download - Samenlevingsopbouw Brussel

December 2002 Nr 76
Oud-Molenbeek is in dit ontwerp opgenomen
binnen de Ruimten voor Versterkte Ontwikkeling
van de Huisvesting en de Stadsvernieuwing wat
impliceert dat overheidsingrepen inzake huisvesting
prioritair in deze gebieden worden ingezet, via
wijkcontracten, de GOMB (Rive-Gauche) en
investeringen in de sociale huisvesting via
openbare vastgoedmaatschappijen en woningfonds
(Sint-Jozefstraat). Het gebied behoort eveneens tot
het hefboomgebied Kanaal, waarbinnen men de
residentiële aantrekkelijkheid wil verhogen via
allerhande maatregelen zoals renovatie- en
ontwikkelingsprojecten, inrichting en verfraaiing
van openbare ruimten (bijvoorbeeld het inkleuren
van de Rive-Gauche-zone als groen snoer) en het
definiëren van projecten voor collectieve uitrustingen.
Dat men hiermee wil aansluiten bij de opwaartse
trend van het Kanaal en wil mikken op een
financieel draagkrachtiger publiek is duidelijk. Het
GewOP profileert zich dan ook als stadsproject
voor een gediversifieerde bevolking, ijvert voor
een duurzame economische ontwikkeling (met in
oud-Molenbeek een smalle strook langs het
Kanaal als een gebied voor stedelijke industrie,
havenactiviteiten en vervoer) en beklemtoont
vooral sterk het internationaal en intercultureel
karakter van Brussel (citymarketing).
Het opbouwwerkgebied Molenbeek in het
Gewestelijk Bestemmingsplan II (03.05.2001)
Sinds mei vorig jaar is in het Brussels Gewest het
Gewestelijk Bestemmingsplan van kracht. Dit plan
vervangt het vroegere Gewestplan van 1970 en
bevat reglementaire voorschriften inzake bodembestemming.
Volgens de stedenbouwordonnantie
van 1991 moeten de bestemmingsplannen de
visielijnen van de ontwikkelingsplannen volgen.
Recente wijzigingen in de stedenbouwordonnantie
echter maken die verhouding minder bindend: het
GBP moet niet langer stringent binnen de krijtlijnen
van het GewOP blijven, de richtsnoeren ervan
volgen volstaat voortaan. Reden daarvoor is dat de
verhoogde bescherming van het wonen in het
centrum en de 19de eeuwse wijken van Brussel –
wat het centrale aandachtspunt in het GewOP I
(1995) was – in het GBP II moet wijken voor meer
economische belangen. Dit is duidelijk merkbaar in
oud-Molenbeek. Het (sterk) gemengde karakter
langs het Kanaal wordt verder uitgebreid tot diep in
de wijk (huizenblok begrensd door Vandermaelenstraat,
Koolmijnenkaai, Werkhuizenstraat, Voorspoedstraat
en Graaf van Vlaanderenstraat), wat
betekent dat de woonfunctie er in het gedrang
komt. In (sterk) gemengde gebieden is het wonen
ondergeschikt aan kantoren, productieactiviteiten,
handel en hotels, die er mits een bijzonder bestemmingsplan
onbeperkt worden toegelaten. Ook de
oppervlakte die kantoren in gans oud-Molenbeek
(ruimer dan het opbouwwerkgebied) mogen innemen,
wordt nog verder uitgebreid met 24.040 m²
in woongebieden en met 22.862 m² in gemengde
gebieden.
Beleidsevoluties inzake woonomgeving
De gewijzigde interesse van de overheid voor de
herwaardering van de oudere stadswijken leidde tot
het opstarten van verschillende programma's en
projecten. De achterstelling en verwaarlozing van
de buurt zijn echter dermate groot dat dergelijke
programma's nog vele jaren moeten doorgaan.
We plaatsen één en ander in een ruimer perspectief
wanneer we citeren uit de voorstudie voor het
wijkcontract Crystal - Zwarte-Vijvers.
„De analyse van de morfologie toont aan dat de
wijk een natuurlijke neiging vertoont om zich
afzijdig te houden van de globale grootstedelijke
dynamiek. Deze wijk is totaal gesegregeerd…. De
situatie van segregatie resulteert niet in een verminderd
gebruik van de openbare ruimte. Integendeel,
we stellen een toename vast van densiteit en
activiteit, ruimschoots hoger dan het natuurlijke
niveau dat men kan verwachten op basis van de
globale ruimtelijke structuur. Wie de wijk slechts
als buitenstaander kent, ervaart de onverwachte en
intense verdichting van activiteit als negatief of
althans als moeilijk te vatten. Deze toestand is een
gevolg van de concentratie in een compacte
bebouwing van een kansarme bevolking, niet
veeleisend en over weinig middelen beschikkend.
De verdichting neemt evenredig toe met de toenemende
kwetsbaarheid van de bevolking. De
inversie, in gang gezet door ruimtelijke segregatie,
schaadt het beeld en het leefkader van de wijk en
dat versterkt opnieuw de onaantrekkelijkheid en de
ruimtelijke barrières.” (Cooparch - Stegen en
Remy, 16-05-2000).
82 Opbouwwerk Brussel