De overheid als keuzearchitect? - Wetenschappelijke Raad voor het ...

kan ‘nudging’ een klimaatramp helpen voorkomen?
kan ‘nudging’ een klimaatramp
helpen voorkomen?
E E N R E A C T I E O P R I C H A R D T H A L E R
Maarten Hajer
Stelt u zich voor, de minister van verkeer en waterstaat kondigt aan
dat scooterrijders binnenkort uitgebreide veiligheidskleding moeten
dragen. Hij baseert zich daarbij op ‘nieuw wetenschappelijk bewijs’
waaruit blijkt dat ernstige verwondingen dikwijls het gevolg zijn van
een gebrek aan beschermende kleding en dus niet hadden hoeven
gebeuren. Zo kan lichamelijk letsel worden voorkomen en tegelijk
op de ziektekosten worden bespaard. Beschermende kleding voor ellebogen,
knieën, borst en rug zal daarom verplicht worden gesteld.
De kans is groot dat zo’n voorstel tot heftige verontwaardiging zal
leiden, vooral in Nederland. Paternalisme, overheidsbemoeienis in
het kwadraat. Een staaltje van etatisme dat niet meer van deze tijd is.
Wekelijks worden we eraan herinnerd dat burgers tegenwoordig nog
maar weinig overheidsingrijpen dulden. Dure, landelijke vaccinatieprogramma’s,
bedoeld om mensen tegen gezondheidsrisico’s te beschermen,
worden met wantrouwen bekeken en roepen veel discussie
op. Rekeningrijden, dat een oplossing biedt voor het fileprobleem,
wordt weggezet als een inbreuk op de privacy.
23
De overheid worstelt met structurele problemen en zoekt naar
nieuwe wegen om haar gezag te doen gelden. Hoe moet de overheid
deze problemen aanpakken?
Een ander voorbeeld. Stelt u zich een snowboarder voor. Ze draagt
de vrijetijdskleding die bij een echte snowboarder past en die haar
tegelijkertijd onderscheidt van de gemiddelde skiër, die met zijn
stokken en lange latten voor comfort gaat en risico’s liever mijdt. De
snowboarder is cool en wil dat weten. Maar toch draagt zij een helm.
Mochten ze elkaar in een restaurant op de skihelling tegenkomen, dan
ziet de skiër dat de snowboarder onder haar relaxte outfit zelfs nog
veel meer bescherming draagt. Niet omdat wetenschappelijk bewijs
dat gebiedt, maar gewoon omdat het cool is om te dragen.