Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

de bijdrage van de samenleving
rechtsstaat, bijvoorbeeld door het optreden van politie en leerplichtambtenaren,
kan immers nooit het enige middel zijn en vernietigt soms ook de ruimte
om er op andere en meer informele manieren uit te komen, zoals door bevordering
van normconform gedrag door gebruikmaking van vriendennetwerken.
6 Normhandhaving als onderdeel van de lerarenopleiding Ligt in de pabo-opleiding
weleens te weinig nadruk op de kernvakken, bij de lerarenopleiding lijkt
soms de sterke vakinhoudelijke oriëntatie van de opleiding weinig ruimte te
laten voor aandacht aan handhaving van gedragsregels en omgang met de
multiculturele samenstelling van klassen.
7 Steun van de gemeenschap voor de school Ook de steun vanuit de gemeenschap(pen)
is een conditie voor bevordering van sociale controle op school.
Bij haar taakuitoefening staat een school namelijk niet op zichzelf. Ze maakt
deel uit van gemeenschappen en het succes van de scholen hangt deels af van
de vitaliteit van die gemeenschappen. Empirisch onderzoek laat zien dat die
participatie nog steeds op peil blijft en vergeleken met andere landen opmerkelijk
hoog ligt, waarbij deze zich zelfs uitbreidt tot nieuwe gebieden, zoals
participatie door de gebruikers (overblijfouders, leesouders en leerlingenparticipatie).
7
8 Heldere relaties school-huismilieu De uitoefening van sociale controle door de
ouders is een conditie voor een effectieve werking van sociale controle op
school. Hoe beter in het gezin sociale controle op het kind wordt uitgeoefend,
des te beter dit ook op school werkt. Soms wordt gesuggereerd dat de school
een deel van de taken van de ouders moet overnemen als kinderen thuis
onvoldoende worden gedisciplineerd en begeleid. Vergeten wordt dan al snel
dat vooral de basisschool al veel tekorten in de opvoeding op school moet
opvangen. Zonder tegenwicht tegen deze ontwikkeling vanuit het onderwijs
zelf is het niet denkbeeldig dat de moeilijke kerntaken van het onderwijs nog
meer in de knel komen, want ook door de verzakelijking staan ze al onder
druk. De school is bovendien een instelling van onderwijs en geen instelling
voor de opvulling van maatschappelijke tekorten. Dat wil echter ook weer
niet zeggen dat als de ouders meer op hun plichten worden gewezen het hierbij
behoeft te blijven. Willems (2003) bekijkt de zaak daarentegen van de
andere kant. Hij bekritiseert de standaardreactie van ‘het is niet onze taak om
de ouders te steunen’. Elk probleem met kinderen wordt door instellingen en
rechters steeds gedefinieerd als een individuele aansprakelijkheid van ouders.
Konden die ouders bij hun werkzaamheden vroeger nog vaak een beroep
doen op steun van familie en sociale netwerken en werden zij niet individueel
‘aansprakelijk’ gesteld voor het doen en laten van hun kinderen, nu lijkt
dit wel het geval te zijn (alsof het bovendien slechts gaat om een kwestie van
maakbaarheid). En als zij het niet alleen blijken aan te kunnen, behoort het
tot hun eigen verantwoordelijkheid om politie, maatschappelijk werk en
anderen in te schakelen. Aandacht op school voor waardeontwikkeling,
normbesef en gedragsregels herstelt zo bezien in zekere zin de steun van de
gemeenschap, zij het in meer georganiseerde vorm. Bovendien sluit het een
het ander niet uit: én de ouders (mede als burgers) én de school kunnen wat
225