Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

de bijdrage van de samenleving
geëxperimenteerd met dualiseringstrajecten waarbij van het begin af aan arbeid
en onderwijs gecombineerd zijn. Ten slotte heeft het kabinet onlangs voorgesteld
om aan het niet behalen van de toets gevolgen te verbinden, zoals het niet
verkrijgen door nieuwkomers van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd
als zij de examens niet gehaald hebben.
7.7 waarden en normen in de media
7.7.1 inleiding: primaire, secundaire, tertiaire taken
De media (kranten, weekbladen, radio en televisie, omroeporganisaties) en
nieuwe vormen van elektronische communicatie (internet) zijn een prachtig
voorbeeld om de dubbele relatie van de maatschappij tot de waarden- en normendiscussie
te illustreren. Beïnvloeden de media op een geheel zelfstandige
wijze de maatschappij of geven ze slechts door wat er in de maatschappij leeft?
Zijn de media, en in het bijzonder televisie, scheppers van nieuwe waarden en
van het steeds verder opschuiven van normen van betamelijkheid of sluiten
programma’s aan op wat de mensen altijd al dachten en meenden? De moeilijkheid
van een positiebepaling van de media in het waarden- en normendebat is
dat bijna geen wetenschappelijk verantwoord antwoord te geven valt op bovenstaande
vragen. Ondanks het veel geuite vermoeden dat media een grote invloed
hebben op het normbesef en de waardebeleving van kijkers en luisteraars, is
gedegen onderzoek naar de ‘invloed van de media op waarden en normen in de
samenleving’ zeer schaars. Er is veel speculatie. In deze paragraaf wordt terughoudendheid
betracht ten aanzien van uitspraken over de inhoudelijke waardenen
normenoverdracht via de media. Wel kunnen uitspraken gedaan worden over
de rechtsstatelijke positie van de media, de economische invloeden die van de
toegenomen onderlinge concurrentie in de media uitgaan op bijvoorbeeld
programmering, én over de primaire, secundaire en tertiaire taken van de media.
Ook over de verschuivende verhouding tussen deze taken kan iets gezegd
worden, want bij de media kan men waarnemen – net als bij zoveel andere instituties
– dat de economische druk van buitenaf gevolgen heeft gehad voor de
aandacht voor secundaire en tertiaire taken van de media.
231
Onder primaire taken van de media vallen bijvoorbeeld de vrije en onafhankelijke
nieuwsgaring, de nieuwsvoorziening, de verantwoordelijkheid voor de
waarheid en juistheid van de berichtgeving en de dienstverlening aan het grotere
publiek via kranten, radio en televisie, waaronder de niet onbelangrijke taak van
het brengen van verstrooiing. De secundaire taken van de media: het instandhouden
van de pluriformiteit van publieke meningsvorming in een samenleving,
de media als forum of ontmoetingsplaats voor het open en kritische debat, het
leveren van openbare kritiek, onder andere op gezagsdragers en vertegenwoordigers
van andere instituties. De tertiaire taken van de media bestaan – net als bij
de andere instituties – uit de zelfstandige bijdrage aan de publieke zaak, de democratie
en het democratische gehalte van de samenleving. Deze tertiaire taak krijgt
voor de media zelfs een bijzonder accent, omdat zij immers inhoud geven aan