download - Samenlevingsopbouw Brussel

Nr 76 December 2002
Daarmee stoten we ons inziens op de beperkingen
van een gebiedsgerichte aanpak van kansarmoede.
De herverdelende rol van de overheid moet zich
namelijk ook wijkoverstijgend in een doorgedreven
sociale politiek op het vlak van onderwijs, tewerkstelling,
(vervangings-) inkomens en dergelijke
meer manifesteren.
De (lokale) overheden als ondernemers.
Wijkontwikkelingsprogramma's worden door de
overheid gelegitimeerd door verwijzing deels naar
bestrijding van kansarmoede, teneinde de explosieve
cocktail van maatschappelijke achterstelling
en plaatsgebonden problemen rond verval, overlast,
onveiligheid en andere vormen van onleefbaarheid
het hoofd te bieden, deels naar de noodzaak om
nieuwe draagkrachtige bevolkingsgroepen in functie
van demografische en fiscale evenwichten aan
te trekken. Zo stellen de gewestelijke autoriteiten in
hun regeerakkoord dat ze „zullen werk maken van
de toenemende (strijd tegen de) dualiteit in de
stad”. De strijd tegen de sociale uitsluiting en de
noodzakelijke heropleving van de kwetsbare wijken
behoren tot de eerste prioriteiten. Centraal daarin
staat het woonbeleid. De woningmarkt moet toegankelijk
zijn voor allen. In eenzelfde adem wordt
gesteld dat het aantrekkelijker maken van het
wonen in de stad moet bijdragen tot het tegengaan
van de stadsvlucht en het aantrekken van nieuwe
bewoners. Dan volgen een ganse reeks intenties die
dit beleid vorm moeten geven (11). Een quasi
gelijklopende teneur loopt door grote delen van de
bijna 200 pagina's van het stevig gedocumenteerde
voorontwerp van Gewestelijk ontwikkelingsplan.
Ogenschijnlijk buiten deze context van opwaardering
van achtergestelde gebieden als vorm van
kansarmoedebestrijding en redynamisering via
sociale gemengdheid beklemtonen beide beleidsteksten
echter even nadrukkelijk de noodzaak van
het promoten van Brussel (hoofdstuk 10 uit het
regeerakkoord en prioriteiten 6 en 10 uit het
Gewop). De stad moet zich verkopen wil ze zich
staande houden om nieuwe belangrijke functies aan
te trekken die ze toebedeeld krijgt in de huidige
internationale context van schaalvergroting, competitie
en vrije markt.Wat we in vorige meerjarenplannen
als „nieuwe stedelijkheid”omschreven
kadert in een wereldomvattend proces van „glocalisatie”,
een term die enerzijds verwijst naar het
globaliseringsfenomeen, anderzijds naar het toenemend
belang van regio's en steden ten nadele van
de traditionele nationale entiteiten die hun bevoegdheden
afstaan aan supranationale instellingen dan
wel decentraliseren naar lokale besturen en instellingen
(12). In 1989 constateert C. Kesteloot dat er
een sterke heropleving van de stad te merken valt.
„Niet zozeer in termen van terugkeer naar de stad
vanwege bevolkingsgroepen die in een vorige
periode de suburbanisatie zouden gedragen hebben,
maar wel van nieuwe functies die zich in de binnensteden
inplanten en die er nieuw leven brengen.
Men kan daarom beter spreken van een nieuwe stedelijkheid
dan van een terugkeer naar de stad.” (13)
Ook Brussel wordt meegesleept in een competitie
met andere steden voor het aantrekken van kapitaal
dat steeds mobieler wordt in een globaliserende
economie. In het Voorontwerp van Gewop wordt
Brussel in haar troeven en tekortkomingen dan ook
vergeleken met andere Europese steden, onder
andere op het vlak van culturele manifestaties en
(congres)voorzieningen (14). De opwaardering van
tot voor kort verwaarloosde stadsdelen vormt
vanuit het proces van nieuwe stedelijkheid
beschouwd ongetwijfeld een onderdeel van deze
promotie. Opwaardering is namelijk een hefboom
om bestaande vicieuze cirkels te doorbreken en
groeimogelijkheden en welvaart van buitenaf te
betrekken. Het proces van nieuwe stedelijkheid
werkt dus minstens even hard door in de gebiedsgerichte
aanpak van armoede.
In dit verband kunnen we wijzen op een belangrijke
verschuiving in de rol van gewestelijke en
gemeentelijke overheden. Zonder concepten tegenover
mekaar te willen plaatsen of te miskennen dat
strategieën in de tijd naast mekaar door kunnen
werken, lijkt er zich namelijk een accentverschuiving
te hebben voorgedaan waarbij gewestelijke en
lokale overheden zich meer dan vroeger als ondernemers
gaan opstellen. Ze gaan prioritair de heropleving
van hun stedelijke economie vanuit eigen
middelen (in relatie met privé inbreng) bevorderen
en zich minder dan in het verleden toeleggen op
herverdeling van die middelen via sociale voorzieningen.
Een belangrijke hefboom voor een aantrekkelijk
investeringsklimaat is de aanblik van een
Opbouwwerk Brussel 11