Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

een rationele-keuze-analyse van normen en gedrag
Figuur 4.7
Kosten en baten van normoverschrijdend gedrag - internalisering en formele controle
(t = 0)
Kosten/baten
8
7
6
B 0
Kosten/baten
5
4
3
2
G-
S 1
G-
S 0
E 1
E 0
1
0
0%
10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
γ 1
β 0
= γ 1
Aandeel populatie
Stel nu echter dat de extrinsieke opbrengst van normoverschrijdend gedrag
stijgt, bijvoorbeeld doordat er minder gecontroleerd wordt, waardoor de pakkans
afneemt en de verwachte straf S daalt. Dus S 1
< S 0
, oftewel G – S 1
> G – S 0
.
Aanvankelijk heeft dit geen effect op het percentage γ_ 0
van de bevolking dat de
norm naleeft. Maar als de sanctie S op overtreding van de norm maar voldoende
daalt, zullen op een gegeven moment ook mensen die de norm onderschrijven in
de verleiding komen deze te overtreden. Daardoor daalt de proportie van de
bevolking die zich normconform gedraagt van γ_ 0
naar γ_ 1
, in figuur 4.7 van 70
naar 50 procent (E 1
).
129
Het feit dat nu minder mensen de norm naleven dan de norm onderschrijven
zou op den duur van invloed kunnen zijn op het geloof in de norm. Akerlof
maakt de cruciale veronderstelling dat de proportie van de bevolking die de norm
onderschrijft, zich geleidelijk aanpast aan de proportie die de norm naleeft.
Als minder mensen conform de norm handelen dan de norm onderschrijven,
neemt het geloof in de norm af (de curve B 1
in figuur 4.8). Hierbij wordt verondersteld
dat degenen die de minste spijt voelen bij het overtreden van de norm,
als eerste hun geloof in de norm verliezen. Na verloop van tijd ontstaat dan een
nieuw evenwicht waarin het percentage van de bevolking dat de norm onderschrijft
weer gelijk is aan het percentage dat normconform handelt, dat wil
zeggen β_ 1
= γ_ 1
(50% in figuur 4.8). (Hoe lang het duurt voor het nieuwe evenwicht
wordt bereikt, is in dit model onbepaald. Het zou kunnen gaan om één of
twee jaar, maar ook om tien of nog meer jaren.) Als de netto-opbrengst van
normoverschrijdend gedrag vervolgens niet meer verandert, dus als G en S 1
gelijk
blijven, is dit opnieuw een stabiel evenwicht (E 1
).