansluitingen zijn onderling gekoppeld.
Connectoren zijn aangebracht
op verbindingsstukken tussen
leidingen. Een leiding weet zelf welke
verbindingen bij de leiding hoort.
Gaat een leiding de hoek om, of is er
een splitsing, dan weet Revit MEP
hoe daar mee om te gaan. Een verbinding
kan parallel, haaks of onder een
hoek zijn. Verder kan een verbinding
met twee, drie of vier leidingen eenvoudig
worden gemaakt.
De afmeting van een leiding wordt
opgegeven door een keuze te maken
uit beschikbare afmetingen. Revit
MEP bepaalt zelf de afmeting van leidingen
in een systeem van ‘Sizing’.
Na selectie van een systeem rekent
Revit MEP de afmeting van de leidingen
zelf uit, op basis van de maximale
stroomsnelheid of de ondervonden
weerstand.
De wereld van Revit MEP is nog
Toestellen benodigd voor een installatie.
Kranen, afsluiters, kleppen, drukventielen en meer.
Aansluitpunt in een Family waar Ducts, Pipes,
Wires, Fittings en Accessoires op kunnen worden
aangesloten.
Het systeem van toestellen, leidingen, verbindingen
en accessoires, die een specifieke installatiefunctie
in een gebouw vervullen, bijvoorbeeld het
tapwatercircuit.
Het verloop van de leidingen binnen een systeem.
Het bepalen van de afmeting van een leiding- of
kanaalsysteem. Dit kan handmatig, maar ook
automatisch op basis van stroomsnelheid of
weerstand.
Heating and Cooling Loads IES geïntegreerde energieberekening.
nieuw en voegt een dimensie toe aan
het modelleren van installaties. De
beschikbare hulpmiddelen in Revit
MEP sluiten uitstekend aan op de behoefte.
Het werken met Revit MEP
vraagt een behoorlijke wijziging van
de gebruikelijke werkmethode. In dit
artikel heb ik laten zien, dat deze
nieuwe manier van werken heel veel
voordelen gaat opleveren. Het BIMplaatje
is hiermee completer geworden
en laten we ervoor zorgen, dat
hiermee de faalkosten in de bouw
verder zijn terug te dringen. Ook kan
de inzet van Revit MEP bijdragen aan
duurzamer bouwen, door meer inzicht
te geven in de werkelijke energiebehoefte
van een gebouw.
Energieberekening
Danny Joseph danny.
joseph@cadcompany.nl schrijft
freelance voor CAD-Magazine.
Voor meer informatie over
dit onderwerp:
www.autodesk.nl/revitarchitecture.
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
81

De doelgroep
CAD-Magazine wordt in Nederland en België verspreid onder
(potentiële) gebruikers van PC CAD, GIS, Visuali satie en andere
ontwerpproducten, binnen industriële ondernemingen, productie-, bouw-,
instal latie- en civieltechnische bedrijven, inge nieurs-, technische advies-,
ontwerp- en architecten bureaus, de centrale, lokale en provinciale overheden,
nutsbedrijven, instel lingen voor middelbaar en hoger technisch onderwijs,
dealerorganisaties en leveranciers in de CAD-branche.
Abonnementen 2009
Een abonnement op CAD-Magazine vraagt u aan via de website
www.cadmagazine.nl. De prijs voor een jaar abonnement (acht opeen -
volgende nummers) bedraagt € 75,– excl. 6% BTW. Deze prijs geldt
voor verzending binnen Nederland. Voor verzending buiten Neder land
bedraagt de prijs € 98,-. Het abonnement wordt automatisch ver lengd.
Opzeggingen, uitsluitend schriftelijk, dienen twee maanden voor het verstrijken
van het abonnementsjaar in ons bezit te zijn.
Password
Profiteer van de voordelen van het abonnement op CAD-Magazine!
Met uw persoonlijke password krijgt u toegang tot alle archief op de
website www.cadmagazine.nl.
Servicepagina
CAD-Magazine op Internet
www.cadmagazine.nl, www.cadmagazine.nl/banenmarkt
www.cadplaza.nl
Voor info en aanvraag abonnementen: services@cadmag.nl
Informatieservice
Onder elk artikel staat de website van de producent of dealer vermeld.
Geïnteres seer den kunnen hiermee zelf informatie opzoeken over de besproken
onderwerpen.
Gegevens onjuist?
Indien uw adres- of persoonsgegevens op de adresdrager van CAD-
Magazine onjuist blijken te zijn, verzoeken wij u deze adres drager met
gecorrigeerde gegevens in een gesloten envelop te retourneren aan:
CMedia B.V.
Antwoordnummer 1036
8300 VB Emmeloord (NL).
In CAD-Magazine 2 - 2009
Ecover krijgt milieuvriendelijk
hervulsysteem
Pars Pro Toto is een Gents bureau dat meer diensten levert dan design
alleen. Het is dan ook als een full service ontwerpbureau dat zich richt
op het begeleiden en uitvoeren van innovatieprojecten.
Met behulp van Pro/Engineer worden
nieuwe producten ontwikkeld op basis van originele
ideeën, zoals bijvoorbeeld voor de Belgische
wasmiddelenfabrikant Ecover.
www.parsprototo.be
Adverteerdersindex
Autodesk/Prodesk www.autodesk.nl 35
Bouw & ICT www.bouw-en-ict.nl 33
Cadac www.cadac.com 2, 31
Cadjobs.nl www.cadjobs.nl 66
CADKoop www.cadkoop.nl 59
CAD-Magzine www.cadmagazine.nl 16
Construsoft www.construsoft.nl 29
Vijf dingen die je zou moeten weten
Het kan goed zijn dat je de
meeste tijd kwijt bent met het
aanbrengen van wijzigingen in
plaats van nieuwe ontwerpen
maken. Maar met de juiste 3D
CAD-software, kun je dat probleem
oplossen, en nog enkele
andere.
www.ptc.com
CAD-Magazine verschijnt
omstreeks 15 Februari 2008.
Ideoma www.ideoma.nl 77
ISD Benelux www.isdbenelux.com 15
Nedgraphics www.nedgraphics.nl 76
Man & Machine www.manandmachine.nl 83
Pollux www.pollux.nl 84
PTC www.ptc.com 23
SolidWorks www.solidworks.nl 12
TecCad College www.cadcollege.nl 39
CADMagazine Jan./Febr. 2009-1
82

BESCHERM HET HEDEN.
BEREID U VOOR OP DE TOEKOMST.
De nieuwe AutoCAD Revit Architecture Suite
De nieuwe AutoCAD® Revit® Architecture Suite
bestaat uit AutoCAD, AutoCAD Architecture
en Revit Architecture. Met dit pakket haalt u
het maximale uit uw huidige ontwerp- en ITinvesteringen.
Tegelijkertijd kunt u in eigen tempo,
de overstap naar Building Information Modeling
maken.
De AutoCAD Revit Architecture Suite: de slimme
manier om voorbereid te zijn op de projecten van
morgen.
www.autodesk.nl/present
Autodesk, AutoCAD, en Revit zijn geregistreerde handelsmerken of handelsmerken van Autodesk, Inc. in de Verenigde Staten en/of andere landen. Alle andere merknamen, productnamen en handelsmerken zijn
eigendom van hun respectievelijke eigenaars. Autodesk behoudt zich het recht voor om productaanbiedingen en specificaties op ieder tijdstip en zonder kennisgeving aan te passen, en is niet verantwoordelijk
voor eventuele typografische of grammaticale fouten in dit document.
© 2008 Autodesk, Inc. Alle rechten voorbehouden.