STAND VAN DE DRUGSPROBLEMATIEK IN EUROPA - EMCDDA

Hoofdstuk 7: Infectieziekten ensterfgevallen ten gevolge van drugsgebruik
Verenigde Staten issinds 1999 een scherpe stijging van
het aantal sterfgevallen dat verband houdt met methadon
waargenomen. Demeeste hiervan zijn toe teschrijven aan
misbruik van methadon dat afkomstig isuit ziekenhuizen
en apotheken ofisvoorgeschreven door huisartsen enin
pijnbestrijding gespecialiseerde artsen, terwijl slechts een
beperkt gedeelte veroorzaakt is door methadon die is
verstrekt inhet kader van substitutieprogramma’s ( 146 ).
Sterfgevallen als gevolg van vergiftiging met buprenorfine
lijken slechts zeer zelden voor te komen, ondanks het
feit dat deze stof in veel Europese landen steeds vaker
in substitutiebehandelingen wordt gebruikt. In Frankrijk
is het aantal gemelde sterfgevallen zeer laag, hoewel
een aanzienlijk aantal drugsgebruikers een behandeling
met buprenorfine ondergaat (76 000 tot 90000). In
Finland speelt buprenorfine echter een rol bij demeeste
door drugs geïnduceerde sterfgevallen, gewoonlijk in
combinatie met sedatieve medicijnen of alcohol ofdoordat
de buprenorfine geïnjecteerd wordt ( 147 ).
Fentanyl
In Estland isrecentelijk op basis van forensisch
toxicologisch postmortemonderzoek een zorgwekkende
epidemie van fatale 3-methylfentanyl-vergiftigingen
gerapporteerd, met 46 fatale vergiftigingen in 2005
en 71 in 2006 (Ojanperä etal., indruk). Bovendien
blijkt uit voorlopige gegevens uit Estland dat in 2004
85 sterfgevallen verband hielden met deze stof. Ook uit
andere Europese landen komen sporadische berichten van
sterfgevallen ten gevolge van fentanyl, enindeVerenigde
Staten is melding gemaakt van recente, over het algemeen
kortdurende epidemieën van sterfgevallen; zowerden
in Chicago tussen 2005 en2007 350 sterfgevallen aan
fentanyl toegeschreven (Denton etal., 2008). Deenorme
sterkte van deze stof kan de kans op een overdosis
vergroten, terwijl het bij toxicologisch onderzoek over het
hoofd kan worden gezien. Detoename van deillegale
productie en het gebruik van fentanyl zal daarom naar
alle waarschijnlijkheid een grote uitdaging gaan vormen,
zowel voor debestaande volgsystemen als voor de
volksgezondheidsdiensten.
Aan andere drugs gerelateerde sterfgevallen ( 148 )
Door cocaïne geïnduceerde sterfgevallen zijn moeilijker
te definiëren envast te stellen dan aan opioïden
gerelateerde sterfgevallen (zie het selected issue uit 2007
over cocaïne). Een farmacologische overdosis lijkt niet
vaak de directe oorzaak van sterfgevallen tezijn eninde
Sterfgevallen die verband houden met
substitutiebehandelingen
Onderzoek heeft aangetoond dat het risico op
een overdosis substantieel daalt in de periode dat
heroïnegebruikers een substitutiebehandeling met
methadon ondergaan. Uit een recente studie onder een
cohort van meer dan vijfhonderd heroïnegebruikers bleek
dat het risico opeen overdosis indeperiode dat de
gebruikers een substitutiebehandeling ondergingen negen
keer lager was dan in de periode dat ze dat niet deden,
waarbij zeindie laatste periode een andere behandeling
dan wel geen enkele behandeling volgden (Brugal et al.,
2005).
Bij sommige sterfgevallen wordt methadon echter wel
geïdentificeerd in de toxicologische rapporten. Dit
betekent echter niet dat er in alle gevallen een direct
causaal verband bestaat, omdat ook andere drugs of
factoren een rol kunnen spelen. Desalniettemin kunnen
sterfgevallen door overdoses voorkomen, endefactoren
die daarbij een rol spelen zijn onder andere een
veranderde tolerantie, te grote doses, onjuist gebruik door
de cliënt en gebruik voor niet-therapeutische doeleinden.
In het Verenigd Koninkrijk zijn maatregelen omhet
verdwijnen van methadon indeillegale markt te
voorkomen in verband gebracht met een vermindering
van het aantal gemelde sterfgevallen ten gevolge van
methadon (Zador et al., 2006), en in het algemeen
kunnen goede praktijken insubstitutiebehandelingen een
belangrijke component vormen bij het verlagen van de
risico’s op methadongerelateerde sterfte. Zowel depatiënt
als degemeenschap is daarom waarschijnlijk gebaat bij
het verbeteren van dekwaliteit van debehandeling, met
inbegrip van de voorschrijvingspraktijken, het monitoren
van decliënt tijdens de eerste fasen van de behandeling,
het monitoren van mogelijke cardiotoxiciteiten, de
voorlichting over het gebruik van andere medicijnen of
psychoactieve stoffen, en de verstrekkingspraktijken,
teneinde het risico opmisbruik te verkleinen.
De dramatische stijging van het aantal behandelingen met
methadon inEuropa komt niet tot uiting in een stijging van
het aantal methadongerelateerde sterfgevallen. Uit een
in het Verenigd Koninkrijk uitgevoerde studie komt naar
voren dat de totale hoeveelheid voorgeschreven methadon
tussen 1993 en2004 met een factor 3,6 was toegenomen,
terwijl het aantal sterfgevallen waarin methadon een rol
speelde afnam van 226 tot 194 (Morgan etal., 2006). Dit
betekent een daling van het aantal methadongerelateerde
sterfgevallen van 13 per 1000 patiëntjaren in 1993 tot
3,1 per 1000 patiëntjaren in 2004. Hoewel vergelijkbare
studies uit andere landen welkom zouden zijn, blijkt uit het
beschikbare bewijs dat het aantal methadongerelateerde
sterfgevallen eerder verband houdt met gebrekkige
voorschrijvingspraktijken dan met het totale aantal
substitutiebehandelingen.
( 146 ) National Drug Intelligence Center. Methadone Diversion, Abuse and Misuse: Deaths Increasing atAlarming Rate. November 2007. Document 2007-
Q0317-001. http://www.usdoj.gov/ndic/pubs25/25930/index.htm#Key
( 147 ) Zie tabel DRD-108 in het Statistical Bulletin 2008 enhet Jaarverslag 2007 voor meer informatie.
( 148 ) Zie tabel DRD-108 in het Statistical Bulletin 2008.
93