download - Samenlevingsopbouw Brussel

December 2002 Nr 76
wijken waar het manifest beter gaat en nieuwe
stedelingen zich vestigen, zijn er ook buurten die
verder achteruitgaan en die men gemeenzaam als
risicobuurt gaat bestempelen (5). Dit zijn minder
strategisch gelegen gebieden, d.w.z. niet direct in
de omgeving van groeipolen en ontwikkelingsassen
en dus voor privé-promotoren minder interessant.
Naast opgewaardeerde buurten type hoger
genoemde, zijn er dus buurten die omwille van hun
strategische ligging de druk van een opwaardering
ondergaan of zullen ondergaan: bvb. het gebied
rond het Anneessensplein, de omgeving van het
zuidstation en de Veeartsenijbuurt. Daarnaast zijn
er „minder interessante” buurten zoals de Oude
Noordwijk, Albertsquare en Grondel (Anderlecht)
en sommige binnengebieden van Oud Molenbeek.
Instrumenten van stadsherwaardering.
Het meest in het oog springende stadsvernieuwingsprogramma
is momenteel dat van de
wijkcontracten. Deze beogen een geïntegreerde
aanpak van achtergestelde wijken, waarbij, naast
een materiële heropleving, ook aandacht besteed
wordt aan het sociale, aan het samenleven in deze
wijken (6). Wijkcontracten zijn slechts één
instrument in een door de Europese, federale en
gewestelijke overheden in slagorde gebracht
arsenaal van gebiedsgerichte en op privéinvesteringen
gerichte incentives.
Op grond van een analyse van de resultaten van dit
stadsherwaarderingsbeleid over de periode 1989-
1998 komen 3 ULB-onderzoekers tot het volgende
harde besluit: „door zich bij prioriteit te concentreren
op de periferie van de kansarme perimeter of
op de bevolking met gemiddeld sociaal statuut,
getuigen de renovatieoperaties, ondernomen of
gesubsidieerd door de regionale overheden van
politieke strategieën die eerder lijken te mikken op
de zichtbaarheid van de operaties en op de terugkeer
van bemiddelde bevolkingsgroepen naar de
stad, eerder dan dat er een reële wil achter steekt
om in te grijpen in de zones waar de crisis zich het
scherpst manifesteert” (7). Ze doelen daarbij op
zones die gekenmerkt worden door een zeer groot
aandeel van Turken en Marokkanen in de bevolking.
Ze geven toe dat het vooral de wijkcontracten
zijn die mikken op de meest achtergestelde
gebieden maar volgens hen getuigt de rangorde
waarin deze contracten gerealiseerd worden „plus
d'un objectif de visibilité au niveau régionale que
d'une action prioritaire dans les zones où la crise est
la plus aigue” (8).
Thibaut concludeert dan weer dat wijkcontracten
eerder uitgewerkt worden in functie van het dispositief
en de beschikbare middelen dan in functie
van lokale behoeften. Met dispositief wordt
bedoeld de richting die de acties nemen: van het
gewest naar de gemeentes naar de bewoners en
weinig omgekeerd (9). Ondanks deze opmerkingen
stellen we een zekere evolutie vast in de huidige
generaties wijkcontracten tegenover de beginfase
waar de wijkcontracten erg dirigistisch vanuit het
Gewest werden geconcipieerd, de voorziene participatiestructuren
naar de bevolking toe nauwelijks
functioneerden en voorrang werd gegeven aan het
„stenen” ten nadelen van het sociale luik. Met de
gewijzigde ordonnantie poogt het Gewest alsnog
het participatieluik te verstevigen. Grote vraag blijft
dan weer hoe de gemeentebesturen met deze
vormen van interactieve beleidsvoering omgaan.
Voorzover deze wijkcontracten effectief landen in
de risicobuurten hebben ze er zeker een verdienste
vermits ze, zoals bvb. in het wijkcontract Parvis
(Oud-Molenbeek), ten goede komen aan een bestaande
bevolking, zonder dat sociale verdringing
om de hoek loert. Dat dit geen strategische wijk is
wordt aangetoond doordat de investeringsdrift van
privépromotoren afneemt naarmate de afstand tot
de Leopold-II-laan toeneemt. In de mate dat de
overheid vooral in deze gebieden wijkcontracten
opzet gaat ze haar herverdelende rol benadrukken
en ontstaat de mogelijkheid dat kansarmoede niet
verdrongen maar in haar territoriale verschijning bij
de wortel wordt aangepakt. Nochtans stelt de inleiding
tot het Gewestelijk ontwikkelingsplan i.v.m.
de geïntegreerde initiatieven van stadsherwaardering:
Feit is dat zowel het stadsmilieu als de
gebouwen in de betrokken wijken verbeterd zijn.
Nochtans heeft het geen duidelijk stimuleringseffect
met zich kunnen brengen teneinde na de
inwerkingtreding van de wijkcontracten een
autonome wijkdynamiek te creëren.
De sociale indicatoren in de wijken blijven
achteruitgaan (10).
10 Opbouwwerk Brussel