2012 - Atlantische Commissie

2 01 2J a a r v e r s l a g 

A t l a n t i s c h e C o m m i s s i e

1 VOORWOORD | 3 

2 DOELSTELLINGEN | 4 

3 WOORD VAN DANK | 5 

4 ORGANISATIE | 6 

4-1 DAGEL IJKS EN ALGEMEEN BESTUUR | 6 

4-2 D I RE C T I E | 7 

4-3 BUREAU | 7 

4-4 ATLANT I S CHE ONDERWIJS C OMM I SS I E | 7 

4-5 REDA C T I E ATLANTISCH PERSPECTIEF | 8 

4-6 LEERSTOEL MODERNE TRANS-ATLANT I S CHE BETREKK I NGEN | 9 

4-7 STUD I UMGENERALE © | 9 

4-8 JONGE ATLANT I C I | 10 

4-9 ST I CHT I NG VO OR STRATEG I S CHE STUD I ES | 10 

5 ACTIVITEITEN IN 2012 | 11 

5-1 C ONFERENT I ES EN B IJEENKOMSTEN | 11 

5-2 PUBL I C AT I ES | 21 

5-3 OP I N I EPE I L I NG | 22 

5-4 MED I AOPTREDENS, LE Z I NGEN EN PUBL I C AT I ES D I RE C TEUR | 23 

2 0 

1 2 

I N H O U D 

6 2012 IN VOGELVLUCHT | 24 

7 STAAT VAN BATEN EN LASTEN | 25 

8 DIVERSEN | 26 

8-1 WEBS I TE | 26 

8-2 DE ATLANT I S CHE C OMM I SS I E I N DE MED I A | 26 

8-3 DO CUMENTAT I E | 26 

8-4 ABONNEES EN BEGUNST I GERS | 26 

8-5 OVERZ I CHT PUBL I C AT I ES | 27 

8-6 I NHOUDS OPGAVE ATLANTISCH PERSPECTIEF 2012 | 28

Atlantische Commissie 

Bezuidenhoutseweg 237a-239a 

2594 AM DEN HAAG 

t 070-363.94.95 

f 070-364.63.09 

e info@atlcom.nl 

i www.atlantischecommissie.nl 

· Samenstelling en redactie: 

Niklaas Hoekstra 

· Eindverantwoording: 

Bram Boxhoorn 

· Vormgeving: 

Meyer/Van Gerwen, Den Haag/Breda 

· Druk: 

Ervee design & drukwerk B.V., Zoetermeer 

Copyright © 2013 

Atlantische Commissie

“The best is yet to come”, zei Barack Obama op de avond van 

zijn herverkiezing tot president van de Verenigde Staten. Na een 

lange en vaak harde campagne won hij uiteindelijk vrij 

gemakkelijk van zijn Republikeinse uitdager Mitt Romney. 

De Amerikaanse verkiezingen vormden vanzelfsprekend een 

rode draad in het programma van de Atlantische Commissie in 

2012. Tijdens een aantal publieksbijeenkomsten, een diner, een 

onderwijsconferentie en een studiereis kwamen niet alleen de 

(campagnes voor de) presidentsverkiezingen uitgebreid aan 

bod, maar ook de verkiezingen voor het Congres. 

De NAVO-top in Chicago in mei was een ander speerpunt in 

2012. Zo sprak minister van Defensie Hillen aan de vooravond 

van de top, en gaf Ivo Daalder (de Amerikaanse Permanent 

Vertegenwoordiger bij de NAVO) een terugblik. Voeg daarbij de 

zeer goed bezochte verkiezingsdebatten over buitenlandse 

zaken en defensie, en de vele andere programma’s (meer dan 

40) die in de loop van 2012 georganiseerd werden, en het is 

duidelijk dat de Atlantische Commissie weer een zeer 

dynamisch jaar achter de rug heeft. 

NAVO – jarenlang stabiel rond de 80 procent – zakte ineens 

naar 64 procent. Het draagvlak voor het Atlantisch Bondgenootschap 

en Defensie is niet meer zo vanzelfsprekend als in 

het verleden. Tastbaarder thema’s als de (gevolgen van de) 

economische crisis drukken belangstelling weg voor relatief 

abstractere onderwerpen als internationale veiligheids - 

samenwerking. Er ligt een duidelijke taak voor de Atlantische 

Commissie om het werk van de NAVO en de krijgsmacht in 

Nederland zichtbaarder te maken. In 2013 wordt daarom extra 

aandacht besteed aan het vergroten van het draagvlak voor 

deze onderwerpen, bijvoorbeeld onder docenten. Ook voor de 

Atlantische Commissie geldt: “The best is yet to come.” 

Dirk Jan van den Berg 

Voorzitter Atlantische Commissie 

februari 2013 

1 V O O R W O O R D 

Het aantal deelnemers aan programma’s van de Atlantische 

Commissie stijgt. Dat is onder andere het gevolg van een actief 

beleid om nieuwe, jongere doelgroepen te betrekken bij het 

werk van de Commissie. De programma’s van Jonge Atlantici 

nemen toe in aantal, variëteit én kwaliteit. Door het toenemend 

gebruik van sociale media (Facebook en Twitter) groeit de 

bekendheid van Jonge Atlantici en dus ook het aantal 

bezoekers aan bijeenkomsten. Het StudiumGenerale © 

programma is een andere succesformule bij het aanboren van 

nieuwe doelgroepen. De veelbelovende young professionals uit 

overheid en bedrijfsleven die dit programma volgen, zijn zeer te 

spreken over de veelheid van onderwerpen die ter sprake 

komen én over het niveau van de discussies. 

Goed nieuws dus allemaal, maar geen reden om op onze 

lauweren te gaan rusten. Dat er voor de Atlantische Commissie 

nog veel werk te doen is, blijkt bijvoorbeeld uit het opinieonderzoek 

dat de Commissie in december door TNS NIPO liet 

uitvoeren. De steun van de Nederlandse bevolking voor de 

3

Sinds haar oprichting in 1952 is de Atlantische Commissie een 

forum voor het publieke debat over trans-Atlantische veiligheidsvraagstukken. 

Zij geeft voorlichting over en stimuleert 

onderzoek naar thema’s zoals de betrekkingen tussen de 

Verenigde Staten en Europa, ontwikkelingen in de NAVO en 

Europese veiligheidskwesties. De Commissie wil hiermee de 

maatschappelijke discussie over deze onderwerpen bevorderen. 

De Atlantische Commissie organiseert nationale en 

internationale conferenties, seminars, forumdiscussies en 

lezingen voor verschillende doelgroepen. Naast de 

begunstigers van de Commissie zijn dit bijvoorbeeld politici, 

beleidsambtenaren, journalisten, universitair docenten en 

studenten. Een belangrijke doelgroep is ook het voortgezet 

onderwijs, zowel docenten als leerlingen. 

De Atlantische Commissie werkt samen met overheids - 

instellingen, politieke instellingen, wetenschappelijke instituten 

en non-gouvernementele organisaties in binnen- en buitenland, 

en op ad hoc-basis met het bedrijfsleven. Deze samenwerking 

draagt bij aan de organisatie van nationale en internationale 

conferenties. 

Ten slotte initieert en steunt de Atlantische Commissie de 

ontwikkeling van activiteiten van derden (bijvoorbeeld 

studenten) op het gebied van internationale en nationale 

veiligheidsvraagstukken en adviseert zij hen bij de opzet en 

uitvoering van projecten op bovengenoemd gebied. 

De Atlantische Commissie geeft ook publicaties uit. Naast het 

tijdschrift Atlantisch Perspectief verschijnen onder meer 

conferentie- en studierapporten, boeken en onderwijspublicaties. 

Het Bureau van de Commissie beschikt over een 

tijdschriften- en een documentatiearchief die kunnen worden 

geraadpleegd. 

2 D O E L S T E L L I N G E N 

De activiteiten van de Atlantische Commissie worden ondersteund 

door ad hoc stuur- en studiegroepen en permanente 

commissies, zoals de Atlantische Onderwijscommissie. Deze 

ontwikkelt initiatieven voor de bovenbouw van het voortgezet 

onderwijs. Een tweede permanente commissie is ‘Jonge 

Atlantici’. Zij organiseert activiteiten speciaal gericht op 

studenten en pas-afgestudeerden. 

De onafhankelijkheid van de Atlantische Commissie wordt 

gewaarborgd door het Stichtingsbestuur, waarin onder andere 

vertegenwoordigers van politieke partijen en deskundigen op 

het gebied van trans-Atlantische betrekkingen en veiligheids - 

politiek zijn vertegenwoordigd. 

De Atlantische Commissie maakt deel uit van de Atlantic 

Treaty Association – de overkoepelende organisatie van de 

ruim 40 Atlantische commissies in de lidstaten van de NAVO 

en in de meeste landen van het Partnership for Peace. 

4

De Atlantische Commissie wil graag haar dank betuigen aan 

alle personen en instanties die de Commissie in 2012 ter zijde 

hebben gestaan bij de uitvoering van haar activiteiten. 

Veel dank gaat uit naar de instellingen, bedrijven en 

particulieren die de Atlantische Commissie in 2012 financieel 

hebben gesteund. Zonder de subsidies van de ministeries 

van Buitenlandse Zaken en Defensie was de Atlantische 

Commissie niet in staat geweest haar activiteiten uit te voeren. 

Ook de NATO Public Diplomacy Division, de Amerikaanse 

ambassade in Den Haag, de hogeschool Windesheim, de 

Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, en natuurlijk de 

particuliere begunstigers droegen in belangrijke mate bij aan 

de realisering van conferenties, lezingen, seminars, publicaties 

en andere activiteiten. 

De Atlantische Commissie is het German Marshall Fund of the 

United States, het College van burgemeester en wethouders 

van de gemeente Utrecht, de Koninklijke Marine, de Neder - 

landsche Bank, het Ministerie van Buitenlandse Zaken, het 

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het 

Ministerie van Defensie en Fokker en zeer erkentelijk voor 

Bureau BKB, het Nederlands Instituut voor Internationale 

Betrekkingen ‘Clingendael’, het Ministerie van Economische 

Zaken, Landbouw en Innovatie, Fokker Aerostructures, de 

Franse ambassade in Den Haag, het German Marshall Fund of 

the United States, Hogeschool Windesheim, het Iran Instituut, 

de Israëlische ambassade in Den Haag, de Koninklijke 

Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschap (KVBK), 

het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 

het Ministerie van Buitenlandse Zaken, het Ministerie van 

Defensie, NATO’s Public Diplomacy Division, de Neder - 

landsche Bank, de Nederlandse Defensie Academie (NLDA), 

het Nederlands Genootschap voor Internationale Zaken (NGIZ) 

afdeling Utrecht, de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden 

(NHL), Politiek Café Den Haag, het Roosevelt Study Center, 

Royal HaskoningDHV, Studentenvereniging Internationale 

Betrekkingen afdeling Amsterdam, Leiden en Utrecht, de 

Universiteit van Amsterdam, en de Universiteit Leiden. 

De Atlantische Commissie hoopt op voortzetting van de 

vruchtbare samenwerking met deze organisaties. 

3 W O O R D V A N D A N K 

materiële bijdragen aan activiteiten van de Atlantische 

Commissie in 2012. Ten slotte is de Commissie veel dank 

verschuldigd aan de vele sprekers tijdens haar conferenties en 

andere bijeenkomsten, en aan de auteurs die belangeloos een 

bijdrage leverden aan Atlantisch Perspectief en andere 

publicaties. 

De activiteiten van de Atlantische Commissie komen tot stand 

in samenwerking met diverse instellingen en instanties in 

binnen- en buitenland. Goede betrekkingen worden onder - 

houden met de Nederlandse ministeries van Buitenlandse 

Zaken en Defensie. Ook Nederlandse ambassades en 

ambassades van OVSE-landen in Den Haag zijn de Atlantische 

Commissie regelmatig behulpzaam. 

De Atlantische Commissie heeft in 2012 samengewerkt met de 

volgende organisaties: de Adviesraad Internationale 

Vraagstukken, de Amerikaanse ambassade in Den Haag, de 

Gemeente Amsterdam, de Atlantic Treaty Association (ATA), 

5

4-1 

DAGELIJKS EN 

ALGEMEEN BESTUUR 

De Stichting Atlantische Commissie heeft een Dagelijks en 

een Algemeen Bestuur, waarbij het Dagelijks Bestuur deel uit 

maakt van het Algemeen Bestuur. Het Dagelijks Bestuur komt 

tenminste twee maal per jaar bijeen en het Algemeen Bestuur 

houdt tenminste drie maal per jaar een vergadering. In het 

Dagelijks en Algemeen Bestuur hebben onder andere 

vertegenwoordigers van politieke partijen zitting, evenals 

deskundigen op het gebied van trans-Atlantische betrekkingen 

en veiligheidspolitiek. 

BESTUURSWIJZIGINGEN 

In 2012 was er een aantal wijzigingen in de samenstelling van 

het Bestuur van de Atlantische Commissie. 

In januari overleed Koen Koch (docent Internationale 

Betrekkingen aan de Universiteit Leiden). Hij was lid van het 

Het Dagelijks Bestuur van de Atlantische Commissie bestond 

op 31 december 2012 uit: 

· drs. D.J. (Dirk Jan) van den Berg, voorzitter 

Voorzitter, College van Bestuur, Technische Universiteit Delft 

· mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho, 

vicevoorzitter 

Directeur, Wiardi Beckman Stichting 

· mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris 

Directeur Public Affairs, TNO 

· H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester 

Voormalig burgemeester van Noordwijk 

· dr. N.V. (Norbert) Both 

Vice President Corporate Communications, Shell 

International B.V. 

· drs. J.H. (Han) ten Broeke 

Woordvoerder Buitenlandse Zaken voor de VVD, Tweede Kamer 

der Staten-Generaal 

· mevrouw drs. A.M.C. (Angelien) Eijsink 

Woordvoerder Defensie voor de PvdA, Tweede Kamer der 

Staten-Generaal 

4 O R G A N I S A T I E 

Algemeen Bestuur sinds 1996. Hij werd in juni opgevolgd 

door Marieke de Goede (hoogleraar Politicologie aan de 

Universiteit van Amsterdam). 

In juni trad Riëtte Blacquière-Schalen terug uit het 

Algemeen Bestuur wegens vertrek naar het buitenland. Zij 

werd opgevolgd door haar opvolger als Executive Director van 

de American Chamber of Commerce in the Netherlands, 

Patrick Mikkelsen. 

In 2012 trad Tweede Kamerlid Henk Jan Ormel (woordvoerder 

Buitenland voor het CDA) terug uit het Dagelijks Bestuur, en 

traden Mariko Peters (woordvoerder Buitenlandse Zaken en 

Defensie voor GroenLinks) en André Bosman (woordvoerder 

Defensie voor de VVD) terug uit het Algemeen Bestuur. 

In april trad Rowinda Appelman als voorzitter van Jonge 

Atlantici toe tot het Algemeen Bestuur. 

· drs. O. (Otte) Beeksma, waarnemer namens het 

ministerie van Defensie 

Plaatsvervangend directeur Voorlichting en Communicatie, 

ministerie van Defensie 

· mr. J.C.S. (Joep) Wijnands, waarnemer namens het 

ministerie van Buitenlandse Zaken 

Directeur Veiligheidsbeleid, ministerie van Buitenlandse Zaken 

Het Algemeen Bestuur van de Atlantische Commissie 

bestond, buiten de leden van het Dagelijks Bestuur, op 31 

december 2012 uit: 

· mevrouw R. (Rowinda) Appelman Msc MA, voorzitter 

Jonge Atlantici 

Stafmedewerker Onderzoek, Faculteit Psychologie en 

Pedagogiek, Vrije Universiteit 

· mevrouw prof. dr. M. (Marieke) de Goede 

Hoogleraar Politicologie, Universiteit van Amsterdam 

6

· maj. M. (Mostafa) Hilali 

Koninklijke Landmacht 

· drs. R.W. (Raymond) Knops 

Woordvoerder Defensie voor het CDA, Tweede Kamer der 

Staten-Generaal 

· drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter Atlantische 

Onderwijscommissie 

Rector, Dalton Den Haag 

· drs. P. (Patrick) Mikkelsen 

Executive Director, American Chamber of Commerce in the 

Netherlands 

· prof. drs. P. (Paul) Scheffer 

Publicist; hoogleraar Europese Studies, Tilburg School of 

Humanities 

· dr. A. (André) Szász 

Voormalig directeur De Nederlandsche Bank 

· lgen. b.d. M.L.M. (Marcel) Urlings 

Voormalig bevelhebber der Landstrijdkrachten 

· ir. R. (Rein) Willems 

Lid, Eerste Kamer der Staten-Generaal voor het CDA; 

voormalig president-directeur, Shell Nederland B.V. 

Het Bureau bestond op 31 december 2012 uit: 

· drs. N.T.J. (Niklaas) Hoekstra 

Hoofd Secretariaat en webredacteur 

· M. (Maarten) Katsman MA 

Eindredacteur Atlantisch Perspectief 

· J.G. (Janneke) Suiskind MA 

Projectmanager Onderwijs en Jongeren 

· C.H. (Kees) Kouwenhoven MA 

Secretariaatsmedewerker 

Naast de vaste staf leveren stagiair(e)s van verschillende 

universiteiten een belangrijke bijdrage aan de werkzaamheden. 

In 2012 waren de volgende stagiair(e)s werkzaam bij de 

Atlantische Commissie: 

Lisanne Brans (Universiteit van Amsterdam), Koen Janssen 

(Universiteit van Amsterdam), Lisanne van Langen 

(Universiteit van Amsterdam), Laura Schabbing (Universiteit 

Utrecht), Paul Steeman (Universiteit van Amsterdam) en 

Larissa Versloot (Universiteit Utrecht) 

4-2 

DIRECTIE 

De directie van de Atlantische Commissie bestond op 

31 december 2012 uit: 

· dr. A. (Bram) Boxhoorn 

Directeur van de Stichting Atlantische Commissie; directeur 

van de Stichting voor Strategische Studies 

4-3 

BUREAU 

Het Bureau is belast met de voorbereiding en uitvoering van de 

diverse activiteiten van de Atlantische Commissie. Het 

organiseert de lezingen, seminars, conferenties en andere 

activiteiten en verzorgt de redactie, productie en verspreiding 

van de publicaties. Tevens draagt het Bureau zorg voor de 

website van de Atlantische Commissie. Tenslotte voorziet het 

Bureau de studie- en werkgroepen van de Atlantische 

Commissie van de benodigde personele en secretariële 

ondersteuning. 

De samenstelling van het Bureau onderging in 2012 geen 

wijzigingen. 

4-4 

ATLANTISCHE 

ONDERWIJSCOMMISSIE 

De Atlantische Onderwijscommissie (AOC) ontplooit in het 

kader van de doelstellingen van de Atlantische Commissie 

activiteiten in het voortgezet onderwijs. De AOC probeert de 

aandacht voor internationale (veiligheids-)vraagstukken te 

bevorderen door het organiseren van bijeenkomsten en het 

uitgeven van lesmateriaal. Drie docentenverenigingen, te weten 

de Vereniging voor docenten Geschiedenis en staatsinrichting 

in Nederland (VGN), de Nederlandse Vereniging van Leraren 

Maatschappijleer (NVLM) en het Koninklijk Nederlands 

Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) zijn in de AOC 

vertegenwoordigd. 

De Atlantische Onderwijscommissie organiseert conferenties, 

regionale (nascholings-) seminars en studiereizen voor 

docenten in het voortgezet onderwijs (zie: Activiteiten 2012). 

Naar aanleiding van dergelijke activiteiten worden vaak 

nascholingsverklaringen uitgereikt, mogelijk gemaakt door 

de samenwerking met de docentenverenigingen. De 

Atlantische Commissie heeft een onderwijsbestand van ruim 

2.600 docenten en secties van scholen die op de hoogte worden 

gehouden van de verschillende activiteiten. 

7

Daarnaast geeft de Onderwijscommissie lesmateriaal uit. In 

zogeheten ‘websheets’ staat veel achtergrondinformatie over 

actuele internationale veiligheidsontwikkelingen. Leerlingen 

kunnen zelf door middel van vragen en opdrachten met de 

onderwerpen aan de slag. 

In 2012 waren er geen wijzigingen in de samenstelling van de 

Onderwijscommissie. 

De Atlantische Onderwijscommissie bestond op 31 december 

2012 uit: 

· drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter 

Rector, Dalton Den Haag 

· dr. A. (Bram) Boxhoorn, secretaris 

Directeur, Atlantische Commissie 

· mevrouw A-M. (Anne-Marit) Dannijs 

Hogeschooldocent maatschappijleer, Instituut voor 

Lerarenopleidingen, Hogeschool Rotterdam 

· mevrouw T. (Trudy) Elsenaar-Tijsze 

Oud-voorzitter Centrale Directie Openbaar Onderwijs 

Zaanstad; oud-voorzitter, KNAG 

· Mevrouw T. (Tanja) Groenendijk-de Vos MA 

· Th. (Theo) Hoebink 

Docent aardrijkskunde, Katholieke Scholengemeenschap 

Etten-Leur (KSE) 

· drs. J.D.S. (Jacques) Kriens 

Vertegenwoordiger namens de NVLM; oud-docent 

maatschappijleer, De Nassau Scholengemeenschap, Breda 

· P. (Paul) Lemmens 

Vertegenwoordiger namens de VGN; docent geschiedenis, 

De Nassau Scholengemeenschap, Breda 

· W.F. (Frederik) Oorschot 

Vertegenwoordiger namens het KNAG; docent aardrijkskunde, 

NSG Groenewoud, Nijmegen 

· drs. R. (Robert) de Oude 

Docent geschiedenis en maatschappijleer, Walburgcollege, 

Zwijndrecht; lid commissie bovenbouw HAVO-VWO, VGN 

· J. (Jos) Roozenbeek 

· S.J. (Sietze) van der Vinne 

Docent lerarenopleiding Aardrijkskunde, Christelijke 

Hogeschool Windesheim, Zwolle 

4-5 

REDACTIE 

ATLANTISCH PERSPECTIEF 

Atlantisch Perspectief is het tijdschrift van de Atlantische 

Commissie. In Atlantisch Perspectief, dat acht maal per jaar 

verschijnt, wordt aandacht besteed aan (actuele) ontwikke - 

lingen op het gebied van de internationale betrekkingen en 

veiligheidspolitiek (zie voor een overzicht van de in 2012 

verschenen artikelen paragraaf 8-6). 

De redactie van Atlantisch Perspectief bestaat uit een eindredacteur, 

een Redactionele Adviesraad en een Internationale 

Adviesraad. De redactie onderging in 2012 geen wijzigingen. 

De redactie van Atlantisch Perspectief was op 31 december 2012 

als volgt samengesteld: 

Eindredacteur 

· Maarten Katsman MA 

Adviesraad 

· dr. A. (Bram) Boxhoorn, voorzitter 

Directeur, Atlantische Commissie 

· drs. N.T.J. (Niklaas) Hoekstra, senior redacteur 

Hoofd Secretariaat, Atlantische Commissie 

· genmaj marns b.d. mr. drs. C. (Kees) Homan 

Adviseur, Clingendael Security and Conflict Programme, 

Instituut Clingendael, Den Haag 

· J. (Joris) Janssen Lok 

Thales Nederland BV 

· prof. dr. R.V.A. (Ruud) Janssens 

Hoogleraar Amerikanistiek, Universiteit van Amsterdam 

· prof. dr. W. (Wim) Klinkert 

Universitair hoofddocent Militaire Geschiedenis, Nederlandse 

Defensie Academie; Hoogleraar Militaire Geschiedenis, 

Universiteit van Amsterdam 

· drs. J.M.D. (Hans) van Leeuwe 

Ministerie van Defensie 

· prof. dr. M. (Marianne) van Leeuwen 

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties; 

bijzonder hoogleraar Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen, 

Universiteit van Amsterdam 

· drs. R. (Rik) van der Linden 

Beleidsadviseur, Kamer van Koophandel, Rotterdam 

· drs. A.J. (Anselm) van der Peet 

Onderzoeker, Nederlands Instituut voor Militaire Historie, 

Den Haag 

8

· dr. S.J.G. (Sebastian) Reyn 


· drs. A.P. (Auke) Venema 


Internationale Adviesraad 

· Dr. Hans Binnendijk 

Directeur, Institute for National Strategic Studies, National 

Defense University, Washington D.C. 

· Dr. Ann-Sofie Dahl 

Voormalig voorzitter, Swedish Atlantic Council, Stockholm 

· Marten van Heuven 

Senior Consultant, RAND Corporation, Washington D.C. 

· Prof. dr. Jan Willem Honig 

Hoogleraar Militaire Strategie, Swedish National Defence 

College, Stockholm 

· Prof. dr. Margarita Mathiopoulos 

Chief Executive Officer, EAG European Advisory Group, Berlijn 

· Prof. dr. Alexander Moens 

Hoogleraar Internationale Betrekkingen, Simon Fraser 

University, Burnaby (BC), Canada 

· Dr. Henning Riecke 

Hoofd, Trans-Atlantische betrekkingen-programma, Deutsche 

Gesellschaft für Auswärtige Politik, Berlijn 

· Stanley Sloan 

Visiting scholar, Rohatyn Center for International Affairs, 

Middlebury College (VT), Verenigde Staten 

4-6 

LEERSTOEL MODERNE 

TRANS-ATLANTISCHE BETREKKINGEN 

De Atlantische Commissie heeft in 2005 een bijzondere 

leerstoel Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen ingesteld 

aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de 

Universiteit van Amsterdam. 

Sinds oktober 2009 bekleedt dr. Marianne van Leeuwen deze 

leerstoel. Zij werkt sinds 2003 bij de Algemene Inlichtingen 

en Veiligheidsdienst (AIVD) als senior beleidsadviseur. Op 

17 september 2010 hield zij in de aula van de universiteit haar 

oratie, getiteld ‘Vrede als nevendoel. Amerika, Europa en het 

Midden-Oosten Vredesproces’. 

4-7 

STUDIUMGENERALE © 

In 2011 startte de Atlantische Commissie met een nieuw 

programma-onderdeel: StudiumGenerale © Atlantische 

Commissie (SGAC). Dit initiatief is gericht op een nieuwe 

generatie van ‘young professionals’, uit zowel de particuliere 

als de overheidssector. 

In 2012 vond de tweede jaargang van SGAC plaats. Het 

programma bestond uit negen bijeenkomsten (‘blokken’) en 

liep van maart 2012 t/m januari 2013. De onderwerpen liepen 

uiteen, maar besloegen – ruim genomen – de (nieuwe) wereld - 

ordening vanuit Nederlands en trans-Atlantisch perspectief. 

Zo waren er bijeenkomsten over het belang van Duitsland voor 

Nederland en de euro, de politieke agenda van president 

Obama, en de rol van multinationale ondernemingen in de 

wereld. De cursus begon met een teambuilding weekend in 

Zeeland (zie ook Activiteiten 2012). 

Aan StudiumGenerale © 2012 namen deel: 

· E.L.L. (Emile) Affolter 

Amnesty International 

· J.A.G. (Joep) Ebus 

Gemeente Den Haag 

· ir. ing. C.F. (Christiaan) Elings 

Royal HaskoningDHV 

· ir. ing. F.P. (Florens) Ferguson 

Fokker Aerostructures 

· mevrouw mr. D.M.J. (Dominique) Gijselaers 

Gemeente Den Haag 

· mevrouw mr. E.W.J. (Lisa) Hartog 


· mevrouw drs. K.J.C.C. (Kim) de Jong 

Ministerie van Buitenlandse Zaken 

· mevrouw mr. I.C. (Ilse) van der Net 

Shell International BV 

· mevrouw drs. B.I. (Bianca) Pander 

Bureau BKB 

· mevrouw kap. A.R.(Alsu) Saitova 


· mevrouw mr. M. (Marja) Schinkel 

Ministerie van Binnenlandse Zaken 

In 2012 gaf zij onder andere een werkcollege ‘Trans-Atlantische 

relaties getoetst aan het Palestijnse vraagstuk en de Arabische 

Lente’ voor 20 Masterstudenten. Ook begeleidde zij zes 

Masterscripties en drie promotieonderzoeken. 

9

4-8 

JONGE ATLANTICI 

Jonge Atlantici bestaat sinds 2006 en heeft als doel studenten 

en pas-afgestudeerden bewust te maken van en te betrekken bij 

gezamenlijke veiligheidsvraagstukken van de Verenigde Staten 

en Europa. Jonge Atlantici is een platform voor dialoog over de 

toekomst van de NAVO, zowel voor jongeren binnen Nederland 

als in de andere NAVO- en Partnership for Peace-landen. Om 

dit te bereiken, organiseert Jonge Atlantici verschillende 

nationale en internationale evenementen die gericht zijn op een 

jong publiek (18-35 jaar), waarbij zij samenwerkt met een groot 

aantal partnerorganisaties. 

Op 1 mei 2012 werd mevrouw dr. Isabelle Duyvesteyn 

benoemd tot bijzonder hoogleraar Strategische Studies. Haar 

leeropdracht omvat internationale veiligheid in brede zin, met 

speciale aandacht voor de rol van militaire macht als instrument 

in het buitenlands beleid van regeringen. Isabelle Duyvesteyn 

is universitair hoofddocent bij het Departement Geschiedenis 

en Kunstgeschiedenis van de Faculteit Geesteswetenschappen 

van de Universiteit Utrecht. Daarnaast is zij onder andere lid 

van de Commissie Vrede en Veiligheid van de Adviesraad 

Internationale Vraagstukken. 

Het bestuur van de Stichting voor Strategische Studies 

bestond op 31 december 2012 uit: 

Het bestuur onderging in 2012 een aantal wijzigingen. 

In maart verliet Sander ’t Sas het bestuur, in mei Lieke 

Sniekers, en in augustus Yalda Walinezjad Asl. Er traden ook 

enkele nieuwe leden toe: in februari Gerben Stormbroek, en in 

september Larissa Versloot en Laura Hof. 

· drs. D.J. (Dirk Jan) van den Berg, voorzitter 

· mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho, 

vicevoorzitter 

· mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris 

· H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester 

· dr. A. (Bram) Boxhoorn, directeur 

Het bestuur van de Jonge Atlantici bestond op 31 december 

2012 uit: 

· Rowinda Appelman (voorzitter) 

· Marianne Copier (vicevoorzitter) 

· Matthieu Bouwense 

· Rosalie van Gelder 

· Laura Hof 

· Willem van Poll 

· Gerben Stormbroek 

· Larissa Versloot 

· Eva van der Zee 

4-9 

STICHTING VOOR 

STRATEGISCHE STUDIES 

De Stichting voor Strategische Studies is een zelfstandige 

organisatie die zorg draagt voor de wetenschappelijke 

activiteiten van de Atlantische Commissie. De Stichting richt 

zich op het initiëren en bevorderen van wetenschappelijk 

onderzoek naar veiligheidsvraagstukken. Dr. Rob de Wijk was 

van mei 1999 tot februari 2008 bijzonder hoogleraar Strategische 

Studies aan de Universiteit Leiden op een door deze stichting 

opgerichte en gefinancierde leerstoel. Van april 2009 tot 

juli 2011 was dr. Julian Lindley-French bijzonder hoogleraar 

Strategische Studies. 

10

5-1 

CONFERENTIES 

EN 

BIJEENKOMSTEN 

NIEUWJAARSBORREL JONGE ATLANTICI 

Datum: 5 januari 

Onderwerp: De toekomst van de Nederlandse Special 

Operation Forces 

Spreker: Michiel de Weger (Century Consulting) 

Locatie: Dudok, Den Haag 

Deelnemers: 23 leden en relaties van Jonge Atlantici 

Tijdens de Nieuwjaarsborrel van Jonge Atlantici sprak Michiel 

de Weger over de toekomst van de Nederlandse Militaire 

Speciale Eenheden (MSE). Aan de hand van verschillende 

recente conflicten illustreerde De Weger hoe onmisbaar de 

bijdrage van de MSE is. 

PUBLIEKSBIJEENKOMST 

Datum: 13 februari 

Onderwerp: Kick off Amerikaanse verkiezingen 

Sprekers: Gary Weaver (American University); Bas 

Heijne (NRC Handelsblad), Eelco Bosch van 

Rosenthal (NOS); Charles Groenhuijsen 

(journalist); Kay van de Linde (spindoctor) en 

Erik van Bruggen (BKB) 

Moderator: Wouke van Scherrenburg (journalist) 

In samenwerking 

met: Bureau BKB 

Locatie: De Melkweg, Amsterdam 

Deelnemers: 100 

De Atlantische Commissie organiseerde in samenwerking met 

Campagnebureau BKB een ‘kick off event’ in de Melkweg in 

Amsterdam dat geheel in het teken stond van de Amerikaanse 

presidentsverkiezingen. Gary Weaver sprak over de verschillen 

en overeenkomsten tussen de Tea Party en Occupy Wall Street. 

Na een Skype-interview met NOS-correspondent Eelco Bosch 

van Rosenthal volgde een paneldiscussie over de campagnes, 

waarbij de panelleden aan de hand van videofragmenten hun 

5 A C T I V I T E I T E N I N 2 0 1 2 

BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI 

Datum: 26 januari 

Onderwerp: De toekomst van de Afghaanse politiemacht 

Sprekers: Michiel de Weger (Century Consulting); Niels 

Roelen (Koninklijke Landmacht; auteur Soldaat 

in Uruzgan) en Jaïr van der Lijn (Instituut 

Clingendael) 

Moderator: Nils de Mooij (Instituut Clingendael) 

Locatie: Studio Dudok, Den Haag 

Deelnemers: 20 studenten en pas-afgestudeerden 

Tijdens het paneldebat over de toekomst van de Afghaanse 

politiemacht bleek er ruime consensus te bestaan over de 

volgorde van aanpak van de problemen in Afghanistan. De 

opleiding van de Afghaanse Nationale Politie moet parallel 

lopen aan andere initiatieven, zoals het vormen van een 

stabiele overheid en leger. Een van de sprekers vatte het zo 

samen: “Het leger is er om de effecten van problemen tegen te 

gaan, de politie is er voor de oorzaken.” De sprekers 

verschilden van mening over de vraag of de Taliban bij het 

proces van reconstructie moeten worden betrokken. 

oordeel gaven en vooruitblikten naar de verkiezingen in 

november. 

ONDERWIJSCONFERENTIE 


Onderwerp: De Verenigde Staten en hun federale overheid 

1865-1965. Hoofdthema’s uit het Centraal 

Examen Geschiedenis HAVO/VWO 2013 

Sprekers: Eduard van de Bilt (Universiteit Leiden); 

Beerd Beukenhorst (Universiteit van Amster - 

dam); Frans Verhagen (www.amerika.nl); 

Gary Weaver (American University); Koen 

Petersen (auteur Einddoel Witte Huis); Robert 

de Oude (Walburg College; Atlantische Onder - 

wijscommissie); Herman van der Wusten 

(Universiteit van Amsterdam); Guido van Rijn 

(publicist) en Marja Roholl (Universiteit van 

Amsterdam) 

Moderator: Hans Luyendijk (Dalton Den Haag; voorzitter 

Atlantische Onderwijscommissie) 

11

Locatie: Academiegebouw, Universiteit Utrecht 

Deelnemers: 120 (docenten (in opleiding) aardrijkskunde, 

geschiedenis en maatschappijleer in het 

voortgezet onderwijs, en overige belang - 

stellenden) 

Tijdens het ochtendgedeelte van de conferentie belichtte een 

vijftal sprekers verschillende aspecten van het overkoepelende 

onderwerp, maar ook de komende presidentsverkiezingen. 

Eduard van de Bilt relativeerde in zijn lezing de status van 

Martin Luther King Jr. als de belangrijkste figuur in de 

Amerikaanse burgerrechtenbeweging. Beerd Beukenhorst 

sprak over de aanloop naar de Vietnamoorlog. Hij probeerde de 

verschillende ideologische paradigmata bloot te leggen 

die worden gebruikt om de eerste fase van de Vietnamoorlog te 

verklaren. Frans Verhagen besprak in vogelvlucht het 

Amerikaanse politieke systeem. Hij beargumenteerde dat het 

voor leerlingen ook zeer interessant is om de verkiezingen 

vanuit het perspectief van staatsinrichting te analyseren. Gary 

Weaver sprak over de Amerikaanse cultuur. Hij wilde twee 

gangbare ideeën over de Amerikaanse cultuur weerleggen 

namelijk dat de Amerikaanse cultuur heel erg lijkt op de 

Europese, en het idee dat er überhaupt geen Amerikaanse 

cultuur bestaat. Het ochtendprogramma werd afgesloten met 

een gesproken column van Koen Petersen. Hij betoogde dat 

Republikeinse presidenten en presidentskandidaten in de 

Nederlandse berichtgeving vaak weinig, en bovendien negatieve 

aandacht krijgen. 

Het middagprogramma bestond uit een serie workshops 

waarin verschillende sprekers de deelnemers nieuwe manieren 

boden om de Amerikaanse geschiedenis onder de aandacht van 

hun leerlingen te brengen. Er waren workshops over bluesmuziek, 

geografische verdeling van politieke voorkeuren, de rol 

van de media, de New Deal, en de opkomst van Amerika als 

wereldmacht. 

STUDIUMGENERALE © JAARGANG 1 

Datum: 17 februari (blok 9) 

Onderwerp: Slotbijeenkomst StudiumGenerale © jaargang 1 

Spreker: Matthijs van Boxsel (auteur Encyclopedie van 

de domheid) 

Locatie: Ambassade Hotel, Amsterdam 

Deelnemers: deelnemers StudiumGenerale © Atlantische 

Commissie 

MASTERCLASS JONGE ATLANTICI 


Onderwerp: Internationaal terrorisme 

Spreker: Mostafa Hilali (Koninklijke Landmacht; lid 

Algemeen Bestuur) 

Locatie: Atlantische Commissie, Den Haag 

Deelnemers: 20 (leden van Jonge Atlantici en overige 

geïnteresseerden) 

Tijdens de masterclass keek Mostafa Hilali vanuit zijn eigen 

achtergrond als moslim vooral naar radicalisering binnen de 

Islam. Hij maakte duidelijk dat radicalisering in essentie een 

gevoelskwestie is. Buitensluiting en afwijzing, zowel op maat - 

schappelijk als op persoonlijk vlak, kunnen leiden tot radicali - 

sering. Om te voorkomen dat meer mensen radicaliseren moet 

volgens Hilali het antiterrorismebeleid van de Nederlandse 

overheid zo ontworpen worden dat slechts het handjevol 

geradicaliseerden hard wordt aangepakt. 



Onderwerp: “Transatlantic Defense Relations: Dealing with 

New Challenges in a Period of Defense 

Austerity” 

Spreker: Leo Michel (Institute for National Strategic 

Studies, National Defense University, 

Washington D.C.) 

Moderator: Robert van de Roer (diplomatiek expert) 

Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag 

Deelnemers: 60 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse 

universitair docenten, journalisten, leden van 

het corps diplomatique, politici, vertegen - 

woordigers van de ministeries van Buitenlandse 

Zaken en Defensie, studenten en overige 

belangstellenden) 

De belangrijkste vraag die Leo Michel tijdens deze bijeenkomst 

trachtte te beantwoorden was: wat zijn de gevolgen van grote 

bezuinigingen op defensie voor de toekomst van de trans- 

Atlantische militaire samenwerking? De Europese vrees dat de 

VS langzaam de nauwe band met Europa losser maken, is 

volgens Michel slechts ten dele gerechtvaardigd. De 

Amerikaanse defensiebezuinigingen zijn absoluut gezien 

weliswaar groot, maar de VS blijven nog steeds veruit de 

grootste militaire macht ter wereld. Michel maakte zich wel 

zorgen over het steeds groeiende Amerikaanse aandeel in de 

NAVO-begroting (inmiddels zo’n 75% van het totaal). 

SEMINAR 


Onderwerp: ‘International Interventions. Lessons Learned’ 

Sprekers: Dick Zandee (Instituut Clingendael; voorheen 

werkzaam bij de NAVO en het European 

Defence Agency); John Vinocur (International 

Herald Tribune); John Hulsman (John C. 

12

Hulsman Enterprises) en Diego A. Ruiz 

Palmer (Emerging Security Challenges 

Division, NATO) 

Moderator: Dirk Jan van den Berg (voorzitter, Atlantische 

Commissie) 






Zaken en van Defensie, studenten en overige 


Tijdens dit seminar kwamen de successen en mislukkingen 

van westerse interventies in de afgelopen 20 jaar ter sprake. 

Ook werd er vooruitgekeken naar toekomstige uitdagingen en 

dilemma’s. De crises in Libië en Syrië hebben de oude discussie 

over interventie en de rol van de internationale gemeenschap 

weer aangewakkerd. John Hulsman beargumen teerde dat de VS 

vanaf nu alleen nog moet interveniëren als zijn eigen (financiële) 

belangen in het geding zijn. Dick Zandee gaf een uitgebreide 

analyse van de historische ontwikkeling van internationale 

militaire interventies. Diego Ruiz Palmer beschreef NAVO’s 

transformatie van een collectieve verdedigingsorganisaties naar 

een organisatie die overal ter wereld optreedt. John Vinocur, 

tenslotte, vroeg zich af of de VS onder Obama, en met de 

ervaring van Irak en Afghanistan vers in het geheugen, nog 

steeds bereid zijn de rol van inter ventionist te spelen. 


Datum: 3-4 maart (blok 1) 

Onderwerp: Introductie StudiumGenerale © Atlantische 

Commissie II 

Locatie: Vlissingen en Walcheren 



De tweede lichting deelnemers aan StudiumGenerale © van 

de Atlantische Commissie leerde elkaar beter kennen tijdens 

een teambuilding weekend in Vlissingen en op de rest van 

Walcheren. Onder leiding van militair historicus Marc van 

Alphen kregen de deelnemers informatie over, en bezochten 

zij locaties die een rol hadden gespeeld tijdens de strijd om 

Walcheren tijdens de Tweede Wereldoorlog. 


Datum: 6 maart 

Onderwerp: Comprehensive Approach in de toekomst. 

Veelkoppig monster of geraffineerd model voor 

complexe samenwerking? 

Sprekers: Joep Wijnands (Directeur Veiligheidsbeleid, 

Ministerie van Buitenlandse Zaken); 

lt.gen. Ton van Loon (Commandant, Duits/ 

Nederlands Legerkorps); Sara Offermans 

(Directie Veiligheidsbeleid, Ministerie van 

Buitenlandse Zaken) en lt. kol. Jaco Brosky 

(Duits/Nederlands Legerkorps) 



met: Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de 

Krijgswetenschap (KVBK) 

Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag 


universitair docenten, journalisten, politici, 

vertegenwoordigers van de ministeries van 

Buitenlandse Zaken en Defensie, studenten en 

overige belangstellenden) 

De ‘Comprehensive Approach’ wordt steeds vaker beschouwd 

als een onmisbare strategie om tegemoet te komen aan de 

complexiteit van hedendaagse conflicten. Echter, het concept is 

nog volop in ontwikkeling en behoeft invulling op basis van 

ervaring in de praktijk. Jaco Brosky concentreerde zich in zijn 

bijdrage op de oefening ‘Common Effort’, gehouden op het 

Hoofdkwartier van het Duits-Nederlands legerkorps. Sara 

Offermans benadrukte dat het ministerie van Buitenlandse 

Zaken er veel aan gelegen is om te investeren in de 

Comprehensive Approach. Joep Wijnands deelde zijn 

ervaringen als leider van een Provinciaal Reconstructieteam in 

Uruzgan. Generaal Van Loon wees nogmaals op de positieve 

resultaten van oefening ‘Common Effort’. De oefening was zeer 

waardevol geweest om zonder druk gezamenlijk de grenzen van 

samenwerking te identificeren. 

PROGRAMMA VOOR AMERIKAANSE FELLOWS 

Datum: 14-19 maart 

Sprekers: o.a. Ahmed Larouz (Bridgizz); Mark 

Beunderman (nrc.next); Martijn Roessingh 

(Trouw, auteur Slaven in de polder); Perdiep 

Ramesar (Trouw, auteur Slaven in de polder); 

Gijs Goosen (Gemeente Amsterdam); Ingrid 

de Caluwé (Tweede Kamerlid VVD); Frank 

van den Heuvel (TNO) en Marten van den 

Berg (Buitenlandse Economische Betrekkingen, 

Ministerie van Economische Zaken, Landbouw 

en Innovatie) 


met: German Marshall Fund (Washington DC) 

Locaties: Amsterdam, Den Haag, Flevoland 

Deelnemers: 6 fellows van het American Marshall Memorial 

Fund 

13

Zes deelnemers aan het American Marshall Memorial 

Fellowship Program bezochten Nederland als onderdeel van 

hun reis door Europa. De Atlantische Commissie organiseerde, 

net als in voorgaande jaren, het programma voor hen. De fellows 

hadden gesprekken over onder andere het integratie-debat in 

Nederland, het Nederlandse politieke landschap en grote 

stedenproblematiek. Ook spraken zij met de auteurs van Slaven 

in de polder en bezochten het Internationaal Strafhof, de 

Tweede Kamer, het ministerie van Economische Zaken en een 

boerderij in Flevoland. 

BEZOEK FRANSE AMBASSADE JONGE ATLANTICI 


Onderwerp: Frans buitenlands en defensiebeleid 

Spreker: Martin Juillard (ambassaderaad) 

Locatie: Franse ambassade, Den Haag 

Deelnemers: 10 leden van Jonge Atlantici 

te makkelijk vanuit dat het goed zal komen met de verhouding 

met de VS, omdat dat strategische en veiligheidsbelangen nog 

altijd synchroon lopen. 

GASTCOLLEGE JONGE ATLANTICI 


Onderwerp: ‘Transatlanticism at the Crossroads: An 

Economic Crisis, An American Election and the 

Future of the West’ 

Spreker: Heather A. Conley (Europe Program, Centre 

for Strategic and International Studies (CSIS), 

Washington DC) 

Moderator: Marieke de Goede (hoogleraar Politicologie, 

Universiteit van Amsterdam) 

Locatie: Universiteit van Amsterdam, Duitsland Instituut 

Deelnemers: 25 studenten 

De deelnemers aan het bezoek hadden een gesprek met Martin 

Juillard over Frankrijk’s positie binnen de Europese Unie en de 

NAVO, de huidige situatie in Syrië, Iran’s nucleair programma 

en de Frans-Nederlandse betrekkingen. 



Onderwerp: ‘Europe, a View from Washington DC’ 

Spreker: Heather A. Conley (Europe Program, Center 

for Strategic and International Studies (CSIS), 

Washington DC) 

Moderator: Maarten Huygen (Chef opinie, NRC Handels - 

blad) 

Locatie: Koninklijke Schouwburg, Den Haag 





Zaken en Defensie, studenten en overige 


Heather Conley sprak tijdens twee bijeenkomsten van de 

Atlantische Commissie over de Amerikaanse visie op de 

Europese politiek en de toekomst van de trans-Atlantische 

betrekkingen, die zich volgens haar op een kruispunt bevinden. 

De grootste uitdaging voor de trans-Atlantische relatie 

is volgens Conley het herformuleren van een ‘common 

narrative’. Na de val van de Muur hebben beide continenten 

nagelaten een zoektocht te initiëren naar een nieuw verhaal dat 

Europa en Amerika kon verbinden. De trans-Atlantische 

betrekkingen zijn gestoeld op drie pilaren: veiligheid, economie 

en waarden. De Europese leiders gaan er volgens Conley alleen 

SEMINAR 

Datum: 2 april 

Onderwerp: Europese defensiesamenwerking: soevereiniteit 

en handelingsvermogen 

Sprekers: Fred van Staden (Commissie Europese 

Integratie, AIV); Ko Colijn (Instituut Clingen - 

dael); Dick Zandee (Instituut Clingendael; 

voormalig Hoofd Planning en Beleid, European 

Defence Agency); Angelien Eijsink (Tweede 

Kamerlid, PvdA); Han ten Broeke (Tweede 

Kamerlid, VVD) en Wassila Hachchi (Tweede 

Kamerlid, D66) 


met: Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) 







Tijdens het seminar gingen de sprekers en respondenten in op 

de relatie tussen internationale defensiesamenwerking en 

nationale soevereiniteit, en op de concrete mogelijkheden voor 

vergaande militaire samenwerking. In de Nederlandse politiek 

is er weinig animo voor defensie samenwerking ‘via Brussel’, 

maar wel voor bi- en multilaterale vormen van samenwerking. 

14



Onderwerp: Trans-Atlantische betrekkingen sinds Obama 

Sprekers: Marianne van Leeuwen (Universiteit van 

Amsterdam); Jan Marinus Wiersma (voor- 

malig Europarlementariër, PvdA); Giles Scott- 

Smith (hoogleraar diplomatieke geschiedenis 

van de Atlantische samenwerking, Universiteit 

Leiden) en Juurd Eijsvoogel (NRC Handels blad) 

Moderator: Bram Boxhoorn (directeur, Atlantische 


Locatie: P.C. Hoofthuis, Universiteit van Amsterdam 

Deelnemers: 80 (studenten en pas-afgestudeerden) 

Tijdens de bijeenkomst gaven de vier panelleden hun visie op 

de trans-Atlantische betrekkingen sinds Obama. Giles Scott- 

Smith bood de deelnemers een historisch perspectief en 

theoretisch kader. Jan Marinus Wiersma sprak, gebaseerd op 

zijn ervaringen in het Europees Parlement, over de overgang 

van Bush naar Obama. Hij waarschuwde dat Europa te weinig 

initiatief neemt binnen de trans-Atlantische relatie en dat dit 

uiteindelijk negatieve gevolgen zal hebben voor de relatie met 

de VS. Volgens Juurd Eijsvoogel zal het betrekken van Rusland 

bij de NAVO een van de grootste uitdagingen voor de Noord- 

Amerikanen en Europeanen zijn. Marianne van Leeuwen lichtte 

haar onderzoek over het ‘soortelijk gewicht’ van belangen en 

waarden binnen de trans-Atlantische betrekkingen toe. Zij 

betoogde dat belangen zwaarder wegen dan waarden. 

ONDERWIJSSEMINAR 


Onderwerp: Democratie als exportproduct? Enige 

vergelijkende casussen 

Sprekers: Anne-Marit Dannijs (Hogeschool Rotterdam; 

Atlantische Onderwijscommissie); Thomas 

Gijswijt (Radboud Universiteit Nijmegen); 

Jan Jaap de Ruiter (Universiteit van Tilburg); 

Erik-Jan Zürcher (Universiteit Leiden; Inter - 

nationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis) 

en Chris van der Borgh (Universiteit Utrecht) 

Moderator: Hans Luyendijk (voorzitter Atlantische 

Onderwijscommissie) 


met: Hogeschool Windesheim, Noordelijke 

Hogeschool Leeuwarden 

Locatie: Nieuwe Buitensociëteit, Zwolle 

Deelnemers: 80 (docenten aardrijkskunde, geschiedenis en 

maatschappijleer uit het voorgezet onderwijs; 

docenten en studenten aardrijkskunde, 

geschiedenis en maatschappijleer aan 

lerarenopleidingen; overige geïnteresseerden) 

Anne-Marit Dannijs gaf een introductie op het centrale thema 

van het onderwijsseminar. Zij wees de deelnemers op de 

complexiteit van het begrip democratie. Erik Jan Zürcher sprak 

over de recente Turkse geschiedenis. Turkije wordt vaak gebruikt 

als voorbeeld van een land dat democratie heeft kunnen 

combineren met de islam in een seculiere rechtsstaat. Zürcher 

dacht dat dit model niet direct naar de Arabische wereld 

geëxporteerd kon worden, maar dat het wel als inspiratiebron 

kon dienen. Jan Jaap de Ruiter vond dat de Arabische Lente 

een enorme opleving van de democratische ontwikkeling in de 

Arabische wereld heeft veroorzaakt, ondanks het feit dat de 

lente in slechts drie landen echt heeft plaatsgevonden: Tunesië, 

Egypte en Libië. Thomas Gijswijt behandelde in zijn inleiding de 

Amerikaanse promotie van democratie tijdens de Koude 

Oorlog. Chris van der Borgh, tenslotte, sprak over post-Koude 

Oorlog interventies ter verspreiding van democratie. 



Onderwerp: ‘NATO’s Role after the Balkans and 

Afghanistan: Emerging Security Challenges in 

a Global Context’ 

Spreker: Jamie Shea (Deputy Assistant Secretary 

General for Emerging Security Challenges, 

NATO) 


met: NGIZ Utrecht, SIB Utrecht 

Locatie: Stadhuis, Utrecht 



het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers 

van de ministeries van Buitenlandse 



Jamie Shea gaf allereerst zijn visie op de komende NAVO-top 

in Chicago. Daarna richtte hij zich vooral op langetermijnontwikkelingen: 

de verschuiving van het Amerikaanse 

zwaartepunt naar Azië en de Pacific, de ‘demilitarisering’ van 

Europa, en het feit dat de NAVO in 2014 bij geen enkele operatie 

betrokken zal zijn. 


Datum: 27 april (blok 2) 

Onderwerp: Het belang van Duitsland voor Nederland en de 

euro 

Sprekers: André Szász (voormalig directeur, De Neder - 

landsche Bank) en Peter van Els (afdelings- 

hoofd Monetair Beleid, divisie Economisch 

beleid en onderzoek, De Nederlansche Bank) 

15

Locatie: DNB, Amsterdam 




Datum: 11 mei 

Onderwerp: De NAVO-top in Chicago en de Defense & 

Deterrence Posture Review 

Sprekers: Frank Majoor (Permanent Vertegenwoordiger 

van Nederland bij de NAVO) en Simon Lunn 

(Geneva Centre for the Democratic Control of 

Armed Forces, Brussel; voormalig secretarisgeneraal, 

NAVO Parlementaire Assemblée) 









verduurzamen van onze samenwerking binnen de NAVO. Wat 

dit laatste betreft benadrukte Hillen dat het belangrijk is dat 

er een nieuw elan voor de NAVO komt, en dat burgers inter - 

nationale samenwerking meer waarderen. Dit laatste wordt niet 

bereikt door burgers op alle dreigingen te wijzen, maar juist 

door voordelen van samenwerking te benadrukken. Het publiek 

moet zelf de samenwerking willen, dan pas zal het goed werken. 

JONGE ATLANTICI: BEZOEK ISRAELISCHE AMBASSADE 

Datum: 16 mei 

Onderwerp: Gevolgen van de omwentelingen in het Midden- 

Oosten voor de positie van Israël 

Spreker: Haim Divon (ambassadeur) 

Locatie: Israëlische Ambassade, Den Haag 

Deelnemers: 20 leden van Jonge Atlantici 

Tijdens een ontmoeting met de Israëlische ambassadeur Haim 

Divon spraken leden van Jonge Atlantici onder andere over de 

gevolgen van de Arabische Lente voor Israël, en over het 

Israëlisch-Palestijns conflict. 

Tijdens deze bijeenkomst aan de vooravond van de NAVO-top 

in Chicago sprak Frank Majoor onder andere over de NAVO- 

Rusland relatie, nucleaire veiligheid en over de vraag welke 

middelen op welke manier aan de NAVO worden aangeboden. 

Simon Lunn concentreerde zich op de ‘Deterrence and Defense 

Posture Review’, die gaat over het nucleaire beleid van de 

NAVO. 


Datum: 14 mei 

Onderwerp: Chicago 2012. Nieuw elan voor de NAVO 

Spreker: Hans Hillen (demissionair minister van 

Defensie) 

Moderator: Bram Boxhoorn (directeur, Atlantische 









Minister Hillen sprak tijdens deze bijeenkomst over militaire 

aspecten van de NAVO-top in Chicago. Hij wilde voor ten 

minste drie thema’s aandacht vragen: de zwaardmacht als 

exclusief recht van de overheid; het brengen en houden van die 

zwaardmacht in topvorm; en als laatste, het bezielen en 


Datum: 24 mei 

Onderwerp: Alliantievorming: ASEAN 

Sprekers: Frans-Paul van der Putten (Senior Research 

Fellow, Instituut Clingendael); Peter 

Noordermeer (Directie Azië, Ministerie van 

Buitenlandse Zaken) en Annelies Faro 

(Directie Veiligheidsbeleid, Ministerie van 

Buitenlandse Zaken) 

Locatie: Ministerie van Buitenlandse Zaken, Den Haag 

Deelnemers: 15 (studenten, pas afgestudeerden, stagiairs 

Ministerie van Buitenlandse Zaken) 

Tijdens de bijeenkomst werd gesproken over recente 

ontwikkelingen binnen de ASEAN op politiek, strategisch, 

economisch en defensiegebied. 


Datum: 25 mei (blok 3) 

Onderwerp: Veiligheid in de toekomst 

Sprekers: Medewerkers ministerie van Buitenlandse 

Zaken 

Locatie: Ministerie van Buitenlandse Zaken 



16


Datum: 30 mei 

Onderwerp: Amerikaanse bezuinigingen op Defensie 

Sprekers: Rem Korteweg (strategisch analist, The Hague 

Centre for Strategic Studies) en Paul van 

Hooft (Politicologie, Universiteit van 

Amsterdam) 


met: SIB-Leiden 

Locatie: Kamerlingh Onnes Gebouw, Universiteit Leiden 

Deelnemers: 30 (studenten en pas afgestudeerden) 

De sprekers tijdens deze bijeenkomst rekenden de aanwezigen 

voor dat er voor de komende tien jaar $ 490 miljard aan 

bezuinigingen op het Amerikaanse defensie budget gepland 

staan. Dat lijkt erg veel, maar komt netto uit op een jaarlijkse 

daling van het budget met slechts 1,6 procent, mede omdat er 

werd uitgegaan van een jaarlijkse stijging van het budget met 

2 procent. Vergeleken met Nederland en andere Europese 

landen, waar de bezuinigingen op Defensie veelal tussen de 

10 en 25 procent liggen, vallen de bezuinigingen in de VS erg 

mee. Zowel absoluut als relatief gezien geven de VS nog altijd 

veruit het meeste uit aan defensie, en dit zal in de voorzienbare 

toekomst ook wel zo blijven. 


Datum: 6 juni 

Onderwerp: ‘After the Chicago Summit: What Priorities for 

NATO?’ 

Spreker: Ivo Daalder (Permanent Vertegenwoordiger 

van de VS bij de NAVO) 

Moderator: Dirk Jan van den Berg (voorzitter, Atlantische 


Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag 







ATA COUNCIL MEETING 

Datum: 19-20 juni 

Locatie: Brussel 

Deelnemer: Bram Boxhoorn (directeur, Atlantische 


DEBATAVOND JONGE ATLANTICI 

Datum: 21 juni 

Onderwerp: Toenemende spanningen in het Midden-Oosten 

Sprekers: Afshin Ellian (hoogleraar Sociale Cohesie, 

Burgerschap en Multiculturaliteit, Universiteit 

Leiden) en Han ten Broeke (woordvoerder 

Buitenlandse Zaken, VVD) 

Moderator: Yalda Walinezjad Asl (bestuurslid Jonge 

Atlantici en oprichter Iran Instituut) 


met: Politiek Café Den Haag, Iran Instituut 

Locatie: De Haagsche Kluis, Den Haag 

Deelnemers: 40 (studenten, pas afgestudeerden, stagiairs 

van het ministerie van Buitenlandse Zaken) 

Volgens Afshin Ellian zijn er drie mogelijke scenario’s in de 

huidige crisis rond Iran. De eerste optie is dat Israël Iran zal 

aanvallen. De tweede mogelijkheid is een grootschalige 

Amerikaanse aanval op de nucleaire projecten in Iran. En ten 

derde is er de mogelijkheid van een gezamenlijke inspanning 

van de VS, de EU en Israël voor het nemen van politieke, 

economische en sociale maatregelen tegen het regime van Iran. 

Ellian vond een combinatie van het tweede en derde scenario 

het meest waarschijnlijk. Han ten Broeke vond alleen het derde 

scenario geloofwaardig. 


Datum: 29 juni (blok 4) 

Onderwerp: De politieke agenda van president Obama 

Sprekers: medewerkers Amerikaanse Ambassade 

Locatie: Amerikaanse ambassade, Den Haag 



Ivo Daalder gaf een terugblik op de NAVO-top in Chicago aan 

de hand van de vier belangrijkste onderwerpen op de agenda: 

Afghanistan, de capabilities van de NAVO, raketverdediging en 

de rol van partnerschappen. Daalder concludeerde dat we in 

Chicago een nieuwe NAVO aan het werk hebben gezien “ready, 

able and willing to deal with the challenges we confront today 

and tomorrow.” 

EXCURSIE JONGE ATLANTICI 

KONINKLIJKE MILITAIRE ACADEMIE 

Datum: 3 juli 

Sprekers: Wim Klinkert (docent militaire geschiedenis, 

NLDA); Theo Bosman (cadet, KMA) en Peter 

van den Aker (Militair Operationele 

Wetenschappen, NLDA) 

Locatie: Koninklijke Militaire Academie, Breda 

Deelnemers: 20 (studenten en pas afgestudeerden) 

17

Tijdens het bezoek kregen de deelnemers een historische 

rondleiding over het terrein van de KMA door Wim Klinkert. Na 

de lunch gaf Theo Bosman een presentatie over het leven en 

studeren op de KMA, gevolgd door een interactief college over 

officiersvorming en Smart Defence van Peter van den Aker. De 

dag werd afgesloten met een borrel. 

VERKIEZINGSDEBAT I 

Datum: 28 augustus 

Onderwerp: Buitenlandse zaken 

Sprekers: Uri Rosenthal (demissionair minister van 

Buitenlandse Zaken); Harry van Bommel 

(SP); Désirée Bonis (PvdA); Han ten Broeke 

(VVD); Wassila Hachchi (D66) en Bram van 

Ojik (GroenLinks) 








In een overvol Nieuwspoort organiseerde de Atlantische 

Commissie op 28 augustus, kort voor de Tweede 

Kamerverkiezingen, een debat over Buitenlandse Zaken. 

Demissionair minister Uri Rosenthal verzorgde de inleiding, 

waarna vijf ‘schaduwministers’ – de buitenlandwoordvoerders 

van SP, VVD, GroenLinks, PvdA en D66 – met elkaar in debat 

gingen. Tijdens de bijeenkomst ging het onder meer over het 

conflict in Syrië, de toekomst van Europa en de reputatie van 

Nederland in het buitenland. Tijdens de soms stevige discussie 

werden de breuklijnen tussen links en rechts, coalitie en 

oppositie, en Eurofiel en Eurosceptisch goed zichtbaar. 




Iets meer dan een week voor de Tweede Kamerverkiezingen, 

organiseerden de Atlantische Commissie en de Koninklijke 

Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschap een 

verkiezingsdebat over Defensie. Centraal stond de vraag of er 

wel of niet verder zou moeten worden bezuinigd op Defensie, 

maar ook vraagstukken als Europese samenwerking, de JSF en 

het draagvlak van Defensie kwamen uitgebreid aan bod. Het 

leverde een levendig en soms fel debat op tussen de kandidaat- 

Kamerleden, maar ook zeker met het aanwezige publiek dat zich 

volop mengde in de discussie. 

MASTERCLASS JONGE ATLANTICI 

Datum: 14 september 

Onderwerp: Basisbegrippen Defensie 

Spreker: Mostafa Hilali (Koninklijke Landmacht; lid 

Algemeen Bestuur Atlantische Commissie) 

Locatie: kantoor Atlantische Commissie, Den Haag 

Deelnemers: 18 (leden van Jonge Atlantici, overige 


Het doel van de Masterclass was om mensen die weinig weten 

van defensie kennis te laten maken met de basisbegrippen en 

kerntaken van de Landmacht. Mostafa Hilali benadrukte het 

belang van het zogenaamde TVOEM-model. Hierbij wordt eerst 

het terrein geanalyseerd, daarna de vijand, vervolgens de 

overige aspecten en de eigen middelen en tenslotte wordt er 

een mogelijke wijze van optreden vastgesteld. Aan het eind van 

de Masterclass kregen de deelnemers de opdracht een 

defensief en een offensief op te stellen. 

VERKIEZINGSDEBAT II 


Onderwerp: Defensie 

Sprekers: Harry van Bommel (SP); André Bosman 

(VVD); Angelien Eijsink (PvdA); Arjan El 

Fassed (GroenLinks); Wassila Hachchi (D66); 

Ard Kleijer (ChristenUnie) en Raymond 

Knops (CDA) 

Moderator: Leonard Ornstein (journalist) 


met: Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de 

Krijgswetenschap (KVBK) 




VOORBEREIDINGSBIJEENKOMST STUDIEREIS DOCENTEN 


Onderwerp: De stad New York 

Sprekers: Irina van Aalst (Universiteit Utrecht) en Tanja 

Groenendijk-de Vos (Amerikanist; lid 

Atlantische Onderwijscommissie) 

Locatie: Vergadercentrum Vredenburg 19, Utrecht 

Deelnemers: 15 deelnemers aan de studiereis voor docenten 

naar New York 

De deelnemers van de studiereis naar New York kregen tijdens 

deze voorbereidingsbijeenkomst naast praktische informatie, 

het programma en reistips, ook lezingen over het Amerikaanse 

politieke systeem en de aankomende presidentsverkiezingen, 

en de typische kenmerken van de stadsgeografie van New York. 

18



Onderwerp: Amerikaanse verkiezingen, verkiezingsprogramma’s 

en campagnestrategieën van 

Obama en Romney 

Sprekers: Ruud Janssens (hoogleraar Amerikanistiek, 

Universiteit van Amsterdam); Bianca Pander 

(BKB campagnebureau) en Frans Verhagen 

(Amerika-expert) 

Moderator: Laura Schabbing (Jonge Atlantici) 

Locatie: P.C. Hoofthuis, Universiteit van Amsterdam 

Deelnemers: 60 (leden van Jonge Atlantici, studenten en 

young professionals) 

derd. Daar zal ook na de verkiezingen geen verandering in 

komen. 


Datum: 28 september (blok 5) 

Onderwerp: Vraagstukken van binnenlandse veiligheid in 

trans-Atlantisch perspectief 

Sprekers: beleidsmedewerkers van de AIVD 

Locatie: AIVD, Zoetermeer 



Ruud Janssens opende de bijeenkomst met een korte intro - 

ductie over het huidige politieke landschap in Amerika. Hij 

benadrukte vervolgens het belang van databases, die een 

steeds grotere rol spelen in de Amerikaanse verkiezings - 

campagnes. Frans Verhagen betoogde echter dat het in de 

verkiezingsstrijd niet alleen om databases draait, en dat de 

inhoud van de verkiezingsprogramma’s ook nog steeds erg 

belangrijk is. Volgens Bianca Pander zijn zowel databases als 

de inhoud van de campagnes belangrijk, hoewel de presidentskandidaat 

met het meeste geld vaak de verkiezingen wint. 

DINER AMERIKAANSE VERKIEZINGEN 


Onderwerp: ‘Campaigns and Elections American Style in the 

2012 Election’ 

Spreker: James Thurber (American University) 

Moderator: Maarten Huygen (Chef Opinie, NRC 

Handelsblad) 

Locatie: Hampshire Hotel Babylon, Den Haag 

Deelnemers: 40 (begunstigers, bestuursleden, Nederlandse 

en buitenlandse universitair docenten, jour - 

nalisten, politici, leden van het corps diploma - 

tique, vertegenwoordigers van de ministeries 

van Buitenlandse Zaken en Defensie, studenten 

en overige belangstellenden) 

James Thurber besprak vooral de tweestrijd tussen Obama en 

Romney, maar ook de rol van geld in de verkiezingen, de 

polarisering in de Amerikaanse politiek en de gevolgen van de 

verkiezingsuitslag voor de rest van de wereld. Volgens Thurber 

zal de invloed van lobbyisten de komende jaren alleen maar 

toenemen, ondanks nieuwe wetgeving die grenzen stelt aan de 

rechten van lobbyisten. Het verhaal van Thurber gaf weinig 

reden tot optimisme over de toekomst van de Amerikaanse 

politiek. Gematigde Democraten en Republikeinen zijn 

“bedreigde diersoorten” geworden, en de bereidheid om 

compromissen te sluiten is de afgelopen jaren sterk vermin - 


Datum: 8 oktober 

Onderwerp: Turkije en de Syrische burgeroorlog 

Sprekers: Lily Sprangers (directeur Turkije Instituut) en 

Uğur Ümit Üngör (universitair docent 

Geschiedenis, Universiteit Utrecht) 

Locatie: Torpedo Theater, Amsterdam 

Deelnemers: 35 (leden van Jonge Atlantici, studenten en 

young professionals) 

Lily Sprangers opende de avond met een korte introductie over 

de internationale positie van Turkije sinds de Tweede 

Wereldoorlog. Turkije is een bijzonder land, aangezien het het 

enige land is waar democratie, economische groei en de islam 

samen lijken te gaan. Uğur Ümit Üngör ging daarna in op de 

recente ontwikkelingen in Syrië. 

STUDIEREIS DOCENTEN 

Datum: 17-24 oktober 

Onderwerp: ‘New York: melting pot of salad bowl ?’ 

Sociaaleconomische, maatschappelijke en 

stedelijke ontwikkelingen in beeld 

Bestemming: New York 

Deelnemers: 15 docenten maatschappijleer, geschiedenis en 

aardrijkskunde uit het voortgezet onderwijs. 

Namens de Atlantische Onderwijscommissie: 

Janneke Suiskind en Anne-Marit Dannijs 

De studiereis stond dit jaar in het teken van de vraag of de stad 

gezien moet worden als ‘melting pot’ of als ‘salad bowl’. Om 

een antwoord op deze vraag te kunnen formuleren bezochten de 

docenten onder meer een community development organisation 

in één van de armste wijken van New York. Ook bezocht de 

groep een organisatie in Brooklyn die probeert bij te dragen 

aan de emancipatie van achtergestelde groepen in de wijk. 

Daarnaast stonden er, zoals ieder jaar, scholenbezoeken op het 

programma. Deze bezoeken boden inzicht in de grote kloof 

19

tussen privaat en publiek onderwijs in Amerika, en de sterke 

mate waarin dat de toekomst van kinderen beïnvloedt. Andere 

onderdelen van het programma waren een ontvangst op het 

Nederlandse Consulaat, het bijwonen van rechtszaken tijdens 

Night Court, een bezoek aan het Statue of Liberty, Ellis Island 

Immigration Museum en het September 11 National Memorial, 

een wandeling over The High Line, en een professional 

development workshop over immigratie in het Museum of the 

City of New York. Een nieuw element dit jaar was dat docenten 

ook inhoudelijk bijdroegen aan de studiereis, door in tweetallen 

presentaties voor te bereiden over onderwerpen die pasten bij 

de verschillende programmaonderdelen. 


Datum: 19 oktober (blok 6) 

Onderwerp: De NAVO op weg naar strategische eenheid? 

Sprekers: beleidsmedewerkers van het ministerie van 

Defensie 

Locatie: Ministerie van Defensie, Den Haag 



STUDIEREIS JOURNALISTEN 

Datum: 20-28 oktober 

Onderwerp: Amerikaanse presidents- en Congresverkiezingen 

Locaties: Miami, West Palm Beach (FL) en Washington 

DC 

Deelnemers: 7 journalisten: Dirk Jan van Baar (De 

Volkskrant), Ans Bouwmans (GPD), Paul Brill 

(De Volkskrant), Ruth Oldenziel (politiek 

commentator), Leonard Ornstein (Buitenhof, 

VPRO), Hubert Smeets (NRC Handelsblad) en 

Robbert de Witt (Elsevier). Namens de 

Atlantische Commissie: Bram Boxhoorn 

(directeur) 

De achtdaagse studiereis naar de Verenigde Staten voerde deze 

keer langs de politiek interessante swingstate Florida (Miami) 

en de hoofdstad Washington DC. Zowel in Florida als in 

Washington werden gesprekken gevoerd met vooraanstaande 

leiders uit politiek, bedrijfsleven, de academische wereld en 

NGO’s. Daarnaast werd het laatste ‘Presidential Debate’ (over 

buitenlands beleid) aan Lynn University bijgewoond. In 

Washington vond, naast bezoeken en gesprekken aan meerdere 

‘think tanks’, een hartelijke en zeer informatieve ontvangst 

plaats door de Nederlandse ambassadeur Rudolf Bekink. De 

vele gesprekken die in korte tijd werden gevoerd, resulteerden 

in diverse publicaties in de Nederlandse media. 

PRESIDENT’S NIGHT 

Datum: 6 november 

Onderwerp: Amerikaanse presidents- en 

Congresverkiezingen 


met: Bureau BKB en andere organisaties 

Locatie: De Melkweg, Amsterdam 



Onderwerp: Transatlantic Security and Global Challenges 

Sprekers: William Cohen (voormalig minister van 

Defensie van de Verenigde Staten) en Jaap de 

Hoop Scheffer (voormalig secretaris-generaal, 

NAVO) 

Voorzitter: Harry Groen (penningmeester, Atlantische 









William Cohen begon zijn inleiding met zijn teleurstelling uit te 

spreken over de geringe Europese bijdrage aan de NAVO de 

afgelopen jaren. Deze trend is volgens Cohen politiek onhoudbaar. 

Volgens De Hoop Scheffer moeten Europeanen het belang 

van de Amerikaanse ‘pivot’ naar Azië niet onderschatten. 

Europese NAVO-lidstaten moeten zorgen dat ze relevant 

blijven als poltiek-militaire actor. De Hoop Scheffer benadrukte 

in dit verband het belang van ‘smart defence’. 



Onderwerp: ‘The Revenge of Geography: What the Map Tells 

Us About Coming Conflicts and the Battle 

Against Fate’ 

Spreker: Robert D. Kaplan (schrijver, journalist) 


Locatie: Felix Meritis, Amsterdam 







20

Robert Kaplan benadrukte in zijn lezing het belang van 

geografie voor de internationale betrekkingen. Geografie legt 

ons grenzen en beperkingen op, volgens Kaplan. In zijn betoog 

en bij het beantwoorden van de vragen bestreek Kaplan bijna 

de hele wereld. Kaplan betoogde dat hij een realist blijft, maar 

dat “realisme zonder een dosis idealisme onrealistisch is.” 


Datum: 23 november (blok 7) 

Onderwerp: De rol van multinationale ondernemingen in de 

wereld: Fokker 

Sprekers: medewerkers van Fokker 

Locatie: Fokker, Papendrecht 



BOEKPRESENTATIE 

Datum: 3 december 

Onderwerp: Presentatie Interdoc: Een geheim netwerk in de 

Koude Oorlog 

Sprekers: Giles Scott-Smith (auteur; Roosevelt Study 

Center, Middelburg; Universiteit Leiden) en 

Sybrand van Hulst (Hoofd BVD-AIVD 1997- 

2007) 

Locatie: Café Restaurant Juliana’s, Den Haag 

Deelnemers: 100 (begunstigers, universitair docenten, jour - 

nalisten, vertegenwoordigers van de ministeries 

van Buitenlandse Zaken en van Defensie, 

studenten en overige belangstellenden) 

Op 3 december vond de presentatie plaats van het boek 

Interdoc: Een geheim netwerk in de Koude Oorlog van Giles 

Scott-Smith. In het boek beschrijft hij hoe de organisatie 

ontstond en hoe zij probeerde Oost-Europese landen 

ontvankelijk te maken voor westerse waarden en ideeën. 


Datum: 10 december 

Onderwerp: ‘Fixing Failed States’ 

Sprekers: Chris van der Borgh (Universiteit Utrecht), 

Marije Balt (SpringFactor, voormalig diplo - 

maat) en Caecilia van Peski (Van Peski 

Consult) 

Moderator: Norbert Both (Shell International; lid 

Dagelijks Bestuur Atlantische Commissie) 


met: SIB Amsterdam 

Locatie: Crea-theater, Amsterdam 

Deelnemers: 70 (studentbegunstigers en overige 


De drie sprekers gingen tijdens hun lezingen uitvoerig in op de 

centrale vraag: kunnen ‘failed states’ gefixt worden, en zo ja, 

hoe? Van der Borgh en Balt betoogden dat het zeer gecompliceerd 

is om failed states van buitenaf te fixen, maar dat 

bescheiden vooruitgang wel mogelijk kan zijn. De lat moet 

dus niet te hoog worden gelegd, en de voorgenomen doelen 

moeten realistisch zijn. Caecilia van Peski was nog het meest 

optimistisch over de mogelijkheid om fragiele staten op te 

bouwen. Volgens Van Peski staat er tegenover elk voorbeeld van 

waar het fout ging inmiddels tenminste één voorbeeld van waar 

het goed ging. 

5-2 

PUBLICATIES 

De Atlantische Commissie geeft diverse publicaties uit. Naast 

het tijdschrift Atlantisch Perspectief zijn dit conferentie- en 

studierapporten, onderwijspublicaties en boeken. 

Publicaties zijn bij uitstek geschikt om belangstelling te 

wekken voor, en de discussie te bevorderen over internationale 

betrekkingen en trans-Atlantische veiligheidsvraagstukken. 

Daarbij tracht de Atlantische Commissie ook recente, nog 

onderbelichte onderwerpen onder de aandacht van een breder 

publiek te brengen. 

Tijdschrift 

ATLANTISCH PERSPECTIEF 

Atlantisch Perspectief (AP) is het tijdschrift van de Atlantische 

Commissie. Het blad verschijnt acht maal per jaar en bevat 

opinieartikelen, analyses en columns over (actuele) ontwikke - 

lingen op het gebied van de internationale betrekkingen en 

veiligheidspolitiek. Op de website zijn alle artikelen die zijn 

verschenen tussen 1991 en 2012 gratis te raadplegen en 

doorzoekbaar op auteur en titel. Atlantisch Perspectief is sinds 

2012 digitaal verkrijgbaar via een app voor iPad en iPhone. 

In AP 1 pleitten Kees Homan en Dick Zandee voor een ‘pas- 

klare krijgsmacht’. Dit artikel leverde veel reacties op in de 

media. In dezelfde editie gaf Commandant Landstrijdkrachten 

Mart de Kruif in een interview alvast een korte reactie op de 

‘pasklare krijgsmacht’. In latere edities reageerden Kamerleden 

van diverse partijen. 

AP 2 bevatte een katern over de Russische presidents verkie - 

zingen, die door Vladimir Poetin werden gewonnen. Daarnaast 

kwamen reacties op de ‘pasklare krijgsmacht’ aan de orde. Ten 

slotte stond in deze editie het tweede deel in een serie columns 

over de Amerikaanse verkiezingen van november 2012. De serie 

21

estond uiteindelijk uit zes afleveringen en zou met één onder - 

breking doorlopen tot en met AP 7. 

de binnenlandse politiek tijdens Obama’s tweede termijn, met 

name de verhoudingen tussen het Congres en het Witte Huis. 

Naar aanleiding van een AIV-rapport stond in AP 3 inter natio - 

nale defensiesamenwerking centraal. De Adviesraad leverde 

een onderbouwing waarom meer samenwerking noodzakelijk is, 

terwijl Anne Tjepkema een kritische analyse van het rapport gaf 

en betoogde dat samenwerking ook financieel nadelig kan zijn. 

Kees Homan en Dick Zandee sloten met een repliek de dis - 

cussie over de pasklare krijgsmacht af. 

Een Franse onderzoeker gaf in AP 4 een analyse van het Franse 

veiligheidsbeleid, in het bijzonder de relatie met de NAVO, na 

de verkiezing van François Hollande als nieuwe president. 

Twee Amerikanen gaven een beleidsadvies over de geplande 

‘transitie’ in Afghanistan. Daarnaast kwamen de crisis in Syrië 

en de geleerde lessen van de interventie in Libië aan de orde. 

AP 5 stond in het teken van de Tweede Kamerverkiezingen in 

september. De editie opende met een uitgebreid interview met 

minister van Defensie Hans Hillen. Woordvoerders buitenland 

en defensie van diverse Kamerfracties zetten de plannen van 

hun partijen uiteen met betrekking tot buitenlands en defensie - 

beleid. Tot slot gaf de Noorse defensieattaché in Den Haag een 

analyse van de defensierelatie tussen Nederland en Noor - 

wegen, en het Nederlandse imago in het buitenland in het 

algemeen. 

De zesde editie bevatte diverse onderwerpen, waaronder de 

strategische dynamiek in het Arctische gebied en cyber 

security. Twee artikelen behandelden de ‘pivot’ van de VS 

richting Azië, en de gevolgen daarvan voor het defensiebeleid 

en de samenstelling van de krijgsmacht van Amerika. Tot slot 

was er in een meer historisch artikel aandacht voor Turkije en 

de Armeense kwestie. 

Met de Amerikaanse presidentsverkiezingen op komst, stond 

in AP 7 een ‘voorbeschouwing’ op de resultaten van de verkie - 

zings dag. In een uitgebreide boekbespreking kwam de 

Nederlandse inzet in Uruzgan aan bod, en in een ander artikel 

werd de ‘defensiemonitor’ ten tijde van de missie in Uruzgan 

gebruikt om de publieke opinie en draagvlak voor de krijgsmacht 

en missies te analyseren. 

Atlantisch Perspectief bevat altijd een Atlantisch Nieuws over - 

zicht, waarin actuele ontwikkelingen in de trans-Atlantische 

betrekkingen, de Europese veiligheid en het Nederlands 

buitenlands beleid beknopt aan de orde komen. In de rubriek 

Achteraf verschijnen verslagen van bijeenkomsten van de 

Atlantische Commissie, en in de boekenrubriek worden recente 

boeken over internationale betrekkingen besproken, hetzij 

uitgebreid, dan wel als signalement. 

Niet alleen abonnees en begunstigers ontvangen Atlantisch 

Perspectief. Ook (onder meer) de leden van de Vaste Commis - 

sies van Buitenlandse Zaken, Defensie en Europese Zaken van 

de Eerste en Tweede Kamer, en de Nederlandse ambassades in 

alle landen van de OVSE krijgen het tijdschrift. Engelstalige 

edities worden verspreid onder de internationale relaties van de 

Commissie, waaronder de ambassades van de OVSE-landen in 

Den Haag, en onder internationale organisaties en denktanks in 

Noord-Amerika, Europa en Rusland. 

Verschenen: 8x 

Oplage: 1.200 ex. 

JAARVERSLAG ATLANTISCHE COMMISSIE 2010 

Verschenen: maart 2012 

Oplage: 500 ex. 

Websheet 

KAUKASUS, DE BALKAN VAN HET OOSTEN? 

In 2012 is het websheet over de Kaukasus volledig geactua li - 

seerd. Belangrijke aanvullingen betreffen de Russisch-Geor gi - 

sche oorlog in 2008 en de gevolgen hiervan, alsmede vele 

politieke en economische ontwikkelingen in de afgelopen jaren, 

zoals de aanleg van diverse olie- en gaspijpleidingen in de 

regio. Tevens is er een handleiding verschenen voor docenten, 

met uitleg en antwoorden bij de vragen uit het websheet. 

Verschenen: oktober 2012 (update van 2008) 

Het laatste nummer van AP in 2012 was een volledig 

Engelstalige thema-editie over de herverkiezing van de 

Amerikaanse president Obama. Twee artikelen gaven een 

algemeen overzicht voor de komende vier jaar van enerzijds de 

trans-Atlantische relatie en anderzijds de prioriteiten van het 

Amerikaanse buitenlands beleid. In twee andere artikelen werd 

specifiek ingegaan op de ‘Reset’ tussen de VS en Rusland, en 

de relatie tussen de VS en Israël. Eén artikel gaf scenario’s voor 

5-3 

OPINIEPEILING 

Evenals voorgaande jaren voerde onderzoeksbureau TNS/NIPO 

op verzoek van de Atlantische Commissie in december een 

opinieonderzoek uit over de NAVO. Uit de enquête bleek onder 

andere dat in Nederland steun voor de NAVO afneemt en dat 

22

een derde van de bevolking voorstander is van NAVO-inter - 

ventie in Syrië. Daarnaast vond de helft van de ondervraagden 

dat de Nederlandse strijdkrachten door de recente bezuinig - 

ingen zijn verzwakt. 

De voornaamste resultaten van de peiling waren: 

· 64% van de Nederlanders vindt het lidmaatschap van de 

NAVO van belang voor de Nederlandse veiligheid. Vorig jaar 

was dat nog 79%. Wel blijft de groep die de NAVO van zeer 

groot belang vindt voor de Nederlandse veiligheid even groot 

(namelijk 25%). 70% van de ondervraagden vindt dat de NAVO 

een positieve bijdrage aan de Nederlands-Amerikaanse relatie 

levert – een lichte daling (3%) ten opzichte van vorig jaar. 

· 41% van de ondervraagden denkt dat de NAVO is 

versterkt door de herverkiezing van Obama. Slechts 2% denkt 

dat het voor de NAVO beter zou zijn geweest als Mitt Romney 

had gewonnen. Een derde van de ondervraagden (31%) denkt 

dat het niet uitmaakt en 25% weet het niet. 

· Een derde van de Nederlandse bevolking (35%) is 

voorstander van een eventuele NAVO-interventie in Syrië. Een 

kwart (26%) is tegenstander en iets minder dan een kwart (22%) 

staat neutraal in deze kwestie of weet het niet (18%). Van de 

voorstanders is 46% (16% van alle Nederlanders) voorstander 

van een militaire bijdrage van Nederland aan een dergelijke 

operatie en 41% (14% van alle Nederlanders) voorstander van 

een materiële bijdrage. De resterende 13% wil niet dat Neder - 

land aan een dergelijke NAVO-missie bijdraagt of heeft geen 

mening, 

· De helft (51%) van de Nederlanders heeft de indruk dat 

de strijdkrachten door de bezuinigingen zijn verzwakt, volgens 

een derde (35%) maakt dat echter niets uit. Volgens 43% van de 

mensen die denken dat de strijdkrachten zijn verzwakt – 22% 

van alle Nederlanders – kan Nederland nu niet meer aan de 

NAVO-verplichtingen voldoen (zoals aangevallen lidstaten te 

hulp komen). 

LEZING 


Bijeenkomst: Leangkollen Security Conference (Noorse 

Atlantische Commissie) 

Onderwerp: ‘The management of disorder in the 21st 

century. Some reflections on Dutch security 

policy’ 

Locatie: Oslo 

Deelnemers: ca. 100 academici en studenten 

LEZING 


Bijeenkomst: Seminar ‘Servant-Leadership across Histories’ 

Onderwerp: ‘Institutional leadership: some historical 

observations’ 

Locatie: Vrije Universiteit, Amsterdam 

Deelnemers: 125 studenten economie en bedrijfskunde 

GASTCOLLEGE 

Datum: 15 mei 

Onderwerp: ‘NATO and Intervention’ 

Locatie: Universiteit van Amsterdam 

Deelnemers: ca. 50 studenten 

PRESENTATIE 


Bijeenkomst: 65 e Amsterdamse Universiteits-Verenigingdag 

Onderwerp: Trans-Atlantische verhoudingen 

Locatie: Amsterdam 

Deelnemers: ca. 65 alumni politicologie en Europese Studies 

Publicaties 

Recensies in de boekenrubriek ‘Internationale Betrekkingen’, 

Geschiedenis Magazine nr. 3 (april-mei 2012), jrg. 47, pp. 59-62. 

Recensies in de boekenrubriek ‘Internationale Betrekkingen’, 

Geschiedenis Magazine nr. 8 (november-december 2012) jrg. 47, 

pp. 58-60. 

Lezingen/interviews 

5-4 

MEDIAOPTREDENS, LEZINGEN EN 

PUBLICATIES DIRECTEUR 

RADIOCOMMENTAAR 


Onderwerp: NAVO en Afghanistan 

Persorgaan: Radio 1, DeGids.FM (VARA) 

Diversen 

Lid promotiecommissie van Beerd Beukenhorst die promo - 

veerde op Whose Vietnam: Lessons learned and the dynamics of 

memory in American foreign policy after the Vietnam war aan de 

Universiteit van Amsterdam (promotor prof. R.V.A. Janssens) 

op 9 februari 2012. 

23

BIJEENKOMSTEN 

· 16 publieksbijeenkomsten met in totaal 47 sprekers en 

1800 deelnemers 

· 15 bijeenkomsten van Jonge Atlantici met 31 sprekers 

voor in totaal 500 jongeren 

· 8 bijeenkomsten van StudiumGenerale © 

· 2 onderwijsbijeenkomsten voor in totaal 200 docenten 

STUDIEREIZEN 

· 1 studiereis voor 8 journalisten 

· 1 studiereis voor 16 docenten 

WEBSITE 

· 27.024 bezoeken 

· 17.011 bezoekers 

· 85.225 bekeken pagina’s 

· 908 bezoekers op het discussieblog en 29 reacties 

6 2 0 1 2 I N V O G E L V L U C H T 

PUBLICATIES 

· 8 nummers van Atlantisch Perspectief met in totaal 

50 artikelen 

· 1 update van het Websheet over de Kaukasus 

BEGUNSTIGERS EN ABONNEES 

· 364 begunstigers en studentbegunstigers 

· 133 abonnees en studentabonnees 

24

edragen x 1.000, afgerond op duizendtallen 

BATEN 

Inkomsten overheid 500 

Overige inkomsten 148 

Totaal 648 

LASTEN 

Platform- en netwerkactiviteiten 161 

Onderwijs 127 

Publieksprogramma’s 147 

Media 193 

Overige 9 

Totaal 637 

RESULTAAT 2012 11 

7 S T A A T V A N B A T E N E N L A S T E N 

25

8-1 

WEBSITE 

Op de website van de Atlantische Commissie (www.atlcom.nl 

of www.atlantischecommissie.nl) staat informatie over de 

organisatie, doelstellingen en activiteiten van de Atlantische 

Commissie, de Atlantische Onderwijscommissie en Jonge 

Atlantici. Veel publicaties kunnen online worden ingezien, en 

scholieren kunnen werken met de verschillende websheets. 

Via de site kunnen geïnteresseerden zich ook aanmelden voor 

bijeenkomsten van de Atlantische Commissie. In 2012 had de 

site 17.011 bezoekers en werden 85.225 pagina’s bekeken. 

8-2 

DE ATLANTISCHE COMMISSIE 

IN DE MEDIA 

In onder meer de volgende dag-, week- en maandbladen, 

websites en op radio en televisie, werd in 2012 aandacht 

besteed aan (activiteiten van) de Atlantische Commissie: 

Het Parool 

De Pers 

PowNed 

Reformatorisch Dagblad 

Stentor 

Telegraaf 

TPC 

Trouw 

Viceversaonline.nl 

De Volkskrant 

8-3 

DOCUMENTATIE 

Op het kantoor van de Atlantische Commissie kunnen 

literatuur, tijdschriften en een knipselarchief op het gebied van 

internationale (veiligheids-)vraagstukken worden geraadpleegd. 

Informatieverzoeken kunnen ook schriftelijk, telefonisch of per 

e-mail worden gedaan. Publicaties van de Atlantische 

Commissie kunnen bij het Bureau worden besteld (of afgehaald 

op de Bezuidenhoutseweg 237a-239a, Den Haag). 

8 D I V E R S E N 

Algemeen Dagblad 

Barneveldse Krant.nl 

Bestuurskunde 

BN DeStem 

Dagelijkse Standaard 

Elsevier 

Eindhovens Dagblad 

Folia Magazine 

Friesch Dagblad 

Gelderlander 

Gooi- en Eemlander 

GPD-kranten 

Haarlems Dagblad 

IJmuider Courant 

Internationale Spectator 

Leidsch Dagblad 

De Limburger 

Nederlands Dagblad 

Noordhollands Dagblad 

NRC Handelsblad 

Nu.nl 

8-4 

ABONNEES EN BEGUNSTIGERS 

Een jaarabonnement op Atlantisch Perspectief (tijdschrift voor 

internationale betrekkingen en veiligheidspolitiek dat acht maal 

per jaar verschijnt) kost € 29,00; studenten en scholen betalen 

€ 23,50 (prijzen per 01-01-13). 

Naast abonnees kent de Atlantische Commissie ook 

begunstigers. Voor minimaal € 47,00 per jaar (prijs per 01-01-13) 

steunen zij het werk van de Commissie. Begunstigers 

ontvangen alle publicaties van de Commissie gratis of tegen 

gereduceerd tarief. Bovendien krijgen ze uitnodigingen voor 

bijeenkomsten, conferenties en seminars. 

Voor € 25,00 per jaar (prijs per 01-01-13) kunnen 

jongeren studentbegunstiger van de Atlantische Commissie 

worden. Zij krijgen dan uitnodigingen voor bijeenkomsten van 

zowel Jonge Atlantici als van de Atlantische Commissie. 

Bovendien ontvangen zij Atlantisch Perspectief. 

26

TIJDSCHRIFT 

8-5 

OVERZICHT PUBLICATIES 

Venster op Amerika. Nederlands-Amerikaanse betrekkingen sinds 

de Tweede Wereldoorlog. Docentenhandleiding (2011) 

Prijs: € 5,00 

Atlantisch Perspectief 

Prijs: € 4,95 (los nummer); € 29,00 (jaarabonnement gewoon); 

€ 23,50 (jaarabonnement studenten en scholen) 

Atlantische Onderwijspapers 

Alle Onderwijspapers zijn uitverkocht. Op aanvraag zijn wel 

digitale exemplaren verkrijgbaar. 

BOEKEN/RAPPORTEN 

Hugo Klijn, Russia, our Distant Neighbour. The Burden of 

Conventional Beliefs (2011) 

Prijs: € 15,00 (begunstigers € 10,00) 

NATO’s New Strategic Concept. Moving beyond the Status Quo? 

(2009) 


Vrede en veiligheid in het Midden-Oosten: Onvermogen en 

onmacht?, Maurits Berger, Sven Biscop, Joris Luyendijk e.a. 

(2006) (AOP 23) 

Vietnam, Irak en de (on)macht van Amerika, Jan Donkers, Henk 

Hofland, Rob Kroes e.a. (2005) (AOP 22) 

Amerika en Europa: Mars en Venus?, Frank van Beuningen, 

Arnout Brouwers, Ruth Oldenziel e.a. (2004) (AOP 21) 

Arnout Molenaar, (Dis)Organising European Security. The Iraq 

Controversy and Patterns in US-European Relations (2007) 


Het beeld van Rusland. Rusland in beeld, Coby van der Linde, 

Alexander Münninghoff e.a. (2003) (AOP 20) 

Sebastian Reyn, Allies or Aliens? George W. Bush and the 

Transatlantic Crisis in Historical Perspective (2004, 2e druk 2007) 


German and American Reorientation Toward NATO (2006) 

Prijs: gratis 

Arnout Brouwers, Met vereende kracht: Europa en de oorlog 

tegen Amerika terrorisme (2002) 

Prijs: € 2,50 (begunstigers gratis) 

Websheets 

Gratis te downloaden en/of raadplegen via 

www.atlantischecommissie.nl. 

De Kaukasus: Balkan van het Oosten? (2012) 

Het Vietnamconflict vanuit Amerikaans perspectief (2009) 

De EU en Europese veiligheid (2007) 

Energie en veiligheid (2007) 

De NAVO na de Koude Oorlog (2007) 

Remco van Diepen e.a., ‘Beschaafd ageren voor de NAVO’. 50 

jaar Atlantische Commissie (2002) 

Prijs: gratis 

ONDERWIJSPUBLICATIES 

Lesboeken 

Nieuw-Nederland. Een handelskolonie in de Nieuwe Wereld, 

Lesboek ter gelegenheid van het Hudsonjaar (2009) 

Prijs: € 2,25 (los exemplaar), € 5,00 (docentenhandleiding) 

Uitverkocht. Op aanvraag nog wel digitaal te verkrijgen. 

Venster op Amerika. Nederlands-Amerikaanse betrekkingen sinds 

de Tweede Wereldoorlog (2011) 

Prijs: € 2,25 (los exemplaar) 

OVERIG 

Marianne van Leeuwen, Vrede als nevendoel. Amerika, Europa en 

het vredesproces in het Midden-Oosten (oratie), Vossiuspers 

UvA, Amsterdam (2010) 

Prijs: gratis 

Ronald Havenaar, Twee soorten conservatisme (oratie), 

Vossiuspers UvA, Amsterdam (2006) 

Prijs: gratis 

Diverse NAVO-publicaties 

Prijs: gratis 

27

Jaargang 36 

Nr. 1 

8-6 

INHOUDSOPGAVE 

ATLANTISCH PERSPECTIEF 2012 

Van veelzijdig naar pasklaar. De toekomst van de Nederlandse 

krijgsmacht 

Kees Homan en Dick Zandee 

Pasklare krijgsmacht is een hersenschim 

Mat Herben 

De teleurstellende stilte van een meester-redenaar. Obama na 

drie jaar 

Rob Kroes 

Column: Consensus in the face of ‘no compromise’. Finding the 

mandate President Obama needs for governing 

Damon A. Porter 

“Militairen hebben geen nationale grenzen meer”. Een 

interview met Mart de Kruif 

Maarten Katsman 

Nr. 3 

Katern: Europese defensiesamenwerking 

Column: Focus on the Electoral College 

Matt A. Mayer 

From the halls of Justus Lipsius to the shores of Tripoli. De 

toekomst van de Europese Defensie 

Sven Biscop 

Sarkozy en de erkenning van de Libische oppositie. In de 

schaduw van De Gaulles erkenning van de Volksrepubliek China 

Gerben Stormbroek 

Stagnatie en achteruitgang. Beeldvorming rond de Westelijke 

Balkan 

Hans van den Berg 

Meer Europese defensiesamenwerking is bittere 

noodzaak 

Mark Waanders 

Samenwerken kost geld. AIV-rapport Europese 

defensiesamenwerking nader beschouwd 

Anne Tjepkema 

Reacties op ‘Van veelzijdig naar pasklaar. De toekomst van de 

Nederlandse krijgsmacht’ van Kees Homan en Dick Zandee in 

AP nr. 1 2012 

Kies voor inzet meerwaarde Nederlandse defensie 

Joël Voordewind 

Nr. 2 

Een pasklare krijgsmacht voor Nederland 


Katern: Russische presidentsverkiezingen 

Poetin redux 

Marc Jansen 

Poetinland of Poetinstan? De wondere Russische 

wereld 

Hans van Koningsbrugge 

Reacties op ‘Van veelzijdig naar pasklaar. De toekomst van de 

Nederlandse krijgsmacht’ van Kees Homan en Dick Zandee in 

AP nr. 1 2012 

De VVD kiest bewust voor veelzijdig inzetbare 

krijgsmacht. De toekomst van de Nederlandse defensie 

André Bosman 

Kazachstan: soevereiniteit en multivectorale politiek 

László Marácz 

Column: Money talks! The first presidential election under 

unlimited campaign financing rules 

Luigi Pinna 

Nr. 4 

Transition in Afghanistan. Securing the best achievable 

outcome 

James P. Farwell and Marvin G. Weinbaum 

French NATO policy under François Hollande 

Jean-Pierre Maulny 

28

Russia at NATO’s Chicago Summit 

Marcel de Haas 

Na Assad. Enkele scenario’s 

Hans Schippers 

Internationale interventies. ‘Lessons learned’ 

Dick Zandee 

Reactie: Internationale defensiesamenwerking 

Ruurd Lutje Schipholt 

Column: The other elections: the Senate 

Andy Tanenbaum 

Nr. 5 

Themanummer: Verkiezingen en defensie- en buitenlandbeleid 

GroenLinks: “stel burgerbescherming voorop.” Alleen 

3D-benadering biedt structurele oplossingen 

Arjen El Fassed 

Het roer moet om 

Marcial Hernandez 

Dutch defence through Norwegian eyes 

Knut Støvne 

Nr. 6 

New strategic dynamics in the Arctic region. Implications for 

national security and international collaboration 

Charles Perry and Bobby Andersen 

Toward a new American military 

Adam Lowther and Jan Kallberg 

‘I want it all, and I want it now’. Een interview met 

minister van Defensie Hans Hillen 

Maarten Katsman 

Visies op de krijgsmacht, buitenlands en defensiebeleid 

VVD: “veelzijdig inzetbaar behouden, geen extra 

bezuinigingen.” De VVD wil een krijgsmacht ‘high on 

tech – low on boots’ 

André Bosman en Han ten Broeke 

PvdA: “werken aan betere wereld, is werken aan beter 

Nederland.” Nederland kan niet zonder internationale 

samenwerking 

Frans Timmermans en Angelien Eijsink 

Amerika en de eeuw van Azië 


Cybersecurity. Nederland moet inzetten op internationale 

cybersamenwerking 

Floor Bouwman en László Marácz 

Turkije en de Armeense kwestie 

Dorine van Norren 

Column: Mitt Romney’s power of sympathy 

Eduard van de Bilt 

Nr. 7 

CDA: “genoeg is genoeg: handen af van onze 

militairen.” Slimmere Defensie is nodig, niet verder 

bezuinigen 

Raymond Knops 

SP: “een hoogwaardige krijgsmacht met minder 

ambities.” Defensie mag na bezuinigingen niet worden 

overvraagd 

Jasper van Dijk en Harry van Bommel 

D66: “Nederland moet weer een constructieve rol 

spelen.” Hervorming buitenlandbeleid, Defensie, OS en 

Europa noodzakelijk 

Wassila Hachchi 

Obama, Romney en de erfenis van George W. Bush 

Thomas Gijswijt 

Column: “The greatest democracy in the world” 

Galen Irwin 

Uruzgan: het politieke gewicht van draagvlak 

Jan van der Meulen en Amber Vos 

Mission Uruzgan 

Christ Klep 

Air-Sea Battle en de Nederlandse krijgsmacht 

Roy de Ruiter 

29

Nr. 8 

Special Issue: America after the Elections 

Mostly sunny, partly cloudy. The transatlantic forecast 

for the next four years 

Chantal de Jonge Oudraat and Michael E. Brown 

The pragmatic president. Obama’s second term foreign 

policy 

Roberta Haar 

Four more years. Presidential-congressional relations in 

Obama’s second term 

Erik A. Olsen 

Ctrl-Alt-Del? Obama recalibrates the Reset with 

Russia 

Donald Jensen 

U.S.-Israel relations in the aftermath of the elections 

Ariel Levite 

30

2012 - Atlantische Commissie

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?