Waarden, normen en de last van het gedrag - Wetenschappelijke ...

normoverschrijdend gedrag
winkeldiefstal (van 5,4 naar 10,0 procent), diefstal op school (van 6,5 procent in
1990 naar 10,1 procent), heling (van 3,5 naar 8,6 procent), vernieling (van 8,9
naar 14,6 procent) en iemand in elkaar slaan (van 1,9 naar 3,3 procent). Maar
tussen 1996 en 1998 lieten al deze delicten weer een aanzienlijke daling zien
(Kruissink en Essers 2001: 22).
Extra zorgelijk is dat vooral de geweldscriminaliteit door jongeren sterk is toegenomen.
Zo nam het aantal misdrijven tegen het leven (of pogingen daartoe)
gepleegd door jongeren tussen 12 en 17 jaar toe van 1 op de 100.000 in 1952 tot 10
per 100.000 in 1990 en ruim 30 per 100.000 in 1996. Deze stijging zet zich nog
steeds voort (Wittebrood 2000: 23). Het aantal minderjarigen, verdacht van
mishandeling, nam evenzeer toe: van 1952 tot 1970 was dit aantal stabiel, namelijk
50 per 100.000. Sinds het begin van de jaren zeventig stijgt dit tot 200 en er
vindt wederom een sterke stijging plaats na 1990 tot 425 per 100.000 jongeren in
de leeftijd 12-17 jaar. Voor de delicten bedreiging met geweld, diefstal met geweld
en afpersing valt eveneens een stijging te constateren, zij het niet zo scherp: van
10 in 1978 tot 80 per 100.000 jongeren in 1996 (Wittebrood 2000: 25). De conclusie
is gewettigd: zowel in absolute aantallen als in relatieve zin neemt de
geweldscriminaliteit onder jongeren sterk toe.
Hoewel vaak wordt gesuggereerd dat jeugddelinquentie zich op steeds jongere
leeftijd manifesteert, biedt het zelfrapportageonderzoek van het wodc hiervoor
geen aanwijzingen. De leeftijd waarop men zegt voor het eerst een strafbaar feit
te hebben gepleegd is voor alle onderscheiden delicten tussen 1988 en 1998 nagenoeg
gelijk gebleven. Hierop is slechts één uitzondering, maar wel een belangrijke:
de leeftijd waarop jongeren naar eigen zeggen voor het eerst iemand in
elkaar hebben geslagen daalde van 13,5 jaar in 1988 naar 12,3 jaar in 1994, om
daarna overigens weer te stijgen naar 13,1 jaar in 1998 (Kruissink en Essers 2001:
27). Gegevens van het Openbaar Ministerie wijzen echter wel uit dat het aandeel
zeer jeugdigen (12-14 jarigen) onder de minderjarigen waartegen een strafzaak
aanhangig wordt gemaakt, tussen 1995 en 2000 licht is toegenomen, van 25
procent naar 26,3 procent van alle minderjarige verdachten (Ministerie van Justitie
2002: 27).
103
Jeugdcriminaliteit wordt vaak in verband gebracht met bepaalde groepen allochtonen,
in het bijzonder Marokkanen en Antillianen. Inderdaad zijn er veel aanwijzingen
voor een toenemende oververtegenwoordiging van allochtonen onder
de jeugdige criminelen, hoewel hierover weinig harde cijfers voorhanden zijn.
Een op de vier verdachten in de leeftijdsgroep 12-24 jaar blijkt in het buitenland
geboren te zijn, vooral in Marokko en in de Nederlandse Antillen. Ook relatief
gezien, in verhouding tot de omvang van de bevolkingsgroep, is het aantal
verdachten van Antilliaanse en Marokkaanse afkomst het grootst (resp. 11% en
8% van de groep 12-24-jarigen) (Ministerie van bzk 2002: 41-43). De tweedegeneratieallochtonen,
die in Nederland zijn geboren, ontbreken echter in deze
cijfers, zodat mag worden aangenomen dat het totale aandeel allochtonen onder
de jeugdige verdachten nog beduidend groter is.