STAND VAN DE DRUGSPROBLEMATIEK IN EUROPA - EMCDDA

Hoofdstuk 7: Infectieziekten ensterfgevallen ten gevolge van drugsgebruik
Drugsgerelateerde sterfte: een complex begrip
Het wetenschappelijk debat en het debat over het te voeren
beleid inzake drugsgerelateerde sterfte worden gehinderd
door het feit dat op dit gebied verschillende begrippen
en definities worden gehanteerd. Wanneer zeer brede en
inclusieve begrippen worden gebruikt, kan het zijn dat de
gegevens van weinig waarde zijn omdeonderliggende
factoren van drugsgerelateerde sterfte te begrijpen.
Wanneer bijvoorbeeld alle sterfgevallen met een positief
toxicologisch resultaat bij elkaar gevoegd worden, zal deze
groep zowel gevallen omvatten waarbij drugs een directe
causale rol hebben gespeeld als gevallen waarbij die rol
indirect isofinhet geheel niet bestaat.
Een ander belangrijk punt is of er alleen naar illegale
drugs wordt gezocht ofook naar andere psychoactieve
stoffen enmedicijnen. Indat laatste geval kan het lastig
zijn om onderscheid temaken tussen sterfgevallen die
primair aan geestelijkegezondheidsproblemen zijn
gerelateerd (zoals zelfmoord tijdens een depressie) en
gevallen die door het gebruik van bepaalde stoffen zijn
veroorzaakt. Bovendien zijn veel door drugs geïnduceerde
sterfgevallen infeite door polydrugsgebruik geïnduceerde
sterfgevallen, en het vaststellen van de rol die elk van de
gebruikte drugs daarbij heeft gespeeld kan moeilijk zijn.
Begripsmatig omvat drugsgerelateerde sterfte twee
brede componenten. De eerste daarvan, endebest
gedocumenteerde, heeft betrekking opsterfgevallen
die rechtstreeks zijn veroorzaakt door de werking van
een ofmeer drugs. Deze sterfgevallen krijgen meestal
een etiket als „overdosis”, „vergiftiging” of „door drugs
geïnduceerd sterfgeval” opgeplakt. Detweede component
is breder en betreft sterfgevallen die niet rechtstreeks
aan defarmacologische werking van de drugs zijn
toe teschrijven, maar wel verband houden met het
gebruik van deze drugs. Het gaat dan bijvoorbeeld om
langetermijngevolgen van infectieziekten ofinteractie met
geestelijkegezondheidsproblemen (bijvoorbeeld zelfmoord)
of met andere omstandigheden (zoals verkeersongelukken).
Ook zijn ersterfgevallen die wel verband houden met drugs,
maar die veroorzaakt zijn door andere omstandigheden
(zoals geweld in verband met drugshandel).
De huidige aanpak van het EWDD met betrekking tot
cijfers over drugsgerelateerde sterfte is gebaseerd op
schattingen van desterftecijfers incohorten problematische
drugsgebruikers. Andere methoden, waarbij gegevens uit
verschillende bronnen worden gecombineerd omdetotale
aan drugs toe te schrijven sterfte in een gemeenschap
te schatten, worden onderzocht (zie „Totale aan drugs
relateerde sterfte”, blz. 94).
van derapportages nog dusdanig dat terughoudendheid
is geboden bij het maken van directe vergelijkingen.
In de periode 1990-2005 werden door de EU-lidstaten
jaarlijks tussen de6500 en 8500 door drugs
geïnduceerde sterfgevallen gerapporteerd, wat bij elkaar
opgeteld neerkomt opmeer dan 130000 sterfgevallen.
Deze cijfers moeten worden beschouwd als een minimale
schatting ( 138 ).
Bevolkingssterftecijfers in verband met door drugs
geïnduceerde sterfgevallen lopen in de verschillende
landen sterk uiteen, van 3-5 tot meer dan 70sterfgevallen
per miljoen inwoners indeleeftijd tussen de15en64
jaar (gemiddeld 21 sterfgevallen per miljoen). Zestien
Europese landen kennen meer dan 20sterfgevallen per
miljoen inwoners envijf meer dan 40 per miljoen. Onder
mannen van 15-39 jaar zijn de sterftecijfers gemiddeld
en in de meeste landen tweemaal zo hoog (gemiddeld
44 sterfgevallen per miljoen inEuropa). In2005-2006
maakten sterfgevallen ten gevolge van drugsgebruik
3,5 %van alle sterfgevallen onder Europeanen van 15-39
jaar uit, en in acht landen meer dan 7%( 139 )(figuur 11).
Er wordt nog maar beperkt onderzoek gedaan naar
de morbiditeit enandere gevolgen van niet-fatale
doses enerwordt ook maar beperkt geïnvesteerd in
preventiemaatregelen, ondanks deaanwezigheid van
bewijs dat het mogelijk omgrote aantallen gaat. Inenkele
studies wordt geschat dat ersprake kan zijn van tussen de
20 en 25 niet-fatale overdoses voor elke fatale. Hoewel
moeilijk te bepalen isofdeze schattingen van toepassing
zijn op de Europese Unie als geheel, zou dit een ruwe
schatting opleveren van 120 000 tot 175 000 niet-fatale
overdoses per jaar.
Aan opioïden gerelateerde sterfgevallen
Heroïne
Een overdosis opioïden isinEuropa een van de
belangrijkste doodsoorzaken onder jonge mensen,
met name onder mannen in stedelijke gebieden ( 140 ).
Opioïden, voornamelijk heroïne en zijn metabolieten,
spelen een rol bij demeeste door drugs geïnduceerde
sterfgevallen die in de EU worden gerapporteerd, te
weten bij 55 tot bijna 100% van alle gevallen, waarbij
meer dan dehelft van delanden percentages van boven
de 80 meldt ( 141 ). In de toxicologische rapporten over
sterfgevallen die worden toegeschreven aan heroïne
worden vaak ook andere stoffen genoemd die mogelijk
een rol hebben gespeeld. Destoffen die het vaakst
worden genoemd zijn alcohol, benzodiazepinen, andere
opioïden eninsommige landen cocaïne. Ineen recente
studie door het EWDD, waaraan negen landen hebben
deelgenomen, bleek dat in de toxicologische resultaten
( 138 ) Zie tabel DRD-2 deel (i) in het Statistical Bulletin 2008.
( 139 ) Zie tabel DRD-5 en figuur DRD-7 deel (ii) in het Statistical Bulletin 2008.
( 140 ) Omdat de meeste aan het EMCDDA gerapporteerde gevallen overdoses opioïden betreffen, worden dealgemene kenmerken van door drugs
geïnduceerde sterfgevallen gebruikt voor debeschrijving van opioïdengevallen.
( 141 ) Zie figuur DRD-1 in het Statistical Bulletin 2008.
91