Hartrevalidatie - Bronovo Ziekenhuis

Jan/2007 6 1
u i t g a v e : j a a r g a n g : n u m m e r :
i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
i n d i t n u m m e r : Hartrevalidatie • Nieuw digitaal mammografietoestel • Ziekenhuispsychiatrie
Verkenning samenwerking Bronovo en twee Zuid-Hollandse ziekenhuizen • NIAZ-accreditatie Verpleeghuis Nebo
Welcome at Bronovo Hospital • Voorstellen diverse nieuwe specialisten
Hartrevalidatie: Je plant een zaadje
en hoopt op een prachtige bloem
Wat voor gedragsverandering?
“Verandering van voedingsgewoonte bijvoorbeeld.
Dat moet men dan wel willen natuurlijk. Ook gaat het om
de manier van inspannen. Soms moet je mensen stimuleren.
Anderen moet je afremmen. Stoppen met roken is
ook een belangrijk item. En omgaan met veranderingen.
Want voor de meeste mensen is er wel wat veranderd in
hun leven. Als je altijd gezond bent geweest en ineens
geconfronteerd wordt met de eindigheid van leven door
bijvoorbeeld een infarct, dan kan dat wel wat met je
doen.”
Soeresh Somer en Raymond Bours.
Op het terrein van Ziekenhuis Bronovo is ook het Regionaal
Hartrevalidatiecentrum gevestigd. Dit revalidatiecentrum
maakt deel uit van de Stichting Bronovo-Nebo. Interviews
met Raymond Bours, manager, en Soeresh Somer, de cardioloog
die sinds 1 januari ook voor de hartrevalidatie
werkzaam is, belichten de hartrevalidatie vanuit al haar
facetten.
Wat houdt hartrevalidatie in het regionaal centrum in?
“Hier komen revalidanten vanuit de hele regio, die natuurlijk
allemaal iets aan hun hart hebben. Van een dotterbehandeling,
ritmestoornis en infarct tot een harttransplantatie.
Iedereen die iets aan zijn hart heeft, kan hier
terecht. Iedereen krijgt een multidisciplinair programma
aangeboden om weer op de rails te komen. Dit programma
is heel breed: het bestaat niet alleen uit sporten en
bewegen, maar richt zich ook op informatie, conditie,
angst, werkhervatting en gedragsverandering.”
Ik denk dat dat het lastigste is: gedragsverandering.
“Natuurlijk is dat hartstikke moeilijk. We hebben ook niet
de illusie dat je door een revalidatieproces het gedrag van
iemand in één keer kunt veranderen. Dat lukt niet. Soms
moet je al blij zijn met een kleine verandering; je plant
een zaadje en hoopt dat dat later een prachtige bloem
wordt. Ik ga alleen nooit mee als iemand van 70, 80 of 90
tegen mij zegt: ‘Ja maar, ik ben al oud.’ Want ook op die
leeftijd levert verandering nog iets op. Uiteindelijk maakt
iemand zelf de keuze en dat moeten we respecteren. Maar
ik vind wel dat wij als revalidatiecentrum alles moeten
aanbieden, zodat die mensen bewuster worden en een
overwogen keuze kunnen maken. Ook al is dat niet altijd
de keuze die wij het liefst zouden zien. Dan boek je misschien
geen winst op vijf punten, maar op twee en dan
komt drie later en vier en vijf helaas niet.”
Vertel eens wat meer over het aspect angst.
“Sommige mensen zijn angstig en dat is niet zo vreemd.
Je hebt altijd alles kunnen doen met volledig vertrouwen
in je lijf. Je denkt daar niet over na. En ineens word
je geconfronteerd met hartproblemen. Dan kun je gaan
twijfelen en je dingen afvragen: wat mag wel, wat mag
niet? Wat kan ik wel, wat kan niet? Waar moet ik op letten?
Welke signalen moet ik serieus nemen? En welke signalen
kan ik negeren? En dat proces proberen we te begeleiden.
Soms krijgen we iemand aangemeld die al 100%

i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
vervolg van pagina 1
of 120% fietst van wat hij eigenlijk zou moeten fietsen.
Maar die durft de hond niet uit te laten of met zijn kind op
het veldje te gaan spelen. Dan ligt dáár het accent van de
revalidatie.”
Hoe ziet de multidisciplinaire aanpak eruit?
“We werken als een team. Ten eerste de secretaresses.
Die hebben niet alleen een administratieve, maar ook een
sociale functie. Ze horen vaak veel van een revalidant en
zijn betrokken. Dingen die bij het behandelteam niet
genoemd worden, staat men vaak uitgebreid te vertellen
aan de balie. Die laagdrempeligheid is erg belangrijk. Verder
hebben we diëtisten, maatschappelijk werkenden, een psycholoog,
cardioloog, arts-assistent, fysiotherapeut, sport- en
spelleider, verpleegkundigen en hartfunctie-assistenten.
We bemoeien ons allemaal met de revalidant, dat is
typerend voor revalidatie. En waar wij erg goed in zijn, en
dat durf ik best over onszelf te zeggen, is dat we ons ook op
elkaars vakgebied durven te begeven. Aan de ene kant is
dat een valkuil, aan de andere kant levert dat juist een stukje
meerwaarde op. De diëtiste vertelt bijvoorbeeld iets over
bewegen. En een sport- en spelleider ook wel eens iets over
voeding. Je moet de boodschap naar voren brengen als het
moment daar is. Dus geen oogkleppen op en denken die
vraag is voor de diëtist en die vraag is voor maatschappelijk
werk. Daar waar het nodig is, moet je het zeggen.”
Hoe organiseren jullie het proces rond de patiënt?
“We hebben iedere week met het hele team vergadering
over alle revalidanten. Er is één, helaas nog papieren, status
voor een revalidant met daarin alle informatie. Wat betekent
dat dit goed bijgehouden moet worden. Wij kijken daarom
al uit naar een elektronisch patiëntendossier als Soarian.
Ik ken het systeem van de introducties en ben er heel
enthousiast over.”
Hoe lang duurt een revalidatietraject?
“Gemiddeld duurt een revalidatie drie maanden. Met uitschieters
naar beneden en boven, want we revalideren op
maat. Regelmatig moet iemand gedurende de revalidatieperiode
geopereerd of gedotterd worden. Dan kun je twee
dingen doen: stoppen of doorgaan op een lower level.
Als de revalidatie stopt kan iemand angstig worden, niets
meer doen en thuis gaan zitten. En zijn conditie holt achteruit,
terwijl je die patiënt toch met een zo goed mogelijke
conditie het circuit weer in wilt krijgen. Als de revalidatie
doorgaat, heeft dat grote voordelen: de revalidatie daarna
blijkt korter en je kunt hem van allerlei informatie blijven
voorzien. Uit ervaring is gebleken, dat hoe meer en hoe
beter je informatie geeft, hoe eenvoudiger de revalidatie
verloopt. Ook kun je de angsten voor een groot deel
wegnemen. De kracht zit hem met name in de herhaling.
Je moet de dingen regelmatig vertellen, blijven vertellen,
dan pas komt het aan.”
Krijgt iedere hartpatiënt revalidatie aangeboden?
“Hier in Bronovo wel. Maar voor wat betreft de regio ben
ik daar niet zeker van. Wij zijn van mening dat iedereen
de mogelijkheid moet hebben om te revalideren. Lang
is Den Haag een blinde vlek geweest op het gebied van
hartrevalidatie en was Bronovo het enige ziekenhuis dat
haar patiënten hartrevalidatie aanbood. Toen we regionaal
gingen werken, konden ook andere ziekenhuizen naar ons
verwijzen. Het is een proces geweest van jaren, waarin
andere ziekenhuizen langzamerhand meer zijn gaan verwijzen.
Maar dat betekent wel dat er vandaag de dag nog
steeds een grote groep mensen geen hartrevalidatie krijgt
en soms ook niet aangeboden krijgt. Een verwijzing is noodzakelijk
en kan via huisartsen, cardiologen en sinds kort ook
de bedrijfsarts plaatsvinden.”
Het is eigenlijk opmerkelijk dat niet ieder ziekenhuis
hartrevalidatie aanbiedt.
“Dat is een terechte opmerking, denk ik. Eigenlijk is deze
nazorg voor ons zo vanzelfsprekend dat je het vreemd vindt
dat het ergens anders niet gebeurt. In veel ziekenhuizen
was dat ook niet aanwezig. Na je infarct kreeg je de boodschap:
‘Je mag naar huis.’ Dat is natuurlijk een mooie boodschap,
maar eenmaal thuis denk je: ‘Nu ben ik lekker thuis,
maar wat nu?’”
Wat is jouw achtergrond?
“Ik ben fysiotherapeut van origine, werk zeventien jaar in
Bronovo, heb me gespecialiseerd in cardiologie en ben
hartrevalidatie gaan doen. Toen het hartrevalidatiecentrum
werd gestart, ben ik gevraagd het management te doen.
Dat is nu negen jaar geleden. Bij de start hadden we 150
revalidanten per jaar en ongeveer zeven medewerkers. Nu
gaan we richting de 700 revalidanten en zijn er vijfentwintig
medewerkers werkzaam. Er is dus een explosieve groei
geweest, waardoor we niet meer in dit gebouw passen. In
de tweede helft van 2008 is de nieuwbouw gereed en krijgen
we meer ruimte. Ook meer ruimte voor fitness. Toen we
hier begonnen stond fitness bij de hartrevalidatie nog in de
kinderschoenen. Het was ‘not done’ om met gewichten te
trainen als je iets aan je hart had. Dat is inmiddels volledig
achterhaald en is een vast onderdeel van de revalidatie.
Leuk is dat we in de nieuwbouw de hart- en longrevalidatie
gaan combineren. De trainingsmethoden lijken op elkaar en
je kunt personeel en faciliteiten combineren.”
Zie je ook een verschuiving in het soort revalidanten
qua leeftijd of hartprobleem?
“Ja, we zien een verbreding optreden. Mensen komen jonger
binnen. De jongste is 16 jaar en de oudste 94 of 96.
Vroeger kreeg je maximaal een of twee keer een infarct en
dan was het afgelopen. Tegenwoordig zijn er behandeltechnisch
veel meer mogelijkheden en dus blijven mensen
langer in leven, maar met uiteindelijk een slecht functionerend
hart. Vandaar dat het aantal patiënten met hartfalen
enorm toeneemt. En dat vraagt een specifieke aanpak.”

En de jongeren?
“Jonge mensen, tieners, dat is natuurlijk een hele andere
categorie. Aan de ene kant zou je denken dat mensen die
jong zijn zelf de draad wel weer oppikken en geen hartrevalidatie
nodig hebben. Aan de andere kant hebben ze
nog een heel leven voor zich en veel vragen over hoe nu
verder. En dus hebben zij juist hartrevalidatie nodig. Ik ben
meer deze laatste mening toegedaan.”
Spelen verzekeraars door de invoering van het nieuwe
zorgstelsel in op de noodzaak?
“Ja, de zorgverzekeraars zijn welwillend wat dat betreft.
Vaak wordt ook vergoeding aangeboden als men na de
revalidatie doorgaat met sporten. Maar ook op het gebied
van voeding denken ze mee. Er wordt nu een discussie
gevoerd door de verzekeraars. Die willen wel investeren,
maar wat gebeurt er als ze een hoop geld in een revalidatie
hebben gestoken en de verzekerde daarna zien overstappen
naar een andere verzekeraar? Men is bezig om te kijken hoe
ze dat kunnen oplossen.”
Wat is je droom voor de hartrevalidatie?
“Dat iedere hartpatiënt het recht heeft om te kunnen
revalideren, gescreend wordt voor hartrevalidatie en goed
geïnformeerd is. En dat er een soort on going process is,
wat betekent dat je hier tijdens de revalidatie iets inzet wat
vervolgens naadloos overgaat in leefstijlverandering. Dat
iemand blijft nadenken of dit is wat hij wil op gebied van
eten, roken, bewegen, stress, etc. Maar ik weet niet of dat
haalbaar is. Ik herken het als ik kijk naar risicofactoren die
ik voor mezelf zou willen aanpakken, dan weet ik heel goed
hoe moeilijk dat is en ik zie ook hoe moeilijk dat is voor
patiënten. En zij hebben al behoorlijk wat signalen gehad.
Wij moeten ons ervan bewust zijn dat zorg niet ophoudt
als iemand uit het ziekenhuis wordt ontslagen. En dat de
revalidatie niet klaar is als diegene hier de deur uitgaat.
Dan begint het ‘gewone’ leven weer en moet hij alles wat
hij hier geleerd heeft toepassen. Daar moet iemand wel
klaar voor zijn.”
Cardioloog S. Somer: “Hartrevalidatie is een belangrijk
onderdeel van de patiëntenzorg.”
Sinds begin januari werkt
Soeresh Somer ook als cardioloog
in het Regionaal
Hartrevalidatiecentrum. Na
het vertrek van J. Oudhof
bleek dr. Somer gemotiveerd
te zijn om de ontstane leemte
in te vullen en voor zover
nodig het proces van hartrevalidatie
te optimaliseren.
“Al sinds mijn opleiding voel ik grote affiniteit voor dit
onderdeel van patiëntenzorg. Ik ben van mening dat hartrevalidatie
een belangrijke bijdrage levert aan de zorg van
de cardiale patiënt. Als er sprake blijkt te zijn van een hartprobleem,
kan de patiënt onzeker worden. Hij weet vaak
niet hoe hij het beste kan functioneren, rekeninghoudend
met dit hartprobleem. De gewone patiëntenzorg, in het ziekenhuis
en in de eerste lijn, kan hier minder aandacht aan
besteden; daar is weinig tijd voor. Hartrevalidatie biedt in
deze situatie een uitweg en is daarom een belangrijk onderdeel
van de totale zorg voor de hartpatiënt.”
Zijn er verschillen in de werkzaamheden bij de
polikliniek en bij het Hartrevalidatiecentrum?
“Op de polikliniek is een cardioloog bezig met het primaire
proces. Dat wil zeggen dat er in relatief korte tijd vastgesteld
moet worden of de patiënt wel of niet iets aan zijn
hart heeft. Is er wel of geen bedreiging? Moet er nu iets
gebeuren of hoeft er nu niets te gebeuren?
Hartrevalidatie is eigenlijk het secundaire proces. Hier
komen patiënten waarvan je weet dat ze iets aan hun hart
hebben. Het gaat erom dat de patiënten bewust worden
van hetgeen ze hebben en hoe ze daar in hun dagelijkse
leven verder mee om moeten leren gaan. Bij het Hartrevalidatiecentrum
besteden we aandacht aan de risicofactoren
die uiteindelijk hebben geleid tot de hartziekte. Wat vaak in
de praktijk er op neer komt hartpatiënten bewust te maken
dat ze een levensstijlverandering moeten aanbrengen.
Dit zijn belangrijke aspecten om het ziekteproces beter
onder controle te krijgen en nieuwe hartproblemen zoveel
mogelijk te voorkomen.”
Wat kan er nog verbeteren in het revalidatieproces?
“Ik wil me, samen met de andere medewerkers van het
Hartrevalidatiecentrum, inzetten voor de verbetering van
de patiëntenlogistiek, zodat de instroom van patiënten verbetert.
Het is belangrijk dat de wachttijd tussen de aanmelding
en het daadwerkelijke revalideren zo kort mogelijk is.”
Omdat er een grote inbreng van de patiënt zelf wordt
gevraagd ziet Soeresh Somer het als een belangrijke taak
de patiënt te motiveren het volledige proces van revalideren
aan te gaan. “Een hartinfarct is vaak een belangrijke
levensgebeurtenis die een patiënt kan motiveren om dingen
anders aan te gaan pakken. Dat is het moment waar de
kracht van de hartrevalidatie zit en de meeste winst voor
langere termijn behaald kan worden. Om dus zo snel mogelijk
met de revalidatie te kunnen starten, vlak na een infarct,
moeten we ervoor zorgen dat de instroom van patiënten
verbetert.”
Michelle Fromberg en Mary Köhne

i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
Cursus ‘Hormoontherapie; durft u nog?’
In de afgelopen jaren is het gebruik van hormoontherapie
bij overgangsklachten sterk verminderd, nadat enkele
Amerikaanse studies negatieve bijwerkingen rapporteerden.
Toch zijn er vele vrouwen die rondom het vijftigste levensjaar
hulp vragen in verband met klachten.
Er is veel onduidelijkheid over het gebruik van hormonen
bij het behandelen van overgangsklachten. In de cursus
‘Hormoontherapie; durft u nog?’ gaat het om de actuele
stand van zaken van verantwoord hormoongebruik,
getoetst aan de meest recente inzichten vanuit de wetenschap.
Tevens worden de inzichten geplaatst in het perspectief
van de verschillen tussen vrouwen in tijdsduur en
ernst van overgangsklachten. De inhoud gaat niet over
meningen, maar over feiten. Een onafhankelijke huisarts
(voorzitter) en ondergetekende zullen de nascholing verzorgen.
Deze cursus heeft tot doel u als huisarts in staat te
stellen vrouwen met overgangsklachten zo optimaal mogelijk
te helpen.
De nascholing vindt plaats op woensdag 18 april a.s. van
17.30 - 22.00 uur in Brasserie Berlage in Den Haag.
De cursus wordt geaccrediteerd door het College voor
Accreditering Huisartsen.
U kunt uzelf aanmelden door gebruik te maken van de antwoordstrook
die bij de toegezonden uitnodiging gevoegd
is, of bij:
Dr. R.A. Verwey
Gynaecoloog
Ziekenhuis Bronovo
Postbus 96900, 2509 JH Den Haag
E-mail: rverwey@bronovo.nl of telefonisch: 070 - 312 44 89
Nieuw Digitaal Mammografietoestel
op afdeling Radiologie
Begin januari 2007 heeft de afdeling Radiologie van ons
ziekenhuis een Digitaal Mammografietoestel (DR-systeem)
in gebruik genomen, de Mammomat Novation van Siemens.
Hiermee is de laatste stap genomen in de volledige digitalisering
van de mammografie en de afdeling. In 2002 waren
alle kamers op de afdeling volledig digitaal en op het PACS
aangesloten, behalve de mammografie. Doorgaan met films
was geen optie, maar de DR-systemen die toen op de markt
waren voldeden nog niet aan onze eisen.
Als tussenstap werd het bestaande apparaat omgebouwd
en geschikt gemaakt voor cassettes met een fosforplaat
(CR-systeem). Na een opname werd de fosforplaat uitgelezen,
de verkregen data omgezet in een digitaal
beeld en in het PACS opgeslagen. Het CR-systeem leverde
al een goede verbetering op in tijd en kwaliteit. Echter, nog
steeds moesten de cassettes handmatig in een Reader worden
geladen, zodat de winst voor de laboranten beperkt
was.
Bij het nu geïnstalleerde DR-systeem hoeft dat niet meer.
De röntgenstralen gaan door de borst en worden gedetecteerd
in een vaste, digitale plaat met seleniumdetectoren.
De computer zet de data, na een softwarebewerking, om
in een digitaal beeld en stuurt die naar het PACS waarna ze
beoordeeld kunnen worden op het werkstation.
Het oude systeem met films kostte veel tijd door het trage
ontwikkelproces van de films. Met CR werd dit al beter,
maar in het nieuwe DR-systeem zijn de beelden nog sneller
beschikbaar. Dit betekent dat we na de inwerkperiode
meer mammografieën per uur kunnen gaan doen en op
deze manier beter aan de steeds toenemende vraag kunnen
voldoen.
Daarnaast blijkt in de praktijk dat de kwaliteit van de onderzoeken
van zeer hoog niveau is. Beter dan met de oude
technieken. Het DR-systeem is een duidelijke aanwinst en
verbetering van het mammografisch onderzoek.
F.W.H. Brouwer
Radioloog

Verpleeghuis Nebo, het eerste verpleeghuis
met NIAZ-accreditatiebewijs!
Op 5 januari overhandigde drs. mevrouw H.W.M. Beaard,
directeur van het NIAZ, het NIAZ-accreditatiebewijs aan
Jeroen Schackman, locatiedirecteur van Verpleeghuis Nebo.
Het bewijs dat het verpleeghuis voldoet aan de drie voorwaarden
die door het NIAZ gesteld zijn om in aanmerking
te komen voor een NIAZ-accreditatie. Deze drie voorwaarden
zijn een aantoonbare verbetercultuur; een voldoende
mate van borging en een gerechtvaardigd vertrouwen in de
kwaliteit van de instelling.
De NIAZ-accreditatie is een mijlpaal voor het verpleeghuis
én de verpleeghuiswereld. Was het tot nu toe zo dat de
meeste verpleeghuizen met HKZ- of MIK-V-normering aan
de slag gingen, vanaf heden is daar een andere mogelijkheid
aan toegevoegd namelijk de Kwaliteitsnorm Zorginstelling
van het NIAZ. Zeker als verpleeghuizen gelieerd zijn
aan een ziekenhuis of met verschillende zorgaanbieders
onder een koepel werken biedt de Kwaliteitsnorm Zorginstelling
goede handvatten om een kwaliteitssysteem aan te
toetsen.
Jeroen Schackman
Zijn we er nu?
Met andere woorden, dit bewijs geeft aan dat Verpleeghuis
Nebo beschikt over een cultuur waarin zij bereid is om haar
processen van beleidsniveau tot aan de zorg aan het bed
onder de loep te nemen en daar waar verbeteringen mogelijk
of noodzakelijk zijn deze ook aan te brengen. Daarnaast
bewijst het dat daar waar processen goed lopen Verpleeghuis
Nebo gezorgd heeft voor randvoorwaarden in de vorm
van bijvoorbeeld protocollen of procedures om te zorgen
dat deze processen goed blijven verlopen. Als laatste bewijst
het dat er een gerechtvaardigd vertrouwen is in de kwaliteit
van de zorg en de dienstverlening van Verpleeghuis Nebo.
Er was eens een groep mensen die zich tot doel
had gesteld om een enorme ronde zware steen
een berg op te duwen. Ter voorbereiding hadden
zij een aantal punten op de weg naar de top van
de berg gemarkeerd. Ze begonnen aan deze tocht
met veel moed en alhoewel het veel energie en tijd
kostte, vochten zij zich door hun vermoeidheid,
pijn en soms ook uitzichtsloosheid heen. Na een
tijdje kwam het eerste markeerpunt in zicht. Dit gaf
nieuwe moed en energie en het laatste stukje tot het
markeerpunt verliep uitermate soepel. Aangekomen
bij het markeerpunt was hun vreugde zo groot
dat zij met elkaar een feestje bouwden en vierden
dat zij dit eerste markeerpunt hadden gehaald.
Ondertussen werd de steen vergeten. Er was wel een
enkeling die probeerde de aandacht op de steen te
richten maar helaas. De grootte en het gewicht van
de steen werd ook voor hen teveel. Langzaam maar
zeker rolde de steen de berg af. De steen kreeg meer
en meer vaart en was uiteindelijk niet meer tegen te
houden en zo waren zij weer terug bij af…
Plan, Do, Check, Act!

i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
Ziekenhuispsychiatrie binnen Bronovo
De afdeling Ziekenhuispsychiatrie van Ziekenhuis Bronovo
is sinds 1998 een zelfstandige afdeling, die zich bevindt
zich op de eerste verdieping van het ziekenhuis. De afdeling
beschikt over een wachtruimte, een secretariaat en vier
spreekkamers.
Op de afdeling Psychiatrie zijn werkzaam: de psychiaters
mevr. M.S. Vos en mevr. P. Zwarts, de heer P.R. Walburgh
Schmidt, zenuwarts, mevr. D.T. van der Beek, psycholoog/
psychotherapeut, mevr. M. van der Zwan, verpleegkundig
consulent psychiatrie en mevr. J.P.W. Ruis, secretaresse.
De kerntaken van de afdeling Psychiatrie zijn de klinische
consultatieve psychiatrie, liaisonactiviteiten en in beperkte
mate poliklinische diagnostiek en behandeling.
Consulten en verwijzingen
Alleen medisch specialisten van Ziekenhuis Bronovo kunnen
consulten aanvragen en patiënten verwijzen. Rechtstreekse
verwijzingen van huisartsen zijn niet mogelijk. Vanzelfsprekend
kan er wel overleg tussen huisarts en medisch specialist
plaatsvinden over de indicatie tot verwijzing.
Diagnostiek en behandeling
De afdeling richt zich op de diagnostiek en behandeling van
patiënten met somatische en psychiatrische comorbiditeit.
Voorbeelden zijn het delier, depressieve en/of angststoornissen
bij een lichamelijke aandoening, psychiatrische problematiek
bij ouderen, alcoholonttrekking, eetstoornissen,
onbegrepen lichamelijke klachten, peri-operatieve zorg bij
angstige of getraumatiseerde patiënten en perinatale zorg
bij vrouwen met een psychiatrische aandoening. Patiënten
die opgenomen worden in verband met een suïcidepoging
worden volgens protocol altijd beoordeeld door een van de
psychiaters voordat ze met ontslag gaan.
Consultmodel
De afdeling werkt hierbij volgens het ‘brede’ consultmodel.
Dit betekent dat bij iedere consultaanvraag beoordeeld
wordt wat de vraag is, zowel met betrekking tot diagnostiek
en behandeling van een patiënt als in welke context de aanvraag
gezien moet worden. Uitgangspunt daarbij is samenwerking
met artsen, verpleegkundigen en paramedische disciplines
om de verschillende aspecten van een behandeling
zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen.
Naast patiëntenzorg participeert de afdeling in de opleiding
en scholing van specialisten en verpleegkundigen. Voorbeelden
hiervan zijn de ‘Incidenten-Communicatiegroepen’ met
de arts-assistenten Interne Geneeskunde en Chirurgie en
klinische lessen aan verpleegkundigen.
Op het gebied van wetenschappelijk onderzoek loopt een
onderzoek naar ‘ontkenning en kwaliteit van leven bij
patiënten met longkanker’ en de studie ‘Haldol vs placebo
ter preventie van het delier bij patiënten met acute heupchirurgie’.
De afdeling Ziekenhuispsychiatrie: Van links naar rechts: P. Zwarts,
M.S. Vos, M. van der Zwan-van Klaveren, J.P.W. Ruis, D.T. van der Beek.
De heer P.R. Walburgh Schmidt ontbreekt op de foto.
Specifieke aandachtsgebieden
Geheugenpolikliniek
Een van de psychiaters, P. Zwarts, maakt deel uit van de
Geheugenpolikliniek. De ervaring leert dat er veel overlap
is tussen cognitieve stoornissen en met name depressie en
angst- en paniekstoornissen. Ook psychotische stoornissen
komen echter voor. De patiënten worden door de neuroloog,
C. Kraaijeveld, verwezen voor nadere diagnostiek en
in sommige gevallen kortdurende behandeling. Als er
langdurige psychiatrische behandeling en/of verwijzing
noodzakelijk is worden patiënten in overleg met de huisarts
doorverwezen naar de ouderenpsychiatrie.
Zwangerschaps gerelateerde psychiatrie
Sinds een aantal jaren is er in Ziekenhuis Bronovo een werkgroep
van gynaecoloog, kinderarts/neonatoloog, ziekenhuisapotheker
en psychiater die een richtlijn heeft ontwikkeld
voor zwangeren die een anti-depressivum gebruiken
tijdens de zwangerschap. De vrouwen worden tijdens hun
zwangerschap door de psychiater gezien en postpartum
ook op de afdeling in het ziekenhuis. We nemen deel aan
het landelijke OAZE-onderzoek naar de effecten van antidepressiva
tijdens zwangerschap.
Psycho-oncologie
M.S. Vos is actief op het gebied van diagnostiek en behandeling
van patiënten met een kwaadaardige aandoening,
samen met het psychosociaal team van het ziekenhuis.
Patiënten in crisis direct na de diagnose, patiënten met
verwerkingsproblematiek, angst, depressie, besluitvormingsdilemma’s
worden regelmatig naar haar verwezen. Telefonisch
overleg met de huisarts vindt veelvuldig plaats en is
van grote waarde.

M.S. Vos is voorzitter van het palliatief team in het ziekenhuis.
Dit team heeft tot doel de kwaliteit van de palliatieve
zorg in het ziekenhuis te waarborgen door middel van consultatie
en voorlichting.
Zenuwarts
P.R. Walburgh Schmidt werkt op woensdagmiddag in Ziekenhuis
Bronovo. Zijn aandachtsgebieden zijn: psychiatrische
comorbiditeit bij patiënten met hart- en vaatziekten,
PTSD en ADHD.
Schakelafdeling (onderdeel van Verpleeghuis NEBO):
Op verzoek van de verpleeghuisarts doen wij consulten op
de schakelafdeling in het ziekenhuis. Ook is er wekelijks
overleg.
Psychiatrische verpleegkunde
De VCP, verpleegkundige werkzaam in de consultatieve
psychiatrie, is deskundig op het gebied van psychiatrische
verpleegkunde bij somatisch zieke patiënten. Zij heeft haar
werkterrein vooral in de kliniek en een enkele maal heeft zij
poliklinisch contact met patiënten. De functie is met name
gericht op het ondersteunen van de verpleegkundigen op
de verpleegafdelingen. De VCP kan voor elk psychiatrisch
verpleegprobleem worden ingeschakeld. Naast verpleegkundigen,
kan de VCP ook in consult gevraagd worden door
andere disciplines uit Ziekenhuis Bronovo.
Gezien het werkterrein zult u als huisarts nauwelijks in contact
komen met de VCP. Een enkele maal komt het voor dat
de VCP, na toestemming van een patiënt, contact legt met
uw praktijk om informatie over de patiënt te verzamelen.
Psycholoog
Sinds januari 2007 is mevr. D.T. van der Beek als psycholoog
binnen de afdeling werkzaam. Bij diverse patiëntengroepen
is psychologische deskundigheid wenselijk. Te denken valt
hierbij aan diagnostiek en behandeling van onbegrepen
lichamelijke klachten, onevenredig zwaar lijden bij chronische
klachten (pijn, vermoeidheid) en medische problematiek
die gecompliceerd verloopt als gevolg van problemen
op emotioneel, cognitief of op gedragsniveau.
Met de komst van de psycholoog heeft de afdeling een
goede bezetting om de ziekenhuispsychiatrie in de breedte
te beoefenen.
Bereikbaarheid afdeling Ziekenhuispsychiatrie
Wij zijn te allen tijde bereid om met huisartsen te overleggen
en mee te denken waar en hoe een patiënt met psychiatrische
en/of psychosociale problematiek het beste behandeld
kan worden.
Het secretariaat is geopend van maandag t/m donderdag
van 8.45 - 17.00 uur en vrijdag van 8.45 - 12.30 uur
(vanaf april op vrijdag ook van 8.45 - 17.00 uur).
Telefoon: 070 - 312 45 20.
Detty van der Beek, medisch psycholoog
Na jarenlang met veel plezier werkzaam te zijn geweest bij
Sophia Revalidatie was ik toe aan een nieuwe uitdaging.
Ik zocht naar een functie waarin ik mijn kennis en ervaring
met betrekking tot het diagnosticeren en geïntegreerd
behandelen van somatische patiënten, die ook psychische
klachten aangeven, verder zou kunnen ontwikkelen en de
kwaliteit en effectiviteit van medisch behandelingen zou
kunnen verhogen. De vacature klinisch psycholoog medio
2006 bij Ziekenhuis Bronovo leek hieraan te beantwoorden.
Per 1 januari ben ik gestart in een voor het ziekenhuis
nieuwe functie, namelijk die van klinisch of ook wel medisch
psycholoog.
Mijn naam is Detty van der Beek. Ik woon sinds een jaar
of twaalf in Voorburg. Ik heb Psychologie gestudeerd in
Groningen en een postdoctorale opleiding tot gedragstherapeut
gevolgd in Nijmegen. Na twee jaren wetenschappelijk
onderzoek besloot ik destijds de overstap te
maken naar de gezondheidszorg. Na een functie belast met
zowel de patiëntenzorg als bijscholing van beroepskrachten
bij de Nederlandse Hartstichting heb ik als klinisch psycholoog
bij het Revalidatiecentrum Amsterdam en Sophia Revalidatie
Delft gewerkt. Daar heb ik ruime ervaring opgedaan
met uiteenlopende patiëntengroepen en multidisciplinair
werken. Aangetoond is dat medisch-psychologische interventies
effectief zijn voor de (mede)behandeling van veel
medische problemen.

i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
Stichting Bronovo-Nebo verkent samenwerking
met twee andere Zuid-Hollandse ziekenhuizen
Sinds 2006 verkennen we samen met twee andere Zuid-
Hollandse ziekenhuizen, Het Groene Hart Ziekenhuis in
Gouda en ’t Lange Land Ziekenhuis in Zoetermeer, de mogelijkheden
van een intensieve samenwerking met als doel de
vorming van een consortium.
De huidige ontwikkelingen in de zorg maken het noodzakelijk
om in een groter verband de samenwerking te zoeken.
Zo kunnen we in de toekomst onze kwaliteit en professionaliteit
behouden en versterken, onze kosten terugbrengen én
een aantrekkelijke ziekenhuis blijven voor onze patiënten,
partners en onze medewerkers. Met een samenwerkingsverband
in de vorm van een consortium blijven de eigen
identiteit, het eigen karakter en de hoogwaardige kwaliteit
van het ziekenhuis in de toekomst behouden. Daarnaast
biedt deze samenwerkingsvorm goede mogelijkheden om
de voordelen van schaalgrootte en kleinschaligheid te combineren.
De komende periode beraden de drie ziekenhuizen zich
over de wijze waarop de intensieve samenwerking concreet
vorm zou kunnen krijgen. Zij sluiten daarbij niet uit dat in
een volgende fase door een andere organisatie aan de
gesprekken en een mogelijke samenwerking wordt deelgenomen.
Verpleegkundige neurologie consulent
Sinds enige maanden is op de polikliniek
Neurologie Ria Halkes werkzaam
als verpleegkundige neurologie consulent.
Voordat zij deze functie aanvaardde
was zij als verpleegkundige
werkzaam op de afdeling Neurologie.
Zij heeft een eigen spreekuur, waar zij
patiënten ziet met Multiple Sclerose en
patiënten in de nasleep van een CVA. Zij begeleidt daarbij
patiënten en hun omgeving en heeft speciaal aandacht voor
de psychosociale problemen die daarbij kunnen optreden.
Ook ondersteunt zij de neuroloog bij zijn medische controle.
Er wordt naar gestreefd dat de patiënten bij een en
dezelfde gang naar de polikliniek zowel de neuroloog als Ria
Halkes spreken. Zij werkt nu twee dagen per week als verlengde
arm van de neuroloog. Een rechtstreekse verwijzing
vanuit de huisarts behoort niet tot de mogelijkheden.
Landelijk is er al meer ervaring met verpleegkundige consulenten.
Het betreft dan vooral de begeleiding van patiënten
met MS. De langere begeleiding van CVA-patiënten door
een verpleegkundige consulent staat nog geheel in de
kinderschoenen. Wij menen dat er bij patiënten met een
doorgemaakt CVA, maar ook bij hun mantelzorgers grote
behoefte bestaat aan een dergelijk, wat langduriger contact.
Het streven is de aanstelling geleidelijk uit te breiden.
Ria Halkes is aanwezig op dinsdag en donderdag van
10 - 16.30 uur. Zij voert haar werkzaamheden uit op polikliniek
Neurologie.
De polikliniek Neurologie is bereikbaar op werkdagen van
8.30 - 17.00 uur op telefoonnummer 070 - 312 44 28. Voor
het maken van een afspraak in het Gezondheidscentrum
Wassenaar belt u eveneens voornoemd telefoonnummer.
Marcel Cazemier, Maag-Darm-Leverarts
Mijn naam is Marcel Cazemier. Ik ben 32 jaar en op 1 januari begonnen als Maag-Darm-
Leverarts bij de vakgroep Interne Geneeskunde.
Mijn opleiding tot MDL-arts heb ik gevolgd in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis en de Vrije
Universiteit Medisch Centrum, allebei in Amsterdam. Op dit moment ben ik nog bezig met
mijn promotie onderzoek ‘Benign disorders of the colon and rectum’, met specifieke aandacht
voor bekkenbodemproblematiek.
Binnen Ziekenhuis Bronovo was al lange tijd een grote behoefte aan een MDL-arts. Door deze
uitbreiding binnen de vakgroep Interne Geneeskunde kunnen we als ziekenhuis nog betere
zorg en continuïteit bieden voor patiënten met gastro-enterologische problemen.

Pim Welvaart,
Chef de Clinique
Sinds 2 januari vervul ik, Pim
Welvaart, de functie van Chef de
Clinique op de afdeling Heelkunde.
Ik hou van de gehele heelkunde, maar
heb vooral belangstelling voor de traumatologie,
de gastro-enterologische
chirurgie en de longchirurgie. Nadat
ik was uitgeloot in Nederland ben ik de medische studie
begonnen aan de K.U. in Leuven, België. Mijn co-schappen
heb ik gelopen in de Leidse regio.
De opleiding tot chirurg heb ik in de Rotterdamse regio
gevolgd. Tijdens mijn perifere stage in het vroegere Zuiderziekenhuis
heb ik veel kennis op gedaan in het brandwondencentrum
bij de slachtoffers die daar worden binnen
gebracht.
Verdere verdieping in zowel de gastro-enterologische als
oncologische chirurgie heb ik gevolgd in de laatste jaren
van mijn opleiding, in het Erasmus Medisch Centrum. In het
Thoraxcentrum heb ik mij bekwaamd in de longchirurgie.
Het roodborstje
Het was een middag ergens eind oktober
Geen wolken maar een veeg wit in de lucht.
Buiten gezeten trok plotsklaps een vlucht
Gakkende ganzen hoog boven mij over.
En even week hun V uiteen, ten teken
Onder hun vleugels mee op reis te gaan
Naar landen waar het eenzame bestaan
Geen winter kent. Ik heb ze nagekeken.
Het leven is nu schraal. Breekbaar als bot
Gebleven op het veld. Alleen het venster
Verlicht getrouw mijn onontkoombaar lot.
Dan komt zij uit het dode hout en groet
Stil maar oprecht. Mijn frêle marketentster
Brengt elke dag een warme druppel bloed.
Bart
o p e n i n g s t i j d e n l a b o r at o r i u m b l o e d p r i k k e n
Locatie Adres Tijden
Ziekenhuis Bronovo, Bronovolaan 5, Den Haag elke werkdag van
polikliniek Bloedafname, 2e etage
7.30 uur - 16.00 uur
Ziekenhuis Bronovo, Bronovolaan 5, Den Haag elke zaterdag
polikliniek Bloedafname, 2e etage
8.00 uur - 11.00 uur
Gezondheidscentrum Wassenaar Hofcampweg 65, Wassenaar elke werkdag
8.30 uur - 11.00 uur
Verpleeghuis Mechropa Scheveningseweg 96, Scheveningen elke maandag en donderdag
9.30 uur - 11.00 uur
Huize Deo Gratias, Nieuwe Parklaan 85, Scheveningen elke woensdag
ingang Nieuwe Parkfysio
14.00 uur - 15.00 uur
Medisch Centrum Loudon Loudonstraat 118, Den Haag elke werkdag
08.00 uur - 10.30 uur
Apotheek Wassenaar-Zuid Rijksstraatweg 703, Wassenaar elke dinsdag en vrijdag
9.30 uur - 11.00 uur
Fysiotherapiepraktijk Hofstede Bruijnings Ingenhoeslaan 122, Voorburg Elke maandag, dinsdag en vrijdag
8.30 - 10.30 uur

i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
1 0
Welcome at Bronovo Hospital
Samenwerking eerste en tweede lijn op gebied van Expats
“Een expatriate of afgekort expat is iemand die tijdelijk of
permanent in een land verblijft met een andere cultuur dan
die waarmee hij is opgegroeid. Expatriate cultuur, zoals
die van de Britten in India of Nederlanders in verscheidene
landen, kan gaan verschillen van die van het land van herkomst.
Dit komt omdat de expatriate vaak vasthoudt aan
oude normen en waarden uit zijn thuisland, terwijl die in
zijn land van herkomst veranderen.
De scheidingslijn tussen expatriate en een immigrant is
vaag. Immigranten gaan ergens naartoe om zich permanent
te vestigen, terwijl de expat zichzelf ziet als een
tijdelijke bewoner van een vreemd land en ook als zodanig
beschouwd wordt.”
Bovengenoemde definitie van het woord expat (bron:
Wikipedia) verduidelijkt dat aan deze groep vaak veel uit
te leggen is. Op velerlei gebied, en ook op het gebied van
de gezondheidszorg zijn in Nederland de zaken dikwijls
anders geregeld dan in het land van herkomst van de expat.
Voorbeelden zijn het verzekeringsstelsel, de gelijkheid van
behandeling van iedereen die ziek is, de centrale rol van de
huisarts, het consultatiebureau etc. De weg naar de juiste
informatie hierover is vaak onduidelijk. Daarnaast neemt de
expat veelal niet de tijd om zich uitgebreid te verdiepen in
het Nederlandse stelsel, omdat het verblijf in ons land tijdelijk
is. Hierdoor is men onvoldoende geïnformeerd, wat vaak
leidt tot onduidelijkheden en verwarring. Deze problemen
staan nog los van een eventuele taalbarrière.
Bronovo neemt initiatief
In de regio Den Haag wonen zeer veel expats, naar schatting
zo’n 35.000 - 40.000. De reden hiervoor is het grote
aantal bedrijven en instellingen dat in het westen is gevestigd:
80 internationale organisaties, 27 hoofdkantoren van
internationale bedrijven, 110 consulaten en ambassades en
diverse internationale scholen (bron: gemeente Den Haag).
Als eerste ziekenhuis in de regio heeft Bronovo, samen met
de eerste lijn, het initiatief getoond om deze doelgroep
goed en duidelijk uit te leggen hoe de zorg in Nederland
werkt en om haar dienstverlening aan expats te optimaliseren.
Hiertoe is een project gestart bestaande uit de volgende
fasen:
•
•
Het in het leven roepen van een expatcommissie;
Het maken van een inventarisatie bij de grootste bedrijven
en instellingen in de regio van knelpunten in de
zorgverlening;
Het maken van een inventarisatie bij ruim honderd huisartsen
in de regio van hun bereidheid mee te doen met
het project, maar ook van de talen die zij speken, hun
bereikbaarheid etc.;
Het formuleren van aanbevelingen door de expatcommissie
naar aanleiding van bovengenoemde acties;
Het operationaliseren van de aanbevelingen.
•
•
•
Om de informatievoorziening en dienstverlening nog beter
op de vraag van de expats af te stemmen, werkt Bronovo
nauw samen met het ministerie van VWS en Buitenlandse
Zaken en een groot aantal internationale organisaties.
Ondergetekende en huisarts Henk Dirkse vormden aanvankelijk
met zijn tweeën de commissie en bezochten
tien bedrijven en instellingen. De verbeterpunten waren
nooit – op een enkele horror-story na – op zorginhoudelijk
gebied, maar vooral op het gebied van communicatie, voorlichting
en organisatie. Tegelijkertijd leverde de enquête
onder honderd huisartsen ruim veertig positieve reacties op
en bleek een aantal huisartsen naast Frans, Duits en Engels
ook Spaans, Italiaans, Papiaments en zelfs Servisch en
Swahili te spreken.
Aanbevelingen omzetten in acties
Na de eerste bevindingen werd de commissie binnen
Bronovo uitgebreid met longarts Henk Berendsen, chirurg
Onno Guicherit en manager Financiële Zaken Jenneke
Boerma.
De commissie formuleerde uiteindelijke aanbevelingen en
kreeg tevens de opdracht om deze aanbevelingen ten uitvoer
te brengen.
In de komende periode werkt de commissie aan de volgende
actiepunten:
• Het bouwen van een website waarop in zeven talen uitgelegd
staat hoe de zorg in Nederland is georganiseerd.
Deze site toont tevens het aanbod van gelieerde huisartsen.
Binnen deze database kan op postcode en op taal
een huisarts worden gezocht. En in de toekomst is het
de bedoeling om op dezelfde manier het aanbod aan
tandartsen, fysiotherapeuten, psychologen ed. te tonen.
De site staat nog in de steigers maar kan toch al bekeken
worden: www.care4expats.nl.

•
•
Ziekenhuis Bronovo krijgt een Engelstalige website.
Op de site van Bronovo komt een speciaal e-mailadres
voor vragen en problemen die expats ondervinden op
het gebied van de gezondheidszorg. Deze mail wordt
binnen 24 uur beantwoord.
Als de bovenstaande sites en het e-mailadres niet voldoende
antwoord opleveren, kan men overdag op werkdagen
een servicenummer bellen. Een aantal zeer ervaren
en goed Engels sprekende medewerkers van Ziekenhuis
Bronovo staan de beller te woord.
•
Het streven is dat bovengenoemde aanbevelingen op 1 april
operationeel zijn. Vanaf dat moment biedt Ziekenhuis
Bronovo de expatpopulatie ondersteuning bij hun specifieke
vragen en problemen en dezelfde service, informatie en
kwaliteit als aan alle inwoners in en om Den Haag met een
zorgvraag.
Als u naar aanleiding van dit artikel nog wilt reageren, dan
kunt u contact opnemen met:
Jan Berssenbrugge
Coördinator Expats Ziekenhuis Bronovo
Tel.: 070 - 312 45 74
070 - 512 72 64
1 1
Wat biedt www.bronovo.nl u als huisarts?
Sinds medio mei beschikt Stichting Bronovo-Nebo over een vernieuwde website. De site
biedt uitgebreide informatie over Ziekenhuis Bronovo en Verpleeghuis Nebo. Ook over het
Gezondheidscentrum Wassenaar treft u op korte termijn de nodige informatie aan.
De huidige informatie op de site van Ziekenhuis Bronovo is zeer breed opgesteld. Om ook
aan de informatiebehoefte van de huisartsen tegemoet te kunnen komen, vragen wij u aan
te geven of er onderwerpen zijn die u op de site zou willen aantreffen. Op deze manier
kunnen wij gericht tegemoet komen aan uw wensen.
Suggesties hiervoor kunt u mailen naar:
Karin de Vries, secretaresse afdeling Communicatie, cdvries@bronovo.nl
Spreekuren in Gezondheidscentrum Wassenaar
Vrijwel alle specialismen van Ziekenhuis Bronovo houden
spreekuur in het gezondheidscentrum. Door de aanwezigheid
van het gezondheidscentrum aan de Hofcampweg,
hoeven de meeste Wassenaarders met gezondheidsproblemen
niet direct naar ziekenhuizen in nabij gelegen
gemeenten.
U kunt Gezondheidscentrum Wassenaar bereiken op
telefoonnummer: 070 - 512 72 00.
o v e r z i c h t s p r e e k u r e n i n
g e z o n d h e i d s c e n t r u m w a s s e n a a r
Gynaecologen: maandag 14.00 - 16.00 uur
dinsdag 09.00 - 11.30 uur
Heelkunde: dinsdag 08.30 - 11.30 uur
Internist: woensdag 10.45 - 12.40 uur
KNO-artsen: woensdag 13.30 - 15.45 uur
donderdag 13.30 - 16.20 uur
Kinderarts: woensdag 14.00 - 17.00 uur
Longarts: dinsdag 14.30 - 16.00 uur
Neuroloog: maandag 09.00 - 12.00 uur
Oogarts:
Op afspraak
Orthopeed: donderdag 08.00 - 10.30 uur
Reumatoloog: dinsdag 08.30 - 09.30 uur
Verloskundigen: vrijdag 09.00 - 12.00 uur
Laboratorium: iedere
(bloedprikken e.d.) werkdag 08.00 - 11.00 uur

i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
1 2
n i e u w e s p e c i a l i s t e n
Per 1 januari 2007
M. Cazemier, internist, maag-darm-leverarts
Telefoon: 070 - 312 44 73
E-mail: mcazemier@bronovo.nl
Bronovolaan 5, 2597 AX Den Haag
Telefoon 070 312 41 41
De kracht van samen zorgen
Per 1 januari 2007
Mevrouw M.C.P. Haverkamp, cardioloog
Telefoon: 070 - 312 43 71
E-mail: mhaverkamp@bronovo.nl
Per 1 januari 2007
W.N. Welvaart, Chef de Clinique vakgroep Heelkunde
Telefoon: 070 - 312 45 38
E-mail: wwelvaart@bronovo.nl
Per 1 maart 2007
A.R. Deenik, orthopedisch chirurg
Per 1 maart
Mevrouw M.C. Rombouts, radioloog
c o l o f o n
Redactie:
F.W.H. Brouwer, radioloog
B.W. Boom, dermatoloog
A. van der Vaart, huisarts
M.M. Köhne, coördinator
patiëntenvoorlichting
Eindredactie:
M. van Wijk,
communicatie adviseur
Ontwerp:
Albani ontwerpers
Druk:
Albani drukkers, Den Haag
Drukwerkbegeleiding:
P. van Schie, Cendris
Uitgave:
Ziekenhuis Bronovo
Oplage:
650 exemplaren
Redactieadres:
Postbus 96900, 2509 JH Den Haag
n i e u w e z o r g v e r l e n e r
Per 1 januari 2007
Mevrouw D.T. van der Beek, medisch psycholoog
Telefoon: 070 - 312 45 88
E-mail: dvdbeek@bronovo.nl
w a c h t t i j d e n p o l i k l i n i e k e n
Specialisme
weken
Cardiologie 1
Dermatologie 7
Gynaecologie 1
Heelkunde 1
Interne Geneeskunde 3
Keel-, neus- en oorheelkunde 1
Longziekten 1
Mondheelkunde 7
Neurologie 10
Oogheelkunde 13
Orthopedie 3
Pijnbestrijding/anesthesiologie 2
Plastische Chirurgie 12
Radiotherapie 1
Reumatologie 12
Urologie 4
Voor de meest recente gegevens: www.bronovo.nl
(onder wachttijden)
Kopij: Ziekenhuis Bronovo, t.a.v. M. van Wijk, Postbus 96900, 2509 JH Den Haag
Ingezonden brieven en artikelen zijn van harte welkom, maar de redactie behoudt zich
het recht om deze in overleg in te korten of niet te plaatsen.
a g e n d a
Voor u…
Klinische demonstraties 2007
12-15 april Nascholingsweekend
1e en 2e lijn scholen samen!
1e en 2e lijn
16 mei van 17.00 - 20.00 uur Spoedeisende gevallen
Multidisciplinair minisymposium in HA-praktijk
20 juni van 17.00 - 18.00 uur Casuïstiekbespreking
huisartsen
door/voor huisartsen
De Klinische Demonstraties van Bronovo zijn geaccrediteerd.
Huisartsen komen in aanmerking voor 1 punt per bijgewoonde
Demonstratie. Alleen huisartsen die de presentatielijst invullen
komen hiervoor in aanmerking. De Klinische Demonstraties zullen
bij toerbeurt worden voorgezeten door mevr. I.C. Spelt en
mevr. L.M. Voorkamp, huisartsen.
En uw patiënt…
De overgang… Wat overkomt me nou?
Informatieavond over de Overgang
Woensdag 25 april 2007 van 20.00 - 22.00 uur in Auditorium
Ziekenhuis Bronovo (4e etage)
Inloopspreekuren
• Iedere tweede vrijdag in de maand heeft de MS-vereniging een
inloopspreekuur van 13.30 - 15.30 uur om vragen over MS te
beantwoorden.
• Iedere donderdagmiddag heeft het Steunpunt Mantelzorg
Haagse Hout inloopspreekuur van 16.00 - 18.00 uur.
Beide inloopspreekuren worden gehouden in de ruimte van de UVV
in de Centrale Hal in Ziekenhuis Bronovo.