Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag De meeste gegevens die hier worden gepresenteerd, zijn afkomstig uit grootschalige enquêtes (surveys) onder een representatieve steekproef van de bevolking. Voor Nederland gaat het hierbij in het bijzonder om het onderzoek Culturele veranderingen in Nederland (cv) van het Sociaal en Cultureel Planbureau (scp) en het onderzoek Sociaal-culturele ontwikkelingen in Nederland (socon) van de universiteiten van Nijmegen en Tilburg. cv wordt sinds 1975 om de een of twee jaar gehouden. Voor sommige vragen kan op basis van eerdere onderzoeken een tijdreeks vanaf 1970 worden geconstrueerd. socon wordt sinds 1985 iedere vijf jaar gehouden. Om vergelijkingen tussen landen te maken is gebruikgemaakt van enkele internationale onderzoeken. Het gaat om respectievelijk de European Values Study (evs), het International Social Survey Programme (issp) en de Eurobarometer van de Europese Commissie. 3.3 waarden 72 Meer dan twee derde van de bevolking is van mening dat de opvattingen over gedrag en zeden in ons land steeds meer achteruitgaan. Bovendien groeit dit aandeel sinds 1970 gestaag (zie tabel 3.1). Tegelijkertijd neemt de onzekerheid van de burger over wat goed en verkeerd is af; in 1970 verkeerde ongeveer de helft van de bevolking hierover in onzekerheid, in 1996 was dit nog maar ongeveer een derde. Een mogelijke interpretatie van deze uitkomst zou kunnen zijn dat mensen steeds negatiever worden over ‘gedrag en zeden in ons land’ doordat zij Tabel 3.1 Mening over achteruitgang van gedrag en zeden en onzekerheid over waarden en normen (in %), 1970-1998 1970 1975 1980 1985 1991 1996 1998 De opvattingen over gedrag en zeden in 39 53 60 56 .00 61 69 ons land gaan steeds meer achteruit Er zijn zo veel verschillende opvattingen 56 52 52 47 43 38 .00 over wat goed en verkeerd is dat je soms niet meer weet waar je aan toe bent Alles verandert heden ten dage zo snel 45 44 40 35 34 33 .00 dat men vaak nauwelijks meer weet wat goed en wat slecht is Bron: scp (cv ’70-’98) zelf steeds meer uitgesproken opvattingen hebben ‘over wat goed en verkeerd is’. Een andere interpretatie is echter dat mensen hypocrieter worden: wellicht vinden zij het gemakkelijker te oordelen over goed en kwaad omdat zij deze vooral op anderen en niet op zichzelf van toepassing achten. Waarden zijn er in zeer uiteenlopende soorten en maten, zo is in hoofdstuk 2 uiteengezet. Het is dan ook onmogelijk om in het bestek van dit hoofdstuk een
waarden, normen en gedrag: de mening van de bevolking uitputtend overzicht te geven van de steun onder de bevolking voor allerlei waarden. De aandacht beperkt zich hier daarom tot een aantal waarden die ten grondslag liggen aan de rechtsstaat en de elementaire burgerrechten. Meer dan bij veel andere waarden is het immers van groot belang dat deze waarden een breed draagvlak onder de bevolking hebben (zie ook hoofdstuk 5). Het Sociaal en Cultureel Rapport 1998 – 25 jaar sociale verandering (hoofdstuk 5 en 6) biedt een overzicht van de ontwikkeling van een aantal waarden sinds het begin van de jaren zeventig. De steun voor democratische vrijheden als demonstreren, staken, publiceren wat men wil en in het openbaar zeggen wat men wil, nam in de jaren zeventig licht af (sic!), maar is sinds 1980 gestaag toegenomen (scp 1998: 131; de meest recente gegevens zijn echter van 1995). De mate waarin men godsdienstige groepen vrij wil laten in hun doen en laten loopt sinds 1985 echter terug (scp 1998: 138; scp 2003a: 111). Dit geldt het sterkst voor de vrijheid die men islamieten gunt (van 80% in 1985 naar 57% in 2000), maar in mindere mate ook voor katholieke en protestantse groepen. De tolerantie jegens godsdienstige groepen in het algemeen lijkt dus kleiner te worden. Wellicht hangt dit samen met het feit dat steeds meer mensen van mening zijn dat politiek en godsdienst los van elkaar moeten staan: in 1975 vond 57 procent van de bevolking dit, in 1996 73 procent (scp 1998: 172). Helaas zijn aan de ondervraagden geen concrete activiteiten van godsdienstige groepen voorgelegd, zodat onduidelijk is ten aanzien van welke aspecten van bijvoorbeeld de islam men minder tolerant is geworden. 73 Een internationale vergelijking van de steun voor de waarden van de rechtsstaat kan worden gebaseerd op de Eurobarometer 47 uit 1997. Hierin werd de steun van de bevolking van de landen van de eu onderzocht voor een aantal rechten en vrijheden, waaronder vrijheid van meningsuiting, vrijheid van vereniging, godsdiensten gewetensvrijheid en gelijkheid voor de wet. Tabel 3.2 geeft een overzicht van de belangrijkste uitkomsten voor een zevental landen. Over het algemeen worden de elementaire rechten en vrijheden door een ruime meerderheid van de bevolking van de eu-landen gesteund. Alleen de vrijheid van vereniging en het actieve en passieve kiesrecht worden door een grote minderheid niet vanzelfsprekend gevonden. Nederland blijkt ten aanzien van een aantal grondrechten – vrijheid van meningsuiting, vrijheid van vereniging, recht op eigen taal en cultuur en kiesrecht – relatief laag te scoren. Ten aanzien van godsdiensten gewetensvrijheid en het recht op bescherming tegen discriminatie scoort Nederland daarentegen wel hoog. Het is lastig om deze cijfers te interpreteren. Zo is aan de respondenten alleen gevraagd of de betreffende rechten en vrijheid ‘onder alle omstandigheden moeten worden gerespecteerd, of dat dit afhangt van de omstandigheden’. Men kon dus niet antwoorden dat men een recht of vrijheid in zijn algemeenheid afwijst, terwijl de ‘omstandigheden’ niet nader werden gespecificeerd. De ‘omstandigheden’ die de respondenten in gedachten hebben, zouden dan ook kunnen samenhangen met uiteenlopende ervaringen in de verschillende landen.
Page 1 and 2:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 3 and 4:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 7 and 8:
inhoudsopgave inhoudsopgave Samenva
Page 9 and 10:
inhoudsopgave 7 De bijdrage van de
Page 11 and 12:
samenvatting samenvatting Dit rappo
Page 13 and 14:
samenvatting rijk deel bij een rela
Page 15 and 16:
samenvatting De bijdrage van de sam
Page 19 and 20:
ten geleide ten geleide Dit rapport
Page 21 and 22:
inleiding en probleemstelling 1 inl
Page 23 and 24: inleiding en probleemstelling veran
Page 25 and 26: inleiding en probleemstelling klage
Page 27 and 28: inleiding en probleemstelling Omdat
Page 29 and 30: inleiding en probleemstelling gieuz
Page 31 and 32: inleiding en probleemstelling recht
Page 33 and 34: inleiding en probleemstelling Deze
Page 35 and 36: inleiding en probleemstelling en no
Page 37 and 38: inleiding en probleemstelling Neder
Page 39 and 40: inleiding en probleemstelling aanda
Page 41 and 42: inleiding en probleemstelling Hoofd
Page 43 and 44: een verkenning van de begrippen ‘
Page 71 and 72: waarden, normen en gedrag: de menin
Page 73: waarden, normen en gedrag: de menin
Page 91 and 92: normoverschrijdend gedrag 4 normove
Page 93 and 94: normoverschrijdend gedrag pen voor
Page 95 and 96: normoverschrijdend gedrag mele cont
Page 97 and 98: normoverschrijdend gedrag een neerw
Page 99 and 100: normoverschrijdend gedrag In de per
Page 101 and 102: normoverschrijdend gedrag werden vr
Page 103 and 104: normoverschrijdend gedrag en het mi
Page 105 and 106: normoverschrijdend gedrag winkeldie
Page 107 and 108: normoverschrijdend gedrag heeft het
Page 109 and 110: normoverschrijdend gedrag Adang (19
Page 111 and 112: normoverschrijdend gedrag gers en 6
Page 113 and 114: normoverschrijdend gedrag aantal ve
Page 115 and 116: normoverschrijdend gedrag Volgens h
Page 117 and 118: normoverschrijdend gedrag val van)
Page 119 and 120: normoverschrijdend gedrag Figuur 4.
Page 121 and 122: normoverschrijdend gedrag verwachte
Page 123 and 124: normoverschrijdend gedrag geven de
Page 125 and 126:
normoverschrijdend gedrag voorkomen
Page 127 and 128:
normoverschrijdend gedrag instituti
Page 129 and 130:
een rationele-keuze-analyse van nor
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
pluriformiteit en gemeenschappelijk
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
samenleven met verschillende cultur
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
de bijdrage van de samenleving 7 de
Page 201 and 202:
de bijdrage van de samenleving kerk
Page 203 and 204:
de bijdrage van de samenleving alle
Page 205 and 206:
de bijdrage van de samenleving pers
Page 207 and 208:
de bijdrage van de samenleving •
Page 209 and 210:
de bijdrage van de samenleving fact
Page 211 and 212:
de bijdrage van de samenleving word
Page 213 and 214:
de bijdrage van de samenleving word
Page 215 and 216:
de bijdrage van de samenleving zij
Page 217 and 218:
de bijdrage van de samenleving slec
Page 219 and 220:
de bijdrage van de samenleving Pres
Page 221 and 222:
de bijdrage van de samenleving Cycl
Page 223 and 224:
de bijdrage van de samenleving hebb
Page 225 and 226:
de bijdrage van de samenleving dig
Page 227 and 228:
de bijdrage van de samenleving rech
Page 229 and 230:
de bijdrage van de samenleving zorg
Page 231 and 232:
de bijdrage van de samenleving bij
Page 233 and 234:
de bijdrage van de samenleving geë
Page 235 and 236:
de bijdrage van de samenleving slec
Page 237 and 238:
de bijdrage van de samenleving Deze
Page 239 and 240:
de bijdrage van de samenleving note
Page 241 and 242:
de rol van de overheid; conclusies
Page 243 and 244:
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
literatuur literatuur Adang, O. (19
Page 277 and 278:
literatuur cgb (2003b) Advies Commi
Page 279 and 280:
literatuur Ferwerda, H., M. Bottenb
Page 281 and 282:
literatuur Interview-nss (2003) Fra
Page 283 and 284:
literatuur Nauta, L. (2000) Onbehag
Page 285 and 286:
literatuur Schoonenboom, J. en H. i
Page 287 and 288:
literatuur Tweede Kamer (2002-2003)
Page 289 and 290:
literatuur moraal’, in: P. de Bee
Page 291 and 292:
adviesaanvraag inzake waarden en no
Page 293 and 294:
apporten aan de regering rapporten
Page 295 and 296:
apporten aan de regering Zesde raad
Page 297 and 298:
voorstudies en achtergronden voorst
Page 299:
wrr rapport aan de regering 68 Waar
show all

Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?