STAND VAN DE DRUGSPROBLEMATIEK IN EUROPA - EMCDDA
STAND VAN DE DRUGSPROBLEMATIEK IN EUROPA - EMCDDA STAND VAN DE DRUGSPROBLEMATIEK IN EUROPA - EMCDDA
Jaarverslag 2008: Stand van dedrugsproblematiek inEuropa Gezinsgerichte preventie is een andere veelgebruikte preventieaanpak. Elf landen rapporteren een volledig of extensief aanbod van gezinsbijeenkomsten en avonden. Net als schoolgerichte preventie lijkt gezinsgerichte preventie voornamelijk tot doel tehebben voorlichting te geven. Het intensief coachen en trainen van gezinnen, een aanpak die instudies consistent doeltreffend is gebleken (Petrie et al., 2007), wordt opbeperkte schaal aangeboden, met slechts zeven landen die de hoogste aanbodniveaus melden. Selectieve preventie Selectieve preventie isgebaseerd op sociale en demografische indicatoren, zoals werkloosheids-, criminaliteits- enspijbelcijfers. Deze vorm van preventie is gericht op specifieke groepen, gezinnen of hele gemeenschappen, waarin mensen, vanwege hun geringe sociale banden enmiddelen, een grotere kans lopen om drugsgebruiker te worden of om een verslaving te ontwikkelen. Dertien landen melden dat gezinsgerichte preventie meestal selectief van aard is. Toch worden belangrijke risicofactoren voor gezinnen in Europa zelden aangepakt. Van dedertig rapporterende landen maken erslechts zeven melding van een volledig ofextensief aanbod van interventies voor drugsgebruik binnen gezinnen, envijf van interventies voor gezinsconflicten enverwaarlozing. Daarnaast worden de volgende categorieën interventies elk door vier landen gerapporteerd: aanpak van sociale achterstanden (bijv. werkloosheid), hulp bij problemen met justitie, en ondersteuning van gemarginaliseerde gezinnen uit etnische minderheden. Bovendien richten slechts drie landen zich op de behoeften van gezinnen die kampen met geestelijke gezondheidsproblemen. Ook derisico-omstandigheden van jonge kwetsbare groepen, bijvoorbeeld jonge delinquenten, daklozen, spijbelaars, enjongeren uit achterstands- en minderheidsgroepen, worden zelden aangepakt ondanks dat zij steeds hoger op de politieke agenda staan. Sinds 2004 worden deze omstandigheden in het drugsbeleid steeds vaker genoemd als het belangrijkste doel voor preventieve interventies, maar het gemelde aanbod aan interventies isindeze periode niet toegenomen. Gedetailleerdere gegevens zijn tevinden inhet selected issue uit 2008 over kwetsbare jongeren. Geïndiceerde preventie Bij geïndiceerde preventie is het doel ompersonen te identificeren met gedrags- of psychologische problemen die deontwikkeling van problematisch drugsgebruik in Drugs enkwetsbare groepen jongeren — selected issue van het EWDD in2008 Bepaalde groepen jongeren lopen het risico sociaal te worden uitgesloten, wat kan leiden tot een verhoogde kans opdrugsgebruik en ontwikkeling van drugsgebruikproblemen. Door deinterventies ter beperking van drugsgebruik en drugsgerelateerde schade toe tespitsen opspecifieke groepen, is er meer kans dat aan debehoeften van deze groepen wordt voldaan en dat de interventie succes heeft. Deze selected issue biedt grondige informatie over de risicofactoren enkwetsbaarheidsprofielen van specifieke groepen enonderzoekt het drugsgebruik en de drugsgerelateerde problemen bij die groepen. Er wordt ook nagegaan wat de gevolgen zijn van kwetsbaarheid ten gevolge van spijbelen, schooluitval, sociale achterstand, familiale problemen en criminaliteit. Verder wordt specifieke maatregelen besproken om drugsgebruik en drugsproblemen bij kwetsbare groepen aan te pakken, zoals wetgeving, preventie en behandeling. Deze selected issue isbeschikbaar ingedrukte vorm en op internet (alleen in het Engels) (http://www.emcdda. europa.eu/publications/selected-issues). hun latere leven kan voorspellen, enomzich met speciale interventies individueel ophen te richten. Dergelijke personen zijn onder meer vroegtijdige schoolverlaters en mensen met psychiatrische stoornissen, asociaal gedrag of vroegtijdige tekenen van drugsgebruik. In een onlangs door het EWDD (2008f) gepubliceerd rapport worden longitudinale studies gepresenteerd waarin wordt ingegaan op probleemtrajecten, neurologische gedragsstudies endetoenemende kennis over de plasticiteit van dehersenen en de rol van neurotransmitters, en waarin de aandacht wordt gevestigd op de bevindingen van door delidstaten gerapporteerde interventies. Kinderen met gedragsstoornissen, zoals een combinatie van „attention deficit (hyperactivity) disorder” (ADHD) en een antisociale gedragsstoornis, lopen een groot risico om drugsproblemen te ontwikkelen. Vroegtijdige interventie bij kinderen met gedragsstoornissen vereist nauwe samenwerking van medische, maatschappelijke en jeugddiensten. Bij het Duitse „multimodulebehandelingsconcept” wordt bijvoorbeeld een combinatie aangeboden van counseling voor ouders en verzorgers, medische, psychotherapeutische en psychosociale hulpverlening enextra ondersteuning op de (kleuter)school. De Ierse benadering, die bestaat in gerichte voorlichting enpsychologische counseling voor jongeren, met name ter voorkoming van 32
Hoofdstuk 2: De aanpak van drugsproblemen in Europa —een overzicht ontwikkelingsproblemen op scholen, onderwijsinstellingen en binnen het gezin, is over het algemeen positief geëvalueerd. InNederland is in een studie naar de preventieve langetermijneffecten van de behandeling van gedragsstoornissen bij kinderen tussen deacht endertien jaar gebleken dat geprotocolleerde gedragstherapie aanzienlijk betere vervolgresultaten oplevert voor roken en cannabisgebruik dan degebruikelijke behandeling (Zonnevylle-Bender etal., 2007). Werkzaamheid en risico’s van interventies Drugsgebruik onder kinderen en binnen gezinnen blijft het voornaamste aandachtspunt van gerichte preventie in Europa. Ineen groot aantal studies naar de sociale en neurologische predictoren voor deontwikkeling van drugsgebruik wordt aangetoond dat ook niet op drugs gerichte preventie-inspanningen effect kunnen hebben op het drugsgebruik. Zowel selectieve als geïndiceerde preventie kan het effect van een vroege ontwikkelingsachterstand, devertaling daarvan in sociale marginalisering, en de daarop volgende ontwikkeling van het drugsgebruik matigen. Diverse onderzoeksstudies hebben laten zien dat interventies in de eerste schooljaren die zijn gericht op het verbeteren van deonderwijsomgeving en het tegengaan van sociale uitsluiting, ook een matigend effect hebben op later drugsgebruik (Toumbourou etal., 2007). De algemene doeltreffendheid van schoolgerichte preventie isintwijfel getrokken (Coggans, 2006; Gorman et al., 2007). Recent literatuuronderzoek ( 19 )laat echter zien dat bepaalde onderdelen van schoolgerichte preventie, zoals denadruk opnormen enwaarden en levensvaardigheden, effectief lijken te zijn. Zokwamen er bijvoorbeeld positieve resultaten uit de EU-Dap studie, een door deEuropese Commissie medegefinancierd Europees gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek om een schoolgericht preventieprogramma teontwikkelen en evalueren ( 20 ). In een vervolgstudie bleek dat 15 maanden nadeinterventie het effect van het programma stabiel bleef en er onder de deelnemers minder vaak sprake was van dronkenschap en cannabisgebruik. Het in het onderzoek gebruikte „Unplugged”-programma zet vraagtekens bij denormen met betrekking tot de aanvaarding enbij de ideeën over deprevalentie van drugsgebruik onder jongeren. Preventie moet niet alleen effectief zijn maar ook veilig: ongewenste effecten moeten tot het minimum worden beperkt. De risico’s van negatieve effecten moeten dan ook nauwkeurig worden afgewogen bij het ontwerpen en evalueren van interventies. Dit ismet name van belang bij schoolgerichte preventie, die wordt aangeboden aan een omvangrijke en diverse doelgroep. Zoisbijvoorbeeld het uitsluitend geven van voorlichting over degevolgen van drugs een wijdverbreide benadering in Europa niet alleen ineffectief, maar kan dit ook gepaard gaan met ongewenste effecten (Werch enOwen, 2002). Hetzelfde geldt voor campagnes indemassamedia, die het risico kunnen meebrengen dat de neiging omdrugs tegaan gebruiken wordt vergroot ( 21 ). Een manier omtewaarborgen dat preventieprogramma’s zijn gestoeld op wetenschappelijk onderzoek en dat de risico’s van ongewenste effecten worden beperkt, is de ontwikkeling van standaarden voor de uitvoering en inhoud van preventieprojecten. Het aantal lidstaten dat melding maakt van standaarden voor het ontwerp en de evaluatie van projecten is gestegen van drie in 2004 tot negen in 2007. Diverse lidstaten melden dat zij Het EWDD-portaal voor goede praktijken Het EWDD heeft dit jaar op internet deeerste module geopend van zijn portaal voor goede praktijken op het gebied van drugsgerelateerde interventies (preventie, behandeling, schadebeperking ensociale re-integratie). Het portaal biedt een overzicht van het meest recente bewijsmateriaal voor dedoelmatigheid van diverse interventies, reikt instrumenten enstandaarden aan voor het verbeteren van dekwaliteit van deinterventies en brengt voorbeelden van geëvalueerde praktijken uit heel Europa onder de aandacht. Het portaal isbedoeld voor behandelaars, beleidsmakers en onderzoekers op het gebied van drugs enisvooral opEuropa gericht. De eerste module van het portaal heeft betrekking op algemene preventie, inhet bijzonder op bewijzen voor doelmatigheid, en is gebaseerd op verschillende overzichten die sinds 2000 zijn gepubliceerd. Voor details over debevindingen, zie http://www.emcdda.europa.eu/ themes/best-practice Het portaal biedt informatie over dedoelmatigheid van de verschillende interventies, maar daarbij moet wel worden opgemerkt dat de bewijsgrondslag soms beperkt isen dat bij dekeuze tussen interventies daarom denodige behoedzaamheid moet worden betracht. Bovendien blijft het de vraag, aangezien dedoelmatigheid van programma’s wordt gemeten door middel van gecontroleerde proeven, hoe bepaalde interventies zullen uitpakken in andere settings. De nieuwe editie van degegevensbank voor uitwisseling van activiteiten op het gebied van vermindering van devraag naar drugs (EDDRA), die te vinden is op het portaal, bevat voorbeelden van geëvalueerde interventies in verschillende landen ensettings, die als aanvullende leidraden kunnen dienen. ( 19 ) Zie de Best practice portal (http://www.emcdda.europa.eu/themes/best-practice). ( 20 ) http://www.eudap.net ( 21 ) Zie hoofdstuk 3van dit verslag enhet jaarverslag 2007. 33
- Page 1: ISSN 1609-6177 JAARVERSLAG STAND VA
- Page 4 and 5: Mededeling Deze uitgave iseigendom
- Page 7: Voorwoord Met trots presenteren we
- Page 11: Inleiding Dit jaarverslag is gebase
- Page 14 and 15: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 16 and 17: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 18 and 19: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 21 and 22: Hoofdstuk 1 Beleid en wetgeving Inl
- Page 23 and 24: Hoofdstuk 1: Beleid en wetgeving dr
- Page 25 and 26: Hoofdstuk 1: Beleid en wetgeving Ve
- Page 27 and 28: Hoofdstuk 1: Beleid en wetgeving zw
- Page 29 and 30: Hoofdstuk 1: Beleid en wetgeving bi
- Page 32 and 33: Hoofdstuk 2 De aanpak van drugsprob
- Page 36 and 37: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 38 and 39: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 41 and 42: Hoofdstuk 3 Cannabis Inleiding Het
- Page 43 and 44: Hoofdstuk 3: Cannabis Cannabisprodu
- Page 45 and 46: Hoofdstuk 3: Cannabis Enquêtes —
- Page 47 and 48: Hoofdstuk 3: Cannabis al lijken de
- Page 49 and 50: Hoofdstuk 3: Cannabis Cannabisbehan
- Page 51: Hoofdstuk 3: Cannabis gemaakt van s
- Page 54 and 55: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 56 and 57: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 58 and 59: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 60 and 61: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 62 and 63: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 65 and 66: Hoofdstuk 5 Cocaïne en crack-coca
- Page 67 and 68: Hoofdstuk 5: Cocaïne en crack-coca
- Page 69 and 70: Hoofdstuk 5: Cocaïne en crack-coca
- Page 71 and 72: Hoofdstuk 5: Cocaïne en crack-coca
- Page 73 and 74: Hoofdstuk 5: Cocaïne en crack-coca
- Page 76 and 77: Hoofdstuk 6 Opioïdengebruik eninje
- Page 78 and 79: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 80 and 81: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
- Page 82 and 83: Jaarverslag 2008: Stand van dedrugs
Jaarverslag 2008: Stand van dedrugsproblematiek inEuropa<br />
Gezinsgerichte preventie is een andere veelgebruikte<br />
preventieaanpak. Elf landen rapporteren een volledig of<br />
extensief aanbod van gezinsbijeenkomsten en avonden.<br />
Net als schoolgerichte preventie lijkt gezinsgerichte<br />
preventie voornamelijk tot doel tehebben voorlichting te<br />
geven. Het intensief coachen en trainen van gezinnen,<br />
een aanpak die instudies consistent doeltreffend is<br />
gebleken (Petrie et al., 2007), wordt opbeperkte schaal<br />
aangeboden, met slechts zeven landen die de hoogste<br />
aanbodniveaus melden.<br />
Selectieve preventie<br />
Selectieve preventie isgebaseerd op sociale en<br />
demografische indicatoren, zoals werkloosheids-,<br />
criminaliteits- enspijbelcijfers. Deze vorm van preventie<br />
is gericht op specifieke groepen, gezinnen of hele<br />
gemeenschappen, waarin mensen, vanwege hun geringe<br />
sociale banden enmiddelen, een grotere kans lopen<br />
om drugsgebruiker te worden of om een verslaving te<br />
ontwikkelen.<br />
Dertien landen melden dat gezinsgerichte preventie<br />
meestal selectief van aard is. Toch worden belangrijke<br />
risicofactoren voor gezinnen in Europa zelden aangepakt.<br />
Van dedertig rapporterende landen maken erslechts<br />
zeven melding van een volledig ofextensief aanbod van<br />
interventies voor drugsgebruik binnen gezinnen, envijf<br />
van interventies voor gezinsconflicten enverwaarlozing.<br />
Daarnaast worden de volgende categorieën interventies<br />
elk door vier landen gerapporteerd: aanpak van sociale<br />
achterstanden (bijv. werkloosheid), hulp bij problemen met<br />
justitie, en ondersteuning van gemarginaliseerde gezinnen<br />
uit etnische minderheden. Bovendien richten slechts drie<br />
landen zich op de behoeften van gezinnen die kampen<br />
met geestelijke gezondheidsproblemen.<br />
Ook derisico-omstandigheden van jonge kwetsbare<br />
groepen, bijvoorbeeld jonge delinquenten, daklozen,<br />
spijbelaars, enjongeren uit achterstands- en<br />
minderheidsgroepen, worden zelden aangepakt ondanks<br />
dat zij steeds hoger op de politieke agenda staan. Sinds<br />
2004 worden deze omstandigheden in het drugsbeleid<br />
steeds vaker genoemd als het belangrijkste doel voor<br />
preventieve interventies, maar het gemelde aanbod<br />
aan interventies isindeze periode niet toegenomen.<br />
Gedetailleerdere gegevens zijn tevinden inhet selected<br />
issue uit 2008 over kwetsbare jongeren.<br />
Geïndiceerde preventie<br />
Bij geïndiceerde preventie is het doel ompersonen te<br />
identificeren met gedrags- of psychologische problemen<br />
die deontwikkeling van problematisch drugsgebruik in<br />
Drugs enkwetsbare groepen jongeren —<br />
selected issue van het EWDD in2008<br />
Bepaalde groepen jongeren lopen het risico sociaal<br />
te worden uitgesloten, wat kan leiden tot een<br />
verhoogde kans opdrugsgebruik en ontwikkeling<br />
van drugsgebruikproblemen. Door deinterventies ter<br />
beperking van drugsgebruik en drugsgerelateerde schade<br />
toe tespitsen opspecifieke groepen, is er meer kans dat<br />
aan debehoeften van deze groepen wordt voldaan en<br />
dat de interventie succes heeft.<br />
Deze selected issue biedt grondige informatie over<br />
de risicofactoren enkwetsbaarheidsprofielen van<br />
specifieke groepen enonderzoekt het drugsgebruik en de<br />
drugsgerelateerde problemen bij die groepen. Er wordt<br />
ook nagegaan wat de gevolgen zijn van kwetsbaarheid<br />
ten gevolge van spijbelen, schooluitval, sociale<br />
achterstand, familiale problemen en criminaliteit. Verder<br />
wordt specifieke maatregelen besproken om drugsgebruik<br />
en drugsproblemen bij kwetsbare groepen aan te pakken,<br />
zoals wetgeving, preventie en behandeling.<br />
Deze selected issue isbeschikbaar ingedrukte vorm en<br />
op internet (alleen in het Engels) (http://www.emcdda.<br />
europa.eu/publications/selected-issues).<br />
hun latere leven kan voorspellen, enomzich met speciale<br />
interventies individueel ophen te richten. Dergelijke<br />
personen zijn onder meer vroegtijdige schoolverlaters<br />
en mensen met psychiatrische stoornissen, asociaal<br />
gedrag of vroegtijdige tekenen van drugsgebruik. In<br />
een onlangs door het EWDD (2008f) gepubliceerd<br />
rapport worden longitudinale studies gepresenteerd<br />
waarin wordt ingegaan op probleemtrajecten,<br />
neurologische gedragsstudies endetoenemende kennis<br />
over de plasticiteit van dehersenen en de rol van<br />
neurotransmitters, en waarin de aandacht wordt gevestigd<br />
op de bevindingen van door delidstaten gerapporteerde<br />
interventies.<br />
Kinderen met gedragsstoornissen, zoals een combinatie<br />
van „attention deficit (hyperactivity) disorder” (ADHD)<br />
en een antisociale gedragsstoornis, lopen een groot<br />
risico om drugsproblemen te ontwikkelen. Vroegtijdige<br />
interventie bij kinderen met gedragsstoornissen<br />
vereist nauwe samenwerking van medische,<br />
maatschappelijke en jeugddiensten. Bij het Duitse „multimodulebehandelingsconcept”<br />
wordt bijvoorbeeld een<br />
combinatie aangeboden van counseling voor ouders<br />
en verzorgers, medische, psychotherapeutische en<br />
psychosociale hulpverlening enextra ondersteuning<br />
op de (kleuter)school. De Ierse benadering, die<br />
bestaat in gerichte voorlichting enpsychologische<br />
counseling voor jongeren, met name ter voorkoming van<br />
32
Change language