Sectormonitor Beeldende Kunst - GOC

1.2 Organisaties en werkzame personen in de sector
Zoals we in de vorige paragraaf hebben kunnen zien, worden activiteiten in de beeldende
kunstsector onderscheiden aan de hand van de schakels in het productieproces. De schepping
en distributie/vertoning vormen hierbij het primaire productieproces. Hieromheen bevinden
zich schakels zoals kunstvakonderwijs, de aankoop van kunst en de rol van de overheid en
private fondsen met betrekking tot het faciliteren van beeldende kunst. Om het aantal actoren
dat actief is in de beeldende kunst in kaart te brengen, richten wij ons in dit hoofdstuk op het
primaire productieproces van schepping, distributie en vertoning.
1.2.1 Aantal bedrijven en organisaties
Kenmerk van de sector is dat in de schepping nauwelijks bedrijven en organisaties actief
zijn. Kunstenaars zijn grotendeels zelfstandigen. Bij het in kaart brengen van het aantal
bedrijven en organisaties concentreren we ons dan ook op de distributie en vertoning. Hier
zijn (naast zelfstandigen) wel bedrijven actief. Relevante typen organisaties zijn galerieën,
kunstuitleencentra, veilingen, musea, festivals en presentatie-instellingen. Zij hebben allen
een rol in de distributie en vertoning van beeldende kunst. Met name de galerieën en
kunstuitleeninstellingen zijn een belangrijk distributiekanaal. Musea hebben vooral een rol
bij de vertoning. Voor veilingen geldt dat zij een vrij beperkte rol spelen in de distributie.
Er is voor gekozen alle genoemde typen organisaties integraal mee te nemen.
Galerieën
Met kunstgalerieën worden ruimten bedoeld waar tentoonstellingen van beeldende kunst
worden georganiseerd met de bedoeling deze werken te verkopen. Professionele galerieën
nemen meestal een bepaald bedrag (een commissie) van dertig tot vijftig procent van de
verkoopprijs als bemiddelingsloon ter vergoeding voor de kosten die zij maken om de werken
van de kunstenaar bij het publiek onder de aandacht te brengen. In Nederland zijn in
2010 555 actieve galerieën op het gebied van hedendaagse kunst. Het gaat hier om galerieën
die daadwerkelijk in bedrijf zijn en dus geen ‘slapend bestaan leiden’. Dit is een lichte
daling ten opzichte van 2006. Toen waren er 580 galerieën. 1
De genoemde cijfers zijn afkomstig van recent onderzoek in opdracht van de Nederlandse
Galerie Associatie. Deze aantallen wijken af van de CBS data. Het CBS telt 115 galerieën.
De verklaring hiervoor is dat het CBS strengere eisen stelt aan het aantal uren openstelling.
In het NGA onderzoek is geen ondergrens voor de openstelling gehanteerd. In het onderzoek
hanteren we verder de cijfers van de NGA.
Kunstuitleencentra
Via kunstuitleencentra wordt beeldende kunst in bruikleen gegeven of verhuurd aan particulieren
of bedrijven. Dit kunnen allerlei vormen van beeldende kunst zijn zoals schilderijen,
etsen en beeldhouwkunst. Tegenwoordig maken deze vaak onderdeel uit van bredere
Centra voor Beeldende Kunst (CBK). Eind 2008 zijn er 40 kunstuitleencentra in Nederland 2.
1 Van der Valk, W.D.M, Galeries in hedendaagse beeldende kunst, structuuronderzoek 2010, 2010.
2 CBS, statline, 2010.
15