Een oude drieslag als theologisch paradigma in de twintigste eeuw

18
5. De tekst is volgens De Nederlandse Belijdenisgeschriften, met register 8 (het
groene boekje), Zoetermeer 1998. De originele tekst luidt: ‘2. F.Wieviel stück seind
dir nötig zu wissen, das du in diesem trost seliglich leben und sterben mögest? A.
Drey stück, erstlich, wie grosz meine sünde und elend seyen, zum andern, wie ich von
allen meinen sünden und elend erlöset werde, und zum dritten wie ich Gott für solche
erlösung sol danckbar sein.’ (J.N. Bakhuizen van den Brink, a.w., 154).
6. Het gebruik van het begrip ‘paradigma’ vereist wellicht enige toelichting. Men kan
het begrip in verschillende betekenissen gebruiken. T.S. Kuhn verstaat onder
paradigma ‘an entire constellation of beliefs, values, techniques, and so on, shared by
the members of a given community.’ H. Küng gebruikt het begrip ook in minder
omvattende zin en spreekt over ‘Interpretationsmodell’, ‘Erklärungsmodell’,
‘Verstehungsmodell’. In deze laatste betekenis wordt het begrip door mij gebruikt. Zie
Hans Küng, ‘Paradigmawechsel in der Theologie, Versuch einer
Grundlagenerklärung’ in Hans Küng und David Tracy, Theologie wohin?, Zürich –
Köln 1984, 37 vv.
7. Met de nodige tussenvormen, b.v. van A.F.N. Lekkerkerker, Gesprekken over de
Heidelberger.Wageningen 1964; S.F.H.J. Berkelbach – v.d. Sprenkel, Toelichting op
de Heidelbergse Catechismus 2, deel 4, Franeker, z.j., over het gebed en Idem, in
Postille 9 (1957 – 1958), onder redactie van de Werkgroep Kerk en Prediking, ’s-
Gravenhage, 281 vv.;J.J. Knap, De Heidelbergsche Catechismus, Toepasselijk
verklaard voor de gemeente des Heeren 2,, Groningen 1915 en andere verklaringen.
8. Te onderscheiden van een bevindelijke opvatting, zonder het element van de
chronologie. Bijvoorbeeld bij J. van den Heuvel, In de goede aarde, Een verhandeling
over de plaats en de functie van de wet in de prediking van het Woord, uitgegeven
door L. Blonk te Waddinxveen 2002;W. Verboom, Een gids voor het leven, Een
eenvoudige uitleg van de Heidelbergse Catechismus, twee delen, Kampen 1992.
9. G. H. Kersten, De Heidelbergsche Catechismus in 52 predikaties, 2 delen, Utrecht
1948 – 1949.
10. G.H. Kersten, Ibidem, deel 1, 22.
11. Van de ellendekennis, die aan de kennis van de verlossing voorafgaat, zegt hij: ‘O,
dan wordt het in de overtuiging van onze zonden zoo bange, al zijn er ogenblikken
van zielsverademing en al gloort soms de hope.’ (…) ‘Maar hoezeer dit alles in de
wortel van ’t nieuwe leven ligt, Christus is ons zoozeer verborgen en daarmede de
verzoening der zonden door Hem, dat geduriglijk onze ziele bekommerd is vanwege
Gods recht, dat door ons geschonden is’, Ibidem, 23.
12. ‘En nu leert de Heilige Geest Zijn volk bevindelijk kennen, dat Christus met Zijn
dierbaar bloed Zijn volk heeft gekocht en verlost. (…) Naar Hem gaat hun harte uit.
Hem zoeken zij te gewinnen, want wat is hun anders noodig dan in Hem te worden
ingeplant?’, Ibidem, 23.