Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag
Figuur 4.9 geeft een mogelijke beginsituatie weer die vergelijkbaar is met die in
figuur 4.7. Hierin geeft de lijn R 0
het reputatieverlies bij het overtreden van de
norm aan, terwijl de lijn B 0
weer de spijt over de normovertreding weergeeft.
Het totale nutsverlies ten gevolge van normoverschrijdend gedrag is dan gelijk
aan B 0
+ R 0
(spijt + reputatieverlies). Alle personen die de norm onderschrijven,
leven in figuur 4.9 de norm na (β_ 0
= γ_ 0
= 70% van de bevolking), terwijl degenen
die de norm niet onderschrijven deze overtreden. Het verschil met figuur 4.7 is,
dat een deel van degenen die de norm onderschrijven (de groep tussen 58% en
70%), deze alleen gehoorzaamt omdat men bang is voor het reputatieverlies of de
schaamte bij het overtreden van de norm. Zonder dit reputatieverlies zou de
spijt die zij voelen bij normovertreding niet groot genoeg zijn om het voordeel
van normovertreding teniet te doen. Dat wil zeggen, voor deze personen geldt:
G – S 0
> B i , maar G – S 0
< B i + β_ 0
R i . Voor degenen die de norm niet onderschrijven
is het reputatieverlies echter niet groot genoeg om hen ervan te weerhouden
de norm te overtreden. Voor hen geldt derhalve G – S 0
> B i + β_ 0
R i .
132
Net als in de vorige paragraaf veronderstellen we dat de formele sanctie op normovertreding
in de loop van de tijd daalt. Opnieuw gebeurt er aanvankelijk niets,
maar op een gegeven moment wordt normovertreding zo aantrekkelijk dat ook
sommigen die de norm onderschrijven deze gaan overtreden. Anders dan in de
vorige paragraaf is het nieuwe evenwicht dat ontstaat bij γ_ 1
(50%) nu echter geen
stabiel evenwicht (E 1
). We hebben immers verondersteld dat de grootte van het
reputatieverlies mede wordt bepaald door het percentage van de bevolking dat de
norm onderschrijft. Als β_ zich aanpast aan het percentage van de bevolking dat
de norm overtreedt en dus kleiner wordt (β_ 1
= γ_ 1