Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

wa a rde n, nor men e n de l a st va n het gedr ag 4.10 wangedrag in het verkeer In het verkeer ontmoeten dagelijks honderdduizenden ‘anonieme’ mensen elkaar, de meeste met het doel zo snel mogelijk de eigen bestemming te bereiken. Om dit proces soepel en zonder botsingen (zowel letterlijk als figuurlijk) te laten verlopen is een nauwgezette en intensieve coördinatie nodig. Het wegenverkeersreglement is daar een van de middelen voor. Omdat iedere weggebruiker er belang bij heeft dat het verkeer soepel verloopt, is het voor veel regels niet of nauwelijks nodig om normconform gedrag af te dwingen. Zo houdt vrijwel iedereen zich aan de regel dat men op de openbare weg rechts rijdt, aangezien ieder die niet levensmoe is, er geen enkel belang bij heeft deze regel te overtreden. 110 Er zijn in het verkeer echter ook tal van formele en informele regels die niet direct in het belang zijn van de individuele weggebruiker, maar hooguit indirect. Vaak doen zich prisoner’s dilemma’s voor, waarbij navolging van een regel bijdraagt aan het realiseren van het maatschappelijke optimum, maar ieder individu afzonderlijk niettemin voordeel kan behalen door de regel te overtreden. Dit geldt bijvoorbeeld voor voorrangsregels en voor het zogenaamde ritsen op de snelweg. Zolang ieder zich aan deze regels houdt, is de verleiding om deze te overtreden doorgaans gering. Maar naarmate het vaker voorkomt dat iemand de regel overtreedt, wordt het ook voor anderen verleidelijker om zich niet meer conform de regel te gedragen. Dit kan leiden tot een toename van onbeschoft of ‘hufterig’ gedrag in het verkeer. Veel mensen lijken van mening dat het inderdaad bergafwaarts gaat met de waarden en normen in het verkeer en vervoer. Het is echter niet zo eenvoudig om vast te stellen of dit ook werkelijk het geval is, doordat veel normovertredingen (vooral als het om informele normen gaat) niet worden geregistreerd. Weliswaar is het aantal bekeuringen wegens verkeersovertredingen sinds het midden van de jaren negentig verdrievoudigd, vooral ten gevolge van de explosieve groei van het aantal boetes voor het overtreden van de maximumsnelheid. Deze toename vormt echter minder een indicatie dat automobilisten steeds vaker te hard rijden dan van een intensivering van de controle door de politie (swov 2003). Richt men de aandacht op de zwaarste vormen van normoverschrijdend gedrag in het verkeer, namelijk de misdrijven op grond van de Wegenverkeerswet, dan tekent zich ook een sterke toename af (figuur 4.4). Tussen 1990 en 2001 is het aantal geregistreerde verkeersmisdrijven met de helft toegenomen, van 82.000 naar 120.000. Het gaat hierbij voornamelijk om doorrijden na een ongeval en rijden onder invloed. De stijging in de jaren negentig wordt volledig verklaard door de toename van het doorrijden na een ongeval. Het aantal processenverbaal wegens rijden onder invloed is in de jaren negentig per saldo zelfs iets teruggelopen. Opmerkelijk is dat het aantal verkeersmisdrijven in de jaren tachtig betrekkelijk stabiel was, na in de jaren zeventig sterk te zijn gegroeid. Hierbij dient men wel te bedenken dat ook deze cijfers worden beïnvloed door de opsporingsintensiteit van de politie. Het is dus niet zeker dat het werkelijke
normoverschrijdend gedrag aantal verkeersmisdrijven dezelfde ontwikkeling vertoont. Zo komt uit zogenaamde slachtofferenquêtes (cbs, pols) geen duidelijke stijging van het doorrijden na een ongeval in de periode 1992-2002 naar voren. Deze cijfers hebben, vanwege de betrekkelijk kleine steekproef, bovendien een grote onzekerheidsmarge. Bij de beoordeling van het aantal verkeersmisdrijven dient men ook rekening te houden met de verkeersintensiteit: als het verkeer toeneemt, duidt een stijging van het aantal verkeersmisdrijven niet per se op een verslechtering van het verkeersgedrag. Daarom is in figuur 6.1 het aantal verkeersmisdrijven ook gerelateerd aan het aantal door automobilisten afgelegde kilometers (de bovenste stippellijn). Het relatieve aantal geregistreerde verkeersmisdrijven blijkt dan tussen 1985 en 1992 met 17 procent te zijn gedaald, om daarna weer met 25 procent toe te nemen, maar het niveau was in 2001 niet veel hoger dan halverwege de jaren tachtig. Figuur 4.4 Misdrijven op grond van de Wegenverkeerswet, 1957-2001 140.000 1400 120.000 100.000 Totaal Rijden onder invloed Doorrijden na ongeval Doorrijden na ongeval - slachtoffers Totaal per mld. autokilometers 1200 1000 111 80.000 800 60.000 600 40.000 400 20.000 200 0 1957 1962 1967 1972 1977 1982 1987 1992 1997 0 Bron: cbs (Statline) Al met al duiden de meeste ‘objectieve’ indicatoren op een forse toename van verkeersovertredingen en verkeersmisdrijven in de jaren negentig, maar is niettemin onzeker of deze cijfers ook de werkelijke ontwikkeling van het normoverschrijdende gedrag in het verkeer weerspiegelen. Over lichtere vormen van normoverschrijdend of onfatsoenlijk gedrag in het verkeer zijn zo goed als geen gegevens beschikbaar. Naar agressie in het verkeer – vooral agressie van automobilisten – is het nodige onderzoek gedaan (zie bijvoorbeeld Tasca 2000; Levelt 2001; Parker et al. 2002). Bij agressief rijgedrag gaat het bijvoorbeeld om ‘plakken’, ‘snijden’, veel te hard rijden, onnodig toeteren, obscene gebaren maken en schelden. In extreme geval-
Page 1 and 2:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 3 and 4:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
Page 7 and 8:
inhoudsopgave inhoudsopgave Samenva
Page 9 and 10:
inhoudsopgave 7 De bijdrage van de
Page 11 and 12:
samenvatting samenvatting Dit rappo
Page 13 and 14:
samenvatting rijk deel bij een rela
Page 15 and 16:
samenvatting De bijdrage van de sam
Page 19 and 20:
ten geleide ten geleide Dit rapport
Page 21 and 22:
inleiding en probleemstelling 1 inl
Page 23 and 24:
inleiding en probleemstelling veran
Page 25 and 26:
inleiding en probleemstelling klage
Page 27 and 28:
inleiding en probleemstelling Omdat
Page 29 and 30:
inleiding en probleemstelling gieuz
Page 31 and 32:
inleiding en probleemstelling recht
Page 33 and 34:
inleiding en probleemstelling Deze
Page 35 and 36:
inleiding en probleemstelling en no
Page 37 and 38:
inleiding en probleemstelling Neder
Page 39 and 40:
inleiding en probleemstelling aanda
Page 41 and 42:
inleiding en probleemstelling Hoofd
Page 43 and 44:
een verkenning van de begrippen ‘
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62: een verkenning van de begrippen ‘
Page 71 and 72: waarden, normen en gedrag: de menin
Page 91 and 92: normoverschrijdend gedrag 4 normove
Page 93 and 94: normoverschrijdend gedrag pen voor
Page 95 and 96: normoverschrijdend gedrag mele cont
Page 97 and 98: normoverschrijdend gedrag een neerw
Page 99 and 100: normoverschrijdend gedrag In de per
Page 101 and 102: normoverschrijdend gedrag werden vr
Page 103 and 104: normoverschrijdend gedrag en het mi
Page 105 and 106: normoverschrijdend gedrag winkeldie
Page 107 and 108: normoverschrijdend gedrag heeft het
Page 109 and 110: normoverschrijdend gedrag Adang (19
Page 111: normoverschrijdend gedrag gers en 6
Page 115 and 116: normoverschrijdend gedrag Volgens h
Page 117 and 118: normoverschrijdend gedrag val van)
Page 119 and 120: normoverschrijdend gedrag Figuur 4.
Page 121 and 122: normoverschrijdend gedrag verwachte
Page 123 and 124: normoverschrijdend gedrag geven de
Page 125 and 126: normoverschrijdend gedrag voorkomen
Page 127 and 128: normoverschrijdend gedrag instituti
Page 129 and 130: een rationele-keuze-analyse van nor
Page 143 and 144: pluriformiteit en gemeenschappelijk
Page 163 and 164:
pluriformiteit en gemeenschappelijk
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
samenleven met verschillende cultur
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
de bijdrage van de samenleving 7 de
Page 201 and 202:
de bijdrage van de samenleving kerk
Page 203 and 204:
de bijdrage van de samenleving alle
Page 205 and 206:
de bijdrage van de samenleving pers
Page 207 and 208:
de bijdrage van de samenleving •
Page 209 and 210:
de bijdrage van de samenleving fact
Page 211 and 212:
de bijdrage van de samenleving word
Page 213 and 214:
de bijdrage van de samenleving word
Page 215 and 216:
de bijdrage van de samenleving zij
Page 217 and 218:
de bijdrage van de samenleving slec
Page 219 and 220:
de bijdrage van de samenleving Pres
Page 221 and 222:
de bijdrage van de samenleving Cycl
Page 223 and 224:
de bijdrage van de samenleving hebb
Page 225 and 226:
de bijdrage van de samenleving dig
Page 227 and 228:
de bijdrage van de samenleving rech
Page 229 and 230:
de bijdrage van de samenleving zorg
Page 231 and 232:
de bijdrage van de samenleving bij
Page 233 and 234:
de bijdrage van de samenleving geë
Page 235 and 236:
de bijdrage van de samenleving slec
Page 237 and 238:
de bijdrage van de samenleving Deze
Page 239 and 240:
de bijdrage van de samenleving note
Page 241 and 242:
de rol van de overheid; conclusies
Page 243 and 244:
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
literatuur literatuur Adang, O. (19
Page 277 and 278:
literatuur cgb (2003b) Advies Commi
Page 279 and 280:
literatuur Ferwerda, H., M. Bottenb
Page 281 and 282:
literatuur Interview-nss (2003) Fra
Page 283 and 284:
literatuur Nauta, L. (2000) Onbehag
Page 285 and 286:
literatuur Schoonenboom, J. en H. i
Page 287 and 288:
literatuur Tweede Kamer (2002-2003)
Page 289 and 290:
literatuur moraal’, in: P. de Bee
Page 291 and 292:
adviesaanvraag inzake waarden en no
Page 293 and 294:
apporten aan de regering rapporten
Page 295 and 296:
apporten aan de regering Zesde raad
Page 297 and 298:
voorstudies en achtergronden voorst
Page 299:
wrr rapport aan de regering 68 Waar
show all

Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?