Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag
van geweld en gewelddadige conflictbeslechting verdient aparte aandacht te krijgen
in het kader van conflictpreventie.
Aanbevelingen
Uit het oogpunt van te voorziene en onvermijdelijke waardeconflicten tussen
etnische groepen en tussen diverse culturen verdient het speciale aanbeveling te
gaan werken aan praktische programma’s voor conflictpreventie en conflictbeslechting
(zie hoofdstuk 7). In deze programma’s zal de nadruk dienen te liggen
op de gedrags- en handelingscomponent. Ze kunnen op scholen, in buurten, in
diverse organisaties en instellingen, inclusief overheidsorganisaties, worden
geïntroduceerd. Omdat er in Nederland, in tegenstelling tot andere immigratiesamenlevingen,
weinig wetenschappelijke kennis is ontwikkeld over dergelijke
conflictpreventieprogramma’s, dient deze kennis, in het kader van waarden en
normen, verbeterd te worden.
270
6 Ondersteuning door de overheid van instituties
Zoals in hoofdstuk 7 is betoogd, berust de verantwoordelijkheid voor het onderhoud
van waarden en normen bij sociale instituties zelf. Niettemin speelt de
overheid een belangrijke rol bij de financiering en de (procedurele) controle van
de vele werkzaamheden van deze instituties, met name als ze publieke taken
vervullen die mede met publieke middelen worden bekostigd. De overheid dient
deze instituties meer ruimte te laten en, indien nodig, ook te geven om aan de
morele dimensie van hun maatschappelijke rol meer aandacht te besteden dan
de laatste twee decennia het geval was. Met name zou er weer meer aandacht
kunnen worden besteed aan de speciale verantwoordelijkheid van professionele
dienstverleners (onder andere leerkrachten, verpleegkundigen en artsen, pedagogen
en jongerenwerkers). Naast het vergroten van de discretionaire bevoegdheid
van deze professionals dient tegelijkertijd aan de morele aspecten van de
hulpverlening meer aandacht geschonken te worden. In controles en beoordelingen
kan deze morele dimensie apart genoemd worden (bijvoorbeeld voor scholen
en andere onderwijsinstellingen). Een verbeterde participatie van de kant van
burgers en cliënten van deze instellingen, onder andere ook bij het opstellen van
gedragsregels van deze organisaties, analoog aan buurtregels, kan normoverschrijdend
gedrag tegengaan en op bepaalde waarden gericht gedrag bevorderen.
Er moet lering worden getrokken uit eerdere experimenten met cliëntparticipatie
(onder andere in de gezondheidszorg) om hiervoor een vorm te vinden die
daadwerkelijk bijdraagt aan het versterken van het draagvlak voor de normen en
waarden van een institutie en aan het voorkómen van normoverschrijdend
gedrag.
Aanbevelingen
De overheid dient instituties, organisaties en instellingen die publieke taken
vervullen, op ruime schaal gelegenheid te geven meer aandacht te besteden aan
de morele dimensie van hun werkzaamheden. Waar nodig kan de overheid deze
‘cultuuromslag’ in organisaties ondersteunen met bepaalde middelen en programma’s
(bijvoorbeeld conflictpreventie, bespreekbaar maken van te lang