Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag
224
vorm van lesgeven leent zich ook goed voor grotere klassen; een grote groep
dwingt juist tot meer orde en structuur in de klas (bijvoorbeeld omdat anders
niemand meer iets kan verstaan). Maar het kan ook afhangen van de manier
waarop het lesgeven is georganiseerd. Men moet zich dan ook niet blind
staren op de voordelen van klassenverkleining. Ook klassenvergroting met
meer leerkrachten tegelijk kan voordelen hebben. Er is bovendien niet één
enkel model. Klassikale methodes en intensieve face to face-relaties kunnen
goed samengaan in grote klassen en groepen als hiervoor tenminste meer
leerkrachten en begeleiders beschikbaar zijn.
3 Kwaliteit van de publieke ruimte Grote scholen in het voortgezet onderwijs
hebben vaak ook (te) grote gebouwen, of zij hebben gebouwen van wisselende
omvang en kwaliteit, verspreid over de stad. 6 Voorts lijkt er onnadenkend
en onzorgvuldig met de kwaliteit van de openbare ruimte te worden
omgegaan en is er soms sprake van onveilige situaties op schoolpleinen.Vuile
klassen en vuile en onveilige ruimtes zijn niet bevorderlijk voor het pedagogische
klimaat op school. En waarom zouden schoonheid en architectuur
alleen voor het bedrijfsleven moeten gelden en niet ook voor jeugd en jongeren
van belang zijn? De pluriformiteit en de expressieve moraal (vgl. Tipton,
par. 7.2 ) van de school kan er ook mee tot uitdrukking worden gebracht.
4 Consequente handhaving van gestelde normen Het is belangrijk dat er op
school sprake is van heldere regels en dat normen die gesteld zijn ook daadwerkelijk
consequent worden gehandhaafd. Orde begint immers bij een systematische
handhaving van aanwezigheidsregels en gedragsregels. Prick (2004)
wijst er terecht op dat gedragsregels alleen dan zin hebben als zij ook daadwerkelijk
worden gehandhaafd en verwijst hierbij naar het Franse voorbeeld, waar
elke school een aparte functionaris heeft die verantwoordelijk is voor de regelgeving
op school en voor de handhaving hiervan. Daarnaast zijn er voorbeelden
uit andere landen, zoals de Verenigde Staten. Daar wordt bijvoorbeeld ook
meer wetenschappelijk onderzoek gedaan naar strategieën die wel en die niet
werken bij geweldspreventie en conflictregulering op scholen. In Nederland is
de invloed van onveiligheid op school en in de buurt op het functioneren van
de leerlingen op school echter nog een relatief nieuw onderzoeksgebied.
5 Gebruik van peer group-mechanismen Om ongewenst gedrag tegen te gaan
zijn ook de meer informele sociale controlemechanismen van belang, zoals
die van de peer group van de vrienden. In dat kader lijken strategieën die
thans in de Verenigde Staten worden getest en die bekend staan onder de
verzamelnaam social norms approach, interessante aanknopingspunten te
bieden. Het gaat hier om mechanismen waardoor normconform gedrag
wordt uitgelokt. Tot nu toe lijkt de social norms approach succesvol te zijn
toegepast op jongeren met drank- en drugsproblemen, maar de methodes
lijken ook voor andere vormen van problematisch gedrag hanteerbaar
(Perkins 2003; recensie door Sunstein 2003). Eigenlijk zijn die mechanismen
ook niet nieuw, vergelijk de discipline in het voetbalelftal (‘Als je niet komt
opdagen, schaadt je je medespelers’). Door dit soort mechanismen wordt ook
de ruime marge tussen onprettig en onwettig gedrag benut (vgl. hoofdstuk
6). De confrontatie met de formele mechanismen van de overheid en de