Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

een rationele-keuze-analyse van normen en gedrag
dat een zuiver rationele calculatie iedereen ertoe brengt zich normconform te
gedragen. Akerlof stelt echter dat mensen die niet in de norm geloven, deze ook
kunnen gehoorzamen als gevolg van informele sociale controle. Hij veronderstelt
dat het overtreden van de norm leidt tot reputatieverlies, hetgeen het nut
van de overtreder verlaagt. In plaats van reputatieverlies zou men ook kunnen
denken aan de schaamte die men voelt als men in het openbaar door anderen op
zijn normoverschrijdende gedrag wordt aangesproken. Het verschil tussen spijt
en schaamte is derhalve dat de eerste een intrinsiek karakter heeft (men voelt ook
spijt als men de norm overschrijdt en niemand anders daarvan op de hoogte is),
terwijl de laatste altijd een extrinsieke oorzaak heeft (men schaamt zich alleen in
aanwezigheid van anderen).
Een belangrijke veronderstelling die Akerlof vervolgens maakt is, dat het reputatieverlies
of de schaamte mede wordt bepaald door het percentage β_ van de
bevolking dat de norm onderschrijft. Dit is een plausibele veronderstelling: het is
niet aannemelijk dat men door iemand die de norm zelf niet onderschrijft, wordt
aangesproken op het overschrijden van de norm. Naarmate meer mensen de
norm onderschrijven, wordt de kans op sociale controle en reputatieverlies
groter. Verder veronderstelt Akerlof dat de mate waarin men zich schaamt indien
men betrapt wordt, uiteenloopt binnen de bevolking. Laten we voor de eenvoud
veronderstellen dat degenen die de norm het sterkst geïnternaliseerd hebben,
zich ook het meest schamen indien zij de norm overtreden, terwijl degenen die
niet in de norm geloven zich het minst schamen. Het reputatieverlies dat persoon
i lijdt indien hij de norm overtreedt kan dan worden geschreven als β_ R i ,
waarin β_ het deel van de bevolking is dat de norm onderschrijft en R i de persoonlijke
beleving van de schaamte indien men wordt betrapt.
131
Figuur 4.9
Kosten en baten van normoverschrijdend gedrag - internalisering, formele en
informele controle (t = 0)
Kosten/baten
12
10
B 0 + R0
Kosten/baten
8
6
B 0
G-
S 1
E 1
4
2
R 0
E 0
G-
S 0
0
0%
10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
γ 1
β 0
= γ 0
Aandeel populatie