Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag 8.6 de opbrengst van investeringen in waarden, normen en gedrag Investeren in het onderhoud van instituties is geen goedkope oplossing om de gewenste overdracht en handhaving van waarden en normen te realiseren. Hoewel meer geld zeker niet dé oplossing is van de problemen die in dit rapport in kaart zijn gebracht, is het veelal wel een noodzakelijke voorwaarde om de gewenste verbeteringen tot stand te brengen. Dit roept, zeker in een tijd waarin de overheid zich grote inspanningen moet getroosten om de onvermijdelijk geachte bezuinigingen te realiseren, de vraag op of dit een verstandige manier is om de schaarse beschikbare middelen aan te wenden. Op deze vraag valt geen objectief, wetenschappelijk antwoord te geven. Uiteindelijk gaat het hier om een politieke afweging. Het is wel mogelijk in algemene zin iets te zeggen over de mogelijke opbrengsten van een beleid dat, langs de lijnen die in de voorgaande paragrafen zijn geschetst, erop is gericht om overdracht en handhaving van waarden en normen te ondersteunen. 262 Hoewel de term ‘investeringen’ nog weleens wordt misbruikt om een uitgave te rechtvaardigen die in wezen een consumptief karakter heeft, kunnen extra uitgaven die bijdragen aan de steun voor essentiële waarden en de naleving van belangrijke normen wel degelijk als een investering worden aangemerkt. Hiervoor zijn twee, onderling samenhangende redenen. In de eerste plaats gaat het vaak om uitgaven waarvan de opbrengsten pas op langere termijn zichtbaar worden. De kost gaat hier daadwerkelijk (ruim) voor de baat uit. Investeren in betere scholen en leerkrachten betaalt zich terug in minder spijbelen en uitval, minder geweld en een sterker normbesef. Het kost echter tijd om zichtbare resultaten te boeken. In de tweede plaats kunnen extra uitgaven een lange doorwerking hebben. In hoofdstuk 4 is geschetst hoe een vermindering van handhavingsinspanningen (bijvoorbeeld formele controle) in eerste instantie weinig effect heeft op de mate van normoverschrijdend gedrag. Op een gegeven moment kan echter een omslagpunt worden gepasseerd, waarna zich een sneeuwbaleffect voordoet waarvan de gevolgen niet eenvoudig ongedaan zijn te maken. Er is dan een grote en langdurig volgehouden inspanning nodig om op termijn het oude niveau van normhandhaving weer te bereiken. Als dit op den duur de internalisering van normen en de informele sociale controle weer versterkt, schept dit ruimte om de formele controle weer enigszins te beperken. Met andere woorden, een grote inspanning die men nu levert kan op langere termijn ruimte bieden om de inspanning (en dus ook de uitgaven) weer te verminderen. De financiële baten van het in dit hoofdstuk bepleite beleid zijn van tweeërlei aard. Allereerst zijn er de baten van het terugdringen van normoverschrijdend gedrag. Vanwege de zeer diverse vormen van normoverschrijding waarom het hier gaat, kan hiervan geen betrouwbare schatting worden gegeven. Alleen kan een grove indicatie worden gegeven van de directe materiële baten die zouden kunnen worden gerealiseerd indien men erin zou slagen een specifieke vorm van normoverschrijding, namelijk criminaliteit, vergaand terug te dringen. Het
de rol van de overheid; conclusies en aanbevelingen wodc schatte in 2000 de materiële kosten van criminaliteit voor het bedrijfsleven, particulieren en de overheid gezamenlijk op 3,3 miljard euro, dat is circa één procent van het bruto binnenlands product. De kosten van opsporing, vervolging en berechting van verdachten en tenuitvoerlegging van straffen beliepen 4,3 miljard euro, ofwel zo’n 1,2 procent van het bbp (Schreuders et al. 2000: 174). Hierbovenop komen nog de immateriële kosten, zoals het letsel van slachtoffers van lichamelijk geweld, onveiligheidsgevoelens en dergelijke, die echter onmogelijk in geld zijn uit te drukken. De kosten van andere vormen van normoverschrijding zijn mogelijk nog groter. Te denken valt aan de kosten van verkeersongevallen ten gevolge van roekeloos rijden, het verlies aan human capital ten gevolge van voortijdige schooluitval, productieverlies door ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid ten gevolge van verstoorde relaties op de werkvloer, enzovoort. Het is een illusie dat deze maatschappelijke kosten van normoverschrijdend gedrag ooit tot nul kunnen worden gereduceerd. Niettemin staat het buiten kijf dat beleid dat een aanzienlijke reductie van normoverschrijding zou kunnen bewerkstelligen, op termijn omvangrijke kostenbesparingen zou opleveren. Waarschijnlijk nog veel omvangrijker dan de baten van een vermindering van normoverschrijdend gedrag, zijn de mogelijke opbrengsten van een versterking van het waarden- en normenbesef in de samenleving. Steeds meer onderkennen sociologen en economen dat het vertrouwen tussen de burgers onderling en tussen de burgers en maatschappelijke instituties een essentiële voorwaarde is voor een florerende samenleving en economie (vgl. Hazeu 2003). Recent sociologisch en economisch onderzoek levert sterke aanwijzingen op dat vertrouwen en sociaal kapitaal belangrijke bronnen zijn van welvaart(sgroei) (Zak en Knack 2001). Essentieel hierbij is dat burgers de verwachting hebben dat hun medeburgers en maatschappelijke instituties zich voorspelbaar en coöperatief gedragen. Dit sociale vertrouwen is in belangrijke mate gebaseerd op wederkerigheid en draagt ertoe bij dat mensen wederzijds voordelige relaties met elkaar durven en willen aangaan, ook als men elkaar (nog) niet persoonlijk kent. Een gebrek aan vertrouwen tussen burgers kan verhinderen dat vele op zichzelf rendabele transacties totstandkomen, waardoor een enorm welvaartspotentieel onbenut blijft. Het functioneren van formele en informele instituties wordt gezien als een van de belangrijkste factoren die verklaren waarom sommige landen welvarend zijn en andere achterblijven (vgl. North 1990; wrr 2003). Gedeelde waarden en normen fungeren in zekere zin als de smeerolie van de samenleving. De winst die men op korte termijn wellicht kan behalen door hierop te bezuinigen zal men op langere termijn dubbel en dwars moeten terugbetalen, doordat de wrijvingen tussen burgers onderling toenemen en de motor van de economie begint te haperen. 263
Page 1 and 2:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 3 and 4:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 7 and 8:
inhoudsopgave inhoudsopgave Samenva
Page 9 and 10:
inhoudsopgave 7 De bijdrage van de
Page 11 and 12:
samenvatting samenvatting Dit rappo
Page 13 and 14:
samenvatting rijk deel bij een rela
Page 15 and 16:
samenvatting De bijdrage van de sam
Page 19 and 20:
ten geleide ten geleide Dit rapport
Page 21 and 22:
inleiding en probleemstelling 1 inl
Page 23 and 24:
inleiding en probleemstelling veran
Page 25 and 26:
inleiding en probleemstelling klage
Page 27 and 28:
inleiding en probleemstelling Omdat
Page 29 and 30:
inleiding en probleemstelling gieuz
Page 31 and 32:
inleiding en probleemstelling recht
Page 33 and 34:
inleiding en probleemstelling Deze
Page 35 and 36:
inleiding en probleemstelling en no
Page 37 and 38:
inleiding en probleemstelling Neder
Page 39 and 40:
inleiding en probleemstelling aanda
Page 41 and 42:
inleiding en probleemstelling Hoofd
Page 43 and 44:
een verkenning van de begrippen ‘
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
waarden, normen en gedrag: de menin
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
normoverschrijdend gedrag 4 normove
Page 93 and 94:
normoverschrijdend gedrag pen voor
Page 95 and 96:
normoverschrijdend gedrag mele cont
Page 97 and 98:
normoverschrijdend gedrag een neerw
Page 99 and 100:
normoverschrijdend gedrag In de per
Page 101 and 102:
normoverschrijdend gedrag werden vr
Page 103 and 104:
normoverschrijdend gedrag en het mi
Page 105 and 106:
normoverschrijdend gedrag winkeldie
Page 107 and 108:
normoverschrijdend gedrag heeft het
Page 109 and 110:
normoverschrijdend gedrag Adang (19
Page 111 and 112:
normoverschrijdend gedrag gers en 6
Page 113 and 114:
normoverschrijdend gedrag aantal ve
Page 115 and 116:
normoverschrijdend gedrag Volgens h
Page 117 and 118:
normoverschrijdend gedrag val van)
Page 119 and 120:
normoverschrijdend gedrag Figuur 4.
Page 121 and 122:
normoverschrijdend gedrag verwachte
Page 123 and 124:
normoverschrijdend gedrag geven de
Page 125 and 126:
normoverschrijdend gedrag voorkomen
Page 127 and 128:
normoverschrijdend gedrag instituti
Page 129 and 130:
een rationele-keuze-analyse van nor
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
pluriformiteit en gemeenschappelijk
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
samenleven met verschillende cultur
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
de bijdrage van de samenleving 7 de
Page 201 and 202:
de bijdrage van de samenleving kerk
Page 203 and 204:
de bijdrage van de samenleving alle
Page 205 and 206:
de bijdrage van de samenleving pers
Page 207 and 208:
de bijdrage van de samenleving •
Page 209 and 210:
de bijdrage van de samenleving fact
Page 211 and 212:
de bijdrage van de samenleving word
Page 213 and 214: de bijdrage van de samenleving word
Page 215 and 216: de bijdrage van de samenleving zij
Page 217 and 218: de bijdrage van de samenleving slec
Page 219 and 220: de bijdrage van de samenleving Pres
Page 221 and 222: de bijdrage van de samenleving Cycl
Page 223 and 224: de bijdrage van de samenleving hebb
Page 225 and 226: de bijdrage van de samenleving dig
Page 227 and 228: de bijdrage van de samenleving rech
Page 229 and 230: de bijdrage van de samenleving zorg
Page 231 and 232: de bijdrage van de samenleving bij
Page 233 and 234: de bijdrage van de samenleving geë
Page 235 and 236: de bijdrage van de samenleving slec
Page 237 and 238: de bijdrage van de samenleving Deze
Page 239 and 240: de bijdrage van de samenleving note
Page 241 and 242: de rol van de overheid; conclusies
Page 263: de rol van de overheid; conclusies
Page 275 and 276: literatuur literatuur Adang, O. (19
Page 277 and 278: literatuur cgb (2003b) Advies Commi
Page 279 and 280: literatuur Ferwerda, H., M. Bottenb
Page 281 and 282: literatuur Interview-nss (2003) Fra
Page 283 and 284: literatuur Nauta, L. (2000) Onbehag
Page 285 and 286: literatuur Schoonenboom, J. en H. i
Page 287 and 288: literatuur Tweede Kamer (2002-2003)
Page 289 and 290: literatuur moraal’, in: P. de Bee
Page 291 and 292: adviesaanvraag inzake waarden en no
Page 293 and 294: apporten aan de regering rapporten
Page 295 and 296: apporten aan de regering Zesde raad
Page 297 and 298: voorstudies en achtergronden voorst
Page 299: wrr rapport aan de regering 68 Waar
show all

Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?