Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag
wing over de mogelijkheden om met gesignaleerde verschillen en conflicten om
te gaan.
6.2 culturele diversiteit en dynamiek
Daar waar sprake is van culturele diversiteit is het van belang aandacht te besteden
aan de dynamiek en ontwikkeling van migrantengroepen. Diversiteit heeft
te maken met de verschillen tussen groepen, verschillen binnen groepen en
verschillen tussen generaties. Op individueel en op collectief niveau maken
migranten een eigen ontwikkelingsgang door en dat heeft gevolgen voor de mate
waarin zij zich identificeren met hun etnische herkomst dan wel door anderen
een etnische identiteit krijgen ‘opgeplakt’. De assimilatiedruk van de Nederlandse
samenleving legt bovendien een behoorlijk gewicht in de schaal. De wijze
waarop migranten met die druk omgaan en de effecten al dan niet incorporeren
in hun eigen leefstijl draagt eveneens bij aan een groeiende culturele diversiteit
binnen en tussen migrantengroepen.
172
Alvorens we nader op deze aspecten van culturele diversiteit ingaan, dient gewezen
te worden op het feit dat in dit hoofdstuk verhoudingsgewijs meer aandacht
wordt besteed aan verschillen die te maken hebben met de islam, of beter gezegd
met gedragingen van moslims. Daar is een aantal redenen voor te geven. In de
eerste plaats staan moslims (terecht of onterecht) in het centrum van het debat
over de multiculturele samenleving en worden zij langs deze lijn ook in het debat
over waarden en normen ‘gezogen’. Daar waar gesproken wordt over verschillen
in culturele normen en waarden wordt vaak de facto gerefereerd aan verschillen
die worden toegeschreven aan de islam. In de tweede plaats is de groep moslims
in Nederland kwantitatief omvangrijk en lijkt de islam voor velen van hen een
belangrijke factor in de bepaling van de eigen identiteit. In het Nederlandse debat
zijn moslims bovendien vaak een vrij uitgesproken en assertieve groep. Het
aantal moslims in Nederland bedraagt naar schatting ongeveer 736.000 personen,
hetgeen neerkomt op 4,6 procent van de bevolking (wrr 2001). Hiermee is
overigens nog niets gezegd over de beleving van het geloof of verschillen tussen
herkomstlanden en generaties. Ook in dit verband is het van belang rekening te
houden met de verschillen binnen en tussen groepen moslims.
Verschillen tussen groepen Allochtonen zijn een zeer diverse groep, waarin
bovendien alle nationaliteiten meegenomen zijn (inclusief Amerikanen en Europeanen
die in de regel als ‘niet-problematisch’ ervaren worden). In feite kun je
dus niet van een groep spreken. Ter illustratie: in 1998 telde ons land al 110
verschillende nationaliteiten (wrr 2001: 45). Verder mag niet onvermeld blijven
dat er grote verschillen zijn tussen arbeidsmigranten, asielmigranten en volgmigranten
in het kader van gezinshereniging. Ook is sprake van grote verschillen in
termen van streek van herkomst, opleidingsniveau en migratiegeschiedenis. Al
deze factoren zijn van invloed op de wijze waarop migranten hun weg vinden in
de Nederlandse samenleving, de mate waarin zij zich hier thuis voelen en in staat
en bereid zijn om te participeren in de Nederlandse samenleving. In dit verband