Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag Van de hier gesuggereerde strategieën om normoverschrijding tegen te gaan mag men geen wonderen verwachten. In die gevallen waarin normoverschrijding inmiddels een grote vlucht heeft genomen en het geloof in de normen is aangetast, zal het vaak een grote en langdurige inspanning vergen om de mate van normoverschrijding terug te dringen en het geloof in de norm te herstellen. Dit blijkt uit een nadere analyse van het model van normoverschrijdend gedrag dat in paragraaf 4.3 is besproken. 124 Dit model laat zien dat wanneer eenmaal een bepaald omslagpunt is gepasseerd, een kleine verdere afname van formele controle en sancties een sterke toename van normoverschrijdend gedrag tot gevolg kan hebben. Stel dat men wil proberen om de norm, die door een steeds kleiner deel van de bevolking wordt onderschreven en nageleefd, in ere te herstellen. Het volstaat dan niet om de kleine afname van controle en sancties ongedaan te maken en terug te brengen op het peil toen normconform gedrag nog de regel was. In de beginsituatie was het normconforme gedrag immers mede het gevolg van een breed gedeeld ‘geloof’ in de norm en van een sterke mate van informele sociale controle. Aangezien deze beide mechanismen om normconform gedrag af te dwingen grotendeels zijn verdwenen, zullen de formele controle en sancties nu veel groter moeten zijn dan destijds het geval was, om mensen weer in het gareel te krijgen. De formele controle zal ook de functie van internalisering van normen en van informele controle moeten overnemen. Herstel van normconform gedrag is dus niet simpelweg een kwestie van het terugdraaien van de eerdere versoepeling van formele controlemechanismen. Meer concreet: om zwartrijden sterk te verminderen volstaat het niet om de conducteur terug te brengen op de tram, omdat inmiddels veel reizigers de norm van ‘betalen voor een rit’ niet meer onderschrijven en de schaamte vanwege het betrapt worden op zwartrijden bij velen is verdwenen. Evenzo zijn bewakers in winkels niet afdoende om het aantal winkeldiefstallen terug te brengen naar het niveau van enkele decennia geleden. Er is dus sprake van een asymmetrie in de dynamiek van normen, formele en informele controle en gedrag. Als bepaalde normen eenmaal zijn afgekalfd, vraagt het een onevenredig grote inspanning om deze te herstellen. Dit verklaart bijvoorbeeld waarom extra inspanningen van politie en justitie om criminaliteit te bestrijden vaak zo weinig effectief lijken. Dit hoeft niet per se te duiden op een gebrekkige efficiëntie en een overmatige bureaucratie van het politieapparaat. Herstel van normconform gedrag vereist eenvoudigweg een veel grotere inspanning dan handhaving van eenzelfde mate van normconform gedrag. Het is dan ook de vraag of herstel van de oorspronkelijke mate van normconform gedrag door uitsluitend aanscherping van de formele controle en sancties te realiseren valt. Die aanscherping mag dan een noodzakelijke voorwaarde zijn, het lijkt wenselijk, zo niet noodzakelijk, om tegelijkertijd ook de directe overdracht van normen en herstel van de informele controle te stimuleren. Hierbij spelen tal van maatschappelijke instituties en organisaties een belangrijke rol. In hoofdstuk 7 wordt de aandacht gericht op een aantal van deze
normoverschrijdend gedrag instituties (in het bijzonder het onderwijs) en de rol die zij (kunnen) spelen bij zowel de overdracht als de handhaving van normen. Tot slot is het van belang erop te wijzen dat in dit hoofdstuk normen als iets statisch zijn opgevat: de inhoud van de normen blijft gelijk, alleen de mate waarin mensen de normen onderschrijven en overschrijden verandert. In de praktijk kan de inhoud van normen echter geleidelijk veranderen en kunnen oude normen worden vervangen door nieuwe. Het beschreven proces van een norm die door een steeds kleiner deel van de bevolking wordt onderschreven en nagevolgd, kan daarom niet zonder meer als ‘normverval’ worden aangemerkt. Het is immers denkbaar dat tegelijkertijd een andere norm aan steun wint en geleidelijk de oude norm verdringt. Daaraan kunnen vele oorzaken ten grondslag liggen. Een interessante mogelijkheid is dat de omstandigheden zich zodanig hebben gewijzigd dat de oude norm minder geschikt is om de omgang tussen de leden van een samenleving te reguleren, terwijl de nieuwe norm daarop beter aansluit. De vervanging van oude door nieuwe normen kan dan juist een signaal zijn van een groot aanpassingsvermogen van de samenleving, terwijl een analyse van de naleving van de individuele oude normen de suggestie oproept van erosie en toenemende normloosheid. In zijn studie voor de wrr schetst Van den Brink (2004) hoe periodes van uitwaaierende normen en normvervaging kunnen worden afgewisseld door periodes waarin sprake is van convergentie en een grotere nadruk op normhandhaving. Zo bezien zouden de laatste drie decennia van de vorige eeuw kunnen worden gekenschetst als een periode van diffusie en vervaging van normen, waarna in de loop van de jaren negentig een periode van convergentie en normhandhaving is ingezet. Dit rapport kan dan als een uitdrukking van deze omslag in het maatschappelijke klimaat worden beschouwd. 125
Page 1 and 2:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 3 and 4:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 7 and 8:
inhoudsopgave inhoudsopgave Samenva
Page 9 and 10:
inhoudsopgave 7 De bijdrage van de
Page 11 and 12:
samenvatting samenvatting Dit rappo
Page 13 and 14:
samenvatting rijk deel bij een rela
Page 15 and 16:
samenvatting De bijdrage van de sam
Page 19 and 20:
ten geleide ten geleide Dit rapport
Page 21 and 22:
inleiding en probleemstelling 1 inl
Page 23 and 24:
inleiding en probleemstelling veran
Page 25 and 26:
inleiding en probleemstelling klage
Page 27 and 28:
inleiding en probleemstelling Omdat
Page 29 and 30:
inleiding en probleemstelling gieuz
Page 31 and 32:
inleiding en probleemstelling recht
Page 33 and 34:
inleiding en probleemstelling Deze
Page 35 and 36:
inleiding en probleemstelling en no
Page 37 and 38:
inleiding en probleemstelling Neder
Page 39 and 40:
inleiding en probleemstelling aanda
Page 41 and 42:
inleiding en probleemstelling Hoofd
Page 43 and 44:
een verkenning van de begrippen ‘
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
waarden, normen en gedrag: de menin
Page 73 and 74:
waarden, normen en gedrag: de menin
Page 75 and 76: waarden, normen en gedrag: de menin
Page 91 and 92: normoverschrijdend gedrag 4 normove
Page 93 and 94: normoverschrijdend gedrag pen voor
Page 95 and 96: normoverschrijdend gedrag mele cont
Page 97 and 98: normoverschrijdend gedrag een neerw
Page 99 and 100: normoverschrijdend gedrag In de per
Page 101 and 102: normoverschrijdend gedrag werden vr
Page 103 and 104: normoverschrijdend gedrag en het mi
Page 105 and 106: normoverschrijdend gedrag winkeldie
Page 107 and 108: normoverschrijdend gedrag heeft het
Page 109 and 110: normoverschrijdend gedrag Adang (19
Page 111 and 112: normoverschrijdend gedrag gers en 6
Page 113 and 114: normoverschrijdend gedrag aantal ve
Page 115 and 116: normoverschrijdend gedrag Volgens h
Page 117 and 118: normoverschrijdend gedrag val van)
Page 119 and 120: normoverschrijdend gedrag Figuur 4.
Page 121 and 122: normoverschrijdend gedrag verwachte
Page 123 and 124: normoverschrijdend gedrag geven de
Page 125: normoverschrijdend gedrag voorkomen
Page 129 and 130: een rationele-keuze-analyse van nor
Page 143 and 144: pluriformiteit en gemeenschappelijk
Page 171 and 172: samenleven met verschillende cultur
Page 177 and 178:
samenleven met verschillende cultur
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
de bijdrage van de samenleving 7 de
Page 201 and 202:
de bijdrage van de samenleving kerk
Page 203 and 204:
de bijdrage van de samenleving alle
Page 205 and 206:
de bijdrage van de samenleving pers
Page 207 and 208:
de bijdrage van de samenleving •
Page 209 and 210:
de bijdrage van de samenleving fact
Page 211 and 212:
de bijdrage van de samenleving word
Page 213 and 214:
de bijdrage van de samenleving word
Page 215 and 216:
de bijdrage van de samenleving zij
Page 217 and 218:
de bijdrage van de samenleving slec
Page 219 and 220:
de bijdrage van de samenleving Pres
Page 221 and 222:
de bijdrage van de samenleving Cycl
Page 223 and 224:
de bijdrage van de samenleving hebb
Page 225 and 226:
de bijdrage van de samenleving dig
Page 227 and 228:
de bijdrage van de samenleving rech
Page 229 and 230:
de bijdrage van de samenleving zorg
Page 231 and 232:
de bijdrage van de samenleving bij
Page 233 and 234:
de bijdrage van de samenleving geë
Page 235 and 236:
de bijdrage van de samenleving slec
Page 237 and 238:
de bijdrage van de samenleving Deze
Page 239 and 240:
de bijdrage van de samenleving note
Page 241 and 242:
de rol van de overheid; conclusies
Page 243 and 244:
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
literatuur literatuur Adang, O. (19
Page 277 and 278:
literatuur cgb (2003b) Advies Commi
Page 279 and 280:
literatuur Ferwerda, H., M. Bottenb
Page 281 and 282:
literatuur Interview-nss (2003) Fra
Page 283 and 284:
literatuur Nauta, L. (2000) Onbehag
Page 285 and 286:
literatuur Schoonenboom, J. en H. i
Page 287 and 288:
literatuur Tweede Kamer (2002-2003)
Page 289 and 290:
literatuur moraal’, in: P. de Bee
Page 291 and 292:
adviesaanvraag inzake waarden en no
Page 293 and 294:
apporten aan de regering rapporten
Page 295 and 296:
apporten aan de regering Zesde raad
Page 297 and 298:
voorstudies en achtergronden voorst
Page 299:
wrr rapport aan de regering 68 Waar
show all

Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?