NT2-docent, man/vrouw met missie - Centrum voor Taal & Onderwijs

nieuwsbrief TAAL & ONDERWIJS juni 2010
NT2-docent, man/vrouw met missie
Resultaten van de bevraging bij NT2-docenten
Door Lies Houben, CTO-medewerker
Brede evaluatie, differentiatie, behoeftegericht werken, … De NT2-docent wordt geconfronteerd
met vele onderwijsvernieuwingen. Maar hoe staan de NT2- docenten hier zelf tegenover? Hoe
beoordelen zij vernieuwende les- en evaluatiepraktijken? Hoe situeren zij hun eigen praktijk
binnen deze vernieuwingen? Welke ondersteuningsnoden hebben NT2-lesgevers? Hoog tijd,
vond het Centrum voor Taal en Onderwijs (KU Leuven), om de stem van de lesgevers te kennen
en hun behoeften in kaart te brengen. Is een goed inzicht in noden en behoeften die bij de
lesgevers leven immers niet een noodzakelijke voorwaarde voor een degelijke ondersteuning
van het NT2-veld?
In juni 2012 verspreidde het CTO een digitale enquête onder alle lesgevers bij centra
basiseducatie, centra voor volwassenenonderwijs en universitaire talencentra. 380 NT2-
leerkrachten namen actief deel aan het survey-onderzoek en vulden de enquête in (waarvoor
dank!). De resultaten werden verwerkt in een rapport dat werd voorgesteld op 19 december 2011
op het departement Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap.
Hieronder volgt een overzicht van de opvallendste resultaten.
De bevraging
Het eerste deel van de enquête legde de NT2-docenten een 11-tal vernieuwende
onderwijspraktijken voor, waaronder: het peilen naar NT2-behoeften van cursisten, het inspelen
op die behoeften, het werken vanuit realistische taken, het stimuleren van interactie tussen
cursisten, het organiseren van buitenschoolse activiteiten, het alternatief evalueren, … Voor elke
vernieuwende actie werd de klaspraktijk van lesgevers bevraagd: doe je dit in je klas of niet?
Verder werd voor elke actie gepeild naar heersende opvattingen, de mate waarin contextfactoren
een al dan niet bevorderende of belemmerende rol spelen en de mate waarin lesgevers zich
bekwaam voelen om de actie uit te voeren.
Het tweede deel van de enquête peilde naar de manier waarop NT2-lesgevers naar hun werk als
NT2-docent kijken. Zijn ze tevreden in hun job? Voelen ze zich gesteund? Wat vinden ze
belangrijk in de uitvoering van hun werk? Over welke competenties moet een NT2-lesgever
volgens hen beschikken? Welke noden en behoeften hebben ze? En welke vormen van
ondersteuning vinden ze zinvol?
De resultaten
De kwantitatieve en kwalitatieve verwerking van de antwoorden geeft een beeld van hoe de
docenten tegenover de voorgestelde vernieuwingen staan. Voor wat betreft klaspraktijk,
meningen, contextfactoren en mate van bekwaamheid bij de bevraagde acties, vallen de resultaten
uiteen in 3 groepen:
1. Een eerste groep (figuur 1) bevat acties die positief scoren over de hele lijn. Zowel voor
klaspraktijk, meningen, contextfactoren als bekwaamheid staat in onderstaande tabel een
plusteken: meer dan 50% van de lesgevers rapporteert de acties uit te voeren, heeft een
© Centrum voor Taal en Onderwijs

nieuwsbrief TAAL & ONDERWIJS juni 2010
positieve mening over de actie en geeft aan dat contextfactoren (krijg je voldoende tijd en
ruimte, gaat het om een gangbare praktijk binnen het centrum, heb je toegang tot
materialen, enzovoort) voor deze acties meestal bevorderlijk zijn. De meerderheid van de
lesgevers voelt zich voor deze praktijken ook bekwaam.
Figuur 1
Praktijk
Klaspraktijk Meningen Contextfactoren Bekwaamheid
Activiteiten aanbieden
die vertrekken van
realistische taken
+
78,4%
+
53,8%
+
54,1%
+
69,5%
Evalueren aan de hand
van realistische taken
+
77,8%
+
66,3%
+
49,2%
+
69,5%
Interactie tussen
cursisten stimuleren
+
86,5%
+
81,3%
+
68,7%
+
76,2%
2. In een tweede groep vinden we acties terug waarover men in hoofdzaak wel positieve
meningen heeft, maar waarbij dit niet weerspiegeld wordt in de klaspraktijk. Voor deze
acties werken de contextfactoren eerder tegen en voelt men zich doorgaans ook minder
bekwaam. In figuur 2 staat in de kolommen klaspraktijk, contextfactoren en
bekwaamheid bijgevolg een minteken (minder dan 50% van de lesgevers is positief over
de uitvoering in de klaspraktijk, over de positieve rol van contextfactoren en over de
inschatting van de eigen bekwaamheid).
Figuur 2
Praktijk
Klaspraktijk Meningen Contextfactoren Bekwaamheid
Gebruik maken van
nieuwe media
-
20,6%
+
55,7%
-
22,4%
-
44,3%
De cursisten inspraak
geven
-
17,8%
+
61,9%
-
14,11%
-
37,1%
Buitenschoolse
activiteiten
organiseren
-
14,6%
+
64,4%
-
23,5%
-
42,9%
Alternatieve
evaluatievormen
inzetten
-
29%
+
55,9%
-
21,4%
-
25,8%
Je lessen afstemmen
op de NT2-behoeften
van cursisten
-
40,9%
+
78,1%
-
12,1%
-
40,5%
3. De derde groep acties zijn moeilijker te vatten in één categorie. Ze vertonen een grillig
beeld. Opvallend is dat de actie ‘differentiatiemogelijkheden voorzien bij lesactiviteiten’
over de gehele lijn heel zwak scoort.
© Centrum voor Taal en Onderwijs

nieuwsbrief TAAL & ONDERWIJS juni 2010
Figuur 3
Praktijk
Klaspraktijk Meningen Contextfactoren Bekwaamheid
Peilen naar NT2-
behoeften bij de
cursisten
+
66,8%
-
47,4%
-
12,2%
-
44,5%
Je lespraktijk bijsturen
naar aanleiding van
evaluatiegegevens
+
65,5%
+
83,2%
-
36,1%
-
42,1%
Differentiatiemogelijkheden
voorzien bij
lesactiviteiten
-
45,7%
-
37,7%
-
19,6%
-
33%
We leren uit het eerste deel van de enquête welke acties ingeburgerd lijken (vb. werken met of
evalueren met realistische taken), en welke acties om diverse redenen minder evident zijn voor de
NT2-lesgevers (vb. alternatief evalueren of differentiëren).
Een tevreden beroepsgroep
De resultaten van het tweede deel van de enquête, namelijk de bevraging naar tevredenheid,
vereiste competenties en ondersteuningsvragen laat een beroepsgroep zien die in hoge mate
tevreden in de uitvoering van zijn job staat (figuur 4) en zich doorgaans ook in zijn werk gesteund
weet.
Figuur 4: mate van tevredenheid over het werk
De NT2-docent is een gemotiveerde en geëngageerde lesgever, die zijn werk als zinvol ervaart en
zich ook verantwoordelijk voelt voor het leren van de cursisten (figuur 5).
© Centrum voor Taal en Onderwijs

nieuwsbrief TAAL & ONDERWIJS juni 2010
Figuur 5: lesgever van invloed op het leren van cursisten
De kwaliteiten waarover een lesgever moet beschikken, liggen volgens de respondenten vooral in
algemene (eerder persoonlijk) kwaliteiten , zoals empathisch, enthousiast, geduldig en flexibel
zijn. Men vindt het belangrijk om als een goed begeleider de leerprocessen van cursisten te
ondersteunen. In tweede instantie worden vakinhoudelijke competenties aangehaald (zie figuur
6)
Figuur 6
Voor wat de ondersteuningsvragen betreft, werd de docenten gevraagd om een top 3 op te stellen
van thema’s waarvoor men graag nog verdere ondersteuning wenst. Deze top 3 weerspiegelt de
resultaten uit het eerste deel van de enquête. De acties waarvoor men zich minder bekwaam voelt,
komen ook als uitgesproken ondersteuningsvragen naar voor:
1. evalueren
2. differentiëren
3. behoeftegericht werken
Als we kijken naar de manier waarop deze ondersteuning volgens de respondenten het best vorm
krijgt, scoren (interactieve) websites met (voorbeeld)materialen het hoogst. Ook de ‘klassieke’
navormingscursus scoort hoog, al lezen we in de antwoorden op de open vragen dat men deze
liever praktijkgericht dan theoretisch ingevuld ziet. Verder vallen acties op die het leren van
elkaar stimuleren (intervisie- en overlegmomenten) (zie figuur 7). In de top 3 van thema’s
waarover men graag meer informatie wil, noteren we: breed evalueren, buitenschoolse
opdrachten en maatwerkhoeken.
© Centrum voor Taal en Onderwijs

nieuwsbrief TAAL & ONDERWIJS juni 2010
Figuur 7: soorten ondersteuning
Conclusie
Uit dit onderzoek komt vooral naar voor dat NT2-docenten doorgaans positieve meningen
hebben over de vernieuwende praktijken, wat alvast een belangrijk vertrekpunt voor
onderwijsvernieuwing is. Deze positieve houding weerspiegelt zich echter niet altijd in de
klaspraktijk. Het gevoel van bekwaamheid ligt voor sommige praktijken eerder laag en de
contextfactoren werken vaak belemmerend. Verder laten de NT2-docenten zich doorheen deze
bevraging kennen als een zeer betrokken en gemotiveerde beroepsgroep en schuiven ze duidelijke
thema’s naar voor waarvoor ondersteuning wenselijk is.
De resultaten van de bevraging kunnen alvast een inspiratiebron en uitgangspunt zijn bij het
vormgeven en stimuleren van de professionele ontwikkeling van docenten. Belangrijk voor de
respondenten is hierbij dat men vertrekt van de klaspraktijk als rijke leerbron. De bevraging laat
zien dat het inzetten van lerende netwerken, praktijkgerichte navormingen of coachings en een
interactieve toolbox (website) met 'good practices' voor de NT2-docenten zinvolle acties zijn.
Maar ook binnen de centra is het belangrijk om visieontwikkeling en beleid te stimuleren. Het
uitvoeren van een beginsituatieanalyse met het hele team, bij voorbeeld met behulp van de
vragenlijst die opgesteld werd voor dit onderzoek, kan hierbij een eerste stap zijn.
Ook de overheid speelt een rol in het faciliteren van de implementatie van vernieuwingen. Ze kan
de ontwikkeling van instrumenten, de samenwerking tussen de verschillende partners, de
flexibilisering van onderwijsprogramma’s, het onderzoek naar praktijk in het NT2-
volwassenenonderwijs stimuleren en faciliteren, … Begeleidingsdiensten en universitaire centra
kunnen hierbij vanuit een gezamenlijke visie de centra ondersteunen en de nodige know-how en
instrumenten aanleveren.
Kortom, de resultaten van de bevraging bieden op alle niveaus veel stof tot reflectie en geven
tegelijk duidelijke indicaties om de ondersteuning op maat van de NT2-docenten verder vorm te
geven. Tijd dus om met deze resultaten verder aan de slag te gaan. Wie ondertussen nieuwsgierig
werd naar het volledige verhaal, kan het uitgebreide rapport nalezen en downloaden via de
website van het CTO, http://www.cteno.be/index.php?idWs=20
© Centrum voor Taal en Onderwijs