SHELL NEDERLAND CHEMIE B.V.

SHELL NEDERLAND CHEMIE B.V.

Het bedrijf / Shell Nederland Chemie B.V. (SNC) is een werkmaatschappij van
de Koninklijke/Shell Groep. SNC maakt chemische producten op basis van
aardolie. Dit heet petrochemie. De taak van de circa 1500 medewerkers van
SNC is om deze petrochemische producten op een efficiënte, veilige en milieubewuste
wijze te vervaardigen. Dit gebeurt op twee grote locaties in Nederland:
de industrieterreinen bij Moerdijk en Pernis.
De Koninklijke/Shell Groep heeft werkmaatschappijen in circa 140 landen,
biedt werk aan ruim 110.000 mensen en is actief op het gebied van aardolie,
(vloeibaar) aardgas, petrochemie, elektriciteit en duurzame energie. Het is een
energiebedrijf in de ruimste zin derhalve.
De Koninklijke/Shell Groep is in 1907 ontstaan door samenwerking van de
N.V. Koninklijke Nederlandsche Petroleum Maatschappij en The Shell
Transport and Trading Company Limited. Het bedrijf is voor 60 procent
Het
Nederlands en voor
bedrijf
40 procent Brits.
Voor de logistiek is de ligging van Moerdijk aan het
Hollandsch Diep van groot belang.
Eén bedrijf, twee locaties
Een beetje geschiedenis. Sinds 1936 vervaardigt
Shell in Pernis een groeiende hoeveelheid aardolieproducten
op basis van ruwe olie. Na de Tweede Wereldoorlog
nam de ontwikkeling van chemische producten op basis
van aardolie, zoals nylon en plastics, een grote vlucht. In
1949 startte Shell in Pernis de eerste chemiefabrieken
voor een vloeibaar synthetisch wasmiddel en voor PVC -
onder de vleugels van de raffinaderij - en ging de groei
gestaag verder. De strategische ligging van Pernis en de
sterk gestegen welvaart waren gunstige factoren voor die
groei. In 1959 werd de zelfstandige onderneming SNC
opgericht.
Eind jaren zestig van de vorige eeuw raakte het Pernisse
chemie-terrein vol. Daarom ging Shell op zoek naar een
tweede vestigingsplaats. De keuze viel uiteindelijk op een
industrieterrein van het toen in aanleg zijnde Industrie- en
Havenschap Moerdijk. Dit kon ten behoeve van Shell sterk
worden uitgebreid.
Een belangrijke factor voor de keuze was de ligging: het
Moerdijkterrein ligt op relatief korte afstand van Shell
Pernis en is centraal gelegen tussen de industriële centra
Moderne glycoletherfabriek in Pernis.
in Rotterdam en Antwerpen. Het was betrekkelijk
eenvoudig Pernis en Moerdijk met elkaar te verbinden via
ondergrondse pijpleidingen. Levering van grondstoffen en
teruglevering van producten is hierdoor snel en veilig te
realiseren. Een ander argument voor de keuze was de
bereikbaarheid. Moerdijk is goed bereikbaar voor de
scheepvaart, het railvervoer en ook voor het wegtransport.
Al die tijd waren de twee grote chemielocaties van SNC
tamelijk onafhankelijk van elkaar. Maar omdat de nadruk
binnen de Koninklijke/Shell Groep steeds meer op
businessgebonden ondernemingen kwam te liggen, kent
SNC sinds 2001 een eenhoofdige leiding.

De basis voor allerlei producten / SNC fabriceert basischemicaliën, die hun
oorsprong vinden in aardolie. Door aardolie te destilleren ontstaan onder
andere nafta en gasolie. Samen met LPG vormen zij de belangrijkste
grondstoffen voor de fabrieken van SNC. Vanuit de raffinaderij van Shell in
Pernis transporteren pijpleidingen deze grondstoffen naar Moerdijk. Daar
verwerkt Shell deze grondstoffen tot basischemicaliën die deels weer naar
Pernis worden verpompt voor verdere bewerking. SNC maakt dus niet of
nauwelijks kant-en-klare producten. Andere industrieën verwerken de
basischemicaliën tot eindproducten zoals kunststoffen, cosmetica, autoonderdelen,
geneesmiddelen en kunstvezels (o.a. viscose), isolatiemateriaal,
latexverf en antivries. Producten waar we dagelijks mee te maken hebben en
die niet meer zijn weg te denken uit onze huidige samenleving.
De totale productiecapaciteit van de SNC-fabrieken op beide locaties ligt op
bijna 7 miljoen ton per jaar. De meerderheid van de producten is bestemd voor
export, zowel binnen als buiten Europa.
De basis voor allerlei producten
De Moerdijkse ‘kraker’.
Verschil in opzet
In 1970 startte de eerste bouwfase in Moerdijk, een
investering ter waarde van circa 500 miljoen euro (fabrieken,
kantoren, werkplaatsen, laboratorium, magazijnen en
een bedrijfsschool). In 1976 ging een tweede bouwfase van
start. Tijdens deze bouwfase werd nog eens voor ruim 400
miljoen euro geïnvesteerd in nieuwe fabrieken, algemene
voorzieningen en diensten. De derde bouwfase begon in
1998 met de bouw van een tweede styreen- en propeenoxidefabriek
waarmee een bedrag van 450 miljoen euro
was gemoeid. Vervolgens werd de productiecapaciteit van
de etheenfabriek bijna verdubbeld. In 2001 ging de eerste
paal de grond in voor de bouw van een benzeenextractieunit,
die inmiddels in bedrijf is. Al deze investeringen
resulteerden in een chemisch complex dat qua opzet
uniek is.
Het complex is namelijk opgebouwd in zones. Zo liggen de
fabrieken midden op het terrein, gescheiden door
zogenoemde servicestroken. Hierin vindt men bijvoorbeeld
kantoren, werkplaatsen en een laboratorium. De opslag,
laad- en losplaatsen zijn gelegen aan de rand van het
complex. Door deze opzet worden personeel en transportmiddelen
voor aan- en afvoer van grondstoffen en
Glycoletherfabriek
Pernis.
De Moerdijkse
benzeenextractiefabriek.
producten zoveel mogelijk uit het productiegebied
geweerd. De dichtstbijzijnde woonbebouwing bevindt zich
in Klundert en Noordschans op respectievelijk 1200 en
700 meter van het hek van het bedrijfsterrein.
In Pernis is de situatie ingewikkelder. Shell Pernis heeft
zich ontwikkeld tot een bedrijventerrein met een oppervlakte
van 425 hectaren, temidden van grote en kleinere
woonkernen zoals Pernis, Hoogvliet, Spijkenisse,
Rhoon/Poortugaal, Vlaardingen en Schiedam.
Naast de vele, vaak grote installaties van Shell Nederland
Raffinaderij (SNR), vallen de diverse chemiefabrieken wat
minder op. En die chemische installaties zijn deels niet
meer eigendom van SNC. Diverse fabrieken zijn verkocht
aan nieuwe eigenaren. Deze nemen vaak nog wel grondstoffen
af van SNC en ook leveren SNC en SNR bepaalde
diensten aan deze nieuwe eigenaren.
Maar ook in Pernis zijn door de jaren heen steeds
investeringen uitgevoerd om zowel capaciteitsvergroting
als productverbetering mogelijk te maken. Met name twee
nieuwe polyolenfabrieken en een nieuwe oplosmiddelenfabriek
zijn hiervan het resultaat.

DOELSTELLING
Shell-bedrijven streven naar prestaties van wereldklasse. Daarnaast willen de bedrijven een goede werkgever zijn om
op die manier hun maatschappelijke verblijfsvergunning steeds weer opnieuw te kunnen waarmaken.
Shell acht zich verantwoordelijk tegenover haar eigen medewerkers, maar daarnaast ook tegenover de directe
omgeving waarin iedere Shell-maatschappij werkt. Duurzame ontwikkeling is daarbij het sleutelbegrip. Deze moet
ontstaan uit het samengaan van economische ontwikkeling (groei), zorg voor milieu en natuur en uit maatschappelijk
verantwoord gedrag. De beleidsbeginselen die hieruit voortkomen, worden bij elke beslissing over investeringen en
bedrijfsactiviteiten meegewogen. Doel is om telkens nieuwe, betere technieken en processen te ontwikkelen.
Alle fabrieken op een rijtje
MOERDIJK
■ Er is een etheenfabriek voor de productie van etheen en
propeen. Dit is de basisfabriek (‘de kraker’) die nafta,
gasolie of LPG als grondstof gebruikt. Daarnaast worden
de volgende (bij)producten in de kraker gevormd: ruwe
benzine, LPG, een stroom C4-koolwaterstoffen en nog
enkele andere koolwaterstofstromen, waaronder een
ethynstroom en een zware restfractie. Deze bijproducten
worden grotendeels weer gebruikt in de andere productiefaciliteiten.
De zware restfractie wordt voornamelijk als
brandstof gebruikt.
De andere productiefaciliteiten - deels geintegreerd in de
kraker - zijn:
■ een hydrogeneringsfabriek, waarin de ruwe benzine met
waterstof verder wordt behandeld. Het product uit deze
fabriek wordt geleverd aan derden, die er onder meer
autobenzine en oplosmiddelen van maken;
■ een butadieenextractiefabriek, waarin butadieen wordt
gewonnen uit de ruwe C4-stroom van de kraker. Butadieen
is een grondstof voor onder meer rubber;
■ een benzeenextractiefabriek die benzeen verwijdert uit
bepaalde productstromen van de kraker en van aardolieraffinageprocessen.
De benzeen wordt grotendeels verder
verwerkt in de ethylbenzeenfabriek (zie verder);
■ een installatie voor de productie van buteen door middel
van selectieve hydrogenering van butadieen. Buteen vindt
zijn toepassing in bijvoorbeeld kunststoffen en lijm;
■ een etheenoxide- en glycolenfabriek waarin als
basisgrondstof etheen wordt gebruikt. De uit etheen met
zuurstof gevormde etheenoxide wordt deels verkocht en
deels omgezet in glycolen die onder meer gebruikt worden
in kunstvezels en antivries;
■ een vinylester-fabriek waarin uit de grondstoffen ethyn
(uit de kraker) en versatic-zuur (uit Pernis) vinylester
wordt gemaakt. Vinylester is een grondstof voor latexverven;
■ een ethylbenzeenfabriek. Hierin wordt etheen (uit de
kraker) met benzeen omgezet in ethylbenzeen;
■ twee styreen- en propeenoxidefabrieken, waarin als
grondstoffen ethylbenzeen, propeen en lucht worden
gebruikt. Styreen is een grondstof voor polystyreen en
rubber, propeenoxide is een grondstof voor onder andere
de kunststof polyurethaan en voor antivries;
■ twee katalysatorfabrieken. Een van de katalysatoren die
in de styreen- en propeenoxidefabrieken wordt gebruikt,
wordt in deze fabrieken gemaakt.

PERNIS
De Pernisse fabrieken draaien grotendeels op grondstoffen
die in Moerdijk zijn vervaardigd. Per pijpleiding worden
deze naar Pernis gepompt. De volgende verdeling kan
gemaakt worden.
■ Fabrieken die versatics (synthetische carbonzuren) en
polyolen maken op basis van olefinen, koolmonoxide en
water, respectievelijk etheenoxide, propeenoxide,
glycerol, styreen en nog diverse andere stoffen. Deze
basischemicaliën worden onder andere gebruikt als grondstof
voor kunstharsen en verf (versatics) en harde en
zachte schuimen voor matrassen, meubels, verpakkingen
en isolatie (polyolen);
■ fabrieken voor de vervaardiging van zeer uiteenlopende
oplosmiddelen en daarvan afgeleide stoffen; grondstoffen
zijn onder andere etheenoxide, propeenoxide, propeen,
butaan/buteen, methanol, butanol en kerosine. Enkele van
de producten zijn glycolethers, aceton, MEK, MTBE,
hexaan en heptaan. Toepassingen zijn zeer uiteenlopend:
remvloeistof, antivries, zoetstoffen, cosmetica, inkt, lak en
hydraulische olie;
■ de monomeren- en elastomerenfabrieken (elastomeren =
rubber) met butadieen en styreen als belangrijke
Moderne polyolenfabriek in Pernis.
grondstoffen. SNC is operator (de verantwoordelijke voor
het feitelijke productieproces) en is eigenaar van de
monomerenfabrieken. De elastomerenfabrieken zelf zijn in
handen van derden;
■ de polypropeenfabriek, voor de helft eigendom van
Shell. Het kleine molecuul propeen (afkomstig uit kraakprocessen)
wordt in grote aantallen aaneengeregen tot
polypropeen, een van de basisplastics.
Hoewel vervoer over water en
per pijpleiding het belangrijkst
zijn, gaan heel wat tonnen
product per spoorwagon of
tankauto naar de afnemers.

Elektriciteit, stoom, fakkels / In Moerdijk beschikt SNC over een eigen
warmtekrachtcentrale die een groot deel van de benodigde elektriciteit opwekt.
Wat aanvullend nodig is, wordt betrokken uit het landelijke net. Ook voor
stoom geldt een gedeeltelijke zelfvoorziening via deze centrale en enkele
fabrieken. Wat dan nog meer nodig is, komt van een nabijgelegen warmtekrachtcentrale.
SNC in Pernis maakt gebruik van de diensten van SNR voor de
levering van elektriciteit, stoom en ander ‘utilities’. Met de overheid zijn
afspraken gemaakt dat SNC uiterlijk in 2012 zal behoren tot de wereldtop in
de eigen branche als het gaat om energie-efficiënte processen.
De meeste fabrieken in Moerdijk en Pernis zijn aangesloten op fakkelsystemen.
Fakkels zijn hoge installaties die voorkomen dat bij in- en uit bedrijfname en
bij storingen grote hoeveelheden onverbrand gas in de buitenlucht komen.
Verbranding met behulp van fakkels is dan de enige manier om gassen snel,
veilig en milieuverantwoord af te voeren. Hinder voor de omgeving probeert
SNC tot een minimum te beperken.
Elektriciteit, stoom, fakkels
Elektriciteit, stoom, fak-
Overige voorzieningen
Op en rond de fabrieken is een bluswaternet aanwezig.
Verder zijn alle fabrieken aangesloten op rioleringssystemen.
Afval- en proceswater uit de diverse fabrieken wordt
gezuiverd alvorens geloosd te worden op het oppervlaktewater.
In Pernis zijn eigen installaties beschikbaar via
SNR. In Moerdijk vindt voorzuivering plaats, maar een
deel van het proces gebeurt buiten het hek, in een
installatie van het Hoogheemraadschap van West-Brabant.
Bij de processen van SNC komt veel warmte vrij.
Gestreefd wordt naar zoveel mogelijk intern hergebruik.
Een deel moet echter als restwarmte met koelwater
worden afgevoerd. Dit water wordt betrokken uit Oude en
Nieuwe Maas (Pernis) en Hollandsch Diep (Moerdijk).
Het overgrote deel van de aan- en afvoer van grondstoffen
en producten gebeurt met pijpleidingen en schepen.
Tankauto's en tankwagons nemen ongeveer 10% van het
volume voor hun rekening.
Op speciaal ingerichte opslagplaatsen kunnen verpakte
afvalstoffen tijdelijk worden opgeslagen voordat ze worden
afgevoerd naar erkende verwerkers.
Fakkelsysteem Pernis.
Pernis en
Moerdijk lozen
grote
hoeveelheden
koelwater.
Veiligheid, Gezondheid, Welzijn en Milieu (VGWM)
De aspecten van veiligheid, gezondheid, welzijn en
milieu staan centraal bij de gehele bedrijfsvoering.
De mensen die op de terreinen in Moerdijk en Pernis
werken, moeten dat veilig kunnen doen. Ook omwonenden
en klanten moeten erop kunnen vertrouwen dat zij geen
nadelige gevolgen ondervinden van de activiteiten en
producten van SNC. Er is een duidelijk beleid, met helder
omschreven procedures en richtlijnen om aan de hoge eisen
op VGWM-gebied te kunnen voldoen. De normen en
waarden zijn dat VGWM-gedragsregels in woord en daad
worden uitgedragen, dat alle medewerkers een voorbeeldfunctie
hebben op het gebied van leidinggeven en
samenwerken en dat klantgerichtheid en een goede relatie
met zakelijke partners, overheid en omwonenden
noodzakelijk zijn.
Via een openbaar verslag worden de VGWM-resultaten
jaarlijks gerapporteerd. Op de website kunt u meer
informatie vinden, inclusief de integrale tekst van het
meest recente jaarverslag.

Samenwerking / In de nabijheid van zowel de Moerdijkse als Pernisse SNCfabrieken
zijn diverse bedrijven gevestigd die producten van SNC afnemen voor
verdere verwerking. Dit heeft economische voordelen, maar vooral ook minder
risico’s voor mens en milieu door de korte transportafstanden van gevaarlijke
stoffen middels pijpleidingen.
En natuurlijk is er de nauwe samenwerking met Shell Nederland Raffinaderij
in Pernis. Deze levert niet alleen de meeste grondstoffen voor SNC, maar ook
diverse diensten, met name voor de locatie Pernis.
Samenwerking
Vloeistofdichte bestrating
beperkt de gevolgen van een
onverhoopte lekkage.
Informatie over hinder
Ondanks alle voorzorgsmaatregelen gaat er soms toch
iets mis: een incident. Daarbij kan hinder ontstaan voor
mensen binnen, maar ook voor mensen buiten het hek.
Stank, geluid en fakkelen zijn drie effecten die buiten het
hek waarneembaar kunnen zijn. Behalve bij incidenten kan
deze hinder ook ontstaan bij bijvoorbeeld onderhoudswerkzaamheden.
Als vooraf met enige zekerheid verwacht kan
worden dat bepaalde werkzaamheden hinder zullen
opleveren, informeert Shell de omgeving vooraf.
Bij incidenten wordt ook zo snel mogelijk informatie
gegeven. Dat is niet altijd eenvoudig omdat het meestal
tijd vergt om de oorzaken op te sporen en maatregelen
te treffen.
De tweede styreen- en propeenoxidefabriek
in Moerdijk.
Met een volledige en tijdige informatieverstrekking
probeert Shell eventuele onrust zo snel mogelijk weg te
nemen. Overigens vinden wij ieder incident er altijd nog
één te veel en het voorkomen heeft dan ook hoge
prioriteit.

Dit is een uitgave van Shell Nederland Chemie B.V.
Tekst: afdeling Public Affairs van Shell Nederland Raffinaderij B.V.
Vormgeving: Volcano Advertising
Fotografie: Ernst Bode
december 2003
Vragen?
Misschien heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen of opmerkingen. Daarvoor kunt u
altijd terecht bij de afdeling Public Affairs, tel. 0168-355520 of 010-4314127, fax 010-4313982.
Ook via website www.shell.nl of e-mail adres public-affairs-pernis@shell.com kunt u reageren.
Schriftelijk kan ook. De adressen zijn:
Shell Nederland Raffinaderij B.V.
Afdeling Public Affairs
Postbus 3000
3190 GA Hoogvliet
Postbus 6060
4780 LN Moerdijk
Voor informatie over Shell wereldwijd adviseren wij website www.shell.com
Shell Chemicals