Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag Ten slotte dient te worden bedacht dat het wel de afzonderlijke grondrechten zijn die ruimte laten voor waardepluriformiteit en als zodanig van grote betekenis zijn, maar dat hun strekking niet is om fundamentele waardetegenstellingen tussen (of binnen) bevolkingsgroepen te beslechten. Ook vormen van religieus getint (rechts)pluralisme als aanzetten tot verzuiling in nieuwe gedaante bieden hier geen uitweg. Integendeel, het ehrm heeft een dergelijk stelsel dat de Turkse Welvaartspartij wilde invoeren afgewezen als strijdig met het non-discriminatiebeginsel van het verdrag (ehrm 13 juli 2001, bevestigd op 13 februari 2003; uitvoeriger hierover Loenen 2003). De betekenis van de grondrechten bij het hanteerbaar houden van conflicten moet, alles tezamen, primair gezien worden in hun functie als onderdeel van de ‘democratisch rechtsstatelijke methode’, die een redelijke omgang met verschillen als uitgangspunt, methode en doel tegelijk heeft. 166 5.6 afsluitende opmerking: maatschappelijke waarden als voorwaarden voor een goed functionerende rechtsstaat Het recht en de rechtsstaat kunnen nooit alleen de bindende factor zijn in een pluriforme samenleving. De rechtsstaat garandeert pluriformiteit, maar creëert die niet uit zichzelf en verplicht er ook niet toe. De staatsvorm die oude en nieuwe waarden of de bloei, het onderhoud en behoud van uiteenlopende, zelfs conflicterende waarden mogelijk maakt, moet zelf ook onderhouden worden. Het recht en de rechtsstaat versterken eerder een tendens tot polarisering van meningen en tot aanscherping van tegenstellingen en conflicten dan tot depolariseren en de-escaleren van conflicten. Om de juiste verhoudingen in een samenleving te vinden en de samenhang tussen tegengestelde delen niet te verliezen zijn bepaalde voorwaarden nodig waaronder de samenbindende werking van de rechtsstaat het best tot uiting komt. Er is immers een verschil tussen je recht hebben en tot elke prijs je recht willen halen, er is onderscheid tussen een juridisch slimme en een maatschappelijk wijze conflictoplossing, er is een maatschappelijk belang bij een verscherping of een verzachting van maatschappelijke tegenstellingen. Het recht en de werking van het recht moeten derhalve aangevuld worden. Kleine deugden zijn daarvoor nodig, niet de grote, tot absolutisme neigende catch all-uitgangspunten, zoals het hobbesiaanse eigenbelang, het benthamiaanse nutsbeginsel, eeuwige en goddelijke morele wetten of een kantiaans categorisch imperatief. De bloei en ontwikkeling van aristotelische deugden zijn hiervoor belangrijker dan de heroïeke deugden van heldendom, absolute rechtvaardigheid, zendingsdrang en bekeerzucht. Veeleer wordt in de moderne samenleving een afkeer van wreedheid en het toebrengen van leed vereist. Willen de grote waarden van de rechtsstaat, zoals vrijheid, gelijkheid en vertrouwen, voor een langere duur veiliggesteld worden, dan dient de samenleving de
pluriformiteit en gemeenschappelijke waarden in de democratische rechtsstaat kleine deugden te bevorderen, zoals waarheidsgetrouwheid, empathie en sympathie voor anderen, respect voor de mening van anderen en de bereidheid tot het corrigeren en laten corrigeren van de eigen oordeelsvorming. Sociale vaardigheden als flexibiliteit, responsiviteit en verantwoordelijkheidszin, een zeker pragmatisme en het kunnen verdragen van onzekerheid en ambivalenties vormen een goede voedingsbodem van een blijvende maatschappelijke pluriformiteit. Naarmate deze kleine deugden aangeleerd en geoefend worden op scholen en andere onderwijsinstellingen en naarmate ze in de dagelijkse praktijk worden beoefend, zullen de grote abstracte waarden van de rechtsstaat en de overige hoge, maar abstracte waarden van de samenleving als geheel beter tot hun recht komen en zal hun een langer leven beschoren zijn. In deze kleinere deugden komt een eigentijds burgerschap naar voren dat aan belang wint naarmate een samenleving pluriformer geworden is. Alle burgers dienen te beschikken over bepaalde vaardigheden die de grote en abstracte waarden van democratie en rechtsstaat dagelijks in praktijk kunnen brengen, zoals het vermogen tot dialoog en het kunnen relativeren van het eigen gelijk. Nauta noemt dit burgerschapscompetenties die noodzakelijk zijn om de effecten van individualisering in de moderne samenleving in een juist evenwicht te houden (Nauta 2000: 110). Geïndividualiseerde burgers die een sterke eigen wil en identiteit ontwikkelen, dienen tegelijkertijd over het vermogen te beschikken om zich te kunnen verplaatsten in de situatie van iemand anders, of die andere nu een ondergeschikte uitvoerende ambtenaar is of een medeburger die niet als hij/zij over rijke bronnen of competenties beschikt. Daarnaast gaat het om de vaardigheid om zichzelf ten opzichte van anderen te vertegenwoordigen of zich te laten vertegenwoordigen door anderen en het daarbij behorende vermogen om te onderscheiden wat relevante zaken zijn en wat minder relevante bijzaken; om de vaardigheid om aan te spreken en zelf aangesproken te worden op zowel gedragingen als meningen en opvattingen. En ten slotte om de vaardigheid om voor zichzelf op te komen, hetzij door een beroep te doen op de toebedeelde rechten, hetzij om als burger bij te dragen aan rechtsvorming en andere vormen van collectieve besluitvorming (Nauta 2000: 110). De hier geschetste vaardigheden van burgerschap zijn onontbeerlijk om de essentiële waarden van de democratische rechtsstaat levend te houden. De overheid zal het in de huidige situatie van fragmentering van morele bronnen, van individualisering en internationalisering, als haar primaire taak dienen te zien om de ontwikkeling van dergelijke burgerschapsvaardigheden bij zo veel mogelijk burgers aan te moedigen en daadwerkelijk te bevorderen (zie ook hoofdstuk 8). Omwille van het behoud van de gemeenschappelijke waarden van de democratische rechtsstaat is een sterk ontwikkeld, eigentijds burgerschap nodig als een van de noodzakelijke middelen om de uiterst pluriforme samenleving bijeen te houden, nu en in de toekomst. 167
Page 1 and 2:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 3 and 4:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 7 and 8:
inhoudsopgave inhoudsopgave Samenva
Page 9 and 10:
inhoudsopgave 7 De bijdrage van de
Page 11 and 12:
samenvatting samenvatting Dit rappo
Page 13 and 14:
samenvatting rijk deel bij een rela
Page 15 and 16:
samenvatting De bijdrage van de sam
Page 19 and 20:
ten geleide ten geleide Dit rapport
Page 21 and 22:
inleiding en probleemstelling 1 inl
Page 23 and 24:
inleiding en probleemstelling veran
Page 25 and 26:
inleiding en probleemstelling klage
Page 27 and 28:
inleiding en probleemstelling Omdat
Page 29 and 30:
inleiding en probleemstelling gieuz
Page 31 and 32:
inleiding en probleemstelling recht
Page 33 and 34:
inleiding en probleemstelling Deze
Page 35 and 36:
inleiding en probleemstelling en no
Page 37 and 38:
inleiding en probleemstelling Neder
Page 39 and 40:
inleiding en probleemstelling aanda
Page 41 and 42:
inleiding en probleemstelling Hoofd
Page 43 and 44:
een verkenning van de begrippen ‘
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
waarden, normen en gedrag: de menin
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
normoverschrijdend gedrag 4 normove
Page 93 and 94:
normoverschrijdend gedrag pen voor
Page 95 and 96:
normoverschrijdend gedrag mele cont
Page 97 and 98:
normoverschrijdend gedrag een neerw
Page 99 and 100:
normoverschrijdend gedrag In de per
Page 101 and 102:
normoverschrijdend gedrag werden vr
Page 103 and 104:
normoverschrijdend gedrag en het mi
Page 105 and 106:
normoverschrijdend gedrag winkeldie
Page 107 and 108:
normoverschrijdend gedrag heeft het
Page 109 and 110:
normoverschrijdend gedrag Adang (19
Page 111 and 112:
normoverschrijdend gedrag gers en 6
Page 113 and 114:
normoverschrijdend gedrag aantal ve
Page 115 and 116:
normoverschrijdend gedrag Volgens h
Page 117 and 118: normoverschrijdend gedrag val van)
Page 119 and 120: normoverschrijdend gedrag Figuur 4.
Page 121 and 122: normoverschrijdend gedrag verwachte
Page 123 and 124: normoverschrijdend gedrag geven de
Page 125 and 126: normoverschrijdend gedrag voorkomen
Page 127 and 128: normoverschrijdend gedrag instituti
Page 129 and 130: een rationele-keuze-analyse van nor
Page 143 and 144: pluriformiteit en gemeenschappelijk
Page 167: pluriformiteit en gemeenschappelijk
Page 171 and 172: samenleven met verschillende cultur
Page 199 and 200: de bijdrage van de samenleving 7 de
Page 201 and 202: de bijdrage van de samenleving kerk
Page 203 and 204: de bijdrage van de samenleving alle
Page 205 and 206: de bijdrage van de samenleving pers
Page 207 and 208: de bijdrage van de samenleving •
Page 209 and 210: de bijdrage van de samenleving fact
Page 211 and 212: de bijdrage van de samenleving word
Page 213 and 214: de bijdrage van de samenleving word
Page 215 and 216: de bijdrage van de samenleving zij
Page 217 and 218: de bijdrage van de samenleving slec
Page 219 and 220:
de bijdrage van de samenleving Pres
Page 221 and 222:
de bijdrage van de samenleving Cycl
Page 223 and 224:
de bijdrage van de samenleving hebb
Page 225 and 226:
de bijdrage van de samenleving dig
Page 227 and 228:
de bijdrage van de samenleving rech
Page 229 and 230:
de bijdrage van de samenleving zorg
Page 231 and 232:
de bijdrage van de samenleving bij
Page 233 and 234:
de bijdrage van de samenleving geë
Page 235 and 236:
de bijdrage van de samenleving slec
Page 237 and 238:
de bijdrage van de samenleving Deze
Page 239 and 240:
de bijdrage van de samenleving note
Page 241 and 242:
de rol van de overheid; conclusies
Page 243 and 244:
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
literatuur literatuur Adang, O. (19
Page 277 and 278:
literatuur cgb (2003b) Advies Commi
Page 279 and 280:
literatuur Ferwerda, H., M. Bottenb
Page 281 and 282:
literatuur Interview-nss (2003) Fra
Page 283 and 284:
literatuur Nauta, L. (2000) Onbehag
Page 285 and 286:
literatuur Schoonenboom, J. en H. i
Page 287 and 288:
literatuur Tweede Kamer (2002-2003)
Page 289 and 290:
literatuur moraal’, in: P. de Bee
Page 291 and 292:
adviesaanvraag inzake waarden en no
Page 293 and 294:
apporten aan de regering rapporten
Page 295 and 296:
apporten aan de regering Zesde raad
Page 297 and 298:
voorstudies en achtergronden voorst
Page 299:
wrr rapport aan de regering 68 Waar
show all

Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?