Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

samenleven met verschillende culturele normen
zijn. De huidige activiteiten wijzen er bepaald niet op dat de bestrijding van
vrouwenbesnijdenis een speerpunt van het overheidsbeleid is.
6.3.3 positie van het kind ten opzichte van de ouders
Opvoeding
Bij het zoeken naar verklaringen voor culturele verschillen wordt vaak gewezen
op verschillen in opvoedingspatronen. In de ene cultuur gelden andere waarden
dan in de andere en die waarden worden bij uitstek via de opvoeding overgedragen.
Ook is de verwachting dat er culturele verschillen zijn in de mate waarin
waarden van ouders met die van kinderen overeenkomen. Via de opvoeding
brengen ouders hun kinderen normbesef bij. Het zogenaamde normloos gedrag
bij jongeren – in het bijzonder criminele jongeren – wordt voor een deel ook
toegeschreven aan de onmacht en de onwil van ouders om normen over te
dragen. Opmerkelijk is dat in deze redenering het (impliciete) uitgangspunt is
dat ouders er wel de gewenste waarden op zouden nahouden, maar deze niet
kunnen overdragen op hun kinderen (De Regt en Brinkgreve 2000). Uit onderzoek
in westerse landen, waaronder Nederland, is echter gebleken dat er sprake is
van een grote overeenkomst tussen ouderen en jongeren (Rispens 1996; Meeus
en ’t Hart 1994). Jongeren zijn gemiddeld gesproken economisch iets conservatiever
(meer nadruk op economische vrijheid, op concurrentie en op bezit, en
voelen zich iets minder aangetrokken tot een egalitaire inkomenspolitiek) en zijn
cultureel iets progressiever dan ouderen. Jongeren zijn bijvoorbeeld meer geporteerd
voor seksuele vrijheid en voor een egalitaire verhouding tussen mannen en
vrouwen, waarbij op het laatste punt het sekseverschil groter is dan het leeftijdsverschil.
Jongeren willen in wezen hetzelfde als hun ouders: een goede baan,
trouwen, kinderen en een eigen huis.
185
De vraag is nu of er etnische verschillen zijn in opvoedingswaarden, of de opvoedingswaarden
sterk afwijken van de Nederlandse (westerse) opvoedingswaarden
en of er verschillen zijn tussen ouders en kinderen. Van der Hoek (2000) geeft
een overzicht van vier studies naar opvoedingspatronen in Chinese, Turkse,
Marokkaanse en Surinaams-creoolse gezinnen. Deze onderzoeken laten zien dat
deze vier groepen tamelijk overeenkomen in de opvoedingsdoelen die zij nastreven
en in wat zij belangrijk vinden voor hun kinderen. Prestatiedoelen worden
het meest genoemd (een opleiding halen, werk vinden, persoonlijke inzet)
gevolgd door conformistische doelen. Het gaat hier om meer dan gehoorzaamheid
en respect tonen aan de ouders. Deze aspecten hebben zelfs aan belang ingeboet
ten gunste van een meer open relatie tussen ouders en kinderen. Genoemd
worden beleefdheid, goede manieren en bescheiden gedrag. Van der Hoek (2002)
geeft verder aan dat ouders in alle vier de populaties de term ‘op het rechte pad
blijven’ gebruiken. Het gaat hier in feite om de morele kant van conformisme:
weten wat goed en slecht is. Bij jongens ligt de nadruk op zaken zoals stelen,
drugs gebruiken, op straat rondhangen, bij meisjes staat kuisheid centraal. Na
maatschappelijke prestatie en conformisme worden in volgorde van belangrijkheid
achtereenvolgens genoemd: sociale autonomie, sociabiliteit en welbevin-