De overheid als keuzearchitect? - Wetenschappelijke Raad voor het ...

kan ‘nudging’ een klimaatramp helpen voorkomen?
gezin waarvan de ouders hun leven lang hadden gewerkt voor meer
materiële welvaart.
Ik denk dat klimaatverandering alleen kan worden tegengegaan met
een strategie waarbij wordt gezocht naar gelijkgestemde geesten die
net als vroeger een onwaarschijnlijk geachte coalitie kunnen smeden,
waardoor vervolgens echte sociale veranderingen teweeg worden
gebracht. Met andere woorden: voor een effectieve klimaatstrategie
is meer nodig dan alleen een beleid met vastomlijnde doelen; zo’n
strategie moet ook de sociale en culturele krachten mobiliseren die
nodig zijn om dat beleid te realiseren.
Nudging kan dan zeker helpen. Maar dan moeten we het perspectief
wel enigszins bijstellen, want nudging gaat naar mijn zin een beetje te
veel om individueel gedrag. Voor een betekenisvol perspectief verdienen
twee dimensies meer aandacht.
27
Allereerst moeten we meer nadenken over het belang van kaderstelling.
Hoewel het bijna altijd het individu is dat handelt, weten we
dat hij zijn keuzes aanpast in het kader van een collectief handelen.
Ten tweede wordt bij effectief nudgen uitgegaan van een bepaalde
rol voor de overheid. Het is nu juist deze planningstheorie die ik niet
overtuigend vind in het boek van Thaler en Sunstein. Laat ik deze
twee dimensies nader toelichten, om te beginnen het belang van het
bieden van een kader.
De geschiedenis van de milieupolitiek leert ons dat grote successen
op het gebied van milieu verklaard kunnen worden uit het ontstaan
van een bredere culturele alliantie. Het is interessant om te zien
dat deze krachten in het verleden gemobiliseerd werden door een
gemeenschappelijke kijk op de problematiek. ‘Natuurbescherming’
was iets waar veel Amerikanen rond 1900 een positief gevoel over
hadden; daarmee was de basis gelegd voor een brede milieubeweging,
bestaande uit zeer diverse groeperingen. ‘Industriële vervuiling’
stond haaks op de ambities van de nieuwe post-materiële generatie in
de jaren zestig. De vraag is nu of ‘klimaatverandering’ aan het begin
van de 21e eeuw maximaal potentieel heeft om sociale krachten te
mobiliseren. Kreten als ‘80 procent’ reductie, ‘cap-and-trade’, ‘ramp-