Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag
Tabel 3.7
Hoeveel van uw landgenoten doen volgens u het volgende? (antwoordcategorieën
‘bijna iedereen’ en ‘veel’ in %), 1999/2000
Soc. zek. Belasting- Zwart Te hard Rijden on- Softdrugs Afval
fraude fraude betalen rijden der invloed
Nederland 7 48 46 36 10 9 31
België 33 68 62 60 35 23 38
Denemarken 31 50 76 70 21 26 44
Duitsland 49 64 58 74 36 22 57
Frankrijk 38 40 39 64 50 31 46
Groot-Brittannië 61 64 66 77 42 63 76
Zweden 33 52 56 62 13 12 58
80
Toelichting:
Soc. zek. fraude = een sociale uitkering aanvragen waar zij geen recht op hebben
Belastingfraude = belasting ontduiken als zij daartoe de kans hebben
Zwart betalen = contant betalen voor diensten om de belasting te ontlopen
Te hard rijden = te hard rijden in de bebouwde kom
Rijden onder invloed = rijden onder de invloed van alcohol
Softdrugs
= de drug marihuana of hasjiesj gebruiken
Afval
= afval weggooien in de openbare ruimte
Bron: Dekker et al. (2003)
een op de tien Nederlanders meent dat veel landgenoten ten onrechte een uitkering
aanvragen of softdrugs gebruiken. Belastingfraude en zwart betalen worden
nog als de meest ‘algemene’ vormen van wetsovertreding beschouwd, maar ook
hier scoort Nederland laag in vergelijking met de meeste andere landen. Het is
niet duidelijk hoe deze uitkomst moet worden geïnterpreteerd. Men dient te
bedenken dat niet is gevraagd naar het vóórkomen van wetsovertreding, maar
naar een schatting van het aantal mensen dat zich daaraan schuldig maakt. Het is
dus denkbaar dat Nederlanders niet minder wetsovertreding signaleren dan de
inwoners van andere Europese landen, maar deze alleen aan een kleiner deel van
de bevolking toeschrijven. Indien deze interpretatie juist is, maken Nederlanders
veel scherper onderscheid dan andere Europeanen tussen de grote meerderheid
van ‘brave’ burgers en een kleine groep wetsovertreders.
Zoals opgemerkt is een grote meerderheid van de Nederlandse bevolking al
jarenlang van mening dat de criminaliteit toeneemt. Het is echter de vraag of
men bij verschillende vormen van wetsovertreding een gelijksoortige ontwikkeling
meent waar te nemen. Enig inzicht hierin kan worden verkregen door de
uitkomsten van een onderzoekje dat in 1991 in opdracht van de Volkskrant werd
uitgevoerd te vergelijken met een herhaling van dit onderzoek in opdracht van
de wrr in het najaar van 2003. In dit onderzoek is gevraagd of men zich schuldig
zou maken aan enkele vormen van relatief veelvoorkomende fraude en of men