Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag 8.7 samenvattende conclusies en aanbevelingen aan de regering 8.7.1 algemene conclusies in hoofdlijnen Dit rapport begon in hoofdstuk 1 met de constatering dat van de vele en uiteenlopende maatschappelijke kwesties die onder de noemer van waarden en normen werden gebracht, twee kwesties de meeste aandacht vroegen, namelijk de vele vormen van normoverschrijdend gedrag en de vraag naar gemeenschappelijke waarden in onze samenleving. Beide zijn in dit rapport uitvoerig aan de orde gekomen. Voor beide kwesties geldt dat burgers onderling en instituties zelf veel kunnen doen aan het herstel van onderling vertrouwen en aan het instandhouden van voor de samenleving essentiële waarden. Maar ook de overheid heeft in beide kwesties een belangrijke rol te spelen. De conclusies van dit rapport over de rol van de overheid ten aanzien van waarden en normen kunnen in twee hoofdlijnen worden samengevat. 264 I. Het bewaken van de gemeenschappelijke waarden en het ondersteunen van een publieke moraal Er is een duidelijke en ruime steun te constateren voor de essentiële waarden van de democratische rechtsstaat (zie hoofdstuk 3 en 5). Deze waarden zijn als het ware de gemeenschappelijke kern van een moderne open samenleving, die gekenmerkt wordt door een grote mate van geïndividualiseerde keuzevrijheid van burgers en door een groter geworden pluriformiteit in waardeoriëntaties. De rechtsstaat en de democratie bieden een garantie voor deze pluriformiteit en persoonlijke vrijheid. Ze zijn bovendien dynamisch, in de zin dat er nieuwe interpretaties van oude en gevestigde waarden mogelijk blijven. Tegelijkertijd leggen democratie en rechtsstaat verplichtingen op. Men kan hier beter spreken van een verplichtende consensus, namelijk om de waarden van democratie en rechtsstaat en het open karakter ervan in stand te houden. Het is een primaire taak van de overheid om deze verplichtende consensus te bewaken en ervoor te zorgen dat ook in de toekomst de samenleving dit open karakter zal blijven behouden. Concreet betekent dit dat de overheid de waarden van pluriformiteit en de doorwerking ervan in de democratische rechtsstaat zichtbaar zal dienen uit te dragen. Bescherming van mensenrechten als basiswaarde van elke samenleving krijgt zo een prominente plaats. Door maatschappelijke ontwikkelingen die met de ruime persoonlijke vrijheden en de vele mogelijkheden tot eigen keuzen te maken hebben, is de praktische ondersteuning voor de publieke zaak verschraald (zie hoofdstuk 7 en het begin van hoofdstuk 8). Het onderlinge vertrouwen van burgers dat anderen zich aan de regels zullen houden is afgenomen, en daarmee de bereidheid om zelf de waarden en normen van het politieke systeem te respecteren. De overheid dient in verband hiermee het bevorderen en ondersteunen van een publieke moraal eveneens tot haar primaire taak te rekenen. Hoewel de overheid zich, naar de mening van de raad, bij de bevordering van religieuze en morele overtuigingen
de rol van de overheid; conclusies en aanbevelingen terughoudend dient op te stellen ten aanzien van de vele uiteenlopende inhoudelijke overtuigingen, ligt dat bij de publieke moraal anders. De publieke moraal gaat vooral over de manieren waarop burgers onderling, juist met hun uiteenlopende meningen, overtuigingen, standpunten en belangen, toch op vreedzame en fatsoenlijke wijze met elkaar willen en kunnen omgaan en hun onderlinge conflicten en geschillen leren beslechten. De publieke moraal krijgt vooral vorm in praktijken van burgerschap. De overheid dient allerhande vormen van deze burgerschapspraktijken te stimuleren (zie hoofdstuk 5). II. Het ondersteunen en versterken van de tertiaire taken van instituties De tweede hoofdlijn van het rapport betreft het gedrag in relatie tot waarden en normen. De relatie tussen waarden, normen en gedrag is ingewikkeld. Veel waarden en normen worden onderschreven, maar komen in het uiterlijke gedrag van een toenemend aantal burgers niet dienovereenkomstig tot uiting (zie hoofdstuk 3 en 4). Normoverschrijdende gedragingen en andere vormen van ergerniswekkend gedrag vinden hun oorsprong in de samenleving zelf en in de manier waarop instituties functioneren. Instituties dragen derhalve zelf verantwoordelijkheid voor het creëren, onderhouden en overdragen van hun eigen waarden en normen. Dit wordt zichtbaar in de primaire en secundaire taken van instituties (zie hoofdstuk 7). De tertiaire taken van instituties, die bestaan in het bijbrengen van gedragingen die ook voor andere instituties van groot belang blijken te zijn (bijvoorbeeld respect voor anderen, behoorlijk gedrag, eerlijkheid) zijn echter, net als de publieke moraal, verwaarloosd en verschraald, zoals de analyse van hoofdstuk 7 aangeeft. Ook de overheid heeft bijgedragen aan deze verschraling, onder andere door te weinig ruimte te bieden aan de morele dimensie van instituties (zie hoofdstuk 4 en 7). In dit kader dient de overheid meer ruimte te laten aan instituties om allereerst hun primaire en secundaire taken goed te verrichten en daarmee hun tertiaire taak te kunnen uitvoeren. 265 Op basis van deze twee algemene conclusies worden in de volgende paragraaf concrete aanbevelingen gedaan. 8.7.2 concrete aanbevelingen De maatschappelijke problemen die onder de noemer van ‘waarden en normen’ onder de aandacht worden gebracht, zijn zeer divers van aard. Maatschappelijke problemen als het onfatsoenlijke gedrag van medeburgers, de uithuwelijking van Marokkaanse meisjes, incidentele botsingen tussen de vrijheid van meningsuiting en het verbod op discriminatie, toename van onbeschoft gedrag in het verkeer en uitkeringsfraude, hebben weinig met elkaar te maken. Het is daarom niet verstandig deze problemen steeds onder de algemene paraplu van de ‘waardenen normenproblematiek’ samen te brengen, als dat een uniforme aanpak van sterk uiteenlopende verschijnselen zou impliceren. Het is naar het oordeel van de raad disfunctioneel om een dergelijk uniform en generiek waardenen normenbeleid te voeren. Er is wel, vooral in de sfeer van norm-overschrijdend gedrag, sprake van reële problemen die serieuze aandacht van de overheid en
Page 1 and 2:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 3 and 4:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 7 and 8:
inhoudsopgave inhoudsopgave Samenva
Page 9 and 10:
inhoudsopgave 7 De bijdrage van de
Page 11 and 12:
samenvatting samenvatting Dit rappo
Page 13 and 14:
samenvatting rijk deel bij een rela
Page 15 and 16:
samenvatting De bijdrage van de sam
Page 19 and 20:
ten geleide ten geleide Dit rapport
Page 21 and 22:
inleiding en probleemstelling 1 inl
Page 23 and 24:
inleiding en probleemstelling veran
Page 25 and 26:
inleiding en probleemstelling klage
Page 27 and 28:
inleiding en probleemstelling Omdat
Page 29 and 30:
inleiding en probleemstelling gieuz
Page 31 and 32:
inleiding en probleemstelling recht
Page 33 and 34:
inleiding en probleemstelling Deze
Page 35 and 36:
inleiding en probleemstelling en no
Page 37 and 38:
inleiding en probleemstelling Neder
Page 39 and 40:
inleiding en probleemstelling aanda
Page 41 and 42:
inleiding en probleemstelling Hoofd
Page 43 and 44:
een verkenning van de begrippen ‘
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
waarden, normen en gedrag: de menin
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
normoverschrijdend gedrag 4 normove
Page 93 and 94:
normoverschrijdend gedrag pen voor
Page 95 and 96:
normoverschrijdend gedrag mele cont
Page 97 and 98:
normoverschrijdend gedrag een neerw
Page 99 and 100:
normoverschrijdend gedrag In de per
Page 101 and 102:
normoverschrijdend gedrag werden vr
Page 103 and 104:
normoverschrijdend gedrag en het mi
Page 105 and 106:
normoverschrijdend gedrag winkeldie
Page 107 and 108:
normoverschrijdend gedrag heeft het
Page 109 and 110:
normoverschrijdend gedrag Adang (19
Page 111 and 112:
normoverschrijdend gedrag gers en 6
Page 113 and 114:
normoverschrijdend gedrag aantal ve
Page 115 and 116:
normoverschrijdend gedrag Volgens h
Page 117 and 118:
normoverschrijdend gedrag val van)
Page 119 and 120:
normoverschrijdend gedrag Figuur 4.
Page 121 and 122:
normoverschrijdend gedrag verwachte
Page 123 and 124:
normoverschrijdend gedrag geven de
Page 125 and 126:
normoverschrijdend gedrag voorkomen
Page 127 and 128:
normoverschrijdend gedrag instituti
Page 129 and 130:
een rationele-keuze-analyse van nor
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
pluriformiteit en gemeenschappelijk
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
samenleven met verschillende cultur
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
de bijdrage van de samenleving 7 de
Page 201 and 202:
de bijdrage van de samenleving kerk
Page 203 and 204:
de bijdrage van de samenleving alle
Page 205 and 206:
de bijdrage van de samenleving pers
Page 207 and 208:
de bijdrage van de samenleving •
Page 209 and 210:
de bijdrage van de samenleving fact
Page 211 and 212:
de bijdrage van de samenleving word
Page 213 and 214:
de bijdrage van de samenleving word
Page 215 and 216: de bijdrage van de samenleving zij
Page 217 and 218: de bijdrage van de samenleving slec
Page 219 and 220: de bijdrage van de samenleving Pres
Page 221 and 222: de bijdrage van de samenleving Cycl
Page 223 and 224: de bijdrage van de samenleving hebb
Page 225 and 226: de bijdrage van de samenleving dig
Page 227 and 228: de bijdrage van de samenleving rech
Page 229 and 230: de bijdrage van de samenleving zorg
Page 231 and 232: de bijdrage van de samenleving bij
Page 233 and 234: de bijdrage van de samenleving geë
Page 235 and 236: de bijdrage van de samenleving slec
Page 237 and 238: de bijdrage van de samenleving Deze
Page 239 and 240: de bijdrage van de samenleving note
Page 241 and 242: de rol van de overheid; conclusies
Page 265: de rol van de overheid; conclusies
Page 275 and 276: literatuur literatuur Adang, O. (19
Page 277 and 278: literatuur cgb (2003b) Advies Commi
Page 279 and 280: literatuur Ferwerda, H., M. Bottenb
Page 281 and 282: literatuur Interview-nss (2003) Fra
Page 283 and 284: literatuur Nauta, L. (2000) Onbehag
Page 285 and 286: literatuur Schoonenboom, J. en H. i
Page 287 and 288: literatuur Tweede Kamer (2002-2003)
Page 289 and 290: literatuur moraal’, in: P. de Bee
Page 291 and 292: adviesaanvraag inzake waarden en no
Page 293 and 294: apporten aan de regering rapporten
Page 295 and 296: apporten aan de regering Zesde raad
Page 297 and 298: voorstudies en achtergronden voorst
Page 299: wrr rapport aan de regering 68 Waar
show all

Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?