Sportverenigingen als maatschappelijke ... - Mulier Instituut

De helft van deze zeer actieve clubs biedt een specifiek aanbod voor bijzondere doelgroepen
(ouderen, gehandicapten, meisjes), een bijna even groot deel organiseert activiteiten voor nietleden
en werkt mee aan schoolsportprojecten. Bijna één op de vijf clubs biedt maatschappelijke
stages, één op acht naschoolse opvang en één op tien activiteiten gericht op re-integratie. Ten
slotte wil 42 procent zich meer maatschappelijk gaan inzetten.
Onderzoeken onder verenigingen in Tilburg en Eindhoven leveren een vergelijkbaar
beeld op. In het sportbeleid van de gemeente Tilburg vanaf 2007 staat het bevorderen van
(sport)participatie onder achterstandsgroepen centraal. De gemeente ziet daarbij een belangrijke
rol weggelegd voor de verenigingen, die met een passend en innovatief sportaanbod voor
verschillende doelgroepen hierop in zouden kunnen spelen. In groepsgesprekken geven de
Tilburgse sportverenigingen unaniem aan dat een sportvereniging altijd een maatschappelijke
functie heeft (Van Kalmthout en Van Lindert, 2009). Een vereniging draagt per definitie bij aan
de doelstelling van de gemeente om de participatie van burgers in of via sport te vergroten.
Verenigingen geven aan dat er een continuüm is in de mate van maatschappelijke betrokkenheid,
dat loopt van geringe tot omvangrijke betrokkenheid.
In een enquête onder de Tilburgse sportverenigingen is nagegaan of zij al meer actief zijn
voor externe doelgroepen. Gevraagd is naar vier vormen: nevenactiviteiten voor niet-leden,
ledenwervingsacties, vernieuwing van het sportaanbod en deelname aan maatschappelijke
initiatieven van de gemeente (bijvoorbeeld Buurtsport, open dagen van sportparken, deelname
aan ‘Meedoen Alle Jeugd door Sport’ en Try-Out Sports). Ruim een kwart van de verenigingen
(28%) is zeer maatschappelijk actief. Zij doen alle genoemde activiteiten. Tien procent
van de verenigingen ondernemen geen enkele van de genoemde activiteiten en zijn weinig
maatschappelijk actief. De overige verenigingen houden zich met één (14%) of enkele (48%)
van de activiteiten bezig. Volgens de clubs spelen subsidies van de gemeente een belangrijke
aanvullende rol in financieel opzicht om meer maatschappelijk betrokken te kunnen werken.
In een vitaliteitsonderzoek onder de Eindhovense sportverenigingen zijn gegevens verzameld
over de maatschappelijke rol en maatschappelijke activiteiten van verenigingen (Romijn en
Van Kalmthout, 2010). De gemeente Eindhoven verwacht van de Eindhovense sportverenigingen
een belangrijke bijdrage aan de realisatie van haar ‘Sportnota 2008-2015’. De verenigingen
worden in dat kader uitgedaagd om hun sportaanbod te verruimen, de binding met de omliggende
wijken te versterken en samen te werken met andere organisaties. Maar lang niet alle
verenigingen lijken toe aan een dergelijke taakstelling.
Vergelijkbaar met landelijke cijfers (zie tabel 4.2) is vier vijfde van de verenigingsbestuurders
in Eindhoven van mening dat sportverenigingen een maatschappelijke verantwoordelijkheid
hebben. Wat de feitelijke maatschappelijke inzet van de sportverenigingen in Eindhoven
betreft, is het beeld ook sterk overeenkomstig met het landelijke. Vier vijfde van de verenigingen
organiseert nevenactiviteiten voor leden en niet-leden. Van de verenigingen werkt 80 procent
samen met één of meer andere organisaties zoals gemeente, sportraad, scholen, sportbonden en
dergelijke. De helft van de verenigingen is actief bezig met het introduceren van nieuwe sport-
64 SPORTVERENIGINGEN: TUSSEN TRADITIES EN AMBITIES