Wenk Rechtspraak ondernemingsrecht 2012/25_26

RO 2012/25
overwogen, voldoende aannemelijk is dat Cruijff
door Ten Have c.s. bewust buiten spel is gezet. In
zodanige omstandigheden zou honorering van het
door Ajax c.s. verdedigde standpunt vooral in meerhoofdige
organen van geringe omvang waarin temeer
geldt dat besluitvorming de vrucht van onderling
overleg behoort te zijn tot onaanvaardbare gevolgen
leiden.
3.16.1. Aan het vorenoverwogene kunnen de
moeilijke omstandigheden waarin Ten Have c.s. omstreeks
oktober/november 2011, goeddeels als gevolg
van de weinig coöperatieve opstelling van
Cruijff onder meer met betrekking tot de eerdere
kandidaten Ling en Van Basten, waren komen te
verkeren, niet afdoen. Het hof heeft onder ogen gezien
— dat de directie zeer dringend uitbreiding nodig
had (waarbij het hof onder meer verwijst naar de in
hoger beroep afgelegde verklaring van Van der Aat);
— dat Ten Have c.s. zich zeer veel inspanningen
hebben getroost om een nieuwe directeur ‘in de lijn
van Cruijff’ aan te stellen, welke inspanningen op
tegenwerking van de zijde van Cruijff zijn afgestuit;
— dat de OR van Ajax in een brief van 15 november
2011 aan de RvC het vertrouwen in Ten Have c.s.
heeft uitgesproken en aan de vier commissarissen
heeft verzocht aan de ‘bestuurlijke en organisatorische
wanorde’ binnen Ajax een einde te maken door
op korte termijn een voorstel voor een nieuw directieteam
te doen;
— dat de berichtgeving omtrent Ajax koersgevoelig
is;
— dat Van Gaal als voorwaarde had gesteld dat hij
eerst met de vier commissarissen op één lijn wilde
komen alvorens Cruijff kon worden verwittigd;
— dat het moeilijk was om voor de beslissing noodzakelijke
gegevens binnenskamers te houden omdat
nieuwe plannen/ontwikkelingen/gedachten snel in
de pers openbaar werden gemaakt.
3.16.2. Hoe zwaarwegend deze omstandigheden
ook mogen zijn, zij rechtvaardigen naar het oordeel
van het hof niet dat Ten Have c.s. Cruijff de mogelijkheid
van daadwerkelijke invloed op de zeer gewichtige
besluitvorming hebben onthouden. Ajax c.s.
hebben, voor zover zij daartoe al pogingen in het
werk hebben gesteld, het hof er niet van kunnen
overtuigen dat, ook in de geschetste omstandigheden,
niet voldoende mogelijkheden bestonden om
tot een wel geldige besluitvorming te komen.
3.17. In zoverre slaagt grief A in het incidenteel
appel.
3.18. Bij behandeling van grief B in het incidenteel
appel, die betrekking heeft op het door de voorzieningenrechter
gegeven oordeel omtrent de toepasselijkheid
van artikel 19 lid 1 onder p en van
artikel 19 lid 2 onder e en f van de statuten, bestaat
geen belang.
4. Slotsom/gevolgen voor de ingestelde vorderingen
4.1. Het principaal appel slaagt gedeeltelijk en
leidt tot vernietiging van het vonnis.
4.2. Wat betreft het incidenteel appel en de ingestelde
vorderingen overweegt het hof het volgende.
4.3.1. Cruijff heeft in eerste aanleg de vorderingen
I tot en met VI ingesteld. De voorzieningenrechter
heeft de vorderingen II tot en met VI afgewezen.
Zoals reeds werd overwogen is het incidenteel appel
tegen deze beslissingen gericht voor zover dat nodig
is om toewijzing van de in hoger beroep aangepaste
vorderingen mogelijk te maken.
4.3.2. De voorzieningenrechter heeft zijn beslissing
beperkt tot de benoemingen van Van Gaal en
Sturkenboom tot statutair directeur en de vorderingen
met betrekking tot de titulaire benoemingen ad
interim van Sturkenboom en Blind afgewezen. Aan
dat oordeel heeft hij mede ten grondslag gelegd de
overweging dat toewijzing van de vordering een
aantasting zou vormen van de rechtspositie van
twee werknemers van Ajax, terwijl deze werknemers
niet in het geding zijn betrokken en zij daarom
hun belangen niet hebben kunnen verdedigen. Tegen
deze overweging is van de zijde van Cruijff geen
grief gericht terwijl dat, voor het bereiken van het
doel dat het hof tevens omtrent de titulaire benoemingen
een veroordeling zou uitspreken, wel nodig
was geweest. Hierin vindt het hof aanleiding de
voorzieningenrechter in de door hem aangebrachte
beperking te volgen. De kwestie lijkt overigens, in
verband met het bepaalde in artikel 2:164 lid 2 BW,
ook minder van belang.
4.3.3. Dit alles in aanmerking genomen is het hof
van oordeel dat de vorderingen van Cruijff aldus
toewijsbaar zijn dat een verbod wordt uitgesproken
om enige (verdere) uitvoering te geven aan de voorgenomen
besluiten van 16 en/of 25 november 2011
tot benoeming van Van Gaal en Sturkenboom tot
statutair directeur, op straffe van verbeurte aan
Cruijff van een dwangsom van € 25.000 voor iedere
overtreding van het verbod, zoals hierna te omschrijven
en te maximeren. Deze door het hof toe te
wijzen vordering ligt in voldoende mate besloten in
de vorderingen van Cruijff die in hoger beroep aan
de orde zijn. Gezien de door Cruijff ingestelde vorderingen
(vgl. hierboven onder 3.3.IV) zal het hof het
verbod slechts opleggen aan Ten Have c.s. en niet aan
Ajax.
(enz.)
RO 2012/25
RECHTBANK GRONINGEN (ENKELVOUDIGE
HANDELSKAMER)
21 december 2011, nr. 112559 / HA ZA 09-792
(Mr. M.A.B. Faber-Siermann)
BW art. 6:162, 76, art. 2:9, 11
LJN BV1373
rechtspraak ondernemingsrecht
Aansprakelijkheid beherend vennoot. Commanditaire
vennootschap.
234 Afl. 4 - 2012 RO

echtspraak ondernemingsrecht RO 2012/25
Wanneer is een bestuurder van een beherend
vennoot van een commanditaire vennootschap
aansprakelijk jegens de commanditaire vennoten
op grond van onrechtmatig handelen?
De 6 eisers zijn commanditaire vennoten in de commanditaire
vennootschap Roundnice Real Estate C.V.
(Roundnice). De beherend vennoot van Roundnice is de
rechtspersoon naar Duits recht Mei Middle Europe
Investments GmbH (MEI), waar gedaagde op zijn beurt
weer ‘Geschaeftsfuhrer’ ofwel bestuurder is.
De aandelen in MEI worden voor 50% gehouden
door AHK Beheer B.V. (AHK), de door gedaagde gecontroleerde
vennootschap. De overige 50% van de
aandelen worden gehouden door Reggehuys Management
B.V. (Reggehuys). Reggehuys heeft op haar beurt
een ‘miljoenen’schuld aan een Tjechische vennootschap
Labyrint CZ sro (Labyrint CZ).
Roundnice heeft ten doel de aan- en verkoop van
een industriebedrijf met bedrijfspanden in Tsjechië. In
totaal zijn er 58 vennoten die elk een inbreng van
€ 50.000 dienden te storten op rekening van Roundnice.
Deze bedragen zijn vervolgens door MEI betaald
aan Labyrint, en kort daarna verrekend met de vordering
die Labyrint CZ op Reggehuys had. De bedragen
zijn niet aangewend voor de aankoop van onroerend
goed. MEI heeft voor het overige geen verantwoording
afgelegd over het ingelegde kapitaal. De jaarrekeningen
van Roundnice zijn niet gepubliceerd.
Rb.: Nu MEI als bestuurder van Roundnice een ernstig
verwijt kan worden gemaakt en daarmee aansprakelijk
is jegens eisers, is gedaagde op grond van art. 2:11
BW naast MEI hoofdelijk aansprakelijk is voor de door
eisers geleden schade.
Zie ook:
• HR 20 juni 2008, RO 2008/57, NJ 2009/21, JOR
2008/260 (Willemsen/Nom);
• HR 14 maart 2003, NJ 2003/327 (Hovuma/
Spreeuwenberg);
• HR 29 november 2002, NJ 2003/455, JOR 2003/
2(Berghuizer Papierfabriek).;
• Hof Amsterdam (Ondernemingskamer) 10 februari
2011, RO 2011/39 (Enquête MEI).
Zie anders:
• Rb. Amsterdam 7 september 2011, LJN
BT8994;
• Rb. Amsterdam 13 augustus 2008, RF 2009/6,
JOR 2008/277;
• Rb. 's‐Hertogenbosch 1 september 2000, V‐N
2001/6.30;
• Rb. Leeuwarden 2 november 2011, LJN
BV2387;
• Rb. Rotterdam 7 oktober 1999, JOR 2000/28;
• Groene Serie Privaatrecht – Personenassociaties
Hoofdstuk 1 – Inleiding, paragraaf 8.
Wenk:
Strikt genomen betreft deze uitspraak geen bestuurdersaansprakelijkheid,
maar de vraag of een
bestuurder van een beherend vennoot aansprakelijk
is jegens de commandieten indien sprake is
van wanprestatie van deze beherend vennoot. De
rechtbank past bij het beantwoorden van deze
vraag echter wel de norm ex art. 2:9 BW toe.
Eisers in deze procedure vorderen schadevergoeding
van gedaagde uit hoofde van onrechtmatige
daad, welke eruit bestaat dat gedaagde,
als bestuurder van MEI, het heeft toegelaten dat
MEI, als beherend vennoot van Roundnice, haar
verplichtingen jegens eisers niet is nagekomen.
De rechtbank bevestigt dat sprake is van onrechtmatig
handelen van gedaagde, maar past
een afwijkende redenering toe.
Daarbij stelt de rechtbank voorop dat MEI haar
verplichtingen als beherend vennoot jegens de
commanditaire vennoten niet is nagekomen.
MEI heeft geen verantwoording afgelegd over
het door haar gevoerde financiële beleid, zij heeft
de jaarrekeningen van Roundnice niet gepubliceerd
en heeft het vennootschapsvermogen niet
aangewend voor het doel zoals dat is omschreven
in de vennootschapsakte. Van dit laatste oordeelt
de rechtbank dat MEI als bestuurder jegens de CV
gehouden is om het vennootschappelijk kapitaal
louter aan te wenden binnen de statutaire doelstelling.
De rechtbank kijkt hierbij dus niet alleen
naar de grondslagen voor een beroep op wanprestatie.
Vervolgens oordeelt de rechtbank dat onderzocht
moet worden in hoeverre MEI van deze
tekortkomingen ook een ernstig verwijt kan worden
gemaakt, nu ‘voor de aansprakelijkheid van
bestuurders [immers geldt] dat daarvan pas sprake
kan zijn indien de bestuurder van de gemaakte fout
een ernstig verwijt kan worden gemaakt’ (zie r.o.
4.22). Dit is een toepassing van de norm van art.
2:9 BW, namelijk het ernstig persoonlijk verwijt.
De rechtbank stelt — in lijn met die redenering
— dat het in strijd handelen met de bepalingen
van de vennootschapsakte op gelijke voet kan
worden gesteld met het in strijd handelen met
de statutaire beschermingsbepalingen van een
BV, welk handelen door de Hoge Raad als handelen
in strijd met art. 2:9 BW is gesanctioneerd
(zie de door de Hoge Raad ontwikkelde norm uit
zijn arrest van 29 november 2002, NJ 2003/455
(Berghuizer Papierfabriek)). De rechtbank vindt
dat deze norm voor bestuurders van besloten en
naamloze vennootschappen tevens toepassing
vindt in de verhouding tussen beherend vennoot
en commanditaire vennootschap. De rechtbank
stelt dat, ‘gesteld nog gebleken is immers dat aan
de bestuurder van een C.V. andere, minder zware
eisen op het punt van een behoorlijke taakvervulling
mogen worden gesteld dan aan een bestuurder van
een rechtspersoon zoals bedoeld in boek 2 BW.’ (zie
r.o. 4.23)
Nu de norm van art. 2:9 BW ook geldt als norm
voor externe bestuurdersaansprakelijkheid in het
geval dat een individuele aandeelhouder de bestuurder
aansprakelijk stelt voor de wijze waarop
RO Afl. 4 - 2012 235

RO 2012/25
deze zijn bestuurstaken heeft uitgevoerd (zie
daartoe HR 20 juni 2008, RO 2008/4 (Willemsen/
Nom)) is de rechtbank van oordeel dat het handelen
van MEI in strijd met de vennootschapsakte
en de wettelijke verplichting tot vaststellen en
openbaar maken van de jaarrekening mede strekt
ter bescherming van eisers MEI is daarmee aansprakelijk
jegens eisers voor de door hen geleden
schade. Op grond van art. 2:11 BW is gedaagde
naast MEI hoofdelijk aansprakelijk.
De uitspraak is opmerkelijk. De rechtbank behandelt
de positie van MEI vanuit de optiek van
bestuurdersaansprakelijkheid. De positie van MEI
als beherend vennoot is strikt genomen niet gelijk
aan die van bestuurder van een BV of NV De één
op één toepassing van de aansprakelijkheidsnorm
van art. 2:9 BW op het handelen van een
beherend vennoot is dan ook uitzonderlijk. Veeleer
lijkt de aansprakelijkheid van een beherend
vennoot gebaseerd op wanprestatie, en de aansprakelijkheid
van diens bestuurder op onrechtmatig
handelen, zonder dat dit wordt ingekleurd
met de vereisten van art. 2:9 BW (Rb. Rotterdam 7
oktober 1999, JOR 2000/28; Rb. 's‐Hertogenbosch
1 september 2000, V‐N 2001/6.30; Rb. Amsterdam
7 september 2011, LJN BT8994). De uitspraak
lijkt daarmee niet in lijn met de heersende leer
(zie zeer uitdrukkelijk op dit punt: Rb. Leeuwarden
2 november 2011, LJN BV2387).
Ook de toepassing van art. 2:11 BW bevreemdt.
Art. 2:11 BW bepaalt dat de aansprakelijkheid
van een rechtspersoon als bestuurder van
een andere rechtspersoon tevens hoofdelijk rust
op ieder die ten tijde van het ontstaan van de
aansprakelijkheid bestuurder is van de rechtspersoon.
MEI is echter geen bestuurder van Roundnice,
maar beherend vennoot. Art. 2:11 BW is
daarmee strikt genomen niet van toepassing (zie
in dat kader ook Groene Serie Privaatrecht – Personenassociaties
Hoofdstuk 1 – Inleiding, paragraaf
8: ‘Art. 2:11 BW (in verbinding met de derde
Misbruikwet) is niet toepasselijk, want de bv treedt
niet op als bestuurder van een andere bv maar als
enige beherende vennoote van een cv. Doorbraak
naar de natuurlijke persoon, die als bestuurder van
die bv optreedt, vindt dan ook niet plaats’).
In de uitspraak wordt ook ingegaan op het
verweer van gedaagde dat de door eisers gevorderde
schade afgeleide schade betreft, nu de
schade door Roundnice en niet door eisers zou
zijn geleden. De rechtbank zet in r.o. 4.29 de
maatstaf voor afgeleide schade in BV verband
uiteen en haalt daarbij de arresten Hoge Raad 2
december 1994, NJ 1995/288 (Poot/ABP) en Hoge
Raad 13 oktober 2000, NJ 2000/699 (Sijtsema/
Sobi) aan. De rechtbank komt echter tot de conclusie
dat de commanditaire vennootschap geen
zelfstandige drager van rechten en verplichtingen
is. Kort wordt verwezen naar Hoge Raad 14 maart
2003, NJ 2003/327 (Hovuma/Spreeuwenberg),
waarin de Hoge Raad heeft bepaald dat een commanditaire
vennootschap met één beherend vennoot
een afscheiden vermogen kan hebben. Een
verweer gebaseerd op afgeleide schade in een
soortgelijke casus is evenwel geaccepteerd in de
uitspraak van de Rechtbank Amsterdam 13 augustus
2008, RF 2009/6.
Nu de vennootschapsakte echter uitdrukkelijk
vermeldt dat het vermogen van Roundnice ten
aanzien van derden geldt als het onverdeelde
eigendom van de vennoten, valt de schade van
eisers geheel samen met de schade van Roundnice,
zodat dezen hun aandeel in de schade separaat
kunnen vorderen.
Vonnis van 21 december 2011
in de zaak van
Eiser 1 t/m 19,
De maatschap Wassenaar-Cross en haar vennoten
De limited company Eradus Holding Carribean LTD.,
te Curacao, eisers in de hoofdzaak, verweerders in
het incident, adv. mr. J.B. Rijpkema,
tegen
Gedaagde, gedaagde in de hoofdzaak, eiser in het
incident, adv. mr. M. Schuring.
Rechtbank:
(...)
rechtspraak ondernemingsrecht
2. De feiten
2.1. Eisers. zijn commanditaire vennoten in de
op 1 juni 2004 opgerichte commanditaire vennootschap
Roudnice Real Estate C.V., statutair gevestigd
te Lochem, (hierna: de C.V.). De C.V. heeft blijkens
artikel 2 van haar oprichtingsakte ten doel de aanen
verkoop van een industriebedrijf met bedrijfspanden
in Roudnice Na Labem, Tsjechië, en voorts
het verrichten van al hetgeen met vorenstaande
rechtstreeks of zijdelings in verband kan staan, alles
in de meest ruime zin genomen. Blijkens het uittreksel
uit het Handelsregister heeft de C.V. 58 vennoten
en bedraagt de inbreng € 2.273.500.
2.2. Beherend vennoot van de C.V. is de vennootschap
naar Duits recht Mei Middle Europe Investments
GmbH, gevestigd te Kreuzbruch, Duitsland
(hierma: MEI).
2.3. Door middel van een voorgedrukt formulier
dat de commanditaire vennoten hebben getekend
ter inschrijving van hun deelname aan de C.V. geeft
de ondertekenaar daarvan een onherroepelijke volmacht
aan MEI Beheer B.V. als gevolmachtigde van
MEI om namens de deelnemer in de oprichtingsakte
te compareren en om datgene te doen wat noodzakelijk
of wenselijk is ter uitvoering van de door de
vennoten genomen besluiten en ter verzekering van
het bereiken van het met die besluiten nagestreefde
doel. Aangegeven wordt dat het beding van de onherroepelijkheid
van de volmacht in het bijzonder is
bedongen ten behoeve van de overige vennoten in
de C.V. ‘met dien verstande dat door toetreding tot
de C.V. geen hoofdelijke aansprakelijkheid ontstaat’.
De ondertekenaar heeft zich middels dit formulier
voorts verbonden tot betaling van de inbreng te
236 Afl. 4 - 2012 RO

echtspraak ondernemingsrecht RO 2012/25
vermeerderen met 3% plaatsingskosten op bankrekening
51.53.92.200 ten name van Roudnice Real
Estate C.V. te Lochem.
2.4. Eisers. hebben elk een inbreng groot
€ 50.000 voldaan op een bankrekening met nummer
51.53.92.200 dat op naam stond van Roudnice Real
Estate C.V. Op een handtekeningkaart van 4 januari
2006 behorend bij deze bankrekening staat dat gedaagde
wettig vertegenwoordiger van de C.V. is.
2.5. Gedaagde is sedert de oprichting van MEI
haar ‘Geschaeftsfuehrer’/bestuurder.De door hem
beheerste vennootschap AHK Beheer B.V. houdt
50% van de aandelen in het kapitaal van MEI.
2.6. MEI heeft op een rekening van de GE Captial
Bank te Praag een bedrag ontvangen groot CZK
46.600.000 (€ 1.456.250).
2.7. MEI heeft nimmer verantwoording afgelegd
over het ingelegde kapitaal.
2.8. MEI heeft een aanbetaling groot CZK
47.218.859 (omgerekend per januari 2010 is dit ongeveer
€ 1.802.246) gedaan aan een vennootschap
naar het recht van Tsjechië, Labyrint CZ sro (hierna:
Labyrint) zonder van Labyrint hiervoor zekerheden
te bedingen. Labyrint diende met de aanbetaling
onroerend goed te Roudnice aan te kopen en te
doen leveren aan Labyrint Development Steti sro.
De aandelen van laatstgenoemde vennootschap
zouden worden geleverd aan Labyrint.
2.9. Reggehuys Management B.V. is ook 50%-
aandeelhouder van MEI en heeft in 2004 een miljoenenschuld
opgebouwd bij Labyrint. Reggehuys Management
B.V. verkeert thans in staat van faillissement.
3. De vordering
3.1. Eisers. vordert — samengevat — veroordeling
van gedaagde tot betaling van € 50.000 te vermeerderen
met een rendement van 43% daarover
vanaf 31 december 2005 aan ieder van eisers en
vermeerderd met de kosten van het geding, de beslagkosten
daaronder begrepen.
3.2. Gedaagde voert verweer.
3.3. Op de stellingen van partijen wordt hierna,
voor zover van belang, nader ingegaan.
4. Het geschil en de beoordeling ervan.
Ontvankelijkheid eisers
4.1. Gedaagde heeft aangevoerd dat eisers niet
kunnen worden ontvangen in hun vorderingen tegen
hem omdat zij hem aanspreken als bestuurder
van de beherend vennoot. Zij hebben zich immers op
het standpunt gesteld dat hij in die hoedanigheid
onrechtmatig heeft gehandeld jegens commanditaire
vennoten. Alle vennoten vormen een gemeenschap
en hebben op grond van het bepaalde in
artikel 6:15 Burgerlijk Wetboek slechts een gezamenlijk
vorderingsrecht, volgens gedaagde. De vennoten
zijn daarom slechts gezamenlijk bevoegd om
hun vordering op gedaagde te innen op grond van
het in artikel 3:170 BW bepaalde.
4.2. Eisers stellen zich op het standpunt dat nu
hun vordering het onrechtmatig handelen ten
grondslag heeft, ieder van hen tot procederen bevoegd
is.
4.3. De rechtbank oordeelt ten aanzien van de
ontvankelijkheid van eisers als volgt. Voorop moet
worden gesteld dat de positie van een commanditaire
vennoot ten opzichte van de C.V. die is van een
medegerechtigde tot de gemeenschappelijke goederen
van de C.V. en van een medegerechtigde tot de
winst ervan en — in beperkte mate — tot het verlies.
Ook de verhouding van de commanditaire vennoot
ten opzichte van de beherend vennoot wordt primair
bepaald door de vennootschappelijke afspraken
en regels. De Hoge Raad verlangt (onder meer in
zijn arresten van 21 mei 1999, NJ 2000/291 en 2
december 2005, NJ 2006/444, m.nt. JBMV) voor een
geslaagd beroep op de exceptio plurium litis consortium
dat het gaat om een rechtsverhouding in
geschil waarbij het rechtens noodzakelijk is dat de
beslissing ten aanzien van alle bij die rechtsverhouding
betrokkenen in dezelfde zin luidt. Dit is niet
gesteld door gedaagde noch anderszins gebleken.
gedaagde heeft een beroep gedaan op artikel 3:170
lid 3 BW. Deze beheerregeling is echter niet van
toepassing op de commanditaire vennoten. Een
stille vennoot is immers ingevolge het bepaalde in
artikel 20 Wetboek van Koophandel niet bevoegd tot
beheer op straffe van hoofdelijke aansprakelijkheid
voor de verplichtingen van de vennootschap ‘als
ware hij beherend vennoot’ (artikel 21 WvK). Artikel
3:171 BW maakt echter iedere deelgenoot bevoegd
tot het instellen van rechtsvorderingen ter verkrijging
van rechterlijke uitspraken ten behoeve van de
gemeenschap. eisers kunnen derhalve in hun vordering
worden ontvangen.
Toepasselijk recht
4.4. Eisers hebben gesteld dat hun vordering op
gedaagde moet worden beoordeeld naar Nederlands
recht, nu de kwalijke gevolgen van het handelen van
gedaagde in de Nederlandse rechtssfeer zijn gebleven.
Dat de rechtsverhouding tussen gedaagde en
MEI wordt beheerst door het Duitse recht doet daar
niet aan af.
4.5. Gedaagde heeft aangevoerd dat Duits recht
van toepassing is op zijn handelen in de hoedanigheid
van bestuurder van MEI. Het antwoord op de
vraag of gedaagde jegens MEI is tekortgeschoten
dient naar Duits recht te worden beantwoord. Pas
als naar Duits recht kan worden geoordeeld dat gedaagde
toerekenbaar is tekortgeschoten jegens MEI,
kan naar Nederlands recht worden beoordeeld of er
sprake is van een onrechtmatige daad jegens de
commanditaire vennoten.
4.6. De rechtbank oordeelt over dit geschilpunt
als volgt: Op grond van artikel 2 Wet Conflictenrecht
Corporaties wordt een corporatie beheerst door het
recht van de staat waar zij haar zetel heeft. Onder
corporatie wordt blijkens artikel 1 WCC verstaan
vennootschappen, verenigingen, coöperaties, onderlinge
waarborgmaatschappijen, stichtingen en
andere als zelfstandige eenheid of organisatie naar
buiten optredende lichamen en samenwerkingsver-
RO Afl. 4 - 2012 237

RO 2012/25
rechtspraak ondernemingsrecht
banden. Ingevolge artikel 3 WCC beheerst het op een
corporatie toepasselijke recht in het bijzonder de
volgende onderwerpen:
a. het bezit van rechtspersoonlijkheid, of van de
bevoegdheid drager te zijn van rechten en verplichtingen,
rechtshandelingen te verrichten en in rechte
op te treden;
b. het inwendig bestel van de corporatie en alle
daarmee verband houdende onderwerpen;
c. de bevoegdheid van organen en functionarissen
van de corporatie om haar te vertegenwoordigen;
d. de aansprakelijkheid van bestuurders, commissarissen
en andere functionarissen als zodanig jegens
de corporatie;
e. de vraag wie naast de corporatie, voor de handelingen
waardoor de corporatie wordt verbonden
aansprakelijk is uit hoofde van een bepaalde hoedanigheid
zoals die van oprichter, vennoot, aandeelhouder,
lid, bestuurder, commissaris of andere functionaris
van de corporatie;
f. de beëindiging van het bestaan van de corporatie.
4.7. Eisers hebben gesteld dat gedaagde jegens
hen onrechtmatig heeft gehandeld door te bewerkstelligen
dat de beherend vennoot wanprestatie
heeft gepleegd jegens de commanditaire vennoten.
De wanprestatie van MEI bestaat volgens eisers onder
meer uit in de in rechtsoverwegingen 2.6 tot en
met 2.8. genoemde omstandigheden.
Eisers hebben voorts gesteld dat er zijn geen
jaarrekeningen opgemaakt. Ten slotte hebben eisers
gesteld dat het na de in rechtsoverweging 2.8 bedoelde
aanbetaling, resterende deel van het kapitaal
kennelijk niet in kas van de C.V. wordt gehouden,
omdat deze gelden worden gehouden door een andere
vennootschap, die inmiddels is gefailleerd, namelijk
Reggehuys Management B.V., die voor 50%
aandeelhouder is in het kapitaal van MEI.
4.8. De relatie tussen de C.V., die haar zetel heeft
te Lochem en haar bestuurder MEI, wordt ingevolge
de artikelen 1 en 2 WCC beheerst door het Nederlandse
recht. Ook de vraag of de bestuurder van de
C.V. is tekortgeschoten in de op hem rustende bestuurstaak
en of hem daarvan een ernstig verwijt
kan worden gemaakt, moet derhalve naar Nederlands
recht worden beantwoord. In artikel 2:11 BW
is bepaald dat de aansprakelijkheid van een rechtspersoon
als bestuurder van een andere rechtspersoon
tevens hoofdelijk rust op ieder die ten tijde van
het ontstaan van de aansprakelijkheid daarvan bestuurder
is. Op grond van artikel 3 WCC is deze
bepaling van Nederlands recht van toepassing op
gedaagde als bestuurder van de rechtspersoon MEI.
4.9. Eisers hebben als grondslag voor hun vordering
gekozen voor onrechtmatig handelen van
gedaagde in zijn hoedanigheid van bestuurder van
MEI.
Deze aansprakelijkheid wordt beheerst door het
recht dat van toepassing is op de onrechtmatige
daad. Artikel 3 lid 3 van de Wet Conflictenrecht
Onrechtmatige Daad luidt als volgt: ‘Indien dader
en benadeelde in dezelfde Staat hun gewone verblijfplaats
onderscheidenlijk plaats van vestiging
hebben, is in afwijking van het eerste en tweede lid
het recht van die Staat van toepassing’. Op grond van
deze bepaling dient de beoordeling van de vorderingen
van eisers plaats te vinden met toepassing
van het Nederlandse recht.
Bestuurdersaansprakelijkheid ?
4.10. Eisers hebben naast de vaststaande feiten
nog aan hun vordering ten grondslag gelegd dat
door gedaagde onrechtmatig is gehandeld door te
bewerkstelligen dat door beherend vennoot MEI
nimmer jaarrekeningen zijn opgemaakt. gedaagde
diende als bestuurder van de beherend vennoot al
datgene te doen, wat in de statuten van de C.V. is
omschreven. Door deze statutaire bepalingen structureel
te schenden is gedaagde jegens de commanditaire
vennoten aansprakelijk, aldus eisers Voorts
hebben zij gesteld dat gedaagde ervoor verantwoordelijk
was dat in de periode van 19 maart 2004 tot 15
april 2004 een bedrag van € 2.273.500 (derhalve het
gehele commanditaire kapitaal) werd overgeboekt
op een rekeningnummer dat toebehoort aan MEI.
Voorts hebben zij gesteld dat gedaagde opdracht
heeft gegeven tot overboeking van een bedrag van
€ 1.456.000 aan Labyrint. gedaagde was, volgens de
stellingen van eisers daarom op de hoogte van het
betalingsverkeer in de C.V. eisers hebben ter comparitie
doen aanvoeren dat door Labyrint twee dagen
na ontvangst van voormelde aanbetaling een lening
groot € 1.050.000 is gegeven aan A.H.K. Beheer B.V.,
waarvan gedaagde enig aandeelhouder is. Zij hebben
de twee geldleningsovereenkomsten daartoe in
het geding gebracht. Ten slotte hebben eisers gedaagde
verweten dat hij zich in een vergadering in
het Familiehotel te Paterswolde er niet tegen heeft
verzet dat Labyrint de aanbetaling van € 1.456.000
heeft aangewend ter verrekening met haar vorderingen
op een van de aandeelhouders van MEI, Reggehuys
B.V. die toentertijd in een deplorabele financiële
toestand verkeerde.
4.11. Ter comparitie heeft gedaagde verklaard
dat hij aan de boekhouder opdracht heeft gegeven
om het volledig door de commanditaire vennoten
ingebrachte kapitaal over te maken naar MEI en dat
uit de jaarrekening van MEI blijkt dat deze een
schuld van € 2.250.000 heeft aan de C.V. In de latere
processtukken heeft gedaagde doen aanvoeren dat
deze verklaring op een vergissing berust. Hij heeft
een dergelijke opdracht niet gegeven en hij heeft ook
geen boekhouder.
4.12. Ter comparitie heeft gedaagde verder verklaard
dat hij vanaf de oprichting met K samen
directeur was van MEI en dat ieder volledig zelfstandig
bevoegd was. Later is B in de plaats van K
gekomen. gedaagde heeft verklaard dat hij van meet
af aan niet heeft kunnen beschikken over de boekhouding
van de C.V. omdat deze was ondergebracht
op het kantoor van Reggehuys Management B.V. en
buiten hem om ging. Hij heeft verklaard dat hij vanaf
26 juli 2007 heeft geprobeerd de administratie naar
zich toe te trekken. Verder heeft hij ter comparitie
238 Afl. 4 - 2012 RO

echtspraak ondernemingsrecht RO 2012/25
aangevoerd dat de gelden van de C.V. werden beheerd
door Reggehuys Management B.V. en door
deze werden gestort op een rekening van de ABN
Amrobank, van welke rekening hij geen volmacht
had. Een deel van het commanditaire kapitaal is in
2004 door Reggehuys Management B.V. overgemaakt
naar de rekening van MEI in Praag waarover
gedaagde wel de beschikking had. Met dat geld heeft
hij een aanbetaling van ongeveer € 1.500.000 gedaan
aan Labyrint. Pas daarna heeft hij een door een jurist
in Tsjechië gemaakt contract getekend. Het restant
van de gelden van de commanditaire vennoten, tussen
de € 700.000 en € 800.000 is door Reggehuys
Management B.V. naar twee projecten in Duitsland
overgeboekt. gedaagde heeft deze transactie op een
gegeven moment geconstateerd, maar niet kunnen
tegenhouden omdat hij niet bevoegd was om over
de gelden te beschikken of inzage in de rekeningen
te krijgen. Deze bevoegdheid lag bij K en later bij B.
gedaagde heeft in 2006 met Reggehuys Management
B.V. afgesproken dat hij geen bemoeienis
meer zou hebben met het project in Tsjechië. De
C.V. heeft volgens gedaagde nog een vordering op
Reggehuys Management B.V. omdat deze vennootschap
het commanditaire kapitaal naar de projecten
in Duitsland heeft overgeboekt. Hij heeft bemiddeld
bij de gesprekken tussen Reggehuys Management
B.V. en Labyrint, in Berlijn en te Paterswolde. In
maart 2008 is in Paterswolde een overeenkomst
tussen Reggehuys Management B.V. en Labyrint gesloten
die naderhand op schrift is gesteld en door
gedaagde is getekend met de notitie ‘present’. Later
heeft gedaagde de overeenkomst doorgelezen en
geconstateerd dat de C.V. hierin werd genoemd en
werd uitgeruild. Hij heeft zich daarna direct tegen de
overeenkomst verzet.
4.13. Gedaagde heeft echter later in de processtukken
andere stellingen betrokken en aangevoerd
dat de rekening met nummer 51.53.92.200 op naam
van Roudnice Real Estate C.V. een rekening is die niet
aan de C.V. toebehoort en rekening met nummer
47.69.58.040 op naam van MEI, niet een rekening
van laatstgenoemde vennootschap is. Hoewel de
commanditaire vennoten klaarblijkelijk betalingen
hebben gedaan ten titel van inleg in de C.V. op de
rekening met eindcijfers 200, zijn deze betalingen
niet ter beschikking gekomen van de bestuurder van
de C.V., MEI. gedaagde stelt zich daarom op het
standpunt dat de commanditaire vennoten, waaronder
eisers, niet hebben voldaan aan hun verplichting
tot inbreng zoals voorgeschreven in de oprichtingsakte
van de C.V. Er is daarom geen sprake van
een wanprestatie van MEI jegens de C.V., omdat er
sprake is van schuldeisersverzuim. Bovendien hebben
de commanditaire vennoten nimmer een ingebrekestelling
doen uitgaan. Voorts heeft gedaagde
(wederom) aangevoerd dat de vraag of MEI is tekortgeschoten
ingevolge artikel 15 van de oprichtingsakte
is voorbehouden aan arbiters. Ten slotte heeft
gedaagde aangevoerd, dat hij geen partij was bij de
tussen Reggehuys en Labyrint gesloten overeenkomst,
zodat hij zich daartegen niet heeft kunnen
verzetten.
4.14. De rechtbank overweegt als volgt. Voorop
moet worden gesteld dat krachtens artikel 154, lid 1
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering onder een
gerechtelijke erkentenis wordt verstaan het door
een partij in een aanhangig geding uitdrukkelijk
erkennen van de waarheid van een of meer stellingen
van de wederpartij. Blijkens lid 2 van deze
bepaling kan een dergelijke erkentenis slechts worden
herroepen, indien aannemelijk is dat zij door
een dwaling of niet in vrijheid is afgelegd. Dat zich
omstandigheden als bedoeld in artikel 154, lid 2
voordoen is door gedaagde gesteld, noch is dit anderszins
gebleken. De rechtbank moet gelet op de
verklaring van gedaagde ter comparitie op grond
van artikel 149 Rv als vaststaand aannemen dat
door de commanditaire vennoten kapitaal is ingebracht
en dat een deel daarvan, te weten een bedrag
van circa € 700.00 a € 800.000 niet is aangewend
voor het vennootschappelijke doel, te weten het
verwerven van onroerend goed in Tsjechië.
4.15. Als bestuurder is MEI jegens de C.V. gehouden
om het vennootschappelijk kapitaal louter aan
te wenden binnen de statutaire doelstelling. Nu dit
niet is gebeurd met een deel van het vermogen van
de C.V., is MEI tekortgeschoten in de op haar rustende
verplichtingen jegens de C.V. Het betreft bovendien
de kernverplichting van de beherend vennoot
uit hoofde van de commanditaire vennootschapsovereenkomst
om over het vermogen te beschikken
en deze overeenkomstige de statutaire
doelstelling te besteden.
4.16. Ten overvloede overweegt de rechtbank
nog het volgende. MEI heeft MEI Beheer B.V. als
haar gevolmachtigde aangesteld zoals blijkt uit het
door alle deelnemers in de C.V. getekende deelnameformulier
en het kennelijk aan haar overgelaten
om de betaling van de inbreng door de deelnemers
aan de C.V. te incasseren. Door de betaling van een
bedrag van € 50.000 op de rekening met eindcijfers
200 overeenkomstig de instructies van MEI op het
deelnameformulier zijn eisers derhalve jegens de
C.V. voor hun inbreng gekweten ingevolge het bepaalde
in artikel 3:61 lid 2 BW. Dat de inbreng ook
ten goede is gekomen aan de C.V. volgt uit de vermelding
van het aantal vennoten en de omvang van
het vennootschappelijk kapitaal in het Handelsregister.
De vermelding van de inbreng in de inschrijving van
de C.V. in het Handelsregister, moet bovendien worden
gezien als een bekrachtiging door MEI, indien en
voor zover de schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid
niet door MEI, doch door MEI Beheeer
B.V. zou zijn gewekt. Van schuldeisersverzuim aan
de zijde van eisers is mitsdien geen sprake.
4.17. De rechtbank verwerpt het verweer dat het
ontbreken van een ingebrekestelling door de C.V.
aan haar beherend vennoot MEI aan de toewijzing
van de vorderingen van de commanditaire vennoten
in de weg zou staan. Immers deze ingebrekestelling
zou de beherend vennoot in het belang van de com-
RO Afl. 4 - 2012 239

RO 2012/25
rechtspraak ondernemingsrecht
manditaire vennoten aan zichzelf hebben moeten
sturen. Nu gedaagde dit als Geschaeftsfuehrer van
MEI klaarblijkelijk achterwege heeft gelaten, kan
gedaagde dit eisers bezwaarlijk tegenwerpen. In
tegendeel, onder omstandigheden valt MEI en daarmee
gedaagde daarvan zelfs een zelfstandig verwijt
te maken.
4.18. Ook het verweer van gedaagde dat het oordeel
over de vraag of MEI is tekortgeschoten jegens
de C.V. zou zijn voorbehouden aan arbiters is niet
juist en is reeds door de rechtbank verworpen in het
tussenvonnis van 12 mei 2010. gedaagde is immers
geen partij bij de vennootschapsakte waarin het
arbitraal beding is opgenomen, zodat de rechtbank
zich bevoegd heeft geacht van de vorderingen van
eisers kennis te nemen. Het staat de rechtbank mitsdien
ook vrij om een oordeel te geven over de stelling
dat MEI als beherend vennoot jegens de C.V. is
tekortgeschoten. Dit oordeel heeft echter in de relatie
tussen C.V. en MEI geen bindende kracht.
4.19. Voorts staat vast dat door MEI als beherend
vennoot geen verantwoording is afgelegd over het
door haar gevoerde financiële beleid van de C.V.
Daarmee staat eveneens vast dat MEI als beherend
vennoot haar uit artikel 7 lid 2 van de vennootschapsakte
voortvloeiende verplichtingen jegens
de commanditaire vennoten niet is nagekomen.
De C.V. is bovendien ingevolge artikel 2:360 lid 2
BW gehouden haar jaarrekening vast te stellen en
openbaar te maken en overigens de bepalingen van
titel 9 boek 2 BW na te leven, nu haar aansprakelijke
vennoot MEI een kapitaalvennootschap naar buitenlands
recht is. Gesteld noch gebleken is dat de C.V.
aan dit wettelijk voorschrift heeft voldaan. Door
eisers is wel een ‘jaarrekening 2007’ van MEI in het
geding gebracht, maar gedaagde heeft betwist dat
dit stuk, dat door hem niet getekend zou zijn, de
jaarrekening over 2007 van MEI is.
4.20. Ten aanzien van de overige verwijten die
door de commanditaire vennoten worden gemaakt
aan het adres van gedaagde, overweegt de rechtbank
het volgende. Deze verwijten zijn dat er door
MEI een aanbetaling groot € 1.456.250 is gedaan aan
Labyrint zonder het bedingen van zekerheid en dat
gedaagde zich niet heeft verzet tegen het sluiten van
een overeenkomst tussen Labyrint en Reggehuys
Management B.V., inhoudende dat Labyrint gerechtigd
is om de van MEI ontvangen aanbetaling groot
€ 1.456.250 aan te wenden ter verrekening met
vorderingen die zij op Reggehuys Management B.V.
heeft. Door gedaagde is aangevoerd dat eisers niets
hebben gesteld omtrent de maatstaf waaraan zijn
handelen zou moeten worden getoetst, noch over de
contractuele of buitencontractuele norm die door
hem zou zijn geschonden. gedaagde heeft voorts
aangevoerd dat hij geen partij is bij de overeenkomst
die in een bespreking in het Familiehotel te Paterswolde
is gesloten tussen Labyrint en Reggehuys
Management B.V.
4.21. De rechtbank stelt voorop dat gedaagde het
bestaan van de door eisers gestelde verrekeningsbevoegdheid
van Labyrint niet betwist. Een verrekeningsbevoegdheid
die volgens eisers is ontstaan
omdat MEI, in de persoon van haar bestuurder gedaagde,
daaraan haar instemming heeft verleend.
Aan de aanwezigheid van gedaagde bij een vergadering
van Labyrint en Reggehuys Management B.V.
waar een dergelijke verrekening is overeengekomen
en de medeondertekening van een overeenkomst
waarin de C.V werd genoemd ‘en werd uitgeruild’,
hebben alle betrokkenen kennelijk de betekenis toegekend,
dat gedaagde namens de C.V. daarmee heeft
ingestemd, wat er zij van de pas later op 24 maart
2008 door hem gezonden protestbrief. Zonder nadere
toelichting, die door gedaagde niet is gegeven,
valt niet in te zien dat de overeengekomen verrekeningsbevoegdheid
van Labyrint in het belang van de
C.V. kan zijn geweest. De rechtbank gaat ervan uit
dat de aanbetaling groot € 1.456.250 uit het vermogen
van de C.V. niet meer kan worden aangewend
conform de statutaire doelstelling om de gronden te
verwerven in Roudnice, omdat dat deze aanbetaling
door Labyrint in mindering mag worden gebracht op
haar vordering op Reggehuys Management B.V. die
inmiddels in staat van faillissement is verklaard.
4.22. Daarmee stelt de rechtbank vast dat het
gehele commanditaire kapitaal niet is besteed op
de wijze zoals in de vennootschapsakte is overeengekomen.
Daarmee staat tevens vast dat MEI is tekortgeschoten
in de nakoming van op haar rustende
verplichtingen.
4.23. Vervolgens zal de rechtbank de vraag onderzoeken
of MEI van voormelde tekortkomingen
ook een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Voor
de aansprakelijkheid van bestuurders geldt immers
dat daarvan pas sprake kan zijn indien de bestuurder
van de gemaakte fout een ernstig verwijt kan worden
gemaakt. Voor de bestuurder van een rechtspersoon
als bedoeld in boek 2 BW ligt deze norm
besloten in artikel 2:9 BW dat bepaalt dat de bestuurder
gehouden is tot een behoorlijke uitvoering
van de aan hem opgedragen taak. In artikel 4 van de
vennootschapsakte is bepaald dat de beherend vennoot
een zodanige hoeveelheid arbeid, kennis en
vlijt in de vennootschap inbrengt als redelijkerwijs
nodig is voor een ‘behoorlijke uitoefening van haar
werkzaamheden als beherend vennoot van de vennootschap’.
De rechtbank is van oordeel dat in artikel
4 met het begrip ‘behoorlijke uitoefening van de
werkzaamheden’ kennelijk aansluiting is gezocht
bij de in artikel 2:9 BW neergelegde norm, zodat de
op dit artikel ontwikkelde jurisprudentie ook van
betekenis is voor de beantwoording van voormelde
vraag.
De rechtbank merkt bovendien op dat gedaagde
in zijn verweer ook uitgebreid is ingegaan op deze
jurisprudentie.
4.24. Handelen in strijd met statutaire beschermingsbepalingen
vormt een zwaarwegende omstandigheid
die in beginsel aansprakelijkheid van
de bestuurder met zich meebrengt op de voet van
artikel 2:9 BW (HR 29-11-2002, JOR 2003/2 inzake
de Berghuizer Papierfabriek). Het niet-naleven van
administratie- of publicatieverplichtingen levert
240 Afl. 4 - 2012 RO

echtspraak ondernemingsrecht RO 2012/25
een vermoeden op van onbehoorlijke taakvervulling
door de directeur/werknemer van een stichting die
daarvan een ernstig verwijt kan worden gemaakt,
behoudens door de directeur/werknemer te leveren
tegenbewijs, zo daarvoor gronden aanwezig zijn (HR
30-3-2001, JAR 2001/127). Uit laatstgenoemde uitspraak
volgt dat de administratie- en publicatieverplichting
in de oprichtingsakte het karakter van een
beschermingsbepaling draagt. De rechtbank is op
grond van vorenstaande jurisprudentie van oordeel
dat MEI een ernstig verwijt kan worden gemaakt van
het niet-naleven van de verplichtingen zoals beschreven
in de artikelen 2 en 7 lid 2 van de vennootschapsakte.
Gesteld noch gebleken is immers dat aan de bestuurder
van een C.V. andere, minder zware eisen op het
punt van een behoorlijke taakvervulling mogen
worden gesteld dan aan een bestuurder van een
rechtspersoon zoals bedoeld in boek 2 BW. Uit het
arrest Hoge Raad 20-6-2008, JOR 2008/260 inzake
Willemsen/NOM, blijkt dat de norm van artikel 2:9
BW ook geldt als norm voor externe aansprakelijkheid
in het geval dat een individuele aandeelhouder
de bestuurder aansprakelijk stelt voor de wijze
waarop deze zijn bestuurstaken heeft uitgevoerd.
De rechtbank is daarom van oordeel dat de (statutaire)
verplichting tot het besteden van het vermogen
overeenkomstig het vennootschappelijke doel
en het voeren van een behoorlijke administratie en
de (wettelijke) verplichting tot vaststelling en openbaarmaking
van de jaarrekening mede strekt ter
bescherming van de commanditaire vennoten.
4.25. Het door gedaagde gevoerde verweer dat
MEI geen verwijt treft van het niet besteden van het
kapitaal omdat zij niet bevoegd was om over de
gelden te beschikken en evenmin kan worden verweten
dat zij geen verantwoording heeft afgelegd,
omdat zij niet de beschikking heeft over de noodzakelijke
administratieve gegevens, en gedaagde
voldoende, maar vergeefse inspanningen heeft geleverd
om daarover de beschikking te krijgen, kan
MEI niet baten. MEI heeft het beheer over het vermogen
overgelaten aan een derde, danwel gebruik
gemaakt van de tussenkomst van MEI Beheer B.V. bij
het incasseren van het vennootschapsvermogen en
het administreren van het vermogen van de C.V.
overgelaten aan laatstgenoemde vennootschap danwel
aan Reggehuys Management B.V. Het handelen
van MEI Beheer B.V. c.q. Reggehuys Management
B.V. kan aan MEI worden toegerekend op de voet
van het bepaalde in artikel 6:76 BW. gedaagde is
naast MEI op de voet van artikel 2:11 BW hoofdelijk
voor de uit de tekortkomingen voortvloeiende
schade aansprakelijk.
4.26. Gedaagde heeft aangevoerd dat eisers de
procedure van artikel 771 Rv hadden moeten volgen
indien zij hem tot het afleggen van rekening en
verantwoording wilden roepen. De rechtbank acht
deze stellingname niet juist. De bijzondere rekenprocedure
van artikel 771 Rv is uitsluitend gegeven
aan de rekenplichtige die aan onbekende of afwezige
belanghebbenden rekening en verantwoording
wenst af te leggen. Op alle andere rekenprocedures
is het gewone procesrecht voor de dagvaardingsprocedure
van toepassing (zie Bosch-Boesjes, (T&C
Rv), aant. 1 bij boek 3, titel 5 Rv).
4.27. De rechtbank is op grond van bovenstaande
overwegingen van oordeel dat MEI in ieder geval
jegens de C.V. aansprakelijk is voor het niet-naleven
van artikelen 2 en 7 lid 2 van de vennootschapsakte.
Op grond van artikel 2:11 BW is gedaagde naast MEI,
hoofdelijk aansprakelijk jegens de C.V. voor de daardoor
veroorzaakte schade.
Afgeleide of directe schade?
4.28. De rechtbank zal vervolgens onderzoeken
of de commanditaire vennoten een aanspraak tot
vergoeding van schade jegens gedaagde kunnen instellen.
gedaagde heeft aangevoerd dat uit het arrest
van de Hoge Raad van 2 december 1994, NJ 1995/288
inzake Poot/ABP, voortvloeit dat niet ieder onrechtmatig
handelen van een derde jegens de vennootschap
met als gevolg waardevermindering of waardeloos
worden van de aandelen, zonder meer een
onrechtmatige daad oplevert jegens de aandeelhouder.
Volgens gedaagde zou er niet zijn voldaan aan
het relativiteitsvereiste dan wel er zou geen sprake
zijn van handelen in strijd met de zorgvuldigheid in
het maatschappelijk verkeer. Terwijl het een afgeleide
schade betreft die niet door de individuele
commanditaire vennoot, maar slechts door de C.V.
kan worden gevorderd.
4.29. eisers hebben gesteld dat de rechtsregel die
voortvloeit uit het arrest Poot/ABP en bevestigd is in
het arrest Sijtsema/Sobi (HR 13-10-2000 NJ 2000/
699) niet van toepassing is op de verhouding tussen
de commanditaire vennoten en de C.V., omdat die
verhouding door andere rechtsregels wordt beheerst
dan tussen de (rechts)verhouding tussen de
aandeelhouder en de besloten vennootschap of de
leden van een coöperatie en die coöperatie. Het
rechtspersonenrecht is niet van toepassing op de
C.V., volgens eisers
4.30. De rechtbank oordeelt als volgt. De kernoverweging
van de Hoge Raad in het arrest Poot/ABP
luidt als volgt:
Bij de beoordeling daarvan dient het volgende tot
uitgangspunt te worden genomen.
Naamloze vennootschappen en besloten vennootschappen
met beperkte aansprakelijkheid zijn
rechtspersonen die zelfstandig, als dragers van eigen
rechten en verplichtingen, aan het rechtsverkeer
deelnemen, ook indien zij, zoals hier het geval is,
door één persoon (enig directeur en enig aandeelhouder)
worden beheerst. Het vermogen van een
vennootschap is afgescheiden van dat van zijn aandeelhouders.
Indien aan een vennootschap door een
derde vermogensschade wordt toegebracht door
het niet behoorlijk nakomen van contractuele verplichtingen
jegens de vennootschap of door gedragingen
die tegenover de vennootschap onrechtmatig
zijn, heeft alleen de vennootschap het recht uit
RO Afl. 4 - 2012 241

RO 2012/25
dien hoofde van de derde vergoeding van deze aan
haar toegebrachte schade te vorderen.
Die vermogensschade van de vennootschap zal,
zolang zij niet is vergoed, een vermindering van de
waarde van de aandelen in de vennootschap meebrengen.
In beginsel kunnen de aandeelhouders
echter op grond van dit (aanvankelijk) voor hen
ontstane nadeel niet een eigen vordering tot schadevergoeding
tegen de bedoelde derde geldend maken.
Het ligt op de weg van de vennootschap om ter
bescherming van de belangen van allen die bij het in
stand houden van haar vermogen belang hebben,
van de derde schadevergoeding te vorderen; slaagt
zij daarin, dan moet ook de met die schade corresponderende
waardevermindering van de aandelen
geacht worden ongedaan te zijn gemaakt. Zou de
vennootschap het vorderen van schadevergoeding
nalaten, dan behoeven de belanghebbenden daarin
niet te berusten; het Nederlandse rechtsstelsel biedt
dan voldoende mogelijkheden om het bestuur van
de vennootschap tot het alsnog instellen van de
vordering te nopen.(r.o. 3.4.1).
De kernoverweging wordt herhaald en nader
gepreciseerd in het arrest Sijtsema/Sobi, waarin de
Hoge Raad in rechtsoverweging 3.4 oordeelt als
volgt:
‘3.4. Op grond van het onder 3.3 overwogene
moet in beginsel worden aangenomen dat de
leden van de coöperatie niet zelfstandig een vordering
kunnen instellen terzake van schade die
door in dienst van de coöperatie werkzame personen,
zoals de directeur, is veroorzaakt in de
uitoefening van het bedrijf van die coöperatie.
Op die regel zal een uitzondering kunnen worden
aanvaard, indien sprake is van een gedraging
die specifiek onzorgvuldig is jegens een lid van
de coöperatie en deze rechtstreeks in zijn vermogen
benadeelt. Van een rechtstreekse benadeling
kan echter geen sprake zijn wanneer het
nadeel wordt veroorzaakt door de negatieve bedrijfsresultaten
ten gevolge van wanbeleid van
de directeur van de coöperatie in de bedrijfsvoering,
waardoor het lid van de coöperatie minder
melkgelden ontvangt dan hij zonder dat wanbeleid
zou hebben verkregen.’
Uit de aard van een coöperatie als de onderhavige
die wordt gekenmerkt door het feit dat een bedrijf
wordt uitgeoefend ten behoeve van de leden die
daartoe tevens overeenkomsten sluiten met de coöperatie,
volgt weliswaar dat de bedrijfsresultaten
uiteindelijk aan de leden ten goede kunnen komen,
doch hieruit volgt niet dat sprake is van rechtstreekse
benadeling als vorenbedoeld.
4.31. De C.V. is naar geldend Nederlands recht
geen zelfstandig drager van rechten en verplichtingen.
Alhoewel de Hoge Raad inmiddels heeft aanvaard
dat ook een C.V. met een beherend vennoot
een afgescheiden vermogen kan hebben (HR 14 -3-
2003, NJ 2003/327), zijn de vennoten in de vennootschapsakte
in artikel 5 lid 2 overeengekomen dat het
vermogen aan de vennootschap toebehoort, ‘doch
geldt ten aanzien van derden als het onverdeeld
rechtspraak ondernemingsrecht
eigendom van de vennoten’. Anders gesteld valt de
schade van de gezamenlijke vennoten geheel samen
met de schade van de C.V., zodat ieder der commanditaire
vennoten zijn aandeel in de schade kan vorderen.
Omvang schade
4.32. eisers hebben gesteld dat de schade die zij
hebben geleden als gevolg van het handelen van
gedaagde als bestuurder van de beherend vennoot
moet worden gesteld op de inleg vermeerderd met
het rendement dat normaal gesproken op het ingelegde
kapitaal zou zijn verkregen. Het rendement
bedraagt over de eerste twee jaren 43%, volgens
eisers die daarnaast ook aanspraak hebben gemaakt
op de wettelijke rente over de inleg plus het rendement
van 43%.
4.33. gedaagde voert daartegen aan dat door de
commanditaire vennoten niets wordt gesteld omtrent
de relativiteit en de causaliteit tussen de aan
hem verweten gedragingen en de gestelde schade.
gedaagde betwist dat er een verband is, laat staan
een causaal verband tussen de verwijten aan zijn
adres en de schade. Hij voert voorts aan dat toewijzing
van de vordering zou betekenen dat het commanditaire
vermogen volledig is verdampt en dat
toewijzing van de vordering zou betekenen dat de
commanditaire vennoten hun ‘aandeel’ in de C.V.
moeten prijsgeven. gedaagde heeft ook aangevoerd
dat de genoemde rendementen niet werden gegarandeerd
en dat een ieder die in dergelijke projecten
investeert ook rekening moet houden met lager uitvallende
rendementen. Er is door eisers onvoldoende
gestelde omtrent het bestaan en de omvang
van de schade, aldus gedaagde.
4.34. Nu door de rechtbank is vastgesteld dat het
gehele commanditaire kapitaal door MEI is aangewend
voor ander doeleinden dan in de vennootschapsakte
met eisersis overeengekomen, staat
daarmee tevens vast dat de inleg van ieder van de
vennoten niet conform het overeengekomen doel is
besteed en is het causaal verband tussen het handelen
van MEI — waarvoor gedaagde op de voet van
artikel 2:11 BW hoofdelijk aansprakelijk is — en de
schade gegeven. De schade van eisers is daarmee in
ieder geval gelijk te stellen aan het bedrag van hun
inleg. Nu door eisers onvoldoende is gesteld omtrent
de met de inbreng te behalen rendementen, mede
gelet op het op dit punt door gedaagde gevoerde
verweer, zal de rechtbank de schade van eisers vaststellen
op een bedrag van € 50.000 per persoon. Het
meer of anders gevorderde zal worden afgewezen.
4.35. eisers vordert gedaagde te veroordelen tot
betaling van de beslagkosten. Deze vordering is gelet
op het bepaalde in art. 706 Rv toewijsbaar.
De beslagkosten worden begroot op € 420,44 aan
verschotten en € 2.580 voor salaris van de advocaat
(1 rekest × € 2.580).
4.36. De gevorderde rente over de hoofdsom kan
slechts worden toegewezen vanaf de datum van
dagvaarding, omdat niet is gesteld waarom de rente
vanaf de gevorderde ingangsdatum verschuldigd is.
242 Afl. 4 - 2012 RO

echtspraak ondernemingsrecht RO 2012/26
4.37. gedaagde zal als de grotendeels in het ongelijk
gestelde partij in de proceskosten worden
veroordeeld. De kosten aan de zijde van eisers worden
begroot op:
— dagvaarding € 85,98
— griffierecht 4.836
— salaris advocaat 7.740 (3,0 punt × tarief
€ 2.580)
Totaal € 12.661,98
4.38. In afwijking van hetgeen in artikel 155 lid 1
Rv als uitgangspunt is bepaald, heeft de rechter ten
overstaan van wie de comparitie heeft plaatsgevonden,
niet mee kunnen werken aan het eindvonnis. Zij
heeft inmiddels een functie elders aanvaard en haar
taak in deze procedure is overgenomen door een
andere rechter.
5. De beslissing
De rechtbank
5.1. veroordeelt gedaagde om aan
1. eiser 1,
2. eiser 2,
3. eiser 3,
4. eiser 4,
5. eiseres 5,
6. eiser 6,
7. eiser 7,
8. eiser 8,
9. eiseres 9,
10. eiser 10,
11. eiser 11,
12. eiser 12,
13. eiser 13,
14. eiser 14,
15. de maatschap Wassenaar-Cross en haar vennoten
a. eiser 15a,
b. eiser 15b,
c. eiser 15c,
d. eiser 15d,
16. de limited company Eradus Holding Carribean
Ltd., te Curacao,
17. eiser 17,
18. eiser 18,
19. eiser 19,
te betalen een bedrag van € 50.000 (vijftig duizend
euro) per persoon, vermeerderd met de wettelijke
rente als bedoeld in art. 6:119 BW over het aan iedere
eiser toegewezen bedrag vanaf 20 augustus 2009 tot
de dag van volledige betaling,
5.2. veroordeelt gedaagde in de beslagkosten,
tot op heden begroot op € 420,44,
5.3. veroordeelt gedaagde in de proceskosten,
aan de zijde van eisers tot op heden begroot op
€ 12.661,98,
5.4. verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar
bij voorraad,
5.5. wijst het meer of anders gevorderde af.
RO 2012/26
RECHTBANK GRONINGEN (ENKELVOUDIGE
HANDELSKAMER)
21 december 2011, nr. 115781 / HA ZA 10-70
(Mr. M.A.B. Faber-Siermann)
BW art. 2:9, 11, 6:76, 162
LJN BV1384
Aansprakelijkheid beherend vennoot. Commanditaire
vennootschap.
Wanneer is een bestuurder van een beherend
vennoot van een commanditaire vennootschap
aansprakelijk jegens de commanditaire vennoten
op grond van onrechtmatig handelen?
De 19 eisers in de procedure zijn commanditaire vennoten
in de commanditaire vennootschap Roundnice
Real Estate C.V. (Roundnice). De beherend vennoot van
Roundnice is de rechtspersoon naar Duits recht Mei
Middle Europe Investments GmbH (MEI), waar gedaagde
op zijn beurt weer ‘Geschaeftsfuhrer’ ofwel bestuurder
is.
De aandelen in MEI worden voor 50% gehouden
door AHK Beheer B.V. (AHK), de door gedaagde gecontroleerde
vennootschap. De overige 50% van de
aandelen worden gehouden door Reggehuys Management
B.V. (Reggehuys). Reggehuys heeft op haar beurt
een ‘miljoenen’schuld aan een Tsjechische vennootschap
Labyrint CZ sro (Labyrint CZ).
Roundnice heeft ten doel de aan- en verkoop van
een industriebedrijf met bedrijfspanden in Tsjechië. In
totaal zijn er 58 vennoten die elk een inbreng van
€ 50.000 dienden te storten op rekening van Roundnice.
Deze bedragen zijn vervolgens door MEI betaald
aan Labyrint, en kort daarna verrekend met de vordering
die Labyrint CZ op Reggehuys had. De bedragen
zijn niet aangewend voor de aankoop van onroerend
goed. MEI heeft voor het overige geen verantwoording
afgelegd over het ingelegde kapitaal. De jaarrekeningen
van Roundnice zijn niet gepubliceerd.
Rb.: Nu MEI als bestuurder van Roundnice een ernstig
verwijt kan worden gemaakt en daarmee aansprakelijk
is jegens eisers, is gedaagde op grond van art. 2:11
BW naast MEI hoofdelijk aansprakelijk is voor de door
eisers geleden schade.
Zie ook:
• HR 20 juni 2008, RO 2008/57, NJ 2009/21, JOR
2008/260 (Willemsen/Nom);
• HR 14 maart 2003, NJ 2003/327 (Hovuma/
Spreeuwenberg);
• HR 29 november 2002, NJ 2003/455, JOR 2003/
2(Berghuizer Papierfabriek);
• Hof Amsterdam (Ondernemingskamer) 10 februari
2011, RO 2011/39 (Enquête MEI).
RO Afl. 4 - 2012 243

RO 2012/26
Zie anders:
• Rb. Amsterdam 7 september 2011, LJN
BT8994;
• Rb. Amsterdam 13 augustus 2008, RF 2009/6,
JOR 2008/277;
• Rb. 's‐Hertogenbosch 1 september 2000, V‐N
2001/6.30;
• Rb. Leeuwarden 2 november 2011, LJN
BV2387;
• Rb. Rotterdam 7 oktober 1999, JOR 2000/28;
• Groene Serie Privaatrecht – Personenassociaties
Hoofdstuk 1 – Inleiding, paragraaf 8.
Wenk:
Zie voor de wenk bij Rb. Groningen 21 december
2011, RO 2012/25.
Vonnis van 21 december 2011
in de zaak van
1. Eiser 1,
2. Eiser 2,
3. Eiseres 3,
4. Eiseres 4,
5. Eiseres 5,
6. Eiser 6, eisers, adv. mr. J.B. Rijpkem,
tegen
Gedaagde, adv. mr. M. Schuring.
Rechtbank:
(...)
2. De feiten
2.1. Eisers zijn commanditaire vennoten in de
op 1 juni 2004 opgerichte commanditaire vennootschap
Roudnice Real Estate C.V., statutair gevestigd
te Lochem, (hierna: de C.V.). De C.V. heeft blijkens
artikel 2 van haar oprichtingsakte ten doel de aanen
verkoop van een industriebedrijf met bedrijfspanden
in Roudnice Na Labem, Tsjechië, en voorts
het verrichten van al hetgeen met vorenstaande
rechtstreeks of zijdelings in verband kan staan, alles
in de meest ruime zin genomen. Blijkens het uittreksel
uit het Handelsregister heeft de C.V. 58 vennoten
en bedraagt de inbreng € 2.273.500.
2.2. Beherend vennoot van de C.V. is de vennootschap
naar Duits recht Mei Middle Europe Investments
GmbH, gevestigd te Kreuzbruch, Duitsland
(hierma: MEI).
2.3. Door middel van een voorgedrukt formulier
dat de commanditaire vennoten hebben getekend
ter inschrijving van hun deelname aan de C.V. geeft
de ondertekenaar daarvan een onherroepelijke volmacht
aan MEI Beheer B.V. als gevolmachtigde van
MEI om namens de deelnemer in de oprichtingsakte
te compareren en om datgene te doen wat noodzakelijk
of wenselijk is ter uitvoering van de door de
vennoten genomen besluiten en ter verzekering van
het bereiken van het met die besluiten nagestreefde
doel. Aangegeven wordt dat het beding van de onherroepelijkheid
van de volmacht in het bijzonder is
bedongen ten behoeve van de overige vennoten in
rechtspraak ondernemingsrecht
de C.V. ‘ met dien verstande dat door toetreding tot
de C.V. geen hoofdelijke aansprakelijkheid ontstaat’.
De ondertekenaar heeft zich middels dit formulier
voorts verbonden tot betaling van de inbreng te
vermeerderen met 3% plaatsingskosten op bankrekening
51.53.92.200 ten name van Roudnice Real
Estate C.V. te Lochem.
2.4. Eisers hebben elk een inbreng groot
€ 50.000 voldaan op een bankrekening met nummer
51.53.92.200 dat op naam stond van Roudnice Real
Estate C.V. Op een handtekeningkaart van 4 januari
2006 behorend bij deze bankrekening staat dat gedaagde
wettig vertegenwoordiger van de C.V. is.
2.5. Gedaagde is sedert de oprichting van MEI
haar ‘Geschaeftsfuehrer’/ bestuurder.De door hem
beheerste vennootschap AHK Beheer B.V. houdt
50% van de aandelen in het kapitaal van MEI.
2.6. MEI heeft op een rekening van de GE Captial
Bank te Praag een bedrag ontvangen groot CZK
46.600.000 (€ 1.456.250).
2.7. MEI heeft nimmer verantwoording afgelegd
over het ingelegde kapitaal.
2.8. MEI heeft een aanbetaling groot € 1.456.250
gedaan aan een vennootschap naar het recht van
Tsjechië, Labyrint CZ sro (hierna: Labyrint) zonder
van Labyrint hiervoor zekerheden te bedingen. Labyrint
diende met de aanbetaling onroerend goed te
Roudnice aan te kopen en te doen leveren aan Labyrint
Development Steti sro. De aandelen van laatstgenoemde
vennootschap zouden worden geleverd
aan MEI.
2.9. Reggehuys Management B.V. is ook 50%-
aandeelhouder van MEI en heeft in 2004 een miljoenenschuld
opgebouwd bij Labyrint. Reggehuys Management
B.V. verkeert thans in staat van faillissement.
3. De vordering
3.1. Eisers vordert — samengevat — veroordeling
van gedaagde tot betaling van € 50.000 te vermeerderen
met een rendement van 43% daarover
vanaf 31 december 2005 aan ieder van eisers en
vermeerderd met de kosten van het geding, de beslagkosten
daaronder begrepen.
3.2. Gedaagde voert verweer.
3.3. Op de stellingen van partijen wordt hierna,
voor zover van belang, nader ingegaan.
4. Het geschil en de beoordeling ervan
Ontvankelijkheid eisers
4.1. Gedaagde heeft aangevoerd dat eisers niet
kunnen worden ontvangen in hun vorderingen tegen
hem omdat zij hem aanspreken als bestuurder
van de beherend vennoot. Zij hebben zich immers op
het standpunt gesteld dat hij in die hoedanigheid
onrechtmatig heeft gehandeld jegens commanditaire
vennoten. Alle vennoten vormen een gemeenschap
en hebben op grond van het bepaalde in
artikel 6:15 Burgerlijk Wetboek slechts een gezamenlijk
vorderingsrecht, volgens gedaagde. De vennoten
zijn daarom slechts gezamenlijk bevoegd om
244 Afl. 4 - 2012 RO

echtspraak ondernemingsrecht RO 2012/26
hun vordering op gedaagde te innen op grond van
het in artikel 3:170 BW bepaalde.
4.2. Eisers stellen zich op het standpunt dat nu
hun vordering het onrechtmatig handelen ten
grondslag heeft, ieder van hen tot procederen bevoegd
is.
4.3. De rechtbank oordeelt ten aanzien van de
ontvankelijkheid van eisers als volgt. Voorop moet
worden gesteld dat de positie van een commanditaire
vennoot ten opzichte van de C.V. die is van een
medegerechtigde tot de gemeenschappelijke goederen
van de C.V. en van een medegerechtigde tot de
winst ervan en — in beperkte mate — tot het verlies.
Ook de verhouding van de commanditaire vennoot
ten opzichte van de beherend vennoot wordt primair
bepaald door de vennootschappelijke afspraken
en regels. De Hoge Raad verlangt (onder meer in
zijn arresten van 21 mei 1999, NJ 2000/291 en 2
december 2005, NJ 2006/444, m.nt. JBMV) voor een
geslaagd beroep op de exceptio plurium litis consortium
dat het gaat om een rechtsverhouding in
geschil waarbij het rechtens noodzakelijk is dat de
beslissing ten aanzien van alle bij die rechtsverhouding
betrokkenen in dezelfde zin luidt. Dit is niet
gesteld door gedaagde noch anderszins gebleken.
gedaagde heeft een beroep gedaan op artikel 3:170
lid 3 BW. Deze beheerregeling is echter niet van
toepassing op de commanditaire vennoten. Een
stille vennoot is immers ingevolge het bepaalde in
artikel 20 Wetboek van Koophandel niet bevoegd tot
beheer op straffe van hoofdelijke aansprakelijkheid
voor de verplichtingen van de vennootschap ‘als
ware hij beherend vennoot’ (artikel 21 WvK). Artikel
3:171 BW maakt echter iedere deelgenoot bevoegd
tot het instellen van rechtsvorderingen ter verkrijging
van rechterlijke uitspraken ten behoeve van de
gemeenschap. eisers kunnen derhalve in hun vordering
worden ontvangen.
Toepasselijk recht
4.4. Eisers hebben gesteld dat hun vordering op
gedaagde moet worden beoordeeld naar Nederlands
recht, nu de kwalijke gevolgen van het handelen van
gedaagde in de Nederlandse rechtssfeer zijn gebleven.
Dat de rechtsverhouding tussen gedaagde en
MEI wordt beheerst door het Duitse recht doet daar
niet aan af.
4.5. Gedaagde heeft aangevoerd dat Duits recht
van toepassing is op zijn handelen in de hoedanigheid
van bestuurder van MEI. Het antwoord op de
vraag of gedaagde jegens MEI is tekortgeschoten
dient naar Duits recht te worden beantwoord. Pas
als naar Duits recht kan worden geoordeeld dat gedaagde
toerekenbaar is tekortgeschoten jegens MEI,
kan naar Nederlands recht worden beoordeeld of er
sprake is van een onrechtmatige daad jegens de
commanditaire vennoten.
4.6. De rechtbank oordeelt over dit geschilpunt
als volgt: Op grond van artikel 2 Wet Conflictenrecht
Corporaties wordt een corporatie beheerst door het
recht van de staat waar zij haar zetel heeft. Onder
corporatie wordt blijkens artikel 1 WCC verstaan
vennootschappen, verenigingen, coöperaties, onderlinge
waarborgmaatschappijen, stichtingen en
andere als zelfstandige eenheid of organisatie naar
buiten optredende lichamen en samenwerkingsverbanden.
Ingevolge artikel artikel 3 WCC beheerst het
op een corporatie toepasselijke recht in het bijzonder
de volgende onderwerpen:
a. het bezit van rechtspersoonlijkheid, of van de
bevoegdheid drager te zijn van rechten en verplichtingen,
rechtshandelingen te verrichten en in rechte
op te treden;
b. het inwendig bestel van de corporatie en alle
daarmee verband houdende onderwerpen;
c. de bevoegdheid van organen en functionarissen
van de corporatie om haar te vertegenwoordigen;
d. de aansprakelijkheid van bestuurders, commissarissen
en andere functionarissen als zodanig jegens
de corporatie;
e. de vraag wie naast de corporatie, voor de handelingen
waardoor de corporatie wordt verbonden
aansprakelijk is uit hoofde van een bepaalde hoedanigheid
zoals die van oprichter, vennoot, aandeelhouder,
lid, bestuurder, commissaris of andere functionaris
van de corporatie;
f. de beëindiging van het bestaan van de corporatie.
4.7. Eisers hebben gesteld dat gedaagde jegens
hen onrechtmatig heeft gehandeld door te bewerkstelligen
dat de beherend vennoot wanprestatie
heeft gepleegd jegens de commanditaire vennoten.
De wanprestatie van MEI bestaat volgens eisers onder
meer uit in de in rechtsoverwegingen 2.6 tot en
met 2.8. genoemde omstandigheden. eisers hebben
voorts gesteld dat er zijn geen jaarrekeningen opgemaakt.
Ten slotte hebben eisers gesteld dat het na de
in rechtsoverweging 2.8 bedoelde aanbetaling, resterende
deel van het kapitaal kennelijk niet in kas
van de C.V. wordt gehouden, omdat deze gelden
worden gehouden door een andere vennootschap,
die inmiddels is gefailleerd, namelijk Reggehuys
Management B.V., die voor 50% aandeelhouder is in
het kapitaal van MEI.
4.8. De relatie tussen de C.V., die haar zetel heeft
te Lochem en haar bestuurder MEI, wordt ingevolge
de artikelen 1 en 2 WCC beheerst door het Nederlandse
recht. Ook de vraag of de bestuurder van de
C.V. is tekortgeschoten in de op hem rustende bestuurstaak
en of hem daarvan een ernstig verwijt
kan worden gemaakt, moet derhalve naar Nederlands
recht worden beantwoord. In artikel 2:11 BW
is bepaald dat de aansprakelijkheid van een rechtspersoon
als bestuurder van een andere rechtspersoon
tevens hoofdelijk rust op ieder die ten tijde van
het ontstaan van de aansprakelijkheid daarvan bestuurder
is. Op grond van artikel 3 WCC is deze
bepaling van Nederlands recht van toepassing op
gedaagde als bestuurder van de rechtspersoon MEI.
4.9. Eisers hebben als grondslag voor hun vordering
gekozen voor onrechtmatig handelen van
gedaagde in zijn hoedanigheid van bestuurder van
MEI.
RO Afl. 4 - 2012 245

RO 2012/26
Deze aansprakelijkheid wordt beheerst door het
recht dat van toepassing is op de onrechtmatige
daad. Artikel 3 lid 3 van de Wet Conflictenrecht
Onrechtmatige Daad luidt als volgt: ‘Indien dader
en benadeelde in dezelfde Staat hun gewone verblijfplaats
onderscheidenlijk plaats van vestiging
hebben, is in afwijking van het eerste en tweede lid
het recht van die Staat van toepassing’. Op grond van
deze bepaling dient de beoordeling van de vorderingen
van eisers plaats te vinden met toepassing
van het Nederlandse recht.
Bestuurdersaansprakelijkheid ?
4.10. Eisers hebben naast de vaststaande feiten
nog aan hun vordering ten grondslag gelegd dat
door gedaagde onrechtmatig is gehandeld door te
bewerkstelligen dat door beherend vennoot MEI
nimmer jaarrekeningen zijn opgemaakt. gedaagde
diende als bestuurder van de beherend vennoot al
datgene te doen wat in de statuten van de C.V. is
omschreven. Door deze statutaire bepalingen structureel
te schenden is gedaagde jegens de commanditaire
vennoten aansprakelijk, aldus eisers Voorts
hebben zij gesteld dat gedaagde ervoor verantwoordelijk
was dat in de periode van 19 maart 2004 tot 15
april 2004 een bedrag van € 2.273.500 (derhalve het
gehele commanditaire kapitaal) werd overgeboekt
op een rekeningnummer dat toebehoort aan MEI.
Voorts hebben zij gesteld dat gedaagde opdracht
heeft gegeven tot overboeking van een bedrag van
€ 1.456.000 aan Labyrint. gedaagde was, volgens de
stellingen van eisers daarom op de hoogte van het
betalingsverkeer in de C.V. Ten slotte hebben eisers
gedaagde verweten dat hij zich in een vergadering in
het Familiehotel te Paterswolde er niet tegen heeft
verzet dat Labyrint de aanbetaling van € 1.456.000
heeft aangewend ter verrekening met haar vorderingen
op een van de aandeelhouders van MEI, Reggehuys
B.V. die toentertijd in een deplorabele financiële
toestand verkeerde.
4.11. Eisers hebben hun vorderingen mede doen
steunen op de inhoud van het proces-verbaal van
comparitie (hierna: het proces-verbaal) die in een
verknochte zaak tussen gedaagde en andere commanditaire
vennoten in de C.V. heeft plaatsgevonden.In
dit proces-verbaal is als verklaring van gedaagde
ondermeer vastgelegd dat:
hij aan de boekhouder opdracht heeft gegeven
om het volledig door de commanditaire vennoten
ingebrachte kapitaal over te maken naar MEI en dat
uit de jaarrekening van MEI blijkt dat deze een
schuld van € 2.250.000 heeft aan de C.V.
In deze procedure heeft gedaagde gesteld dat hij
tijdens deze comparitie heeft verklaard dat Reggehuys
Management B.V. het restant van de gelden van
de commanditairen naar voornoemde projecten in
Duitsland heeft overgeboekt. Hij is er pas later achtergekomen
dat deze gelden nooit ter beschikking
van MEI zijn gekomen, aldus gedaagde. In het proces-verbaal
staat verder als verklaring van gedaagde:
rechtspraak ondernemingsrecht
dat hij vanaf de oprichting met [K] samen directeur
was van MEI en dat ieder volledig zelfstandig
bevoegd was. Later is [B] in de plaats van [K] gekomen.
gedaagde heeft verklaard dat hij van meet af
aan niet heeft kunnen beschikken over de boekhouding
van de C.V. omdat deze was ondergebracht op
het kantoor van Reggehuys Management B.V. en
buiten hem om ging. Hij heeft verklaard dat hij vanaf
26 juli 2007 heeft geprobeerd de administratie naar
zich toe te trekken. Verder heeft hij ter comparitie
aangevoerd dat de gelden van de C.V. werden beheerd
door Reggehuys Management B.V. en door
deze werden gestort op een rekening van de ABN
Amrobank, van welke rekening hij geen volmacht
had. Een deel van het commanditaire kapitaal is in
2004 door Reggehuys Management B.V. overgemaakt
naar de rekening van MEI in Praag waarover
gedaagde wel de beschikking had. Met dat geld heeft
hij een aanbetaling van ongeveer € 1.500.000 gedaan
aan Labyrint. Pas daarna heeft hij een door een jurist
in Tsjechië gemaakt contract getekend. Het restant
van de gelden van de commanditaire vennoten, tussen
de € 700.000 en € 800.000 is door Reggehuys
Management B.V. naar twee projecten in Duitsland
overgeboekt. gedaagde heeft deze transactie op een
gegeven moment geconstateerd, maar niet kunnen
tegenhouden omdat hij niet bevoegd was om over
de gelden te beschikken of inzage in de rekeningen
te krijgen. Deze bevoegdheid lag bij [K] en later bij
[B]. gedaagde heeft in 2006 met Reggehuys Management
B.V. afgesproken dat hij geen bemoeienis
meer zou hebben met het project in Tsjechië. De
C.V. heeft volgens gedaagde nog een vordering op
Reggehuys Management B.V. omdat deze vennootschap
het commanditaire kapitaal naar de projecten
in Duitsland heeft overgeboekt. Hij heeft bemiddeld
bij de gesprekken tussen Reggehuys Management
B.V. en Labyrint, in Berlijn en te Paterswolde. In
maart 2008 is in Paterswolde een overeenkomst
tussen Reggehuys Management B.V. en Labyrint gesloten
die naderhand op schrift is gesteld en door
gedaagde is getekend met de notitie ‘present’. Later
heeft gedaagde de overeenkomst doorgelezen en
geconstateerd dat de C.V. hierin werd genoemd en
werd uitgeruild. Hij heeft zich daarna direct tegen de
overeenkomst verzet.
4.12. Gedaagde heeft daartegen in deze procedure
aangevoerd dat de rekening met nummer
51.53.92.200 op naam van Roudnice Real Estate C.V.
een rekening is die niet aan de C.V. toebehoort en
rekening met nummer 47.69.58.040 op naam van
MEI, niet een rekening van laatstgenoemde vennootschap
is. Hoewel de commanditaire vennoten
klaarblijkelijk betalingen hebben gedaan ten titel
van inleg in de C.V. op de rekening met eindcijfers
200, zijn deze betalingen niet ter beschikking gekomen
van de bestuurder van de C.V., MEI. gedaagde
stelt zich daarom op het standpunt dat de commanditaire
vennoten, waaronder eisers, niet hebben voldaan
aan hun verplichting tot inbreng zoals voorgeschreven
in de oprichtingsakte van de C.V. Er is
daarom geen sprake van een wanprestatie van MEI
246 Afl. 4 - 2012 RO

echtspraak ondernemingsrecht RO 2012/26
jegens de C.V., omdat er sprake is van schuldeisersverzuim.
Bovendien hebben de commanditaire vennoten
nimmer een ingebrekestelling doen uitgaan.
Voorts heeft gedaagde (wederom) aangevoerd dat
de vraag of MEI is tekortgeschoten ingevolge artikel
15 van de oprichtingsakte is voorbehouden aan arbiters.
Ten slotte heeft gedaagde aangevoerd, dat hij
geen partij was bij de tussen Reggehuys en Labyrint
gesloten overeenkomst, zodat hij zich daartegen
niet heeft kunnen verzetten.
4.13. De rechtbank overweegt als volgt. MEI heeft
MEI Beheer B.V. als haar gevolmachtigde aangesteld
zoals blijkt uit het door alle deelnemers in de C.V.
getekende deelnameformulier en het kennelijk aan
haar overgelaten om de betaling van de inbreng door
de deelnemers aan de C.V. te incasseren. Door de
betaling van een bedrag van € 50.000 op de rekening
met eindcijfers 200 overeenkomstig de instructies
van MEI op het deelnameformulier zijn eisers derhalve
jegens de C.V. voor hun inbreng gekweten
ingevolge het bepaalde in artikel 3:61 lid 2 BW. Dat
de inbreng ook ten goede is gekomen aan de C.V.
volgt uit de vermelding van het aantal vennoten en
de omvang van het vennootschappelijk kapitaal in
het Handelsregister. De vermelding van de inbreng
in de inschrijving van de C.V. in het Handelsregister,
moet bovendien worden gezien als een bekrachtiging
door MEI, indien en voor zover de schijn van
vertegenwoordigingsbevoegdheid niet door MEI,
doch door MEI Beheeer B.V. zou zijn gewekt. Van
schuldeisersverzuim aan de zijde van eisers is mitsdien
geen sprake.
4.14. De rechtbank is voorts van oordeel dat door
gedaagde in deze procedure onvoldoende is weersproken
dat een deel van het commanditaire kapitaal
groot
€ 700.000 a € 800.000 niet is aangewend voor het
overeengekomen vennootschappelijke doel, te weten
het verwerven van onroerend goed in Tsjechië.
De rechtbank zal er daarom van uitgaan dat dit
deel van het vennootschappelijke kapitaal is aangewend
op een wijze die in strijd is met artikel 2 van de
vennootschapsakte.
4.15. Als bestuurder is MEI jegens de C.V. gehouden
om het vennootschappelijk kapitaal louter aan
te wenden binnen de statutaire doelstelling. Nu dit
niet is gebeurd met een deel van het vermogen van
de C.V., is MEI tekortgeschoten in de op haar rustende
verplichtingen jegens de C.V. Het betreft bovendien
de kernverplichting van de beherend vennoot
uit hoofde van de commanditaire vennootschapsovereenkomst
om over het vermogen te beschikken
en deze overeenkomstige de statutaire
doelstelling te besteden.
4.16. De rechtbank verwerpt het verweer dat het
ontbreken van een ingebrekestelling door de C.V.
aan haar beherend vennoot MEI aan de toewijzing
van de vorderingen van de commanditaire vennoten
in de weg zou staan. Immers deze ingebrekestelling
zou de beherend vennoot in het belang van de commanditaire
vennoten aan zichzelf hebben moeten
sturen. Nu gedaagde dit als Geschaeftsfuehrer van
MEI klaarblijkelijk achterwege heeft gelaten, kan
gedaagde dit eisers bezwaarlijk tegenwerpen. In
tegendeel, onder omstandigheden valt MEI en daarmee
gedaagde daarvan zelfs een zelfstandig verwijt
te maken.
4.17. Ook het verweer van gedaagde dat het oordeel
over de vraag of MEI is tekortgeschoten jegens
de C.V. zou zijn voorbehouden aan arbiters is niet
juist en is reeds door de rechtbank verworpen in het
tussenvonnis van 12 mei 2010. gedaagde is immers
geen partij bij de vennootschapsakte waarin het
arbitraal beding is opgenomen, zodat de rechtbank
zich bevoegd heeft geacht van de vorderingen van
eisers kennis te nemen. Het staat de rechtbank mitsdien
ook vrij om een oordeel te geven over de stelling
dat MEI als beherend vennoot jegens de C.V. is
tekortgeschoten. Dit oordeel heeft echter in de relatie
tussen C.V. en MEI geen bindende kracht.
4.18. Vaststaat dat door MEI als beherend vennoot
geen verantwoording is afgelegd over het door
haar gevoerde financiële beleid van de C.V.. Daarmee
staat eveneens vast dat MEI als beherend vennoot
haar uit artikel 7 lid 2 van de vennootschapsakte
voortvloeiende verplichtingen jegens de commanditaire
vennoten niet is nagekomen. De C.V. is bovendien
ingevolge artikel 2:360 lid BW gehouden
haar jaarrekening vast te stellen en openbaar te
maken en overigens de bepalingen van titel 9 boek
2 BW na te leven, nu haar aansprakelijke vennoot
MEI een kapitaalvennootschap naar buitenlands
recht is. Gesteld noch gebleken is dat de C.V. aan dit
wettelijk voorschrift heeft voldaan. Door eisers is
wel een ‘jaarrekening 2007’ van MEI in het geding
gebracht, maar gedaagde heeft betwist dat dit stuk,
dat door hem niet getekend zou zijn, de jaarrekening
over 2007 van MEI is.
4.19. Ten aanzien van de overige verwijten die
door de commanditaire vennoten worden gemaakt
aan het adres van gedaagde, overweegt de rechtbank
het volgende. Deze verwijten zijn dat er door
MEI een aanbetaling groot € 1.456.250 is gedaan aan
Labyrint zonder het bedingen van zekerheid en dat
gedaagde zich niet heeft verzet tegen het sluiten van
een overeenkomst tussen Labyrint en Reggehuys
Management B.V., inhoudende dat Labyrint gerechtigd
is de van MEI ontvangen aanbetaling groot
€ 1.456.250 aan te wenden ter verrekening met
vorderingen die zij (Labyrint) op Reggehuys Management
B.V. heeft.
Door gedaagde is aangevoerd dat eisers niets
hebben gesteld omtrent de maatstaf waaraan zijn
handelen zou moeten worden getoetst, noch over de
contractuele of buitencontractuele norm die door
hem zou zijn geschonden. gedaagde heeft voorts
aangevoerd dat hij geen partij is bij de overeenkomst
die in een bespreking in het Familiehotel te Paterswolde
is gesloten tussen Labyrint en Reggehuys
Management B.V.
4.20. De rechtbank stelt voorop dat gedaagde het
bestaan van de door eisers gestelde verrekeningsbevoegdheid
van Labyrint niet betwist. Een verrekeningsbevoegdheid
die volgens eisers is ontstaan
RO Afl. 4 - 2012 247

RO 2012/26
omdat MEI, in de persoon van haar bestuurder gedaagde,
daaraan haar instemming heeft verleend.
Aan de aanwezigheid van gedaagde bij een vergadering
van Labyrint en Reggehuys Management B.V.
waar een dergelijke verrekening is overeengekomen
en de medeondertekening van een overeenkomst
waarin de C.V werd genoemd ‘en werd uitgeruild’,
hebben alle betrokkenen kennelijk de betekenis toegekend,
dat gedaagde namens de C.V. daarmee heeft
ingestemd, wat er zij van de pas later op 24 maart
2008 door hem gezonden protestbrief. Zonder nadere
toelichting, die door gedaagde niet is gegeven,
valt niet in te zien dat de overeengekomen verrekeningsbevoegdheid
van Labyrint in het belang van de
C.V. kan zijn geweest. De rechtbank ervan uit dat de
aanbetaling groot € 1.456.250 uit het vermogen van
de C.V. niet meer kan worden aangewend conform
de statutaire doelstelling om de gronden te verwerven
in Roudnice, omdat dat deze aanbetaling door
Labyrint in mindering mag worden gebracht op haar
vordering op Reggehuys Management B.V. die inmiddels
in staat van faillissement is verklaard.
4.21. Daarmee stelt de rechtbank vast dat het
gehele commanditaire kapitaal niet is besteed op
de wijze zoals in de vennootschapsakte is overeengekomen.
Daarmee staat tevens vast dat MEI is tekortgeschoten
in de nakoming van op haar rustende
verplichtingen.
4.22. Vervolgens zal de rechtbank de vraag onderzoeken
of MEI van voormelde tekortkomingen
ook een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Voor
de aansprakelijkheid van bestuurders geldt immers
dat daarvan pas sprake kan zijn indien de bestuurder
van de gemaakte fout een ernstig verwijt kan worden
gemaakt. Voor de bestuurder van een rechtspersoon
als bedoeld in boek 2 BW ligt deze norm
besloten in artikel 2:9 BW dat bepaalt dat de bestuurder
gehouden is tot een behoorlijke uitvoering
van de aan hem opgedragen taak. In artikel 4 van de
vennootschapsakte is bepaald dat de beherend vennoot
een zodanige hoeveelheid arbeid, kennis en
vlijt in de vennootschap inbrengt als redelijkerwijs
nodig is voor een ‘behoorlijke uitoefening van haar
werkzaamheden als beherend vennoot van de vennootschap’.
De rechtbank is van oordeel dat in artikel
4 met het begrip ‘behoorlijke uitoefening van de
werkzaamheden’ kennelijk aansluiting is gezocht
bij de in artikel 2:9 BW neergelegde norm, zodat de
op dit artikel ontwikkelde jurisprudentie ook van
betekenis is voor de beantwoording van voormelde
vraag.
De rechtbank merkt bovendien op dat gedaagde
in zijn verweer ook uitgebreid is ingegaan op deze
jurisprudentie.
4.23. Handelen in strijd met statutaire beschermingsbepalingen
vormt een zwaarwegende omstandigheid
die in beginsel aansprakelijkheid van
de bestuurder met zich meebrengt op de voet van
artikel 2:9 BW (HR 29-11-2002, JOR 2003/2 inzake
de Berghuizer Papierfabriek). Het niet-naleven van
administratie- of publicatieverplichtingen levert
een vermoeden op van onbehoorlijke taakvervulling
rechtspraak ondernemingsrecht
door de directeur/werknemer van een stichting die
daarvan een ernstig verwijt kan worden gemaakt,
behoudens door de directeur/werknemer te leveren
tegenbewijs, zo daarvoor gronden aanwezig zijn (HR
30-3-2001, JAR 2001/127). Uit laatstgenoemde uitspraak
volgt dat de administratie- en publicatieverplichting
in de oprichtingsakte het karakter van een
beschermingsbepaling draagt. De rechtbank is op
grond van vorenstaande jurisprudentie van oordeel
dat MEI een ernstig verwijt kan worden gemaakt van
het niet-naleven van de verplichtingen zoals beschreven
in artikel 7 lid 2 van de vennootschapsakte.
Gesteld noch gebleken is immers dat aan de bestuurder
van een C.V. andere, minder zware eisen op het
punt van een behoorlijke taakvervulling mogen
worden gesteld dan aan een bestuurder van een
rechtspersoon zoals bedoeld in boek 2 BW. Uit het
arrest Hoge Raad 20-6-2008, JOR 2008/260 inzake
Willemsen/NOM, blijkt dat de norm van artikel 2:9
BW ook geldt voor als norm voor externe aansprakelijkheid
in het geval dat een individuele aandeelhouder
de bestuurder aansprakelijk stelt voor de
wijze waarop deze zijn bestuurstaken heeft uitgevoerd.
De rechtbank is daarom van oordeel dat de (statutaire)
verplichting tot het voeren van een behoorlijke
administratie en de (wettelijke) verplichting tot
vaststelling en openbaarmaking van de jaarrekening
mede strekt ter bescherming van de commanditaire
vennoten.
4.24. Het door gedaagde gevoerde verweer dat
MEI geen verwijt treft van het niet afleggen van
verantwoording, omdat zij niet de beschikking heeft
over de noodzakelijke administratieve gegevens en
zij voldoende, maar vergeefse inspanningen heeft
geleverd om daarover de beschikking te krijgen,
kan niet baten. MEI heeft immers gebruik gemaakt
van de tussenkomst van MEI Beheer B.V. bij het
incasseren van het vennootschapsvermogen en het
administreren van het vermogen van de C.V. overgelaten
aan laatstgenoemde vennootschap danwel
aan Reggehuys Management B.V. Het handelen van
MEI Beheer B.V. c.q. Reggehuys Management B.V.
kan aan MEI worden toegerekend op de voet van
het bepaalde in artikel 6:76 BW. gedaagde is naast
MEI op de voet van artikel 2:11 BW hoofdelijk aansprakelijk
voor de schade die door de tekortkoming
is ontstaan.
4.25. gedaagde heeft aangevoerd dat eisers de
procedure van artikel 771 Rv hadden moeten volgen
indien zij hem tot het afleggen van rekening en
verantwoording wilden roepen. De rechtbank acht
deze stellingname niet juist. De bijzondere rekenprocedure
van artikel 771 Rv is uitsluitend gegeven
aan de rekenplichtige die aan onbekende of afwezige
belanghebbenden rekening en verantwoording
wenst af te leggen. Op alle andere rekenprocedures
is het gewone procesrecht voor de dagvaardingsprocedure
van toepassing (zie Bosch-Boesjes, (T&C
Rv), aant. 1 bij boek 3, titel 5 Rv).
4.26. De rechtbank is op grond van bovenstaande
overwegingen van oordeel dat MEI in ieder geval
248 Afl. 4 - 2012 RO

echtspraak ondernemingsrecht RO 2012/26
jegens de C.V. aansprakelijk is voor het niet-naleven
van de artikelen 2 en 7 lid 2 van de vennootschapsakte.
Op grond van artikel 2:11 BW is gedaagde naast
MEI, hoofdelijk aansprakelijk jegens de C.V. voor de
daardoor veroorzaakte schade.
Afgeleide of directe schade?
4.27. De rechtbank zal vervolgens onderzoeken
of de commanditaire vennoten een aanspraak tot
vergoeding van schade jegens gedaagde kunnen instellen.
gedaagde heeft aangevoerd dat uit het arrest
van de Hoge Raad van 2 december 1994, NJ 1995/288
inzake Poot/ABP, voortvloeit dat niet ieder onrechtmatig
handelen van een derde jegens de vennootschap
met als gevolg waardevermindering of waardeloos
worden van de aandelen, zonder meer een
onrechtmatige daad oplevert jegens de aandeelhouder.
Volgens gedaagde zou er niet zijn voldaan aan
het relativiteitsvereiste dan wel er zou geen sprake
zijn van handelen in strijd met de zorgvuldigheid in
het maatschappelijk verkeer. Terwijl het een afgeleide
schade betreft die niet door de individuele
commanditaire vennoot, maar slechts door de C.V.
kan worden gevorderd.
4.28. Eisers hebben gesteld dat de rechtsregel die
voortvloeit uit het arrest Poot/ABP en bevestigd is in
het arrest Sijtsema/Sobi (HR 13-10-2000 NJ 2000/
699) niet van toepassing is op de verhouding tussen
de commanditaire vennoten en de C.V., omdat die
verhouding door andere rechtsregels wordt beheerst
dan tussen de (rechts)verhouding tussen de
aandeelhouder en de besloten vennootschap of de
leden van een coöperatie en die coöperatie. Het
rechtspersonenrecht is niet van toepassing op de
C.V., volgens eisers
4.29. De rechtbank oordeelt als volgt. De kernoverweging
van de Hoge Raad in het arrest Poot/ABP
luidt als volgt:
Bij de beoordeling daarvan dient het volgende tot
uitgangspunt te worden genomen.
Naamloze vennootschappen en besloten vennootschappen
met beperkte aansprakelijkheid zijn
rechtspersonen die zelfstandig, als dragers van eigen
rechten en verplichtingen, aan het rechtsverkeer
deelnemen, ook indien zij, zoals hier het geval is,
door één persoon (enig directeur en enig aandeelhouder)
worden beheerst. Het vermogen van een
vennootschap is afgescheiden van dat van zijn aandeelhouders.
Indien aan een vennootschap door een
derde vermogensschade wordt toegebracht door
het niet behoorlijk nakomen van contractuele verplichtingen
jegens de vennootschap of door gedragingen
die tegenover de vennootschap onrechtmatig
zijn, heeft alleen de vennootschap het recht uit
dien hoofde van de derde vergoeding van deze aan
haar toegebrachte schade te vorderen.
Die vermogensschade van de vennootschap zal,
zolang zij niet is vergoed, een vermindering van de
waarde van de aandelen in de vennootschap meebrengen.
In beginsel kunnen de aandeelhouders
echter op grond van dit (aanvankelijk) voor hen
ontstane nadeel niet een eigen vordering tot schadevergoeding
tegen de bedoelde derde geldend maken.
Het ligt op de weg van de vennootschap om ter
bescherming van de belangen van allen die bij het in
stand houden van haar vermogen belang hebben,
van de derde schadevergoeding te vorderen; slaagt
zij daarin, dan moet ook de met die schade corresponderende
waardevermindering van de aandelen
geacht worden ongedaan te zijn gemaakt. Zou de
vennootschap het vorderen van schadevergoeding
nalaten, dan behoeven de belanghebbenden daarin
niet te berusten; het Nederlandse rechtsstelsel biedt
dan voldoende mogelijkheden om het bestuur van
de vennootschap tot het alsnog instellen van de
vordering te nopen. (r.o. 3.4.1).
De kernoverweging wordt herhaald en nader
gepreciseerd in het arrest Sijtsema/Sobi, waarin de
Hoge Raad in rechtsoverweging 3.4 oordeelt als
volgt:
3.4. Op grond van het onder 3.3 overwogene
moet in beginsel worden aangenomen dat de leden
van de coöperatie niet zelfstandig een vordering
kunnen instellen terzake van schade die door in
dienst van de coöperatie werkzame personen, zoals
de directeur, is veroorzaakt in de uitoefening van het
bedrijf van die coöperatie. Op die regel zal een uitzondering
kunnen worden aanvaard, indien sprake
is van een gedraging die specifiek onzorgvuldig is
jegens een lid van de coöperatie en deze rechtstreeks
in zijn vermogen benadeelt. Van een rechtstreekse
benadeling kan echter geen sprake zijn
wanneer het nadeel wordt veroorzaakt door de negatieve
bedrijfsresultaten ten gevolge van wanbeleid
van de directeur van de coöperatie in de bedrijfsvoering,
waardoor het lid van de coöperatie
minder melkgelden ontvangt dan hij zonder dat
wanbeleid zou hebben verkregen. Uit de aard van
een coöperatie als de onderhavige die wordt gekenmerkt
door het feit dat een bedrijf wordt uitgeoefend
ten behoeve van de leden die daartoe tevens
overeenkomsten sluiten met de coöperatie, volgt
weliswaar dat de bedrijfsresultaten uiteindelijk aan
de leden ten goede kunnen komen, doch hieruit
volgt niet dat sprake is van rechtstreekse benadeling
als vorenbedoeld.
4.30. De C.V. is naar geldend Nederlands recht
geen zelfstandig drager van rechten en verplichtingen.
Alhoewel de Hoge Raad inmiddels heeft aanvaard
dat ook een C.V. met een beherend vennoot
een afgescheiden vermogen kan hebben (HR 14 -3-
2003, NJ 2003/327), zijn de vennoten in de vennootschapsakte
in artikel 5 lid 2 overeengekomen dat het
vermogen aan de vennootschap toebehoort, ‘doch
geldt ten aanzien van derden als het onverdeeld
eigendom van de vennoten’. Anders gesteld valt de
schade van de gezamenlijke vennoten geheel samen
met de schade van de C.V., zodat ieder der commanditaire
vennoten zijn aandeel in de schade kan vorderen.
Omvang schade
4.31. Eisers hebben gesteld dat de schade die zij
hebben geleden als gevolg van het handelen van
RO Afl. 4 - 2012 249

RO 2012/27
gedaagde als bestuurder van de beherend vennoot
moet worden gesteld op de inleg vermeerderd met
het rendement dat normaal gesproken op het ingelegde
kapitaal zou zijn verkregen. Het rendement
bedraagt over de eerste twee jaren 43%, volgens
eisers die ook aanspraak maken op de wettelijke
rente over de inleg plus het rendement.
4.32. Gedaagde voert daartegen aan dat door de
commanditaire vennoten niets wordt gesteld omtrent
de relativiteit en de causaliteit tussen de aan
hem verweten gedragingen en de gestelde schade.
gedaagde betwist dat er een verband is, laat staan
een causaal verband tussen de verwijten aan zijn
adres en de schade.
Hij voert voorts aan dat toewijzing van de vordering
zou betekenen dat het commanditaire vermogen
volledig is verdampt en dat toewijzing van de
vordering zou betekenen dat de commanditaire
vennoten hun ‘aandeel’ in de C.V. moeten prijsgeven.
gedaagde heeft ook aangevoerd dat de genoemde
rendementen niet werden gegarandeerd en dat een
ieder die in dergelijke projecten investeert ook rekening
moet houden met lager uitvallende rendementen.
Er is door eisers onvoldoende gestelde omtrent
het bestaan en de omvang van de schade, aldus gedaagde.
4.33. Nu door de rechtbank is vastgesteld dat het
gehele commanditaire kapitaal door MEI is aangewend
voor ander doeleinden dan in de vennootschapsakte
met eisers is overeengekomen, staat
daarmee tevens vast dat de inleg van ieder van de
vennoten niet conform het overeengekomen doel is
besteed en is het causaal verband tussen het handelen
van MEI — waarvoor gedaagde op de voet van
artikel 2:11 BW hoofdelijk aansprakelijk is — en de
schade gegeven. De schade van eisers is daarmee in
ieder geval gelijk te stellen aan het bedrag van hun
inleg. Nu door eisers onvoldoende is gesteld omtrent
de met de inbreng te behalen rendementen, mede
gelet op het op dit punt door gedaagde gevoerde
verweer, zal de rechtbank de schade van eisers vaststellen
op een bedrag van € 50.000 per persoon. Het
meer of anders gevorderde zal worden afgewezen.
4.34. Eisers vordert gedaagde te veroordelen tot
betaling van de beslagkosten. Deze vordering is gelet
op het bepaalde in art. 706 Rv toewijsbaar.
De beslagkosten worden begroot op € 353,22
voor verschotten en € 2.580 voor salaris van de
advocaat (1 rekest × € 2.580).
4.35. De gevorderde rente over de hoofdsom kan
slechts worden toegewezen vanaf de datum van
dagvaarding, omdat niet is gesteld waarom de rente
vanaf de gevorderde ingangsdatum verschuldigd is.
4.36. Gedaagde zal als de grotendeels in het ongelijk
gestelde partij in de proceskosten worden
veroordeeld. De kosten aan de zijde van eisers worden
begroot op:
— dagvaarding € 87,93
— griffierecht 4.298
— salaris advocaat 7.740 (3 punten × tarief
€ 2.580)
Totaal € 12.125,93
5. De beslissing
De rechtbank
5.1. veroordeelt gedaagde om aan
1. eiser 1 en
2. eiser 2 en
3. eiseres 3 en
4. eiseres 4 en
5. eiseres 5 en
6. eiser 6
te betalen een bedrag van € 50.000 per persoon,
vermeerderd met de wettelijke rente als bedoeld in
art. 6:119 BW over het aan iedere eiser toegewezen
bedrag vanaf 18 januari 2010 tot de dag van volledige
betaling,
5.2. veroordeelt gedaagde in de beslagkosten,
tot op heden begroot op € 353,22,
5.3. veroordeelt gedaagde in de proceskosten,
aan de zijde van eisers tot op heden begroot op
€ 12.125,93,
5.4. verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar
bij voorraad,
5.5. wijst het meer of anders gevorderde af.
RO 2012/27
RECHTBANK ZUTPHEN
15 december 2011, nr. 125765 / KG ZA 11-312
(Mr. G. Vrieze)
WvK art. 22; BW art. 7A:1655
LJN BV0486
rechtspraak ondernemingsrecht
Vennootschap onder firma. Maatschap.
Is tussen buiten elke gemeenschap van goederen
gehuwde partijen een vennootschap onder
firma, een maatschap of een arbeidsovereenkomst
ontstaan?
Partijen zijn met uitsluiting van elke goederengemeenschap
met elkaar gehuwd. Het huwelijk is duurzaam
ontwricht en partijen wonen niet langer samen. De
vrouw werkt sinds 2008 als fitnessinstructrice bij een
fitnesscentrum. In 2009 heeft zij met de toenmalige
eigenaren van het fitnesscentrum een schriftelijke
koopovereenkomst gesloten en heeft zij het fitnesscentrum
overgenomen. In 2010 is de vennootschap onder
firma in het handelsregister ingeschreven met de man
en vrouw als vennoten.
Partijen vorderen over en weer dat de ander zich
onthoudt van bemoeienis met betrekking tot het fitnesscentrum.
Volgens de vrouw heeft zij het fitnesscentrum
voor zichzelf gekocht en behoort het tot haar
vermogen. De man verricht slechts hand- en spandiensten
en handelt onrechtmatig jegens haar door zich
niet terug te trekken. Volgens de man is, onder verwijzing
naar het handelsregister, sprake van een vennootschap
onder firma en verricht hij het grootste deel van
de ondernemersactiviteiten.
250 Afl. 4 - 2012 RO