Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

de rol van de overheid; conclusies en aanbevelingen
daarom aanbeveling dat lokale overheden meer bewust omgaan met de vraag of
zij alle reclame-uitingen in de publieke ruimte willen toelaten.
Een belangrijk verschil tussen de openbare ruimte enerzijds en televisie en radio
anderzijds is dat men met de laatste niet ongewild geconfronteerd hoeft te
worden: ieder kan immers zelf bepalen waar hij of zij naar kijkt of luistert. Er is
dan ook geen reden om in het algemeen beperkingen op te leggen aan radioen
tv-programma’s. Dit zou al niet kunnen vanwege de gegarandeerde vrijheid
van meningsuiting. Het spreekt minder voor zich dat de omroepen (zowel
publieke als commerciële) hierin geen eigen verantwoordelijkheid dragen. De
rechtvaardiging voor het feit dat publieke omroeporganisaties grotendeels uit
publieke middelen worden gefinancierd, moet zijn gelegen in het feit dat zij een
ander programma-aanbod bieden dan commerciële omroepen en zenders.
Terwijl het vanwege de vrijheid van meningsuiting ongewenst is om zenders te
beperken in hun vrijheid om programma’s uit te zenden met veel seks, geweld,
drankgebruik en dergelijke, dienen de publieke omroepen vanuit hun primaire
taak hoge eisen aan zichzelf te stellen. De meerwaarde van de publieke omroepen
zou immers mede moeten zijn gelegen in het feit dat zij bepaalde waarden uitdragen
die bij de commerciële zenders onvoldoende aan bod hoeven te komen.
Dit betekent zeker niet dat het publieke programma-aanbod vooraf of achteraf
moet worden onderworpen aan een toets op de inhoud. Maar bij het toelaten van
een nieuwe omroepvereniging, of het verdelen van de zendtijd over de omroepen,
zouden dergelijke aspecten in de afspraken die de overheid met de omroepen
maakt wel degelijk een rol mogen spelen. Ook in visitaties van de omroepen
en in vormen van zelfregulering zouden het onderhoud en de overdracht van
waarden en normen via de media aan de orde gesteld kunnen worden. Zelfregulering
en vormen van publieke verantwoording van hun keuze in de bijdrage aan
waarden en normen kunnen ook voor commerciële omroeporganisaties worden
ontwikkeld, zoals in het Verenigd Koninkrijk is gebeurd.
257
8.5 ondersteuning van instituties
In de voorgaande paragraaf is betoogd dat de overdracht en handhaving van
waarden en normen in veel gevallen geen taken van de overheid zelf zijn, maar
van uiteenlopende maatschappelijke instituties. Het is wel aan de overheid om te
waarborgen dat die instituties hun taak naar behoren vervullen, hetzij door hen
bepaalde verplichtingen op te leggen en deze te controleren, hetzij door de instituties
de ruimte te geven en te faciliteren bij het uitoefenen van hun taak. Hierbij
doet zich in het algemeen het probleem voor dat de overheid enerzijds uitgesproken
wensen heeft met betrekking tot het functioneren van die instituties, maar
anderzijds slechts beperkte mogelijkheden heeft om dat functioneren direct te
sturen en te beïnvloeden. Bij het vormgeven van haar beleid ten aanzien van die
instituties staat de overheid hierdoor voor een aantal lastige afwegingen. Het
gaat hierbij om instituties aan wie de overheid bepaalde taken heeft gedelegeerd
en die geheel of grotendeels door de overheid worden gefinancierd, maar ook om
instituties die op particuliere basis belangrijke openbare functies vervullen, zoals