Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag 210 Criteria voor goede instituties Het is hier niet de plaats om een waardeoordeel uit te spreken over de geschetste ontwikkelingen. Het staat buiten kijf dat zij zowel positieve als negatieve gevolgen hebben gehad. Wel moet duidelijk blijven wat de criteria zijn waaraan instituties moeten voldoen. Een goede institutie: • heeft niet alleen oog voor goed meetbare en kwantificeerbare outputindicatoren, maar ook voor de kwaliteit van de output en van het proces waarlangs deze totstandkomt; • richt zich niet alleen op kortetermijndoelstellingen en op haalbaarheid, maar heeft ook oog voor de gevolgen van haar activiteiten op langere termijn en voor legitimiteit; • schuift geen problemen die zij zelf kan aanpakken af op andere instituties; • biedt ruimte aan haar professionals om hun taak, binnen helder gedefinieerde grenzen, naar eigen inzicht en op basis van vakmanschap en eisen van integriteit uit te voeren; • geeft openheid van zaken over haar doelstellingen ten aanzien van de overdracht en handhaving van waarden en normen en over de wijze waarop zij hieraan in de praktijk gestalte geeft; en • legt verantwoording af aan haar stakeholders, dat wil zeggen zowel aan de overheid of een ander bevoegd bestuur als aan haar ‘klanten’ en aan derden die met de gevolgen van haar activiteiten (kunnen) worden geconfronteerd (bijvoorbeeld buurtbewoners). Daaraan kan worden toegevoegd dat, waar het gaat om een grotendeels of geheel door de overheid gefinancierde institutie, de overheid er zorg voor dient te dragen dat de institutie over voldoende middelen beschikt om het bovenstaande waar te maken. Hieronder wordt ingegaan op de gevolgen van de hiervoor genoemde ontwikkelingen voor het functioneren van instituties, met name voor hun taak van overdracht en handhaving van waarden en normen. 7.4.2 gevolgen voor de overdracht en handhaving van waarden en normen Alle instituties vervullen een belangrijke rol in de productie, overdracht en handhaving van waarden en normen. Vaak is dit geen expliciet geformuleerde taak van de betreffende institutie, maar een impliciete functie die iedere institutie vervult om überhaupt te kunnen voortbestaan. In iedere institutie gelden bepaalde regels en codes waaraan de medewerkers van organisaties moeten voldoen en (dezelfde of andere) regels en codes voor de omgang met externe relaties. Deze regels en codes geven concreet uitdrukking aan de waarden en normen van de institutie. Het kan hierbij gaan om waarden en normen die eigen zijn aan de betreffende institutie (zoals de beroepsethiek van de arts), maar ook om algemeen geldende waarden en normen (zoals betrouwbaarheid). Elk van deze instituties dient op enigerlei wijze te zorgen dat deze waarden en normen worden overgedragen op nieuwe medewerkers en nieuwe klanten. Vervolgens dienen zij deze waarden en normen ook te handhaven. Medewerkers of klanten die zich niet conform de geldende waarden en normen gedragen, dienen tot de orde te
de bijdrage van de samenleving worden geroepen en hun dient in het uiterste geval de toegang te worden ontzegd. Welke gevolgen hebben de hiervoor besproken trends in concrete organisaties en instellingen nu voor de productie, overdracht en handhaving van waarden en normen? Ten aanzien van de productie en overdracht van waarden en normen duiden de hiervoor geschetste trends vooral op een meer ‘zakelijke’, formele benadering en waardering van zowel medewerkers als klanten op basis van objectiveerbare kenmerken en prestaties. Loyaliteit en vertrouwen worden minder gezien als vanzelfsprekende kenmerken van een relatie, maar moeten worden ‘verdiend’. Relaties krijgen daardoor een meer instrumenteel karakter. Dit zou afbreuk kunnen doen aan hooggewaardeerde ‘deugden’ als naastenliefde, solidariteit, mededogen en altruïsme. Als je weet dat je organisatie je primair beoordeelt op kwantificeerbare en objectieve criteria, zul je je minder inspannen om aan andere criteria te voldoen die daarbij geen rol spelen. Je loopt immers het risico dat het je door je leidinggevende niet in dank wordt afgenomen als je een collega of klant een handje helpt, zonder dat dit een onderdeel is van je formele taak. Het gevaar bestaat dat dergelijk gedrag op den duur ook van invloed is op de normen die men heeft geïnternaliseerd, waardoor men aan ‘zakelijke’ waarden steeds meer gewicht gaat toekennen. 211 Hier staat tegenover dat deze zakelijke benadering ook meer ruimte schept voor individuele keuzevrijheid, initiatief en autonomie, samenwerking en overleg op voet van gelijkwaardigheid. Er is minder ruimte voor vriendjespolitiek (nepotisme) en discriminatie. Autoriteit en hiërarchie verliezen hun vanzelfsprekendheid en dienen eveneens te worden ‘verdiend’. Vertrouwen blijft een essentiële waarde voor alle instituties, maar de aard van het vertrouwen zou kunnen veranderen. Waar men een ander in het verleden vaak vertrouwen schonk louter op grond van zijn of haar lidmaatschap van een bepaalde groep (‘informele vertrouwensgrondslagen’), wordt vertrouwen nu steeds meer gebaseerd op een beoordeling van het (te verwachten) gedrag van de ander (‘formele vertrouwensgrondslag’) (vgl. Mosch en Verhoeven, te verschijnen). Maar het kan ook zijn dat waar de samenleving veranderlijker is, vertrouwen meer gebaseerd wordt op het reputatiemechanisme (je vertrouwt een instelling omdat die een goede reputatie heeft). Deze veranderingen gelden vooral voor de externe formele (of geformaliseerde) waarden en normen van instituties. Alle instellingen en organisaties kennen overigens ook een interne informele cultuur met eigen waarden en normen die aanzienlijk kunnen afwijken van de formele waarden en normen van de organisatie. Om door collega’s te worden geaccepteerd en te worden opgenomen in de informele groep – hetgeen vaak een noodzakelijke voorwaarde is om goed te kunnen functioneren – is het net zo belangrijk om aan de informele waarden en normen te voldoen als aan de formele waarden en normen. Het is echter niet eenvoudig vast te stellen wat de gevolgen zijn van de geschetste veranderingen in formele waarden en normen voor deze informele waarden en normen. Of er moet ook hier sprake zijn van een grens waarboven afbraak van informele vanzelfsprekendheden, loyaliteiten en compliance, de institutie zo
Page 1 and 2:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 3 and 4:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 7 and 8:
inhoudsopgave inhoudsopgave Samenva
Page 9 and 10:
inhoudsopgave 7 De bijdrage van de
Page 11 and 12:
samenvatting samenvatting Dit rappo
Page 13 and 14:
samenvatting rijk deel bij een rela
Page 15 and 16:
samenvatting De bijdrage van de sam
Page 19 and 20:
ten geleide ten geleide Dit rapport
Page 21 and 22:
inleiding en probleemstelling 1 inl
Page 23 and 24:
inleiding en probleemstelling veran
Page 25 and 26:
inleiding en probleemstelling klage
Page 27 and 28:
inleiding en probleemstelling Omdat
Page 29 and 30:
inleiding en probleemstelling gieuz
Page 31 and 32:
inleiding en probleemstelling recht
Page 33 and 34:
inleiding en probleemstelling Deze
Page 35 and 36:
inleiding en probleemstelling en no
Page 37 and 38:
inleiding en probleemstelling Neder
Page 39 and 40:
inleiding en probleemstelling aanda
Page 41 and 42:
inleiding en probleemstelling Hoofd
Page 43 and 44:
een verkenning van de begrippen ‘
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
waarden, normen en gedrag: de menin
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
normoverschrijdend gedrag 4 normove
Page 93 and 94:
normoverschrijdend gedrag pen voor
Page 95 and 96:
normoverschrijdend gedrag mele cont
Page 97 and 98:
normoverschrijdend gedrag een neerw
Page 99 and 100:
normoverschrijdend gedrag In de per
Page 101 and 102:
normoverschrijdend gedrag werden vr
Page 103 and 104:
normoverschrijdend gedrag en het mi
Page 105 and 106:
normoverschrijdend gedrag winkeldie
Page 107 and 108:
normoverschrijdend gedrag heeft het
Page 109 and 110:
normoverschrijdend gedrag Adang (19
Page 111 and 112:
normoverschrijdend gedrag gers en 6
Page 113 and 114:
normoverschrijdend gedrag aantal ve
Page 115 and 116:
normoverschrijdend gedrag Volgens h
Page 117 and 118:
normoverschrijdend gedrag val van)
Page 119 and 120:
normoverschrijdend gedrag Figuur 4.
Page 121 and 122:
normoverschrijdend gedrag verwachte
Page 123 and 124:
normoverschrijdend gedrag geven de
Page 125 and 126:
normoverschrijdend gedrag voorkomen
Page 127 and 128:
normoverschrijdend gedrag instituti
Page 129 and 130:
een rationele-keuze-analyse van nor
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
pluriformiteit en gemeenschappelijk
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162: pluriformiteit en gemeenschappelijk
Page 171 and 172: samenleven met verschillende cultur
Page 199 and 200: de bijdrage van de samenleving 7 de
Page 201 and 202: de bijdrage van de samenleving kerk
Page 203 and 204: de bijdrage van de samenleving alle
Page 205 and 206: de bijdrage van de samenleving pers
Page 207 and 208: de bijdrage van de samenleving •
Page 209 and 210: de bijdrage van de samenleving fact
Page 211: de bijdrage van de samenleving word
Page 215 and 216: de bijdrage van de samenleving zij
Page 217 and 218: de bijdrage van de samenleving slec
Page 219 and 220: de bijdrage van de samenleving Pres
Page 221 and 222: de bijdrage van de samenleving Cycl
Page 223 and 224: de bijdrage van de samenleving hebb
Page 225 and 226: de bijdrage van de samenleving dig
Page 227 and 228: de bijdrage van de samenleving rech
Page 229 and 230: de bijdrage van de samenleving zorg
Page 231 and 232: de bijdrage van de samenleving bij
Page 233 and 234: de bijdrage van de samenleving geë
Page 235 and 236: de bijdrage van de samenleving slec
Page 237 and 238: de bijdrage van de samenleving Deze
Page 239 and 240: de bijdrage van de samenleving note
Page 241 and 242: de rol van de overheid; conclusies
Page 263 and 264:
de rol van de overheid; conclusies
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
literatuur literatuur Adang, O. (19
Page 277 and 278:
literatuur cgb (2003b) Advies Commi
Page 279 and 280:
literatuur Ferwerda, H., M. Bottenb
Page 281 and 282:
literatuur Interview-nss (2003) Fra
Page 283 and 284:
literatuur Nauta, L. (2000) Onbehag
Page 285 and 286:
literatuur Schoonenboom, J. en H. i
Page 287 and 288:
literatuur Tweede Kamer (2002-2003)
Page 289 and 290:
literatuur moraal’, in: P. de Bee
Page 291 and 292:
adviesaanvraag inzake waarden en no
Page 293 and 294:
apporten aan de regering rapporten
Page 295 and 296:
apporten aan de regering Zesde raad
Page 297 and 298:
voorstudies en achtergronden voorst
Page 299:
wrr rapport aan de regering 68 Waar
show all

Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?