Osteo-articulaire aandoeningen

1. Artrose
Niet-medicamenteuze behandeling
Ook niet-medicamenteuze behandelingen van artrose zijn gunstig gebleken: het beoefenen
van tai chi (beperkte evidentie) 1 , oefentherapie om de pijn te verlichten en de functionele
capaciteiten te verbeteren (harde bewijzen voor gonartrose, minder voor coxartrose) 2 .
Mobilisatietherapie, warmte- of koude-applicatie, lichaamsbeweging, maatregelen om te
streven naar gewichtsdaling bij obese patiënten, het gebruik van een wandelstok e.d. moeten
worden aangemoedigd 3 .
Middelen voor lokaal gebruik
De bewijskracht voor de werkzaamheid van de meeste topische analgetica is schaars en
weinig overtuigend. Bij pijnlijke aandoeningen van het bewegingsstelsel is er enig gunstig
effect aangetoond van capsaïcine 4-5 . Er zijn echter nogal wat bezwaren: een zeer vaak
optredend branderig gevoel bij applicatie, een langzame werkingsduur (gemiddeld na 2
weken) en de noodzaak om het product frequent (aangeraden wordt: vier maal daags) aan
te brengen 6 .
Uit een meta-analyse 7 blijkt dat, bij patiënten met artrose (meestal gonartrose, artrose ter
hoogte van de handen en zelden coxartrose), topische NSAID’s werkzamer zijn dan placebo
in de behandeling van artrosegerelateerde symptomen gedurende de eerste twee weken
van de behandeling, maar niet meer na 4 weken. Er was wel een aantoonbare publicatiebias.
Een literatuuronderzoek over effect van diclofenac gel bij gonartrose 8 toont een significante
pijnreductie en een verbetering van de functionele mogelijkheden ten opzichte van placeboof
vehiculumgel met NNT’s tussen 4 en 6, afhankelijk van de studies (5 RCT’s). Er bleek geen
verschil tussen diclofenac gel en oraal diclofenac. Een RCT 9 toont een tijdelijk gunstig effect
aan (na zes weken) van diclofenac gel versus gel zonder diclofenac voor de behandeling van
pijn bij artrose van de hand, met verbetering van stijfheid en functionele mogelijkheden. Een
voordeel na méér dan zes weken behandeling of bij recidieven moet nog aangetoond worden.
Er is geen onderzoek gepubliceerd waarin de effectiviteit van topische NSAID’s bij artrose
werd vergeleken met paracetamol (eerste keuzemiddel bij deze aandoening) 10 .
Ook topische NSAID’s kunnen ernstige systemische ongewenste effecten uitlokken, zelfs al
lijken deze zeer zeldzaam: huidafwijkingen (die zich ook kunnen ontwikkelen op een afstand
van de applicatiezone), astma, gastro-intestinale bloeding, acute nierinsufficiëntie door een
immuno-allergisch mechanisme of verergering van een chronische nierinsufficiëntie 11 . Gevallen
van ernstige huidreacties (fotosensibilisatie) werden echter gerapporteerd met bepaalde
topische NSAID’s 12 .
Door gebrek aan evidentie voor een verschil in effectiviteit tussen topische en orale NSAID’s
en een verhoogd risico op ongewenste effecten met orale NSAID's, zeker bij ouderen, kan
men, wegens de werkzaamheid op korte termijn, een topische NSAID overwegen bij falen
van paracetamol, vooral bij patiënten die vertrouwen hebben in de werkzaamheid van deze
behandeling. Een onderzoek met een kwalitatief luik toont het belang aan van het besteden
van aandacht aan de overtuigingen, bezorgdheden en verwachtingen van patiënten over
hun behandeling (onder andere) op dit vlak. Dit kan belangrijk zijn voor de perceptie van de
Osteo-articulaire aandoeningen
151