Instructieavond Helikopter

• In onderstaand schema is de volgorde waarin je de
zender programmeert weergegeven.
1. 2. 3.
Het model
een naam
geven.
Het type
swashplate
instellen.
De juiste
draairichting van
de servo’s
instellen.
Voor elektro de
throttle reversen.
Voor elektro de
throttle hold
instellen en
aanzetten.
Zet nu je helikopter aan
Voor de zekerheid
de bladen eraf
halen.
De stijg en
draairichting van
de swashplate
instellen.
De servo’s
uitlijnen.
4. 5. 6.
De beweging van
de swashplate
beperken.

7. 8.
De normale
throttle curve
instellen
De normale
pitch curve
instellen
De gevoeligheid
van de gyro
instellen
De timer
instellen
De failsafe
instellen
9. 10. 11.
Autorotatie
instellen

1. Allereerst geef je de helikopter een nummer en een naam.
Het nummer is de identificatie (de geheugenplaats van de
helikopter in de zender)
2. Kenmerkend voor het overbrengen van stuurbewegingen
op je helikopter is het type swashplate dat hij heeft. Veel
van de functies van de zender steunen op het ingestelde
type. Reden om dit als tweede in te stellen;
3. De volgende stap is er voor te zorgen dat de servo´s de
swashplate de juiste kant op laten bewegen, maar ook de
staartfuncties in de juiste richting laten bewegen;
4. Bewegen de servo’s de juiste kant op dan ga je ervoor
zorgen dat de swashplate in zijn geheel op en neer
beweegt, als je min of meer gas geeft;
5. Nu ga je de servo’s uitlijnen. Met andere woorden: je gaat
in principe de servo-hoorntjes parallel plaatsen aan de
onderkant van de swashplate;

6. Daarna ga je de bewegingsruimte van de swashplate
instellen. Ook dit is bijvoorbeeld nodig als je, ten gevolge
van extreme stick bewegingen, tegen de mechanische
grenzen van je helikopter aanloopt;
7. Nu ga je de throttle- en pitchcurven instellen. Allereerst
begin je met de standaard throttle- en pitchcurven en
vervolgens stel je de curven voor IDEL UP1 en 2 in;
8. Nu is het tijd de gyro globaal in te stellen
9. Het instellen van de timer helpt je te zien of je accu of
tank leeg raakt
10. Het instellen van fail safe helpt je ongelukken te
voorkomen als de verbinding tussen de zender en de
ontvanger onverhoopt wegvalt
11. Ook stel je autorotatie in. Gebruik je hem (niet direct
daarvoor) dan kun je de functie ook gebruiken om ervoor
te zorgen dat je motor niet gaat draaien, bijvoorbeeld als
je je helikopter verplaatst.

Het binden van een zender aan ontvanger
• Alleen bij 2,4 GHz systemen moeten zender en
ontvanger gebonden worden.
• Elke zender heeft een unieke ID code. Om de
ontvanger te kunnen gebruiken moet deze gelinkt
worden aan de zender. De unieke ID code wordt
opgeslagen in de ontvanger. Deze handeling hoeft
slechts 1 x uitgevoerd te worden, per ontvanger, tot dat
de ontvanger gebruikt gaat worden in combinatie met
een andere zender. Iedere (nieuwe) ontvanger moet
gelinkt worden aan de betreffende zender, anders zal
deze niet functioneren.

Link procedure
1. Zender en ontvanger op minder dan een meter bij
elkaar brengen.
2. Zet de zender aan.
3. Controleer of de zender signalen uitzendt.
4. Zet de ontvanger aan.
5. De Led op de ontvanger moet nu Groen knipperen.
(ik zie signaal, maar het is niet voor mij).
6. Druk het link/mode knopje meer dan 2 sec in en laat
deze dan los. Het “linken” start nu.
7. Als het “linken” gereed is, zal het ledje groen gaan
branden en de aangesloten servo’s zullen reageren.

• Dit proces niet uitvoeren in de nabijheid van andere
actieve FASST zenders. Het link proces kan hierdoor
verstoord worden. Ook kan een ontvanger gelinkt
worden aan een verkeerde zender.
• Led indicatie ( R6008HS )
Groen Rood Status
UIT AAN Geen
signaal
ontvangst
AAN UIT Ontvangst
signalen
KNIPPER UIT Ontvangst
signalen,
maar ID is
onjuist

Swashplate
• H-1 Type: "Puur Functie" of "single servo" (de meeste
helikopters gebruiken dit type). Een "single servo"
swashplate gebruikt èèn servo voor elke as: aileron,
elevator (cyclic pitch), en collective pitch, in
tegenstelling tot een CCPM helicopter die gebruikt een
combinatie van servos die samen drie assen laten
bewegen.

Swashplate H1
• Type H1
Filmpje afdraaien

Swashplate
• H-3 Type: 140 graden CCPM. Het plaatje toont de
positie van de Pushrods . Fundamenteel, de servo
werking van een H-3 type is bijna gelijk aan die van
een HR3 type. Echter, de servo regeling voor elevator
werking verschilt. 140 graden CCPM biedt soepeler
opereren van de gecombineerde servos en een gelijke
cyclische snelheid rondom. Op een 120 graden
opstelling, de links / rechts cyclisch is iets sneller dan
de voor / achter cyclische.

Swashplate H3
• Type H3

Swashplate
• HR3 Type: Het plaatje toont de positie van de
Pushrods . Met Aileron input, de aileron en pitch
servos tillen de swashplate links en rechts; met
Elevator input, de drie servos tillen de swashplate naar
voren en naar achteren; met Pitch input, alle drie de
servos bewegen de swashplate op en neer. Bovendien
werken verscheidene servos in harmonie met elkaar
(ex: HR3, alle 3 servos te samen creeren elevator
beweging) het beschikbare koppel wordt drastisch
verhoogt evenals de precisie en centrering.

Swashplate HR3
• Type HR3

Swashplate H4
• Type H-4: Het plaatje toont de positie van de Pushrods
Swash is een 4 servo ccpm, met de servos onder een
hoek van 90 graden ten opzichte van elkaar.

Stick mode

Kanaalkeuze
• Kanaal 1 : Aileron
• Kanaal 2 : Elevator
• Kanaal 3 : Throttle
• Kanaal 4 : Rudder
• Kanaal 5 : Gyro
• Kanaal 6 : Pitch

Servo Reversen
• Waarom
• De functie wordt gebruikt om de richting om te
draaien waarin een servo reageert op een actie van de
zender ( stick of switch). Nadat u deze functie heeft
gebruikt, dient u de volledige bediening van het model
te controleren om er zeker van te zijn dat alles werkt in
de juiste richting. Omkeren van de richting van een
servo en vervolgens niet controleren of het juiste
effect wordt bereikt is een van de meest voorkomende
oorzaken van een crash.

Subtrims
• Wat doen ze
• Je verstelt er de middenstand van de servo mee. (subtrim wordt het
meeste toegepast bij het rechtzetten van de swash als het mechanisch
niet lukt, maar ook andere servo’s kun je ermee verstellen.)
• Het gebruik van je subtrims doet niet meer of minder als het gebruik
van de normale trims.
Dus is het, als je van een servo bij 100% van je uitslag gebruikt, zeker
van invloed op je servo.
Het beste is om het zo min mogelijk te gebruiken, wat betekent dat je
eventuele afwijkingen eerst mechanisch probeert weg te werken. De
laatste afwijking kun je evt met subtrims doen.
Als je dan de zender aan zet, kun je de trims op nul zetten, omdat de
afwijkingen toch al met de subtrims opgevangen zijn.

Bladhoeken instellen
• Hoe
• De bladhoek afstellen wordt door velen als een lastig
en kritisch klusje gezien. Dit komt vooral omdat zo’n
beetje alles beweegt, en verstellen van 1 link op diverse
plaatsen invloed heeft. Alles zit immers met elkaar
verbonden. Een paar keer “heen en weer” werken zal
vaak nodig zijn. Neem hier gewoon de tijd voor. Je
hebt er later veel plezier van. Daarnaast is het moeilijk
een goed meetvlak te gebruiken.

• De bladhoek moet eigenlijk gemeten worden t.o.v. een
vlak, haaks op de hoofdas. Dat klinkt leuk, maar is
gewoon lastig meten. In de praktijk wordt de bladhoek
gemeten t.o.v. de flybar. Door de vorm van de
constructie is er in feite sprake van parallellogrammen.
En deze hebben de eigenschap dat zijden evenwijdig
aan elkaar blijven bij vervormen. De flybar kan dus
goed dienen als meetvlak. De meeste pitchmeters
maken hier ook gebruik van. De enige echte
onnauwkeurigheid die hiermee nog overblijft is het
verschil van de middelpunten. Het middelpunt
(draaipunt) van de flybar zit ca. 20 mm lager dan het
draaipunt van de bladeholder. Dit bij modellen met de
mainblades bovenaan de rotor.

• Bladhoek: 2 mogelijkheden:
• -4 tot +10, lineair. Midstick is dan ongeveer hoover
punt.
• -4 tot +10, met midstick het 0 graden punt. (voor als je
later op z’n kop wilt vliegen. Dan kan je dit uitbereiden
van -10 tot + 10.

Gyro werking
• Hoe in te stellen.
• Gyro: altijd loodrecht t.o.v. de hoofd-as plaatsen. Anders
werkt hij niet correct.
• De gyro of gyroscoop is een extra hulpmiddel om het
besturen van de heli te vergemakkelijken.
Het is dus een meetinstrument wat gevoelig is voor
hoekverdraaiing.
In dit geval bezit de gyro een in en uitgang waardoor het
mogelijk wordt hem automatische aansturingen te laten
verrichten.
De richting waarin hij gevoelig is wordt bepaald door in
welke richting hij op de heli gemonteerd wordt.

• Hij wordt gekoppeld tussen de staartbesturings-servo
en de ontvanger.
De functie van de gyro is het opvangen van een
plotselinge ongewilde hoekverdraaiing om de hoofdas
door b.v. wind vlagen. Door de gyroscopische werking
wordt de staart automatisch terug gestuurd in
tegengestelde richting van de plotselinge verdraaiing.
Verdraaiing door verandering van bladhoek of koppel
(toerental).
• De maten van gevoeligheid van de gyro is instelbaar.
In hoofdlijnen zijn er twee soorten wat de werking
betreft:

• Een die wel de plotselinge bewegingen van de staart
door b.v. windvlagen opvangt maar niet de richting
waarin de staart oorspronkelijk naar toe stond
corrigeerd (normale funtie) en een die ook deze
functie kent en zelf in staat is om bij behoorlijke
zijwind toch de staart in de oorspronkelijke richting te
houden de z.g. heading-hold of heading-lock.
Als bij deze laatste de richting veranderd wordt door
een stuursignaal van de zender wordt dit dan als nieuw
uitgangspunt gekozen.
Voor het leren vliegen (hoveren) is zeker deze laatste
methode aan te bevelen.
Ook is in sommige gevallen de gevoeligheid vanaf de
zender in te stellen

Hoe stel je een gyro in
• Voordat we kunnen beginnen dienen we eerst wat instellingen na
te lopen. We gaan er in deze setup guide vanuit dat de bedrading
al correct is aangesloten zoals staat beschreven in de
handleiding. Voor de zekerheid volgt hier een kort overzicht.
• Sluit de Rudder Input Connector aan op kanaal 4 van je
ontvanger.
• Sluit de Sensitivity Switch Connector aan op kanaal 5 van je
ontvanger.
• Sluit de Rudder Servo Connector aan op de Servo Connector
van je (digitale) servo. Denk aan het gebruik van een “step down”
deze dient toegepast te worden indien de bec of ontvanger accu
5.5 volt of meer levert.

• Zet alle potmeters van de gyro op de laagste waarde en zet DS mode aan omdat
we een digitale servo gebruiken.
• Zet de Control Delay Trimmer (DELAY) op 0.
• Zet de Limit Trimmer (LIMIT) op 60.
• Zet de DS Mode Switch (DS) op ON.
• Een GP780, GY611, GY701 of GY520 hebben geen potmeters. En de limits wil je
het liefst tegen de 100 hebben. Dan heb je de beste resolutie bij het uitsturen
van de hek servo. (grote servo uitslag).
• Zorg ervoor dat de juiste draairichting en stuurrichting is ingesteld, zowel in de
zender als op de gyro.
• In de zender stel je dat in bij de functie REVERSE voor kanaal 4.
• Op de gyro vind je de schakelaar Gyro Operation Direction Switch (DIR).
• Controleer in je zender dat er geen trim of sub-trim wordt gebruikt.
• Zet trim voor rudder stick op 0.
• Zet sub-trim voor kanaal 4 op 0.

• Het eerste waarmee je begint is het mechanisch afstellen van de gyro
en servo, door middel van onderstaande volgorde...
• Servo Arm haaks (+/- 90°) op servo bevestigen.
• Tail Pitch Slider centreren met de servo arm op +/- 90° in rudder
neutral position
• Limit Trimmer (LIMIT) van de gyro instellen voor maximale uitslag
zonder binding
• Om een servo arm haaks (+/- 90°) op de servo te bevestigen dien je de
servo eerst te centreren. Echter als je je stick of de heli ook maar iets
beweegt (in AVCS gyro mode) dan zal de servo van positie veranderen
en in die positie positie blijven staan. Stel de gyro sensitivity daarom
vanuit je zender in. Ga uit van de basis waarde die in de handleiding
van de betreffende gyro vermeld staat.
• Als je nu je stick loslaat dan zal de servo centreren. Dit noemen we de
rudder neutral position. Zet je heli aan, laat de servo centreren en zet
vervolgens de heli weer uit. Je kunt nu voorzichtig de servo arm
monteren. Zie onderstaande voorbeeld...

• OPMERKING: Als je een servo arm gebruikt met één
arm kom je niet altijd precies uit op 90°. Dat maakt
niet uit, als het maar niet teveel afwijkt.
BELANGRIJK: Gebruik absoluut geen trim of subtrim!
TIP: Als je een servo arm met meer armen of een
ronde schijf gebruikt dan staan er vaak nummertjes op,
probeer telkens een ander
nummertje net zolang
totdat je op +/- 90° uitkomt.

• Om de tail pitch slider te centreren en de LIMIT van de gyro in
te stellen dien je de tail boom servo mount te verschuiven (of je
rudder control rod van lengte te veranderen). Zet je heli aan.
Zorg ervoor dat de rudder in neutral position blijft staan (+/-
90°), Schroef de tail boom servo mount ietsjes losser en
verschuif deze over de tail boom net zolang totdat de tail pitch
slider precies in het midden staat. Je kunt dit controleren door de
stick helemaal naar links en naar rechts te bewegen. Zorg ervoor
dat je geen binding hebt aan beide uiteindes en controleer
hoeveel uitslag je nog over hebt. Als je denkt dat je de de tail
pitch slider gecentreerd hebt pas je de gyro LIMIT zodanig aan
totdat je links en rechts de maximale uitslag hebt zonder
binding. Schroef je tail boom servo mount weer vast.
• SAMENVATTING: Stick in het midden betekend servo
gecentreerd (+/- 90°) en de tail pitch slider ook precies in het
midden. Stick helemaal naar links of helemaal naar rechts geeft
evenveel en maximale uitslag op de tail pitch slider, zonder
binding. Zie onderstaande voorbeeld...

Stel de gyro sensitivity vanuit je zender
in op AVCS gyro mode. Zet de heli aan
en wacht 3 seconden (De meeste gyro’s
dienen in AVCS mode te worden
opgestart. Anders klopt het nulpunt
niet). Beweeg je stick 3x snel heen en
weer. De tail pitch slider centreert
automatisch en de monitor LED op de
gyro blijft branden. De noemen we de
"rudder neutral check method". Blijft de
monitor LED niet branden, controleer
dan je zenderinstellingen en/-of dat je
alle draden goed hebt aangesloten. Als je
gebruik maakt van de combinatie
Futaba GY401 + S9254/S2954 kun je in
de meeste gevallen met 50% gain nu al
vliegen zonder problemen. Dit is echter
afhankelijk van allerlei factoren, zoals de
lengte van je servo arm, de snelheid van
je servo en etc. Controleer daarom altijd
het volgende...

• Ook heel belangrijk is het om je kabels van de gyro niet te strak
te zetten. Daardoor kunnen er trillingen worden overgedragen
aan de gyro. Dit levert een nerveuze staart op.
• Tail hunting: Als de staart blijft zoeken en/-of wat traag
reageert, zet dan de gain wat hoger.
• Tail wagging: Als de staart heel nerveus beweegt, zet dan de
gain wat lager. (Des te hoger het toerental, des te lager de gain).
• Tail bounce up and down: Dit heeft meestal niets te maken
met de gyro, vaak staan dan je rotorbladen te strak.
• Als je de gain voor AVCS gyro mode naar wens hebt ingesteld ben
je klaar met het afstellen en instellen. In principe hoef je nu niets
meer te doen. Maar je kunt er nog altijd voor kiezen om de
rudder neutral position te trimmen.
• Vergeet niet in je zender de pirouette rate te verlagen. Deze staat
standaard op 100% (ATV op kanaal 4). Zo zorg je dat de heli wat
rustiger reageert op stuurbewegingen met de staart.

Throttle hold
• Instellen en waarom
• THR-HOLD (Throttle Hold). Deze functie is bedoeld
om de motor uit te schakelen (electro) of stationair te
laten draaien (brandstof), maar ook om autorotatie
mee uit te voeren. Deze schakelaar is direct toe te
passen wanneer dat nodig is. Let wel op, want THR-
HOLD is ook een flight mode en heeft dus een eigen
pitch curve!

Gascurve Elektro en Brandstof
• Instellen gascurve.
• Als je aan de slag gaat met throttle/-pitch curves is het
niet alleen belangrijk dat je heli elektronisch is
afgesteld, maar ook mechanisch. Throttle/-pitch
curves zijn één van de meest belangrijke punten waar
je rekening mee moet houden. Ze bepalen immers het
gedrag van je heli. Het instellen van throttle/-pitch
curves lijkt ingewikkeld, maar dat is het zeker niet. Als
je er eenmaal mee aan het experimenteren bent begin
je het vaak nog leuk te vinden ook.

• Als we praten over throttle dan hebben we het in feite over
het toerental, praten we over pitch dan hebben we het over
de stand van de rotorbladen. De rotorkop van een heli kun
je mechanisch en/-of elektronisch zodanig afstellen dat hij
maximaal een bepaald pitch bereik heeft. Hoe je dat kunt
instellen is nu nog even niet van toepassing. In de volgende
voorbeelden gaan we uit van een bereik van -4º ~ +10º
collective pitch.
•
• In het volgende voorbeeld zie je een lineaire throttle curve
en lineaire pitch curve. Een throttle/-pitch curve bestaat
uit een aantal programmeerbare stappen, meestal Stick
Position 1 t/m 5, dit verschilt per type zender. Stick Position
1-5 staat voor "low stick position". Stick Position 3-5 staat
voor "middle stick position". Stick Position 5-5 staat voor
"high stick position".

• Samen vormen de waarde van elke Stick Position een
bepaalde curve, in dit geval een lineaire curve. Als je
een nieuw model selecteert in je zender, dan is deze
standaard voorzien van lineaire throttle/-pitch curves.
Throttle/-pitch curves zijn er niet alleen om
afzonderlijk in te stellen, maar het is juist de bedoeling
dat je ze met elkaar combineert. De grafieken geven
aan bij welke stick position hoeveel throttle en pitch
wordt gegeven. Als je high stick position (5-5) geeft
dan geef je dus 100% throttle en +10º collective pitch
(positieve). Als je low stick position (1-5) geeft dan geef
je dus 0% throttle en -4º collective pitch (negatieve).
Een kwestie van opstijgen en afdalen. In een zender
worden nooit graden ingesteld, enkel percentages.

Regelaar werking
• Hoe in te stellen
• Een borstelloze motor controller of brushless ESC
(Electronic Speed Control) wordt gebruikt om de
snelheid van een borstelloze motor te variëren. Deze
fungeren als een interface tussen de motor en de
batterij. Gecontroleerd door de gashendel signaal van
een RC-ontvanger, de borstelloze ESC biedt variabel
vermogen aan de motor waardoor de snelheid
evenredig wordt aangepast.

• In tegenstelling tot een geborstelde motor kan, de
kracht niet rechtstreeks worden toegepast op een
borstelloze motor. In plaats daarvan, zal de regelaar
gecontroleerd en zeer intelligent iedere fase van de
borstelloze motor aansturen wat uiteindelijk resulteert
in een omwenteling. Borstelloze snelheid controllers
hebben drie motor draden, waardoor ze verbinding
kunnen maken met standaard driefasen borstelloze
motoren. Een geborstelde snelheidsregelaar (motor
met twee draden) kan niet worden gebruikt voor het
aandrijven van een borstelloze motor.

• Wat is een BEC?
BEC staat voor Battery Eliminator Circuit.
• Dit elektronisch systeem, dat zich in de regelaar bevindt,
zorgt er voor dat u geen extra ontvangeraccu hoeft aan te
sluiten. De ontvanger haalt zijn stroomvoorziening uit het
accupakket dat ook voor het vliegen wordt gebruikt.
• Wanneer de vliegaccu te leeg is om nog te kunnen vliegen,
blijft er toch nog genoeg "voeding" over voor de ontvanger.
Daarvoor zorgt dus BEC.
• Een BEC is er in twee uitvoeringen te weten interne en
externe.
• De interne BEC maakt deel uit van de regelaar. De externe
BEC is een stukje elektronica dat naast de regelaar wordt
aangesloten op de ontvanger. belangrijk: geen interne en
externe bec tegelijk aansluiten. Dan brand er iets af.!

•
Hoe werkt een BEC?
• Een BEC is in de basis een gewone "step down voltage
regulator". Het zal je accuspanning reduceren van e.g. 11.1
Volts naar ~6 Volts BEC spanning voor een veilige
voedingsspanning van je ontvanger en servo's.
• Wat zijn de voordelen van een BEC?
Als u elektrisch vliegt, is een BEC bijna in alle gevallen
beter dan een batterij. Gemiddeld weegt de BEC 10-20 keer
minder dan een ontvanger accu! Dan heb je rekening te
houden met het gedoe van het laden van de ontvanger pack
Met een BEC, hoef je je alleen zorgen te maken over het
opladen van uw belangrijkste vlucht pack en dan bent u
gegarandeerd van een veilige vlucht.

ESC programmeren
Throttle
position / Mode
LOW MIDDLE HIGH
Brake Brake disabled Soft Brake Hard Brake
Electronic timing Low Timing Mid Timing High Timing
Battery
Protection
Aircraft
Throttle response
speed
High cut off
voltage
protection
Normal
Airplane/Glider
Middle cut off
voltage
protection
Helicopter
- -
Helicopter soft
start Governor
mode
Standard Medium speed Quick speed

Failsafe
• Failsafe: 2 soorten. F/S => in geval van ontvangst
storing. (ontgrendeld zich zelf als de storing over is)
• De fail safe functie is aan te bevelen om te gebruiken in
het geval van storing tussen zender en ontvanger. In
dit menu kan er gekozen worden uit twee opties. De
“NOR” (normale) instelling houdt de servo in de laatst
door de zender doorgegeven positie, terwijl de “F/S”
(Fail Safe) instelling de servo naar een
voorgeproggrammeerde instelling beweegt.

Accu Failsafe
• BFS => bij te lage battery spanning. (BFS kan worden
ontgrendeld door het gas dicht te trekken en weer gas
te geven)
• Het systeem bevat een tweede failsafe functie, de accu
failsafe. Wanneer tijdens de vlucht het accuvermogen
onder ongeveer 3,8 Volt raakt, zal de accu failsafe
functie het gas naar een vooringestelde positie brengen
of snel stationair lopen, wanneer de betreffende
positie niet is opgegeven. Wanneer dit gebeurd moet
er onmiddelijk wordt geland.

Tips
• Hou bij het configureren van een nieuw model in je
zender zoveel mogelijk dezelfde schakelaars voor
dezelfde functies, dit voorkomt fouten tijdens het
vliegen met verschillende modellen.
• Maak een copy van je model in je zender dan kan je
altijd weer terug als er iets fout gaat.
• Controleer altijd goed de werking van je model na een
wijziging in je zender.
• Bij twijfel vragen om assistentie.
• Reikwijdte test is ook aan te bevelen.
• Hoe zie je of je storing hebt ? (led knippert rood)