Vrienden-loterij via de Support Actie! - Vrienden van Blijdorp

Vrienden-loterij via
de Support Actie!
Kans op auto's, vakanties
en geldprijzen!
3/2004
JAARGANG 26

i n h o u d e v e n b i j p r a t e n
Inhoudsopgave 2
Even bijpraten 2
Zoekplaatje 2
Nieuws uit Blijdorp 3
Vriendendienst 6
Zoo'n Tijdschrift: Vliegend Hert 6
De Vrienden zoeken een nieuwe
reiscoördinator/ bestuurslid (m/v) 7
Verslag meerdaagse Vriendenreis
naar Midden-Duitsland 7
Botanisch Blijdorp: over wilde
planten en grootse plannen 8
Tuinstel 10
Nieuw: Vrienden-loterij via
de Support Actie! 11
Vogelwijzer gaat vreemd 12
Digibeesten: IJsberen 14
Koud bloed: duiken in Blijdorp 16
Lijn 13: Trekvogels 17
Masoala in Zürich 18
Nieuws uit andere tuinen 20
In memoriam: Antoon van Hooft 21
Mutaties 22
Agenda 23
Colofon 23
Beste Vrienden en Vriendinnen,
U heeft enthousiast gereageerd op onze ijsberen-actie. De reacties stromen binnen!
Ook buiten onze Vereniging is er aandacht voor de actie. Zo mocht onze voorzitster
zowel in het Rotterdams Dagblad als op TV Rijnmond een toelichting geven. Dat heeft
er onder meer toe geleid dat bedrijven zich aanmelden om onze actie te ondersteunen.
In dit nummer treft u bijvoorbeeld informatie aan over ijsberen-reizen naar Spitsbergen
en Canada. Maakt u van dit aanbod gebruik, dan maakt het reisbureau een bedrag over
naar de Vrienden voor het nieuwe ijsberenverblijf!
Ondertussen wordt er natuurlijk stevig verder gebouwd aan de lopende Vrienden-projecten:
de nieuwe verblijven voor servals en Sumatraanse tijgers. Na afloop van de winterlezing
van november openen we het nieuwe servalverblijf. Dankzij uw hulp wordt het Afrikacontinent
in Blijdorp weer een stukje mooier. Komt u ook?
Mensen met hart voor de natuur weten elkaar altijd te vinden. Toen het Natuurmuseum
in Rotterdam ons vroeg om het museum onder uw aandacht te brengen zijn we direct
accoord gegaan. Ingesloten treft u een folder aan.
Tenslotte vraag ik uw speciale aandacht voor de loterij van de Support Actie.
Via deze Actie kunt u leuke prijzen winnen en tegelijk de Vrienden financieel steunen.
In dit nummer vindt u een aanmeldingskaart. Deze kaart kunt op u opsturen naar het
secretariaat of inleveren bij de Vriendenwinkels.
Ik wens u veel leesplezier.
Marcel Kreuger, hoofdredacteur.
Zoekplaatje
Wie herkent
deze Blijdorp
bewoner??
Kijk voor het
juiste antwoord
op de website:
www.vriendenvanblijdorp.nl
of wacht tot
het volgende
nummer van
Vriendennieuws.
2
Manenduif - foto: Anneke Oberman
Oplossing 2004-2:
De Maleise tapir
Foto’s: Yvonne Raaijmakers

Blijdorp n i e u w s
Wat maken die buren zich druk! - foto: Mary Vriens
Savanne in aanleg - foto: Monique van Leeuwen
Tekst: Monique van Leeuwen- Maat
Bronnen: persberichten Diergaarde
Blijdorp en ‘De Nieuwsbrief’, maandelijks
uitgave van de vrijwillige
rondleiders in Blijdorp
Sinds de invoering van het Masterplan leven
steeds meer dieren in een natuurlijk biotoop.
Door de combinatie van dierentuin
en botanische tuin zijn die biotopen ook
helemaal in stijl ingericht, wat de sfeer versterkt.
In de afgelopen maanden kreeg de
Afrikaanse savanne steeds meer gestalte.
En hoewel het gebied nog niet klaar is, krijg
je als bezoeker steeds meer idee hoe het
er uiteindelijk zal gaan uitzien. Ik kan haast
niet wachten om straks een mooi plekje
met uitzicht op de drinkplaats te zoeken,
en dan maar kijken welke dieren aan je
voorbijkomen.
Henri Martinhuis heropend
Op 30 juni is het Henri Martinhuis officieel
heropend. Het voormalige apen- en nachtdierenhuis
is omgebouwd tot kantoorruimte,
laboratorium en operatiekamer voor de
dierenartsen. Ook is er een publieksruimte
van waaruit je in de operatiekamer kunt kijken.
Liefhebbers van programma’s als ‘Dieren
op spreekuur’ en ‘Vets in practice’ kunnen
nu met een beetje geluk van achter de
ruit een heuse operatie volgen. In de dierentuin
gaan de dieren echter niet zo vaak
naar de dierenarts toe. Meestal is het
omgekeerd en zoekt de dierenarts de dieren
op in hun eigen verblijf. In de publieksruimte
is veel informatie te vinden over het
werk van de dierenartsen, onder andere
door middel van filmpjes over verschillende
behandelingen bij dieren. Tevens is er een
expositie over het veldwerk dat de Diergaarde
verricht. Momenteel is er aandacht
voor twee projecten: het korenwolvenproject
in Limburg en een leeuwenproject in
Botswana dat Blijdorp steunt via het zogenaamde
Thandiza Fonds.
Het Thandiza Fonds is opgericht om
natuurbeschermingsprojecten in Afrika
te ondersteunen en het belang ervan in
Blijdorp onder de aandacht van het publiek
te brengen. De heropening van het Henri
Martinhuis werd dan ook verricht door
Pieter Kat, natuuronderzoeker uit Botswana.
Hij verricht al sinds 1995 onderzoek
naar de leeuwenpopulaties in Botswana.
Uit het onderzoek is men veel te weten
gekomen over het sociale gedrag van deze
dieren.
Succes bij zeepaardjeskweek
In het eerste nummer van dit jaar stond
een artikel over het Hica-project, een project
om het Kaapse zeepaardje voor uitsterven
te behoeden. Het Kaapse zeepaardje
is op dit moment de meest
bedreigde soort onder deze bijzondere vissen.
De Vrienden van Bijdorp ondersteunen
dit project, evenals het eerder
genoemde Thandiza Fonds van Blijdorp.
Onderdeel van het project is de kweek van
zeepaardjes in Blijdorp en in Antwerpen
Zoo. De tuinen werken samen aan het fokprogramma
van het Kaapse zeepaardje.
Bovendien doet men in Antwerpen DNA
onderzoek bij deze soort. Het is voor het
eerst dat er in Europa een fokprogramma
wordt ingesteld voor een zeevissoort. In de
afgelopen maanden zijn er honderden zeepaardjes
gekweekt van drie verschillende
soorten: gestreepte, Caribische en Kaapse
zeepaardjes. Sinds kort is ook het Europese
kortsnuit zeepaardje in de collectie gekomen.
De kweek van de zeepaardjes vindt
plaats in het zeebiologisch laboratorium.
De jongen krijgen aangepast voer tot ze
zo’n twee tot drie maanden oud zijn. Een
deel van de diertjes is te bewonderen in
het publiekslab. Het Hica-project is niet
alleen een Europese aangelegenheid: ook
ter plaatse in Zuid-Afrika wordt de bevolking
door middel van educatie op de hoogte
gebracht van de kwetsbaarheid van het
Kaapse zeepaardje.
>
3

Mantsjoerijse kraanvogel - foto: Martin Leendertse
Vogelnieuws
Voor de witnekkraanvogels en jufferkraanvogels
is het heel gewoon om elk jaar jongen
groot te brengen. De Mantsjoerijse
kraanvogels hebben ons minstens tien jaar
laten wachten voordat er een kuiken uit
het ei kroop! Beide oudervogels zijn erg
belangrijk voor het fokprogramma van deze
sterk bedreigde diersoort. Toch wilde het
maar niet lukken met de voortplanting. Het
mannetje deed verschrikkelijk zijn best om
het vrouwtje te verleiden met fraaie
paringsdansen. De dame leek echter niet
erg onder de indruk. Er werden uiteindelijk
wel paringen waargenomen, maar de
eieren bleven onbevrucht. Het kuiken
kwam er dan ook niet via de natuurlijke
weg, maar dankzij kunstmatige inseminatie.
Omdat het niet lukte om zaad te bemachtigen
van de Blijdorpse man, werd uiteindelijk
zaad gebruikt van een soortgenoot uit
België. Begin juli scharrelde er een klein,
ietwat onhandig kuiken rond in het Aziatische
moeras. De eerste stapjes op de lange
steltbeentjes waren nog wat wankel. Met
de kleine vleugeltjes kon het zich amper in
evenwicht houden en viel dan ook regelmatig
omver. De ouders verzorgen gezamenlijk
de opvoeding en zo’n jonge kraanvogel
groeit dan ook als kool. In korte tijd zal het
kleine onhandige kuiken uitgroeien tot net
zo’n trotse, statige vogel als de ouders.
In de tropenkas zijn jonge zwavelborsttoekans
te bewonderen. Vorig jaar ontving de
Diergaarde zes in beslaggenomen dieren.
Na een quarantaineperiode werden de drie
dames en drie heren in een volière in de
tropenkas geplaatst, in de hoop dat zich
fokstellen zouden vormen. Eén stel ging in
het voorjaar eieren leggen. Voor de zekerheid
werden de eieren in de broedmachine
gelegd met als resultaat drie jonge zwavelborsttoekans.
Voor Blijdorp is dit een primeur.
De ouders gingen onverdroten verder
en legden nog meer eieren. Hiervan
kwam er begin juli eentje uit. Het jong
krijgt een uitstekende verzorging door de
ouders.
Ook op Bass Rock konden de verzorgers
beschuit met muisjes eten: een papegaaiduiker,
een zeekoetje en twee drieteenmeeuwen
kropen daar uit het ei.
Het was lange tijd een vergeten hoekje in
de tuin: het voormalige berenterras. Maar
nu is het omgebouwd tot een schitterend
verblijf voor oehoes, waar je als bezoeker
dwars doorheen kunt lopen. Regelmatig
kun je vlak onder een oehoe doorlopen en
zie je pas goed hoe groot deze uilensoort
is! De poging om ook sneeuwuilen in het
fraaie verblijf onder te brengen is helaas
mislukt.
Estafette….
In het vorige nummer kon u lezen over de
colobusapen die ontsnapt waren om een
kijkje te gaan nemen in de naastgelegen
speeltuin. Nadat er nog meer schrikdraad
was gespannen mochten de dieren het
weer proberen op het frisse groene eiland
naast de gorilla’s. Helaas, wederom wisten
enkele dieren met een fikse sprong de populieren
aan de andere kant van het pad
te bereiken. En zo staat dit prachtige Vriendenverblijf
enkele maanden na de opening
leeg. De colobussen zijn tijdelijk terug naar
het eiland in de grote vijver. Binnenkort
komt een groepje witneusmeerkatten naar
de Diergaarde om hun intrek te nemen in
het voormalig colobusverblijf. Nu maar
hopen dat zij minder goed kunnen springen
en op het eiland blijven!
Na de colobussen waren de mutslangoeren
aan de beurt om de Blijdorpmedewerkers
enkele slapeloze nachten te bezorgen. Vanuit
Apenheul was Blossom het groepje
mutslangoeren in Blijdorp komen versterken.
Deze fraai oranje gekleurde dame nam
een sprong naar de bomen met die aanlokkelijke
sappige bladeren die rondom het
eiland staan. Van daar uit ging de reis verder.
Een week lang hield Blossom de
gemoederen in en rond de Diergaarde
bezig. Ze werd op diverse plaatsen rond de
tuin gesignaleerd. Enkele vaste bezoekers, >
4

n i e u w s
Mohrgazellen - foto: Monique van Leeuwen
Zeven wolvenpups! - foto: Martin Leendertse
die meehielpen zoeken, klaagden over pijnlijke
knieën en stijve nekken van het alsmaar
omhoog turen in de bomen. Zodra er
medewerkers met een verdovingsgeweer in
zicht waren ging de dame er vandoor. Na
een week is Blossom uit zichzelf weer
teruggekeerd naar haar soortgenoten.
Wordt ongetwijfeld vervolgd…
Onager en jong, 2 dagen oud - foto: Anneke Oberman
Hoefgetrappel
Voor het eerst in tien jaar zijn er weer
jonge onagers in Blijdorp te bewonderen.
Van oorsprong komt deze wilde halfezelsoort
uit Iran. Helaas zijn de dieren in het
wild nagenoeg uitgestorven. Sinds 1955 zijn
er overigens al onagers in de Diergaarde.
Toen al werd het plan opgevat om deze
fraaie dieren van de ondergang te redden.
Op verzoek van het WNF werkte Blijdorp
in 1968 mee aan het uitzetten van onagers
in een natuurreservaat in Israël. In dierentuinen
over de hele wereld leven momenteel
zo’n 150 exemplaren. De Diergaarde is
dan ook heel blij met de geboorte van twee
onagers. Vorig jaar kwam een nieuwe
hengst uit Frankrijk de kudde versterken. In
juni en juli van dit jaar kwamen, na een
draagtijd van ongeveer 12 maanden, twee
veulens ter wereld. De jonge, ranke dieren
staan hoog op de benen. Overigens is er
nog een merrie drachtig.
Ook bij de bongokudde was er gezinsuitbreiding:
bij deze fraaie antilopensoort werden
maar liefst drie jongen geboren. Omdat
ook de bongo’s tot een sterk bedreigde
diersoort behoren, zijn de jonge dieren
zeer welkom. Ditzelfde geldt voor de
mohrgazellen in hun perk tegenover de
giraffen. Na drie zonen is moeder Samira
bevallen van een dochter: Mahbes. De dieren
krijgen van de verzorgers een naam die
gerelateerd is aan het gebied van herkomst,
het zuidwesten van Marokko. De Blijdorpse
groep bestaat nu uit vier mannen en vier
vrouwen.
Er waren nog veel meer jonge hoefdieren
te zien de afgelopen maanden. Voor ons is
het heel gewoon om ieder jaar te genieten
van jonge penseelzwijnen, zebra’s en
bizons. Maar ze blijven aandoenlijk, die
kleine hoefjes.
Kort nieuws
In het vorige nummer vertelden we over de
kunstmatige inseminatie bij Amoerpanter
Nouska. Helaas, het is mislukt, dus we kunnen
nog niet genieten van jonge Amoerpanters.
Na alle vreugde over de jonge manenwolven
in het voorjaar is er nu minder leuk
nieuws te melden: een van de jongen is
overleden aan de gevolgen van een longontsteking.
Korte tijd later overleed ook vader
Borja. Hij bleek een grote tumor in de
blaaswand te hebben.
In de wolvenvallei was het deze zomer een
drukte van belang: moeder Nova had maar
liefst zeven pups groot te brengen!
Nadat neushoornvader Nico vorig jaar als
eerste zijn zwemdiploma haalde, zijn nu
ook moeder Namaste en zoon Hugo regelmatig
in hun buitenbad te vinden. Dat heeft
wel wat voeten in de aarde gehad, want
met name Hugo is niet echt een waaghals.
5

Vriendendienst
Diergaarde Blijdorp bruist en gonst van het leven, midden in
het hart van de stedelijke bebouwing van Rotterdam e.o. Dat
is natuurlijk een prachtig bezit. Maar wat gebeurt er als er een
einde komt aan al dit leven? Wie houdt bij wanneer ‘Natuur’
‘Historie’ wordt? Op een veel kleinere schaal dan Blijdorp is er
aan de Westzeedijk in de fraaie Villa Dijkzigt het Natuurmuseum
Rotterdam. Daar worden rijke collecties flora en fauna
bewaard en beheerd door deskundige vrijwilligers. Ook zijn er
regelmatig spraakmakende tentoonstellingen. Zo was in het
Natuurmuseum (een deel van) de bijzondere collectie van
Boudewijn Büch te zien. En was er de spraakmakende expositie
‘Plant je voort’. Ook voor kinderen zijn er regelmatig bijzondere
activiteiten. Kijk maar eens op de website:
www.nmr.nl Vandaag de dag kan een museum niet zonder de
steun van belangstellenden, van vrienden. Bij dit Vriendennieuws
vindt u daarom een folder van de Vereniging Natuurmuseum.
ZOO’N TIJDSCHRIFT:
Vliegend Hert’
“Vliegend Hert is het nieuwste tijdschrift voor iedereen die natuur en milieu een
warm hart toedraagt. Het bezingen van de schoonheid van bloemen en bijen staat
niet voorop, wel het verschaffen van belangwekkende, kritische en verstrooiende
informatie. Kortom, een tijdschrift met diepgang voor en door betrokken mensen.”
Aldus de wervende tekst op de achterflap van, het in paperback-uitgevoerde, nieuwe
tijdschrift ‘Vliegend Hert’ (Een vliegend hert is overigens een intrigerend en weerbarstig
insekt met enorme kaken). Het tijdschrift biedt artikelen, overpeinzingen,
verhalen en gedachten, op allerlei gebieden die met de natuur te maken hebben
(onder andere biologisch beheer, milieu en gezondheid, stadsnatuur, geologie en
mariene biologie). Dit alles leidt tot een bonte verzameling stukken, deels informatief,
deel verstrooiend of ter overdenking.
Omdat het tijdschrift ruim 120 pagina’s bevat is er voor ieder wel wat in te vinden.
Eén van de meest gedegen artikelen in het eerste nummer behandelt een vogel die
ook in Blijdorp te zien is en waarvan bovendien een afbeelding op de voorkant van
het tijdschrift prijkt: de oehoe. In het artikel wordt met name gekeken naar de overlevingskansen
van de oehoe in Nederland. Andere stukken behandelen onder andere
natuurbehoud in Suriname (veel goede wil, geen geld), natuur in de stad (steeds
meer soorten maken hun opwachting in de stad, zoals bijvoorbeeld de vos en de
fuut) en de geologie van de Utrechtse heuvelrug.
Meer verstrooiend, dan wel tot nadenken stemmend, zijn verhalen van Pieter
Winsemius (de fabel van het nijlpaard en de vlinder) en Theo Schilkamp (tijd van
leven). Achterin het blad wordt een aantal natuurboeken aanbevolen. Hier moet
echter niet te veel waarde aan gehecht worden, want de uitgever van het tijdschrift
is dezelfde als die van de genoemde boeken.
‘Vliegend Hert’ wordt uitgegeven door
Tirion uitgevers bv, Baarn
Losse nummers kosten € 8,90
(abonnees betalen € 7,50 per nummer)
ISBN 90 5210 560 x
www. tirionuitgevers.nl
‘Vliegend Hert’ lijkt een leuk driemaandelijks blad te kunnen worden. Iets meer
eenheid in stijl en diepgang en betere foto’s zouden het blad kunnen verbeteren.
Wij zijn in ieder geval benieuwd naar het tweede nummer (te verschijnen in zomer
2004). Al met al wel een aanrader voor liefhebbers van de natuur in al haar facetten.
Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp-Hosman
6

G E Z O C H T
De Vrienden zoeken een nieuwe
reiscoördinator/bestuurslid (m/v)
Vrienden van Blijdorp kunnen gebruik
maken van een aantal speciale ledenactiviteiten.
Zo organiseert de Vereniging drie
keer per jaar een Vriendenreis: twee eendaagse
reizen naar tuinen in de directe
omgeving en een meerdaagse reis naar tuinen
in het buitenland. Elk jaar gaan een
paar honderd Vrienden op die manier met
ons op reis. Tot dit jaar zijn de reizen georganiseerd
door Tom Slijkoort. Tom heeft
helaas aangegeven om persoonlijke redenen
te gaan stoppen. Wij zoeken dus met
ingang van 2005 een opvolger! Binnen het
bestuur van de Vrienden hebben alle leden
een specifieke taak. Dat houdt in dat de
nieuwe reiscoördinator ook bereid moet
zijn toe te treden tot het bestuur.
Wat voor iemand zoeken wij?
Vanzelfsprekend moet de nieuwe coördinator
last hebben van dezelfde ‘Blijdorp-afwijking’
als de andere bestuursleden. Kortom
affiniteit met dieren, goede dierentuinen in
het algemeen en Blijdorp in het bijzonder!
Verder heeft hij/zij enige (reis-)organisatieervaring,
is stressbestendig en is bereid (en
in staat) om contacten te onderhouden met
buitenlandse dierentuinen en vriendenverenigingen.
Contactuele vaardigheden en
enige talenkennis zijn dus niet onbelangrijk.
Verder hopen wij op iemand met enthousiaste
ideeën. Er zijn nog veel reis-mogelijkheden:
verder weg, samenwerking met
natuurbeschermingsorganisaties of andere
vriendenorganisaties in binnen- en buitenland,
low budget-reizen, enz. Binnen onze
mogelijkheden staan wij open voor alle
ideeën!
Na goedkeuring door de ALV treedt de
nieuwe coördinator toe tot het bestuur.
Het bestuur vergadert iedere maand
(’s avonds, van 19.30 uur tot circa 22.00
uur). Bestuursleden verrichten –naast hun
specifieke taak- ook hand- en spandiensten
met betrekking tot andere activiteiten van
de vereniging. Verder is het niet onbelangrijk
om te weten dat er geen financiële
vergoeding tegenover staat.
U krijgt alleen de eeuwige roem!
Geïnteresseerd?
Stuur een briefje/ mailtje naar ons secretariaat:
Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam.Voor
meer informatie kunt u bellen
met onze secretaris, Koos van Leeuwen,
tel 010-4676637.
Verslag 5-daagse dierentuinreis
naar Midden-Duitsland
Omdat er vorig jaar helaas
geen meerdaagse reis was
geweest hadden we er lang
naar uitgekeken. Dinsdag
18 mei was het zo ver. Om
8.00 uur vertrokken 38
Vrienden per bus richting
Duitsland. Na een koffiestop
in Sevenum en een
lunchpauze met prachtig
uitzicht op de rivier de
Moezel arriveerden we om
15.30 uur in tropische temperaturen
bij ons hotel in
de havenstad Mannheim,
waar we tijd hadden de
omgeving te verkennen.
Mannheim bleek een bruisende
stad met voor elk wat
wils. Van een prachtig 42 ha
groot stadspark, met ook
enkele vogelsoorten, tot de vele winkels.
Om 19.30 uur vond het diner plaats. Daarna
kon de avond naar eigen inzicht ingevuld
worden. De één zocht het schitterende
park op, anderen verkozen de stad, de
hotelbar of gingen vroeg naar bed.
Foto’s: Menno van Staveren
Woensdag stond de in het stadspark gelegen
Zoo Karlsruhe op het programma.
Door de schitterende parkaanleg naar mijn
smaak veruit de mooiste van de drie tuinen.
Hoogtepunt was het schitterende ijsberenverblijf
met veel hoogteverschillen en
watervallen, één van de
modernste in Europa. De vijf
(vooral jonge) ijsberen, waaronder
de in 1990 in Blijdorp
geboren Larissa, waren constant
actief; duiken, elkaar
kopje onder duwen. Fascinerend.
Genieten was het ook
tijdens de Gondoletta-bootvaart
van 40 minuten door
het park, waarbij de pelikanen,
die hier in vrijheid leven,
naast je bootje mee zwemmen.
Donderdag bezochten we
Zoo Heidelberg, waar we
een interessante rondleiding
van de directeur kregen. Van
oorsprong was deze tuin een
begraafplaats, aan dit verleden
heeft men een mooi bomenbestand te danken.
In de tuin, die momenteel sterk in ontwikkeling
is, bouwt men een nieuw olifantenperk,
waarin men olifanten in één verblijf
wil combineren met Indische antilopen
en axisherten. Tijdelijk woont er maar één
olifant, een oudere wat eenkennige dame
die alleen haar twee vaste verzorgers
accepteert, die ze al 20 jaar kent (één van
deze twee is al 74 jaar oud). Bij de gorilla’s
kwamen we nog een oude bekende tegen;
het vrouwtje Doba, in ‘96 in Blijdorp geboren
als dochter van Dura.
Tekst: Menno van Staveren
Vrijdag reden we al om 7.30 uur naar Zoo
Frankfurt om het ontbijt van de aye aye’s
bij te kunnen wonen. Vooral door de fok
met bedreigde diersoorten is Zoo Frankfurt
een tuin met een grote naam. Qua
oppervlakte echter is de tuin met 11 ha vrij
klein. Erg mooi zijn de nieuwe Zuid-Aziatische
kattenjungle en de robbenklippen.
Ook het vogelhuis is erg mooi. Doordat de
vogels achter glas zitten is de zichtbaarheid
optimaal. In het mensapenhuis bevindt zich
een recordhouder; een gorillavader van
maar liefst 46 jaar oud! Als gevolg van het
ruimteprobleem midden in de stad specialiseert
men zich vooral in kleinere diersoorten.
Hierdoor is er heel veel te zien. Alleen
al het nachtdierenhuis telt 50 verblijven.
Drie fanatiekelingen, die graag wat meer
tijd wilden hebben alles te zien, maakten
gebruik van het feit dat de tuin tot 21.00
uur open was, en reisden zelf naar het
(naast het station gelegen) hotel terug.
Zaterdag 9.00 uur verlieten wij ons hotel.
Helaas stond er geen dierentuin meer op
het programma, alleen nog de terugreis.
Na drie pauzes onderweg arriveerde om
17.00 uur een moe maar voldaan gezelschap
bij het afscheidsdiner in Chaam. Tijdens
het laatste stuk terugreis was er een
blijk van waardering voor de chauffeur, die
ons veilig heeft vervoerd en voor de inzet
van reisleider Tom Slijkoort die deze reis
heeft georganiseerd. Na veel moois gezien
te hebben, met fantastisch weer en zonder
last van files, mogen we wel spreken van
een zeer succesvolle reis. We kijken dan
ook al uit naar de volgende!
7

o t a n i s c h b l i j d o r p
Over wilde planten
en grootse plannen
Biodiversiteit is belangrijk - foto: Juul van Dam
Tekst: Monique van Leeuwen-Maat
Met dank aan: Juul van Dam
en Melitta van Bracht
Bron: congresverslagen door
Juul van Dam
Een moderne dierentuin is veel meer dan alleen maar een plaats
om aapjes te kijken. In steeds meer dierentuinen wordt aandacht
besteed aan natuurbehoud. En steeds meer tuinen ondersteunen
daadwerkelijk natuurbeschermingsprojecten in ontwikkelingslanden.
Ook botanische tuinen blijven niet achter en proberen
om de mensen steeds meer bewust te maken van het belang
van natuurbehoud. In het voorjaar bezochten Juul van Dam en
Melitta van Bracht van de botanische afdeling van Blijdorp twee
congressen om daar ervaringen uit te wisselen.
World Botanic Gardens
Congress
Met een alarmerende snelheid verdwijnen
duizenden planten van onze aardbodem.
Planten zijn voor mens en dier onmisbaar:
zij reguleren het klimaat, voorkomen erosie
en produceren zuurstof. Tevens zijn zij de
leveranciers van voedsel, kleding, medicijnen
en hout. Door groeiende industrie,
verstedelijking, intensieve landbouw, vervuiling
en het niet duurzaam beheren van
planten wordt één op de acht plantensoorten
met uitsterven bedreigd. Omdat het
behoud van de verscheidenheid aan planten-en
diersoorten (biologische diversiteit)
enorm belangrijk is, worden wereldwijd
steeds meer afspraken gemaakt over hoe
we die biodiversiteit kunnen waarborgen.
In 1987 is de BGCI opgericht, de Botanical
Garden Conservation International. In deze
organisatie hebben zich inmiddels zo’n 500
botanische tuinen uit 115 landen verenigd.
De BGCI heeft zich de volgende taken
gesteld:
◗ Helpen bij het opzetten van nieuwe
botanische tuinen
◗ Ontwikkelen en ondersteunen van
natuurbeschermingsprojecten, met
name in ontwikkelingslanden
◗ Ondersteunen van botanische netwerken,
waaronder dat van Nederland
◗ Beheren van database met bedreigde
soorten
◗ Trainen van mensen die werkzaam zijn
binnen natuureducatie en ontwikkelen
van nieuwe educatieve programma’s
◗ Organiseren van mondiale congressen,
publiceren van nieuwsbrieven en handleidingen
◗ Technische ondersteuning bieden aan
botanische tuinen
In 2000 vond de eerste wereldwijde conferentie
plaats. Daar werd een mondiale
agenda voor natuurbescherming opgesteld.
Belangrijkste doel is het verlies van planten- >
8

soorten zoveel mogelijk te beperken. Op
dit moment zijn er wereldwijd 1800 botanische
tuinen die 30 % van de flora herbergen.
Het streven is om in de komende jaren
60 % van de bedreigde plantensoorten
‘in situ’ (op de plaats van oorsprong) te
beschermen. Bovendien wil men 60 % van
de bedreigde plantensoorten in ‘ex situ’
(buiten het oorspronkelijke leefgebied) collecties
onderbrengen, bij voorkeur in het
land van herkomst zelf. Ook willen de tuinen
zelf niet deelnemen aan handel in
bedreigde plantensoorten. Er moeten
goede afspraken gemaakt worden over het
delen van kennis en materiaal. Door middel
van educatie kunnen de tuinen aan het
publiek duidelijk maken hoe belangrijk biodiversiteit
en hoe noodzakelijk natuurbescherming
is. Zelf geven zij daarbij natuurlijk
het goede voorbeeld, onder andere
door alleen gebruik te maken van duurzame
materialen zoals FSC hout.
Botanisch congres Barcelona - foto: Juul van Dam
In april 2004 werd in Barcelona de tweede
wereldwijde conferentie gehouden. Op dit
congres kwamen 500 deelnemers samen,
afkomstig van botanische tuinen van over
de hele wereld. Dankzij sponsoring door
enkele grote bedrijven konden juist ook
mensen uit ontwikkelingslanden deelnemen
aan deze congressen. Tijdens lezingen, presentaties
en workshops konden de deelnemers
kennismaken met de wijze waarop
diverse tuinen de bovengenoemde doelen
proberen te verwezenlijken. Educatie
speelt daarbij een grote rol. Ook samenwerking
tussen bijvoorbeeld dierentuinen
en botanische tuinen geeft goede mogelijkheden
om het publiek kennis te laten
maken met natuur en biodiversiteit. Dieren
in een goed ingericht biotoop zijn immers
veel interessanter om te bekijken dan een
dier in een hok met tralies ervoor. Wat dat
betreft is Blijdorp de laatste decennia
steeds mooier en interessanter geworden.
Natuurbehoud uit en thuis
Tuinen en dierentuinen in het rijke deel van
de wereld gaan zich steeds meer inzetten
voor natuurbeschermingsprojecten in ontwikkelingslanden.
In de afgelopen maanden
hebben we daar zelf tijdens onze vakanties
enkele mooie voorbeelden van gezien.
Zoo Zürich heeft een schitterend stukje
Madagaskar oerwoud nagebouwd in een
grote hal. Tegelijk heeft de dierentuin een
stuk oerwoud in Madagaskar geadopteerd
en helpt de plaatselijke bevolking bij het in
stand houden daarvan (zie ook pag. 18).
Randers Regenskov in Denemarken werkt
samen met de locale bevolking in Costa
Rica waar zij gezamenlijk een aantal hectaren
bos beheren. Diergaarde Bijdorp heeft
het koraalproject en het zeepaardjesproject.
Steeds meer dierentuinen zetten zich
in voor natuurbehoud, vaak door zich te
verbinden aan projecten in ontwikkelingslanden.
Niet alleen de ondersteuning van projecten
in verre oorden is van belang.
Tijdens het congres in Barcelona
was de vraag dan ook: hoe zit het
met de eigen natuur? Hoe staan
onze inheemse planten ervoor?
En hoe brengen we onze kinderen,
die in een verstedelijkte
omgeving opgroeien, weer in contact
met die eigen natuur? Zelf
groeide ik op in een nieuwbouwwijk
aan de rand van Delft. In en
om die wijk waren nog genoeg
braakliggende landjes om te kunnen
spelen, hutten te bouwen of
ruzie te zoeken met kinderen uit
de naastgelegen wijk. We wisten
uit ervaring dat je brandnetels moest ontwijken.
En mocht je er toch te dicht langslopen
dan hielp een beetje spuug prima
tegen de jeuk….
De bloemen van dovenetels kon je er voorzichtig
afhalen en dan de achterkant uitzuigen:
lekker zoet!
Als ik kijk naar de kinderen in de wijk waar
ik nu woon dan moeten die zich behelpen
met een armzalig pleintje met enkele speeltoestellen.
En het beetje groen dat er is op
de singel, wordt voornamelijk gebruikt als
uitlaatzone voor honden.
Ook hier kunnen dierentuinen en botanische
tuinen een rol spelen. Heel belangrijk
is de manier waarop je de zaken onder de
aandacht van het publiek brengt. Om met
name kinderen te prikkelen, moet je de
planten op een aantrekkelijke manier tentoonstellen.
Denkt u daarbij aan het project
heksenplanten vorige zomer in Diergaarde
Blijdorp. Door bijvoorbeeld in te spelen op
de Harry Potter boeken en films kun je kinderen
wel degelijk interesseren voor planten.
Hier ligt voor de botanische afdeling
van de Diergaarde weer een nieuwe, grote
uitdaging: hoe kun je kinderen zo vroeg
mogelijk in contact brengen met de
inheemse natuur? Het bezoek aan het congres
in Barcelona zal dan ook zeker nog
een staartje krijgen!
Gedeeld groen is dubbel groen
Begin juni bezochten Juul en Melitta het
EZG congres te Randers (Denemarken).
EZG is een afkorting van European
Zoohorticultural Group. Zoals de naam al
zegt is deze organisatie bedoeld voor botanische
afdelingen van dierentuinen. Eenmaal
per jaar komen zij bij elkaar om vooral
over praktische zaken te spreken. Hoe
kun je bijvoorbeeld het beste plaagdieren
zoals kakkerlakken en mieren bestrijden?
En welke planten kun je bij dieren plaatsen
zonder dat die een gevaar opleveren omdat
ze giftig zouden kunnen zijn voor die
betreffende dieren? Door het uitwisselen
van kennis en ervaring kunnen de deelnemers
veel van elkaar leren: gedeeld groen
is dubbel groen!
In Randers kwamen ook enkele punten van
Barcelona ter sprake, zoals de bescherming
van inheemse plantensoorten. Gelukkig
gebeurt dat al in enkele Europese tuinen.
Met name een aantal Engelse dierentuinen
is daarin heel actief: London Zoo
beschermt inheemse soorten in een grasland
van 80 hectaren dat ook toegankelijk is
voor publiek. Chester Zoo beschermt zeldzame
kleine cactussoorten. Paignton Zoo is
bezig met de herintroductie van bepaalde
grassoorten en Bristol Zoo beheert een
stukje kliflandschap waar botanisten onderzoek
kunnen doen.
Veel dierentuinen hebben een uitgebreide
collectie plantensoorten in huis. En steeds
meer botanische tuinen willen samenwerken
met dierentuinen, waardoor zij gezamenlijk
de biodiversiteit in het planten-en
dierenrijk onder de aandacht van het
publiek kunnen brengen.
Maar het is makkelijker om dieren onder
de aandacht van het publiek te brengen dan
planten. Speciale exposities kunnen meehelpen
om planten voor het voetlicht te
brengen. Ook kun je daarmee plant-dier
relaties en plant-mens relaties duidelijk
maken. In Blijdorp hebben we in de afgelopen
jaren elke zomer een andere plantenexpositie
gehad. Dit jaar was het thema
‘Planten uit het oude testament’. En voor
de komende jaren heeft de botanische
afdeling nog meer in petto. Op planten
raak je nooit uitgekeken!
9

Tuinstellen
Blijdorp is niet zomaar een dierentuin. Dat wist u natuurlijk al!
Door de Diergaarde waart echter ook een stille kracht… een
kracht die mensen tot elkaar brengt, de kracht van liefde! In ons
midden zijn verschillende ‘tuinstellen’, mensen die elkaar hebben
gevonden dankzij Blijdorp. Mensen voor wie een dagje Diergaarde
een hele speciale betekenis heeft gekregen.
Tekst: Theo van de Velde
Met dank aan: Saskia de Jong
en Rik Warman
Palong 17 april 2003 geeuthanaseerd, 12jr.
"Vriendennieuws vroeg me of ik een tekening
wilde plaatsen in ons blad. Ik heb deze tekening
van Palong gekozen, omdat er voor mij
veel emotie in zit. Ik heb hem getekend toen
ik hoorde dat hij geeuthanaseerd zou worden.
Ik wilde hem tekenen zo troosteloos als hij
er de laatste tijd bij lag; met tranen in mijn
ogen!
Als ik naar de tekening kijk krijg ik steeds
het gevoel dat dit het beste voor hem was
(al vind ik het nog steeds jammer).
Dit was mijn manier van afscheid nemen
van die prachtige bul Palong."
Rik
Saskia en Rik
Wie regelmatig in de tuin komt, kan haast
niet om ze heen. Rik Warman - hij is
meestal bij de gorilla’s te vinden - en Saskia
de Jong, die als ze niet bij de vrijwilligers is
waar ze iedere week wel een keer met een
informatiestand de bezoekers informeert,
waarschijnlijk…ook bij de gorilla’s is te vinden.
Als twee mensen zoveel om gorilla’s geven,
dan kan het haast niet uitblijven; vroeg of
laat moet er dan iets gebeuren. Zo’n
anderhalf jaar geleden ontmoetten zij
elkaar in Blijdorp en sinds ongeveer een
jaar zijn zij een stel. Een tuinstel dus eigenlijk.
Rik herkenbaar aan een map met tekeningen
en een gorilla-petje en Saskia deze
keer gekleed in een T-shirt met levensgroot
gorillaportret. Een ontmoeting op het terras
bij de eendenvijver.
“Wij hebben beiden een huwelijk achter de
rug en ook allebei twee dochters thuis
wonen,” zegt Rik. “Mijn dochters zijn 15 en
18, die van Saskia zijn een stuk jonger.”
“Mijn dochters zijn nog maar 4 en 6. Wij
wonen niet bij elkaar; dat zou ook wel heel
druk en vol worden. Bovendien doen wij
liever rustig aan…”
Saskia heeft best een druk bestaan met een
baan in de tuinbouw en het vrijwilligerswerk.
“Het vrijwilligerswerk in Blijdorp
vind ik een rustpunt, het is heel leuk om
mensen informatie te geven over de dieren.
Het abonnementenpubliek van de
Zoomeravondopening is trouwens heel
anders dan het gewone zaterdagpubliek;
stellen veel gerichter hun vragen.” >
10

Rik doet het wat kalmer aan. Door een
hersenbloeding 12 jaar geleden kent hij een
aantal beperkingen. Hij heeft daardoor
meer tijd om in de dierentuin te zijn. “Ik
ken bijna alle namen van de dieren in de
tuin en herken de meeste ook wel…” Rik
overdrijft niet. Niet alleen somt hij moeiteloos
namen op van de dieren, hij geeft ook
nog eens de familielijnen aan. Hoe doe je
dat? Hoe houd je bijvoorbeeld onagers uit
elkaar? Rik maakt er een spelletje van om
te raden wanneer er jongen geboren worden.
Vaak zit hij dan letterlijk en figuurlijk
dicht in de buurt op het moment van een
bevalling.
“Doordat ik alweer wat jaren tekeningen
maak van de dieren, ben ik toch anders
gaan kijken. Je let op bepaalde kenmerken
waardoor je ze ook gemakkelijker herkennen
kan. Als je de tekeningen wilt zien, ga
je gang,” en hij schuift zijn onafscheidelijke
map naar me toe. Het grootste deel van de
tekeningen zijn gemaakt op gewoon A4
papier met potlood. “Ik gebruik meestal
een potloodje van Blijdorp,” zegt hij met
een glimlach. Iedere tekening heeft zijn
eigen verhaaltje, vaak een speciaal moment.
Zoals een tekening van Dura met Djeeco in
haar arm nadat deze door Ernst was aangevallen
en in haar schouder was gebeten.
“Wat wij heel goed aan Blijdorp vinden?
Nou, waar hebben ze bijvoorbeeld jonge
bongo’s en waar wordt er zo succesvol
gefokt met okapi’s? De collectie en het
idee er achter spreekt ons bijzonder aan!
Natuurlijk bezoeken we ook andere dierentuinen!
Vaak hebben ze hun eigen
kwaliteit, maar dit is gewoon onze tuin.
Het is ook heel mooi dat, als je over de
Mongoolse Steppe kijkt of de Maleise bosrand,
je geen verblijven kunt zien die er
niet horen. Je wordt niet afgeleid,”
vullen Saskia en Rik elkaar aan.
Nieuws
v r i e n d e n
Vrienden-loterij via
de Support Actie!
Kans op auto's, vakanties en geldprijzen!
Beste Vrienden en Vriendinnen,
Om onze plannen te kunnen realiseren is geld
nodig. Veel geld. Gelukkig geeft u over het algemeen
gul. Het is echter ook mogelijk de Vrienden
te steunen en tegelijkertijd kans te maken op leuke
prijzen!
Loterij
Vanaf € 5,50 per kwartaal speelt u al mee in de
Support Actie - loterij ten bate van de Vrienden.
De Support Actie is een loterij die zich het lot van
de goede doelen serieus aantrekt. U steunt onze
activiteiten op een leuke manier, terwijl u tegelijkertijd
kans maakt op mooie prijzen: een nieuwe
auto, een cruise of geld. Omdat er slechts 20%
kosten gemaakt worden voor de organisatie en het
prijzenpakket van de loterij, blijft 80% van uw inleg
als netto steun over voor de Vrienden. Een kleine
rekensom leert ons dat de Vrienden per deelnemer
elk jaar maar liefst € 17,60 ontvangen, 125 donateurs
bijvoorbeeld zijn dan goed voor € 2.200,-
extra per jaar! Onze vereniging wint dus altijd!
Hoe werkt het?
Meespelen is simpel. In dit blad treft u een machtigingskaart
aan. Het enige dat u hoeft te doen is deze
invullen en opsturen. Als u uw handtekening zet,
speelt u elk kwartaal automatisch mee voor één of
meerdere lotnummers per trekking. Het bedrag
wordt ongeveer een week voor de trekking van uw
rekening afgeschreven. Het bankafschrift vermeldt
uw persoonlijke lotnummer(s). Met een winnend lot
krijgt u automatisch bericht. U kunt ook bellen met
de prijzenuitslagenlijn: 0900-1234525 (€ 0,35 per
min.) of kijken op www.supportactie.nl.
Opzeggen
U speelt mee met een doorlopende machtiging tot
wederopzegging. U kunt opzeggen door ons te
berichten via een opzeggingskaart met uw rekeningnummer
naar:
De Prijzen
Hoofdprijs:
Trekking 1 en 3: een Fiat Punto
Trekking 2 en 4: een cruise voor
2 personen in het Caraïbisch gebied
2e, 3e en 4e prijs:
Luxe stedentrip ter waarde van
€1000,-
5e - 14e prijs:
Weekend- of midweekverblijf voor
4 personen bij Landal GreenParks
15e - 19e prijs:
een DVD-speler
Geldprijzen:
laatste 2 cijfers goed = € 5,50
laatste 3 cijfers goed = € 45,-
laatste 4 cijfers goed = € 450,-
ALS U EEN PRIJS HEEFT
GEWONNEN........
DAN KRIJGT U DEZE
AUTOMATISCH
UITGEKEERD.
Gevraagd naar de toekomst zegt Saskia dat
ze heel graag eens naar de Virungavallei in
Rwanda (berggorilla’s) zou gaan. Rik heeft
als wens om het graf van de in 1985 vermoorde
Dian Fossey (Gorilla’s in de Mist)
eens te bezoeken. Dat deze wensen
geografisch wel heel dicht bij elkaar liggen
is natuurlijk geen toeval. Ach, je weet maar
nooit…
Tussen het gesprek door geeft Rik nog de
nodige toelichtingen bij zijn tekeningen. Als
u geïnteresseerd bent, vraagt u hem er
gerust naar als u hem ziet.
Support Actie
Postbus 440, 5000 AK Tilburg
Dit zal dan per direct geregeld worden. Tot die tijd
blijft uw donateurschap doorlopen.
Alvast bedankt, en veel succes!
Tineke Groenhorst, voorzitter
Kijk voor meer informatie en de uitslag van de
laatste trekking op www.supportactie.nl
Speel mee en
win voor de
Vrienden!
11

v o g e l w i j z e r
Vogelwijzer gaat vreemd
Alhoewel Nederland al een groot aantal dierentuinen kent is er
sinds mei dit jaar een geheel nieuwe tuin bijgekomen. Als dierentuinliefhebbers
waren wij natuurlijk zeer nieuwsgierig naar deze
nieuwe zoo en niet in de laatste plaats naar haar vogelcollectie.
En dus hadden we een datum geprikt om deze tuin te bezoeken.
De avond voor ons bezoek was het noodweer
geweest in Delft en ook op de dag
van ons bezoek was er, aldus Erwin Krol,
in de loop van de dag weer veel ellende te
verwachten. Reden voor ons om al vroeg
richting Eindhoven te vertrekken, want
Nederlands jongste zoo ‘Dierenrijk Europa’
ligt in de gemeente Mierlo nabij Eindhoven.
We reden vanuit Delft circa 150 kilometer
naar Mierlo. De routebeschrijving die we
van de website (www.dierenrijkeuropa.nl)
hadden gehaald bleek goed te zijn en werd
vanaf Eindhoven ondersteund met voldoende
borden die de richting aangeven.
Dit laatste is ook wel hard nodig, want in
Nuenen werden we door een industrieterrein
geleid, langs een golfbaan (die zo te
zien op een oude vuilnisbelt is aangelegd)
om uiteindelijk bij de tuin aan te komen.
De dierentuin adviseert overigens om geen
gebruik te maken van routeplanner of navigatiesysteem,
aangezien deze de zoo nog
niet kennen. Het parkeerterrein, dat voldoende
groot is, stond nog vol met plassen
door de buien van de vorige dag, maar
gelukkig kwam er nu een flauw zonnetje
door en besloten we de paraplu in de
auto te laten.
Dierenrijk Europa biedt de typische aanblik
van een nieuw park: spiksplinternieuwe
gebouwen, alles prachtig in de verf en
onbeschadigd en een ruim uitzicht over het
17 hectare grote park, omdat hoge bomen
en struiken nog volledig ontbreken. Het
komt hierdoor nog een beetje ongezellig en
kaal over. We vinden de entreeprijs van tien
euro aan de hoge kant. Een abonnement
kost echter maar negentien euro!
Via het entreegebouw waar we de kassa,
de souvenirwinkel, het restaurant en de
toiletten vinden, komen we op een groot
plein. Aan dit plein grenst een leuke ruime
speeltuin. Een volgend gebouw dat we via
dit plein bereiken herbergt een eveneens
grote overdekte speeltuin (welke geïnspireerd
is op het boerenbedrijf), een filmzaal
en de toegang tot de kinderboerderij. In de
filmzaal wordt continu een film gedraaid
met beelden achter de schermen van de
Beekse Bergen. Dit laatste is minder
vreemd dan het lijkt aangezien Dierenrijk
Europa wordt geëxploiteerd door Libéma
Exploitatie BV, die onder andere ook de
Beekse Bergen in Hilvarenbeek en Ecodrome
in Zwolle exploiteert.
Na dit gebouw komen we in de ‘echte’
dierentuin. Het park is verdeeld in zeven
delen:
Cultuurlandschap
Oerbos
Alpen
Het Hoge Noorden
Strand & Zee
Moeras
Het Mediterrane Zuiden
v o g e l
Over deze zeven thema’s zijn de circa 300
aanwezige dieren verdeeld. Dat zullen er
overigens circa 600, verdeeld over 60 soorten,
worden. De tuin zal dan ook pas in
2005 ‘klaar’ zijn. De verschillende delen
worden met borden aangegeven. Dit is
nodig want de begroeiing geeft nog te weinig
verschillen aan. De borden zijn overigens
mooi gemaakt.
Een ander middel waarvan de dienst educatie
gebruik maakt is een videofilm die bij
het verblijf van de vossen wordt vertoond.
Bij het eerste verblijf dat we tegenkomen,
het is het verblijf van de beverratten, wordt
ons meteen iets duidelijk. Dierenrijk Europa
kiest voor stevige hekwerken met daarbuiten
nog een rij extra hekken om het
publiek op afstand te houden. Dit betekent
dat je vaak meters van de, veelal ruime,
verblijven afstaat. Dat vinden wij niet leuk.
Bovendien zijn de hekken hoog en beperken
dikke balken op ooghoogte nog eens
extra het zicht. De hekken zijn erg nadrukkelijk
aanwezig. Wij houden duidelijk meer
van tuinen zonder tralies. Het is voor de
fotografen onder ons dan ook zeker aan te
raden telelenzen mee te nemen. Een aantal
kooien is overigens wel aantrekkelijk
gemaakt door delen van het hekwerk te
vervangen door glazen afscheidingen. Dat
zijn ook de leukste verblijven, omdat je dan
wel heel dicht bij de dieren kunt komen.
Hoe leuk een dierentuin is hangt van veel
zaken af. Is er veel groen en is het botanisch
gezien een mooie tuin? Zijn de verblijven
mooi? Maar het belangrijkste blijft
natuurlijk: welke dieren zijn er te zien? Dierenrijk
Europa heeft enkele echte publiekstrekkers
zoals de bruine beren, de wolven
en vooral ook de ijsberen. Daarnaast kwamen
we onder andere zeehonden, vossen,
otters, dassen, elanden, bevers, rendieren,
steenbokken, muskusossen, moeflons,
Volière zwarte wouw - foto: Anne Marie Nijkamp
‘Strand en Zee’ zeehonden - foto: Jos Nijkamp

Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp – Hosman
v r i e n d e n
wisenten en wilde zwijnen tegen. Bij de
dassen en bevers konden we ook een blik
werpen in hun nachtverblijf.
‘En de vogels dan?’, horen we U denken.
Wel dat viel erg tegen. We kwamen langs
een mooie grote volière met zwarte wouwen.
En dat is bijzonder, want deze vogel
zie je niet veel in dierentuinen. Erg leuk dus
dat ze een aantal van deze vogels in ook
nog zo’n mooie volière houden. Daarnaast
vonden we nog een weide met ganzen,
veel ooievaars en aalscholvers. Maar daar
bleef het dan wel bij, op vogelgebied.
Wij vinden dit toch wat teleurstellend,
zowel voor wat betreft de vogels als voor
wat betreft de andere dieren. De dierentuin
richt zich volledig op Europese dieren,
maar heeft toch niet echt iets bijzonders in
haar collectie. Alle dieren hebben we al
vaker in dierentuinen gezien en het aantal
soorten vogels is wel héél erg klein. Bovendien,
behalve de zwarte wouw, erg voorspelbaar.
De zogenaamde ‘koudbloedigen’
en vissen missen we volledig.
Voor een gespecialiseerde dierentuin vinden
we dat een gemiste kans, maar misschien
zijn we te snel met ons oordeel en
komen er in het aankomende jaar nog veel
soorten bij.
Halverwege de tuin is er een uitkijkpunt
waar vandaan de hele tuin te overzien is.
De grote verblijven (Dierenrijk Europa
geeft duidelijk veel ruimte aan haar dieren)
vallen zo goed op. De openheid van het
landschap en de langsrazende treinen ook.
Nu zijn wij als ‘Blijdorpers’ natuurlijk
gewend aan een trein door de dierentuin,
maar hier is de frequentie wel erg hoog.
Zelfs op zondag gaat er met enige regelmaat
een trein langs. Waarschijnlijk zal dat
wel minder opvallen als ‘het groen’ wat
groter wordt.
Dierenrijk Europa kiest ook heel duidelijk
voor (kleine) kinderen. Halverwege komen
we een derde speeltuin tegen, die eveneens
geïnspireerd is op het leven op en
rond de boerderij. Hier is ook een kiosk te
vinden waar ijs en fris te koop is. Door de
hele tuin staan veel bankjes en er is ook
een hele weide met picknicktafels. Ideaal
voor gezinnen met kleine kinderen. De zoo
heeft ook een ‘kidsclub’. Als lid van deze
kidsclub kunnen kinderen dierenspeurtochten
oplossen en daarmee ‘echte’ diploma’s
behalen.
De wandelroute eindigt waar hij begon.
Naast de ‘Brabantse hoeve’, zoals het park
haar entreegebouw noemt, is een terras
dat uitkijkt op de speeltuin. Jammer genoeg
is het er vergeven van de wespen en is het
rustiger om binnen te zitten, waar het restaurant
helaas niet (of nog niet?) rookvrij is.
Al met al heeft Dierenrijk Europa het voor
ons nog niet helemaal. Maar benadrukt
moet worden dat de tuin ook nog niet
helemaal klaar is. Bovendien heeft de vegetatie
tijd nodig om te groeien en de tuin
wat dat betreft ook aantrekkelijker te
maken. Voor ouders met kleine kinderen is
de tuin absoluut aantrekkelijk, voor vogelliefhebbers
echter (nog?) niet.
Overigens, Erwin Krol zat er gelukkig
naast. Het bleef droog. Pas toen we
’s avonds weer thuis waren begon het
opnieuw te regenen.
w i j z e r
Dierenrijk Europa vindt U aan de
Heiderschoor 24, 5731 RG MIERLO.
Tel: 0492-668240
e-mail: info@dierenrijkeuropa.nl
www.dierenrijkeuropa.nl
De tuin is het gehele jaar geopend
behalve op 25/12, 31/12 en 1/1.
Van april tot oktober van 10.00-17.00 uur,
van november tot maart van 10.00-16.00 uur.
Overzicht park - foto: Anne Marie Nijkamp
Opening nieuw
servalverblijf
Na de winterlezing van 14 november openen
we het nieuwe servalverblijf. Het nieuwe verblijf
is circa 350 m2 en is –net als vroeger- te
vinden tegenover het Henri Martin huis.
Het nieuwe verblijf is niet veel groter dan het
oude, maar door allerlei biotooptechnische
aanpassingen is het verblijf qua geschiktheid en
inrichting beter èn mooier. Zo wordt de afrastering
nagenoeg onzichtbaar, zodat de bezoekers
door het verblijf van de servals naar de
Afrika savanne met struisvogels en zebra’s
kunnen kijken. Ook de binnenverblijven zijn
aangepast met onder meer separatieruimtes.
Deze ruimtes zijn nodig indien er in de toekomst
jongen worden geboren. Pa serval helpt
immers niet mee met de opvoeding en moet
in die periode gescheiden worden van ma en
jongen.
We verzamelen na afloop van de lezing in de
Haaienzaal. Vervolgens lopen we gezamenlijk
naar het nieuwe verblijf. Blijdorp-directeur
Ton Dorresteyn zal samen met onze voorzitster
Tineke Groenhorst de openingshandeling
verrichten. Komt allen!
13

d i g i b e e s t e n
IJsberen
Tekst: Jenny Cockshull
Foto: Rob Doolaard
Internet biedt de mogelijkheid om informatie
over dieren te zoeken. Maar het is niet altijd
even eenvoudig om dit te vinden. Daarom spoort
de rubriek Digibeesten een selectie van de meest
interessante sites voor u op. Wij proberen zoveel
mogelijk Nederlandstalige sites voor te stellen,
maar vaak zijn Engelstalige sites iets uitgebreider.
Deze worden gekenmerkt met een *.
Het geweldige plan van Blijdorp om ijsberen weer terug te halen,
en het schenken van het verblijf door de Vrienden, was aanleiding
om deze Digibeesten te wijden aan de ursus maritimus.
Normaal gesproken moet ik heel wat zoekwerk verrichten (lang
leve Google!) om sites te vinden voor deze rubriek, maar dit keer
zou ik eigenlijk met een site de hele pagina kunnen vullen!
Een van de eerste hits die ik kreeg was een site van Mike
‘Polarbear’ Harrison, een echte Canadese ijsbeergids. Hij heeft
een encyclopedie aan informatie verzameld over ijsberen en op
het web gezet. De site is natuurlijk oorspronkelijk in het Engels,
maar een Nederlands bedrijf met de toepasselijke naam IJsbeer
Communicatie, heeft (met zijn toestemming) de hele site vertaald
in het Nederlands en gepubliceerd op het net.
De schat aan informatie, weetjes en interessante feiten over deze
wonderschone dieren is indrukwekkend. Om te beginnen is er veel
algemene informatie, zoals hoe oud ze worden, wat ze eten, hoe
lang de winterslaap duurt, enz., enz. De schrijver heeft daarbij een
geweldig gevoel voor humor, dat uit de koppen van de diverse
pagina’s is af te lezen. Dus als je wilt weten “Hoe bbblijven ijsbberen
wwwarm?”, of “Hoe gaat een ijsbeer naar de WC?”, dan kan je
uren door de site surfen en af en toe hardop lachen ook! De hele
site is geïllustreerd met schitterende foto’s. Er is een quiz en een
leuke kleurplaat (nou ja als je veel van wit houdt!) voor de kleintjes.
Anekdotes, links, ijsbeer geluiden en een hele lijst met ‘Wist je
dat........?’ maken dit een van de beste sites die ik ooit in
Digibeesten gepresenteerd heb. De Nederlandse versie is
te vinden op www.ijsbeer.info en in het Engels bij
www.geocities.com/mikepolarbear
Als je nog meer wilt lezen (in het Engels), is er de meer wetenschappelijke
site van Polar Bears International. Zij zijn een non-profit
organisatie die conservatie van en educatie over deze dieren willen
bevorderen. De site is helder opgezet en heeft ook een schat
aan informatie: * www.polarbearsalive.org/facts3.htm
Wetenschappers denken dat 200.000 jaar geleden deze ‘beer van
de zee’ geëvolueerd is vanuit zijn bruine beren voorgangers. Vandaag
de dag zijn ze sterk bedreigd door het smelten van het poolijs.
Een gevolg van ‘global warming’ is dat het zee ijs op de Noordpool
eerder in het jaar gaat smelten en later in het jaar ijs gaat vormen.
Het WWF heeft geconstateerd dat de ijsberen hierdoor in
problemen raken, omdat ze minder tijd hebben om op voedsel te
jagen. Zodoende worden hun vetreserves niet goed opgebouwd en
moeten langer vasten met te weinig vetvoorraad. Ze gaan dus te
mager de winter in en als de huidige trend doorzet wordt gevreesd
dat ze als soort over 100 jaar uit zouden kunnen sterven. Het
WWF heeft een speciaal programma om de ijsberen te monitoren.
Ze hebben twee beren, Samantha en Marianne, voorzien van een
halsband met zender om ze te kunnen volgen in de eenmiljoennegenhonderdduizend
vierkante kilometers van de bevroren Noordpool.
Je kunt hun bewegingen zelf volgen op de site van het WWF:
* www.panda.org/about_wwf/where_we_work/arctic/polar_bear/index.cfm
Een schattig filmpje voor de kinderen - (is eigenlijk een trailer voor
de film : ‘De Kleine Ijsbeer’) is af te spelen bij :
www.compuserve.nl/cs/entertainment/specials/kleineijsbeer/trailer
De site heeft ook een kleurplaat voor de kleine Vriendjes.
Met het motto, “Kom over de brug, de ijsberen moeten
terug”, willen wij een miljoen euro inzamelen om het nieuwe
verblijf van de ijsberen te financieren. Mocht u de extra acceptgiro
van afgelopen keer niet ingevuld hebben, dan kunt u altijd nog een
bijdrage storten op postgironr. 13 57 803 of banknr. 98.55.33.099
met vermelding ‘ijsberen’.
Als afsluiter deze keer kon ik het niet laten om de volgende site te
noemen. Computerfreak als ik ben, sprak het me heel erg aan:
* www.robobear.com
Alle links zijn direct aan te klikken op
www.vriendenvanblijdorp.nl (links)
Als u een leuke site weet, stuur dan een
mailtje naar info@vriendenvanblijdorp.nl
14

Churchill - foto: Henny Miltenberg
Elanden - foto: Henny Miltenberg
Bekijk de ijsberen in het wild en spaar
mee voor het nieuwe ijsberenverblijf
in Blijdorp!
Blijdorp is een fantastische
tuin, maar er gaat niets boven
het bekijken van dieren in het
wild! Dankzij samenwerking
van de Vrienden met Beluga
Adventures kunt u nu –nog
voor het nieuwe ijsberenverblijf
klaar is- oog in oog
komen met een echte ijsbeer.
Beluga organiseert jaarlijks twee ‘ijsberenreizen’.
In oktober en november gaan ze
acht dagen naar het Canadese Churchill.
De ijsberen starten al eeuwen vanaf die
plek hun tochten over het verse pakijs.
Mensen hebben er een stadje gebouwd,
maar dat weerhoudt de ijsberen niet om
gewoon op die plek te verzamelen. Resultaat:
u staat (vanuit een veilige plek) oog in
oog met talrijke ijsberen!
Wilt u wat meer van de natuur genieten
dan is er voor u een reis naar Spitsbergen.
In juni kunt u acht dagen met een expeditie-cruiseschip
de zee op. De middernachtzon
stelt u in staat lang te genieten van de
weidse uitzichten. U vaart van eiland naar
fjord, waarbij regelmatig gebruik wordt
gemaakt van zogenaamde zodiacs, u kent
ze wel, die snelle rubberboten die ook
door Greenpeace worden gebruikt, om aan
land te gaan. Wat kunt u allemaal tegen
komen? Te veel om op te noemen. Heel
veel vogels: stormvogels, diverse soorten
ganzen, eenden, strandlopers, meeuwen,
zeekoeten en alken, papegaaiduikers, de
Noordse stern, enz. En verder poolvossen,
walrussen, rendieren en natuurlijk ijsberen!
Beluga wil graag onze ijsberenactie steunen.
Daarom wordt van iedereen die via de
Vrienden mee op reis gaat 10% van de reissom
op de bankrekening van de Vrienden
gestort. U beleeft de vakantie van uw leven
en wij zijn weer een stukje verder op weg
richting de 1 miljoen euro!
De kosten voor de reizen bedragen in
2005 per persoon:
Churchill, ijsberen avontuur
ca. € 2.500,- Dat is inclusief vliegreis,
verblijf en ijsberenexcursies (exclusief
luchthavenbelastingen ca. € 80,00).
Expeditie-cruise ijsberen en walrussen
vanaf € 1.800,-. Dit is inclusief scheepsreis
op basis van volpension, excursies en deskundige
begeleiding, exclusief vliegreis
(ca. € 680,00).
Natuurlijk wilt u eerst meer weten. Daar is
aan gedacht! Op zondag 12 december verzorgt
Beluga Adventures tezamen met de
fotograaf Henny Miltenburg een dialezing
over ijsberen in het wild. Daarna zijn zij
beschikbaar om meer informatie te geven
over de reizen en uw evt. vragen te beantwoorden.
Bent u de 12e verhinderd, dan
kunt u ook een kijkje nemen op de website
van Beluga: http://www.beluga.nu
Let op: Boekt u een reis, vergeet dan niet
door te geven dat u via de Vrienden gaat!
Poollicht - foto: Henny Miltenberg
Met de zodiac op pad - foto: Henny Miltenberg
15

k o u d b l o e d
Mensen onder water,
duiken in Blijdorp
Tekst: Gerhard Tijssen
Informatie: George Houthoff,
vissenpost en duikcoördinator
Diergaarde Blijdorp.
De regelmatige bezoeker van Blijdorp heeft in de aquaria van het
Oceanium één of meerdere duikers (niet de antilopen, maar
mensen in een speciaal pak en uitrusting zwemmend onder
water) aan het werk gezien. Ben u ook benieuwd wat ze doen,
hoe het is georganiseerd? Gerhard Tijssen gunt ons een blik achter
de schermen.
verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding
van de duikwerkzaamheden en heel belangrijk
voor de implementatie van de ‘werkinstructie
Duiken’ van Diergaarde Blijdorp.
Hij is als enige bevoegd om de werkinstructie
aan te passen, moet erop toezien dat
alle duikers over de juiste certificaten
beschikken en voldoende geoefend zijn en
kan een duikverbod opleggen en als enige
weer opheffen. De duikploegleider is verantwoordelijk
voor een juiste toepassing
van de werkinstructie en een veilig verloop
van een duik. Hij zorgt ook voor een goede
briefing en debriefing van de duikers. Bij
een briefing bespreekt de duikploegleider
de te verrichten werkzaamheden met de
duikers en reserveduikers. Een reserveduiker
is verantwoordelijk voor het uitvoeren
van een onmiddellijke hulp- of reddingsactie.
Hij is dus vlakbij de duikwerkzaamheden
en in binnen enkele seconden
inzetbaar.
Foto: Diergaarde Blijdorp
Taken
Op dit moment zijn er een zestal professionele
duikers actief binnen Blijdorp. Zij hebben
een aantal taken. Deze taken kunnen
onderverdeeld worden in een drietal clusters.
De eerste taak (en de meest bekende
voor de bezoekers) is het schoonmaken
van de ruiten in het Oceanium: de wand
van de tunnel door de haaienbak bijvoorbeeld,
maar ook de bakken met de koraalriffen.
Ook kleinere schoonmaakwerkzaamheden
van kunstkoralen en andere objecten
vallen hieronder. De schoonmaaktaak is
kleiner geworden sinds de introductie van
een robotje. Dit robotje wordt gebruikt
voor de reiniging van de ruiten van de aquaria
en is op afstand bestuurbaar. De tweede
belangrijke taak van de duikers is meer
(zoö)technisch van aard. Hieronder vallen
het voeren (ook anemonen, etc.) en het
verplaatsen van dieren. De derde taak van
de duikers heeft -ruim genomen- te maken
met wetenschappelijk onderzoek en het
opzetten en inrichten van aquaria.
Er waren al duikers in Blijdorp actief toen
er alleen aquaria aanwezig waren in de
Rivièrahal. Dat waren enkele Blijdorpmedewerkers,
aangevuld met sportduikers van
een vereniging. Dankzij de veranderende
ARBO-eisen werd het noodzakelijk om in
het Oceanium alleen met beroepsduikers te
werken. Tot januari 2005 heeft Blijdorp een
ontheffing voor het werken met sportduikers.
De sportduikers verrichten alleen
activiteiten vallend onder het hierboven
genoemde cluster twee. Hierbij is echter
een grote kennis van de dieren noodzakelijk.
Bij deze activiteiten moet men denken
aan waarnemingen van dieren, voederen
van dieren zoals anemonen en krabben, het
verwijderen van afval en soms het vangen
van dieren. De Nederlandse Vereniging van
Dierentuinen spant zich in om ook na 2005
een ontheffing voor sportduikers te handhaven.
Het zal na het lezen van de opleidingstrajecten
hierna beschreven duidelijk
zijn dat de kosten van de opleiding zeer
hoog zijn en dat deels werken met sportduikers
ook financieel aantrekkelijk is.
Organisatie
Het duiken is onderhevig aan strenge weten
regelgeving. Een belangrijk aandachtspunt
is de organisatie van het duikgebeuren.
Alhoewel alle duikers werken bij de vissenpost
in het Oceanium vallen zij voor hun
duiktaken onder een andere hiërarchische
structuur. Via een duikcoördinator en duikploegleider
vallen zij rechtstreeks onder de
directie van Blijdorp. Dit om te voorkomen
dat er gevaarlijke situaties en opdrachten
voor de duikers zouden kunnen ontstaan.
De duikcoördinator is de centrale figuur
binnen het duikgebeuren in Blijdorp. Hij
legt verantwoording af aan de directeur, is
De duikploegleider stelt vast dat de duikers
in goede conditie zijn en hij stelt de
betreffende post, techneut en chef van
dienst op de hoogte van de duikwerkzaamheden.
Bij een debriefing worden de werkzaamheden
geëvalueerd om eventuele problemen
te onderkennen. Een van de leden
van de duikploeg is de materiaalmeester.
Hij is verantwoordelijk voor het materiaal
waarmee gedoken wordt en of dit is goedgekeurd
en functioneert.
Naast de duikapparatuur en duikkleding zijn
op de duiklocatie ook algemene zaken aanwezig
als een EHBO-koffer, een zuurstofkoffer
en een overzicht van alle telefoonnummers
en communicatiekanalen.
Internationaal wordt informatie uitgewisseld
met andere aquaria op het gebied van duiken
met o.a. met de Sea-life centers, het
Lissabon aquarium en het Londen aquarium.
Op dit moment is op het terrein van
het duiken veel samenwerking binnen de
NVD.
Opleiding
Beroepsduikers moeten een zwaar opleidings-
en keuringstraject doorlopen. Het
begint met een zware medische duikkeuring
voor beroepsduiker. Deze wordt bij
goedkeuring gevolgd door een testdag voor
de beginnende duiker in het Nationaal
Duikcentrum. Na het met goed gevolg
doorstaan van de testdag begint de zes
weken durende opleiding bij het geniepeloton
van de Koninklijke Landmacht. Dit is
een zeer zware opleiding, waar men leert
te duiken onder zeer zware omstandighe-
>
16

den, zoals donker of zeer troebel water.
Vervolgens dient men het MAD-A te behalen,
een medische gerichte aanvulling op de
duikopleiding (duur: twee weken). Wil men
ook nog duikploegleider worden dan dient
nog een opleiding van 1 week voor het
duikploegleidercertificaat gedaan te worden.
De praktijk
Bij een duik wordt gewerkt met een duikploeg
bestaande uit minimaal twee mensen.
Wanneer slechts één persoon in het water
gaat staat de duikploegleider met een lijn in
verbinding met de duiker. Een grote duikploeg
bestaat uit drie of meer duikploegleden.
Twee duikers gaan gezamenlijk als
zogenaamde buddy’s, die elkaar in de gaten
houden onder water, de derde persoon
blijft boven (duikploegleider) en er is een
reserveduiker Bij meerdere buddyparen
kan de functie van reserveduiker niet
gecombineerd worden met die van duikploegleider.
Er wordt in Blijdorp uitsluitend gedoken
met gebruikmaking van atmosferische lucht
als ademgas. De diepte waarop wordt
gedoken is maximaal zes meter. Het aantal
duiken binnen 24 uur dient in principe
beperkt te blijven tot twee waarbij een
maximale duiktijd van 120 minuten per duik
wordt gehanteerd. Na vijf duikdagen dient
gedurende 24 uur niet gedoken te worden.
De druk in de luchtfles begint op ca. 200
bar en eindigt altijd bij een druk in de fles
van 30 bar. Ook zijn er richtlijnen wanneer
een duiker op reis gaat naar gebieden op
meer dan 700 meter boven zeeniveau. Dan
mag niet eerder dan 12 uur na de laatste
duik met de reis worden begonnen. Bovendien
mag de laatste 48 uur niet meer dan 2
uur zijn gedoken. Een langere wachttijd
wordt aanbevolen bij meerdere duiken op
meerdere dagen.
Onder water kunnen duikers met elkaar
communiceren met internationaal gangbare
handsignalen of met de duikploegleider via
de lijn. Incidenteel kan gebruik gemaakt
worden van geluidssignalen.
Er wordt gedoken in aquaria variërend van
15 (Zee van Cortez, Sepiabak) tot 3000
kubieke meter (haaienbak) inhoud. Enkele
andere getallen: het Noordzeeaquarium
heeft een inhoud van 180 kubieke meter,
het zeeotterbassin van 600 kubieke meter
en het zeeleeuwenbassin van 1200 kubieke
meter. De meeste dieren in de aquaria
leveren geen gevaar op voor de verzorgers
of worden gesepareerd voor de verzorgers
gaan duiken, zoals bijvoorbeeld de zeeleeuwen
en de zeeotters.
Soms moet de nodige aandacht besteed
worden aan de omgang met de dieren.
Voorbeelden hiervan zijn: de schorpioenvissen
in de dwaalgastenbak, die een giftige
steek kunnen geven met een rugvin en de
pijlstaartrog, die met zijn staartstekel
gemeen kan steken. Bij gevaar denkt iedereen
meteen aan de haaien, maar Blijdorp
heeft geen agressieve soorten. Toch bestaat
er een risico dat een haai die zijn standaardrondje
zwemt een verzorger tegenkomt en
toehapt. Bij de haaien wordt daarom altijd
gedoken met een haaienstok. Dit is een
stok met een scherpe punt om haaien van
zich af te houden. Bij de barracuda’s en de
groene murene’s dient men uit te kijken
voor de scherpe tanden. Bij deze dieren
wordt niet gedoken rondom de voedertijd,
omdat deze dieren dan blind kunnen toehappen..
Alhoewel op alle mogelijk manieren wordt
gewerkt aan de veiligheid van de duikers
wordt toch regelmatig (= minimaal drie
maal per jaar) geoefend op de noodprocedures.
Hierbij wordt in de praktijk getraind
op een aantal noodscenario’s. Hierbij wordt
o.a. samengewerkt met de duiktechnische
commissie (team van externe duikexperts,
zoals een calamiteiteninstructeur, een duikinstructeur,
het duikbedrijf en ambulancepersoneel),
de BHV (bedrijfshulpverlening),
de GGD en natuurlijk de Blijdorpduikers.
Wij hopen dat u na het lezen van dit artikel
met nog meer interesse kijkt naar de activiteiten
van de duikers in de verschillende
aquaria.
LIJN 13
Trekvogels
“Lekker op vakantie, Theo. En laat het nou maar
eens lekker los allemaal,” zei mijn vrouw. “Kijk
eens lekker om je heen en bekommer je nergens
om,” raadde ze me aan. “Geen werk en geen
Blijdorp…” We zitten in de ontbijtzaal en aan
tafel wordt er gepraat over schoenen. Schoenen die gekocht moesten
worden maar die er niet waren. Althans niet in die kleur, die
maat of met díe hakhoogte. Stad en land hebben ze afgelopen.
Schoenen kopen is een serieuze zaak!
Ondertussen dwalen mijn gedachten een beetje af. Het valt me op
dat mensen in hotels zich nogal als vreemde vogels gedragen.
Vooral de nieuwkomers lopen voorzichtig vanaf de deur de eetzaal
binnen, doen een paar passen zonder een vaste richting en kijken
dan verschrikt waar ze beland zijn. Links spieden ze naar een ober,
rechts naar een leegstaand tafeltje; zouden ze durven? Dan maar
terug naar de deur en wachten tot iemand vraagt met hoeveel personen
ze zijn. Zo dreutelend lijken ze nog het meest op steltlopertjes.
Een Italiaanse familie loopt drukpratend om het ‘ontbijteiland’
heen. Afwisselend springen ze bij elkaar weg naar het buffet en
hippen weer terug naar hun groep waar ze luid kwetterend aan
tafel gaan. Een Fransman en zijn vrouw negeren de rij en bestuderen
vanuit de buitencirkel het voedselaanbod. Zodra ze iets van
hun gading vinden schieten ze tussen de rij door en pikken het
eruit. Dat zie je reigers ook doen als ze traag door het riet bewegen
en plotseling in een flits hun nek strekken naar een prooi.
Ah, kijk! Daar komt een rij ganzen in een rij naar het buffet. Naast
hun eieren wordt een onvermijdelijke schep witte bonen op het
bordje geschept, twee worstjes en een halve tomaat maken het
plaatje af. Terwijl ze licht verstoord gakken naar een voorpieper,
lopen ze beleefd knikkend in formatie terug naar hun tafeltje:
Engelsen!
Een wat magere man met een smalle gekromde neus heeft de aanval
ingezet. Met zijn rug een beetje gekromd en zijn ellebogen
naar buiten gedraaid houdt hij stil tot de tegenliggers om hem
heen zijn gelopen. Hij lijkt op een buizerd die zijn prooi met de
vleugels afschermt en een goed moment afwacht om het naar binnen
te werken. Hem draaien ze geen loer!
Ik realiseer me plotseling dat ik hier niet alleen ben. “Moet je kijken,”
zeg ik tegen mijn vrouw. “Daar, die Hollanders die in de rij
staan bij de taarten, dat lijken toch net eenden die op een korstje
brood wachten?” Het gesprek aan mijn tafeltje gaat gewoon verder.
“Ik geloof dat het halve hotel op van die slippers-met-diebandjes
loopt,” negeert ze mijn vorige opmerking. Ik doe nog een
poging. “En kijk daar, die lange meid, die loopt als een ooievaar
naar…,”
Nu schijn ik door te dringen want zij kijkt er naar en zegt dan
droog: “Dan had ze maar niet die slippers met die strakke bandjes
moeten kopen.”
17

Tekst: Alex Schouten en
Angeline Peters
Waarom aandacht voor
Madagaskar?
Zoals u wellicht bekend, gaat het niet goed
met de natuur op Madagaskar. Het eiland
voor de oostkust van zuidelijk Afrika heeft
een unieke flora en fauna, die met name
door de boskap onder druk staat.
Er komen op Madagaskar veel endemische
soorten voor, dat wil zeggen soorten die
alleen in dat gebied voorkomen.
De bekendste voorbeelden zijn uiteraard
de halfapen ofwel lemuren. Maar ook de
vele soorten kameleons spreken tot de
verbeelding.
Rode Vari - bron: Zürich Zoo
Soort
Gewicht
Max. Leeftijd
Aantal jongen
Voedsel
Aantal in wild
Europees fokprogramma?
Leukste feit
Rode Vari
3-5 kilo (grootste ´echte´ lemur)
> 20 jaar
1-4, wegen 100 gram bij geboorte
Bladeren, vruchten, bloemknoppen
1.000-10.000, sterk bedreigd
Ja
Vari´s bouwen een nest en brengen
daar de jongen groot.
Masoala in Zürich
In juni 1988 presenteerde Blijdorp het Masterplan, waaraan tot
dan toe al een aantal jaren was gewerkt. In dit stuk werd een
toekomst geschetst voor een nieuwe Diergaarde Blijdorp in het
jaar 2000. Dit Masterplan kwam mede voort uit een door Artis
en Blijdorp geschreven rapport getiteld ‘Taken en Problemen van
de hedendaagse dierentuin’ en handelde over de doelstellingen
van de moderne dierentuin.
De laatste jaren wordt er flink gebouwd in
dierentuinen. Het ene verblijf nog mooier
én duurder dan het andere. Blijdorp laat
zich daarbij niet onbetuigd met haar
Oceanium, Taman Indah, het nieuwe
tijgerverblijf en de plannen voor de ijsberen
(hangt de poster al voor uw raam?). In de
dierentuin van Zürich hebben de Zwitsers
wel iets heel bijzonders gebouwd: een
Madagaskar hal, Masoala genoemd.
Op 30 juni j.l. was de hal precies 1 jaar
open. Tijd voor een bezoek.
Het is de bedoeling dat de bezoekers van
de hal in Zürich onder de indruk raken van
de dieren en planten op Madagaskar en
daardoor een beetje ambassadeur van de
natuurbescherming worden. Ter ondersteuning
hiervan is er buiten de hal educatief
(erg) veel te lezen, kijken en luisteren.
De dierentuin van Zürich steunt het
Masoala nationale park en heeft het eerste
jaar al 170.000 Zwitserse francs kunnen
overmaken naar Madagaskar. Van de verkoop
uit de winkel gaat 2 % naar het
Masoala nationale park op Madagaskar en
de rest van de opbrengst bestaat uit giften
van bezoekers. Het ´gespaarde´ bedrag
vormt 1/3 van het jaarlijks benodigde budget
van het nationale park, dat pas in 1997
is opgericht. Het geld wordt gebruikt voor
de ondersteuning van de parkwachters,
maar ook voor de verbetering van de drainage
van de rijstvelden rondom het park en
het ontwikkelen van ecotoerisme.

Uitstel, geen afstel
In 1992 besluit de dierentuin van Zürich
dat ze wil transformeren naar een ‘Naturschutzzentrum’
en hanteert daarbij het
motto: evenveel dieren op een dubbel zo
grote oppervlakte dierentuin. Onderdeel
van het in 1993 gepresenteerde Masterplan
vormt de Masoala hal. De geplande opening
in 2000 wordt niet gehaald omdat er
onenigheid is met de gemeente en het kanton
over de locatie van de hal (is Blijdorp
niet onbekend). Vanaf 1998 arriveren al de
eerste planten vanuit Madagaskar, maar de
bouwvergunning voor de hal wordt pas in
1999 afgegeven. Een wervelstorm over de
kwekerij in Madagaskar en enorme hagelstenen
in Zwitserland in 2002 weten de
planning niet in de war te schoppen. Op 29
juni 2003 wordt de hal in het bijzijn van de
Madagassiche minister voor milieu, bos en
water feestelijk geopend.
Uitzicht vanuit het restaurant - foto: Alex Schouten
Indrukwekkende beplanting
Omdat men een zelfregulerend ecosysteem
wil hebben in de hal, is met name de plantenwereld
van groot belang. Dat is dan ook
het eerste wat opvalt als je de hal binnen
wandelt. Het is er heerlijk groen en dat
verwacht je niet na pas 1 jaar! Eén van de
geheimen van het succes is dat al in 1998
de eerste planten uit Madagaskar in Zürich
aan kwamen. In totaal zijn circa 20.000
bomen en planten geplant, waarvan er circa
5000 uit een kwekerij op Madagaskar
komen. Het totale bestand van 400 plantensoorten
uit 92 families is indrukwekkend.
Nog indrukwekkender is dat van de
1600 grote bomen en planten er slechts
een uitval was van 0,5 %. Het ecosysteem
is door het aanslaan van de vegetatie na
een jaar al grotendeels zelfregulerend. De
insecten vormen het voedsel voor de gekkos
en de kameleons en de bladeren en
vruchten worden door de vliegende honden
en lemuren gegeten, zonder schade
aan te richten. De eerste zomer was direct
een zware beproeving omdat het in 2003 in
totaal 2 maanden lang 30 graden is geweest
in Zwitserland. Maar het systeem van luchtverversing,
bevochtiging e.d. heeft het
prima gehouden.
De bewoners
In totaal leven 42 diersoorten in de hal.
Dit zijn zoogdieren, vogels, reptielen,
amfibieën en vissen. In het eerste jaar hebben
zich al 13 soorten voortgeplant en 4
soorten staan op het punt voor het eerst
nageslacht te krijgen. Net zoals in Burgers
Bush is er een brochure met daarop 30
dieren die de bezoeker kan gaan ontdekken.
Na 1,5 uur goed zoeken (verrekijker
niet vergeten!) is zo´n beetje driekwart van
de dieren wel gevonden. Nadat de dieren
in het begin nog schuw waren, zijn ze nu
dus goed te zien. Eén van de dieren die het
meest nadrukkelijk aanwezig
is, is de Rode
Vari. Zijn aanwezigheid
maakt ie duidelijk door
de bekende, zeer luide
roep. Terwijl vrijwel
iedere bezoeker denkt dat de Vari´s dan
ruzie hebben, is de bedoeling van de roep
alleen om te zeggen: ´Ik ben hier, waar ben
jij?´.
Onze indruk
Wij vonden de hal indrukwekkend wat
betreft de vegetatie. Zo heeft het in de
Bush van Burgers Zoo veel langer geduurd
voordat het gevoel van regenwoud uit de
verf kwam. Maar in de Masoala hal heb je
dat direct te pakken. Zeker vanuit het restaurant
(zie foto) heb je een fantastisch uitzicht!
Ook de educatie rond de hal sprak
ons zeer aan. Omdat gekozen is voor één
park in één land krijg je het gevoel inderdaad
in een stukje Madagaskar te zijn. Het
aantal vogelsoorten is prima, ze maken een
boel kabaal en er is altijd wel wat te zien.
Ook de vliegende honden zijn uitstekend
zichtbaar. Wat ons betreft was er één minpunt(je)
en dat is het aantal soorten halfapen.
Met ´slechts´ drie soorten halfapen,
waarvan er twee matig te zien waren, is
dat een beetje karig. Maar ach, Nederlanders
moeten altijd wat te zeuren hebben
en wat we gehoord hebben is dat er mogelijk
ook Aye Ayes in de hal gaan komen.
Dat zou een goede reden voor een tweede
bezoek zijn…..
De hal in cijfers
Oppervlakte
11.000 m2 (90*120 meter)
Hoogte
max. 30 meter
Volume
200.000 m3
Aantal plantensoorten 400
Aantal diersoorten 42
Aantal bezoekers in 1e jaar 1.900.000
Aantal gegeven rondleidingen 2350
Beregening iedere ochtend 80.000 liter
Luchtvochtigheid > 80 %
19

Foto: Gerhard Tijssen
Nieuws uit andere tuinen
We beginnen deze rubriek met een opvallende uitspraak van de
nieuwe voorzitter van de Europese Vereniging van dierentuinen
Bert de Boer: “Nederland is vol als het gaat om dierentuinen. Na
de opening volgend jaar van het Gaiapark in Kerkrade is er geen
plaats meer voor nog een dierentuin.”
Tekst: Gerhard Tijssen
Avifauna, Alphen aan den Rijn
Na de opening van de Filippijnenhal en de
verbouwing van de oude neushoornvogelverblijven
staan ook in 2004 weer enkele
projecten op stapel. Zo worden de laatste
vier neushoornvogelverblijven omgebouwd
tot twee verblijven.
Ook wordt begonnen met de aanleg van
een Afrikaanse vlakte, geschikt voor maraboes,
helmparelhoenders en roodnekstruisvogels.
Tenslotte komt er ook nog een
Cuba-doorloopvolière met Cuba-flamingo’s,
Cuba duiven en roze lepelaars.
Artis, Amsterdam
Voor het eerste sinds 30 jaar had Artis
weer een grote miereneter in de collectie.
De reuzenmiereneter zou te zien zijn in
het nieuw aangelegde deel van Artis met
Amerikaanse dieren. Zij komt alleen buiten
bij temperaturen boven 10°C zonder wind
en regen. Helaas is het dier kort geleden
overleden. Er wordt naarstig gezocht naar
een nieuwe miereneter.
Het kleine zoogdierenhuis wordt gerenoveerd.
Er wordt gewerkt aan onder andere
een nieuw verblijf voor Zuid-Amerikaanse
klauwaapjes. In de grote tropische plantenkas
in het midden van het gebouw komt
een waterval met een klein beekje dat
functioneert als afscheiding voor een
kantjilverblijf.
Ook Artis heeft, net als Blijdorp, een grote
behoefte aan vers zeewater voor de grote
aquaria. In het Artis Aquarium circuleert
zo’n 1,5 miljoen liter zeewater. Het water
van Artis komt vijf keer per jaar uit de
Atlantische oceaan met een vrachtschip. In
Amsterdam wordt het overgeladen op een
binnenschip dat het brengt naar de catacomben
van het Aquarium.
Gaiapark, Kerkrade en
Apenheul, Apeldoorn
De opening van dit nieuwe park staat
gepland voor mei 2005. De werkzaamheden
en voorbereidingen zijn in volle gang.
Zo’n 15 dieren uit de grote groep doodshoofdapen
in Apenheul zullen volgend jaar
het nieuwe park onveilig gaan maken. Ook
wordt in Apeldoorn een nieuwe gorillagroep
geformeerd die zal verhuizen naar
Kerkrade.
Wist u dat er al in de achttiende eeuw
orang oetans in Apeldoorn waren? In 1767
is namelijk de hofdierentuin van Willem V
en zijn vrouw overgeplaatst van Den Haag
naar Het Loo in Apeldoorn. Volgens de
verhalen waren daar ook twee orang
oetans bij.
Aqua zoo, Leeuwarden
In deze zoo is een prachtig nieuw verblijf
geopend voor de zeeberen, Deze zeeberen
zijn afkomstig uit Blijdorp en leven nu in
een 1200 vierkante meter groot verblijf.
De overgang van Blijdorp naar Friesland
is begeleid door enkele verzorgers uit
Rotterdam. Andere nieuwe diersoorten in
deze tuin zijn de moeraswallaby, rendieren,
wasbeerhonden en flamingo’s.
>
20

Dit keer in Nieuws uit andere tuinen aandacht
voor de geschiedenis van penseeloorzwijnen
in dierentuinen.
Penseeloorzwijnen
Blijdorp heeft al enkele jaren verschillende
varkenssoorten in de collectie. Een binnen
Blijdorp zeer populaire vertegenwoordiger
van de varkens is het penseeloorzwijn
(Potamochoerus pictus). Zij zijn gehuisvest
naast de okapi’s, aan het begin van het pad
naar het Oceanium. Ze leven in een ruim
verblijf, waarin zij maar hartelust kunnen
graven en rennen in zand en modder.
Penseeloorzwijnen bewonen de regenwouden
van West en Centraal Afrika van
Senegal tot de Centraalafrikaanse republiek.
Het zijn zeer sociale dieren die in
groepen leven van gewoonlijk 10 tot 15
dieren, maar soms wel 60 tot 100 dieren.
Zoals de meeste varkens voeden penseeloorzwijnen
zich met zowel planten als dieren
(insecten, wormen, slakken, eieren,
vogel en kleine zoogdieren).
Hoe is in grote lijnen de historie van deze
varkentjes in Europese dierentuinen? In
1857 vertoonde de London Zoo als eerste
dierentuin ter wereld deze diersoort.
Tussen 1872 en 1878 waren er ook penseeloorzwijnen
te zien in Berlijn, Dresden
en Hamburg. Tot de Tweede Wereldoorlog
waren er steeds enkele dieren te zien in
verschillende Europese dierentuinen:
o.a. Londen, Hamburg, Hannover, Parijs,
Rotterdam, Antwerpen, Keulen, Dublin,
Wenen, Rome, Leipzig, Edinburgh en
Kopenhagen. Alle dieren leefden maar kort
en plantten zich niet voort. De zoo van
Berlijn importeerde tot 1943 zestien dieren,
waarbij alleen in 1911 van drie jongen
er eentje overleefde. Na de oorlog was
Antwerpen de eerste zoo die weer deze
dieren in de collectie kreeg.
Het succes met het fokken met deze dieren
begint in 1977 als de Zoo van Duisburg
de beschikking krijgt over een wildvangmannetje
en -vrouwtje uit Togo. In 1979
werd het eerste jong geboren. Tot september
2002 waren er in Duisburg in totaal
(van verschillende dieren) 57 worpen.
Vanaf 1990 werden de Duisburgse varkentjes
verspreid over andere dierentuinen. In
1992 ontving Wuppertal als eerste Duitse
Zoo penseeloorzwijnen. Vanuit Wuppertal
ontving Blijdorp vervolgens enkele nakomelingen.
In september 2002 leefden er, verspreid
over 21 dierentuinen, 59 penseeloorzwijnen.
Helaas zijn alle dieren aan
elkaar verwant, zodat vers bloed dringend
noodzakelijk is.
In memoriam
Op 3 augustus jongstleden is
Antoon van Hooff, televisiepresentator
en oud-directeur
van Burgers’ Zoo overleden.
Een half jaar eerder werd bij
hem kanker geconstateerd.
Antoon van Hooff werd 66
jaar oud. Oud–bestuurslid
van de Vrienden en huidig
medewerker van Burgers’Zoo,
Marc Damen, schreef voor
ons een In Memoriam.
In 1962 brak Antoon van Hooff zijn studie Diergeneeskunde aan de Universiteit van
Utrecht af om de leiding van Burgers’ Zoo over te nemen van zijn ernstig zieke vader.
Die had het park samen met zijn vrouw door de moeilijke oorlogsjaren heen geloodst
en het park weer hersteld. Na een jaar in de Parijse dierentuin Vincennes gewerkt
te hebben, begon Antoon van Hooff samen met zijn moeder en zijn echtgenote aan
de uitbreidingsfase van Burgers’ Zoo. In 1968 nam hij samen met zijn vrouw
de leiding van het park over van zijn moeder. In datzelfde jaar realiseerde hij het
eerste safaripark op het Europese vasteland; hij was ook degene die het woord
Safaripark voor het eerst gebruikte; nu is die term wereldwijd een begrip.
In 1971 werd het chimpansee-territorium geopend door Desmond Morris.
Tot die tijd werden chimpansees in dierentuinen alleen of in kleine groepjes
gehouden. In Burgers’ Zoo bracht men 15 chimpansees uit alle hoeken van
Europa bij elkaar en liet men deze zich ontwikkelen tot een sociale groep
met een stabiele structuur. De ontwikkelingen in deze kolonie worden sinds
1971 continu door studenten en wetenschappers geobserveerd en daarmee is
het het langstlopende onderzoeksproject in een dierentuin ter wereld.
In 1988 zette Van Hooff een verdere stap naar voren met de opening van
Burgers’ Bush: een anderhalf hectare groot tropisch regenwoud waar dieren en
planten dezelfde levensgemeenschap delen. Hoe ver Van Hooff hiermee zijn tijd
vooruit was, blijkt wel uit het feit dat er pas in 2003 een soortgelijk project
in een andere dierentuin gerealiseerd werd, in Zürich. Burgers’ Bush werd
gevolgd door een grote indoor woestijn, Burgers’ Desert, in 1994. In 2000
werd Burgers’ Ocean geopend: een 8 miljoen liter grote replica van het Groot
Barièrre Rif. Op dit moment wordt er hard gewerkt aan Burgers’ Savanne,
dat een weergave van het Serengeti Nationaal Park uit Tanzania moet worden.
Hoewel ook dit door Van Hooff bedacht en ontwikkeld is, zal hij de
voltooiing hiervan helaas niet meer zelf mee kunnen maken. De eerste fase
wordt in 2005 opgeleverd en het geheel moet in 2006 klaar zijn. Steeds weer
hebben de ecodisplays, zoals deze weergave van ecosystemen genoemd woren,
tot doel om de bezoeker onder de indruk te brengen van de schoonheid en
veelzijdigheid van de natuur. Dat Antoon van Hooff daarin geslaagd is,
blijkt wel uit het feit dat jaarlijks ruim anderhalf miljoen mensen de
Arnhemse dierentuin bezoeken.
Naast dierentuindirecteur verwierf Antoon van Hooff veel bekendheid als
presentator van vele televisieprogramma’s zoals de Zoo Zoo show bij de AVRO
en Ja Natuurlijk bij de NCRV. Daarnaast sprak hij de Nederlandse teksten
voor vele natuurdocumentaires in. Zijn karakteristieke stem en zijn
vooruitstrevende ideeën zullen gemist worden.
Marc Damen
21

m u t a t i e s
6 mei 2004-
4 augustus 2004
In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst
van de Diergaarde. Voor deze lijst is
gebruik gemaakt van diverse (interne) Blijdorp-uitgaven.
Er kan dus tussentijds het
een en ander zijn veranderd. Ook kunnen
dieren zich (niet zichtbaar voor publiek)
achter de schermen bevinden. De meest
actuele lijst vindt u op het mededelingenbord
op het voorplein tegenover de flamingo’s.
Op verzoek geven we met ingang van
dit nummer aan of het een mannetje (het
eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede
cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet
bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld:
1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje
en één vrouwtje.
Geboren
03-08/0.1.0 onager (Jolly Jumper), 02-08/0.0.1
roze flamingo (Bravo), 31-07/0.0.2 roodoorbuulbuul,
25-07/0.0.1 roze flamingo (Pardon),
24-07/0.0.3 roelroel, 23-07/0.0.1 zandwallaby,
23-07/0.0.5 roelroel, 23-07/0.0.1 Madagaskarleguaan,
22-07/0.0.2 Madagaskar-leguaan, 21-
07/0.0.2 sneeuwkaproodborsttapuit, 19-
07/0.0.1 rode flamingo (Yes), 18-07/0.1.0 onager
(Nononono, moeder Awinde), 18-
07/0.0.2 roze flamingo (Unique en Jolly), 17-
07/0.0.1 roze flamingo (Risk), 17-07/0.0.1
drieteenmeeuw, 16-07/0.0.1 manenduif (ca. 2
weken geleden uit het ei gekomen), 14-
07/0.0.3 stokstaartje, 13-07/0.0.1 rode flamingo
(Melody), 12-07/0.0.1 drieteenmeeuw, 11-
07/0.0.1 roze flamingo (Echwel), 10-07/0.0.1
roze flamingo (Smiley), 10-07/0.0.1 geelstuitbuulbuul,
09-07/0.0.1 roze flamingo (Emro’-
zo), 08-07/0.0.1 zeekoet, 08-07/0.0.1 gebande
grondhaai, 08-07/0.0.1 bruine grondhaai,
07-07/ 0.0.1 roze flamingo (Lace), 07-07/0.0.7
rijstvogel, 06-07/0.0.1 zwavelborsttoekan, 06-
07/0.0.1 Madagsakar-leguaan, 05-07/0.0.2
ringpython, 05-07/0.0.1 Madagaskar-leguaan,
05-07/0.0.2 Germain-pauwfazant, 04-07/0.0.2
ringpython, 04-07/0.0.5 rijstvogel, 02-
07/1.0.0 bongo (Lusambo, vader Cosmo,
moeder Zeta), 02-07/0.0.1 zwartnekvruchtenduif,
02-07/0.0.2 ringpthon, 30-06/0.0.2
witkruinroodborsttapuit, 29-06/0.0.1 roze flamingo
(Applause), 28-06/0.0.3 Timor-zebravink,
27-06/0.0.2 Moloneti-spreeuw, 27-
06/0.0.1 groene boomhop, 26-06/0.0.1 kuifmakaak,
26-06/0.0.1 Mantsjoerijse kraanvogel,
26-06/0.0.1 rode flamingo (Flavor), 25-
06/0.1.0 bongo (Vera, vader Cosmo, moeder
Sasja), 23-06/0.0.1 rode flamingo (Motion),
23-06/0.0.1 roze flamingo (Humble), 22-
06/0.0.1 zandwallaby, 21-06/0.0.1 witte muskaatduif,
21-06/0.0.1 bruine grondhaai, 20-
06/0.0.6 Timor-zebravink, 20-06/0.0.8 sikkeleend,
18-06/0.0.1 kluut, 18-06/0.0.1 bruine
grondhaai, 18-06/0.0.2 gebande grondhaai,
15-06/0.0.1 onager, 15-06/1.0.0 Chapmanzebra
(Bento), 15-06/0.0.4 Baikaltaling, 14-
06/0.0.1 papegaaiduiker,14-06/0.0.3 roodoorbuulbuul,
14-06/0.0.1 schamalijster, 14-
06/0.0.3 sneeuwkaproodborsttapuit, 11-06/
0.0.1 Stoke’s stekelstaartskink, 10-06/0.0.1
Stoke’s stekelstaartskink, 09-06/0.0.1 Françoislangoer,
09-06/0.0.1 muskaatduif, 08-06/2.0.0
Californische zeeleeuw (vader Billy, moeders
Eline en Tessa), 07-06/ 0.0.2 manoel, 07-
06/1.0.0 bizon (Jos, vader Harry, moeder
Kim), 07-06/0.0.1 roze flamingo, 07-06/0.0.1
Ambonese doosschildpad, 07-06/0.0.1 bruine
grondhaai, 02-06/0.0.1 VonDerDeckentok,
01-06/0.0.1 Madagaskar-spinschildpad, 01-
06/0.0.1 roodoorbuulbuul, 01-06/0.0.2 Aziatische
grottenslang, 31-05/0.1.0 bongo (Monique,
vader Cosmo, moeder Ilza), 31-05/0.0.2
kluut, 30-05/0.0.2 sneeuwkaproodborsttapuit,
30-05/0.0.6 Aziatische grottenslang, 11-
05/0.0.1 Papoea-jaarvogel, 11-05/0.0.6 rijstvogel,
09-05/0.0.2 Molonetispreeuw, 07-
05/0.0.1 Europese oehoe.
Gestorven
04-08/0.0.1 zwartvoetpinguïn, 01-08/0.0.1
Europese hamster, 31-07/0.0.1 VonDerDeckentok,
30-07/1.0.0 Molonetispreeuw, 29-
07/0.0.1 varkensvis, 24-07/0.0.1 degenkrab,
23-07/0.0.1 Malawi-cichlide, 23-07/0.0.1
Kaaps zeepaardje, 22-07/0.1.0 zwartvoetpinguïn,
21-07/0.0.1 witkruinroodborsttapuit, 20-
07/1.0.0 Braziliaanse tangara, 20-07/0.0.1
Kaaps zeepaardje, 19-07/0.0.1 snotdolf, 18-
07/0.0.1 gestreepte muisvogel, 17-07/0.0.1
kathaai, 16-07/0.0.1 witte zeebrasem, 15-
07/0.0.1 Germain-pauwfazant, 15-07/0.0.1
druppelpad, 15-07/0.0.1 kappersgarnaal, 14-
07/0.0.1 kluut, 13-07/0.0.1 sikkeleend, 12-
07/1.0.0 kroonplevier, 12-07/0.0.1 roodoorbuulbuul,
11-07/0.0.1 varkensvis, 10-07/0.0.1
schamalijster, 08-07/0.0.1 goudbrasem, 06-
07/0.0.1 Indische stralenschildpad, 05-07/0.0.1
blauwgezichthoningeter, 03-07/0.0.1 creoolbaars,
01-07/1.0.0 pijlstaarteend, 30-
06/0.0.1 grote textorwever, 27-06/ 0.0.1
Moloneti-spreeuw, 27-06/0.0.1 zoetwaternaald,
26-06/0.0.1 Indische stralenschildpad,
23-06/0.1.0 grote zaagbek, 23-06/0.0.1
sneeuwkaproodborsttapuit, 23-06/1.0.0 Afrikaanse
doornstaartagame, 22-06/1.0.0 kolasfazant,
22-06/1.1.0 berggoean, 21-06/0.1.0
krooneend, 21-06/0.1.0 Baikaltaling, 21-
06/0.0.1 doktersvis, 21-06/0.0.1 vlamvis, 20-
06/0.0.1 doktersvis, 19-06/0.0.1 riddervis, 19-
Net geboren zeeleeuwjong - foto: Thomas Schenk
06/0.0.4 doktersvis, 18-06/0.0.1 doktersvis,
18-06/0.0.1 anemoonvis, 15-06/0.0.1 kluut,
14-06/1.0.0 Balispreeuw, 14-06/0.0.1 zilverreiger,
12-06/0.0.1 kluut, 11-06/0.0.1 Cubaanse
lipvis, 07-06/1.0.0 zoetwaternaald, 06-
06/1.0.0 rijstvogel, 04-06/0.0.1 blauwgezichthoningeter,
04-06/0.0.2 kluut, 04-06/0.0.1 yellow
goatfish (M.martinicus), 04-06/0.0.1
varkensvis, 03-06/0.0.1 anemoonvisje, 03-
06/0.0.1 Papoea-jaarvogel, 02-06/0.0.1 creoollipvis,
02-06/0.0.1 smient, 02-06/0.1.0 stokstaartje,
30-05/1.0.0 zoetwaternaald, 11-
05/0.0.1 Bedotia, 10-05/1.0.0 addax (Rappa),
10-05/ 0.1.0 Timor-zebravink, 06-05/0.0.1
Hartlaub toerako.
Gearriveerd
03-08/0.1.0 toco toekan (uit Londen), 02-
08/5.10.0 Europese hamster, 31-07/0.0.2
zoetwaterhaai (Pangasius sanitswongi), 28-
07/0.0.2 beo, 27-07/0.0.21 zeekoet, 27-
07/0.0.2 papegaaiduiker, 26-07/0.1.0 schildtoerako,
26-07/1.0.0 groenhelmtoerako, 15-
07/0.0.13 haring, 08-07/2.0.0 Europese hamster,
08-07/0.1.0 stekelaardschildpad (uit
Plock, Polen), 07-07/0.4.0 witneusmeerkat
(uit St.Martin la Plaine, Frankrijk), 07-07/1.0.0
Prins-Alfredhert (uit Mulhouse, Frankrijk), 07-
07/1.0.0 Europese otter (uit Stuttgart), 01-
07/1.0.0 jaarvogel (uit Gettorf, Duitsland), 30-
06/1.0.0 baardagame, 21-06/0.0.5 Madagaskar-stralenschildpad,
18-06/ 0.0.1 neerkijker,
15-06/0.0.57 Indische stralenschildpad (G.elegans),
12-06/0.0.3 Madagaskar-grondboa (uit
Vissenbjerg, Denemarken), 12-06/0.0.3
Madagaskar-leguaan (uit Vissenbjerg, Denemarken),
12-06/0.0.1 dwergbaardagame,
11-06/2.2.0 schildtoerako (van NOP), 07-
06/0.0.2 blauwe pijlgifkikker, 07-06/0.1.0 Utilla-leguaan,
06-06/0.0.1 groene leguaan, 01-
06/0.0.1 maisslang (albino), 08-05/0.0.50
doodshoofdvlinder-rups, 07-05/0.0.1
Cubaanse anolis.
Verzonden
01-08/0.1.0 Griekse landschildpad, 29-
07/1.0.0 penseelzwijn (naar Edinburgh), 29-
07/0.0.2 langsnavelkaketoe, 29-07/0.0.2
gewone kookaburra (naar Amiens), 28-
07/0.0.1 Ambonese doosschildpad, 28-
07/0.0.1 doornstaartagame, 27-07/1.0.0
schildtoerako, 27-07/0.0.1 maisslang, 26-
>
22

c o l o f o n
Agenda
25 september 2004, 09.00-18.30 uur:
Najaarsreis naar Safari Beekse Bergen
07/0.0.6 anemoonvisje, 21-07/0.0.1 Gilamonster,
21-07/1.0.0 stokstaartje (naar
Arnhem/Landau), 15-07/0.0.6 Europese hamster,
09-07/0.0.2 bruine grondhaai, 09-
07/0.0.2 gebande grondhaai, 08-07/0.0.20
Indische stralenschildpad (naar Polen), 06-
07/0.0.1 Madagaskar-stralenschildpad (naar
Chester), 06-07/0.0.25 Indische stralenschildpad
(naar Chester), 06-07/0.0.2 groene
boomboa (naar Chester), 06-07/ 0.0.42 bruine
grondhaai, 06-07//0.0.18 gebande grondhaai,
05-07/0.1.0 okapi (Kabinda, naar Stuttgart),
01-07/0.0.1 groene leguaan, 28-
06/1.0.0 Prins-Alfredhert (naar Münster), 28-
06/1.0.0 jaarvogel (naar Gettorf, Duitsland),
23-06/0.0.2 neushoornleguaan (naar Blankenberghe,
België), 16-06/0.0.10 Indische stralenschildpad
(naar Lissabon), 15-06/1.0.0 purperkuiftoerako
(naar HongKong), 11-06/2.0.0
kuifhert (naar Engeland), 11-06/2.0.0 Mhorrgazelle
(naar Twycross, Engeland), 11-
06/0.0.2 Stoke’s stekelstaartskink, 09-06/0.1.0
Sumatraanse tijger (Binjai, naar Melbourne,
Australië), 08-06/0.0.1 roodbuikparkiet (naar
Burgers in Arnhem), 07-06 0.0.2
Afrikaanse doornstaartagame, 06-06/2.0.0
Chapman-zebra (naar Dierenpark De Vleut,
Best), 03-06/0.0.3 gebande grondhaai (naar
Burgers, Arnhem), 03-06/0.0.3 zilverbladvis
(naar Burgers, Arnhem), 03-06/0.0.19 argusvis
(naar Burgers, Arnhem), 01-06/1.0.0 bizon
(Nelson, naar Givskud, Denemarken), 30-
05/0.0.1 neushoornleguaan, 08-05/0.0.10
rozenkever.
14 november 2003, 11.00 –12.30 uur:
Winterlezing Ben Westerveld (Hoofd Dierenverzorger) - Wilde varkens in
Blijdorp. Aansluitend opening nieuw serval-verblijf (zie blz. 13)
12 december 2003, 11.00 – 12.30 uur:
Winterlezing Jonneke van Eijsden en Henny Miltenburg (Beluga Expeditions
& Adventures)- IJsberen in het wild: Spitsbergen en Churchill. Aansluitend
(tot max. 14.00 uur) nadere toelichting op reisaanbod (zie blz. 15).
9 januari 2004, 11.00 – 12.30 uur:
Nieuwjaarslezing Blijdorp-directeur Ton Dorresteyn.
De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden
hebben op de genoemde data tot aanvang van de bijeenkomst, en op
vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar, gratis toegang
tot de Diergaarde. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt
bij de koffie-balie van de Vrienden in het Eauditorium uitrijkaarten kopen.
Adresgegevens Blijdorp
Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam.
Bezoekersinformatie: 010-4431495.
Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam.
Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend!
Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur.
Heeft u een bijzondere dierenverzameling en zoekt u die
ene ansichtkaart?
Heeft u spulletjes die u wel wilt af staan? U kunt in Vriendennieuws een kleine
advertentie plaatsen. Er zijn wel een paar spelregels. De gevraagde/aangebodene
moet kort worden geformuleerd. U dient naam en telefoonnummer te
vermelden. Het contact is rechtstreeks, de redactie heeft geen bemiddelende
rol. Wij behouden ons het recht voor om –bijvoorbeeld vanwege plaatsgebrekadvertenties
niet of later te plaatsen.
U kunt uw mededelingen opsturen naar:
Redactie Vriendennieuws
M. Kreuger
Goudsesingel 235d
3031 EL Rotterdam
26e jaargang, nummer 3, oplage: 7250
Vereniging Vrienden van Blijdorp
Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam
Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging
Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.
De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten
doel: "Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen
van Diergaarde Blijdorp". De jaarlijkse minimale contributie
bedraagt € 30,-, waarvoor de leden 4 keer
per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen,
alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde
Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de
leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten,
die speciaal voor hen georganiseerd worden,
zoals excursies en lezingen.
Secretariaat:
K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a,
3039 ZT Rotterdam
Vriendenfoon: 010 - 467 66 37
Vriendenfax: 010 - 467 66 37
Email: info@vriendenvanblijdorp.nl
Postbank: 13 57 803
Bank: Fortis bank nr: 98.55.33.099
Promotieteam:
Fam. H. Gerritse
Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam
Telefoon/fax: 010 - 466 36 82
Telefoon Vriendenwinkel:
010 - 4431431 tst 220 (oude winkel) en
250 (nieuwe winkel). Mobiel: 06-40323077
Postbank: 62 17 917
Redactie-adres Vriendennieuws:
M. Kreuger, hoofdredacteur.
Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam,
Email: mkreuger@planet.nl
Redactie-medewerkers:
J. Cockshull, M. van Leeuwen-Maat,
J. Nijkamp, A. Nijkamp-Hosman,
A. Peters, A. Schouten, G. Tijssen, T. van de Velde
Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam
Vrienden van Blijdorp op Internet:
Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl
Redactie Website: J.Cockshull, A. Gelderblom
Samenstelling Verenigingsbestuur:
Voorzitter
C.M. Groenhorst
Vice-voorzitter T. Slijkoort
Secretaris
K. van Leeuwen
Tweede secretaris S. Noordijk
Penningmeester A.M. Bos
Leden
H. Gerritse, M. Kreuger
ISSN: 1568-3400
Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen
de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs
die van de redactie. De redactie behoudt zich het
recht voor artikelen in te korten of te weigeren.
Toegezonden foto's kunnen met vermelding van de
naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden
ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk
van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk
anders wordt aangegeven worden toegezonden
foto's opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging
Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.
23

dierenzorg dierencrematorium
dierenbegraafplaats
dierenpension
Kralingseweg 347
3065 RC Rotterdam
Telefoon 010 202 18 65
Fax 010 202 00 90
Wie?
komt ons
promotieteam
versterken?
Heeft u een dagje over, kunt u 1 + 1 bij elkaar tellen
en leuk met klanten omgaan?
Kom dan ons promotieteam versterken.
Voor inlichtingen kunt u bellen
of faxen naar: 010-4663682.
Een briefje is ook welkom:
H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam.