Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag Onduldbaar gedrag vereist doorgaans meer dan een terechtwijzing van de dader: de organisatie of instelling onder wier verantwoordelijkheid dit gedrag valt, zal het daadwerkelijk moeten verbieden en herhaling trachten te voorkomen. Het gaat hierbij immers vaak om een overtreding van de (huis)regels van de institutie. Bij het pesten van scholieren of collega’s kan niet worden volstaan met een vermanend woord. Er moet daadwerkelijk actie worden ondernomen om te voorkomen dat het wangedrag wordt voortgezet. Hetzelfde geldt voor misdragingen in het openbaar vervoer, zoals roken waar dit verboden is of het bekladden of vernielen van het interieur. 122 Onwettig gedrag is per definitie verboden en dient in beginsel dan ook niet te worden getolereerd. De overheid en haar vertegenwoordigers, zoals politie en justitie, zijn de aangewezen instanties om onwettig gedrag tegen te gaan. Hierbij kunnen zij vaak echter niet zonder de medewerking van de instanties die het meest direct met het normoverschrijdende gedrag te maken hebben. Zo is winkeldiefstal niet alleen een zaak voor de politie, maar ook een belangrijke verantwoordelijkheid van het winkelbedrijf. Openbaarvervoerbedrijven zijn medeverantwoordelijk voor het bestrijden van vandalisme en agressie in treinen en bussen, scholen moeten bijdragen aan het tegengaan van spijbelen en criminaliteit op school en voetbalclubs hebben een verantwoordelijkheid ten aanzien van het wangedrag van hun supporters. Het daadwerkelijk aanpakken, berechten en bestraffen van de daders is echter een verantwoordelijkheid van politie en justitie. Eigenrichting is te allen tijde uit den boze. Er is overigens een niet onbelangrijk verschil tussen een formeel, wettelijk verbod op bepaalde gedragingen en het handhaven van dit verbod. Het is vrijwel nooit mogelijk om een verbod in alle gevallen te handhaven. Dit zou permanente controle en een zeer strikt optreden van de toezichthouders vergen. Als een verbod echter vrijwel straffeloos kan worden overtreden en slechts zelden wordt gehandhaafd, ondermijnt dit het vertrouwen in de betreffende norm. Er is dan een aanzienlijk risico dat de eerder geschetste negatieve spiraal in werking wordt gesteld. Het gaat er dus om een subtiel evenwicht te vinden tussen (te) strenge en (te) soepele handhaving. In ieder geval moet worden voorkomen dat men, door laksheid in de handhaving, een omslagpunt passeert, waarna het zeer moeilijk wordt om de zichzelf versterkende toename van normoverschrijding nog tot staan te brengen. Aan de voorbeelden van normoverschrijdend gedrag die in dit hoofdstuk zijn besproken, zijn ook enkele meer concrete handelingsstrategieën te ontlenen om dit gedrag tegen te gaan (zie ook Malsch 2004). Het gaat hierbij vooral om strategieën die een preventieve werking kunnen hebben of die herhaling van normoverschrijdend gedrag (recidive) kunnen helpen voorkomen. • Informatievoorziening: normoverschrijdend gedrag kan soms worden voorkomen door (potentiële) overtreders tijdig en beter te informeren over de situatie waarmee zij worden geconfronteerd. Tijdige en adequate informatie over vertragingen in het openbaar vervoer en over files in het wegverkeer kan emotionele en agressieve reacties van reizigers en automobilisten helpen
normoverschrijdend gedrag voorkomen. Informatie over de procedures van rechtszaken en de overwegingen die tot een strafoplegging hebben geleid, kan de aanvaarding van de straf door de dader bevorderen en de kans op recidive verminderen (Malsch 2004). • Correcte bejegening: een correcte bejegening van (potentiële) overtreders door officiële gezagsdragers – politieagenten, conducteurs, leerkrachten – vermindert het risico op een agressieve reactie en vergroot de kans dat een terechtwijzing wordt geaccepteerd. • Zichtbare controle: de duidelijk zichtbare aanwezigheid van formele controleurs, zoals politie, conducteurs, suppoosten, conciërges en dergelijke, verkleint de kans dat mensen tot ongeoorloofd gedrag overgaan. Het ‘nut’ van deze controleurs moet vooral blijken uit het feit dat zij zo weinig mogelijk daadwerkelijk hoeven op te treden. Een geringe frequentie van normoverschrijdend gedrag is op zichzelf dus geen deugdelijk argument om de formele controle te verminderen. Overigens dient men er wel voor te waken dat een te sterke nadruk op formele controle de informele sociale controle niet ondergraaft. • Voorbeeldfunctie: het is van groot belang dat verantwoordelijke functionarissen het goede voorbeeld geven. Een leraar die op school rookt, een politieagent die te hard rijdt, een treinconducteur die zich in een eersteklascoupé terugtrekt en een leidinggevende die meedoet aan het pesten van een impopulaire medewerker, dragen alle bij aan het ondermijnen van normen, doordat zij anderen een rechtvaardiging bieden om zich evenmin aan de norm te houden. De overheid heeft, als hoogste gezagsdrager, vanzelfsprekend een bijzondere taak om het goede voorbeeld te geven. • Participatie: de acceptatie van normen kan ook worden vergroot door burgers zelf te betrekken bij het opstellen en handhaven van die normen. Dit geldt niet alleen voor juridische normen in de vorm van wetten, maar ook voor de interne regels en codes van scholen, bedrijven en andere instellingen. Zo kunnen leerlingen participeren in het opstellen van het schoolreglement en wellicht zelfs in het oordelen over medeleerlingen die de regels hebben overtreden (zie ook hoofdstuk 7). Een actievere participatie van verdachten en slachtoffers in rechtbankzaken kan de acceptatie van de uitspraak van de rechter vergroten (Malsch 2004). Op buurtniveau kunnen burgers gezamenlijk afspraken maken over omgangsvormen om elkaar daarop vervolgens aan te spreken (vgl. de Rotterdamse stadsetiquette, zie Diekstra et al. 2002, Diekstra 2004). • Een prettige omgeving: het vóórkomen van normoverschrijdend en crimineel gedrag hangt ook samen met de ‘uitstraling’ van de omgeving. In een vervuilde en verloederde, donkere of onoverzichtelijke omgeving voelen criminelen zich wel en eerzame burgers zich niet thuis. Onveiligheidsgevoelens en criminaliteit kunnen derhalve ook worden bestreden door (semi-)publieke ruimtes schoon te houden, goed te verlichten en overzichtelijk te maken, graffiti te verwijderen, kapotte ramen en beschadigd meubilair te herstellen, enzovoorts. 123
Page 1 and 2:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 3 and 4:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 7 and 8:
inhoudsopgave inhoudsopgave Samenva
Page 9 and 10:
inhoudsopgave 7 De bijdrage van de
Page 11 and 12:
samenvatting samenvatting Dit rappo
Page 13 and 14:
samenvatting rijk deel bij een rela
Page 15 and 16:
samenvatting De bijdrage van de sam
Page 19 and 20:
ten geleide ten geleide Dit rapport
Page 21 and 22:
inleiding en probleemstelling 1 inl
Page 23 and 24:
inleiding en probleemstelling veran
Page 25 and 26:
inleiding en probleemstelling klage
Page 27 and 28:
inleiding en probleemstelling Omdat
Page 29 and 30:
inleiding en probleemstelling gieuz
Page 31 and 32:
inleiding en probleemstelling recht
Page 33 and 34:
inleiding en probleemstelling Deze
Page 35 and 36:
inleiding en probleemstelling en no
Page 37 and 38:
inleiding en probleemstelling Neder
Page 39 and 40:
inleiding en probleemstelling aanda
Page 41 and 42:
inleiding en probleemstelling Hoofd
Page 43 and 44:
een verkenning van de begrippen ‘
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
waarden, normen en gedrag: de menin
Page 73 and 74: waarden, normen en gedrag: de menin
Page 91 and 92: normoverschrijdend gedrag 4 normove
Page 93 and 94: normoverschrijdend gedrag pen voor
Page 95 and 96: normoverschrijdend gedrag mele cont
Page 97 and 98: normoverschrijdend gedrag een neerw
Page 99 and 100: normoverschrijdend gedrag In de per
Page 101 and 102: normoverschrijdend gedrag werden vr
Page 103 and 104: normoverschrijdend gedrag en het mi
Page 105 and 106: normoverschrijdend gedrag winkeldie
Page 107 and 108: normoverschrijdend gedrag heeft het
Page 109 and 110: normoverschrijdend gedrag Adang (19
Page 111 and 112: normoverschrijdend gedrag gers en 6
Page 113 and 114: normoverschrijdend gedrag aantal ve
Page 115 and 116: normoverschrijdend gedrag Volgens h
Page 117 and 118: normoverschrijdend gedrag val van)
Page 119 and 120: normoverschrijdend gedrag Figuur 4.
Page 121 and 122: normoverschrijdend gedrag verwachte
Page 123: normoverschrijdend gedrag geven de
Page 127 and 128: normoverschrijdend gedrag instituti
Page 129 and 130: een rationele-keuze-analyse van nor
Page 143 and 144: pluriformiteit en gemeenschappelijk
Page 171 and 172: samenleven met verschillende cultur
Page 173 and 174: samenleven met verschillende cultur
Page 175 and 176:
samenleven met verschillende cultur
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
de bijdrage van de samenleving 7 de
Page 201 and 202:
de bijdrage van de samenleving kerk
Page 203 and 204:
de bijdrage van de samenleving alle
Page 205 and 206:
de bijdrage van de samenleving pers
Page 207 and 208:
de bijdrage van de samenleving •
Page 209 and 210:
de bijdrage van de samenleving fact
Page 211 and 212:
de bijdrage van de samenleving word
Page 213 and 214:
de bijdrage van de samenleving word
Page 215 and 216:
de bijdrage van de samenleving zij
Page 217 and 218:
de bijdrage van de samenleving slec
Page 219 and 220:
de bijdrage van de samenleving Pres
Page 221 and 222:
de bijdrage van de samenleving Cycl
Page 223 and 224:
de bijdrage van de samenleving hebb
Page 225 and 226:
de bijdrage van de samenleving dig
Page 227 and 228:
de bijdrage van de samenleving rech
Page 229 and 230:
de bijdrage van de samenleving zorg
Page 231 and 232:
de bijdrage van de samenleving bij
Page 233 and 234:
de bijdrage van de samenleving geë
Page 235 and 236:
de bijdrage van de samenleving slec
Page 237 and 238:
de bijdrage van de samenleving Deze
Page 239 and 240:
de bijdrage van de samenleving note
Page 241 and 242:
de rol van de overheid; conclusies
Page 243 and 244:
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
literatuur literatuur Adang, O. (19
Page 277 and 278:
literatuur cgb (2003b) Advies Commi
Page 279 and 280:
literatuur Ferwerda, H., M. Bottenb
Page 281 and 282:
literatuur Interview-nss (2003) Fra
Page 283 and 284:
literatuur Nauta, L. (2000) Onbehag
Page 285 and 286:
literatuur Schoonenboom, J. en H. i
Page 287 and 288:
literatuur Tweede Kamer (2002-2003)
Page 289 and 290:
literatuur moraal’, in: P. de Bee
Page 291 and 292:
adviesaanvraag inzake waarden en no
Page 293 and 294:
apporten aan de regering rapporten
Page 295 and 296:
apporten aan de regering Zesde raad
Page 297 and 298:
voorstudies en achtergronden voorst
Page 299:
wrr rapport aan de regering 68 Waar
show all

Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?